________________
૯૦
ધર્મબિંદુ પ્રકરણ ભાગ-૧ | અધ્યાય-૧ | સૂત્ર-૪૫, ૪૬ જવાથી ચોરાદિના ઉપદ્રવો થાય, શરીરનાશના પ્રશ્નો આવે અથવા જે કાળમાં જવાથી સારા દેશમાં પણ ઉપદ્રવો થવાની શક્યતા હોય તેવા કાળમાં સંગૃહસ્થ બહાર જાય નહિ જેથી ઉપદ્રવોને પ્રાપ્ત કરીને આ લોકમાં દુઃખી થવાનો પ્રસંગ આવે અને દેહની સ્થિતિ ખરાબ થવાથી પરલોકની સાધના પણ સમ્યગુ થાય નહિ અને આર્તધ્યાન થવાના કારણે પરલોકનો પણ વિનાશ થાય. માટે આ લોક અને પરલોકનો વિનાશ થાય તેવી પ્રવૃત્તિનો ગૃહસ્થ અવશ્ય પરિહાર કરવો જોઈએ જે ગૃહસ્થનો ઉચિત ધર્મ છે. II૪પા અવતરણિકા :તથા –
અવતરણિકાર્ય :
અને – સૂત્રઃ
| [૨૫] યથોચિત નીવયાત્રા ઇદ્દા સૂત્રાર્થ : -
(૨૫) યથોચિત લોકયાત્રા=જે જીવોની સાથે જે પ્રકારનો ઉચિત વ્યવહાર હોય તે પ્રકારનો તેઓના સાથે ઉચિત વ્યવહાર, એ ગૃહસ્થનો ધર્મ છે. ll૪૬ll ટીકા :
'यथोचितं' या यस्योचिता 'लोकयात्रा' लोकचित्तानुवृत्तिरूपो व्यवहारः सा विधेया, यथोचितलोकयात्रातिक्रमे हि लोकचित्तविराधनेन तेषामात्मन्यनादेयतापरिणामापादनेन स्वलाघवमेवोत्पादितं भवति, एवं चान्यस्यापि सम्यगाचारस्य स्वगतस्य लघुत्वमेवोपनीतं स्यादिति, उक्तं च -
"लोकः खल्वाधारः सर्वेषां धर्मचारिणां यस्मात् । તમાક્નોવિરુદ્ધ વિરુદ્ધ વ સંત્યાખ્યમ્ રૂછા” [પ્રશH૦ ૨૩૨] [૪દ્દા ટીકાર્ય :
“થોચિત સંત્યાખ્યમ્ ા યથાઉચિત=જેને જે ઉચિત હોય તે, લોકયાત્રા=લોકચિત્તની અનુવૃત્તિરૂપ વ્યવહાર, તે કરવી જોઈએ=લોકયાત્રા કરવી જોઈએ. દિકજે કારણથી, યથાઉચિત લોકયાત્રાનો અતિક્રમ કરાવે છતે લોકના ચિત્તના વિરોધનને કારણે તેઓને પોતાનામાં અનાદેયતાના પરિણામના આપાદનથી સ્વનું લાઘવ જ ઉત્પાદિત થાય છે. અને આ રીતે=અન્યને પોતાનું લાઘવ ઉત્પાદિત થાય એ રીતે, સ્વગત સમ્યમ્ આચારનું લઘુપણું જ અન્યને ઉપવીત થાય અને પ્રાપ્ત થાય. અને કહેવાયું છે –
