________________
૩૩
ધર્મબિંદુ પ્રકરણ ભાગ-૧ | અધ્યાય-૧ | સૂત્ર-૯, ૧૦ ટીકા -
'ततो' न्यायात् सकाशात् 'हि'र्यस्मात् 'नियमतः' अवश्यंभावेन 'प्रतिबन्धकस्य' परलाभोपघातजननद्वारेण भवान्तरे उपात्तस्य लाभविघ्नहेतोः 'कर्मणो' लाभान्तरायलक्षणस्य 'विगमो' विनाशः संपद्यते, यथा सम्यक्प्रयुक्तायाः लङ्घनादिक्रियायाः सकाशात् रोगस्य ज्वराऽतिसारादेरिति ।।९।। ટીકાર્ય :
તતો'..... ગતિસારિિત જે કારણથી તેનાથી=ન્યાયથી, અવશ્યપણે પ્રતિબંધક એવાં કર્મોનો પરના લાભના ઉપઘાત જનન દ્વારા ભવાંતરમાં બાંધેલા ધનલાભના વિMના હેતુ એવા લાભાંતરાય કર્મોનો, વિનાશ થાય છે. જે પ્રમાણે સમ્યફ પ્રયોગ કરાયેલ લાંઘણ આદિ ક્રિયાથી જ્વર, અતિસાર આદિ રોગનો વિનાશ થાય છે.
તિ' શબ્દ ટીકાની સમાપ્તિ અર્થે છે. ICI. ભાવાર્થ
સદ્ગુહસ્થ ન્યાયપૂર્વક ધનઅર્જનની પ્રવૃત્તિ કરે તો લાભાંતરાય કર્મનો નાશ થાય છે, તેથી ન્યાયપૂર્વકની ધન કમાવાની ક્રિયા ધનપ્રાપ્તિનો ઉપાય છે. વળી, જીવે પરભવમાં બીજાના લાભમાં ઉપઘાત કરીને ભવાંતરમાં લાભાંતરાયકર્મ બાંધેલું, તે લાભાંતરાયનો વિનાશ ન્યાયપૂર્વકની ધન કમાવાની પ્રવૃત્તિથી થાય છે.
આશય એ છે કે જે જીવો અતિ ઉચિત પ્રવૃત્તિ કરનારા છે તેવા જીવો વિપુલ લાભાંતરાયના ક્ષયોપશમથી અલ્પ આયાસે પણ ઘણું ધન મેળવે છે. આથી જ ઉત્તમ સંયમ આદિ પાળીને આવેલા જીવો વૈભવશાળી કુટુંબોને ત્યાં જન્મે છે અને સહજ વિપુલ વૈભવ મેળવે છે; પરંતુ જે જીવોએ બીજાના લાભમાં ઉપઘાત કરે તેવી પ્રવૃત્તિ પૂર્વભવમાં કરેલી છે એવા જીવોને આ ભવમાં લાભાંતરાયનો ઉદય હોવાથી શ્રમથી પણ ધન પ્રાપ્ત થતું નથી. તેવા જીવોનો તે લાભાંતરાયનો ઉદય નિકાચિત આદિ અવસ્થાને પામેલો ન હોય તો ન્યાયપૂર્વકના ધનઅર્જનની પ્રવૃત્તિથી ક્ષયોપશમભાવને પામે છે, તેથી તેઓના શ્રમના ફળરૂપે વિપુલ ધનની પ્રાપ્તિ થાય છે. માટે અર્થપ્રાપ્તિનો ઉપાય જાય છે. II અવતરણિકા :
ततोऽपि किं सिद्धमित्याह - અવતરણિતાર્થ:
તેનાથી પણ=વ્યાયપૂર્વકની ધન કમાવાની પ્રવૃત્તિથી પ્રતિબંધક કર્મોનું વિગમન થાય છે તેમ પૂર્વ સૂત્રમાં કહ્યું તેનાથી પણ, શું સિદ્ધ થાય છે ? એથી કહે છે –
