________________
ધર્મબિંદુ પ્રકરણ ભાગ-૧ | અધ્યાય-૧ / સૂત્ર-૪૯, ૫૦
કેમ ઉચિત પ્રવૃત્તિ કરવી જોઈએ ? એથી કહે છે
સમ્યજ્ઞાન અને સમ્યક્ આચારથી યુક્ત પુરુષોની કોઈ સમ્યક્ સેવા કરે તો તે સેવા ક૨ના૨ની યોગ્યતા અનુસાર તે મહાત્માઓ અવશ્ય તેને સદ્ઉપદેશ આપીને તેનું હિત કરે છે. આથી જ ઉદ્ધરણમાં કહ્યું કે સાધુસેવાનાં ત્રણ ફળો છે. (૧) નિત્ય શુભ ઉપદેશ : તેથી જેઓ મહાત્માની સેવા કરે છે તેના ફળરૂપે તેઓને નિત્ય સન્માર્ગની અવશ્ય પ્રાપ્તિ થાય છે. (૨) ધર્મચા૨ીઓનું દર્શન ઃ તેથી જેઓ ઉત્તમ પુરુષોની સેવા કરે છે ત્યારે તેઓનું દર્શન થાય છે, તેથી તેઓમાં વર્તતા ઉત્તમ ગુણો પ્રત્યે પક્ષપાત વધે છે જે સાધુસેવાનું ફળ છે. (૩) સ્થાને વિનય : ઉત્તમ પુરુષોની વિનયપૂર્વક સેવા કરવાથી ગુણવાન પુરુષો પ્રત્યે બહુમાનના ભાવની વૃદ્ધિરૂપ વિનયની પ્રાપ્તિ થાય છે જે સાધુસેવાનું ફળ છે. II૪૯॥
અવતરણિકા :
તથા -
અવતરણિકાર્થ :
અને –
સૂત્ર :
[૨૮] પરસ્પરાનુપધાતેનાયોડન્યાનુવત્રિકૃતિત્તિ: ||૧૦||
(૨૮) પરસ્પર અનુપઘાતથી અન્યોન્ય અનુબદ્ધ એવા ત્રિવર્ગરૂપ ધર્મ, અર્થ અને કામની પ્રતિપત્તિ=સેવન ગૃહસ્થનો ધર્મ છે. II૫૦ના
સૂત્રાર્થ
૯૫
-
ટીકા ઃ
इह धर्मार्थकामास्त्रिवर्गः, तत्र यतोऽभ्युदयनिः श्रेयससिद्धिः स धर्मः, यतः सर्वप्रयोजनसिद्धिः सोऽर्थः, आभिमानिकरसानुविद्धा यतः सर्वेन्द्रियप्रीतिः स कामः, ततः 'परस्परस्य' अन्योऽन्यस्य 'अनुपघातेन' अपीडनेन, अत एव 'अन्योऽन्यानुबद्धस्य' परस्परानुबन्धप्रधानस्य 'त्रिवर्गस्य प्रतिपत्तिः ' आसेवनम्, तत्र धर्मार्थयोरुपघातेन तादात्विकविषयसुखलुब्धो वनगज इव को नाम न भवत्यास्पदमापदाम्? धर्मातिक्रमाद्धनमुपार्जितं परेऽनुभवन्ति, स्वयं तु परं पापस्य भाजनं सिंह इव सिन्धुरवधात्, बीजभोजिनः कुटुम्बिन इव नास्त्यधार्मिकस्यायत्यां किमपि कल्याणम्, स खलु सुखी योऽमुत्रसुखाविरोधेनेहलोकसुखमनुभवति, तस्माद्धर्माबाधनेन कामाऽर्थयोर्मतिमता यतितव्यम्, यस्त्वर्थकामावुपहत्य धर्ममेवोपास्ते तस्य यतित्वमेव श्रेयो न तु गृहवासः, इति तस्यार्थकामयोरप्याराधनं श्रेय
