________________
૨૫૦
શ્રોતૃ એવા શ્રાવકના અબોધમાં પણ નિર્જરાનું ફળ કહેવાયું છે. કોના વડે નિર્જરારૂપ ફળ કહેવાયું છે ? એથી કહે છે –
મુનિસત્તમ એવા ભગવાન વડે કહેવાયું છે.
કોને નિર્જરારૂપ ફળ થાય ? એથી કહે છે
ધર્મબિંદુ પ્રકરણ ભાગ-૧ | અધ્યાય-૨ | શ્લોક-૫, ૬
-
વિધાનથી=બાળ, મધ્યમબુદ્ધિ અને બુધરૂપ શ્રોતાજનની અપેક્ષારૂપ વિધિથી કથક એવા ધર્મદેશકને નિયમથી ફલ કહેવાયું છે.
કેવા કથકને નિર્જરારૂપ ફળ થાય ? એથી કહે છે –
શુદ્ધ ચિત્તવાળા=પરના અનુગ્રહની પ્રવૃત્તિના પરિણામવાળા એવા ઉપદેશક સાધુને નિર્જરારૂપ ફળ થાય એમ અન્વય છે.
‘કૃતિ' શબ્દ ટીકાની સમાપ્તિ અર્થે છે. ।।૫।।
ભાવાર્થ:
જે ઉપદેશક ગીતાર્થ છે, ૫૨ના અનુગ્રહ કરવાની બુદ્ધિવાળા છે અને શ્રોતાના બાળ, મધ્યમ અને બુધરૂપ ભાવોને યથાર્થ જાણીને તેને અનુરૂપ શાસ્ત્રવિધિ અનુસાર ઉપદેશ આપે છે અને કોઈક કર્મના ઉદયથી શ્રોતાને તે ઉપદેશ દ્વારા યથાર્થ બોધ ન થાય અથવા કોઈક કારણે શ્રોતાનું ચિત્ત કોઈક અન્ય પરિણામથી વ્યગ્ર હોય તેના કારણે તેને બોધ ન થાય આમ છતાં શ્રોતાના હિતના અર્થી ઉપદેશકને તે ઉપદેશની પ્રવૃત્તિથી વિશિષ્ટ પ્રકારની યોગમાર્ગની પ્રાપ્તિમાં પ્રતિબંધક એવાં ક્લિષ્ટકર્મોની નિર્જરારૂપ ફળની પ્રાપ્તિ થાય છે; કેમ કે ભગવાનનાં વચનને પરતંત્ર થઈને શાસ્ત્રવિધિ અનુસાર પરના હિતને અનુકૂળ ઉપદેશની પ્રવૃત્તિ હોવાથી ઘણાં પાપ કર્મોનો નાશ થાય છે જેથી તે ઉપદેશકને ઉત્તર ઉત્તરના યોગમાર્ગની પ્રાપ્તિ સુકર બને છે. III
અવતરણિકા :
आह-प्रकारान्तरेणापि देशनाफलस्य संभाव्यमानत्वादलमिहैव यत्नेनेत्याशङ्क्याह -
અવતરણિકાર્ય :
‘ગા’થી શંકા કરે છે – પ્રકારાન્તરથી પણ દેશનાફલનું સંભાવ્યમાનપણું હોવાથી અહીં જ=દેશનામાં જ, યત્ન વડે સર્યું. એ પ્રકારની આશંકા કરીને કહે છે
-
ભાવાર્થ :
જે મહાત્માઓ અપ્રમાદ ભાવથી સંયમનાં સર્વ અનુષ્ઠાનમાં ઉદ્યમવાળા છે તેઓ ઉપદેશ ન આપે તોપણ અન્ય ઉચિત પ્રવૃત્તિ દ્વારા ક્લિષ્ટકર્મની નિર્જરારૂપ ફળને પ્રાપ્ત કરી શકે છે, તેથી દેશનાથી જે ફળ પ્રાપ્ત
