Book Title: Gnatadharmkathanga Sutram Part 03
Author(s): Kanahaiyalalji Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
নায়ক बहुलः, तत्र-उत्कञ्चनम् मुग्धजनवञ्चनप्रवृत्तस्य समीपागतविचक्षणभयात् तत्क्षणेवञ्चनाकरणम् वश्चनं-प्रतारणम् , माया-परवञ्चनबुद्धिः, निकृति: मायापच्छादनार्थ मायान्तरकरणम् , कपटम् वेषादिविपर्ययकरणम् , कूटम्=तुलातोलनकादीनामन्यथाकरणम् , ' साइ' देशी शब्दोऽयम् , विश्वासाभावः, एषां संप्रयोगो व्यवहारः स एव बहुलः प्रचुरो यस्य सः, 'निस्सीले' निःशील! शीलरहितः, 'निव्यए ' नित: अणुव्रतरहितः, 'निग्गुणे' निर्गुणः=गुणवतरहितः, 'निप
चक्खाणपोसहोववासे' निष्प्रत्याख्यान पौषधोपचासः = प्रत्याख्यानपोषधोपवासरहितः 'बहूगं दुपयचउपयमियपसुपक्खिसरीसिवाणं धायाए वहाए उच्छायणाए' बहूनां द्विपदचतुष्पदमृगपशुपतिसरीसृपाणां घाताय, वाय-सामान्य हार इसके पास प्रचुर था। भोलेजनों के वंचन करने में प्रवृत्त हुआ वंचक जन जब पास में आये हुए जनको भय से नहीं उगता है इसका नाम उत्कंचन है। प्रतारण (ठगना) करना इसका नाम वंचन है। दसरों को बंनन करने की बुद्धि का नाम माया है। अपनी मायाचारी को छिपा ने के लिये जो दूसरी मायाचाररूप क्रिया करनी होती है इस का नाम निकृति है । वेष आदि के परिवर्तन करने का नाम कपट है। तराजू एवं तोलने आदि के बांटों को कमती बढती रखना इसका नाम कूट है। "साइ" यह देशीय शन्द है। इसका अर्थ विश्वास का अभाव होता है। यह निःशील थो-शीलरहित था-
नित था-व्रत रहित था, निर्गुण था-गुण रहित था, "प्रत्याख्यान और पोषधोपवास से वर्जित था " यहूणं दुपयचउप्पयमियपसुपक्खिसरीसिवाणं घायाए वहाए उच्छायणाए अधम्म केऊ समुट्टिए" अनेक द्विपद, चतुष्पद, मृग, પુષ્કળ પ્રમાણમાં હ. ભેળા માણસના વંચનમાં પ્રવૃત્ત થયેલે વંચક જ્યારે પાસે આવેલા માણસને બીકથી ઠગતે નથી તેનું નામ ઉત્કચન છે. પ્રતારણનું નામ વંચન છે. બીજા માણસને ઠગવાન બુદ્ધિનું નામ માયા છે. પિતાની માયાચારીને છુપાવવા માટે જે બીજી માયાચાર રૂપ ક્રિયા કરવામાં આવે છે તેનું નામ નિકૃતિ છે. વેશ વગેરે બદલવું તે કપટ કહેવાય છે. ત્રાજવાં તેમજ જોખવાના વજનેને હલકાં અને ભારે કરવાં તેનું નામ ફૂટ છે. “સાઈ” આ દેશીય શબ્દ છે તેને અર્થે વિશ્વાસને અભાવ હોય છે. તે નિશીલ હતે-શીલ રહિત હતા, નિવ્રત વ્રત રહિત હતે. નિર્ગુણ હતે-ગુણ રહિત रतो. प्रत्याभ्यान भने पौषधोपपासथी पति तो. "बहण दुपयच उप्पय. मियपसुपक्विपरीसिवाणं पायाए वहाए - उग्मायणाए अधम्मकेज समुट्ठिए"
For Private and Personal Use Only