________________
૧૮૩
ધર્મબિંદુ પ્રકરણ ભાગ-૧ | અધ્યાય-૨ | સૂત્ર-૩૩-૩૪ જૈનદર્શનના ધર્મને પણ ધર્મ કહે છે અને બુદ્ધ, કપિલાદિના ધર્મને પણ ધર્મ કહે છે અને અનાર્યોમાં પ્રવર્તતા ધર્મને પણ ધર્મ કહે છે. પરંતુ લોકો કયો ધર્મ પારમાર્થિક ધર્મ છે તેનો વિચાર કરતા નથી. વસ્તુતઃ સેવનીય એવો તે ધર્મ સર્વ દર્શનમાં શબ્દમાત્રથી સમાન હોવા છતાં પણ દૂધની જેમ વિચિત્ર ભેદો વડે ભેદને પામે છે અર્થાત્ જેમ દૂધ સારું, ખરાબ ભેળસેળવાળું વગેરે અનેક ભેદવાળું પ્રાપ્ત થાય છે તેમ ધર્મરૂપે સર્વ દર્શનમાં પ્રસિદ્ધ એવો ધર્મ પણ સારો, ખરાબ કે ભેળસેળવાળો વગેરે અનેક ભેદવાળો પ્રાપ્ત થાય છે.
વળી, વિચારક પુરુષો આ સ્થિતિને જોઈને ધર્મમાં ઠગાવાના ભયથી સુવર્ણની જેમ ધર્મની કષ-છેદતાપથી પરીક્ષા કરે છે. અને જે કષ-છેદ-તાપથી શુદ્ધધર્મ છે તે ધર્મ બધા પ્રકારની કલ્યાણની પરંપરારૂપ લક્ષ્મીને આપવા માટે સમર્થ છે.
વળી, તેવો ધર્મ પ્રાપ્ત થવો દુર્લભ છે અને વિશ્વના કલ્યાણની પ્રાપ્તિનું એક કારણ છે. માટે બુદ્ધિમાન પુરુષ અતિનિપુણતાપૂર્વક પરીક્ષા કરીને શુદ્ધધર્મને સ્વીકારે છે. આ પ્રકારનો ઉપદેશ યોગ્ય શ્રોતાને ઉપદેશકે આપવો જોઈએ જેથી કલ્યાણનો અર્થી શ્રોતા ઉચિત પરીક્ષા કરીને યોગ્ય શ્રતધર્મને પ્રાપ્ત કરે. II૩૩/૧ અવતરણિકા -
परीक्षोपायमेवाह - અવતરણિકાર્ય :
પરીક્ષાના ઉપાયને જ કહે છે – ભાવાર્થ :
પૂર્વ સૂત્રમાં કહ્યું કે ઉપદેશક શ્રોતાને શ્રુતધર્મની પરીક્ષામાં અવતાર કરે, તેથી હવે ઉપદેશક શ્રોતાને કઈ રીતે શ્રતધર્મની પરીક્ષા કરવાનો ઉપાય બતાવે છે ? તે સ્પષ્ટ કરે છે – સૂત્ર -
પારિપ્રરૂપણા સારૂ૪/૧ર ના સૂત્રાર્થ :
ઉપદેશકે શ્રોતા આગળ કષાદિની પ્રરૂપણા કરવી જોઈએ. ૩૪/૯શા.
ટીકા :
यथा सुवर्णमात्रसाम्येन तथाविधलोकेष्वविचारेणैव शुद्धाशुद्धरूपस्य सुवर्णस्य प्रवृत्तौ कषच्छेदतापाः परीक्षणाय विचक्षणैराद्रियन्ते तथाऽत्रापि श्रुतधर्मे परीक्षणीये कषादीनां प्ररूपणेति જરૂ૪/૧૨ાા
