________________
૧૮૬
ધર્મબિંદુ પ્રકરણ ભાગ-૧ | અધ્યાય-૨ | સૂત્ર-૩૫, ૩૬ જેમ સુવર્ણની પરીક્ષામાં કસોટી પત્થર ઉપર સુવર્ણની રેખા પૂર્ણ યથાર્થ પ્રાપ્ત થાય તો તે સુવર્ણ પૂર્ણ શુદ્ધ છે તેમ નક્કી થાય અને જો તે રેખા સુવર્ણ જેવી હોવા છતાં કાંઈક ઝાંખી આવે તો તે સુવર્ણ પૂર્ણ શુદ્ધ નથી તેમ નક્કી થાય. તેમ જે દર્શનનાં વચનો મોક્ષને અનુકૂળ કર્તવ્યનું વિધાન કરતાં હોય, મોક્ષને પ્રતિકૂળ એવાં અઢાર પાપસ્થાનકોનો નિષેધ કરતાં હોય આમ છતાં કોઈક સ્થાનમાં જેમ ઉદ્ધરણમાં આપ્યું તેમ કહે કે અન્ય દર્શનવાળાની હિંસામાં પાપ નથી અથવા પોતાને અભિમત ધર્મથી વિપરીત ધર્મ કરનારા હોય તેમને વિનો કરવા, તેમનો વિરોધ કરવો વગેરે સ્વ-પરને ક્લેશ આપાદક પ્રવૃત્તિ પાપ નથી, તેમ કહે તો તે આગમ પૂર્ણ શુદ્ધ નથી તેમ નક્કી થાય.
વળી, આત્મા માટે શુદ્ધ આત્માનું સ્વરૂપ ઉપાદેય છે અને તેની પ્રાપ્તિનો ઉપાય શુદ્ધ આત્માનું ધ્યાન છે. શુદ્ધ આત્માને પ્રગટ કરવાને અનુકૂળ ધ્યાનમાં ઉપખંભક થાય તેવું બાહ્ય તપ છે અને સમિતિ-ગુપ્તિથી શુદ્ધ એવી સંયમની ક્રિયા છે, તેથી તેવાં વચનો જે આગમમાં પ્રચુર પ્રમાણમાં મળતાં હોય અને શુદ્ધ આત્માને મલિન કરનારા હિંસાદિ ૧૮ પાપસ્થાનકો છે તેના નિષેધને કહેનારાં વચનો પ્રચુર પ્રમાણમાં મળતાં હોય અને કોઈપણ સ્થાનમાં પ્રસ્તુત વિધિ-પ્રતિષધથી વિપરીત વિધિ-પ્રતિષેધ પ્રાપ્ત થતા ન હોય તો તે આગમ કષ પરીક્ષાથી પૂર્ણ શુદ્ધ છે; કેમ કે તે આગમ વચન અનુસાર કરાયેલી પ્રવૃત્તિથી યોગી આત્માના શુદ્ધ ભાવોને પ્રગટ કરવાને અનુકૂળ ઉચિત ક્રિયાઓમાં યત્ન કરીને કેવળજ્ઞાનને અભિમુખ થાય છે. અને કદાચ તે ભવમાં તે સાધના પૂર્ણ ન થાય તો મોક્ષની પ્રાપ્તિનું કારણ બને તેવા સ્વર્ગાદિ ભવોને પ્રાપ્ત કરે છે. અને હિંસાદિ પાપસ્થાનકોનું વર્જન કરીને તે યોગી અનાદિકાળના સંસારને અનુકૂળ એવા હિંસાદિ ભાવો છે તેનો પરિહાર કરીને શુદ્ધ આત્માની પ્રાપ્તિને અનુકૂળ પ્રવૃત્તિને દૃઢ રીતે કરી શકે છે. માટે તે આગમ કષ પરીક્ષાથી પૂર્ણ શુદ્ધ છે. ll૩પ/૩ અવતરણિકા - छेदमाह -
અવતરણિકાર્ય :
છેદને કહે છે – ભાવાર્થ
યોગ્ય ઉપદેશક શ્રોતાને કષ પરીક્ષાનું સ્વરૂપ બતાવ્યા પછી શાસ્ત્રની છેદ પરીક્ષા કઈ રીતે કરવી જોઈએ ? તે કહે છે –
સૂત્ર :
तत्सम्भवपालनाचेष्टोक्तिश्छेदः ।।३६/९४ ।।
