Book Title: Gnatadharmkathanga Sutram Part 03
Author(s): Kanahaiyalalji Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
३२८
शांताधर्मकथास
किंच श्रमणस्य क्षान्त्यादिदशविधे धर्मे तपसः पाठो वर्तते तस्मात् तपोधर्म
इति विज्ञायते । तथाचोक्तं समवायाऽङ्गसूत्रे - ( समवाय १० )
66
दस व समणधम्मे पण्णत्ते, तं जहा - (१) खंती, (२) मुत्ती (३) अज्जवे ( ४ ) महवे ( ५ ) लाघवे (६) सच्चे (७) संज मे ( ८ ) तवे ( ९ ) चियाए (१०) बंभचेरवासे ।
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अहिंसादीनां जिनाज्ञाप्रयोज्यप्रवृत्तिकस्वरूपस्य धर्मलक्षणस्य सद्भावाद् धर्मत्वं सिद्धं ।
उक्तं धर्मस्य लक्षणं, लक्ष्या अहिंसादयश्च मोक्ताः, तत्राहिंसासंयमतपोरूपो धर्म उत्कृष्टं मङ्गलं बोध्यम् ।
तथाचोक्तं दशवैकालिकसूत्रे - (म० अ० १ )
" धम्मो मंगलमुकिटं अहिंसा संजमो तवो । देवावि तं नमसंति जस्स धम्मे सया मणो ||
""
कि वह अपने शरीर को कृश करें एवं शारीरिक सुकुमारता का मोह छोड़े । उत्तम क्षमा आदिक जो श्रमणों के दशप्रकार के धर्म कहे गये हैं, उनमें तप का भी कथन आया है, अतः तप में धर्मरूपता सिद्ध ही होती है। समवायांग सूत्र में श्रमण के दश प्रकार के धर्मों का कथन करते हुए सूत्रकार ने यही कहा है- " दसविहे समणधम्मे पण्णत्ते, तं जहा - खंती, मुत्ती, अज्जवे, मद्दवे, लाघवे, सच्चे, संजमे, तवे, चियाए बंभचेरवासे ।
इन अहिंसादिक महाव्रतों में धर्मरूपता इसलिये सिद्ध होती है कि वहां पर जिनेन्द्र प्रभु की आज्ञा प्रयोज्य प्रवृत्तिरूप धर्म के लक्षण का सद्भाव पाया जाता है इस प्रकार धर्म का लक्षण और उसके लक्ष्यभूत अहिंसादिकों का कथन है। ये अहिंसा, संयम और तपरूप धर्म ही
સુકુમારતાના મેહ ત્યજી દે. ઉત્તમ ક્ષમા વગેરે શ્રમણાના દશ પ્રકારના ધર્મ કહેવામાં આવ્યાં છે તેઓમાં તપનું કથન છે. એથી તપમાં ધર્મરૂપતા સિદ્ધ થાય જ છે. સૂત્રકારે સમવાયાંગ સૂત્રમાં શ્રમણુના દશ પ્રકારના ધર્મોનું કથન કરતાં આ પ્રમાણે જ કહ્યું છે—
66
विहे समणधम्मे पण्णत्तेत जहा खंत्ती, मुत्ती, अज्जवे, मद्दवे, लाघवे, सच्चे' संजमे, तवे चियाए बंभचेरवासे । ”
આ અહિંસા વગેરે મહાવ્રતામાં ધમરૂપતા એટલા માટે સિદ્ધ થાય છે કે તેમાં જીનેન્દ્ર પ્રભુની આજ્ઞા પ્રત્યેાજ્ય પ્રવૃત્તિ રૂપ ધર્મના લક્ષણના સદ્ભાવ છે. આ રીતે ધનું લક્ષણ અને તેના લક્ષ્યભૂત અહિંસા વગેરેનું કથન છે. અહિંસા, સંચમ અને તપ રૂપ ધર્મ જ ઉત્કૃષ્ટ મગળ રૂપ છે, દશવૈકાલિક
For Private and Personal Use Only
