________________
૧૩૭
ધર્મબિંદુ પ્રકરણ ભાગ-૧ | અધ્યાય-૨ | સૂત્ર-૮, ૯ કઈ રીતે બુદ્ધિની પ્રશંસા કરવી જોઈએ ? તે “યથા'થી સ્પષ્ટ કરે છે – અલઘુકર્મવાળા જીવો આવા પ્રકારના સૂક્ષ્મ અર્થતા બોધવાળા થતા નથી.
તિ’ શબ્દ ટીકાની સમાપ્તિ અર્થે છે. II૮/૬૬ો. ભાવાર્થ :
કોઈ ઉપદેશક શાસ્ત્રમર્યાદા અનુસાર યોગ્ય શ્રોતાને તેની બુદ્ધિ અનુસાર ઉચિત ઉપદેશ આપે અને તે ઉપદેશ દ્વારા કોઈ યોગ્ય શ્રોતાને એક વખતના કથનથી ઉપદેશકનાં વચન દ્વારા મર્મસ્પર્શી બોધ થાય, તો વળી કોઈક શ્રોતાને અનેક વખતના ઉપદેશથી મર્મસ્પર્શી બોધ થાય તો તે શ્રોતાને તે પ્રકારે ગુણોના વિકાસ માટેની ઉચિત રુચિ ઉત્પન્ન થાય છે જે માર્ગાનુસારી બુદ્ધિ છે. આવી માર્ગાનુસારી બુદ્ધિ સંસારમાં પ્રાપ્ત થવી અતિદુર્લભ છે, તેથી શ્રોતાના એકાંત હિતના અર્થી એવા ઉપદેશકે, એવા શ્રોતાને થયેલા માર્ગાનુસારી બોધને જોઈને તેની પ્રશંસા કરવી જોઈએ અને કહેવું જોઈએ કે “જે જીવો હળુકર્મી છે તેઓ જ તત્ત્વને જાણવા માટે અને જાણીને જીવનમાં તત્ત્વને સેવવા માટે અત્યંત અર્થી છે અને તેવા અર્થી જીવો પણ જ્યારે ઉપદેશ દ્વારા પોતાની ભૂમિકાથી ઉપરની ભૂમિકામાં જવા માટેના ગુણોના મર્મનો બોધ કરે છે ત્યારે તે જીવો ગુણસ્થાનકની વૃદ્ધિ દ્વારા કલ્યાણની પરંપરાને પામે છે અને તેવો બોધ તમને થયો છે માટે તમે પણ કલ્યાણની પરંપરાને પ્રાપ્ત કરો તેવી માર્ગાનુસારી બુદ્ધિવાળા છો” એમ કહીને શ્રોતાને અધિક અધિક તત્ત્વના અર્થી બનાવવા જોઈએ. જેથી પ્રાપ્ત થયેલો મનુષ્યભવ તેઓ સફળ કરી શકે. ll૮/કા અવતરણિકા - તથા –
અવતરણિકાર્ય :
અને –
સૂત્ર :
તન્નાવતાર: TI૬/૬૭Tી
સૂત્રાર્થ -
તંત્રમાંeભગવાનના આગમમાં, શ્રોતાનો અવતાર કરવો જોઈએ. II૯/૧૭ના ટીકા :_ 'तन्त्रे' आगमे 'अवतारः' प्रवेशः आगमबहुमानोत्पादनद्वारेण तस्य विधेयः, आगमबहुमानश्चैवमुत्पादनीयः
