________________
ધર્મબિંદુ પ્રકરણ ભાગ-૧ | અધ્યાય-૨| સૂત્ર-૧૧
૧૫૧ ત્યારે જ તે પદાર્થો કેવળીના જ્ઞાનના વિષય બને છે, છતાં યોગ્ય જીવોને બોધ કરાવવા અર્થે કેવલી ભગવતીએ તે પદાર્થો કહ્યા છે, તેથી કલ્યાણના અર્થીએ “આ સર્વજ્ઞનું વચન છે” એ પ્રકારે નિઃશંકિત થવું જોઈએ અને જે વચનો હેતુથી બતાવી શકાય એવાં વચનોને હેતુથી બોધ કરીને ભગવાનનાં વચનમાં સ્થિર શ્રદ્ધા કરવી જોઈએ જેથી વચન અનુસાર થયેલા બોધથી શક્તિ અનુસાર દૃઢ પ્રવૃત્તિ થાય. તેથી સર્વજ્ઞના વચનમાં લેશ પણ શંકા કરવી જોઈએ નહિ અને અન્ય દર્શનની લેશ પણ આકાંક્ષા કરવી જોઈએ નહિ. વળી, સર્વજ્ઞનાં વચન અનુસાર હું યોગમાર્ગમાં પ્રવૃત્તિ કરીશ તો મને ફળ મળશે કે નહિ તેવી વિચિકિત્સા પણ કરવી જોઈએ નહિ; કેમ કે ઉપાય હંમેશાં ઉપયનું સાધક હોય છે અને સર્વજ્ઞ આત્માના હિતભૂત એવા ઉપયનો સાધક આ ઉપાય છે એવું કેવળજ્ઞાનથી જાણીને આત્માના હિતના સાધક એવા ઉપાયો” બતાવ્યા છે. માટે જે જીવો સર્વજ્ઞના વચન અનુસાર યથાર્થ બોધ કરીને તે ઉપાયને તે પ્રમાણે જ સેવે છે તેઓને અવશ્ય તેનું ફળ મળે જ છે. જેમ - ગૌતમસ્વામીનાં વચનના બળથી ૧૫૦૦ તાપસે મોક્ષના ઉપાયનો યથાર્થ નિર્ણય કરીને તે પ્રમાણે જ પ્રયત્ન કર્યો તો તે મહાત્માઓએ કેવળજ્ઞાનરૂપ ફળની પ્રાપ્તિ કરી. આ રીતે નિર્ણય કરીને સર્વજ્ઞના વચન અનુસાર પ્રવૃત્તિ કરવાથી ફળ મળશે કે નહિ એ પ્રકારની વિચિકિત્સા કરવી જોઈએ નહિ.
વળી, અમૂઢદૃષ્ટિ કેળવવી જોઈએ. અર્થાત્ “માત્ર બાહ્ય આચારથી ફળ થાય છે” તેવી મૂઢદૃષ્ટિ કેળવવાથી બાહ્ય આચારપ્રધાન અન્યદર્શનના આચારોને જોઈને તેનાથી આકર્ષણ થાય પરંતુ જેઓને ભગવાને બતાવેલા આચારો કઈ રીતે અસંગ ભાવની વૃદ્ધિના પરિણામ દ્વારા વીતરાગતાની પ્રાપ્તિનું કારણ છે ? તેવો મર્મસ્પર્શી બોધ થાય તો ક્યારેય માત્ર બાહ્ય આચારોથી તેઓનું ચિત્ત રંજિત થાય નહિ; પરંતુ વિવેકવાળા સર્વજ્ઞના બતાવેલા આચારો પ્રત્યે જ સ્થિર રુચિ થાય તે માટે શક્તિ અનુસાર જિનવચનના પરમાર્થને જાણીને અમૂઢદૃષ્ટિ કેળવવી જોઈએ.
આ રીતે સ્થિર શ્રદ્ધા અર્થે નિઃશંકિતતા આદિ ચાર આચારો પોતાની ભૂમિકાને આશ્રયીને સેવવા જોઈએ તે બતાવ્યું. હવે જેઓને ભગવાનના વચનમાં સ્થિર શ્રદ્ધા છે તેઓ ભગવાનના શાસનની વૃદ્ધિના અત્યંત અર્થી હોય છે, તેથી તેઓની ભગવાનનાં વચનની શ્રદ્ધા અતિશયિત બને તે માટે અન્ય ચાર દર્શનાચારો બતાવે છે –
દર્શનાચાર સેવનાર પુરુષે પોતાની શક્તિ અનુસાર યોગમાર્ગની પ્રવૃત્તિમાં યોગ્ય જીવોની ઉપબૃહણા કરવી જોઈએ અર્થાત્ તેઓ સારી રીતે ગુણવૃદ્ધિ કરી શકે તે પ્રકારે યત્ન કરવો જોઈએ. વળી, કોઈક કારણે કોઈક યોગ્ય જીવ ભગવાનનાં વચનમાં અસ્થિરતાને પામે તો શક્તિ અનુસાર તેને સ્થિર કરવા યત્ન કરવો જોઈએ. વળી, ભગવાનના શાસનમાં વર્તતા સમાન ધાર્મિકો પ્રત્યે વાત્સલ્યભાવ ધારણ કરવો જોઈએ. અર્થાત્ તેઓનું કઈ રીતે હિત થાય ? તેવો શક્ય યત્ન કરવો જોઈએ. વળી, શક્તિસંપન્ન શ્રાવકે ભગવાનના શાસનની પ્રભાવના થાય તેવો યત્ન કરવો જોઈએ. આ રીતે અન્ય જીવોના હિતને અનુકૂળ ચાર પ્રકારના દર્શનાચારો સેવવાથી પોતાનામાં વર્તતો ભગવાનનાં વચનો પ્રત્યેનો રાગ અતિશયિત થાય છે.
