Book Title: Agam 02 Ang 02 Sutrakrutanga Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
सूत्रकृताङ्गपत्रे स्यात्, सर्वेषामैक्येन पार्थक्याऽभावात् । तथा सर्वव्यापकत्वमप्यात्मनो न संभवति । शरीराकारपरिणतभूते-एवचेतनाया उपलब्धिदृश्यते, न च घटपटादिषु, अतो नात्मा सर्वव्यापकः । तथा देवदत्तज्ञानं यज्ञदत्तो नावगच्छति इत्यपि निर्विवादमेव । यदि सर्वेषामैकएवात्मा भवेत्तदा देवदत्तीयज्ञानं यज्ञदत्तोऽपि जानीयात् । नत्त्वेवं कुत्रचिदपि दृश्यते, अतो न सर्वेषामात्मा एक इति ॥१०॥
___ आत्मैकत्ववादिमतं निराकृत्य, तज्जीवतच्छरीरवादिमतं दूपयितुं तस्य पूर्वपक्षमाह— पत्तेयं' इत्यादि ।।
मूलम्-- पत्तेयं कसिणे आया जे बाला जे य पंडिया ।
९ २२ १० १२ १५ १३ १४ संति पिचा न ते संति नत्थि सत्तोववाइया ॥११॥
छायाप्रत्येकं कृत्स्ना आत्मानः, ये बाला ये च पण्डिताः।
सन्ति प्रेत्य न ते सन्ति, न सन्ति सत्त्वा औपपातिकाः॥११॥ तो जो पापी नहीं है उसको भी पापी जैसा ही दुःख भोगना पडता, क्यों कि सब एक होने से भिन्नता का अभाव है। तथा आत्मा सर्वव्यापक भी नही हैं। शरीर के आकार में परिणत भूत में ही चेतना की उपलब्धि होती है, घट पट आदि में नहीं है। तथा यह भी निर्विवाद है कि देवदत्त के ज्ञान को यज्ञदत्त नहीं जानता। यदि सब का आत्मा एक ही होता तो देवदत्त के ज्ञान को यज्ञदत्त भी जानता। मगर ऐसा कहीं भी नहीं देखा जाता। अतएव सब का आत्मा एक नहीं है ॥ १० ॥
एकात्मवादी के मत का निराकरण करके "तज्जीव तच्छरीरवादी" के मत को दृषित करने के लिए उसका पूर्वपक्ष कहते हैं--"पत्तेयं" इत्यादि । છે. તથા આત્મા સર્વ વ્યાપક પણ નથી. શરીરના આકારે પરિણુત ભૂતમાં જ ચેતનાની ઉપલબ્ધિ થાય છે, ઘટ, પટ આદિમાં થતી નથી. તે કારણે આત્માને સર્વવ્યાપક પણ માની શકાય નહીં. તથા એ વાત પણ નિર્વિવાદ છે કે દેવદત્તના જ્ઞાનને યજ્ઞદત્ત જાણુ નથી. જે સૌને આત્મા એક જ હેત તે દેવદત્તના જ્ઞાનને યજ્ઞદત્ત જાણુ શકત પણ એવું કદી બની શકતું નથી. તેથી એ વાત સિદ્ધ થાય છે કે સૌનો આત્મા એક નથી.ગા. ૧ળા
सोमवाहीयाना मतनु मन प्रशने हुवे सूत्र२ “तज्जीवतध्छरीरवादी" न। મતનું (જીવની એક ભવમાંથી ગતિ નહીં માનનારના મતનું) સ્વરૂપ પ્રકટ કરે છે "पत्तेय" छत्याह
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્ર: ૧
