________________
૪૭
ધર્મબિંદુ પ્રકરણ ભાગ-૧ | અધ્યાય-૧ | સૂત્ર-૧૪, ૧૫ નથી, પરંતુ ગંભીરતાપૂર્વક પોતાનામાં ગુણો પ્રગટ થાય એ રીતે બાહ્ય ઉચિત કૃત્યો કરવાં જોઈએ, જેથી ગુણની વૃદ્ધિ દ્વારા કલ્યાણની પ્રાપ્તિ થાય.
વળી, જેઓ પોતાની ભૂમિકા અનુસાર ઉચિત દાનધર્મ કરે છે અને શિષ્ટ પુરુષોની જેમ ગંભીરતાપૂર્વક ગુણોમાં પ્રયત્ન કરે છે તેવા જીવો કદાચ અલ્પ સંપત્તિવાળા હોય, તેથી બાહ્યથી અલ્પ દાનનાં કાર્યો કરતા હોય તોપણ શિષ્ટ એવા તેઓ પ્રસિદ્ધિમાં આવે છે. અને ઇતર=ઘણું દાન કરનારા અને પોતાનાં સકાર્યોનું પ્રદર્શન કરીને આટોપ કરનારા, પ્રસિદ્ધિમાં આવતા નથી. જેમ અંધકારમાં કાળો હાથી મોટો હોવા છતાં દેખાતો નથી પરંતુ સફેદ નાના પણ દાંત અંધકારમાં દેખાય છે તેમ પોતાના ગુણો બહાર પ્રગટ કરવા જેઓ યત્ન કરતા નથી, તેથી લોકમાં તેઓના ગુણોને જાણવાનો પ્રસંગ પ્રાપ્ત થાય નહિ તોપણ તેઓના શિષ્ટ આચારોના બળથી સારા પુરુષોમાં તે પ્રસિદ્ધિને પામે છે અને જેઓ પોતાના ગુણનું પ્રદર્શન કરે છે તેઓમાં શિષ્ટોના ગુણો નહિ હોવાથી કાળા હાથીની જેમ લોકમાં શિષ્ટ તરીકેની પ્રસિદ્ધિને પામતા નથી. II૧૪ll અવતરણિકા :
તથા – અવતરણિતાર્થ :
વળી, અન્ય ગૃહસ્થનો ઉચિત ધર્મ બતાવે છે – સૂત્ર :
(૧) રિષદ્વત્યાનોનવિરુદ્ધાર્થપ્રતિપદ્રિયન: II9Tી સૂત્રાર્થ:
(૫) અરિષવર્ગના ત્યાગ દ્વારા અવિરુદ્ધ એવા અર્થોની અવિરુદ્ધ એવી ભોગસામગ્રીની, પ્રતિપત્તિથી= સ્વીકૃતિથી, ઈન્દ્રિયોનો જય ગૃહસ્થોનો ધર્મ છે. I૧૫ll ટીકા :
अयुक्तितः प्रयुक्ताः कामक्रोधलोभमानमदहर्षाः शिष्टगृहस्थानामन्तरङ्गोऽरिषड्वर्गः, तत्र परपरिगृहीतास्वनूढासु वा स्त्रीषु दुरभिसन्धिः कामः, अविचार्य परस्यात्मनो वाऽपायहेतुः क्रोधः, दानार्हेषु स्वधनाप्रदानमकारणपरधनग्रहणं वा लोभः, दुरभिनिवेशामोक्षो युक्तोक्ताग्रहणं वा मानः, कुलबलैश्वर्यरूपविद्याभिरात्माहङ्कारकरणं परप्रधर्षनिबन्धनं वा मदः, निर्निमित्तमन्यस्य दुःखोत्पादनेन स्वस्य द्यूतपापाद्यनर्थसंश्रयेण वा मनःप्रीतिजननो हर्षः, ततोऽस्य अरिषड्वर्गस्य ‘त्यागः' प्रोज्झनम, तेन, 'अविरुद्धानां' गृहस्थावस्थोचितधर्मार्थाभ्यां विरोधमनागतानाम् 'अर्थानां' शब्दादीनां
