________________
ધર્મબિંદુ પ્રકરણ ભાગ-૧ | અધ્યાય-૧ | સૂત્ર-૨
૨૧
અવતરણિકા :
તત્ર ૨ –
અવતરણિકાર્ય :
અને ત્યાં પૂર્વ સૂત્રમાં બે પ્રકારનો ધર્મ કહો તે બે પ્રકારના ધર્મમાં – સૂત્ર :
गृहस्थधर्मोऽपि द्विविधः-सामान्यतो विशेषतश्च ।।२।। સૂત્રાર્થ -
ગૃહસ્થઘર્મ પણ બે પ્રકારનો છે. સામાન્યથી અને વિશેષથી. ||રા. ટીકા :
“પૃદસ્થઘર્મોડપિ’ ૩નક્ષ:, વિં પુનઃ સામાન્યતો ઘર્મ રૂતિ પિશબ્દાર્થ, “દિવિથો” દ્વિમેવા, द्वैविध्यमेव दर्शयति-'सामान्यतो' नाम सर्वशिष्टसाधारणानुष्ठानरूपः, 'विशेषतो' विशेषेण सम्यग्दर्शनाऽणुव्रतादिप्रतिपत्तिरूपः, 'च'कार उक्तसमुच्चये इति ।।२।। ટીકાર્ય :
પૃદથડપિ' .... ૩સમુ તિ | ઉક્ત લક્ષણવાળો ગૃહસ્થ ધર્મ પણ, વળી સામાન્યથી ધર્મનું શું કહેવું ? અર્થાત્ સામાન્યથી ધર્મ તો બે પ્રકારનો છે, પરંતુ ગૃહસ્થ ધર્મ પણ બે પ્રકારનો છે એ “' શબ્દનો અર્થ છે= ગૃહસ્થથડજિ'માં રહેલા “પિ' શબ્દનો અર્થ છે. બે ભેદને જ બતાવે છે –
સર્વ શિષ્ટ સાધારણ એવા અનુષ્ઠાનરૂપ સામાન્યથી અને સમ્યગ્દર્શન અણુવ્રતાદિના સ્વીકારરૂપ વિશેષથી બે પ્રકારનો છે એમ અવાય છે. સૂત્રમાં “ર” કાર ઉક્તના સમુચ્ચયમાં છે–સામાન્યથી અને વિશેષથી એમ જે કહ્યું તેના સમુચ્ચયમાં છે.
તિ' શબ્દ ટીકાની સમાપ્તિ અર્થે છે. પુરા ભાવાર્થ -
શ્લોક-૩માં સામાન્યથી ધર્મનું લક્ષણ કહ્યું તે સામાન્યધર્મ બે ભેદવાળો છે એમ પૂર્વ સૂત્રમાં કહ્યું. તે બે ભેદમાંથી પ્રથમ ભેદરૂપ ગૃહસ્થધર્મ પણ બે ભેદવાળો છેઃ (૧) સામાન્યગૃહસ્થ ધર્મ અને (૨) વિશેષગૃહસ્થધર્મ.
સર્વદર્શનમાં રહેલા શિષ્ટ પુરુષો પોતાની કુળમર્યાદા અનુસાર જે ઉચિત આચરણાઓ કરે છે તે સર્વશિષ્ટ સાધારણ અનુષ્ઠાનરૂપ છે તે સામાન્યથી ગૃહસ્થધર્મ છે અને આવો ગૃહસ્થ ધર્મ પાળીને જેઓ
