________________
૧૧૧
ધર્મબિંદુ પ્રકરણ ભાગ-૧ | અધ્યાય-૧ | સૂત્ર-પ૭ સૂત્ર :
[૩૪] ગુપક્ષપતિતા વિના સૂત્રાર્થ :
(૩૪) ગુણપક્ષપાતિતા એ ગૃહસ્થનો ધર્મ છે. પણ ટીકા :
'गुणेषु' दाक्षिण्यसौजन्यौदार्यस्थैर्यप्रियपूर्वाभाषणादिषु स्वपरयोरुपकारकारणेष्वात्मधर्मेषु ‘पक्षपातिता' बहुमानतत्प्रशंसासाहाय्यकरणादिनाऽनुकूला प्रवृत्तिः, गुणपक्षपातिनो हि जीवा बहुमानद्वारोपजातावन्ध्यपुण्यप्रबन्धसामर्थ्यानियमादिहामुत्र च शरच्छशधरकरनिकरगौरं गुणग्राममवश्यमवाप्नुवन्ति, तद्बहुमानाशयस्य चिन्तारत्नादप्यधिकशक्तियुक्तत्वात् ।।५७।। ટીકાર્ય :
“TS' . શયુિત્વાન્ II ગુણોમાં=સ્વપરના ઉપકારના કારણ એવા આત્મધર્મરૂપ દાક્ષિણ્ય, સૌજન્ય, ઔદાર્ય, ધૈર્ય પ્રિયપૂર્વ ભાષણ આદિ ગુણોમાં, પક્ષપાતિતા=બહુમાન, તેની પ્રશંસા તે ગુણોની પ્રશંસા સાહાધ્યકરણ આદિ દ્વારા અનુકૂળ પ્રવૃત્તિ ગૃહસ્થોનો ધર્મ છે એમ અવાય છે. દિ જે કારણથી, ગુણના પક્ષપાતી જીવો ગુણના બહુમાન દ્વારા ઉત્પન્ન થયેલા અવંધ્ય પુણ્યના પ્રવાહના સામર્થ્યથી નક્કી આ ભવમાં અને પરભવમાં શરદ ઋતુના ચંદ્રનાં કિરણના સમૂહ જેવા ગુણગ્રામને અવશ્ય પ્રાપ્ત કરે છે, કેમ કે ગુણના બહુમાનના આશયનું ચિંતામણિના રત્નથી પણ અધિક શક્તિયુક્તપણું છે. પા. ભાવાર્થ -
સગૃહસ્થ સર્વ જીવો સાથે દાક્ષિણ્યપૂર્વક, સૌજન્યપૂર્વક, ઔદાર્યપૂર્વક વ્યવહાર કરવો જોઈએ અને પ્રકૃતિ ધૈર્યભાવવાળી રાખવી જોઈએ પરંતુ અત્યંત ચંચલ થવું જોઈએ નહિ અને બધા સાથે પ્રિયભાષણ કરવું જોઈએ. આવા ગુણો પોતાને પણ ઉત્તમ પ્રકૃતિવાળા બનાવે છે અને અન્ય યોગ્ય જીવોને પણ ગુણના પક્ષપાતી બનાવે છે, તેથી આ સર્વ ગુણો સ્વ-પરના ઉપકારના કારણ એવા આત્મધર્મો છે અને તેવા ગુણોમાં પક્ષપાત કેળવવાથી તે ગુણો પોતાનામાં ક્રમસર વધે છે. કઈ રીતે તે ગુણોનો પક્ષપાત કરવો જોઈએ ? તે બતાવે છે –
આવા ગુણવાન પુરુષો પ્રત્યે બહુમાનભાવ રાખવો જોઈએ, તેઓના ગુણોની પ્રશંસા કરવી જોઈએ અને તેવા ઉત્તમ ગુણવાળા જીવોને સહાય કરવા દ્વારા હંમેશાં અનુકૂળ વર્તન કરવું જોઈએ જેથી પોતામાં પણ તેવા ગુણો પ્રગટ થાય.
અહીં વિશેષ એ છે કે ધર્મી ગૃહસ્થો પ્રાયઃ દાક્ષિણ્ય આદિ ગુણ ધરાવનારા હોય છે તોપણ તે ગુણો
