________________
૧૫૪
ધર્મબિંદુ પ્રકરણ ભાગ-૧ | અધ્યાય-૨ / સૂત્ર-૧૨, ૧૩ ફલોની ઇચ્છાના ત્યાગપૂર્વક પૂર્વસૂત્રમાં વર્ણન કરાયેલા જ્ઞાનાચારાદિ પાંચે આચારોનું શક્ય પાલન કરવું જોઈએ જેથી કલ્યાણની પરંપરા પ્રાપ્ત થાય.
કઈ રીતે શક્ય પાલન કરવું જોઈએ ? તેથી કહે છે –
“આ પાંચે આચારો ભગવાન દ્વારા વિહિત છે” એવી બુદ્ધિ કરીને પૂર્ણ આચારોના પાલનની શક્તિનો સંચય થાય તે રીતે સ્વશક્તિ અનુસાર અપ્રમાદભાવથી પાંચે આચારોનું પાલન કરવું જોઈએ. II૧૨/૭૦માં અવતરણિકા :
તથા –
અવતરણિકાર્ય :
પૂર્વ સૂત્રમાં કહ્યું કે ઉપદેશક શ્રોતાને કહે કે શક્તિ અનુસાર પાંચે આચારો પાળવા જોઈએ. તે સાંભળીને શ્રોતા શક્ય પાંચે આચારોનું પાલન કરે અને અશક્યમાં ઉપેક્ષાવાળો થાય તો તેનું હિત થાય નહિ, તેથી શક્ય પાલનનો ઉપદેશ આપ્યા પછી ઉપદેશક શ્રોતાને શું કહે ? તેનો સમુચ્ચય તથા થી કરે છે –
સૂત્ર :
લશ ભાવપ્રતિપત્તિઃ 193/99 સૂત્રાર્થ :
અશક્યમાં ભાવથી પ્રતિપતિ કરવી જોઈએ=ભાવથી રાગનો પરિણામ કરવો જોઈએ. II૧૩/૭૧ll ટીકા -
'अशक्ये' ज्ञानाचारादिविशेष एव कर्तुमपार्यमाणे कुतोऽपि धृतिसंहननकालबलादिवैकल्याद् 'भावप्रतिपत्तिः', 'भावेन' अन्तःकरणेन 'प्रतिपत्तिः' अनुबन्धः, न पुनस्तत्र प्रवृत्तिरपि, अकालौत्सुक्यस्य तत्त्वत आर्तध्यानत्वादिति ।।१३/७१।। ટીકાર્ય :
‘ગા'... માળાનિિત ા કોઈપણ રીતે ધૃતિ, સંઘયણ, કાળ, બળ આદિના વિકલપણાને કારણે કરવા માટે અશક્ય એવા જ્ઞાનાચારાદિ વિષયમાં જ ભાવપ્રતિપત્તિ કરવી જોઈએ=અંતઃકરણના ભાવથી અનુબંધ રાખવો જોઈએ=ઉત્તર ઉત્તર સેવવાની શક્તિ સંચય થાય તે રીતે પ્રીતિવિશેષ રાખવી જોઈએ. પરંતુ ત્યાં=અશક્યમાં, પ્રવૃત્તિ પણ કરવી જોઈએ નહિ; કેમ કે અકાલ ઓસ્ક્યનુંe શક્તિસંચય વગરના કાળમાં કરવાની ઈચ્છારૂપ ઉત્સુકપણાનું, તત્વથી આર્તધ્યાનપણું છે. . “ત્તિ' શબ્દ ટીકાની સમાપ્તિ અર્થે છે. ૧/૧
