________________
૭૫
ધર્મબિંદુ પ્રકરણ ભાગ-૧ | અધ્યાય-૧ | સૂત્ર-૩૬, ૩૭ અર્થ ઉપાર્જન આદિમાં કુશળ બને તેની ચિંતા કરે. જેથી તેઓ પણ આ લોક અને પરલોકમાં સુખી બને.
વળી, સુખી ગૃહસ્થ દરિદ્ર મિત્ર આદિને પોતાના ગૃહમાં રાખ્યા હોય તો તેઓની પણ ધર્મ-અર્થ અને કામ વિષયક તે રીતે ચિંતા કરે જેથી તેઓ પ્રસન્નતાપૂર્વક ધર્મપ્રધાન રહીને આ લોકમાં પણ સુખી થાય અને પરલોકમાં પણ સુખી થાય. જો તેઓનું પોષણ કરવા માટે તેમને ઘરે રાખ્યા પછી તેમની ઉચિત ચિંતા કરવામાં ન આવે તો તેઓનું આ લોક અને પરલોકમાં જે કાંઈ અહિત થાય તેનું પાપ ભર્તવ્યનું પોષણ કરનાર પુરુષને પ્રાપ્ત થાય, તેથી તેવી ભર્તવ્યના પોષણની પ્રવૃત્તિ ગૃહસ્થના ધર્મરૂપ બને નહિ. II3છા અવતરણિકા:
તથા –
અવતરાણિકાર્ય :
અને – સૂત્ર -
પાપરિરક્ષા: રૂછો રૂતા સૂત્રાર્થ :
ભર્તવ્યના અપાયોથી-આ લોક અને પરલોકના અનાથથી પરિરક્ષાનો ઉધોગ ઉધમ એ ગૃહસ્થધર્મ છે. ll૩ના ટીકા -
तस्यैव भर्तव्यस्य 'अपायेभ्यः' अनर्थेभ्यः ऐहिकामुष्मिकेभ्यः 'परिरक्षा' सर्वतस्त्राणम्, तत्र 'उद्योगो' महानुद्यमः, एवं हि भर्तव्यान् प्रति 'तस्य' नाथत्वं स्याद् यदि सोऽलब्धलाभलक्षणं योगं लब्धरक्षारूपं च क्षेमं कर्तुं क्षमः स्यात्, योगक्षेमकरस्यैव नाथत्वादिति ।।३७।। ટીકાર્ય :
તસ્થવ ...... નાથત્વિિત પા તેના જ=ભર્તવ્યતા જ, અપાયોથી=આ લોક અને પરલોકના અનર્થોથી, પરિરક્ષામાં=સર્વ પ્રકારે તેઓના રક્ષણમાં, ઉદ્યોગ કરવો જોઈએ=મહાન ઉદ્યમ કરવો જોઈએ. આ રીતે ભર્તવ્યો પ્રત્યે ભર્તવ્યના પોષણ કરનારનું નાથપણું થાય. જો તે=પોષણ કરનાર પુરુષ, અલબ્ધતા લાભલક્ષણ યોગને આશ્રિતોને અપ્રાપ્ત એવા ધર્માદિ પ્રયોજનરૂપ લાભના યોગને, અને લબ્ધતા રક્ષારૂપ ક્ષેમને પોષણીયને પ્રાપ્ત એવા ધર્માદિની રક્ષારૂપ ક્ષેમને, કરવા માટે સમર્થ થાય તો તાથપણું થાય એમ અવાય છે); કેમ કે યોગક્ષેમકરનું જ નાથપણું છે.
તિ’ શબ્દ ટીકાની સમાપ્તિ અર્થે છે. Im૩૭ના
