________________
૧૫૩
ધર્મબિંદુ પ્રકરણ ભાગ-૧ | અધ્યાય-૨| સૂત્ર-૧૧,૧૨ અવતરણિકા :
તથા -
અવતરણિકાર્ચ -
ઉપદેશક શ્રોતાને જ્ઞાનાચારાદિ પાંચ આચારોનું કથન કરે એમ પૂર્વસૂત્રમાં કહ્યું તે પાંચ આચારો સંયમ પાળનારા મુનિ પૂર્ણ પાળી શકે એવા સ્વરૂપવાળા છે અને ગૃહસ્થ તેવા આચારો પૂર્ણ પાળી શકે નહિ. તેથી તે પાંચે આચારોનો યથાર્થ બોધ કરાવ્યા પછી શ્રોતાને ઉપદેશક શું કહે ? તે બતાવે છે – સૂત્ર:
નિરીદશચપતિના ૧૨/૭૦ના સૂત્રાર્થ :
નિરીહથી=આ લોક અને પરલોકની આશંસારહિતપણાથી, શક્યપાલના=જ્ઞાનાચાર આદિનું શક્ય પાલન કરવું જોઈએ, એ પ્રકારે ઉપદેશ આપે. ૧૨/૭oll ટીકા - _ 'निरीहेण' ऐहिकपारलौकिकफलेषु राज्यदेवत्वादिलक्षणेषु व्यावृत्ताभिलाषेण 'शक्यस्य' ज्ञानाचारादेः 'विहितमिदम्' इति बुद्ध्या 'पालना' कार्येति च कथ्यते इति ।।१२/७०।। ટીકાર્ય :
નિરીટેજ' ... તે રૂરિ II વિરહથી=ઐહિક રાજ્યાદિરૂપ ફળમાં અને પારલૌકિક દેવત્વાદિ લક્ષણ ફળમાં વ્યાવૃત અભિલાષાથી, અને શક્યનું જ્ઞાનાચારાદિ શક્યનું, “આ વિહિત છે" એ પ્રકારની બુદ્ધિથી પાલના કરવી જોઈએ એ રીતે ઉપદેશક દ્વારા કહેવાય છે.
તિ' શબ્દ ટીકાની સમાપ્તિ અર્થે છે. II૧૨/૭૦ ભાવાર્થ :
જ્ઞાનાચારાદિ પાંચ આચારોનું પૂર્ણ પાલન કરવામાં આવે તો તે મુનિ કેવા સ્વરૂપવાળા છે ? તેનો શ્રોતાને બોધ થાય અને તે પંચાચારનું સેવન સંસારનો ઉચ્છેદ કરીને મોક્ષનું કારણ છે તેવી શ્રોતાને સ્થિર બુદ્ધિ થાય તે પ્રકારે ઉપદેશકે ઉપદેશ આપવો જોઈએ. આ પ્રકારનો ઉપદેશ સાંભળ્યા પછી પાંચે આચારોનું પૂર્ણ પાલન મુનિ કરી શકે છે, ગૃહસ્થ કરી શકતા નથી, તેથી તે આચારોનું વર્ણન સાંભળીને કલ્યાણના અર્થી પણ શ્રોતાને પોતાના માટે તે આચારોનું પાલન અશક્ય છે તેમ જણાય તો તેના ઉત્સાહનો ભંગ થાય, તેથી યોગ્ય શ્રોતાને પાંચે આચારોનો મર્મસ્પર્શી બોધ થાય ત્યારપછી ઉપદેશક કહે કે તુચ્છ એવાં સાંસારિક
