________________
હo
ધર્મબિંદુ પ્રકરણ ભાગ-૧ | અધ્યાય-૧ | સૂત્ર-૩૯, ૪૦ જેઓની ધર્મ, અર્થ અને કામને સેવવાની સર્વશક્તિઓ ક્ષીણ થઈ છે તેવા જીવો ભૂતકાળનાં પાપથી અતિ દુઃખી છે અને તેઓને દયાદિ ભાવથી અન્નાદિ આપવામાં આવે તો ગૃહસ્થનું ચિત્ત દુઃખી પ્રત્યે અત્યંત દયાળુ બને છે જેથી મોક્ષને અનુકૂળ બીજની પ્રાપ્તિ થાય છે, સમ્યક્ત પ્રાપ્ત થઈ શકે છે; કેમ કે સમ્યક્તનું લિંગ અનુકંપા છે. ll૩લા
અવતરણિકા :
તત્ર ૨ –
અવતરણિકાર્ય :
અને ત્યાં –
સૂત્ર :
तदौचित्याबाधनमुत्तमनिदर्शनेन ।।४०।। સૂત્રાર્થ -
ઉત્તમના દૃષ્ટાંતથી, તેઓનું દેવાદિનું ઔચિત્યનું અગાધન ગૃહસ્થનો ધર્મ છે. Ioll ટીકા :
तेषां देवादीनामौचित्यं योग्यत्वं यस्य देवादेरुत्तममध्यमजघन्यरूपा या प्रतिपत्तिरित्यर्थः तस्य 'अबाधनम्' अनुल्लङ्घनम्, तदुल्लङ्घने शेषाः सन्तोऽपि गुणा असन्त इव भवन्ति, यत उक्तम्
“औचित्यमेकमेकत्र गुणानां राशिरकतः । વિષાયતે ગુણ ગ્રામ વિત્યપરિવર્તત: રૂા” [0 રૂતિ कथं तदौचित्याबाधनमित्याह-'उत्तमनिदर्शनेन', अतिशयेन शेषलोकादूर्ध्वं वर्त्तन्त इत्युत्तमाः, ते च प्रकृत्यैव परोपकरणप्रियभाषणादिगुणमणिमकराकरोपमाना मानवाः, तेषां 'निदर्शनम्' उदाहरणं तेन, उत्तमनिदर्शनानुसारिणो हि पुरुषा उदात्तात्मतया न स्वप्नेऽपि विकृतप्रकृतयः संभवन्ति । इयं च देवादिप्रतिपत्तिनित्यमेवोचिता, विशेषतश्च भोजनावसर इति ॥४०॥ ટીકાર્ય :
‘તેષાં' .. મોનના વસર રૂતિ તેઓનું દેવાદિનું, ઔચિત્ય યોગ્યત્વ=જે દેવાદિની ઉત્તમ, મધ્યમ, જઘન્યરૂપ જે પ્રતિપતિ તે રૂ૫ ઔચિત્ય, તેનું અબાધિત અનુલ્લંઘન, ગૃહસ્થનો ધર્મ છે, એમ અવય છે. તેના ઉલ્લંઘનમાં=ઔચિત્યના ઉલ્લંઘનમાં, શેષ વિદ્યમાન પણ ગુણો અવિદ્યમાન જેવા થાય છે નિષ્ફળ થાય છે. જે કારણથી કહેવાયું છે –
