________________
ધર્મબિંદુ પ્રકરણ ભાગ-૧ | અધ્યાય-૨ / સૂત્ર-૧૯, ૨૦
૧૯૩
આથી જ જે જીવો શક્તિ હોવા છતાં પંચાચારમાં ઉદ્યમ કરતા નથી તેઓને ભગવાનના વચનમાં તીવ્ર રુચિ નથી, તેથી મિથ્યાત્વની પ્રાપ્તિ થાય છે.
વળી, સંસારી જીવો સંસારની કોઈપણ પ્રવૃત્તિ ન કરતા હોય તોપણ બાહ્ય પદાર્થના નિમિત્તથી જે કોઈ ભાવો પ્રવર્તે છે તે ક્રોધાદિ ચાર કષાયોમાંથી કોઈક કષાયરૂપ છે અને ઉપયુક્ત થઈને પંચાચારમાંથી કોઈપણ આચાર સેવતા હોય ત્યારે તે કષાયોનો ઉપયોગ ક્ષયોપશમભાવરૂપે પ્રવર્તે છે. તેથી પંચાચારમાં જે લોકો સમ્યગ્ વીર્ય ફો૨વતા નથી તેઓને અસદાચારની પ્રાપ્તિ નિયમા થાય છે.
વળી, તે સર્વ અસદાચારનું મૂળ બીજ ભગવાનનાં વચનમાં દૃઢ શ્રદ્ધાનો અભાવ છે. ભગવાનનાં વચનમાં અશ્રદ્ધાન્ એ મિથ્યાત્વ છે, તેથી મિથ્યાત્વરૂપી અસદાચાર જીવને અનેક ભવોમાં દુઃખ આપનાર હોવાથી શત્રુ આદિ ક૨તાં પણ મહાશત્રુ છે. માટે વિવેકીએ અસદાચાર પ્રત્યે સદા જુગુપ્સા ઉત્પન્ન થાય તે પ્રકારે આત્માને ભાવિત ક૨વો જોઈએ અને આ રીતે સદાચારના પાલનમાં શ્રોતાને ઉત્સાહ થાય અને અસદાચાર પ્રત્યે શ્રોતાને તીવ્ર જુગુપ્સા થાય તે રીતે ઉપદેશકે શ્રોતા આગળ અસદાચારની ગર્હ કરવી જોઈએ. II૧૯/૭૭ll
અવતરણિકા :
तथा
અવતરણિકાર્થ :
અને
સૂત્ર :
-
સૂત્રાર્થ:
-
તત્ત્વ પથનમ્ ||૨૦/૭૮।।
તેના સ્વરૂપનું કથન કરવું જોઈએ-અસદાચારના સ્વરૂપનું ક્ચન કરવું જોઈએ. II૨૦/૭૮II ટીકા ઃ
--
'तस्य' असदाचारस्य हिंसादेः 'स्वरूपकथनम्,' यथा 'प्रमत्तयोगात् प्राणव्यपरोपणं हिंसा, असदभिधानं મૃષા, અવત્તાવાનું સ્તેયમ્, મૈથુનમબ્રહ્મ, મૂર્છા પરિગ્રહઃ' [તત્ત્વાર્થસૂ. ૭૦ ૭, સૂ॰ ૮-૧-૨૦-૨-૨] ત્યાદ્રિ ।।૨૦/૭૮।।
ટીકાર્ય ઃ
‘તસ્ય’ ત્યાવિ ।। તેના=અસદાચારરૂપ હિંસાદિના સ્વરૂપનું કથન કરવું જોઈએ. જે આ
પ્રમાણે – “પ્રમત્ત યોગથી પ્રાણીનો નાશ હિંસા છે, જૂઠું બોલવું મૃખા છે, અદત્તનું ગ્રહણ ચોરી છે, મૈથુન અબ્રહ્મ
-
છે, મૂર્છા પરિગ્રહ છે” (તત્ત્વાર્થસૂત્ર અધ્યાય-૭, સૂત્ર-૮-૯-૧૦-૧૧-૧૨) ઇત્યાદિ કહેવું. ૨૦/૭૮॥
.....
