________________
ધર્મબિંદુ પ્રકરણ ભાગ-૧ | અધ્યાય-૨ | સૂત્ર-૭૦, ૭૧
૨૩૯ કેમ અતિ સંક્લેશ થતો નથી ? તે સ્પષ્ટ કરવા અર્થે કહે છે –
એક વખત સમ્યક્તને પામ્યા પછી સમ્યક્તથી પાન પામેલ જીવ ફરી રાગદ્વેષની તીવ્ર પરિણતિરૂપ ગ્રંથિને બાંધે છે છતાં પૂર્વના જેવી મજબૂત ગ્રંથિને બાંધતો નથી, તેથી સમ્યક્તથી પાન પામ્યા પછી તે જીવને પૂર્વના જેવો તીવ્ર સંક્લેશ થતો નથી.
આ અર્થને સ્પષ્ટ કરતાં ટીકાકારશ્રી કહે છે –
જીવ જ્યારે સમ્યક્ત પામે છે ત્યારે અતિ વિશુદ્ધ પરિણામ હોવાને કારણે સર્વ કર્મોની સ્થિતિ અતિ અલ્પ બાંધે છે અને જે કર્મની સ્થિતિ તે બાંધે છે તેના કરતાં પૂર્વમાં બંધાયેલાં કર્મોની સ્થિતિ સત્તામાં ઘણી અધિક છે છતાં આયુષ્યકર્મને છોડીને તે સર્વ કર્મોની સ્થિતિ અંતઃ કોટાકોટી સાગરોપમ પ્રમાણ હોય છે. અને સમ્યક્તથી તે જીવ કોઈક રીતે પાત પામે અને કોઈક રીતે અતિસંક્લિષ્ટ પરિણામવાળો થાય અને તેના કારણે તીર્થંકર આદિની આશાતના કરે, તે વખતે તે જીવ ગ્રંથિભેદકાળમાં બંધાતી સ્થિતિ કરતાં ઘણી અધિક કર્મની સ્થિતિ બાંધે છે, તોપણ ગ્રંથિભેદકાળમાં જે કર્મની સ્થિતિ સત્તામાં હતી તેનાથી અધિક કર્મની સ્થિતિ બાંધતો નથી. તેથી નક્કી થાય છે કે સમ્યક્તથી પાત થયા પછી તીર્થંકર આદિની આશાતનાકાળમાં જીવને ઘણો સંક્લેશ હોય છે તોપણ ગ્રંથિભેદની પ્રાપ્તિ પૂર્વે જેવો સંક્લેશ થતો હતો તેવો તીવ્ર સંક્લેશ થતો નથી; કેમ કે સમ્યક્તની પ્રાપ્તિ પૂર્વે તે જીવ ૭૦ કોટાકોટી સુધી કર્મની સ્થિતિને બાંધતો હતો, હવે અંતઃ કોટાકોટીથી અધિક સ્થિતિ ક્યારેય બાંધતો નથી અને કર્મની અધિક સ્થિતિની પ્રાપ્તિ સંક્લેશની તીવ્રતાને આધીન છે. માટે નક્કી થાય છે કે સમ્યક્તની પ્રાપ્તિ પછી મિથ્યાત્વ અવસ્થામાં સંક્લેશ થાય તોપણ પૂર્વના જેવો તીવ્ર સંક્લેશ થતો નથી એ સમ્યક્ત પ્રાપ્તિનું ફળ છે. II૭૦/૧૨૮
અવતરણિકા :
તથા -
અવતરણિકાર્ય :વરબોધિલાભનું અન્ય ફળ શું છે ? તેનો તથાથી સમુચ્ચય કરે છે –
સૂત્ર :
સત્યપાથે ન તુતિઃ II૭૧/૧૨ સૂત્રાર્થ -
અપાય નહિ થયે છતે પ્રાપ્ત થયેલા સમ્યગ્દર્શનનો નાશ નહિ થયે છતે દુર્ગતિ નથી. II૭૧/૧૨૯II ટીકા - 'असति' अविद्यमाने 'अपाये' विनाशे सम्यग्दर्शनस्य परिशुद्धभव्यत्वपरिपाकसामर्थ्यात्
