________________
ધર્મબિંદુ પ્રકરણ ભાગ-૧ | અધ્યાય-૨ / સૂત્ર-૨૪, ૨૫
૧૬૯
નરકભવ તો કેવળ દુઃખથી આક્રાન્ત જ છે જ્યાં સુખ લેશ પણ નથી. વળી, તિર્યંચભવમાં પણ ક્ષુધા તૃષા આદિ અનેક દુઃખો છે, તેથી યત્કિંચિત્ શાતાનું સુખ તિર્યંચભવમાં પ્રાપ્ત થાય છે તે પણ અગણ્ય બને છે. વળી, પ્રમાદને સેવીને દુર્ગતિમાં ભટકતા જીવો કોઈક રીતે મનુષ્યભવ પામે તે મનુષ્યભવ પણ દારિદ્રય, રોગ આદિ અનેક દુઃખોથી આક્રાન્ત હોય છે. વળી, તેવા જીવો કોઈક રીતે દેવભવને પામે તે ભવમાં પણ ક્રોધ, ઇર્ષ્યા આદિ અનેક ક્લેશોથી તે ભવ પસાર કરે છે, આ રીતે ચારે ગતિઓમાં જે કોઈ અનર્થો પ્રાપ્ત થાય છે તેનું કારણ કોઈ રીતે ધર્મ ક૨વા તત્પર થયેલા જીવો પણ પંચાચારમાં પ્રમાદ સેવે છે તે છે. તેથી પંચાચારને સેવવા માટે ઉદ્યમ કર્યા પછી પ્રમાદોના અનર્થનો વિચાર કરીને તેના પરિહાર માટે યત્ન કરવો જોઈએ.
આથી જ સાધુપણું ગ્રહણ કરીને જે જીવો પ્રમાદને વશ અતિચારોને સેવે છે અને તેની શુદ્ધિ માટે ઉચિત યત્ન કરતા નથી તેઓને અનેક વખત નરકગતિની પ્રાપ્તિ અને અતિ ખરાબ એવા તિર્યંચ અને મનુષ્યભવની પ્રાપ્તિ થશે તેમ પંચવસ્તુકમાં કહેલ છે, તેથી શ્રોતાની બુદ્ધિ અનુસાર ચાર ગતિની વિડંબનાનું વર્ણન ઉપદેશક કરે તો યોગ્ય શ્રોતા પ્રમાદથી પોતાના આત્માનું રક્ષણ કરી શકે. II૨૪/૮૨ા
અવતરણિકા :
तथा
અવતરણિકાર્ય :
અને
સૂત્રઃ
-
ટુનનન્મપ્રશસ્તિઃ ।૨/૮।।
પ્રમાદના ફળરૂપે ખરાબ કુળોમાં જન્મની પ્રાપ્તિ થશે એમ ઉપદેશકે કહેવું જોઈએ. ||૨૫/૮૩||
ટીકા ઃ
'दुष्कुलेषु' शकयवनशबरबर्बरादिसंबंधिषु यज्' जन्म' असदाचाराणां प्राणिनां प्रादुर्भावः तस्य ‘પ્રશાન્તિઃ’ પ્રજ્ઞાપના હાર્યા ।।૨/૮રૂા
સૂત્રાર્થ
:
ટીકાર્થ ઃ
‘તુતેપુ’ • હાર્યા ।। શક, યવન, શબર, બર્બરાદિ સંબંધી એવાં ખરાબ કુળોમાં અસદાચારવાળાં પ્રાણીઓનો જે જન્મ=ઉત્પત્તિ, તેની પ્રજ્ઞાપના કરવી જોઈએ=તેનું કથન ઉપદેશકે શ્રોતાને કરવું જોઈએ. ।।૨૫/૮૩૫
