________________
ધર્મબિંદુ પ્રકરણ ભાગ-૧ | અધ્યાય-૧ | સૂત્ર-૨૦, ૨૧
પપ પ્રસંગ ન આવે, તેથી આ લોકમાં ધર્મપ્રધાન જીવીને આ લોક અને પરલોકનું હિત કરી શકે એ પ્રકારની દૃષ્ટિને સામે રાખીને અસ્થાને ગૃહના નિષેધપૂર્વક સ્થાને ગૃહ કરવાની વિધિ ધર્મીગૃહસ્થને માટે ધર્મરૂપ છે તેમ અહીં કહેલ છે; કેમ કે ધર્મ ક્લેશના અભાવરૂપ છે અને આલોક તથા પરલોકમાં ક્લેશ ન થાય તેવું ઉચિત જીવન જીવવામાં વિવેકપૂર્વકનું ગૃહનિર્માણ પણ અંગ છે. ૨૦II અવતરણિકા -
स्थानेऽपि गृहकरणे विशेषविधिमाह - અવતારણિતાર્થ :
સ્થાનમાં પણ ગૃહકરણવિષયક વિશેષવિધિને કહે છે –
સૂત્ર :
નક્ષણોપેત Jદવાસ: Tીરા .
સૂત્રાર્થ :
લક્ષણથી યુક્ત ગૃહવાસ કરે. ll૧TI ટીકા -
'लक्षणैः' प्रशस्तवास्तुस्वरूपसूचकैर्बहलदूर्वाप्रवालकुशस्तम्बप्रशस्तवर्णगन्धमृत्तिकासुस्वादजलोद्गमनिधानादियुक्तक्षितिप्रतिष्ठितत्ववेधविरहादिभिः 'उपेतं' समन्वितम्, तच्च तद् 'गृहं' च, तत्र 'वासः' अवस्थानम्, निर्लक्षणे हि गृहे वसतां सतां विभवविनाशादयो नानाविधा जनप्रसिद्धा एव दोषाः संपद्यन्ते, गृहलक्षणानामेव समीहितसिद्धौ प्रधानसाधनत्वात् ।।२१।। ટીકાર્ચ -
નક્ષ પ્રધાન સાથનત્વાન્ ! પ્રશસ્તવાસ્તુના સ્વરૂપના સૂચક બહલ, દુર્વા, પ્રવાલ, કુશસ્તંબ, પ્રશસ્ત વર્ણવાળી ગંધવાળી માટી, સુસ્વાદ જલના ઉદ્ગમવાળું, નિધાન આદિથી યુક્ત એવી ભૂમિમાં પ્રતિષ્ઠિતપણું વેધના વિરહ આદિથી યુક્ત એવું તે ગૃહ, તેમાં વાસ અવસ્થાન, ગૃહસ્થ કરવો જોઈએ. નિર્લક્ષણવાળા ગૃહમાં વસતા પુરુષના વિભવનો વિનાશ આદિ લોકમાં પ્રસિદ્ધ જ અનેક પ્રકારના દોષો થાય છે; કેમ કે ગૃહલક્ષણોનું જ સમીહિત સિદ્ધિમાં ઈચ્છિત સિદ્ધિમાં, પ્રધાન કારણપણું છે. ૨૧ ભાવાર્થ :
ગૃહસ્થ સારાલક્ષણથી યુક્ત સ્થાનમાં ગૃહવાસ કરવો જોઈએ જેથી વૈભવ આદિનો નાશ થાય નહિ અને ધર્મી ગૃહસ્થને મળેલો વૈભવ ધર્મપ્રધાન હોવાથી લક્ષણયુક્ત ગૃહને કારણે તેની બધી ઇષ્ટ સિદ્ધિમાં તે
