________________
૨૧૧
ધર્મબિંદુ પ્રકરણ ભાગ-૧) અધ્યાય-૨ | સૂત્ર-૫૦, પ૧ ભાવાર્થ
ઉપદેશક યોગ્ય શ્રોતાને કહે છે – હિંસાદિ કારણોથી બંધાતો એવો કર્મનો બંધ પણ પ્રવાહથી અનાદિનો છે, તેથી નક્કી થાય કે સંસારવર્તી દરેક જીવો અનાદિકાળથી બંધવાળા છે પરંતુ બંધ વગરનો કોઈ જીવ નથી અને મુક્ત થયા પછી ફરી ક્યારેય પણ બંધ થતો નથી. પ૦/૧૦૮ અવતરણિકા :__अत्रैवार्थे उपचयार्थमाह - અવતરણિકાર્ય :
આ જ અર્થમાં=બંધ પ્રવાહથી અનાદિનો છે એ જ અર્થમાં, ઉપચયાર્થને કહે છે – ભાવાર્થ :
પૂર્વસૂત્રમાં બંધ પ્રવાહથી અનાદિમાન છે એમ કહ્યું. તે અનાદિમાન કઈ રીતે સંગત થાય ? તે સ્પષ્ટ કરવા અર્થે કહે છે – સૂત્ર -
તત્વે વ્યતીતવાવલુપત્તિઃ II૧/૧૦૨ા સૂત્રાર્થ :
કુતકાણામાં પણ અતીતકાળની જેમ ઉપપતિ છે=પ્રવાહથી બંધના અનાદિમાનની ઉપપત્તિ છે. I/પ૧/૧૦૯ll ટીકા -
‘कृतकत्वेऽपि' स्वहेतुभिर्निष्पादितत्वेऽपि बन्धस्यातीतकालस्येवोपपत्तिः घटना अनादिमत्त्वस्य वक्तव्या, किमुक्तं भवति? प्रतिक्षणं क्रियमाणोऽपि बन्धः प्रवाहापेक्षयाऽतीतकालवदनादिमानेव
પ૨/૨૦૧iા. ટીકાર્ય -
તત્તેજિ' ... નવનવિમાનેવ | કૃતકપણું હોવા છતાં પણ=બંધનું બંધના હેતુઓથી નિષ્પાદિતપણું હોવા છતાં પણ, અતીતકાલની જેમ ઉપપતિ-અનાદિમાનપણાની ઘટના, કહેવી જોઈએ. શું કહેવાયેલું થાય છે?=સૂત્રથી શું કહેવાયેલું થાય છે? એ કહેવાય છે – પ્રતિક્ષણ કરાતો પણ બંધ પ્રવાહ અપેક્ષાએ અતીતકાલની જેમ અનાદિમાન જ છે. પ૧/૧૦૯i. ભાવાર્થસામાન્યથી જે વસ્તુ કરાય છે તે અનાદિની નથી. જેમ કુંભકારના પ્રયત્નથી ઘટ કરાય છે, તેથી ઘટ
