________________
ધર્મબિંદુ પ્રકરણ ભાગ-૧ | અધ્યાય-૧ | સૂત્ર-૫૧, પર
૧૦૧ કરેલ. કોઈક દેવે તેની પરીક્ષા અર્થે તેના ગમનસ્થાનમાં કોઈક નગરને મનુષ્યની વસ્તી વગરનું કરેલ અને ત્યાંના રાજાના રાજમહેલમાં રાજકન્યાને લાવીને રાખેલ. યોગાનુયોગ તે શ્રેષ્ઠીપુત્ર તે નગરમાં પ્રવેશ કરે છે. આખું નગર સુરક્ષિત હતું પરંતુ મનુષ્યની વસ્તી વગરનું જોઈને કુતૂહલથી નગરમાં જાય છે, રાજમહેલમાં જાય છે. ત્યાં રાજકન્યા સિવાય કોઈ નહિ, તેથી તે રાજકન્યાને પૂછે છે કે આ પ્રકારે નગરની સ્થિતિ થવાનું કારણ શું ? ત્યારે તે કન્યાએ કહેલ કે કોઈક દેવે અહીંના લોકોનો નાશ કરીને મને અહીંયાં લાવીને મૂકેલ છે અને કોઈ મનુષ્ય આવે તો તેને મારી નાખે છે. દિવસના તે અન્યત્ર જાય છે અને રાત્રીના આવીને મનુષ્યને મારી નાખે છે, તેથી રાતના કોઈ પુરુષને જોશે તો મારી નાખશે, તેથી શીધ્ર આ નગરથી ચાલ્યા જવું ઉત્તમ છે; છતાં તે સાહસિક શ્રેષ્ઠીપુત્ર ત્યાં જ રહે છે અને દેવના આગમનકાળે શાંતિથી શયામાં સૂતો છે. દેવ ગુસ્સે થઈને કહે છે ત્યારે શ્રેષ્ઠીપુત્ર કહે છે કે હું થાકેલો છું માટે મારી પગચંપી કર. આ પ્રકારના તેના નીડરતાપૂર્વકનાં વચન સાંભળીને કુતૂહલથી દેવ તેની પગચંપી કરે છે. ત્યારપછી ખુશ થઈને શ્રેષ્ઠીપુત્ર કહે છે કે હું તારી સેવાથી ખુશ થયો છું, માટે તારે જોઈએ તે માંગ. ત્યારે દેવ માગણી કરે છે કે જો મારા પર પ્રસન્ન થયા હો તો આ રાજ્ય અને રાજકન્યા ગ્રહણ કરો. પોતાનો રાજ્ય નહિ ગ્રહણ કરવાનો અભિગ્રહ હોવાથી શ્રેષ્ઠીપુત્ર કહે છે કે રાજ્ય મારાથી સ્વીકારી શકાય તેમ નથી માટે તેનો અન્ય વિકલ્પ બતાવ. ત્યારે દેવ કહે છે : “મૃત્યુનો સ્વીકાર.” તેથી શ્રેષ્ઠીપુત્ર કહે છે કે ખુશીથી મને મારી નાખ, તેથી દેવ તેને ગળાથી પકડીને સમુદ્ર ઉપર લાવે છે અને કહે છે હજુ પણ રાજ્ય અને રાજકન્યાનો સ્વીકાર કરો, નહિ તો સમુદ્રમાં નાખી દઈશ. ત્યારે શ્રેષ્ઠીપુત્ર કહે છે વિલંબન વગર સમુદ્રમાં નાખી દઈને મારા વ્રતનું અને મારા વચનનું રક્ષણ કરો. ત્યારપછી દેવ પ્રગટ થાય છે. તે સ્થાનમાં તે શ્રેષ્ઠીપુત્રે રાજ્યરૂપ અર્થ અને કન્યારૂપ કામના ભોગે જે ધર્મનું રક્ષણ કર્યું તે રીતે વિવેકી ગૃહસ્થ અર્થ અને કામની બાધામાં પણ ધર્મનું રક્ષણ કરવું જોઈએ. પથા
અવતરણિકા :
તથા -
અવતરણિકાર્ય :
અને –
સૂત્ર :
[૨] વર્તાવનાપેક્ષણમ્ ર૮નારા સૂત્રાર્થ :(ર૯) બલાબલની અપેક્ષા કરવી એ ગૃહસ્થનો ધર્મ છે. પિરાા
