________________
ધર્મબિંદુ પ્રકરણ ભાગ-૧ | અધ્યાય-૨ / સૂત્ર-૨૩, ૨૪
ભાવાર્થ:
ઉપદેશક યોગ્ય શ્રોતાને પંચાચારના પાલનમાં દઢ ઉદ્યમ કરવા માટે સમર્થ બનાવવા અર્થે પ્રમાદરૂપ અસદાચારના આ લોક અને પરલોકમાં થતા અનર્થો બતાવે. જેથી પંચાચારના પાલન માટે ઉદ્યમ ક૨વા માટે શ્રોતા દૃઢ યત્ન કરે અને પ્રમાદને વશ થઈને યથાતથા પંચાચાર સેવીને આ લોક અને પરલોકમાં અહિતની પ્રાપ્તિ કરે નહિ. અર્થાત્ જે યોગ્ય શ્રોતા પોતાની શક્તિ અનુસાર અપ્રમાદથી પંચાચારને પાળતા નથી તેઓને જે અંશથી શક્તિનું અસ્ફુરણ છે, તે પ્રમાદ છે અને તેને અનુરૂપ તેઓને અહિતની પ્રાપ્તિ થાય છે તેમ બતાવવાથી યોગ્ય શ્રોતા અવશ્ય પોતાનું અહિતથી રક્ષણ કરી શકે છે. II૨૩/૮૧॥
અવતરણિકા :
अपायानेव व्यक्तीकुर्वन्नाह
અવતરણિકાર્ય :
અપાયને જ વ્યક્ત કરતાં કહે છે
ભાવાર્થ:
પૂર્વસૂત્રમાં કહેલ જે જીવો પંચાચા૨ના પાલનમાં પ્રમાદવાળા છે તેઓને આ લોક અને પરલોકમાં અનર્થોની પ્રાપ્તિ થાય છે, તેથી હવે પ્રમાદના ફળરૂપે પરલોકમાં કેવા અનર્થો પ્રાપ્ત થાય છે તે બતાવે છે - સૂત્ર :
નારવું:ોપવર્ણનમ્ ||૨૪/૮૨
સૂત્રાર્થ :
નારકનાં દુઃખોનું વર્ણન કરવું જોઈએ. II૨૪/૮૨૫
ટીકા ઃ
नरके भवा 'नारकाः ', तेषाम् उपलक्षणत्वात् तिर्यगादीनां च, 'दुःखानि' अशर्माणि तेषामुपवर्णनं विधेयम्, यथा
-
૧૬૭
“તીોરસિમિર્વોતેઃ નૈર્વિષમે: પર્શ્વદ્યેશ્ય:। परशुत्रिशूलमुद्गरतोमरवासीमुषण्ढीभिः ।। ६९ ।।
संभिन्नतालुशिरसश्छिन्नभुजाश्छिन्नकर्णनासौष्ठाः । भिन्नहृदयोदरान्त्रा भिन्नाक्षिपुटाः सुदुःखार्त्ताः ।।७० ।।
