Book Title: Anuyogdwar Sutram Part 02
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अनुयोगद्वारसूत्रे गौणनाम्नः प्रदीपादिकस्याभिधेयं दीपकलिकादिकं स्वरूपं त्यजत्यपि, धर्मास्तिकायादयस्तु कदाचिदपि स्वरूप न परित्यजन्तीति इदं पृथगुक्तम् ! उपसंहरन्नाहतदेतत् अनादिसिद्धान्तेनेति । अथ किं तत् नाम्ना नाम-पितृपितामहादीनामभिधेयं तेन यन्नाम संपद्यते तत् किम् ? इति प्रश्नः । उतस्यनि-नाम्ना निष्पद्यमानं नामैवं विज्ञेयम् , तथाहि-यो जनः पितृपितामहस्य-पि वी पितामहस्य वा, यद्वा-पितुः पितामहः-पितृपितामहः पपितामहस्तस्य नाम्नायज्ञदत्तदेवदत्त जीवास्तिकाय, पुद्गलास्तिकाय, अद्धासमय । इन धर्मादिकों की व्याख्या पहिले कर दी गई है। गौगनाम से इस अनादि सिद्धान्त नाम में अन्तर है इस प्रकार से जानना चाहिये कि-'जो गौण निष्पन्न नाम का अभिधेय होता है, वह अपने स्वरूपका परित्याग भी कर देता हैजैसे दीपकलिका यह प्रदीपनाम का अभिधेय है-सो यह अपने रूप का परित्याग भी कर देती है।
परन्तु जो अनादि सिद्धान्त निष्पन्न नाम होगा वह अपने स्वरूप का कभी भी परित्याग नहीं करेगा। इसीलिये सूत्रकार ने इसका पृथक निर्देश किया है । (से तं अणाइसिद्धतेणं) इस प्रकार से यह अनादि सिद्धान्त से निष्पन्न नाम है। (से कि तं नामेणं ?) हे भदन्त ! जो नाम-नाम से निष्पन्न होता है, वह किस प्रकार का होता है ? ___उत्तर-(नामेणं पिउपियाभहस्स नामेणं उन्नामिजाइ) नाम से जो नाम. निष्पन्न होता है, वह इस प्रकार का होता है-जैसे पिना या पितामह अथवा पिता के पितामह का जो नाम होता है वह કાય, છાસ્તિકાય, પુત્લાસ્તિકાય, અદ્ધાસમય આ ધર્માદિકની વ્યાખ્યા પહેલાં કરવામાં આવી છે. ગૌણ નામથી આ અનાદિસિદ્ધાન્ત નામમાં જે અંતર છે તે આ પ્રમાણે જાણવું–જે ગૌણ નિપૂન નામને અભિધેય હોય છે, તે પોતાના સ્વરૂપને પરિત્યાગ પણ કરે છે જેમ કે દીપમાલિકા આ પ્રદીપ નામને અભિધેય છે એટલે આ પોતાના સ્વરૂપને પરિત્યાગ પણ કરે છે. પરંતુ જે અનાદિ સિદ્ધાન્ત નિષ્પન નામ હશે તે પિતાના સ્વરૂપને ત્યાગ કદાપિ કરશે નહીં એથી જ સૂત્રકારે આનો પ્રથક નિર્દેશ કર્યો છે. (से तं अणाइसिद्धतेणं) मा प्रमाणे मा मनाहि सिद्धान्तथी नि04-नाम छ. (से कि तं नामेणं १) 3 महन्त र नाम नामी नि५-
नय छ, ते આ પ્રકારનું હોય છે. જેમ કે પિતા કે પિતામહનું અથવા પિતા કે પિતામહનું જે નામ હોય છે તે નામથી બનેલ નામ ગણાય છે. મતલબ એ છે કે પિતા પિતામહ વગેરે જાતે એક પ્રકારના નામે છે. વ્યવહાર માટે જ
For Private And Personal Use Only
