________________
૨
ધર્મબિંદુ પ્રકરણ ભાગ-૧ | અધ્યાય-૧ | સૂત્ર-૪૭, ૪૮ પામેલા, લોકોમાંaહીનતાને પામેલા લોકોમાં, હીતનો ક્રમ લોકયાત્રાથી જ તુચ્છતાના અકરણરૂપ હીનનો ક્રમ, કરવો જોઈએ=હીન પણ લોકો કંઈક અનુવર્તનીય છે–તેમની ભૂમિકા પ્રમાણે તેઓને સંપન્ન કરવા અર્થે ઉચિત પ્રયત્ન કરવા યોગ્ય છે, તેઓ હીતગુણપણાને કારણે તેવા પ્રકારની પ્રતિપતિને અયોગ્ય પોતાની સંભાવના કરતાં જે કોઈક પણ ઉત્તમ લોકોની અનુવૃત્તિથી કૃતાર્થ માનતા પ્રમુદિત ચિત્તવાળા થાય છે.
તિ' શબ્દ ટીકાની સમાપ્તિ અર્થે છે. I૪૭ના ભાવાર્થ :
ધર્મ ગૃહસ્થ ધર્મપ્રધાન અર્થ-કામ પુરુષાર્થને સેવનારા હોય છે અને પ્રકૃતિથી દયાળુ હોય છે, તેથી પોતાના પરિચિત લોકોમાં પોતાનાથી હીનશક્તિવાળા જીવો પ્રત્યે દયાની બુદ્ધિવાળા હોય છે, તેથી તેવા હિનશક્તિવાળા જીવો પ્રત્યે તુચ્છતાથી વર્તન કરતા નથી, પરંતુ પોતાની શક્તિ અનુસાર તેઓને અર્થઉપાર્જન આદિ ઉચિત કૃત્યોમાં જોડે છે અને તે હનગુણવાળા જીવો પણ આવા શક્તિ સંપન્ન જીવોના પોતાના પ્રત્યેના ઉચિત વર્તનથી પ્રમોદિત થાય છે. તેના કારણે હિનગુણવાળા પણ જીવો તેવા શક્તિસંપન્ન ગૃહસ્થની પ્રેરણાના બળથી ધર્મ આદિ પુરુષાર્થ સેવીને આ લોક અને પરલોકમાં સુખી થાય તેવી સંભાવના રહે છે. અને આ રીતે હીન એવા પણ લોકોમાં તેઓની ભૂમિકા અનુસાર હીન એવા ક્રમથી તેમનું હિત કરવામાં આવે તો પોતાની પણ ઉત્તમ પ્રકૃતિ બને છે. અવતરણિકા :
તથા –
અવતરણિકાર્ય :
અને – સૂત્ર:
[રો ક્ષતિસવિર્નનમ્ T૪૮ના સૂત્રાર્થ -
(૨૬) અતિસંગનું વર્જન ગૃહસ્થનો ધર્મ છે. જિંદા ટીકા :
'अतिसङ्गस्य' अतिपरिचयलक्षणस्य सर्वैरेव सार्द्ध 'वर्जनं' परिहरणम्, यतः अतिपरिचयाद् भवति गुणवत्यप्यनादरः, पठ्यते च - “अतिपरिचयादवज्ञा भवति विशिष्टेऽपि वस्तुनि प्रायः । ત્નો: પ્રયા વાસી પૂરે નાનં સી પુરુતે પારદા” ] In૪૮
