________________
૭૪
ધર્મબિંદુ પ્રકરણ ભાગ-૧ | અધ્યાય-૧ | સૂત્ર-૩૫, ૩૬ કરવી જોઈએ નહિ. જો તેઓના હિતની ઉપેક્ષા કરવામાં આવે તો તે ભર્તવ્યના પોષણની ક્રિયા ધર્મરૂપ બને નહિ. IIરૂપા
અવતરણિકા :
તેથા –
અવતરણિકા :
અને –
સૂત્ર :
તત્રયોનનેષ વદ્ધક્યતા સારૂદ્ ા સૂત્રાર્થ :
તેઓના પ્રયોજનોમાં ભર્તવ્યોના પ્રયોજનોમાં બદ્ધલચતા ગૃહસ્થનો ધર્મ છે. ll૩૬ll ટીકા :
'तस्य' भर्तव्यस्य ‘प्रयोजनेषु' धर्मार्थकामगोचरेषु चित्ररूपेषु ‘बद्धलक्ष्यता' नित्योपयुक्तचित्तता, ते हि तस्मिंश्चिन्ताकरे नित्यं निक्षिप्तात्मानः तेनाचिन्त्यमानप्रयोजनाः सीदन्तः सन्तोऽप्रसन्नमनस्कतया न स्वनिरूपितकार्यकरणक्षमाः संपद्यन्ते इति ।।३६।। ટીકાર્ય :
તસ્ય' એ સંપદાન્ત રૂતિ | તેનાંeભર્તવ્યનાં ધર્મ, અર્થ, કામ વિષયક ચિત્રરૂપ પ્રયોજનોમાં બદ્ધલશ્યતા નિત્યઉપયુક્ત ચિતતા, ગૃહસ્થનો ધર્મ છે એમ અવય છે. જે કારણથી તે ચિંતાકર હોતે છતે=ભરણપોષણ કરનાર પુરુષ તેઓની ચિંતા કરનાર હોતે છતે નિત્ય તિક્ષિપ્ત આત્માવાળા=હંમેશાં સમપિત થયેલા એવા તેઓ તેમના વડે=ભર્તવ્ય પુરુષ વડે અચિંતા કરાતા પ્રયોજનવાળા થાય તો સીદાતા છતાં અપ્રસન્નમનપણાથી પોતાને સોંપાયેલું કાર્ય કરવામાં સમર્થ થતા નથી.
ત્તિ' શબ્દ ટીકાની સમાપ્તિ અર્થે છે. ૩૬ ભાવાર્થ :
સુખી ગૃહસ્થ કે સામાન્ય ગૃહસ્થ પોતાના ભર્તવ્યનું જે ભરણપોષણ કરે છે તેઓનાં ધર્મ-અર્થ અને કામ વિષયક પ્રયોજનમાં અત્યંત ઉપયુક્ત થઈને ચિંતા કરે.
આનાથી એ ફલિત થાય કે પોતાનાં માતા-પિતાદિ હોય તો તેઓની પણ ધર્મ-અર્થ અને કામ વિષયક પૂરતી ચિંતા કરે, સતી પત્ની હોય તો તેઓની પણ પૂરતી ચિંતા કરે. જેથી તેઓનો આ લોક અને પરલોક સુંદર થાય અને અલબ્ધ બળવાળો પુત્ર હોય તો તેઓ પણ ધર્મપ્રધાન કેમ બને અને આ લોકમાં પણ
