Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ - ' * = = ! ' | zrI vItarAgAyanamaH | zrI samyakatva sudhA : lekhaka : bra. cunIlAlajI desAI (rAjakoTa) : prakAzaka: zrI jaina graMtha prakAzana mALA. puSpa paheluM vira nivANu saMvat 2480. ( lAgata prathamAvatti 500 / vikrama saMvata 2010 || kiMmata IsvI sana 1953. ( rUA. 4) ma - 1 Saa ? che
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ - prakAzaka:zrI jaina graMtha prakAzana mALA. zakeTa, : prApti thAna : zAha piTalAla sAmalajI kApaDa mArakITa, rAjakoTa (saurASTra). : mudraka : dhI paramAra prinTIMga presa - rAjakoTa
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Teoh Quan Ge Ge Gong Ge Ge Ge Ge Ling Quan Ben Quan Ben Quan Ben Li Li Li Li Li Li Li Li Ge Ge Shao Shao Shao Shao Shao hol k Fen Fen Fen Fen Fen Fen Fen Fen Fen Fen Fen Fen Fen Fen Fen Fen Fen Fen Fen Fen Fen Fen Fen Fen Fen Fen Fen Fen Fen Fen Fen Fen Fen Fen Ge Kong Kong Shao Shao Shao Shao Shao Shao Shao Shao Shao Shao Shao Shao Shao Shao Shao Shao Shao Zhi Shao Li Ge Ge Ben Lai Bian Lu Ge Li Li Li Li Li Li Li Li Li Ge Ge Ge Ge Kong Ge Ge Ge Ge Ge Ge Ge Shao 1Q84BLE TO AIRIN Ge Ge Ge Ge Shao Ge Ge Duo Shao Ge Ge Ge Ge Shao Ge Ge Bian Ge Ge Ge Ge Ge Jiang
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ samarpaNa (zrI guru devane) AdhyAtmatattvavijJAnI prAtaHsmaraNIya, pUjyapAda, nispRha, niSkAma, nilipta, savega pAkSika vizvanI anupama vibhUti, Adarza mahApuruSa, siddhAMta nyAyAcAra, zAstra pArabbata, cAritramUrti, ArSamArgopaSTa jJAnanidhi nyAyAcArya parama pUjya guru vacce zrI 105 kSullaka gaNezaprasAdajI varNa mahArAja. Apane mArA jevA pAmara kiMkara para apAra re upakAra che, Apa kalpavRkSa samAna, bhAvikajanamana vallabha, samyaka pravAhanI saritArUpa-zrI jinendracaMdranA zAsana ja zRMgAramaNiratna, jina pravacana mAtAnA paramabhakta ane jinAgAmanA adabhUta sUkSma rahasyanA marmajJa cho. Apa zAstranA pAragAmI che, Apa jJAna ane tapanI mUrti che, mahAna vibhUti cho, vidvAnone ghaNA priya che ane vidvAna paNa Apane ghaNA priya che. Apane svabhAva ghaNeja manahara che. A5 zAnta priya prasanna citta vilAsI che. vartamAna A kALe bharatakSetramAM Apa jaina dharmanA sArarUpa vijJAna ane zuddhAtmapravRttinA dravya ane bhAve che * * *
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ akAraNIya sarvotkRSTa prakAzaka tathA prabhAvaka che. Apa Asannabhavya Adarza mUrti che, mAnAdi kaSAya, AzA lokeSaNA ApathI lAkhe keza sadA dUra vase che. A dhArAtalane Ape sulalita cAritrathI samalaMkRta karela che. ApanI pAda kamalanI dhUlimAM paNa AkarSaNa zakti ane zAnti vate che. he sarvopakAra niSTa ! je kadI A graMtharUpI kulamAM kAMI mIThAsa ke sugadha Adi jaNAya te he gurudeva! temAM paNa ApanAja guNa kharekhara hetu che kAraNa ke phalamAM mIThAsa vRkSanA ja guNathI Ave che. he guruvarya! huM mArI pAse evI kaI vastu nathI dekhate ke je guru dakSiNA rUpamAM Apane ApI zakAya; ane vagara dIdhe hadaya paNa saMtuSTa thatuM nathI tethI ApanA pavitra karakamalomAM A abuddha bALakanI a5buddhithI Atma rasanI ghelachAmAM lakhAyeluM A graMtha puSpa atyaMta bhakti bhAve arpaNa karuM chuM. bhavadIya (lekhaka) braTa cunIlAla desAI
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ AzIrvAda. zrIyut mahAzaya cunnIlAlajI sAhaba a. su. 4 saM. patra AyA samAcAra jAne Apa kI yogyatA ko patra se jAnakara mahatI prasannatA huI - kintu mere viSayameM jo likhA vaha bahuta hI adhika hai - yaha likhanA mereko rucikara na huvA - kintu vaha nizcaya hogayA jo pustaka uttama likhI hogI - mere dvArA tau ApakA koI bhI upakAra nahIM huvA; ataH muje samarpaNakI jAve yaha maiM kaise likhuM - ApakA prayAsa saphala ho, janatA lAbha uThAve, merI ye mano bhAvanA hai. gaNezavarNI yogyadarzana vizuddhiH icchAkAra 2010 jaina bhavana - gayA.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ L zrI zAstranA vinaya karavAnI sUcanA. 1 eThAM, jIThAM ane gaMTTA hAthe zAstrane aDavuM nahIM, 2 zAstrane cAmaDA Adi azuddha vastuthI aDavuM nahIM. 3 sUtaka, pAtanA dvivasAmAM zAstrane aDavuM nahIM. 4 zAstrane azuddha zarIre athavA kapaDe aDavuM nahIM, 5 zAztrajIne hAtha dhoyA bAda aDavuM. huM zAsrajIne rakhaDatuM mUkI, azAtanA karavI nahIM. 7 zAsrajIne pheMkavuM nahIM, pakavuM nahIM. 8 zAsrajIne paganI ThAkara lAgI jAya tA prAyazcita levuM. 9 zAstrane upADatA, mukatA, jIva rakSAnuM dhyAna rAkhavuM. 10 zAstrane uca Asane birAjamAna karavuM. 11 zAsrajInuM bahumAna karavuM. 12 grahaNa Adi azuddha kALamAM zAstra vAMcavuM nahIM. 13 koi Ayatana paranA sakaMTa kALamAM zAstra vAMcavuM nahIM. 14 madhya rAtrie zAstra vAMcavuM nahIM, 15 mahApuruSAnA maraNa vakhate zAstra vAMcavuM nahIM. 16 mahuzruta bhakti (vinaya)thI bhAvadyutanI prApti thAya che. Klan
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekhaka : bra. cunIlAlajI dezAI (rAjakoTa)
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' ka, . che ke * * ke che che. * * * * * 'ma sabhya sudhAkA pAnakara anA idazana mehanIpa, sase hai tuM sApa nahi jAnatA nija svarUpa, parabhAvame joke phasA ajJAname kartA panA, bhakatA 5nA nija mAnakara ! ajJAna vanake de jalA, samyapha sudhAkA pAnakara 5 1 - indriya viSayake bhegame, dinarAta bejA heAya che Azakata rahetA bhegame, paMca pApake bIja beya hai phirabhI kare abhimAna pApI, pApage sukha mAnakara ! mamatA ahaMtA tyAga, samyaka sudhAkA pAnakara | 2 acche bure kI kalpanA karanA vahI saMtApa hai, vaha lAbha hAni sukha du:kha, mamatA ahatA pApa hai tU IbrAniSTa padArthame, matarAga kara mata vaiSa karo nila kara vAsanA, samyapha sudhAkA pAnakara che. 3 mi deha isa brAti se, tu hame jakaDA gayA cirakAla taka ajJAname, janmA kiyA phira mara gayA. mala satra ke bhaDAra nazvara, dehake pahecAna kara taja dehase mamatA sakala, samyaka sudhAkA pAnakara | 4 - jyAM chIpakI cAMdI lubhAti, chIpa ke jAne vinA tya hI viSayane sukha mAne, Atma pahecAne vinA saMsAra jalatI Aga hai, isa Agase jhaTa bhAgakara ! bhedajJAna karake Atmase, samyak sudhAkA pAnakara che 5 | jaisI mati taisI gati, bhava bhAvape nirmANa hai. - nija sAmyatA me sthiratA, karanA vahI nirvANa hai ane lAkha karoDe zAstrakA, yaha sAra hai zAkA na kare - pahecAna "cunI" Apake, samyaka sudhAkA pAnakara 6
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhedajJAna sampaksAra hai putrAdi me nahi neha hai, hAdime nahi, rAga hai icchA kare nahi bhegakI, aMtara mahIM virAga hai kartA dIkhe kartA nahi, vaha karmakA vistAra hi saradhA nahi rAgAdime, bhedajJAna sampaksAra hai 5 1 nahi lAbhakI icachA kare, nahi hAnikI ciMtA kare che yaha deha jAve yA rahe, tattvajJa nahi ciMtA kare che sapta bhayase dUra nija, paramAtma kevala sAra hai | Azakta nahi viSayo mahI, bhedajJAna saccAra hai me 2 sukha du:kha manamAna sama, AzA nirAzA ekasI jIvana maraNa ari mitra sama, niMdA prazaMsA ekasI nahi harSatA nahi secatA, saMsAra saba nissAra hai ! zAnta nimala tava huM, bhedajJAna sampaksAra hai 5 3 duSTA kabhI nahi dazyame, paramArtha se milatA nahIM ! jJAnI kadApi tattvame, saMzaya kabhI karatA nahIM ! akSaya nirAmaya tatvanijakA, dUra nahi hai pAsa hai | puNya pApake hutA nahIM. bhedajJAna sammasAra hai . 4 hai deha tIne se pare, cipa AtmArAma hai | nissarga hai, nilepa hai, nirmohe hai niSkAma hai muja zuddha nimala tame, parakA nahiM vyApAra he ! nivAraNa AnaMda kaMda, bhedAna samyuksAra hai nahi rAga hai nahi cheSa hai saba daSase nimukata hai ja samadaSTi meM saba dekhatA, vahuM Apane anurakata he ! chedIkhate bhale sasAra meM, bhavanAza bIja saMsAra he ! cunI" kahe vaha yegI hai, bhedajJAna sammasAra hai 6.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjyapAda zrI. gaNezaprasAda vIjInI 81 mI varSa gAMThanI sthitimAM praveza karatA huM, teozrInI zubhakAmanA nigraMtha A vacaneAnA sa'graharUpa (81 ) grathAmAMthI mArI alpabuddhi anusAra mAkSamALA guMthI teozrInA hastakamalamAM pUrNa bhakitabhAvathI A graMthamAM bharI samarpaNa karuM chuM. nAM. . 7 11 12 13 14 A graMtha manAvavAmAM nIce pramANe lakhelA graMthAnA AdhAra levAmAM Avela che. graMthanuM nAma. anagAradharmAmRta amitagatizrAvakAcAra amRtAziti adhyAtmakamakamAnDa AtmAnuzAsana AlApapaddhati AdipurANu AptamImAMsA AcArasAra ArAdhanAkathAkASa atha prakAzikA ArAdhanAsAra iSTopadeza kAti kayAnuprekSA mUlakartAnuM nAma. 5. AzAdharajI amitagatiAcArya cegIndradeva 5. rAjamallajI guNabhadrAcArya devasenAcA jinasenAcAya samantabhadrasvAmI vIrana'diAcA 5.. paramANa vizArada 5. sadAsukhajI devasenAcA pUjayapAdavAmI svAmikArti ka
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAM. 5 17 18 19 20 1 3 23. 24 5 26 27 28 29 30 32 33 34 35 36 graMthanuM nAma. kriyAkASa gAmaTasAra karmakAMDa emaTasAra jIvakAMDa cadmaprabhacaritra cAritrasAra jadhavala. jaina siddhAMta da! jaina siddhAMta pravezikA tihvAya pannati trilakasAra tattvArtha sUtra tattvArtha sAra tamAra tattvAnuzAsana tattvajJAnatara giNI - darzanapAhuDa dhavala niyamasAra nATaka samayasAra naya parIkSAmukha paMcAdhyAya mULa nuM nAma. 5'. dolatarAmajI nemicandrAcArya "9 . vIranadi AcArya cAmuDAya guNudharAcArya 5. gepAladAsajI 99 ativRSabhAcArya nemicaMdrAcA umAsvAmi 99 amRtacaMdrAcAya dhruvasenAyA nAgasenamuni jJAnabhUSaNa bhaTTAraka kada kAcA puSpadaMta-bhUtaali kuMdAcA 5. anArasIdAsajI dhruvasenAcAya mANekana diAcAya -zajamalajI
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAM. 37. mUlakartAnuM nAma. yogIndradeva pavanaMdiAcArya zubhacaMdrabhaTTAraka kuMdakuMdAcArya che 40 41 . amRtacaMdrAcArya yazakIti graMthanuM nAma. paramAtmaprakAza - padyanaMdi paMcavizati paramAdhyAtma taraMgiNI pravacanasAra paMcAstikAya puruSArthasiddhayupAya prabodhazataka prabodhasAra brahmavilAsa bRhasvayaMbhUstotra bRhadravyasaMgraha bhAvasaMgraha bhagavatI ArAdhanA bhAvapAhuDa mokSamArga prakAzaka mokSamArgapra&zaka mahAbaMdha mokSapAhuDa mUlAcAra gayAra cagasAra gI6 zrAvakAcAra paM. bhagavatIdAsajI samantabhadrAcArya nemicaMdrAcArya devasenAcArya zivaTI AcArya kuMdakuMdAcArya paM. TeDalamalajI bra. sItaprasAdajI bhUtabaliAcArya kuMdakuMdAcArya vaTaverasavAmi amitagatiAcArya yegI deva pa7 58
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka 64 65 graMthanuM nAma. rayuzusAra ratnakaraMDa zrAvakAcAra rAjavArtika lATI saMhitA labdhisAra vasunaMdIzrAvakAcAra lokavArtika sarvArthasiddhi SaTaprAbhRtaTIkA samayasArakaLaza sAgaradharmAmRta samayasAra samAdhizataka subhASitaratnasaMdeha sAmAyika pATha sudRSTitaraMgiNI sArasammacaya svarUpasaMbodhana saptabhaMgItaraMginI kSatracUDAmaNi kSapaNusAra jJAnArNava nAnAcanatetra mUlakatanuM nAma. kuMdakuMdAcArya samantabhadrAcArya akaaka bhaTTa 5. rAjamalajI nemicaMdrAcArya vasunaMdI AcArya vidyAnaMdasvAmI pUjayapAdasvAmI kuMdakuMdAcArya 5. rAjamalajI paM. AzAdharajI kuMdakuMdAcArya pUjayapAdasvAmI amitagatiAcArya 71 7 74 75 76 77 paM. TekacaMdajI kulabhadrAcArya akalaMkabhaTTa paM. vimaladAsajI vAdibhasiMhasUrI nemicaMdrAcArya subhacaMdrAcArya vAbhisiMhasUrI. 78
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ A graMtha banAvavAmAM nIce pramANe graMthomAMthI je lAka levAmAM Avela che te graMthanuM nAma ane A graMthanA sIrIyala leka naMbara ApavAmAM Avela che. 1 anagAradhamamRta 114, 121, 125, 143, 147, 328, 355, 424, 437, 494. 2 amitagatizrAvakAcAra 16, 107, 18, 112, 115 126, 127, 129, 130, 253, 254, 255, 560, 575. 3 amRtAziti 243. 4 adhyAtmakamalamArtanDa para5, 532, 13, 145, 582. 5 AtmAnuzAsana 17, 18, 94, 232 394ra6, 467, 496, 492, 43, pa, 581 6 AdipurANa 4ra7, 450, 550, 5para, 559 pa6, pa77. ( 7 AlApa paddhati 122, 497, 498. AptamImAMsA , 403. 9 AcArasAra 49,482, 483, 484. 10 Ibropadeza 166, 169 170, 185, 181 199, 216, 227, 268, 269,
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 uttarapurANuM 12 kAti keyAnuprekSA 13 gema/sAra karmAMDa 14 gAmaTasAra jIvamAM 15 caMdraprabhacaritra 1 tattvArtha sUtra 17 tattvArthasAra 18 tavasAra 19 tavAnuAmana tattvajJAnataratanI ' 98, 147, 105, 109 11, 45, 155. 396, 397, 398, 399, 900, 423, 108, 513, 548, 549. 5, 6, 401, 402, 514, 3, 58, 103, 221, 331, 332, 34, 363, 383, 384, 422, 433, 452, 453, 455, 456, 457, 458, 465, 466, 487. 99. 496, 499, 500. 95, 140, 333, 335, 438, 439, 440, 441, 442, 443, 444, 445, 446, 447, 448, 449, 454, 583. 154. 153, 147, 189, 194, 191, 198, 209, 20, 201, 272, 45. 33, 104, 11, 12, 169, 208, 279, 28, 281, 28, 20, 21, 22, 23, 24,
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ kiMi ? (cAlu) 21 darzanapAhuDa 22 niyamasAra 295, 26, raheche, ra98, 299, 307, 30, 302, 33, 304, 305, 306, 307, 308, 310, 311 312, 323, 324, 351, 95. 111, 408, 524. 30, 159, 176, 180, 27, 208, 222, 233, 234, 235, 240, 241, 24, 244, 245, 246, 368, 382, 385, 386, 387, 388, 389 390, 391. 1, 2, 36, 37, 46, 47, 49, 50, 56, 57, 9, 70, 77, 82, 83, 101, 118, 119, 120, 123, 124, 150, 334, 336, 337, 339, 34, 342, 343, 344, 346, 323, 417, 418,419, 431, Dera, panka pa04, pa05, 506, 27, 114 paha pa28, ke, 14, 2, 3, 4 24, 142 163, 14, 1518 23 paMcAdhyAya . . - - 24 paramAtmaprakAza
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 nuM (cAlu) 275, 35, 488, 500 pa23, 535, 12, 143, pa65, 572, 580, 584. 25 pavanaMdi paMcavizati 13, 20, 26, 134, 15, 16, 137, 155, 156, 157, 158 - 16, 177, 217, 218, 21, 223, 224 225, 226, 230, 236, 237, 238, 264, 265, 273, 282, 315, 316, 347, 348, 356, 357, 359 430. 26 pravacanasAra 35, 42, 43, 44, 70, 84, 87, 90, 92, 3, 16, 17, . : : 374, 478. ra7 paMcAstikAya 287, 330, 345, 354, 36, - 394, para0, para1, para2, 578. 28 puruSArthasiddhayupAya 85, 88 89, 220, 374, 32, 480, 481. 29 prabodhazataka 352, 30 prabodhasAra 412 412, 43, 416, 516, - ya31,pa34, 537. 31 bRhasavayaMbhUstotra. 39 40, 420, 429 . akabrasaMgraha : 1, 468, 477, 544.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 lAvasa zahe 34 bhagavatIArAdhanA 35 bhAvapAhuDa 36 mAkSapAhuDa 7 mAcAra 39 cegIndra yogasAra 40 cAgI zrAvaaMcAra 41 caNusAra . 10. 51, 52. 59, 172, 231, 556. 24, 34, 45, 533, 576. 38 cegasAra amitagati 4, 9, 11, 15, 26, 38, 144, 178, 179, 200, 203, 204, 205, 211. 43 rAjavAti ka 44 vATI sahitA 45 vasiAra 25, 71, 410, 451, 472, 473, 485, 489. 141, para7. 128, 325, 305, 376, 377, 378, 379, 540, 541, 557, 558, 563, 564. jarA ratnakara zrAvakAcAra 110, 421, 468, 470, 401, 486, 517, 536, 538, 553, 554, 567, 568. 139. 546, 547. 45, 42, -461, 463, 463, vir.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 vasunaMdI zrAvakAcAra 47 kavArtika 48 samayasAra - eka che para9 530. 36 38 . 29 32, 48, 6, 7% 95. 78, 70, 80, 8, 9, 9 228, 239, 248, 26, 263, ra74, 26, 283, 284 285 286 288, 329, 349, 361, 362, 364, 3, 366, 37, (369, 370, 376, 372, 373, 39, 414, 510, 511, 12, - - - - 49 sAgaradharmAmRta 45, 420, 43, 53 pachi4. - 56samAdhizataka 65, 67, 8, 152,16- 173 174, 175, 182, 183, 184, 190, 191, 192, 193, 202, 229, 249, 250, 251, 252, 256, 257, 258,259 26, 261, 266, 267. 51 subhASitaratnasaMdeha 16. para sAmAyika pATha 321 53 sudaSTitaraMginI 475, 406, 4, 515 pa4 saptabhaMgItaraMginI 501.
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa69 570, pa79 71. papa sArasamsacaya 56 samyakatvasudhA pa7 varUpasaMbodhana 58 kSatracUDAmaNi 59 jJAnArNava che. " 145, 171, 214, 215, 21, 22, 27, 28, 13, 5 pa5, 62 63, 72, 73, 131 132, 133, 146, 147, 201, 206, 213, 247, 277, 310 318 327, 350, 358, 40% 405, 406, 407, 434, papas 561. 23. . 12, 6, 7, 12, 113, 117, 138, 148, 151, 11, 212, 319, 323, 322, 323, 324, 3ra6, 338 435, pa02. eTala ka saMkhyA (584) 2. sAcanatetra chuTelagAthA 60.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekhakanI aMtastala spezinI vicAra dhArA mithyAtva arthAt darzana mehanIya karmanA udayathI jIvane mithyAdarzana thAya che ane mithyAdarzanathI jIvanI vivekabuddhi lupta thaI jAya che. A kAraNe jIva potAnI svataMtratAne anubhava karI zakto nathI. te ghara, strI, putra zarIra AdimAM ahaMkAra kare che. te vastuonI vRddhimAM AnaMda mAne che ane temanI hAnImAM zoka anubhave che. keI vakhana chava maMdakaSAyavaza banI jina pUjAdi mAM lAgI jAya che. temaja dAna paNa de che. AmAM mukhya hetu tene mAna meLavavAne agara te pratiSThA vadhAravAno hoya che. TuMkAmAM je vastu nAzavaMta che tenAmAM Atmabuddhi mAnI mithyAtvanI puSTi te kare che. Aja saMsAranI jaDa, arthAta mithyAtvanuM mAhAtmya che-sAmrAjya che. ' jagatamAM badhA padAthe svataMtra che eTale ke kaI kaIne AdhIna nathI. jIva paNa svataMtra che. kaI kaIne potAnI IcchArUpa pariNamAvI zaktA nathI, temaja te bIjA rUpamAM na pariNamI zake che. je ema mAnavAmAM na Ave te jagatanI kaI sthiti rahI zake nahIM temaja jaDa cetanane bheda paNa rahI zake nahIM. asatane utpAda thatuM nathI ane satane kadI nAza thatuM nathI. trA kALamAM padAthe potapotAne svabhAva kadI paNa tyAgI zakatA nathI. jeno je svabhAva che te sadAkALa teja rUpe rahe che. pudagala potAne rU5 rasAdi svabhAva choDatuM nathI. tema AtamAM potAne sAta vasAva phrI paNa choDatuM nathI.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ pugala ane jIvano anAdi kALathI sagA-saMbaMdha cAlyA Ave che, tethI bane padArtho pitAnA svabhAvathI cuta thayA che. svabhAva-yutine artha e nathI ke potAnA guNa paryAyenA dharmathI anyarUpe pariNamana kare che. tene mAtra eTale abhiprAya che ke te saMbaMdhathI jIvane svabhAva vikArI thaI rahyo che. te vikAranuM nAma ja svabhAva-smRti che pugalanA nimittathI jIvanAM pariNAmomAM vikAra utpanna thAya che. ane jIvanA nimitathI pudagalamAM vikAra utpanna thAya che. Ane nimitta naimittika saMbaMdha kahe che. naimittika bhAvane potAne mAna teja saMsAra che. chavamAM cAritra nAmane guNa che tene svarUpamAM vAsa (sthiti) the te jIvane sanAtana svabhAva che. zakitarUpe jIvane svabhAva sadAkALa rahe che, paNa saMsAra- dazAmAM te vipariNamI thaI rahyo che. jIva pitAnuM svarUpa choDI pitAnA upayogathI anya padArthomAM rAga dveSa ane maha kare che. A meha che tenuM nAma ja mithyAtva che. je jIva anya para padArthomAM rAgadveSa kare che te ja asaMyama bhAva che. jIva traNa kAle game teTalI kezISa kare; chatAM paNa te para padArthane pitAnI IcchAnusAra kadI paNa pariNumAvI zako nathI. kAraNa ke pratyeka padArtha pitAnA guNaparyAyAmAM pariNamI rahyA che. AvI sthiti hevA chatAM rAgadveSavaza jIva evuM mAne che ke "A mArUM che, te tArUM che. A mane ISTa che, A mane aniSTa che." AvI mAnyatA enuM nAma asaMyama bhAva che. A asaMyama bhAva cAritra mehanIya karmanA udayana nimittathI jIvamAM jAge che. (chava pitAnA svabhAvamAM rahe ane svabhAvavaza upathI anya padArthone jANe paNa mamakAra eTale huMpaNuM na kare
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ tenuM nAma saMyamabhAva che.) jIvamAM rAgadveSarUpa paristhiti che ane tenuM nimitta cAnjhimehanIya karmane udaya che. asaMyamabhAvanI upara A rIte thAya che. asaMyamabhAva be prakAre hoya che - (1) Indriya asaMyama (2) prANa asaMyama. chavastha jIva Indriya ane manathI viSayane grahaNa kare che tyAre tenI te vastuomAM rAgadveSarUpe pravRtti thAya che. AMhI rAgadveSanuM mukhya kAraNa pAMca Indriya ane mana che. tethI nimittanI apekSAe te Indriya-amaMyama kahevAya che. asaMyama AtmAnI vikArI pariNati che eTale ke rAgadveSanA pariNAma che, je Indriyo ane mananAM nimittAthI thAya che. - - asaMyamanI pravRtti bIjI rIte ema paNuM che ke pratyekuM jIva ema Icche che ke, huM jIvuM ane sukhathI rahuM. paNa tenai potAnI svAzrayI vRttinuM bhAna na hovAthI te para padAthonuM avalaMbana levA prayatna kare che. te prayatnamAM je bAdhaka thAya che athavA mAne che tene saMhAra karavA moTI moTI laDAI, mahAra yuddha, vizvayuddha utpanna kare che. keTalAka jI IndriyanI leupatAmAM bIjA jIvonAM zarIrane ja potAne AhAra banAvI le che. ame e kAraNe jIva agaNita prANIone vadha kartA rahe che. (ghauM caNA Adi anAja ekendriya jIvanAM kalevara che paNe te vairya jatu rahita che eTale enA AhAramAM hiMsAM ke pApa nathI. - pratyeka jIvane evo khyAla te hovo ja joIe ke, mane mArA jIvanamASaNa mATe anya vastunI leza mAtra paNa AyA na : , * yuddha, vizvayuddha zarIrane ja pAsA vadha karate
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 (avala bana) na levI paDe. avalakhana levuM paDe e jIvanI moTAmAM mATI nabaLAI che. zarIra ane zarIra mATe AhArapANInuM avalakhana levuM, te svAvalaMkhI jIvana nathI. vAstavika arthatA e che ke te jJAta athavA ajJAta bhAvathI kAIpaNa hAlatamAM anya padArthanA avalaMbana vinA jIvananuM jIvitapaNuM rahe, te ja baMdhanathI mukta thavAnA rastA che. eTale bIjA prANIonAM jIvanane maTADavAM prayatna karavA, te paNa asaMyama che. * jagatamAM prANI, trasa ane sthAvara ema be bheda che. te jIvAne mAravA agara pIDA upajAvavI te asaMyamabhAva che. joke asaMyamabhAva ekaja prakAre che, paNa avalaMbananA lethI asaMyamabhAva e prakAre kahevAmAM Avela che. je jIvAne svAzrayI vRttine bhAva thAya che. te banne prakAranA asaMyamabhAva upara vijya prApta karI zake che. jaina zAsramAM gRhastha dharma ane munidhama ema e vibhAga che. gRhastha eka deza asaMyama upara vijaya prApta kare che ane muni sadeza asaMyama upara vijaya prApta karavAnI pratijJA kare che. sAdhu pazu AhArapANInuM avalakhana le che, thAkI javAthI te vizrAma paNa le che ane vALa vadhatAM tenA loca (utpATana) kare che. AtmAmAM ramaNutA na thavAthI te upadeza Adi paNa Ape che. jo ke te sarva prakAre svAvalaMbI nathI thayA, chatAM paNa temanI dRSTi pUrNa svAvalaMbanane jIvanamAM utAravA satat prayatnazIla rahe che. sAdhu A kAmane sAdhya mAnI Indriye ane mananA viSayAmAM alipta rahe che ane kAI paNa jIvane jarA paNu duHkha .
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAnI ceSTA karatA nathI. banne prakAranA Indriya saMyama ane prANa saMyamanA te pAlanahAra che. saMyama jIvanI sAdhanA che ane asaMyama jIvanane vikAra che, tethI asaMyamabhAva te naimittika bhAva che ane te cAritramehanIya karmanA udaya janya nimittathI jIvamAM asaMyabhAva utpanna thAya che. cAritramohanIya karmanI be prakAre zakti hoya che. eka zakti kaSAyane utpanna kare che ane eka zakti asaMyama bhAvane utpanna kare che. jemake anaMtAnubaMdhInAM be kArya che-eka te svarUpAcaraNa cAritrane na thavA devuM ane bIjuM samyakatvane pragaTa na thavA devuM. * dhavala graMthamAM kaSAyamAM krodha, mAna, mAyA ane lobha levAmAM Avela che. tyAM kaSAyanA udaya nimitta) thI krodhAdika bAvo batAvavAmAM Avela che ane asaMyamabhAvane ghAta karavAvALA kamanA udayathI asaMyama bhAva thAya che. , saMyamano ghAta karavAvALAM karmo traNa prakAranAM che - (1) anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA ane lobha, (2) apratyAkhyAnAvaraNa krodha, mAna, mAyA, ane lebha, (3) pratyAkhyAnAvaraNa krodha, mAna, mAyA ane lebha jyAM sudhI temane agara temanAmAMthI kaI ekano udaya rahe che tyA sudhI jIvane asaMyama bhAva rahe che. saMyamanA bhAva na thavA devAmAM te badhAM ekTa maLI agara temAMnA pratyekanuM sAmAnya kAma che ane krodhAdi bhAva utpanna karavA te temanuM vizeSa kArya che. apratyAkhyAnAvaraNane baMdha ane udaya cethA guNasthAna sudhI rahe che ane pratyAkhyAnAvaraNane baMdha ane udaya pAMcamAM guNasthAna sudhI rahe che. apratyAkhyAnAvaraNa karmane baMdha ane
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ udaya gyuchitti thavAthI jIvane dezavrata dhAraNa karavAno bhAva thaI Ave che ane pratyAkhyAnAvaraNa karmane baMdha ane udaya curichatti thavAthI ja jIvane mahAvrata thAya che. A hisAbe apratyAkhyAnAvaraNane udaya dezavratanA bhAvane vAta kare che. (vAta eTale bhAvane TakavA na deva arthAt thavA na de.) AtmAmAM anaMta guNa che ane saMsAra dazAmAM te badhA, karmothI baMdhAyelAM che. evo eka paNa guNa nathI ke je tenA virodhI karmonA udayamAM pragaTa rahete heya. jyAM sudhI ATha kamamAMthI ke I paNa karmane udaya che. tyAM sudhI jIvane asiddhatva bhAva che. arthAta jIva pitAnA svAbhAvika guNethI zruta thAya tene asiddhatva bhAva kahe che. tenA prati pakSI karmone sarvathA abhAva thatAM svAbhAvika dazAnI prApti thavI tene siddhabhAva kahe che. * saMsAranuM mULa kAraNa micchAdana, mithyAjJAna ane mithyAcAritra che. dRSTinuM mithyApaNuM thavuM te ja mithyAdarzana che. tenA udayamAM jagata zuM? temAM keTalAM to che? kArya kAraNa bhAva zuM? jIvanuM temAM zuM sthAna che? mAruM zuM svarUpa che.? Adi samIcIna jJAna na thavA devuM. tenuM nAma miyAjJAna che. tenuM nimitta kAraNa darzana mehanIya karmane udaya che. te ja saMsAranI jaDa che. te to jIvanI pariNati vizeSa ja che. chatAM paNa baMdhanane prajana mAnI AMhI kahevAmAM Avela che. kAraNa ke te paranA avalaMbanathI utpanna thAya che. mane bhajana vinA nahIM cAle te vinA huM kema jIvI zakIza? e prakAre aneka padArthonuM avalaMbana te choDato nathI. aja jIvana mithyAtvabhAva che. te ja kAraNe prANI mAtranI dRSTi parAvalaMbanI banI rahI che ane tene svAvalaMbananA
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahatvanI khabara nathI. svAvalaMbana eTale svanA zaraNa vinA paranI kiMcit mAtra avalaMbananI vRtti na UThavI, te svAvalaMbana che. je mithyAdarzanarUpa pariNatine abhAva utpanna thAya te ja jIvane bIjA ke padArthanA avalaMbananI jarUra rahetI nathI. paNa ekAMta miththAbuddhi kaIne kaI para padArthanA avalaMbana vinAnI phadA rahetI nathI. jayAre jIva AvI parAdhIna pariNatithI chUTI jAya che tyAre te anubhava karavA lAge che ke, "jene huM atyAra dhI mAruM kArya samajato hato te kharekhara mAruM kArya hatuM ja nahIM huM te parapadamAM sthita hato. svapadanI prApti tarapha mArUM kadI dhyAna ja gayuM nahotuM. svapadanI prAptine artha e che ke pitAnA svabhAvamAM ramaNa karavuM, temAM tene bIjI kaI paNa vastunI madadanI kiMcita mAtra darakAra nathI-arthAta kAryakArI nathI. have. mane mArA svarUpanuM eTale svapadanuM jJAna thayuM che-padaparapadane viveka thaye che." " . A pramANe jIvane vicAra daDha thAya che tyAre jIvane samyagdarzananI prApti thAya che. tenI prAptithI jIva pote pitAnA ja padanI prApti mATe puruSArtha kare che. ane tyAre ja jIva pitAnA pUrNa svAvalaMbanathI nija padanI prApti karavA samartha thAya che. eTale ke te jIva muni pada dhAraNa karI svapadanI pUrNadazAne prApta kare che teneja mokSa, siddha, sthiti ke mukti kahe che. * ATaluM prAraMbhika vivecana karIne vizeSa vistAra A graMthamAM batAvavAmAM Avela che tyAMthI jANavuM. sopAzaka:- ba. cunIlAla desAI
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA , , , bhUtakAlamAM siddha pAmIcAne, bhaviSyamAM siddha pAmaze; mahimA te samati dharmane "gunI dhAraze te pAmaze, * * zrAvakenuM prathama kartavya prathama te zrAvake sArI rIte sunirmaLa ane meruvata niSkapa, acaLa ane cala, mala, agaDha e traNa duSaNarahita atyaMta nirmaLa evA samyakatvane dhAraNa karI akhaMDa, nisaMga, nirlepa ane nirvikAra AtmAnuM dhyAna sadAkALa ThAvavuM joIe, kAraNa ke te sarva prakAranA dukhanA hetu bhUta ATha prakAranA duSTa karmone nAza karavAvALuM ane nija sukhAnaMda bhagavAna padane prApta karavAvALuM che. saMsAranuM mULa kAraNa ane tenA duHkhada phala (kArya)nuM varNana jene aMta atyaMta bhayaMkara che evA pAparUpI mithyAtva mahA vairIthI pIDita A jIvane rahevAnuM prathama te narakenI nIce. nigoda sthAna che; ane tyAMnA nityanigodathI nIkaLavuM atyaMta kaThaNa che "kadAca devAga (puNyaga) thI nityanigadamAMthI nIkaLe te pharI pRthvIkAyAdika sthAvara jIvamAM utpanna thAya che ane vizeSa puNya karmanA udayathI sthAvara kAyamAMthI nIkaLI trasa gati pAme che. temAM paNa mana sahita paMcendriya pazunuM zarIra pAmavuM bahuja durlabha che ane eTaluM maLavAthI paNa saMpUrNa
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ avayava pAmavA durlabha che ane ethI paNa atyaMta kaThaNamAM manuSyapaNuM pAmavuM vizeSa durlabha che. nirmaLa guNane vikAsa, uttama Arya deza, uttama Arya jati, uttama Arya kuLAdi uttarottara karyonA kSapazamathI pamAya che. kadAca vizeSa puNedayathI uttama deza, jAti, kuLAdi sahita manuSyapaNuM prApta thayuM hoya chatAM paNa dIrdhAyu, pAMca IndriyanI pUrNa sAmagrI, uttamabuddhi, zAMta tathA atyaMta maMda kaSAyarUpa pariNAmonuM hovuM kAkatalIya nyAya samAna durlabha jANavuM joIe, kemake evo vega maLa atyaMta kaThina che. kadAca puNyanA bhegathI upara pramANe sAmagrI prApta thaI jAya te viSayethI virakata bhAva athavA vata tyAgarUpa pariNAma tathA yama prazamarUpa zuddha bhAva sahita cittanuM kevuM te mahAna kaThIna che; kadAca puNya bhegathI enI paNa prApti thaI jAya te tavaniya tha atyaMta durlabha che, je ke pUrveta sAmagrI atyaMta durlabha che te paNa puNyadayathI thaI jAya te aneka saMsArIjIva pramAdane vazIbhUta thaI kAma, ga, arthamAM lubdha thaI samyapha mArgathI cuta thaI jAya che. '' : ahA bhavya che ! A manuSya janma mahAna durlabha che ane enuM vAraMvAra maLavuM atyaMta kaThaNa che. mATe buddhimAne Ama vicAra zunya hRdayavAna thaIne kALanI eka palane (samaya) nakAmI javA deze nahi. anAdi kALathI rAga, dveSa ane darzanamaha mithyAtvarUpI jherI pariNAmethI bharapura bhayaMkara bhAva saMsAra cakramAM paribhramaNa karatAM evA bhavyAtmA mATe sarvathI zreSTha akSaya mAtra zAntinuM
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 asAdhAraNa sama kAra traNe vai!kamAM traNe kALamAM jo kaI DhAya te te samyagdarzana ratnatrayarUpI sudhArasa ja che. anAdithI AtmAe zu karyuM' nathI. ? anAdi kALathI A jIve ajJAnavaza ana tAna ta AtionA janma maraNAdi asahya du:khAne paravazu paNe anubhavatA eka kSaNa mAtra paNa peAtAnA paramAtma tattvanI upalabdhi karI nathI. te paramAtma tattva pratyenI AtmAnI sammukhatAnA Azcarya samyagdarzanathI ja zarUAta thAya che. je eka deza vItarAgatAnA anubhava (darzana) thayA che te paramazuddha pAriAmika kAraNa paramAtmAnI pUrNa dazAne zraddhAna pUrNAMka nitya niraMjana kAtkIrNa jJAyaka svabhAvI paranA saMga vinAne nirAvaraNa Ana Mda ludAlendranAM vikalpa vinAnA akhaDAna ne zraddhAmAM lAvatA nija AtmAnA vaibhavanI svataMtratAne pukAra karatA pastUbyA ane parabyAnA bhAveAnI parAdhInatAnI jhaMjhIrAne svabhAva bhAve . teDatA (anAdithI kSaNika opAdhika bhAvA puratA ja je peAtAne ajJAnamAM mAnatA hatA te ja AtmA) peAtAnA zuddha aMtaH tattvanA kinArAne pahoMcavAnA sAdhanarUpa dezacAritra sakalacAritra rUpa nAvane Azraye lezeAdhane pAra karatAM sAdhakanI sAdhanArUpa satyArtha pratikramaNAdi AvazyakA, tapa ane dhyAnathI sAmAnya zuddha byanA paripUrNa svabhAvanA jore AgaLa vadhatA peAtAnA zAzvata dhruva, avicaLa, advaita, paramAna Mda dazAne sarva prakAre prApta karavAmAM satata pratyatna karatA nija tattvamAM lIna thatA (jhukatA) ane sAdhanAne sahaja kinAre cheDatA paripUrNa-bhagavAna AtmA '
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ pragaTa na thAya tyAM sudhI satata prayatnathI AtmavIne AtmAmAM gopate te jIva sanAtha padanA pUrNa siddhine prApta thAya che. - AtmAne sAce duzamana : A jagatamAM mithyAtva jevuM koI mahAna pA5 nathI. tenAthI chuTavA jIve satata prayatna svataMtrapaNe karavuM joIe eka kSaNa mAtra paNa pramAda karavA egya nathI; temaja eka kSaNa mAtra AtmAne visaravA gya nathI jyAM kiMcita mithyAtva gaLe tyAM pAche parAdhInatAthI mithyAtva garbhita rAgamAM phasAI jAya che tyAM koI deva guru mAruM kalyANa karI Ape tevI parAdhInatAne choDatuM nathI. pAMca prakAranA sthala mithyAtvanA bhedarUpI garbhamAM koI eka mithyAtvane Azraye athavA sUkSamatAnAM bhaMgamAM aTakI jAya che. kayAM sthira thaI zakato nathI. ema jIve anaMtIvAra satsamAgama karyA paNa svataMtrarUpe pote pitAnI vastu svarUpane vicAra karyo nahIM ke mAre AtmA parasaMga parAvalambana vinAnenirapekSa, asahAya, trikAlanirupAdhirUpa che. ekAMta vAdIone pakSa hitakara nathI - keTalAka loke paramArthabhUta jJAnasvarU5 AtmAne te jANatAja nathI mAtra vyavahAra darzanajJAna cAritrarUpa kriyAkAMDanA ADaMbarane ja mokSanuM kAraNa mAnI teneja pakSapAta karI rAgamAM ja sanAthapaNuM mAnI khedakhinna thaI saMsAramAM Dube che. . vaLI keTalAka loko AtmasvarUpane yathArtha jANatA nathI ane sarvathA ekAMtavAdI midaSTienA upadezathI athavA
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ potAnI meLeja aMtaraMgamAM rI rIte jJAnasvarupa AtmAne kalpI lezamAtra pitAnI pariNatimAM jarAya phera pADayA vinA adhyAtmanA gANA gAtA potAne sarvathA abaMdhamAnI, manAvI vyavahAra darzana jJAna cAritranA kriyAkAMDane sarvathA nirarthaka jANuM choDI Ape che. Atmatatvane prApta karavAno puruSArtha karatA nathI ane zubha pariNAmane choDI svacchaMdI thaI viSayakaSAyamAM tallIna thaI varte che, teo paNa saMsAra samudramAM Dube che. * jyAM kiMcit parAdhInatAnI beDIo DhIlI thaI ane kiMcita mAtra mazrita jJAnane ughADa thaye, tyAM pote potAnI pUjA pratiSThA mAnAdikamAM phasANe piteja pitAne kevaLI mAnavA manAvavA lAge; pAcho jIva kaSAye lepaNe vaLI bhavabhavAMtaranA lekhAmAM jIva cAle gaye. A pramANe jIvane sAce duzmana bIje kaI paNa nathI, mAtra eka mithyAtvaja che. .. " AtmAne sAce mitra. - AtmAne kharekhara mitra samyagdarzana che tene eka vakhate paNa je jIvane (sparza) anubhava sAthe mitratA thaI jAya te te teja bhave athavA vizeSamAM vizeSa sAtame bhave mokSa pahoMcADeja che. paNa je kadAca AtmA tenuM (vaimanakarI) zaraNa cheDI viruddha AcaraNa kare te paNa te vadhAremAM vadhAre ardhapudagala parAvartana kALanI aMdara mekSa pahoMcADeja chuTake kare che. evA sAcA hitakArI mitranA abhAvamAM kadI jIvajJAna cAritra tapAdi kare che te te badhI kriyA paNa kucAritra tapAdi saMsAra vardhaka rahe che
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe tenI (samyagdarzananI) ArAdhanA vinA bAkInI traNa ArAdhanAnI kaI kiMmata nathI tethI prathama samyakatva ArAdhavA yogya che, tenI ArAdhanAthI bAkInI traNe ArAdhanAnA bahumUlya aMkAvA zarU thAya che. jevI rIte nagaranI zobhA daravAjAthI, mukhanI zobhA cakSuthI, vRkSanI sthiratA mULathI, tevI rIte jJAna, cAritra, tapa ane vIryanI zobhA samyagdarzanathI che. zAMtabhAva, jJAna, cArita ane tapa te samyagdarzana vinA paththaranI jema bajArUpa che ane samyagdarzana yukata hoya te teo mahAmaNi samAna pUjya che. samyagdaSTi jIva kumatiomAM ja nathI kadAcita jAya, te tyAM samyakatvane deSa nathI paNa mithyAtvanA sabhAvamAM pUrve baMdhAeluM Ayu kAraNa che. samyagdarzana sahita (AtmabhAne sahita) jIvane narakAvAsa paNa zreSTa che kAraNa chava tyAM bAhaya nArakI kRta duHkhane legavata hovA chatAM AtmabhAne aMtaramAM caitanya rasanA ja svAdu hovAthI asaMkhyAta guNI nijerA karate pUrvakRta karmonA deNuM samatabhAve cukAvate bhagavAna padanI nITatAe pahoMcatuM hovAthI sukhI che; ane samyagdarzana rahita svargavAsa paNa jIvane duHkharUpa che. kAraNa tene AtmabhAna rahita 5ramAM sukhanI kalpanA karI che te te ajJAnatAnA duHkharUpa ja che. kAraNa para padArthanI IchA te ajJAnanA phalarUpa saMsAra vardhaka che. - anekAMtavAda vastu svarUpa ja hitakara che. samyagdaSTi AtmA jJAna bhAve pariNamatA thakA zubhAzubha karmane heya jANe che. ane zuddha pariNatine ja upAdeya jANe che
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ teo mAtra azubha karmane ja nahi paraMtu zubha karmane cheDI svarUpamAM sthira thavAne niraMtara puruSArtha kyA kare che. paNa puruSArthanI nabaLAIne kAraNe zubhAzubha pariNAmethI chuTI svarUpamAM saMpUrNapaNe sthiratA pAmI zakatA nathI tyAM sudhI aMtara avalaMbananA hetubhUta bAhya avalaMbanarUpa zubha pariNAmamAM (zraddhAjJAne) heya buddhie pravarte che. paraMtu zubhakriyArUpa pratikramaNAdi (dezavrata, tapa, niyama, bhakti, pUjA dAnAdi) ne nirarthaka gaNI cheDI daI svachaMdapaNe viSaya kaSAyAdirU5 azubha karmomAM kadIpaNa pravartavAnI buddhi karatA nathI. jo ke zraddhAnamAM te svarUpa sthiratAnuM aMtara avalaMbana te zuddha pariNatirUpa pateja che ema vicAre che. ema ekAMta abhiprAya rahita cha ja mAtra karmono nAza karI saMsArathI nivRtti kare che. mekSane upAya eka mAtra nizcaya 2natrayamaya AtmAnI zuddha pariNita che arthAta vItarAga zuddhAtmAnubhavarUpa pariNAma ja mokSamArga che, paNa AtmAnA zraddhAna jJAna AcaraNarUpa mokSamArgane nahi jANatA ja mAtra vyavahAranayarUpa darzana, jJAna, cAritranA sAdhanane mokSamArga mAne che. arthAta atadeva, nirgatha guru ane dayAmayI dharmanA sAdhanane athavA mahAvratAdi kriyArUpa sAdhana mAtrane ja cAritra mAnI ajJAnI zubhepagamAM ja saMtuSTa thaI zuddho pagarUpa mekSa mArgamAM pramAdi thaI kevala vyavahAranayane ekAMte avalaMbe che; tevA mithyASTi jIvo mokSane pAmI zakatA nathI. jaina matanA nayaledane samajavuM bahuja kaThaNa che, tenI kaI mUDha puruSa vagara samaje ekAMte naya cakramAM praveza kare che tevA cha lAbhane badale nukazAna ja uThAve che.
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ sumukSuonuM kartavya jyAM sudhI paripUrNa zAzvata paramAtma dazAnI prApti na thAya, tyAM sudhI mumukSuoe sUkSma tatvavicArapUrvaka aMtara dhana karatA rahevuM joIe. eka kSaNa paNa pramAdamAM nahi javA detA Atma cintavanamAMja lagADaze, temaja eka kSaNa paNa AtmAne samyaktvanA khIlAthI choDavA yogya nathI. athavA jyAM sudhI yathA khyAtanI prApti na thAya tyAM sudhI satata prayatna karavo joIe; kAraNa ke jIvanA pariNAmo para ja saMsAra, mekSa che mATe pariNAma kahe ke upaga kahe tenI nirmaLa dazA teja jIvanamuktapaNuM che. - nija kAraNu paramAtmAno ja bhAvanA paMcama gatinA hetubhUta che. je samyaka zraddhAna jJAna AcaraNAtmaka bhedapacAra kapanAthI rahita nirapekSa zAzvata parama sukhanuM dhAma che, ane je nitya, zuddha, niratizaya; niraMjana, avyAbAdha, akSaya padarUpa che teja jJAnIone upAdeya che, bAkI saghaLuM heya che. mahApuruSone upakAra - A kalikALamAM satya dhamamRtathI bharapura cha upara kevaLa karuNAbuddhithI Agama (naya, nikSepa, pramANa) yukti ane pratyakSa anubhavathI lakhAelA bhagavAna zrI kuMdakuMdAcArya, bhagavAna samantabhadrasvAmI, zrImAn gIndradeva, zrImat amRtacaMdrAcArya, zrImAna pUjyapAdasvAmI Adi aneka mahAna puruSe e samayasArAdi Adhyamika rasathI bharapura che racelA che. teonI prasAdI bhacAtmAonA kalyANarUpa mukatA gayA che.
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ du 29 guruNAmeva mAhAtmyaM yadapi svAdu madracaH / taruNAM hi svabhAvo'so yatphalaM svAdu jAyate // artha:- A graMthanI racanAmAM kei mAtA ke atha gAMbhiyA~ tA hAya tA te parama pUjaya nirga tha guruenuM ja mAhAtmya che, teezrInI sugaMdha vA prasAdI che. tathA jo kaiAi truTI, asabaddhatA, artha ke-bhAvikaLatA jovAmAM Ave tA te alpajJatA janya mArA peAtAnAja dveSa che. te pramAda janya doSane mATe huM te kRpALu zrI AcAryAMnA caraNukamalamAM punaH puna: mastaka namAvI kSamA cAhuM chuM. emane anaMta anaMta upakAra mArA jevA pAmara upara thayA che te svapne paNa bhUlAya tema nathI. chadmasthapaNAnA doSanI mAphI chadumatthadAi ittha, jaMbaddhaM hojja patrayae viruddhaM / sodhiMtu sunIdatthA, pavayaNa vacchaladAedu // artha: samyaktvasudhA nAmatA graMthamAM chadmasthapaNAthI keI racanA bhagavAnanA paramAgamathI viruddha thai hoya teA je sabhyaarthanA jANuvAvAlA mahApuruSA che teo vAtsalyabhAvathI zrutajJAnamAM parama prIti karI sa MzeAdhana karI zuddhi karazeAjI. graMthanI utpattinuM kAraNa zrI samyaktvasudhA nAmanA graMthanI utpattinuM mULa kAraNu te mumukSuo (bhAvika jIvo)nI jIjJAsA ja kahI zakAya. teonI
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ preraNAthI meM yatkiMcit samyaktva ratnanA viSayamAM nigraMtha pravacaneAnA saMgraha karI satata prayatnathI taiyAra karavAmAM Avye che. joke samyaktvanuM lakSaga te svAnubhUti che. te anirvacanIya che, ajJeya che. arthAt mana, vacana ke buddhi AdithI dUra che mAtra eka svAnubhUtigamya che. zuddhAtmatattva eka tA azrutapUrva che temaja sarva javAnI rucine A viSaya nathI, tene kahevAne cA lakhavAne paryApta kAI sAdhana nathI. eka sAdhAraNamAM sAdhAraNa viSayane paNa sarvAMgapUrNa samIcIna varSoMna karavuM jayAM mahAna kaThaNa che tA pachI acintya nirvikalpa AtmatattvanI teA vAtaja zuM karavI? eTale AvI paristhitimAM je A svAnubhavagamya zuddhAtma tattvanA kzanamAM skhalana (bhUla) thai jAya teA koi Azcaya nI vAta nathI. samyagdarzananuM pradhAna kAraNu samyagdarzananuM pradhAna kAraNuM Apta, Agama padArthanuM jANavuM che. te vinA jIvane tattvavicAra thAya nahI ane tattvavicAra vinA tattvapratIti thAya nahI; mATe jIvane samyagdarzananI prApti thAya evA vicArathI A graMtha nigraMtha pravacaneAnA saMgraharUpa mArI apabuddhie taiyAra karavAmAM AvyA che. je bhavya jIve vAMcaze, vicAraze, manana karaze, tenuM zraddhAna dRDha thaze. arthAt jIjJAsu bhavyAtmAone amRta dhArAthI saMcita karI tRpta karaze. jaina graMtha prakAzana mALAnI utpatti dravyeAnA svarUpanuM kathana karavAvALAM aneka mahAna graMthA pUvAcAyoe pahelAM racelA che, tathApi mALabuddhi ( azuddhi)
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ vALAM mumukSu che tevA graMthomAM praveza thaI zaktA nathI te kAraNe tevA ja samyajJAnathI vaMcita rahI jAya che, tethI teone saralatAthI samajAvavAne mATe eka jaina graMtha prakAzanamALA khelavAmAM AvI che. temAM A vacananusAra pUrvAcAryonA graMthanA AdhAre nAnA nAnA TrekaTe ke jemAM koI eka khAsa viSayane lakhI janatAnA lAbhArthe prakAzana karavAmAM Avaze. tenA mATe phaMDanI AvazyaktA paDatAM nIce jaNAvela mahAnubhAvoe jinavaNInA prakAzana mATe athavA pracAra mATe A rthaka sahAyatArUpa je rakama udAra cittathI ApI che tenA mATe teone huM hadayathI AbhAra mAnI dhanyavAda ApuM chuM. A graMtha banAvavAmAM je je bhAI, bahena taraphathI mukrarIDiMga, azuddhi saMzodhana tathA AdhAra mATe zAstronI sagavaDatA karI ApavA AdinAM nAnA moTA aneka kAryomAM nisvArtha buddhithI utsAhapUrvaka jinavANImAtAnI sevAmAM mane je ghaNIja kImatI madada ApI che, teo pratyekano bhinna bhinna temaja samUhadAyarUpathI huM atakaraNa pUrvaka AbhAra mAnuM chuM. huM: sAthe sAthe ema paNa mAnuM chuM ke AvaDo moTo graMtha racavAmAM temanA taraphathI je mane madada athavA sahAyatA na maLI hota, te kadAca A graMtha kadI paNa AvI suMdaratAne naja pAye heta; te mATe paNa huM teo sarvane TANuM chuM. AmAM keryuM vAkaya racanA AdimAM deSa jaNAya to te mAro potAno ja deSa che ane suMdaratA pratibhAse che te bhAIone ja AbhArI che. - jinavANuM sevaka. zra cunIlAlajI dezamAM
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jaina graMtha prakAzana mALAne Arthika sahAyatA ApanAra dAtAonI nAmAvala. rU. nAma gAma 501) De. caMdulAla tArAcaMda kAmadAra rAjakoTa 501 zrImAn amacaMda gIradharabhAI medI 151) cha suMdarajI kAlIdAsa desAI 101, , choTAlAla chaganalAla zeTha prabhudAsa nyAlacaMda daphatarI semacaMdabhAI karamacaMda zAha ) , eka sakhI grahastha taraphathI 101) , ratIlAla nyAlacaMda cItalIyA 11 zrImati prabhAkuMvara bahena dezAI 101) zrImati samaju bahena koThArI 51) zrI mAm popaTalAla zAmajI zAha 51) , bhagavAnalAlabhAI ThAkarazI jagajIvanabhAI jINAbhAI turakhIyA DuMgaradAsabhAI tathA kasuMbA bahena che 51) Do. tArAbahena jAdava 69) chuTaka chuTaka dAtAo taraphathI. ) kula rU. 2184) =0
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ na ara viSayAnukramaNikA. (bhUmikAnI sUci) viSaya sabhyasudhAkA pAnakara. ( bhajana ) lejJAna samyakrasAra huM ( bhajana) A graMthamAM lIdhelA graMthAnA AdhAranI nAmAvati. anya graMthAnA nAmA sAthe mUtra graMthanA lekhakanI aMta stanna parzinI vicAra dhArA. prastAvanAnA viSaya. 18 19 20 11 12 AtmAnA sAcA mitra. 13 anekAMtavAda vastu svarUpaja hitakara che. sumukSuonuM 14 na. 15 mahA puruSAnA upakAra. 16 chadmastha paNAnA doSanI mArI. 17 zrAvakAnuM prathama ke vya. saMsAranuM mUla ane tenA du:khada phUlanuM varNana. anAdi AtmAe zuM karyuM' nathI ? mAtmAnA sAcA duzmana ekAMta vAdIone pakSa hitakara nathI. zlAkanuM lIsTa 7 14 21 21 1 22 24 24 25 26 26 28 29 9 94 graMtha utpattinuM mULa kAraNa. samyagdarzananuM pradhAna kAraNa. jaina graMtha prakAzana mALAnI utpatti. Arthika sahAyatA ApanAra dAtAonI nAmAvali * che.
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayAnukramaNikA (graMtha sUci) Ta ' naara viSaya - 1 maMgalAcaraNa jinavANInI stuti : 3 che adhikAranI vyAkhyA 4 samyagdarzananuM svarUpa : 5 svAnubhUtinuM svarUpa 6 svarUpAcaraNa cAritranuM svarUpa 7 kaSAyanI vyAkhyA 8 kaSAyanA bheda ane tenuM svarUpa ( mithyAtva ane anaMtAnubaMdhI kaSAyane saMbaMdha 10 dareka kaSAyane vAsanAkALa : 11 kaSAya pariNAmethI AtmA pite pitAne ghAte che 12 kaSAyarUpa pariNAma ja pApanuM kAraNa che 13 Indriya viSayanuM sukha te dukha ja che 14 subhauma cakravatInI kathA 15 atIndriya sukha te ja kharuM Atmika sukha che 16 samyagdaSTinI anicchA pUrvaka kriyA 17 samyagdaSTi bhegI nathI . 18 jJAnInuM cinDa, - 19 varUpa rAdhaka anatAnubaMdhI rAgAdikanuM varNana 20 anAdi kAlathI mithyAvaraNa chava zuM kare che & a
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 viSaya 21 azuddhatAnI aMdara paNa zuddha jIvane pratibhAsa 22 nimitta naimittika saMbaMdha 23 ajJAnIo pratye AcAryonI karUNa 24 kartA, karaNa, karma, kulanuM svarUpa 25 mohane nAza karavAne upAya 26 agRhIta mithyAtva AdinuM svarUpa 27 grahIta mithyAtvanuM svarUpa 28 ajJAna mithyAtvanuM svarUpa viparIta mithyAtvanuM svarUpa 30 ekAnta mithyAtvanuM svarUpa 31 vinaya mithyAtvanuM svarUpa 32 agrahIta mithyAtvanuM svarUpa 33 saMzaya mithyAtvanuM svarUpa 34 sarva anarthanuM kAraNa bhAvameha 35 upAdAna nimittanuM svarUpa - - 36 pariNAma zuM che? 37 pariNAmenI vicitra dazA 38 nimitta upAdAnanuM dRSTAMtathI svarUpa 39 bAhyAbhaMtara zuddhi phaladAI che 4. manazuddhinI pradhAnatA 41 ciMtA citA samAna 42 AtmAne zuru AtmA ja che 104 13 18 123 134 139 1jhara
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya 43 abhavyane samajAvavA chatAM mUDhatA cheDatA nathI 44 jJAnIne upadezamAM vyagra thavuM Agya nathI 45 AtmA saMkalpa vikalpa rahita che 46 jJAnIne vAdavivAda karavA yAgya nathI pRSTa 149 150 153 156 47 jJAnIne peAtAnI baDAi karavI ceAgya nathI 158 162 48 jJAnIne vyavahArI jIvAnA saMga karavA cAgya nathI 159 49 bhinnAbhinna AtmaciMtavananuM phaLa 50 AtmAnI zuddhi samyajJAnathI thAya che 51 samyaka dhyAnathI konA nAza thAya che svasa Mvedana jJAnanuM svarUpa 164 170 para 174 178 53 mithyAjJAna sadA bhrAntithI dveSe che 54 meAkSanA puruSArtha kare te puruSa che 180 55 puruSane Atma prIti, AtmacarcA karavI ceAgya che 184 56 sarva du:khathI chuTavAnA upAya 575 camagatinI prAptinA upAya 189 58 paramAtma padmanI bhAvanAnuM mULa pa9 ajJAnI para padAtha thI alaMkRta che jJAnI jJAnAdikathI aa kRta che 60 jIvanA bhAvakarma ane pudgalanA bhAvakama 61 zarIra Azrite duHkha te ja saMsAra che dara caiAgine potAnA tattvamAM ja sukha che. Atma upalabdhi phAI kANu nathI, sulabha che. 3 190 203 209 213 12 219 3
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ che . viSaya rAda 24 64 cetana acetananI bhinna kriyAnuM varNana 27. 65 anaMta dhama vALA AtmadevanI khyAti 66 zuddha cidrupanA dhyAnathI sarva siddhinI prApti 41 67 cetanAnA prakAra ane tenuM svarUpa 258 68 darzane paganuM svarUpa 267. 69 jJAnepaganuM svarUpa 271 70 jJAnepaganI mahimA ane tenuM svarUpa ra73 71 jJAnanuM lakSaNa 72 sevAkAra jJAnanI pariNati 282 73 Atma dhyAnanuM varNana 4 sumati zrutajJAna, kevaLajJAnanI prAptinA kAraNu che 288 75 matijJAnanA bheda ane tenuM svarUpa 76 zAstrAbhyAsathI paramAtma svarUpanuM jJAna thAya che 294 - 77 zrutajJAnanA bheda ane tenuM svarUpa 26 78 vyakRtathI bhAvakRtanI prApti 79 vyavahAra ane nizcayanayathI tIrtha ane tAvanIsiddhi 302 jJAna mAtrathI mekSanI asiddhi 1 paMcamakALamAM mAtra upazama saphavanI prApti 339 2 AgamathI virUddha kahenAra misAdaSTi che. 37. 83 samyakatva prAptinAM bAhAkAronuM varNana 339 * 84 haThAgrahathI nAza thatuM samyaktava 046 *aa paramabhAvanuM svarUpa 299 334
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya .86 kAraNa jJAnepacega - kAryajJAne paga 87 kAraNa darzane paga - kAryadarzane paga 88 kAraNe zuddha paryAya ane kAryazuddha paryAya 89 sarAga - vItarAganuM bhinna bhinna kArya -90 jJAna - jJAtA - zeyanuM svarUpa 1 dhayAna, dhyAtA, dhyeyanuM svarUpa -92 kAraka pakSanuM svarUpa 93 samyaka niyativAda "4 micchAniyativAda (jJApaka pakSa) nuM svarUpa - 95 syAdvAdanuM svarUpa 96 sarvazanA zAsananI mahimA 97 satyunI nirdoSa vANI 98 sAmAnya, sthiti, ane bhava, kALaladhinuM svarUpa << samyakatvanI prAptine upAya 100 puNya pApanuM svarUpa 101 sAtizaya puNyanuM svarUpa 1ra bhavitavyatAne upAya 13 samyakatvanuM sAdhaka bAdhaka kAraNa 104 samyakatva prApta karanAra jIvanI gyatA 15 bhavyanuM svarUpa , 106 saMjJI paMcendriyanuM svarUpa javaLa paryAptinuM kvarUpa 35ra 36 367 372 vaOY 379 383 388 3 294 395 396 405 408 411 416 421 kara3 425 47.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya 108 Indriya ane tenA bheda 109 dravyendriyanuM svarUpa " 110 bAhyAbhyatara upakaraNenuM svarUpa 433 111 bhAvendriyanuM svarUpa 433 112 InDiyAnA anukramathI nAma 435 113 IndriyenA viSa 114 IndriyenA viSaya saMbaMdha 436 115 IndriyanI AkRti 437 116 nidrA pApanuM kAraNa 117 egalesyAonuM svarUpa 445 118 pAMca labdhionuM svarUpa 119 samyakatvanA traNa danuM svarUpa 120 prathama ane dvitIya pazama samyakatvanuM svarupa 467 121 sAdi mithyASTinuM svarUpa 122 pazama - vedaka samyakatvanuM svarUpa 477 123 kRtakRtya - samyakatvanuM svarUpa 47ra 124 kSAyaka samyakatvanuM svarUpa 47ra 15 prathama pazama samyakatvamAM matabheda 126 dvitIye pazama samyakatvamAM matabheda 17 kSaye pazama ane vedaka samyakatvamAM matada. 128 samyakatvanA daza bhedanuM svarUpa , , 482 a9 naraka jhatimAM sAmyatva ane tenAM kAraNe ja hA 454 464 - * *
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ puSa 506 130 deva gatimAM samyakatva ane tenAM kAraNe 48 131 gabhUgniA manuSya, manuSyanI, tiryaMca, che ke tiryaMcanImAM samyakatva ane tenAM kAraNe 488 32 karmabhUminA manuSya, manuSyanI, tiryaMca, * ** tiryaMcanImAM samyakatva ane tenAM kAraNe 489 3 samucchima tiryaMcamAM samyakatva ane tenAM kAraNe 490 134 devanuM svarUpa 501 jaya aDhAra deSanuM svarUpa 136 gurunuM svarUpa pa9 137 vIza prakAranA parigrahanuM svarUpa 509 138 gurunuM bahAliMga pI. 108 AcAryanuM svarUpa 14. upAdhyAyanuM svarUpa 111 141 muninuM svarUpa 511 142 gurunA aThAvIsa mULa guNa 512 143 paMcAcAranuM svarUpa - - 144 daza dharmanuM svarUpa ' . 213 145 dvAdaza bhAvanAnuM svarUpa 4i6 bAvIsa parISahanuM svarUpa ja8 dharma dhyAnanA suMdara pa15 18 zukala dhyAnanA bheda, 516 jaya munie paDavAnuM sthAna 13 115
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya 150 AgamanuM svarUpa 151 cAra anuyoganuM svarUpa . 152 sukRtithI samyajJAnanI prApti 153 paMcamakALamAM svAdhyAya jevuM tapa nathI 154 vakatAnuM lakSaNa 155 suzrautAonuM lakSaNa 156 kuzrotAonuM lakSaNa 157 vakatAone vyAkhyAna devAnuM vidhAna 158 pramANunuM svarUpa 159 adhyAtmadravyArthikanayanA dazabhedanuM svarUpa 160 adhyAtma paryAyArthikanayanA cha bhedanuM svarUpa 161 nayanuM svarUpa 162 zAstrIya dravyArthika nayanA traNa bhedanuM svarUpa 163 zAstrIya paryAyArthika nayanA cAra bhedanuM svarUpa 164 upanAnA bhedanuM svarUpa 165 nikSepanuM svarUpa 166 sAtabhaMgonuM svarUpa 167 mAnava jIvananuM durlabhapaNuM 168 mAnavatAnuM sArthakapaNuM 169 bhAvanAne upAya ane tenuM phala 170 karmanI agAdha zakita 171 ekAMta pakSa hitakara nathI 519 para1 524 para6 528 530 (531 533 537 539 paM41 543 544 547 549 555 560 561 563 565 pa96
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 586 55 905 viSaya 172 pudagala prakRtine upakAra pa8 176 adhyAtma kAlalabdhi 589 174 dazakaraNanuM svarUpa 5 ATha bhUla karmonAM nAma 16 guNasthAnA nAma 77 karaNanI vigata 55 bhArata baMdha, udaya, udIraNA, sattA, sthAnanuM varNana 29 mithyAdaSTinI kriyA paka7 1o ajJAnI enI kalpanA 102 181 samyakatvanA pacIsa deSanuM svarUpa 12 sammahatvanA pAMca aticAranuM svarUpa 67 183 sAta bhayanuM svarUpa 608 14 saMsArI jIvanamAM madha abaMdhanuM kAraNa 613 185 vyavahArAbhAsI mithyASTi upadezaka gurunuM svarUpa 614 16 nizcaya bhAsI mithyASTi upadezaka gurunuM svarUpa 636 Mcha syAdvAdI samyagdaSTi upadezaka gurunuM svarUpa da20 88 syAddhadI gurune upadeza 20 189 samyakatva thavAnA adhikArI jIvanI kriyAnuM varNana. 62pa 190 dravya guNa paryAyanuM svarUpa mAM cha dravya ane paMcAstikAyanuM svarUpa che. 634 12 sAta taranuM svarUpa . 641 ha3 nava padArthonuM svarUpa : . 45 631
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ A viSaya pRSTha ghaw 687 14 sAta tanAM zraddhAnamAM rahI jatI bhUla jalpa samyagdaSTinA guNenAM nAma 16 jJAnInA ATha aMgenuM svarUpa 7 svAnubhUtinI mahimA 198 vyavahAra samyagdarzananuM svarUpa 19 nizcaya samyagdarzananuM svarUpa 200 sUkSama mithyAtvanuM svarUpa 201 sUkSama mithyAtva nAza karavAno upAya 202 sabhyadRSTinuM jJAna 203 samyagdaSTinI aMtaraMga kriyA 24 vyavahAra samyajJAnanuM svarUpa : 25 nizcaya samyajJAnanuM svarUpa 206 sabhyajJAnamAM rahI jatI bhUla 207 vyavahAra samyaka cAritranuM svarUpa 208 nizcaya samyapha cAritranuM svarUpa 29 samyaka cAritramAM rahI jatI bhUla 210 svasamaya parasamayanuM svarUpa vyavahAra natraya nizcaya ratnatrayanuM svarUpa 212 vyavahAra mokSamArganuM svarUpa 213 vyavahAra nizcaya mekSamArgamAM rahI jatI bhUla 214 mekSa ane mokSanuM svarUpa 215 mukata AtmAonuM nivAsa sthAne 698 698 60o 701 72 '705 ou 712 14
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ * viSaya 216 samyaktva sudhAnA mahimA 217 A graMthamAMthI pratyeAjanabhRta zIkhI levuM 218 graMthakAranA guru tathA peAtAnuM nAma 219 punarukta doSanI mArI 220 graMthanA abhyAsanuM phaLa 221 graMthanI mahimA 222 graMtha kartAnI laghutA 223 guNa grahaNa karavAnI prArthInA 224 aMtima magala 225 bhASAnuM zuddhi patraka 226 aAkanuM zuddhi patraka pRSTha k 028 729 729 729, 730 731 731 732 733 741
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ || zrI vItarAgAya namaH | 1 zrI samyakatva sudhA * : : : : : : : : ::: maMgalAcaraNa lakSmInivAsanilayaM vilInavilayaM natvA nemijinam / samyaktvasudhA mahaM vakSye mokSAya bhavyAnAm // . artha - huM, anaMtajJAnAdi Atma svabhAvarUpa aMtaraMga apUrva lakSmInAbArI tathA chatra, cAmara, siMhAsana, bhAmaMDaLa Adi bAhya anupama mahimAnAdhArI zrI neminAtha jinezvarane athavA karma zatruonA jina (jItanAra-nAza karanAra) thaI Izvara padane prApta thayA che evA bhagavaMtane namaskAra karI bhavya jIvonA mukita sukhanI prApti mATe samyakatvasudhA nAmano graMtha banAvuM chuM. namo'stu tubhyaM jagadamba bhArati prasAdapAtraM kurumA hi kiram / tava prasAdAditacanirNayaM yathAsvabodha cidaghe svasavide //
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ huM jagatmAtA sarasvati ! huM tane Adara pUrvaka praNAma karU chuM. huM mA ! tuM mArA jevA sevakane tArI prasannatAnA pAtra banAvI mArA upara prasanna thA huM tArI prasannatAthI ja A graMthamAM jIvArtti tattvAnA nirNaya mArI alpabuddhi anusAra Atma jJAnanI prApti mATe karU chu. huM A graMthanI racanA leAkamAM khyAti, lAbha tathA pUjAtinI prApti mATe karatA nathI; paNa AmAM sAkSAt / AtmajJAnanI prApti ane paraMparAthI bIjA jIvAne tArA prasAdathI eya karAvavA eja eka mAtra mArI abhilASA che. arthAt vizuddha lakSya che. tethI huM leAkamAtA jinavANI ! tuM mArA upara prasanna thA; jethI huM A graMthanA nirmANanuM kArya puruM karavAne samartha thAuM, maMgaLa nimitta heu~ parimANaM NAma taha ya kalAraM / vAgariya chappi pacchA vakkhANaDa sasthamAyario // artha :- ma'galAcaraNa, nimittakAraNa, pratyeAjana, leAka saMkhyA, graMthanuM nAma ane katA ema cha adhikArAnI vyAkhyA karIne graMthane prAra Mbha karU chuM. bhAvA-gavAnemininam padathI maMgalAcaraNa karyuM. sattvava sudhA ne samyakatvasudhAnuM kathana karavAnI pratijJA karI che. thA mATe race che ? mokSAya meAkSanA prayAjana ( prApti ) mATe raccA che. phAA mATe racyA che? maththAnAm mALabuddhi mumukSu bhavyajInanA nimitte kAraNe sayavamukhA A graMthanuM nAma
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyakatvasudhA che e huM (584) loka pramANa graMthane (sagraha) kartA chuM. e pramANe che adhikAra graMthanA prAraMbhamAM kahA. samyagdarzananuM bAdhaka kAraNa anAdi miyAdaSTi bhaca AtmAmAM anaMta saMsAra paribhramaNanuM, aMtaraMga azuddha kAraNa anaMtAnubaMdhI kaSAyane udaya tathA darzanameha mithyAtva ane svAtmAnubhUlyAvaraNa (mati.. jJAnAvaraNa) karmane udaya e traNe virodhI jherI prakRtione tIvra udaya ja samyagdarzana, svAtmAnubhUti, ane svarUpAcaraNa cAritra, e traNe AtmAnI addabhuta divya zakitaone pragaTa thavAmAM pratibaMdhaka rUpa thAya che." traNenuM sAmAnya svarUpa kahe che1. samyagdarzana- zuddhAtmAnI nirmaLa rucirUpa pariNAma athavA yathArtha tatvArtha zraddhAnarUpa pariNAma te samyagdarzana. . . 2. svAnubhUtinuM svarUpa tatrAzAmAnubhUtiH sA viziSaM jJAnavAmanaH | samyaktvenA vinA bhUtamanvayAvyatirakataH // 1 // artha - te AtmAnubhUti e AtmajJAna vizeSa che. ane te zuddhAtmajJAna vizeSa, samyagdarzananI sAthe anvaya ane vyatireka . banethI avinAbhAva saMbaMdha rAkhe che. bhAvArtha- jenA vidyamAnapaNamAM je vidyamAnapaNuM (hevApaNuM). avazyabhAvI-avazya hoya ja : jemake-jyAM jyAM dhumADe
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ DrAya tyAM tyAM agni hAya jatene anvaya kahe che. jenuM vidyamAnapaNuM na hoya tA tenuM paNa vidyamAnapaNuM na hAya jemake-jyAM jyAM agni na haiAya tyAM tyAM dhumADA paNu na hAya, tene vyatireka kahe che. samyagdarzana pragaTa thavAthI ja AtmAmAM kSayeApazama labdhi pragaTa thAya che. paraMtu samyagdarzana vinA kSayApathama labdhi. kayAre paNa pragaTa thatI nathI. eTalA mATe svAtmAnubhUtinA samyagdananI sAthe avinAbhAvI ( sahacArIpaNAne ) saMbaMdha che. svAtmAnubhUtinuM pragaTapaNu anaMtAnukha dhI kaSAya tathA mithyAtva kanA abhAvamAM thAya che. je samaye anaMtAnubaMdhI ane mithyAtvanA abhAvathI samyakatva guNu pragaTe che, teja samaye svAtmAnubhUtryAvaraNa karmonA kSayApazama thAya che. arthAta nizcaya nayanI nirvikArI zuddhAtmAnubhavanA sanmukha, je matijJAnAvaraNu karmanA kSayApathama che, teja upAdeyabhUta che, anaMta sukhanA sAdhakarUpa DAvAthI grahaNu karavA ceAgya che. AnuM sAdhana je bAhya matijJAna te vyavahArathI upAya che, evA matijJAnAvaraNa karmanA vizeSa prakAranA kSayApama thAya tyAre ja svAtmAnubhUti pragaTa thAya che. svAtmAnubhUtyAvaraNa kaeNne matijJAnAvaraNa karyuM paNa kahe che. svAtmAnubhratyAvaraNu karmonA vizeSa kSayApazama thavAthI je AtmAnA sAkSAta anubhava rAvavAvALI svAtmAnubhUti utpanna thAya che, te samyaktvanI utpattinA samayamAM ja thAya che. svAtmAnubhUtinuM samyaktvanI sAthe sahacArIpaNuM hAvAthI, arthAt samApti hAvAthI svAtmAnubhUtine ja samyaktvanuM lakSaNu
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevAmAM Ave che. . samyajJAnInuM A ja lakSaNa che ke, jenA AtmAmAM dazamAhanIya karma nA upazama, kSaya tathA kSayApazamathAya che, tenI sAthe ja matijJAnAvaraNu karmAMnA vizeSa kSApama ( labdhi ) pragaTa thAya che. matijJAnAvaraNa karmanA kSaye pazama jo ke sAmAnya dRSTithI sarve jIvAne hAya che, paraMtu A kSayApazcama bhAvanI jAti ja jIddI che; tethI tene svAtmAnubhUtyAvaraNu karmAMnA kSayeApathama kahe che. svAtmAnubhUti che te matijJAnanA eka bheda che. sabhyajJAnIne svAtmAnubhUtinI labdhi thayela che, eja samyagdarzananuM asAdhAraNa lakSaNa (cihna ) che. svAtmAnubhUti pragaTa thavAthI sabhyajJAnI alaukika, acintya, anirvacanIya, akSaya tathA parama AlhAda svarUpa AtmazAMtinA AsvAda le che. arthAt pratyeAjanabhUta AtmApayegI padArthonuM apUrva pariNamanarUpa nizcaya zraddhAna sabhyajJAnIne ja thaI zake che. (vizeSa khulAsA Aja graMthanA pRSTa 676 mAM jIveA. ) 3. svarUpAcaraNu cAritranuM svarUpa : karmAdAna kriyArodhaH svarUpAcaraNaM ca yat / dharmaH zuddhopayogaH syAt saiSa cAritra saMjJakaH // 2 // a:- karmone grahaNa karavAnI kriyAnuM rokAi javuM te svarUpAcaraNu cAritra che, teja dharma che. te ja zuddhopayAga che ane te ja yathArtha cAritra che. upara batAvela samyagdarzana, svAnubhUti ane svarUpAcaraNu cAritra, e traNe guNAnI pragaTatA ughADa, anaMtAnuba dhI kaSAya,
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ darzanamohamithyAtva ane svAtmAnubhUyAvaraNa karma, e traNenA ebhAvamAM thAya che. eTale ke traNe guNarUpI ratnatraya pragaTa thAya che. ' kaSAyanI vyAkhyA sukhaduHkhasubahusasyaM karmakSetraM kRSati jIvasya / '. saMsAradUramaryAdaM tena kaSAya itImaM avanti // 3 // artha- jIvanamAM sukhaduHkha Adi aneka prakAranAM dhAnyane utpanna karavAvALA, tathA jenI saMsArarUpa maryAdA atyaMta dUra che: arthAta aparimita che. evA kamarUpa khetaranuM je karSaNa kare che? arthAta kheDe che, eTalA mATe ene kaSAya kahe che. bhAvArtha- anaMta saMsAra paribhramaNanuM kAraNa je jJAnAvaraNAdi karmarUpI vizALa khetarane kheDI karI jIvanAM sukhadu:kha Adi aneka prakAranAM jherI phaLarUpI dhAnyane utpanna kare che, tethI ene kaSAya kahe che. Atmano ye pariNAmAH malataH santi kasmalAH / salilasyeva kallolAste kaSAyA niveditAH // 4 // artha - jema pANImAM pavananA yoge karI aneka taLe upajA thAya che, tema karmanA udaye karI AtmAmAM je malina bhAve utpanna thAya che, te kaSAya che. bhAvArtha- te kaSAyarUpI pariNAme AtmAmAM sadAya AkulatA, azAMti, asthiratA ane nakAdi durgatinAM bhayaMkara dukAne
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ utpanna kare che. te duHkharUpI pariNAmone parAdhInapaNe bhogavavAthI AtmA atyaMta pIDAne pAme che. te pIDArUpa pariNAma paNa kaSAya che.. kaSAyanA bheda ane tenuM svarupa kaSAyanA cAra bheda che - (1) anaMtAnubaMdhI, svarUpAcaraNane (2) apratyAkhyAnAvaraNa, dezasaMyamane (3) pratyAkhyAnAvaraNa, sakalasaMyamane ane (4) saMjavalana, yathAkhyAta cAritrane ghAte che. prathamAdikAH kaSAyAH samyakatvaM dezasakalacAritram / yathAkhyAtaM cAtayanti ca guNanAmAno bhavanti zeSA api // 5 // artha - pahelI anaMtAnubadhI krodha, mAna, mAyA ane lobharUpa kaSAya, nizcaya tatvArtha zraddhAnarUpa samyagdarzana tathA svarUpAcaraNa cAritrarUpa pariNAmano ghAta kare che. (ghAta zabdane artha abhAva ke nAza na samajo. kintu samyagdarzana svarUpacaraNa cAritra zakitane pragaTa thavA na Ape te artha samajavo) kAraNa ke A kaSAye mithyAtvanI sAthe avinAbhAvI saMbaMdha rAkhe che. 6 ? . * A parathI siddha thaze ke jyAM jayAM mithyAtva hoya tyAM tyAM anaMtAnubaMdhI kaSAye hoya ja. vaLI te mithyAtvanA sahacArI hovAthI mithyAtvane piSaNa Ape che. ' ' -(je ve anaMtAnudhI nA visAjana karI sabhyatA prApta
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ karI pA mithyAtvanA udayathI mithyAdaSTi thAya che tevA sAdI mithyANi jIvane mithyAtvanI sAthe anaMtAnubaMdhI keTalAka samaya hetA nathI. te sUkSama bhedane cheDI sthalatAthI anAdi mithyASTione mithyAtva sAtha anaMtAnubaMdhIne eka samaya paNa sahacArIpaNuM vinAne na hoya tema avadhAravuM) mithyAtva ane anaMtAnubaMdhI kaSAyano saMbaMdha - - anaMta eTale amaryAdita avasthArUpa saMsAra paribhramaNanuM kAraNa hovAthI mithyAtva pariNAmane paNa anaMta kahela che. jema prANanuM piSaNa karanAra kAraNa ana che, chatAM paNa tene prANa karela che, tema mithyAtvarUpa anaMta ane tenI anu eTale sAthe sAthe baMdhAya, tene anaMtAnubaMdhI krodha mAna mAyA lebharUpa kaSAya kahe che, arthAta anaMtAnubaMdhI kaSAnA tIvra udayamAM anaMta saMsAra paribhramaNanuM kAraNa, ati tIvra utkRSTamAM utkRSTa kaSAyene anaMtAnubaMdhI kahe che: temaja mithyAtvanI sAthe ja zahevAvALA je anaMtAnubaMdhI kaSAya che, temane paNa sahacArIpaNanA saMbaMdhathI mithyAtva kahevAmAM Ave che je kArya mithyAtvanuM che. te ja kArya anaMtAnubaMdhI kaSAnuM paNuM che, eTalA mATe samyakatvane ghAta karavAmAM A kaSAyonuM kArya paNa che. anAdi mithyAdaSTi chamAM mithyAdarzanane ane anaMtAnubaMdhI kaSAyane udaya niraMtara rahyA ja kare che. bIjA kAMIka maMda apratyAkhyAnAvaraNa kaSAyo ekadeza cAritrarUpa zrAvakenAM arvatane ghAta kare che, arthAta ekadeza
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratAne pragaTa thavA nathI ApatA trIjA viroSa maMda pratyAkhyAnAvaraNa kaSAye muninA paMca mahAvrata rUpa sakala saMyamane ghAta kare che. dareka kaSAyane vAsanA kAla kahe che - 1 antarmuhUrtaH pakSa SaNmAsAH saMkhyAsaMkhyAnaMta bhvaaH| saMjvalanAdyAnAM vAsanA kAlastu niyamena // 6 // artha- kaSAnA udayano abhAva hoya, chatAM paNa je kaSAnA saMskAra cittamAM jeTale samaya rahe, tenuM nAma vAsanA kAla che. saMjvalana kaSAyene basanA kAla aMtarmuhUrta mAtra che. pratyAkhyAna kaSAyane vAsanAkAla eka pakhavADiyuM mAtra che; apratyAkhyAna kaSAyane vAsanAkAla cha mAsane che ane anaMtAnubaMdhI kaSAyane vAsanAkAla saMkhyAta bhava, asaMkhyAta bhava ane anaMta bhava sudhAre che, , , , bhAvArtha- jema koI puruSe krodha karyo, phodha maTI , pachI upaga bIjA kAmamAM joDAye, tyAM krodhano udayuM te nathI; paraMtu vAsanAkAla jyAM sudhI rahe tyAM sudhI, jenI sAthe krodha karyo hato tenAthI kSamArUpa pariNAma na pravarte, tevI rIte je krodhanA saMskAra cittamAM rahela che, e vAsanAkAla ahIM rahela che ekaja kaSAyano, pariNAmamAM be kArya karavAne svabhAva che. eka svabhAva anubhAgabaMdhanuM kAraNa che, ane bIje svabha va sthitibaMdhanuM kAraNa che. '
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 anaMtAnubaMdhI kaSAyarUpa jherI piraNAmeAthI raMgAela hRdaya samyagdarzanarUpa nirmala pariNAmanI siddhine prApta karI zakatu nathI. kaSAyairaMjita cetastattvaM naivAvagAhate 1 nalirikte'mbare rAgo, durAdheyo hi kA~kumaH // 7 // artha :- krodhAdi kaSAyeAthI rajAyamAna manuSyAnuM malina citta AtmAnA asalI (svAbhAvika) svarUpane nathI jANI zakatuM; kemake nIlA kapaDAM upara kesaranA raMga nathI caDhatA. (te dRSTAMte) bhAvArtha:- vastunA yathArtha asalI svarUpane jANavAnA prayatna karyA pahelAM hRdayamAMthI samyakatva guNunA ghAtaka kaSAyAne dura karavAmAM Ave tyAre ja vastunuM vAstavika svarUpa jANavAne saMkhyajJAna prApta thaI zakaze; kemake agnithI dRzya thayelI bhUmimAM aMkura phuTatAM nathI, e dRSTAMtane hRdayamAM dhAraNa karIne dareka labhya mumukSu AtmAe niraMtara kaSAyAne mULamAMthI ucchedana karavAne mATe sArI rIte utsAhapUrvaka prayatnazIla banavuM joIe; jethI sa'sArasamudramAM DUbatAM evA peAtAnA AtmAnA te uddhAra karI zake. kaSAya piraNAmeAthI AtmA pAte peAtAne ghAta kare che. svayamevAtmanAtmAnaM hinastyAtmA kaSAyavAn / pUrva prANyaMtarANAM tu pazcAt syAdvAnavAkdhaH // 8 //
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha-je atamAM kaSAyavAna che, nirdaya pariNAmI che, te prathama te pite ja pitAnAM kaSAyarUpI jherI pariNAmethI pitAnA AtmAnAM kSamArUpI nirmala pariNAmane ghAta kare che, mATe AtmaghAtI che. pachI parajInA prANane ghAta thAya athavA na thAya e judI vAta che. bhAvArtha-jema agnithI tapta thayela lAlacoLa laDhAne goLe hAthamAM laI bIjAne mAravA mATe jAya te prathama te te piteja dAjhe che; jyAre bIjo dAjhe athavA na dAjhe, e enA bhAgya upara AdhAra rahe che: e nyAye jIva nizcaya dRSTithI vicAra kare te aMtaraMgamAM mithyAtva, rAga, kaSAyAdi krUra pariNAma rUpI tIkSaNa jherI zastrathI zuddhAtmAnubhUtirUpa pitAnA nizcaya prANane te te haNI ja rahe che. vaLI saMkaleza (tIvra kaSAya) rUpa pariNAma te kare che ane tenuM phaLa anaMta caurava bhayaMkara duone avazya jogavavAnuM tene Avaze. - - kaSArUpa pariNAma ja pApanuM kAraNa che - pApAraMbha parityajya zastaM taM carannapi / vartamAnaH kaSAyena kalmaSebhyo na mucyate // 9 // ... artha - je manuSyanuM mana kaSAyathI raMgAela che, arthAta jene AtmA kaSAyarUpa pariNAmethI kaluSita thaI rahela che, te bhale ke paNa prakArane AraMbha na kare ane nirdoSa caritranuM AcaraNa paNa kare, paraMtu te kaSAyavAna AtmA pApathI mukta nathI thaI zakate. ene pApane A sava te avazya thayA ja kare che.
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 : jIvavadhAlAkacorI maithuna parigraharahito'pi / 30 pariNAma parigRhItaH taMdula matsyo gato narakaM // 10 // artha- saMzo paMcendriya vArSabhanArAMca saMhanana sahita taMdu lIo maccha, bAhya prakAre koI paNa jIvane vadha nathI karatA, asatya nathI belato. cerI nathI karate, maithuna nathI seva; temaja parigrahathI rahita che. chatAM paNa aMtaraMga kaSAyI mAmazina jherI pariNAmothI vyApta thayela hoI te sAtamI narake gaye. - juo, aMtaraMga tIvra kaSAyarUpI jherI pariNAmanuM phaLa A para eka dRSTAMta sacoTa heI nIce Apela che. - kAkaMdI nagarIne surasena nAmane rAjA hatA. te pApanA udayathI mAMsabhakSI thaye. mAMsa khAvAmAM tenuM mana ati Asakta thayela haI haMmezAM te mAMsa khAvAne manamAM abhiprAya (pariNAma) rAkhe. te rAjAne pitRpriya nAmane rasa hato. te rAjAne prasanna rAkhavA mATe aneka niraparAdhI jIvane vadha karI mAMsa lAvI hamezA rAjAne mAMsabhakSaNa karAve. eka divasa tIvra pApanA udayathI te rayAne sarSa Do tenA jherathI maraNa pAmI svayaMbhUramaNa samudramAM te mahAmasya thayuM. te laMbAImAM eka hajAra ejanane, pahoLAImAM. pAMcase lejone ane UMcAImAM aDhIse jejanane evaDI maTI kAyAvALA mahAmaccha the. sajA surasena paNa marI jaI te ja samudramAM. te mahAmatsyanA kAnamAM taMduliyA maccharUpe utpanna thaye have A taMduviye macchu mahAmacchanA kAnanI AsapAsa rahete
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 ane meDhA macchanA kAnanA mela khAdhA karate; jyAre mahA cha tA sekaDA nAnAM meATAM .laja tuone khAine cha mAsanI gADha nidrAmAM magna thaI jatA. te samaya daramyAna kai kai eka jojananA, kAI khabe jojananA lAMbAM paDALAM kAcabA, mAchalIo, magaramaccha viMgere jaja tue taddana niya khanI mahAmacchanI vikarAla tIkSNa dADhovALA meDhAmAM jatAM ane pAchA bahAra nIkaLatAM. A rIte AvajA karyA karatAM A badhA samaya taduliyA maccha kSaNe kSaNe eja vicAra karatA ke, maccha kevA mahA mUrkha che ke, je peAtAnA mukhamAM enI meLe mAvelAM jalajatuone vyartha javA de che. paratu mane jo AvI sahA kAyA ane mahA sAmarthya prApta thayuM. hAta. te huM kyAre paNa eka jIvane javA deta nahIM, ane sarvenuM bhakSaNa karI jAta ", << A mahA mahA khedanI vAta che ke, pApI prANI niSkAraNa Ape Apa evAM mahA malina pariNAmeA dvArA mahAna pApanA adha durgatimAM gamana kare che, ane tyAM aneka vidha mahA bhaya kara krepTAne sahana kare che. A nyAya anusAra ta uliyA macchanI Aja dazA thaI. te upara pramANe mahA malina pariNAmethI kanA baMdha karI sAtamI narakamAM gayA. ane ma mAMmaccha paNa rodra pariNAmathI pahelI narake gayA. mananAM pariNAma ja puNya-pApanuM kANuM thAya che. eTalA mATe sat puruSAe satsaMga ane sat zAstranA abhyAsathI manane sadAya pavitra pariNAmI rAkhavuM ke, jethI hRdayamAM kharAba
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAre praveza na karI zake. satsaMga ane sat zAstrone gADha paricaya karyA vinA sArAM mAThAM pariNAmanI khabara paDe nahIM. satsaMga ane sat zAstra kaSAyarUpa jherI pariNAmonA nAzanuM balavAna kAraNa che ane hRdayanI pavitratAnuM paNa pradhAna kAraNa che. kaSArUpa pariNAma kAtila jhera che ane satsaMga, sallAstra te jherano nAza karavAmAM parama pIyUSa (amRta) samAna che. antaH zuddhi vinA bAhyA na sA zvAsa karimatA / dhavalo'pi bako bAhye hanti mInAnanekazaH // 11 // artha- aMtaraMga Atma pariNAmanI (kaSAya rahita pariNAmanI) zuddhi vinA bAhya zuddhi vizvAsa karavA yogya nathI. kema ke bahArathI bagalo UjaLe sapheda che paNa aneka mAchalIone prANa rahita karI nAkhe che bhAvArtha- bahArathI dekhavAmAM bagale bahuja sIdho sAdo, sarala ane dUdha je sapheda hoya che, paraMtu enuM aMtaraMga eTaluM badhuM duSTa hoya che ke te niraMtara eja vicAre che ke, kayAre mane mAchalI maLe ane kyAre huM ene hajama karI jAu AvA rauddha pariNAmathI aneka mAchalIone te prANu rahita karI nAkhe che. evI ja rIte malina aMta:karaNavALA manuSya paNa bAhyamAM jANe ke sAdhu ane suMdara ceSTAne dhAraNa karanAra kema na hoya? paraMtu je emanuM aMtaraMga pariNamana zuddha nathI to te kAMI kAmanA nathI, mATe A vAta siddha che ke aMtaraMga pariNAmanI zuddhi vinA bAhya zuddhi vizvAsa karavA
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ gya nathI hotI. A parathI bAhya zuddhi karatAM aMtaraMga zuddhi ja hitakAriNI ane pradhAnapaNe Avazyaka che. vaLI paNa parasya bAhya karmANi dRSTavA muhyati yo nrH| nAbhyantara guNAnveSI so'traiva mUrkhaucyate // 12 // artha- je manuSya anyanA bAhya zuSka adhyAtmajJAnanA ADaMbarane tathA bahAranI pracaMDa kriyAkAMDa AdinA bhAre daMbhane dekhI mehI paDe che, arthAta bAhya ADaMbaramAM ja kalyANanuM kAraNa mAnI le che. paraMtu tenuM aMtaraMga pariNamana kevuM ane kevA prakAranuM che? malina che ke ujajavaLa nirmaLa guNethI suzobhita che? A bAbatanI jarA paNa je manuSya parIkSA karato nathI ane bahAranA bhabhakAmAM aMjAI jaI abhiprAya bAMdhe che, te mahA mUrkha kahevAya che. jugupsate saMmRtimanamAyayAtitikSate prApta parISahAnapi / na cenmuni rduSTa kaSAya nigrahAJcikitsatisvAntamagha prazAntaye artha- je muni sarva prakAre AtmAnuM ahita karavAvALA duSTa kaSAyo para vijaya meLavI pAponA nAzane mATe pitAnA cittane svastha ane nirmala karavA nathI IcchatA, te muni samasta lokenA sammukha kapaTa bhAvathI saMsAranI khATI nindA kare che, tathA aMtaraMga kapaTa bhAvathI ja te kSudhA tRSA Adi bAvIsa pariSahAne sahana kare che.
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvArtha- saMsArano tyAga tathA pariSahane jItavA teja samaya kAryakArI mAnavAmAM Ave che. arthAt zobhe che kayAre ke jyAre kaSAyeno nAza thAya tathA citta svastha ane zAMta rahe. paraMtu je muninuM citta kaSAyano nAza nahIM thavAthI zuddha nathI thayela, arthAt citta kaSAyabhAvathI mahA malina che, te muniye zuM saMsArane tyAga karI zake che? nA, nathI ja karI zakatA temaja teo pariSahane paNa sahana karI zakaze ja nahIM AvA kaSAyavAna muniye saMsAranI niMdA kare tathA pariSahone paNa sahana kare, te te sarva kArya DhaMga (kapaTa bhAva) thI ja kareluM samajavuM joIe. A kAraNe muniyee vicAravuM joIe ke, prathama kaSAyAdi azuddha pariNAmene nAza karI cittane zuddha-nirmaLa banAvavuM ? tyAra pachI saMsAranI niMdA ane pariSaDAne sahana karavAmAM sarve sArthaka che. jJAna vihInasya mokSapadaM jIvaM mA kasyApi adrAkSIH) bahunA salila viloDitena karaH cikkaNo na bhavati // 14 // artha- je svasaMvedana samyajJAna karI zUnya ane atyaMtara mahA malina pariNAmI che citta jenuM. arthAt pitAnI baDAI, pratiSThA, lAbhAdika duSTa kaSAya bhAvamAM jenuM citta parizamana karI rahela che, ane manamAM evuM jANe che ke, amArI duSTatAne koIpaNa jANI zakatuM nathI. Ama samajI vItarAga paramAnaMda sukharasanA anubhavarUpa cittanI zuddhine nathI karatA, tathA bAhya prakAre bagalAnI mAphaka mAyAcAra rUpa lekha lekenAM citta
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ raMjana karavA mATe dhAraNa kare che. "Aja satya che, Aja lekhathI amAruM kalyANa thaze, "ItyAdi aneka azuddha vikarUpa kalelethI apavitra che cittavRtti jenI, evA keI ajJAnIne he jIva mokSapadavI na maLe. arthAta samyajJAna vinA sUkti nathI thatI. jema pANInuM bahu maMthana karavAthI hAtha cIkaNuM kyAre paNa nathI thatA, tema kaSAya parINumathI samyajJAna nathI thatuM. ahiMsA satyamasteyaM brahma saMma vivarjinaM / kaSAya vikale jJAne samastaM naiva tiSThati // 15 // . artha :- jyAM sudhI jJAna kaSAya Adi jherI pariNAmathI kaluSita (malina) rahe che, tyAM sudhI ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane parigraha tyAga, e pAMce vrate sthira nathI rahI zatAM. 0 + kaSAya kulite vyarthaM jAyate jinazAsanam / sanipAta jvarAlIDhe da pathyAbhivauSadham // 16 // artha:- jema sannipAta (trideSa) sahita puruSane Apela hitarUpa uttama auSadha vyartha jAya che, tema kaSAyarUpa jherI paraNiAmee karI AkulatAthI gherAela puruSanA cittane viSe paramAmRta samAna jina zAsana nirarthaka thAya che.
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ - cAra cAra | vasati khalu kaSAyagrAhacakraM samantAt // .. aMyati guNagaNo'yaMtana tAvAdvizaGka / yamarAmAjaiitAna vijotuM thatad II 27 me , artha:- he jIva! tAruM hRdayarUpI sarovara jeke ati nirmala che. to paNa tenA ati gahana UMDANa bhAgamAM jyAM sudhI kaSAyarUpI magaramaccho vicare che, tyAM sudhI te hRdayarUpI nirmalA sarevaranI pAse mokSamArgamAM samartha sAdhanabhUta pavitra sabhyaskava ane jJAnAdi guNe niHzaMka ne nirbhayapaNe AvI zakatA nathI. mATe he bhavya jIva! je tuM te pavitra guNane tArA hRdaya sarovaramAM bolAvavA IcchatA he, to te kaSAyone jItavAne prathama te prayatna kara. vaLI temane jItavAne upAya e che ke, saMyama dhAraNa kare ane pariNAme ne zAMta banAvo. prazama, saMvega, anukaMpA tathA Indriya vijaya, (zrI TeDalamalajIe zama, dama, yama lakhela che.) ItyAdi aneka upAye kaSAne jItavAne mATe batAvavAmAM Avela che. karotu na ciraM ghoraM tapaH klezA saho bhavAn / cica sAdhyAn kapAyArIn na jayedyattadajJatA // 18 // artha:- je tame kahezathI DaratA ho te bhale ghaNA kALa paryata ghora tapane na kare; paraMtu kaSAyane jItavAmAM te kaI zArIrika kaleza nathI ne! jeNe pitAnuM mana vaza karyuM ke tene kaSAya
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaza thayA ja jANavA. eTalA mATe kaSAya zatruone tame avazya jIte. je tamArAthI kaSAye paNa chatAya nahIM to te tamArI pUrNa mUrkhatA che. .. akasAyaM tu caritaM kasAyavasagado asaMjado hodi / - uvasamai jamhi kAle takAle saMjado hodi // 19 // artha - kaSAyane je abhAva che, te ja cAritra che, ane kaSAyane AdhIna je jIva che, te asaMyamI che. ane tyAre te kaSAyane zAMta kare che, tyAre te saMyamI kahevAya che. naivAtmano vikAraH krodhAdiH kiMtu karmasaMbaMdhAt / sphaTika maNeriva raktatva mAzritAt puSpatoraktAt // 20 // arthajema lAla puSanA AzayathI (saMgathI) sphaTika maNi lAla thaI jAya che, tema AtmAmAM karmarUpI upAdhinA saMbaMdhathI krodhAdi vikAra utpanna thAya che. paraMtu krodhAdi vikAra AtmAnA nathI, ema samyagdaSTi yathArtha jANe che. samAmbubhiH krodha zikhI nivAryatAm / . niyamyatAM mAna -mudAra mArdavaiH / / i yaM ca mAyArjavataH pratikSaNaM / nirIhatAM cAzraya loma zAntaye // 21 //
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 artha:- hai Atmana ! zAMtabhAvarUpI nirmaLa jaLathI krodharUpI agninuM nivAraNa kara; ane udAra-vizALa mAva arthAt atyaMta kAmaLa pariNAmeAthI mAnane arthAt mAnarUpIhAthIne vaza kara: mAyAz(vakatA-kuTilatA) rUpa pariNAmane nira'tara A va(sarala) pariNAmarUpa amRttathI dUra kara. ane leAlanI zAMtIne arthe nile bhatAnA / Azraya kara : ema cAre kaSAyAne dUra karavAnA upadeza che. . bhAvAH- duSTa leAkeA dvArA tiraskAra, hAsya, tADana, mAraNu Adi koSanI utpattinAM ( krodhane utpanna thavAnAM ) kAraNeA upasthita thAya, chatAM paNa pariNAmamAM malinatA na karavI te uttama kSamA che. uttama jAti, uttama skula, uttama rUpa, vijJAna, aizvarya, bala Adi vidyamAna hoya chatAM paNa mAna rUpa pariNAma na karavAM. A uttama mArdava che : temaja anya dvArA tiraskAra thAya, chatAM paNa abhimAna--garva na karavA, te paNa uttama mArdava che. mana vacana kAyAnI kuTilatA ( vakatA ) nA abhAva te uttama Arjava che. bIjAnAM dhana zrI Adi padArthomAM abhilASAnA abhAva tathA pariNAmeAne milana karavAvALA leAbhane abhAva te uttama zauca che. krAya, mAna, mAyA DhAlanA abhAva thavAthI anukrame kSamA, mAva, Arjava ane zauca (nibhatA) Adi dharma pragaTa thAya che. je je padArthonAM nimittathI krodhAdi kaSAye utpanna thAya, te te padArthanA krodhAdikanI zAMtine arthe tyAga karavA joIe. ane je je kArya karavAthI krodhAdi zatruonuM nivAraNu thAya, te te kArya buddhimAnAe Alasa rahita,
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21 utsAhapUrvaka karavuM joIe. kaSAya pariNAmenuM damana karavAthI apUrva AtmajJAnane alabhya lAbha thAya che. temaja kahyuM che kesvsNvitti samAyAti yaminAM tattvamuttamam / AsamaMtAcchamaM nIte kaSAya viSama jvare // 22 // artha-saMyamI munine kaSAyarUpI viSama javara sarvathA prakAre upazamatAne prApta thavAthI uttama tatva (paramAtma svarUpa) svasaMvedanatAne prApta thAya che. bhAvArtha- kaSAyeno nAza thavAthI ja zuddhAtma svarUpane pratyakSa anubhava thAya che. anAyavidyAmaya mUrchitAMgaM kAmodara krodha hutAzataptam / syAdvAda pIyUSa mahauSadhena trAyavamA moha mahAhi daSTam // 23 // artha:- he jinendra deva? hu anAdi kAlanA ajJAnamaya asAdhya regathI mahAmUchita chuM. arthAt pIDita chuM. kAma, udara ane krodhanI jAjavalyamAna pracaMDa agnithI baLI-prajaLI rahyo chuM, ane mahAmaha rUpI bhayaMkara viSa sarSathI DasAyale che. mATe vibha! he paramAtmana ! he parama kAruNyAmRtanA nidhi! mane syAdvAda rUpI sudhArasamaya mahAsaMjIvanI auSadha pAI mArUM samyaka prakAre sadAya saMrakSaNa karo, mane bacAve, mane mArA zuddha svarUpa samukha karo.
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ upara batAvela kaSAyAmAM svarUpAtaka che. prathama te! tenuM karavA e ucita che. kema ke te anaMtAnukha dhI kaSAya che, te ja svarUpa samajI tenA ja nAthuM kaSAya, samyagdarzana, svAnubhuti ane svarUpAcaraNa cAritranA ghAtaka che, ane mAtmasvarUpanuM vismaraNa karAvanAra paNa te ja kaSAya che. punaH te ja, anaMtAnuba'dhI kaSAya sahita viSaya ane saMganuM svarUpa kahI khatAve che. (ahIM kaSAya, viSaya, rAga, dveSa ana tAnubaMdhI sabaMdhIe samajavA) nIcenA zleAka vadhu samaCna kare che.: viSaya kaSAyaiH yuktaH rudraH paramAtmabhAva rahita manAH / sa na labhate siddhi sukhaM jina mudrA parAGmukhaH jiivH|| 24 // aH- je chatra viSayakaSAyathI yukta che, ane rudra pariNAmI chaeN, hiMsAdika viSayakaSAyAdika pApane viSe ha sahita pravarte che, ane paramAtmAnI bhAvanAe karI rahita che citta jevuM, ane je jinamudrAthI vimukha che, te jIva siddhi sukha-meAkSasukhane nathI pAmatA. - kAMkSita kaluSitabhUtaH kAmabhogeSu mUrcchitaH san / arbhujAno'pi ca bhogAn pariNAmena nibadhyate // 25 // artha:- je, kAmabhogeAnI tIvra icchA karavAvALA, rAgadveSAdika mahA malina bhAveAthI pIDita thai kAmabhAgeAmAM atyaMta mUrchi ta
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAya che, te jIve, saMsAra sukhanuM kAraNa-bhegene nathI bhogavatA chatAM paNa cittanA vyApArarUpa pariNAmothI teo ApameLe karmothI baMdhAI jAya che eTale ke paravaza thaI jAya che. bhAvArtha- A leka temaja paraleka saMbaMdhI bheganI aprazasta abhilASA (IcchA) one tathA kaSAyarUpa jherI pariNAmane AdhIna thaI mahA malina che citta jemanAM, evA prANIo avartamAna viSayanA vAchaka ane vartamAna viSayamAM atyaMta AsaktagRddha thaI jAya che. teo, bhale bhegene bahArathI jogavatA nathI, chatAM paNa potAnA aMtaraMga azuddhajherI viSayakaSAyarUpa pariNAmethI karmone niraMtara bAMdhe che. jherI pariNAmethI evAM nibiDa karmo baMdhAI jAya che ke, temanAthI prANIo chUTI zakatA nathI. rAzivarajIvo tALo mALA. saktAstyajanti sadadhyAnaM dhig ho mohatAmasaM // 26 // artha- baDiza (mAchalIne pakaDavAne kAMTe), te upara lAgela mAMsa samAna bhega-sukhathI chUTavuM atyaMta kaThina che, tema viSayomAM Asakta thayela manuSya uttama Atma dhyAnanuM ArAdhana karavuM choDI de che, mATe meharUpI aMdhakArane dhikkAra che. bhAvArtha- mAMsanI lolupI mAchalIone pakaDavAne nadI AdimAM manuSya kAMTA nAkhe che, ane enI aNInA bhAga upara thoDuM mAMsa lagADI dIdhela hovAthI mAchalIo bicArI
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAMsanA lebhathI enI pAse Ave che. kAMTe UMce thatAM mochalIo temAM phasAtAM prANa gumAve che. jevI rIte kAMTA upara lAgela mAMsanuM kApavuM mAchalIo mATe atyaMta kaThina che, evI rIte bhega-sukhathI chUTavuM paNa bhegIone mATe bhAre kaThina che, bhegeAmAM atyaMta Asakta manuSya uttama Atma dhyAnanuM ArAdhana A kAraNe nathI karI zakatA ; mATe moharUpI aMdhakArane dhikkAra che. hitAhita vimUDhAtmA vaMzazva dveSTa yeda gRhii| ane jAmanai pAvai jora miryathA . 27 artha:- jema rezamane kaDA pitAnA mukhamAMthI tAra kADhI pote pitAnI ja jALamAM phasAI jAya che tema potAnA hita ahitamAM vicArazUnya thaIne mUDha jIva aneka prakAranA viSayanI khAtara bAhya ane AtyaMtara AraMbhethI pApane upArjana karIne jAte pAparUpI jAlamAM jaladIthI phasAI jAya che. avicArita ramyANi shaasnaanystaaNjnaiH| - adhamAnyapi sevyante jihvo pasthAdi daMDitaiH // 28 // atha- je puruSa jIllA tathA upasthAdi IndriyothI daMDita che, arthAta pAMca IndriyonA viSayamAM atyaMta Asakta che, te aNasamajaNathI, ramaNIya-manahara bhAsatA pAkhaMDI lokoe calAvela adhama dharmonuM paNa sevana kare che. bhAvArtha- viSaya kaSAyane vaza banelA cho zuM zuM arthe nathI karatA teo na karavAnAM kAma kare che. jIhA IndriyanI
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ lelupatAnA pariNAme sAtamI narake janAra cakravatI rAjAnuM draSTAMta vicAraNIya nIce mujaba che bharatakSetramAM ati zreSTha kezala dezamAM ayodhyA nagarInA IvAkuvaMzI rAjA sahastra bAhunI citramatI rANIne putra AThame cakavatI subhauma thayuM. teNe samasta zatruone vaza karI lIdhA hatA. enA zarIranI kAMti suvarNa samAna hatI. IvAku kulamAM siMha samAna parAkramI ane zrImAna rAjA te hate. te cakra, zaMkha, cAmara Adi spaSTa dekhAtAM evAM zubha lakSANethI suzobhita hato. amuka samaye ene cauda ratna ane nava nidhi pragaTa thayAM hatAM. ye khaMDa para vijaya prApta karI tene svAmI banI teNe cakravatI pada dhAraNa karela hatuM. koI eka divase amRtarasAyana nAmanA rasAyAe cakravartIne allikA nAmanI rasAyaNa khAvA mATe ApI. pUrvanA pracaMDa verathI prerita banI kodhanA AvezamAM vagara vicArye cakravatIe rayAne dehAMta daMDa dIdhe. mRtyu samaye teNe niyANuM bAraNuM ke "huM A rAjAne vinAza karavAvALe thAuM." niyANuM karI ghera daMDathI te maraNa pAme. te rayAnuM puNyakarma kAMIka bAkI rahyuM hatuM, tene pariNAme te jyotirlokamAM deva thaye. tyAM tene mithyA avadhijJAna hatuM ja. A jJAna vaDe teNe prathamanI sarva hakIkata jANI lIdhI. pUrvabhavanA verathI teNe te cakravatIne mAravAnI IcchA karI. rayAe vilaMga avadhithI jANI lIdhuM ke rAjA svAdendriyane
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrepUro vaza che, ema jANI eka tApasanuM rUpa karI-tapasvI banI mane hara ane atyaMta svAdiSTa madhura phaLe hAthamAM laI te cakravatI rAjA pAse Avyo ane tene mAyika premathI bheTa dharyA rAjA te khAIne atyaMta prasanna banI tApasane pUchyuM "he mahArAja! A phaLe bahuja suMdara ane svAdiSTa che. Apa ene kayAMthI lAvyA? ane te kyAM maLaze?" tApase kapaTabhAve javAba Apyo ke, "he rAjana ! samudranI vacamAM eka nAnuM sarakho suMdara bheTa che. tyAM mAruM ghara che. ApanI prazaMsA sAMbhaLI huM ApanI pAse Avyo chuM Apa mArA jevA garIba upara kRpA karI mArA gharane pavitra kare, to huM Apane evAM ghaNAM uttama svAdiSTa phaLa bheTa karIza kemake tyAM evAM phaLanA ghaNA bagIcA che. " jIlDA Indriyane vaza thayela cakravatI te devanA paMjAmAM phasAye. jemanuM puNya khalAsa thaI jAya che, temane vinAza paNa tatkALa thAya che. temanAmAM viveka ke vicAraka zaktine abhAva hoya che. te devanI sAthe na javA maMtrIoe paNa cakavatIne ghaNuM ghaNuM samajAvyo ane vinatI karI ke, " mahArAja Apa jIhA-IndriyanA lupI thaI A chaye khaMDanA rAjyane choDI mAchalInI peThe nAza thavA-maravAne kema Iccho cho? " paraMtu jenuM mRtyu samIpa AveluM che evA mUrNa cakravatIe maMtrIonAM hitakara vAkyone bilakula sAMbhaLyAM nahIM, ane jahAjamAM besI te devarUpa tApasanI sAthe samudramAM cAlavA lAgyA. teja samaya cakavatInA mahelanI jenI eka eka hajAra yakSa cekI kare che, sevA kare che, evAM sarve ne cAlyAM gayAM. vivuM che ke nahIM ane vacce
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 ane enI sAthe je nava nidhio hato, te paNa cAlI gaI. devapaNa A samAcAra sAMbhaLI bahuja prasanna thaye ane tApasane veSa dhAraNa karela deva pitAnA zatrune-cakravatI rAjA subhomane mahAsamudranI vacamAM laI gayA. tyAM teNe prathama janmanuM pitAnuM rasoyAnuM rUpa pragaTa karI batAvyuM ane krodhAyamAna thaI kahevA lAgyo ke, "he pApI? tuM nathI jANatA ke huM tane ahIM zA mATe lAvyo chuM na jANatA he te sAMbhaLa, huM tAro amRtarasAyana nAmane rasa hato, tyAre teM mane nirdayatAthI bALIne mArI nAkhyo hato. atyAre ene badale levA mATe huM tane ahIM lAvyo chuM, bola, pApI? have tuM kayAM jaIza? jevAM karma karyA che, tevAM bhegavavAne taiyAra thaI jA tArA jevA pApIonI AvI ja gati thavI joIe. paraMtu sAMbhaLa, tAre jiMdagI bacAvavI hoya to eka upAya che. te e che ke je te pANImAM paMca parameSThI namaeNkAra maMtra lakhI tene tArA pagathI bhUMsI nAkha te tane huM jIvate choDI dauM, potAnA prANa bacAvavAnI khAtara kaye manuSya kayA mahAanarthane nathI karI nAkhate? sarva anarthone te kare che. A dharma che ke adharma che? A sAruM che ke kharAba che? ene vicAra karavAnI to ene kazI jarUra ja nathI jaNAtI te samaye te mAtra prANa bacAvavAnI ja tene paDI hoya che. Aja dazA cakravatI rAjA subhImanI thaI. teNe vicAryuM ke A jumI mArI zI durdazA karaze? eTale teNe devanA kahyA anusAra jalamAM paMca parameSThInuM nAma lakhI bhUMsI nAkhyuM ke te ja samaye tatkAla te deve tene mArI nAkhI samudramAM pheMkI dIdho.
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrane bhUMsI naMkhAvavAnuM kAraNa e hatuM ke tema karAvyA vinA te devanI hiMmata cakavartIne mArI nAkhavAnI na cAlI. eTalA mATe ke jagatapUjya jinendra bhagavAnanA bhaktane e ekAeka kevI rIte mArI zake ? na mArI zake. te devatAne e paNa bhaya hato ke te samaya ke jinazAsanano anya koI bhakata deva anAyAse tene cakravartIne mArI nAkhatAM aTakAvI bacAvI le. have te devane zAMti thaI ke maMtrane paga vaDe bhUsI nAkhavAthI cakravatI jaina dharmane zreSI thayo. A rIte te deve cakavartIne mArI nAkhyuM. raudradhyAnathI marI ghera pApanA pariNAme subhauma cakavartI sAtamI narake gaye. dhikAra che te mUrkhatAne ane te jInhA-IndriyanI lupatAne? jene vaza thaIne cha khaMDa pRthvIne cakavatI samrATa durgatimAM (kamI narake) gaye. je jIvane jina bhagavAnanA dharma upara sAce ne aDaga vizvAsa nathI hete tene cakravartInI mAphaka durgatimAM javuM paDe to zuM Azcarya che? kazuMya nathI. te ja puruSane dhanya che, ane te ja puruSa sarvane Adara pAtra che, ke jenA pavitra hadayakamaLamAM zAzvata sukhane ApavAvALA jinavacana rUpa amRtano pravAha sadAya vahyA ja kare che. e vacano upara saMpUrNa daDha vizvAsa rAkhavo tene samyagdarzana kahe che. A samyagdarzana jIvamAtranuM hita karavAvALuM che. saMsAranA bhayane nAza karavAvALuM che, nAnA prakAranAM sukhane ApavAvALuM che ane mokSaprAptinuM mULa kAraNa che, deva, vidyAdhara Adi sarva mahAna puruSo samyagdarzananI athavA tene dhAraNa karavAvALAnI pUjA kare
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9 che. samyagdaSTi guNAnA khajAnA che. tene kAI prakAranAM bhaya, badhA nathI thatAM. te mahAna sukhazAMtimAM rahe che; mATe je sAcA sukhanI icchA rAkhe che. temaNe AThe aMga sahita viSaya kaSAya rarhuita thaI, A pavitra samyagdarzananuM pUruM vizvAsanI sAthe pratipAlana karavuM. ( ArAdhanA kathA kAza) zruta paricitAnubhUtA sarvasyApi kAma bhoga baMdha kathA / ekatvasyopalambhaH kevalaM na sulabho vibhaktasya // 29 // aH- saMsAranA sarva leAkAne kAma (sparzI tathA rasanA indriya) saMbaMdhI tathA bhAga (thrANu, cakSu ane zrotra) saMbaMdhI tathA khaMdhanI kathA (dha zabde karI prakRti, sthiti, anubhAga, ane pradeza adha-tenuM phaLa nara-nArakAdi kahevAya che, te sanI kathA) te ana MtavAra sAMbhaLavAmAM AvI gaI che, ane ana MtavAra paricayamAM AvI gaI che, ane anaMtavAra anubhavamAM paNa AvI gaI che. eTalA mATe e vAta atyaMta sulabha che. paraMtu, kevaLa bhAvaka rAgAdika, dravyakama jJAnAvaraNAdika, ane nAka, zarIra, strI putra dhana vigerethI atyaMta bhinna AtmAnA samyagdarzana samyajJAna ane samyakcAritranI eka pariNatirUpa ( traNenI ektA rUpa ) nirvikalpa samAdhivaDe karIne svasaMvedya zuddhAtmasvarUpa AtmAnA ekatvapaNAnI prApti-labdhi mAtra sulabha nathI. kemake AtmAnA ekatvapaNAnI kathA sAMbhaLavAmAM nathI AvI ane anubhavamAM paNa nathI avI. mATe A zravaNa atyaMta durlabha che.
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvArtha- A lekamAM sarve saMsArI ja saMsArarUpa cakra upara caDhI pAMca parAvartana (dravya, kSetra, kALa, bhAva ane bhava) rUpa saMsAramAM paribhramaNa karyA kare che tyAM darzana mehanIya karmanA udayarUpa pizAcathI jotaravAmAM Ave che. A kAraNe viSayanI tRSNArUpa dAhe karI atyaMta pIDita (duHkhI) thAya che. vizeSamAM e dAha zAMta karavAne upAya IndriAnA viSaya rUpAdikane samajI tenA upara deDe che. tathA mahAmaha-mUDha jI mAMho mAMhI viSayAnA AcAryo banI viSayone ja bodha Ape che-upadeza kare che. eTalA mATe kAma (viSayanI IcchA) tathA bhega (te viSayane bhegavavA) e bannenI kathA te anaMtavAra sAMbhaLI, paricayamAM AvI ane anubhavamAM paNa AvI gaI. A mATe ja te bahu sulabha che. paraMtu sarve paradravyathI bhinna caitanya camatkAra ( samyagdarzana, samyajJAna, samyakacAritrarUpa ekatA) svarUpa pitAnA AtmAnI kathAnuM te pitAne svayameva jJAna kayAre paNa thayuM nahIM. jemane jJAna thayuM che, evA samajJAnInI ananya bhakti, sahRdaya sevA premathI kayAre paNa karI nahIM ane teonI pAsethI AtmAnA ekavANAnI kathA( vAta-svarUpa) kayAre paNa sAMbhaLI nahIM; paricaya paNa karyo nahIM ane anubhavamAM paNa AvI ja nahIM. eja kAraNathI enuM pAmavuM sulabha nathI kiMtu atyaMta durlabha che. bhavati tanu vibhUtiH kAminInAM vibhUti / smarasi manasi kAmi stvaM tadA madvacaH kim // sahaja parama tatvaM svasvarUpaM vihAya / vrajasi vipula mohaM hetunA kena citam // 30 //
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31 artha hai kAmI puruSa ? tuM saheja paramatattvarUpa je peAtAnuM zuddhAtma svarUpa che. ( jJAnAmRta che. ) tene cheDIne tenI avagaNanA karIne suMdara srIenI zarIra Adi vibhUtine manamAM krama yAda kare che ? ane kayA kAraNathI tuM emAM atyaMta meAhane prApta thAya che ? ema karavAthI mArUM amRtarUpa vacana arthAt upadeza tArA mATe zubhakAmanA thaze ? niraka ja thaze. (je viSayAmAM lIna che tene paramAtmAnA darzana nathI thatAM. ) yasya hariNAkSI hRdaye tasya naiva brahma vicAraya / ekasmin kathaM samAyAtau batau khaDgau pratikAre // 31 // a:- je puruSanA cittamAM mRgasamAna netravALI sudara strI vasI rahI che, tene zuddhAtmAnA vicAra nathI thatAM, evA hai prabhAkara bhaTTa, tu tArA manamAM vicAra kara ke eka myAnamAM e talavAra kevI rIte rahI zake ? kayAreya paNa na rahI zake. bhAvAH- vItarAga nivikalpa parama samAdhie karI utpanna thayela anukULatArUpa parama AnaMda atIndriya sukharUpa amRta che ene rokavAvALuM tathA AkuLatAne utpanna karavAvALuM je strInuM rUpa tene dekhavAnI abhilASA AdithI utpanna thayela hAva ( sukhavikAra ) bhAva, arthAt cittanA vikAra-vibhrama, arthAt bhamarAnI vakratA karavI, vilAsa arthAt netrAnA kaTAkSa e svarUpa vikalpa jALAe karI mUti-rajita-pariNita cittamAM, brahmanuM (nija zuddhAtmAnuM) rahevuM kevI rIte hAI zake ? arthAt na hAi zake. jema eka myAnamAM be talavAra kevI rIte AvI y
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ zake? nathI AvI zakatI tema eka cittamAM brahma vidyA ane viSaya vinode e banne eka sAthe nathI samAI zakatA. jyAM brahmasamAdhi che tyAM viSaya vikAra nathI ane jyAM viSaya vikAra che tyAM brahma samAdhi nathI. bane paraspara virodhI tattva che. jIvaH caritra darzana jJAna sthitaH taM hi sva samayaM jAnIhi / pudgala karma pradeza sthitaM ca taM jAnIhi parasamayaM // 32 // artha-he bhavya AtmA! je jIva samyagdarzana, samyajJAna ane samacAritramAM sthita che. (lIna che ) tene nizcaya karIne svasamajANu. ane je jIva pUgala karmonA pradezamAM rahela che. (lIna che.) tene para samaya jANuM bhAvArtha- jyAre sarve padArthonA svabhAvane prakAzavAmAM samartha evA kevalajJAnane utpanna karavAvALI nirmaLa bhedajJAna jAti udaya thAya che, tyAre sarve padArthothI chuTI, darzanajJAnamAM nizcita pravRttirUpa AtmatatvathI ekapaNArUpa lIna thaI pravRtti kare che, tyAre darzana, jJAna, cAritramAM sthira thavAthI pitAnA svarUpane ekatArUpe karI, eka kAlamAM jANata tathA pariNamate thake svasamaya kahevAya che. ane jyAre anAdi avidyArUpa mUlavALA kaMda samAna mehanA udaya anusAra pravRttinA AdhInapaNAthI darzana, jJAna, svabhAvamAM nizcita pravRttirUpa AtmasvarUpathI chuTI, para dravyanA nimittathI utpanna thayela meha, rAga dveSa, viSaya kaSAyAdi bhAvamAM ektArUpa lIna thaI pravRtti kare che, tyAre pugala karmanA kAryaNa skaMdharUpa pradezamAM sthira thavAthI paradravyane potAnI
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAthe ekapaNue karI eka kAlamAM jANo tathA rAgAdhirUpa pariNamata thake parasamaya kahevAya che. ema A jIva nAmanA padArtha nA svasamaya ane parasamaya evA be bheda pragaTa thAya che. kha sukhaM na sukhaM nRNAM vibhilASAgni vedanA prtikaarH| sukhameva sthitirAtmani nirAkulatvAdvizuddha pariNAmAt // 33 // artha - je sukha IndriyanA viSayethI utpanna thAya che, te vAstavika sukha nathI. kintu manuSyanI aprazasta (azubha) abhilASAthI utpanna thayela je vedanAo tene nAza karavAvALuM je sukha che, teja vAstivika sukha che. tenI jAti ja judI che. je sukha nirAkularUpathI ane zuddha samyak pariNAmathI potAnA cidAnaMda svarUpa zuddhAtmAmAM sthiti karAve teja avyAbAdha sukha che. bhAvArtha- je sukhathI amArI azubha IcchAo ane te IcachAethI utpanna thayela vicitra vedanAone nAza thAya, teja vAstavika sukha che. IndriyenA viSathI utpanna thayela je sukha che, tene vAstavika sukha kahevAmAM nathI AvatuM. kemake pariNAme kevaLa dukhane ja ApavAvALuM che ane azubha IcchAo tathA vedanAone utpanna karanAra che. te have anupama atIndriya sukhane prApta karavAne arthe nirAkula ane vizuddha (zuddha) pariNAmothI pitAnA AtmAmAM ja sthiti karavI joIe. tAvanna jJAyate AtmA viSayeSu naraH pravarcate yAvat / viSaye virakta cita: yogI jAnAti AtmAnam // 34 //
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha- jayAM sudhI manuSya IndriyonA viSayane viSe pravate che, tyAM sudhI te Atmasvarupane nathI jANate. paraMtu gI-dhyAnImuni, jemanuM citta viSayane viSe virakta che, arthAta nirmaLa nirviSayI citta che, teo Atmasvarupane jANe che-anubhave che. bhAvArtha- jIvane svabhAva je upayoga tenI evI svacchatA che ke, je seya jaNAvA gya) padArthane viSe upayukta thAya (joDAya,) te padArtharUpa thaI jAya che. tethI AcArya mahArAja kahe che ke, jyAM sudhI viSayamAM citta (upaga) rahe, tyAM sudhI jIva te rUpe rahe che, eTale AtmAne anubhava nathI thate. Ama vicArI gI-muni viSayothI virakta pariNAmI thaI, AtmasvarUpamAM upayogane lagADe tyAre ja AtmasvarUpane jANe-anubhave, A kAraNe jIve viSayathI prathama virakata thavuM joIe, e upadezAmRta che. saparaM bAdhAsahitaM vicchinnaM bandha kAraNam viSamam / yadindriyailabdhaM tatsaukhyaM duHkhameva tathA // 35 // artha - je pAMca IndriyanA viSayothI utpanna thayela sukha che, te parAdhIna che. kemake te paradravyanI apekSA rAkhe che ane kSudhA tRSNAdi bAdhA-pIDA sahita che. asAtavedanIya karmanA udayathI nAza pAmavAvALuM che, karmabaMdhanuM kAraNa che, jyAM Indriya saMbaMdhI sukha hoya che, tyAM avazya rAgAdi deSanI senA hoya che, tene laIne karmarUpI raja avazya lAge che. te InidrayarUpa sukha viSama che, arthAt samatArUpa nathI, caMcaLa
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 ' '* che mATe hAnivRddhirUpa che, eTalA mATe Indriyasukha che, te duHkharUpa ja che. bhAvArtha- AnAthI viruddha je atIndriya sukha che, te ja sAcuM sukha che, kemake te svAdhIna (svataMtra) che, bAdhA rahita che, pitAnI pAse ja sadAya rahevAvALuM che. baMdhanuM nAzaka che ane sama pariNAmarUpa che. atIndriya sukha ahIM paNa AtmAne baLavAna rAkhe che, zarIrane baliSTa rAkhe che ane karmonI nirjarI karIne paralokamAM yegya sArapada pradAna kare che-Ape che je Indrie karI prApta thayela sAMsArika sukha che, te sukha jema pUrvokta pAMca vizeSaNathI sahita che, ema duHkha paNa parAdhIna Adi pAMca vizeSaNathI sahita che. pAMce IndriyonA viSayamAM sukha nathI, paraMtu zuddhAtma svarUpamAM sthiti karavI teja asalI (svAbhAvika) Atmika sukha che. hRSIkA rUciteSuccai rudvego viSayeSu yH| sa syAd bhogAmilApasya liMga kheSThArtha raMjanAt // 36 // artha - indriyane je rucikara viSaya nathI, emAM bahuja dukha mAnavuM. eja bhegonI abhilASAnuM cihyuM che. kemake Indriyane arucikara viSamAM dukha mAnavAthI potAnA abhISTa (Icchita padArthomAM rAga avazya thaze ja ane rAgadveSa ane sApekSa che. tadyathA na ratiH pakSe vipakSepya rati vinA / nAratirvA svapakSepi tadvipakSe rati vinA // 37 //
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha- svapakSamAM rAga nathI thatuM ane vipakSamAM rAga thayA vinA svapakSamAM dveSa nathI thatuM. bhAvArtha- rAga ane dveSa bane sApekSa che. eka vastumAM jyAre rAga che te bIjI vastumAM dveSa avazya thaze ja. athavA bIjI vastumAM jyAre rAga che tyAre pahelI vastumAM dveSa avazya thaze ja. rAgadveSa ane sahabhAvI (sahacArI) che. ema IndriyanA koI paNa viSayamAM dveSa karavAthI, bIjA keImAM rAga avazya thaze ja. kaI evI AzaMkA kare che, paradravya viSe rAga karavAthI AtmAne zuM nukasAna thAya che? kema ke paradravya che te te para ja che. je kAlamAM rAga thaye te kAlamAM rAga che, pachI maTI jAya che. tene upadeza ApI samajAve che ke, paradravyane viSe rAga karavAthI paradravyanA nimittathI paDela rAganA saMskAra AtmAnI sAthe sAthe jAya che. AtmAno saMbaMdha choDatA nathI. A vAta siddha che-prasiddha che. ApaNane rAganA saMskAra rUDha thatAM jAya che ane paraloka sudhI paNa cAlyA Ave che, A zAstrayukta siddha vAta che. jinAgamamAM paNa rAgathI karma baMdha kahyo che, tene udaya anya janmanuM kAraNuM che. ema padravya viSe rAga karavAthI saMsAranI vRddhi thAya che. zreSanuM paNa rAganI mAphaka jANavuM: mATe yogIzvara muni paradravya pratyenA rAgane tyAgI AtmA viSe niraMtara nirmala samabhAvanA rAkhe che. [makSa pAhuDI paMcAkSa viSayAH kiMcinnAsya kurvntycetnaaH| manyate sa vikalpena sukhadA duHkhadA mama // 38 // sa rAganA A za 22 udaya
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ artharUpa Adi pAMce IndriyanA viSaye AtmAnuM kAMI paNa hitAhita karI zakatA nathI, kemake te acetana che. paraMtu A chava vikalpathI arthAt mehathI utpana thayela bhAvathI ema mAnI le che ke "mane sukha ApavAvALA temaja dukha devAvALA che." bhAvArtha- aneka prakAranAM nindA tathA stutirUpa vacane che. te vacane pudgala rUpe pariName che. ene sAMbhaLI ajJAnI che ema mAne che ke, "A vacane mane kahela che," evuM mAnI te ajJAnI jIva roSa kare che, athavA saMtuSTa (prasanna) thAya che zabdarUpe pariNamela je paramANu te pudgala dravya che. te pudagala dravyane guNa che. te AtmAne guNa nathI paNa AtmAthI taddana bhinna che. mATe huM ajJAnI jIva? tane te koIe kAMI kahyuM nathI. tuM ajJAnI thaI kema reSa kare che athavA te kema prasanna thAya che? zubha athavA azubha zabda tane ema nathI kahetA ke "tuM amane sAMbhaLa ane zrotra IndriyanA viSayamAM Avela zabdane grahaNa karavAne te AtmA paNa potAnA svarUpane tyAga karI jato nathI. eja pramANe anya IndriyonuM paNa samajI levuM. azubha athavA zubharUpa paNa tane ema nathI kahetuM ke, "tuM mane dekha." cakSuIndriyanA viSayamAM Avela rUpane grahaNa karavAne AtmA pazusvapradezane tyajI detuM nathI. azubha athavA zubha gaMdha paNa tane ema nathI kahetI ke: "tuM mane suMgha." dhrANendriyanA viSayamAM AvelI gaMdhane grahaNa karavAne AtmA paNa pitAnA pradezone choDIne jato nathI. azubha athavA zubha rasa paNa tane
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ ema nathI kahetA ke, tuM amAre svAda le. ane rasendriyanA viSayamAM Avela rasane grahaNa karavAne AtmA paNa potAnA pradezane cheDIne jato nathI. azubha athavA zubha sparza paNa tane ema nathI kahetA ke, tuM amAre sparza kara. ane sparzendriyanA viSayamAM Avela sparzane grahaNa karavAne AtmA paNuM pitAnA pradezane choDIne jato nathI. azubha athavA zubha dravyanA guNa tane ema nathI kahetA ke, tuM amane jANa ane buddhinA viSayamAM Avela guNane grahaNa karavAne AtmA paNa potAnA pradezone choDIne jato nathI. A mUDha ajJAnI jIva, pugala ane AtmAne bhinna jANe che, chatAM paNa upazama bhAvane prApta thato nathI ane parane grahaNa karavAnuM mana kare che. kemake pote, kalyANarUpa buddhi je samyajJAna te rUpa svayaM pariNamate nathI vizeSArtha - AtmA zabdane sAMbhaLI, rUpane dekhI, gaMdhane suMdhI, rasane svAda laI, sparzane spazI, guNa dravyane jANI, bhaluMbUrUM mAnI rAgadveSane upajAve che, te AtmAnuM ajJAna che. zabdAdika te jaDa che-pudagala dravyanA guNa che. te AtmAne kAMI kahetA nathI ke "amane grahaNa karo." AtmA paNa svayaM pitAnA pradezane cheDIne ene grahaNa karavAne emAM ja nathI. AtmA te e samIpa nathI chatAM paNa ene jANe che ane te samIpa hoya te paNa jANe che. te pugale AtmAnA vikAranuM koIpaNa kAraNa nathI. jema dIpaka ghaTapaTa Adi padArthone jaNAve che, tema AtmA paNa padArthone jANe che. vastune A svabhAva
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39 hAvA chatAM mUDha ajJAnI AtmA rAgadveSane upAve che. A naryuM ajJAna ja che ane AtmAnA peAtAnA ja aparAdha che. jano'ti lolo'pyanu bandha doSato / bhayAda kAryeSviha na pravartate // ihAspya mutrA'pyanu bandha doSavit / kathaM sukhe saMsajatIti cAbravIt // 39 // artha:- jo ke sapUrNa saMsAra viSayAsakta che; teApaNu rAjadaMDa AdinA bhayathI tIvra viSayaleAlupI jIva paNa nindvanIya khATAM kAcamAM nathI joDAtA. teA pachI je AtmA AlAka tathA paraleAka bannenAM phaLane jANe che, te viSaya sukhamAM kema Asakta thaze? kadApi Asakta nahIM thAya evA upadeza Apyo che. sa cAnubandho'sya janasya tApa kRt / tRSo'bhivRddhiH sukhato na ca sthitiH / / rUti ko! jo--hita thato mata / . . tato. mAneva AMta sattAM mataH // 40 || arthaH-saMsAranA viSayAsakata dASAne zastra dekhADayA che, te DhASA A lAkamAM viSayAsakata jIvAne mAtra saMtApanuM kAraNu nathI, paraMtu te uparAMta strI, dhana vastrAdikanI tRSNA paNa te jIveAne pratikSaNu du:kha devAvALI che. viSaya AAganI prApti thavAthI ane e prakAranAM bhAganAM sukhAmAM jIvAnI zarIrasthiti pUrNa thaI jaze. A apasiddhAMta pazu ThIka .
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI. kemake viSayajanya sukha prApta thavAthI ene vadhAravAnI tathA surakSita rAkhavA AdinI niraMtara ciMtA rahyA kare che tethI duHkhaja che. mATe he abhinandana svAmin ! e sarvethI udAsIna Apane mata ja lokapakAraka hovAthI sajajana puruSoe apanAvavA yogya che. duHkhena jJAyate AtmA AtmAnaM jJAtvA bhAvanA du:kham / bhAvitasvabhAva puruSaH viSayeSu virajyati duHkham // 11 // artha - prathama te AtmA mahA kaSTa karIne jaNAya che. eTale ke zarIrathI bhinna AtmA che, evA prakAranI buddhi manuSyamAM utpanna thAya che. je AtmA che, ema jANyuM te te AtmA viSe bhAvanA-tIvra jAgRti-aharniza ciMtavana-tenA guNAnuM vAraMvAra smaraNa ane anubhava kare, e paNa mahAkaSTathI tene thAya che. je puruSe jinabhAvanA (zuddhAtmabhAvanA) bhAvela che. AtmabhAvanA sahita hAya-te paNa tene viSayethI virakta bhAva ghaNI muzkelIthI thAya che manahara lalanAnAM stana, jaMghA, vadana locanAdinA darzana viSe, tenI sAthe vArtAlApa-goSThI viSe, zarIra-sparzanAdi sukhane viSe virakata thavuM ane Indriya sukhene halAhala viSa samAna jANavAM, te atizayaduSkara che. bhAvArtha- AtmAne jANa, tenI bhAvanA vAraMvAra karavI, tathA viSayothI virakata thavuM ane bhave bhave uttarottara A ga maLa bahuja durlabha che. tethI zAstra upadeze che ke e yoga maLe te ja pramAdI na thavuM joIe.
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 41 saukhyaM vA punarduHkhaM kevalajJAnino nAsti dehagatam / yasmAdatIndriyatvaM jAtaM tasmAttu tajjJeyam // 42 // a:- kevalajJAnIne zarIrathI utpanna thayela bhAjanArdika sukha athavA bhUkha vigerenuM du:kha nathI. e kAraNathI te kaivalI bhagavAnane indriya rahita bhAva pragaTa thayeA. (kSAyakabhAva pragaTa thayA.) eTalA mATe " tajJeyam " arthAt atIndriya jJAna ane sukha bhavya AtmAe jANavuM joIe. "" bhAvArtha:- jema agni lADhAnA gALAnI saMgati chUTI javAthI ghaNunA ghAne prApta thatI nathI tema AtmA paNa leADhAnA piMDha samAna je indriyajJAna, enA abhAvathI saMsAra sabaMdhI sukha duHkhanA anubhava karatA nathI. tethI kevalI bhagavAnane zarIra sabaMdhI kSudhAdi du:kha ane leAjanAdi sukha nathI; tethI temane kavalAhAra rAtA nathI. na zraddhati saukhyaM sukheSu zrutvA te abhavyA paramamiti vigataghAtinAM / maLyA . vA tattvatI inti 542 a:- jemanAM cAre ghAti karmonA kSaya thaI gayA che, evA kevalI bhagavAnane anya sarva sukhAmAM utkRSTa atIndriya sukha che, evuM sAMbhaLI je kAI puruSa vizvAsa nathI karate te puruSa samyakatva pariNatithI rahita abhavya (ayeAgya) che; ane je puruSa kevalI bhagavAnanA te atIndriya sukhane mAne che, te bhagna (yAgya) che. arthAt samyakatva pariNati sahita che,
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvArtha- samyagdaSTi jIva sAMsArika Indriyasukhane sukhAbhAsa samaje che ane Indriya saMbaMdhI sukhane ruDhIthI sukha mAne che. yathArtha rIte to kevalIbhagavAnanA sukhane ja te sAcuM zAzvata sukha mAne che kemake emane ghAtakarmone nAza thavAthI anAkulatA utpanna (pragaTa ) thaI che ane AkulatA rahita sukha ja pAramArthika (nizcayathI) sukha che. je ajJAnI Atmika sukhane AsvAda levAvALe nathI te mRgatRSNAnI mAphaka ajaLamAM jaLanI kalpanA karIne IndriyAdhIna sukhane sukha mAne che. jyAM sudhI AtmA Indriyone AdhIna che, tyAM sudhI zarIra saMbaMdhI sukhadu:khane anubhava kare che. kevalIbhagavAna atIndriya che tethI emane zarIra saMbaMdhI sukhadu:kha nathI. ema samyagdaSTi-jJAnIo kahe che. tema je jIva zraddhApUrvaka svIkAra kare che te bhavya che. ! timiraharA yadi dRSTi janasya dIpena nAsti kartavyam tathA saukhyaM svayamAtmA viSayAH kiM tatra kurvanti // 44 // artha - je cAra Adi jIvanI dekhavAnI zakita aMdhakArane dUra karavAvALI che, te tene dIpakathI kAMI kAma karavApaNuM rahetuM nathI. ema jIva jyAM pote ja sukharUpa che, tyAM IndriyAnA viSayene zuM karavAnuM hoya? kazuMya nahIM. bhAvArtha- jema siMha, sarpa, rAkSasa cAra Adi rAtrImAM vicaravAvALA jI aMdhArAmAM paNa padArthone sArI rIte bhALI zake che ane enI dRSTi aMdhArAmAM paNa prakAza ApatI hoI, anya dIpaka Adi prakAza karavAvALAM sahAyaka kAraNenI apekSA nathI rahetI,
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43 tema AtmA pote ja sukha-svabhAvavALe che, eTale svAnubhava karavAmAM viSaya Adi kAraNa nathI thaI zakatAM. viSayAthI sukha ajJAnI janAe vyartha mAnI lIdhela che. A mAnavuM mAtra mAhunA ja vilAsa che-mAtra mithyA bhrama che. AthI A kathana siddha thayu ke, jema zarIra sukhanu kAraNa nathI tema indriyAnA viSaye paNa sukhanuM kAraNa nathI. atIndriya sukhanu kAraNa teA nirmaLa samyaktva ratnanA astittvamAM ja ( vidyamAnapaNAmAM ja) che. ane jene svAbhAvika nirAkulatAmaya asaMkhyAta AtmapradezomAM parama AhalAda svarUpa atIndriya--akSaya-apUrva sukhanA aMze sAkSAt anubhava thAya che, te samyagdaSTine pAMce indriyAnA viSayA tuccha ane sAra vinAnA bhAse che. jema zeraDInA sAMThAmAMthI rasa cUsI lIdhA pachI chetarAM pheMkI devAmAM Ave che, tema aMtaraMga divya dRSTithI AhlAda svarUpa atIndriya sukhanA rasa jJAnIoe anubhavIne viSamizrita viSayAne chetarAnI mAphka tyAgavAmAM jarA paNa vilaMba karatA nathI. temaja temane tema karavAmAM kazI hAni thAya che? nA bilakula nahIM ja. dhanya che. sabhyaSTi jJAnI mahAtmAAne ke, jee viSayAne roya mAtra jANI temAM Asakata nathI thatA ane je viSayAmAM atyaMta Asakta rahe che, te ajJAnI che. viSayA che te tA jaDa padArtha che. sukha te tene jANavAthI ( jJAnamAM ) ja thAya che; paraMtu ajJAnIone mAhanA AvezathI indriyeA dvArA viSayAne grahaNa karavAnI icchA thAya che. viSayA grahaNa thayA pachI IcchAo pUrNa thaye nirAkulatA thAya che, tyAre Ana Mda mAne che. kemake ajJAnIoe viSayAmAM Asakta =
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ thaI aMdha dRSTithI rAgamAM sukha mAnI lIdhuM che. jema zvAna sukA hADakAMne cAle che, tyAre hADakAMnI aNu enA tALavAmAM lAge che, tethI tALavuM phATe che, temAMthI rudhira nIkaLe che, tyAre ajJAnI zvAna ema jANe che ke, A rasa hADakAmAMthI nIkaLe che. eTale te hADakAne vAraMvAra cATe che. jIva viSayane AsvAda laI ema mAne ke A viSayane svAda huM bhegavuM chuM. paNa viSayamAM svAda che ja nahIM. jIve poteja IcchA karI hatI ane pote ja bheLavI jANu, piteja AnaMda mAnya. AnuM nAma UMdhI mAnyatA. huM anaMta jJAnasvarUpa AtmA chuM, e (nirAkuLa kevalajJAnane) tene jarA paNa anubhava nathI ? eTale teNe ema mAnyuM ke meM nRtya dekhyuM, rAga sAMbhaLe, puSpa suMdayuM, zAstra jANyuM, evI rIte mizrita jJAnane anubhava kare che, tethI viSayamAM pradhAnapaNe sukhane mithyA bhAsa thAya che. jJAnIoe te potAnA nirmaLa samyajJAnamAM ja sukha mAnyuM che ane anubhavyuM paNa che. jyAM sudhI upayoga viSayomAM lIna rahe che, tyAM sudhI vAstavika sAcuM sukha zuM che, te samajAtuM nathI, ane viSayamAMja sukha mAnI atIndriya sukhanI upekSA (avagaNanA) jIvathI thaI jAya che. viSaya sukha vAstavika sukha ja nathI, paraMtu nirAkula AhalAdasvarUpa sukha che, te ja vAstavika-asalI zAzvata sukha che. .: bhUrekhAdi sadRk kaSAya vazago yo vishvdRshvaajnyyaa| ke devuM vaithi murarva nigamudde nitizata *
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 - cauro mArayituM dhRtastalavareNevA''tmanindAdimAn / zarmAkSaM bhajate rujatyapi paraM nocapyate so'pya paiH // 45 // artha - jema koTavAla dvArA pakaDAyela cera jANe che ke kALuM moTuM karavuM gadheDA upara caDavuM, Adi ati ninda (kharAba) kAma che, chatAM paNa keTavALanI AjJA anusAra tene sarva kAma karavAM paDe che. te mRtyune IcchatA nathI paNa mRtyune anubhava tene karavo paDe che tema samyagdaSTi puruSa jANe che ke trasa sthAvara ane duHkha devuM, IndriyanA viSayasukha sevana karavAM, te ati ninda ane agya kArya che. te paNa apratyAkhyAnA varaNAdi cAritra mehanIya karmanA udayathI samyagdaSTine te sarva kAma karavAM paDe che. temaja dravyahiMsA, bhAvahiMsA paNa karavI paDe che. vAstavika vastu eTalI che ke samyagdarzana pragaTa thaI javAthI te pApathI atyaMta kalezita thato nathI | samyagdaSTinI anicchApUrvaka kyiA.. - nA siddho'nicchitastasya karma tasyA''mayAtmanaH / vedanAyAH pratikAro na syAdrogAdi hetukaH // 46 / / artha - samyagdaSTine icchA vinA paNa kriyA thAya che. A vAta siddha che. kemake je rogI che te vedanAno pratikAra (nAza) kare che. ene pratikAra kare te gAdika thavAnuM kAraNa nathI. bhAvArtha- jema rogane dUra karavAno prayatna, roganuM kAraNa kayAre paNa heI zakatuM nathI, tema samyagdaSTinI IcchA vinA
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ thavAvALI kriyA abhilASA ( icchAne utpanna karatI nathI. samyagdaSTi bhegI nathI. samyagdRSTi rasau bhogAn sevamAnopya sevkH| nIrAgasya na rAgAya karmA'kAma kRtaM yataH // 47 // artha- samyagdaSTi bhogonuM sevana kare che. chatAM paNa ene sevaka nathI thatuM. kemake rAga vihIna puruSanuM IcchA vinA karela karma rAgane arthe kareluM kahevAmAM nathI AvatuM. tyaktaM yena phalaM sakarma kurute neti pratImo vayaM / . kintvasyApi kuto'pi kiMcidapitatkarmavazenApatet // tasminnApatite tva kaMpa parama jJAna svabhAve sthito| jJAnI kiM kurute'tha kiM na kurute karmeti jAnAti kaH // 48 // artha:- je samyagdaSTi bhavya AtmA che, teNe karmonAM phalane te tyAgI dIdhela che chatAM te karma kare che, evI pratIti ame nathI karI zakatA, paraMtu emAM koI vizeSatA (mahattva) che. emAM kAMIka UMDuM rahasya samAyeluM che. kemake jJAnIne paNa kaI kAraNe kAMIka evuM karma paravazapaNe AvI paDe che. te karmanA AvavAthI jJAnI paramajJAna svabhAvamAM nizcala rahI koIpaNa karma kare che ke nahIM, e koNa jANe ? bhAvArtha - jJAnane paNa paravazapaNe karma karavAnuM na AvI paDe che. te karmanA AvavAthI jJAnI jJAnathI calAyamAna na to,
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 47 kemake apUrva adbhuta, acitya, avasthAmAM rahI jJAnI karma kare che ke nahI, e mAlUma patu nathI. A vAta kANu jANI zake ? jJAnInI vAta jJAnI ja jANe ajJAnInuM sAmarthya jJAnInAM ujajavaLa pariNAmeAne jANavAnuM nathI. ahIM jJAnI kahevAthI avirati samyagdaSTithI mAMDI uparanA sarve jJAnI samajavA. temAM avirati samyagdaSTi, dezivati tathA AhAravihAra karavAvALA munionI bAhya kriyA pravarte che : chatAM paNa aMtaraMga mithyAtvanA abhAvathI tathA yathA sa`bhava kaSAyanA abhAvathI te kriyA ujajavaLa che. eTalA mATe enI aMtaraMga pariNatirUpa ujjavaLatAne (nirmaLatAne ) e ja jANe che. mithyAdRSTi enI ujajavaLatAne nathI jAtruI zakatA : kemake mithyAdRSTi teA ahiMrAtma buddhi-mahirAtmA che. bahArathI bhaluM pUru mAnI le che. aMtaraga AtmAnA nila pariNAmanI ati mithyAdRSTi zu` jANI zake? na ja jANI zake. samyagdaSTinI aMtaraMga dRSTinija pariNati upara che. (svabhAva pariNati upara che. para vastu upara nathI. khAkI je aneka siddhAMtAdi zAstrone bhaNe che tathA sauMsAranA viSayakaSAyAmAM rAgabhAvane cheDatA nathI, te AtmAnA anubhava karI zaktA nathI. mATe samyagdaSTi nathI, mithyAdRSTi ja che; ane jemane nirmAla nizcaya samyagdarzana utpanna thayela ; temanA aMtarathI anaMtAnubaMdhI mithyAtva sukha dhIrAgabhAva chUTI javAthI, temane aMtaraMgamAM Atma-anubhavathI ja prema hAya che. kaSAyanI khaLorIthI te bhale saMyamane leza mAtra paNa dhAraNa karI zakatA nathI paraMtu pariNAmamAM aMtaraga ruci eTalI badhI agAdha ane ujjavala
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 heAya che ke andriya Atmika sukhanA svAdane kayAre paNa bhUlatuM nathI. eja nirmala upayoga pariNatinI adbhUta siddhi che. samyagdaSTinI sAMsArika bhAgomAM upekSA buddhi hoya che, enuM samarthana nIce kaleka kare che - upekSA sarva bhogeSu sadRSTe dRSTa rogavat / avazyaM tadavasthA yAstathA bhAvo nisarganaH // 49 / / artha- samyagdaSTine pratyakSamAM dekhela reganI mAphaka saMpUrNa bhegamAM upekSA vairAgya) vRtti thaI cUkela hoya che ane te avasthAmAM evuM thavuM, avazya bhAvI tathA svAbhAvika che. bhAvArtha- samyagdarzana guNathI thavAvALI svAnubhUtirUpa atIndriya sukha svAdanA sammukha samyagdaSTine viSaya sukhamAM upekSA thavI svAbhAvika che. kemake sayadRSTine samyajJAna guNa pragaTa thatAM ja guNazreNI nirjarA pragaTe che. jo ke jJAnI AtmA cAritra mehanIya karmane prabala udayamAM saMyama nathI karI zako eTale avatI dazAmAM rahe che, chatAM paNa karma nirjarA ja thAya che. vizeSArtha-jJAnI viSaya Adi jogavatAM, hAlatAM cAlatAM, bolatAM, aneka karmone nirjare che. ajJAnInA je pariNAma samAdhi, vega, Asana, maunanAM che, te ja pariNAma jJAnInA viSaya,bhega, hAlavA cAlavA, bolavAnA che. samyakatvaratnanI evI kaI adabhuta era aTapaTI dazA che ke te samyagdaSTi ja jANuM zake. ajJAnI prathama te AmAM praveza ja karI zakto nathI. A vAta samaMjavAnI
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 tenAmAM yogyatA ja nathI: kadAcit jANavAne icche teA anartha ja kare. samyagdaSTinI bhAgAmAM pravRtti cAritramehanIya karmanA uddayane laIne ja che. tene have siddha kare che: dRGkaM mohasya kSatestasya nUnaM bhogAnanicchitaH / hetu sadabhAvato'vazyamupabhoga kriyA baLAt // 50 // a-samyagdaSTine darzanamAhanIyakama nA nAza thavAthI bhAgAnI icchA niyamathI kharekhara hAtI nathI. te bhAgAne IcchatA nathI. paraMtu hetunI sattAthI avazya prerita thai, ene upabhAga kriyA karavI paDe che. hatu te ja cAritramehanIyane! uyajanya vipAka che. suddhe samma avi-radoSi ajjedri titthayaraNAmaM / jAdodu seNigo Agameosa araho avirado vi // 51 // artha:- je bhavya AtmAnA nirmala pAradarzaka hRdayakamaLane viSe zuddha samyakatvaratna birAjamAna che, te vrata rahita hAvA chatAM paNa samyakatvanA prabhAvathI bhaviSyakALamAM araDuMta bhagavAna thaze. eTale samyakatva sahita ane vrata rahita puruSa tIrthaMkaranAma karmane upArjana kare che. te rAjA zreNikanA dRSTAMtathI jANavuM. padasamadubAdasehiM aNNANi yassa jA sodhI / tato bahuguNa dariyA hojja hu jimiMdassa NANissa // 52 //
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ "50 artha:- maMda kaSAyavAna ajJAnIne chaTha, aThama, cAra upavAsa, pAMca upavAsa Adi tape karI je zuddhi thAya che, tethI anaMtagaNI vizuddhatA bhejana karatAM chatAM paNa samyajJAnIne thAya che. alaukika mahottaM jJAninaH kena varNyate / ajJAnI badhyate yatra jJAnI tatraiva mucyate // 53 // artha- (ahe! Iti Azcaryo) juo jJAnI puruSanuM je mahAna alakika cAritra che, te konAthI varNana thaI zake tema che? arthAta keIthI nahIM. kemake je AcaraNamAM ajJAnI karmathI baMdhAI jAya che, eja AcaraNamAM jJAnI baMdhanamukta bane che. A AzcaryanI vAta che. yatra bAlazcaratyasmin pathi tatraiva paMDitaH / bAla svamapi badhnAti mucyate tattvavid dhruvam // 54 // artha - je mArgamAM ajJAnI cAle che, eja mArgamAM vidvAna samyagdaSTi puruSa paNa cAle che. paraMtu ajJAnI potAnA AtmAne bAMdhI le che ane tatvajJAnI baMdha rahita cokkasa bane che. bhAvArtha- A samyajJAnanuM mAhAsya che. jema eka mAchaluM evI jAtanuM hoya che ke jAlamAM AvI javA chatAM tene tela nAkhavAnI enAmAM zakti hoya che, tethI te jAlane teDI bahAra nIkaLI jAya che jAlamAM phasAtuM nathI. A prakAranI samyajJAnInI gati heAya che
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ syAu utpItaye'jJasya tattadevA padAspadam / vibhetyayaM punaryasmiMstadevAnanda maMdiram // 55 // artha - ajJAnI manuSyane je je viSayAdika vastu atyaMta prIti arthe thAya che, te te vastu jJAnIne ApadAnuM sthAna che. ajJAnI je tapazcaraNAdikamAM bhaya kare che, te ja jJAnIne AnaMdanuM divya dhAma bane che. kemake ajJAnIne ajJAnanA kAraNathI viparyaya (viparIta) bhAse che." AstAMna bandha hetuH syAjjJAninAM karmajA kriyaa| citraM yatpUrvabaddhAnAM nirjarAyai ca karmaNAm // 56 // artha - jJAnIone karmathI thavAvAlI kriyA baMdhane hetu nathI banatI e vAta te che ja paraMtu Azcarya te A vAtanuM che ke te kriyA kevaLa pUrve bAMdhela karmonI nirjarAnuM ja kAraNa che. " jJAnInuM cihyuMvairaagyN paramopekSA jJAnaM svAnubhavaH svayam / tavayaM jJAnino lakSma jIvanmuktaH sa eva ca // 57 // artha - samyajJAnI, vairAgya-parama udAsInatArUpa jJAna ane pitAnA AtmAne anubhava svayaM karyA kare che. vairAgya (parama udAsInatA) ane svAnubhava e bane cihna jJAnInAM che, ane te ja jJAnI jIvana mukta che. samyagdaSTine dravyakarma, bhAvakarma, nakarma Adi AtmAthI bhinna sarve padArtho upara mAdhyasthabhAva
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ (vItarAgatA) hoya che ane pitAnA AtmA upara ja pracura prIti, anubhava ane svabhAva pariNamananI sthiti hoya che. jo iMdiyesu virado No jIve thAvare tase vApi / - jo sadahadi jiNuttaM sammAiTTo avirado so // 58 // artha - je bhavya jIva IndriyonA viSayane viSe virati (tyAga) rahita che ane te sAthe sthAvara tathA trasa jIvanI hiMsA viSe paNa tyAga rahita che, paraMtu jinezvaradeve prarUpela pravacana (samyagdarzana, samyajJAna, ane samyakUcAritrarUpa ratnatraya) mAM nizcaya ane vyavahArathI sabhyazraddhAna kare che, te jIva avirati samyagdaSTi hoya che. bhAvArtha- jIvanA zraddhAnarUpa ane pariNamanarUpa be bhAva che, temAM zraddhAnarUpabhAva samyakatvanuM lakSaNa che ane pariNamanarUpa bhAva cAritranuM lakSaNa che. samyagdaSTi jIva viSaya kaSAyanI tIvratAmAM pariNamanarUpa thAya che, paNa zraddhAnamAM nahIM. ene tatvArtha mAM yathArtha talavAranI dhAranA pANI samAna akaMpanizcala vizvAsa che. A kAraNe asaMyata te ja samyagdaSTi che. "api" zabdathI tene prathama saMvega Adi samyaktvanA sahabhAvI guNo paNa hoya che, ema sUcave che. anukaMpA paNa hoya che. koI ema jANatA haze ke viSayane viSe avirata che tethI viSayAnurAga (viSayAsakita) bahuja haze, tema paNa nathI saMvegAdiguNa saMyukta che. te hiMsAdi viSe avirata che tethI
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 53 nirdaya haze tema paNa nathI. kemake dayAbhAva sahita che. niraparAdhI hiMsA nathI karate e avirahi samyagdaSTi che. yathA salilena na lipyate kamalinI patraM svabhAva prkRtyaa| tathA bhAvena na lipyate kaSAya viSayaiH satpuruSaH // 59 // artha - jema kamalinInuM pAMdaDuM pitAnA prakRti svabhAve jalathI levAtuM nathI-alipta rahe che. jalamAM rahe che chatAM paNa tene jalane sparza nathI thatuM, tema samyagdaSTi sanduruSa aliptapaNe rahe che, te pitAnA svabhAve karI krodhAdi kaSAya tathA IndriyanA viSayathI levAtuM nathI. bhAvArtha - samyagdaSTi puruSane mithyAtva ane anaMtAnubaMdhI kaSAyane abhAva thavAthI e aMtaraMga bhAva utpanna thAya che ke, paradravya mAtranI kartApaNAnI buddhi nathI rahetI ane bAkI kaSAyanA udayathI kiMcita rAgadveSa rUpa pravarte che, tene karmanA udayanA nimittathI utpanna thayela mAne che. tene viSe paNa tene kartApaNAnI buddhi nathI. te bhAvIne rega jevA utpanna thayela jANI tajavA yogya jANe che. evA samyabhAve karI kaSAya viSayamAM temane prIti nathI, eTale teo tenAthI levAtA nathI. jalakamalavata nirlepa ja rahe che, jethI AgAmI karmane baMdha tathA saMsAranI vRddhi temane thatI nathI, e Azaya jANa
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyagdRSTiH svayamayamahaM jAtu bandho na me syA / dityuttAno pulaka vadanA rAgiNo'pyAcaraMtu // AlaMbaMtA samiti paratAM te yato'dyApi pAyA / AtmAnAtmAvagama virahAt santi samyaktvAriktAH // 60 // artha- je jIvane samyajJAnarUpI sUrya udaya aMtaraMgamAM pragaTa nathI thayela ane pAradravyamAM rAga, dveSa ane meharUpa pariNatie karI pariNamela che; tema ja pitAne ema mAne che ke, "huM samyagdaSTi chuM. mane kayAre paNa kamane baMdha nathI te; kemake zAstromAM samyagdaSTine baMdha nathI thatuM, ema kahyuM che." te jIva mAtra brAntithI pitAne samyagdaSTi mAnI bese che. mithyAtva ane anaMtAnubaMdhI mAna kaSAyanA tIvra udayathI jenuM sukha garva sahita UMcuM thayela che, temaja harSa sahita romAMcita, thayela che, evA che bhale mahAvratAdi AcaraNa kare tathA vacana, vihAraAhAranI kriyAmAM yatnapUrvaka pravartavAnI utkRSTatAnuM avalaMbana kare, aMte to teo pApI mithyAdRSTi jI ja che. AtmA ane anAtmAnA jJAnathI rahita eTale samyakatvamAM zUnya-mIMDA jevA teo che. siddhAMtamAM mithyAtvane ja pApa kahela che. jayAM sudhI mithyAtva rahe che, tyAM sudhI zubha azubha sarve kiyAone adhyAtmamAM paramArtha dRSTithI (nizcaya dRSTithI) pAparUpa ja kahela che. anaMtAnubaMdhI mithyAtva sahita rAgane ja rAga kahela che. kemake, te rAga samyagdaSTine nathI. evA sUma bhedane bhedajJAnI samyagdaSTi ja jANe che. samyagdaSTine karmone nAza karavAnuM kAraNa evuM pitAnuM ja samyajJAnarUpa
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ (svAtmAnubhUtirUpa) vajI (hathiyAra) hoya AdhAra che. mithyAdRSTine prathama te adhyAtma zAstramAM praveza ja thaI zakate nathI. arthAt adhyAtma zAstranA gaMbhIra AzAne samajavAnI cegyatA ja tene prApta thaI nathI; tema chatAM paNa kadAca zAstramAM praveza karavA jAya te viparIta svarUpa samajI paramArtha mArgathI patita (bhraSTa) thaI mahAna anartha (te) karI nAkhe, temaja AtmAne bacAva karavAne badale te tene ghAta karI nAkhe che. viSaya kaSAyaiH manaH salilaM naiva kSubhyati yasya / AtmA nirmalo bhavati laghu vatsa pratyakSo'pi tasya // 11 // artha- je bhavyanuM manarUpI jala, viSaya kaSAyarUpa pracaMDa pavanathI calAyamAna nathI thatuM, te ja bhavya jIvane AtmA, he vatsa! nirmala thAya che, ane zIdhra pratyakSa thaI jAya che. bhAvArtha-jJAnAvaraNAdi ATha karmarUpI jalacara-magara macharAdi rUpa Atma samudramAM karmo bharapura bharelA che tenA viSaya kaSAyarUpa pracaMDa pavana (joke zuddhAtma tatvathI sadAya vimukha che) thI jenuM citta calAyamAna nathI thatuM, tene ja AtmA nirmala thAya che. AtmA che te ratnasamAna che, anAdi kAlanA ajJAnarUpI pAtALamAM te AtmA paDe che. paNa rAgAdi maLane tyAga karavAthI te tatkALa nirmaLa thaI jAya che. he vatsa! teja bhavyane AtmA nirmaLa thAya che ane tene ja AtmAnA darzana thAya che. arthAt te pratyakSa anubhavAya che. parama kalA
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ para je AtmAnI anubhUti te ja nizcaya dRSTi thai. te dRSTithI AtmAnuM avalAkana thAya che. AtmA svasavedana jJAne karIne ja grahaNa karavA yAgya che. je bhavya AtmAnuM mana viSaya kaSAyathI caMcaLa nathI thatu, tene ja AtmAnAM darzana thAya che. jema sUryanA prakAzanI sanmukha aMdhArUM' zAlA nathI ApatuM tema AtmajJAnamAM viSayAnI abhilASA ceAlatI nathI, ema nizcaya jANuvuM. sva saMviti samAyAti yaminAM tattva muttamam / AsamaMtAcchamaM nIte kaSAya viSama jvare // 62 // a:- saMyamI muniyAnA kaSAyarUpI viSama javara sarva prakAre upazamatAne prApta thavAthI uttama tattva ( paramAtma svarUpa) svasa vaidanatAne prApta thAya che. bhAvArtha:- kaSAyAnA nAza thavAthI ja zuddhAtmasvarUpanA pratyakSa anubhava thAya che. ayamAtmA mahAmoha kalaMkI yena zuddhayati / tadeva svahitaM dhAma tacca jyotiH paraM matam // 63 // artha:- A AtmA mahA mAha ( mithyAtva kaSAya ) thI kalakita ane malina che. mATe je pariNAmathI AtmA zuddha thAya, teja AtmAnuM svahita che, te ja AtmAnuM ghara che, te ja parama nyAti athavA prakAza che.
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAka bhAvArtha- malina pariNAmene nAza thavAthI ja ujajavalatA utpanna thAya che. A AtmA nizcayathI te anaMta jJAnAdi prakAza svarUpa che; paraMtu mithyAtva, kaSAyAdikathI malina thaI rahela che. jyAre mithyAtva ane kaSAyarUpI mela nAza thAya tyAre nija svarUpane prakAza thAya che. mithyAtva tathA anaMtAnubaMdhI kaSAyAdikane nAza karavAno upAya jinAgamamAM kahela che. te ja pramANe jANa. * svarUpa redhaka anaMtAnubaMdhI rAgAdikanuM varNana kare cheraaNgen raJjite hRdaye devaH na dRzyate shaantH| dapaNe maline bimbaM yathA etat jAnIhi nibhrAntam // 64 // ". artha - anaMtAnubaMdhI rAge karI raMgAyela malina hadayamAM (manamAM) rAgAdika vikAra rahita-nirvikArI AtmA devanA darzana nathI thatA. arthAt anubhava nathI thato. kemake malina darpaNamAM mukha nathI dekhAtuM. A vAta, he bhavya saMdeha rahita satya jANa. rAga dveSAdi kalloleralolaM yanmano jalam / sa pazyatyAtmanastattvaM satattvaM netaro janaH // 65 // artha-je bhavya AtmAnuM upayogarUpa bhAva mana te rUpI jala, rAga, dveSa, krodha, mAna, mAyA lebhAdi pariNAme rUpI taraMgathI caMcaLa nathI thatuM-malina nathI thatuM. arthAt vItarAga dazAmAM sthira ane svaccha che. te bhavya AtmA pitAnAM zuddhAtma svarUpane-dekhe che pratyakSa anubhave che. te zuddhAtmadazI, samyagdaSTi
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavya AtmA svayaM tava svarUpa ja che. arthAt paramAtmAnA svabhAva svarUpa ja che. bIjA manube AtmAnI sanmukha nathI; te A samaye tattvarUpa vartamAna paryAya apekSA nathI. bhAvArtha - rAgAdi taraMgenA samUhathI rahita nistaraMga, parama zAnta, gaMbhIra, nija zuddhAtma dravyanuM samyak zraddhAna svAbhAvika sabhyajJAna ane enAthI utpanna thayela vItarAga parama sukha, sudhArasa svarUpa nirmaLa nIrathI bharapUrajJAnIonAM mAnasa sarovaramAM paramAtmA deva rUpI haMsa niraMtara vAsa karIne rahe che. te Atmavi nirmaLa guNenI ujajavaLatAe karI haMsa samAna che, jema haMsanuM nivAsasthAna mAna sarovara che, tema brAnuM nivAsasthAna, samyajJAnIonuM svaccha sthira ane pAradarzaka cittarUpI sarevara che. jJAnAnaMda svarUpa AtmArAma che, te ja samyagdaSTi munionAM pavitra mananuM vizrAti sthAna che nivAsasthAna che. jIvAjIva vicitra vastu vividhAkArArddhirUpAdayo / rAgadveSakRto'tra mohavazato dRSTAH zrutAH sevitAH // jAtAste dRDha baMdhanaM viramato duHkhaM tvAtmAnadaM / jAnAseva tathApi kiM bahirasA vadyApi dhIrdhAvati // 66 // artha- he jIva! A saMsAramAM cetana, acetana ane mizrarUpa aneka prakAranA AkAra, bhAta bhAtanI saMpadA, tathA rUpa, rasa, gaMdha, sparza Adi sarve , darzana mehanIyanA vazathI rAgadveSane karavAvALAM che ane te padArtho darzanamehanIyanI jherI daSTinA vazathI ja
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ paTa dekhavAmAM Avela che tathA sAMbhaLavAmAM Avela che. e ja mehanA kAraNathI te sarve padArtho ghaNA kAla sudhI tane baMdhanarUpa thayela che. A daDha baMdhanathIja nAnAM prakAranAM duHkha tAre bhogavavA paDe che evuM tuM sArI rIte jANe che, chatAM paNa tArI buddhi bAhya padArthomAM kema doDe che. e meTI AzcaryanI vAta che. bhAvArtha- sarva anartho darzaneha mithyAtvathI ja thAya che. kemake mithyAdarzana, mithyAjJAna ane mithyAcAritra, e ja traNa saMkSepathI baMdhanA kAraNe che. bAkI bIjA sarve baMdhanA kAraNe, e traNenA bheda-prabhedarUpa vistAra ja che. baMdhanAM jeTalAM kAraNe che. temAM sarvethI prathama darzaneha mithyAtva ja che. mithyAjJAna te mAtra maMtrInuM kAma kare che. arthAt mithyAjJAna dinanuM sahAyaka che. mamatva tathA ahaMkAra e bane te mithyAdarzananA putra che. temaja te bane senApati che. e bannenI AdhInatAmAM A meha vyuha (mithyAdarzananI senAnI bhUha racanA) atyaMta durbhedya (jene keIpaNa bhedI na zake te) banI rahela che. mamatvanuM svarUpa-svazarIra, putra, strI, dhana dhAnyAdi je padArtho karmanA udayathI prApta thayela che ane je sadAya AtmAthI bhinna rahe che, emAM pitApaNuM mAnI levuM te mamakAra ke mamatva kahevAya che. jemake A zarIra mArUM che, evI Atmabuddhine mamatva kahe che. evI ja rIte je AtmAnA vibhAva pariNAme karmanA udayathI prApta thayela che, ane nizcaya nayathI AtmAthI bhinna che, emAM jIva potApaNuM mAnI le che te ahaMkAra kahevAya che. jema ke
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ = : *, huM rojA chuM." manuSya karatAM rAjAmAM vizeSatA che eTale ahaMkAra che mithyAjJAnanI sAthe sAthe utpanna thavAvALA mithyAdarzanathI paNa mamakAra ane ahaMkAra udabhave che. mamakAra-ahaMkArathI jIvane rAgadveSa utpanna thAya che. rAgadveSathI kaSAye utpanna thAya che. ane kyAya paNa kavAyarUpa ja thAya che. arthAta mamakAraahaMkAra kaSAnuM utpattisthAna gAya che. kaSAya ane nekaSAyathI vegenI pravRtti thAya che. ane meMgenI pravRtti thavAthI hiMsA, asatya, cerI annadAca Adi aneka mahA pApa pedA thAya che ane te pApathI jIvane karmone baMdha thAya che. AvAM bAMdhela kamenA udayathI sugati'yugati prApta thAya che. te sugati-durgati bannemAM zarIra utpanna thAya che. A zarIra sAthe sAthe Indriye pragaTa thAya che. paze, rasanA Adi Indri dvArA tenA viSa-sparza, rasa Adine grahaNa karate jIva mejita thAya che, dveSa kare che ane rAga kare che. meha thavAthI ane rAgadveSa karavAthI A jIvane pharI navA kamano baMdha thAya che. evA darzanamehanA mUDamAM (mehanI senAnI racanAmAM) sapaDAyala-gherAyala AtmA sadAya saMsAramAM paribhramaNa karyA kare che. eTalA mATe he Atmana ! te mithyAdarzana mithyAjJAna e bane tArA zatru che, ema nizcayathI jANI, e bane tathA mamakAra-ahaMkArano nAza karavA mATe tuM satya puruSArtha kara. mithyAdarzana, mithyAjJAna, mamakAra ane ahaMkAra e cAre nAza thaI jaze te anukramathI bAkI bacela rAgadveSa
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ di baMdhanAM kAraNe paNa avazya nAza pAmaze. te sarve baMdhanAM kAraNe nAza thavAthI baMdha paNa nAza thaI jaze ane baMdhano nAza thavAthI tuM mukta thaI jaIza ane mukta thavAthI pharI tAre A saMsAramAM paribhramaNa karavuM paDaze nahIM. mRDhAtmA yatra vizvasta stato nAnyad bhayAspadam / ' yato bhItasta to nAnyada .. bhayasthAna mAtmanaH / / 67 // artha- bahirAtmA mithyASTi mUDha jIva, je strI, putra, kuTuMba, mitra zarIrAdika bAhya padArthomAM vizvAsa kare che ke A mArAM che ane huM ene chuM." AcArya mahArAja kahe che ke, strI, putra zarIrAdikamAM maha kare eja sarvethI adhika duHkhanuM kAraNa AtmA mATe che. enA samAna bIjuM kaMIpaNuM AtmA mATe du:khadAyI nathIH arthAt bhayaMkaramAM bhayaMkara sthAna che. je paramAtmAsvarUpanuM saMvedana (jJAna) karavAmAM A jIva bhaya pAme che, duHkha mAne che, enA samAna bIje kaIpaNa padArtha AtmA mATe sukhadAyI, kalyANakArI nathI. bhAvArtha- jevI rIte sarSathI haMsa pAmela puruSane kahe lIMbaDe paNa svAdiSTa mAluma paDe che--mIThe lAge che, tevI rIte viSaya-kaSAyamAM phasAyela puruSane zarIrAdika bAhya padArtho manohara dekhAya che (lAge che) vaLI jema tAvanI bImArImAM uttama mIThAI paNa arucikara mAlUma paDe che, tema mUDha jIvane paramAtmAne anubhava karavAmAM paNa kaI mAlUma paDe che, kintu vAstavamAM dekhavAmAM Ave te paramAtmasvarUpanA anubhava samAna
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhadAyI keI nathI ane zarIrAdinA anubhava samAna sukhadAyI bIjuM kaI nathI. kemake A jIva anAdi kALathI atyAra sudhI zarIrAdikane AtmA mAnI tathA paramAtmAnuM svarUpa na jANavAthI na anubhavavAthI ja duHkha jogavI rahyo che. anAdi kAlathI mithyAtvavaza chava zuM kare che? ciraM suSuptAstamasi, muDhAtmAnaH kuyoniSu / nAbhicAra-mUteSu paNa niti jJAtiH 68 ! artha - mUDha saMsArI jIva mithyAtvanA udayavaza anAdi kALathI te nigedAdi muniemAM nivAsa karI rahela che. arthAta acetananI mAphaka sUI rahela che, paraMtu je kadAcita karmodayathI jIva, mana sahita saMsI paNa thaI jAya che, te mAnasika saMka9pa-vikalpa dvArA pratyakSa AtmAthI bhinna strI, putrAdika saMbaMdhIone paNa potAnA mAnI aneka prakAranA prapaMcamAM paDayA rahe che, ke jethI tattvaciMtvanane avakAza ja nathI rahetuM. bhAvArtha- nigodAdika paryAyamAM te jJAnanI atyaMta nyUnatAthI-AjIva aneka duHkhene bhegaveja che kiMtu pahelI payAthI vizeSa jJAnavAna mana sahita paMcendriya paNuM prApta thayuM che chatAM paNa rAga, dveSa, mehavaza AtmAne bhUlI, AtmAthI bhinna padArthone potAnA mAnI duHkhI thaI rahyo che. vyAkulaH sarvedezeSu jIvaH karmodayAd dhruvam / bahiyogAthA vAri taptaM 'sparzopalabdhataH // 69 //
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 di jo vivuM gharata sthAsulAta sarvasya karmaNastatra vailakSaNyAt svarupataH // 70 // artha - A jIva pitAnA sarvAtma pradezamAM karmonA udaye karI kharekhara evI rIte vyAkUla rahe che ke, jema agninA sAgathI pANI chaNachaNATa kare che arthAta takhtAyamAna rahe che. zubha ke azubha kaI paNa karmane udaya e nathI ke je A jIvane sukhadAyI haya, kemake sarve karmone svabhAva jIvanA svabhAvathI bhinna ja che, mATe karma rahita avasthAna grahaNa karavA yogya che, karmone grahaNa karavAnuM tathA dukhanuM kAraNa mAtra rAga dveSa meharujIvanA pariNAma che, je samyagdarzana temaja A zAMtinA ghAtRka che. bhAvArtha- saMsArI jIvamAM AhAra, bhaya, mithuna ane parigraha e cAra saMjJAo keIne koIpaNa rUpamAM rahe che tethI kaMIpaNa saMsArI jIva sukhI nathI. saMjJAnuM nAmaja tRSNa che, ane tRNuja AkulatAnuM bIja che te AkulatA sukharupa kema hAI zakI kadApi na ja hoya. chatAM jIva sAtavedanInA udayamAM sukha mAnI rahyo che, paNa te vAstavika sukha nathI paNa khaja che. zuM AtmAnuM sukha parane AdhIna hoya, ke kSaNika heya? zuM tene sukha kahI zakAyI naja kahI zakAya. / raMjayati azubhakuNape rAgo dvaSopi dRSTinityaM / mohopi mahAripuH yabhiyataM mohayati sadbhAvaM // 71 //
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ * artha - rAga rUpa pariNAma che te A jIvane azubha, apavitra azuci, ane durgadhI vastuomAM paNa ati Azakti (prIti) upajAve che ane zreSa che, te jIvane samyagdarzanAdi uttama Atmika nirmala guNemAM DhaSa (aprIti) utpanna karAve che. tathA meha (darzana meha) te mahAna verI che kemake te sadA jIvanA, asalI svarUpane bhUlAvI Ape che, arthAt paramAtmasvarupathI parAkSukha (vimukha ) karAve che. kacinmUDhaM kacidbhAntaM kacidbhIta kacidratam / zaGkitaM caM kacikliSTaM rAgApaiH kriyatemanaH // 72 // artha- jerAgAdika bhave che te manane kayAre te mUDha kare che, kayAre brama rUpa kare che, kayAre bhayabhIta kare che, kayAre rogothI. calAyamAna kare che, kayAre zaMkti kare che ane kayAre kalezarUpa kare che, ItyAdi aneka prakAre sthiratAthI calAyamAna kare che, arthAt mananI sthiratA nathI thavA detA. ____ prayAsaiH phalgubhirmUDha kimAtmA daMDyate'dhikam / zakyate na hiceccataH kartuM rAgAdi varjitam // 73 // artha- he mUDhaprANI! je tuM tArA cittane rAgAdikathI rahita karavAne samartha nathI te anya kalezethI AtmAne vyartha daMDa kema Ape che kemake rAgAdikane nAza karyA vinA anya kheda karo niSphala che.
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ * * * - - - - - ropA taravadayA | nAnyad dravyaM vikSyate kiMcanApi // raM drA~ttinacaritA vyaktAyata svasvabhAvenayasmAt // 74 / artha nirmaLa taravaSTithI dekhIe te, rAga dveSane utpanna karavAvALuM anya koI dravya jarAya dekhAtuM nathI, kAraNa ke sarve dravyonI utpatti pitAnA nijasvabhAvathI thatI aMtaraMgamAM atyaMta pragaTarUpa zobhe (prakAze) che. bhAvArtha- rAga dveSa cetananAM ja pariNAma che. anya dravyamAM anya dravyanA guNe paryAnI utpatti thatI nathI. kAraNake sarva drasenI utpatti pitA potAnA svabhAvathIja thAya che. rAgajanmani nimittatAM pr-|| rAva tathAti e tu te A vAMti nadi vArtA ' zuddhabodhavidhurAMdhabuddhayaH // 75 / / atha- je puruSa rAganI utpattimAM pUradravyanuM nimitta paNuM mAne che, ane pitAnuM kAMI paNa kAraNuM nathI mAnatA, teonI buddhi zuddha nayanA viSayabhUta zuddha AtmasvarUpanA jJAnathI rahita aMdha che, evA cha mahi nadIne utarI zakatA nathI. ".
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvArtha- zuddha nayane viSaya eka, abheda, nitya caitanya camatkAra mAtra anaMta zakitane dhAraka AtmA che. te potAnAja (ajJAna) aparAdhathI rAga dveSa rUpe pariName che. evuM nathI ke jema nimittabhUta paridravya pariNumAve tema AtmAne baLa jabarIe pariNamavuM ja paDe. arthAt paradravya parimAve tema ja AmA pariName evo parAdhIna ke puruSArthahIna AtmA nathI. AtmA svayaM pariNamanazIla che. te pote svayaM parane Azraya grahaNa karI parAdhIna mAnI beThA che. te ajJAna mAnyatAne svAmI paNa poteja che, te parAdhInapaNAnI mAnyatAne cheDI svAdhInatAnI mAnyatAne dhAraNa kare to pite svataMtraja che. paNa ajJAna mAnyatA choDavI ke na choDavI, tene te pote (AtmA) vataMtrasvAmI che. tenI mAnyatAne (pariNamanane) keNa cheDAvI Ape ke pheravI zake? kAraNa ke dravya koI dravyanA guNaparyAyomAM kadI paNa praveza karI zaktA nathI. padravya AtmAne jema pariNamAve temaja AtmA pariName evI jenI ekAMta buddhi che, evA AtmAo kadI paNa meha rUpI nadIne utarI zaktA nathI. jaDakarmo (padArtho) te pote pitAne ke pitAnI jAti, svabhAva ke svarupane jANatA nathI. jANanAra pateja bhUlya che, temAM bIjAne zuM deSa? parano Azraya karI pite svayaM rAgadveSa bhAve pariName che, te rAga dveSa karavAmAM pote jema svataMtra che, tema rAga dveSa
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ maTADavAmAM paNa pite svataMtra che. te banne prakAranA pariNamanane pote svAmI che. paraMtu je paranA karAvyAja rAga dveSa thatA hoya, te para to rAga dveSa karAvyAja kare? vaLI saMsArI jIvono evo eka paNa samaya nathI ke jyAre karmane udaya naja hoya, ane udayAnusAraja pariNamana karavuM paDe te mokSane abhAva thaze. mATe rAga dveSa pitAnA karyA thAya che, ane pitAnA maTADayA maTe che, ema kathaMcita mAnavuM te samyajJAna che. (vizeSa saMpAdakIya vaktavya vAMce) eba baMdha samAso jIvAnAM nizcayema nirdiSThaH ahamiyatInAM vyavahAro'nyathA bhaNitaH // 76 // artha - parama kAruNyAmRtanA nidhi arahaMtadeve saMsArI chene, pota prakAre rAgarUpa pariNamaja nizcayathI baMdha che, evuM baMdhanuM saMkSepa kathana munizvane batAvyuM che. nizcaya baMdhathI jude eka kSetrAvagAharUpa dravya karmane baMdha je jIne che, tene bhagavaMte upacArathI baMdha (vyavahAra) kahela che. bhAvArtha- je puNya pAparUpa AtmAnA rAgAdi rUpa pariNAma che, te AtmAnAM karma che. ene kartA AtmA che, te rAga pariNAmane pitAnA pariNAmathIja grahaNa kare che. ane pitAthIja choDe che. eTalA mATe zuddha dravyane kahevAvALe nizcaya naya jANo. tathA je, dravyakarmarUpa pudgalapariNAma AtmAnAM karma che, tene AtmA kartA che, temaja grahaNa karavAvALA tathA choDavA vALe paNa che. e azuddha dravyane kahevAvALo vyavahAra naya che. evI rIte nizcaya
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 vyavahAranaye karI zuddhAzuddha rUpa aMdhanuM svarUpa e prakAra atAvyu che. paraMtu eTalu vizeSa che ke, nizcaya naya grahaNa mavA cAgya che, kemake te kevala dravyanA pariNAmane dekhADe che, ane sASyarUpa zuddha draSyanA svarUpane dekhADe che. vyavahAra naya paradravyanA pariNAmane AtmapariNAma dekhADatA DhAvAthI aNu dravya kahe che, mATe grahuNa yAgya nathI. ahIM kAi prazna kare ke tame rAgADhi pariNAmane nizcaya khaMdha kahyo ane tene zudhdha dravyanA kathanarUpa tathA grahaNayeAgya kahela che, tenuM zuM kAraNe A tamArUM kathana ThIka nathI; kemake rAgAdi pariNAma tA dravyanI azudhdhatA kare che. te grahaNa karavA yogya kema hAi zake ? enu samAdhAna evI rIte che ke, rAgAdi pariNAma te AtmAnI azudhdhatAja kare che, emAM jarA paNa sadeha nathI; paraM tu A jagAe khIjI vivakSAthI kathana karavAmAM Avela che. te batAve che ke ahIM zudhdha draSyanuM kathana eka dravyAzrita pariNAmanI apekSAthI jANavuM joIe, ane azudra kathanathI anya dravyanA pariNAma anya dravyamAM lagADavAM ema jANavuM. A jagAe je khaMdha rUpa nizcaya naya grahaNa karavA ceAgya kahela che, te eTalA ja mATe ke, A jIva peAtAnA pariNAmeAthI peAtAne 'dhAela samajaze, te pAtAthIja peAtAne cheDAvaze, evI samajaNu thavAne mATe grahaNa yAgya hela che. jo peAtAne bIjAthI khaMdhAela mAnaze te ja rAgAdi pariNAmAnA tyAgI thai pAtAnAM vItarAga pariNAmane te dhAraNa karaze, e apekSAthI nizcayama dha zuddhadravyanA sAdhaka kahela che. " ,"
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ azudatAnI aMdara paNa zuddha jIvane pratibhAsa thAya che - nA saMbhavaM bhavedetat tadvidherUpa lbdhitH|| soparakte rabhUtArthAt siddha nyAyAda darzanam // 77 / / artha - azuddhatAnI aMdaraja zuddha jIvane pratibhAsa thAya che, A vAta asiddha (beTI) nathI; kintu aneka prakArathI siddha che. ayathArtha upAdhine saMbaMdha thaI javAnA kAraNe te zuddhatAnuM darzana nathI thatuM. - * . . bhAvArtha - pudgalanA nimittathI AtmAmAM je azuddhatA AvI che, tethI AtmAnuM zuddha svarUpa DhaMkAI gaela che, te paNa upAdhi rahita avasthAnuM dhyAna karavAthI azuddhatAnI aMdara paNa zuddhatAnuM avalokana thAya che. kema karma AdithI mizrita rahevA chatAM paNa upagarUpa pariNAma dvArA jIvane judo anubhava karavAmAM Ave che. rAgAdika bhAva, pugala kamane kAraNa bhUta che, ane pugala kama, rAgAdika bhAva karmone kAraNe bhUta che. tenAthI A Atma nija svabhAvanI apekSAe aneka prakAranA karmajanita bhAvothI pRthaka (judAja) caitanyamaya vastu che. jema lAlaraMganA nimittathI sphaTika maNi lAla rUpa dekhAya che-vAstavika lAla svarUpa thaI gaye nathI. lAlAza te sphaTikanI kSaNika uparanI jhalaka mAtraja che ane sphaTika te svabhAvathI zvetavarNathI zobhAyamAna che che. A vAtane parIkSaka jhaverI sArI rIte jANe che, paraMtu je ratna parIkSAnI kalAthI anabhijJa (ajANa) che sphaTikane
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 ratnamaNi athavA lAla svarUpaja sadA dekhe che, evI rIte karmanA nimittathI AtmA rAgAdi rUpa pariNamana kare che. paraMtu yathA mAM rAgArdika bhAva AtmAnA nija svabhAva nathI; paraMtu AtmA peAtAnI svacchatArUpa caitanyaguNu sahita birAjamAna che. rAgAdikapaNutA . Atma svarUpathI vibhinna kSaNika uparanI jhalaka mAtra che. e vAtane yathArtha svarUpanA parIkSaka sAcA jJAnI anubhavI puruSa sArI rIte jANe che. paraMtu ajJAnI aparIkSakane te AtmA rAgAdi rUpaja sadA pratibhAse che. jIvo na karoti ghaTaM naiva puDhaM naivazeSakAnidravyANi / yogovayogA utpAdakauca tayorbhavati kartI // 78 // artha:- jIva ghaDAne nathI karatA ane vajrane paNa nathI karatA, tathA zeSa dravyAne paNa nathI karatA: paraMtu jIvanA cAga ane upayAga e anne ghaTAkrikane utpanna karavAmAM nimitta mAtra che. yAga ane upayoga e annanA kartA jIva che. AtmAnA cAga (mana vacana kAyAnA nimittathI Atma pradezanA prakalpa rUpa vyApAra ) ane upayoga (jJAnanuM klAyAthI upayukta thavuM athavA upayAga AtmAnAM-caitanyanAM rAgAdi vikAra rUpa pariNAma che) e banne ghaTAdika tathA kaiAdhArdikanuM nimitta che. e yAga ane upayoga ghaTADhikanA nimitta kartA kahI zakAya; paraMtu AtmAne tA ghaTAdikanA nimita kartA kAi paNa hIsAbe na ja kahI zakAya. AtmAne yAga upayAganA o saMsAra avasthAmAM ajJAnathI kahe che, ahIM tAtparya e che ke dravya dRSTie teA kAi nya anya keAI dravyanuM kartA
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7ii nathI. paraMtu paryAyaSTithI ke dravyane paryAya kaI samaye anya keI dravyanA paryAyanuM nimitta thAya che, e apekSAthI anyanAM pariNAma keI anya pariNAmanA nimittakartA kahevAya che. paraMtu paramArthathI dravya potAnA pariNAmane kartA che. anya pa@iAmane kartA anya dravya kadApi nathI, ema jANavuM na jAtu rAgAdi nimittbhaav-| mAtmAtmano yAti yayAkAMtaH / tasmibimittaM parasaMma eva vastusvabhAvo'yamudeti tAvat // 79 // artha - AtmA pitAnA rAgAdika (pariNAma) nuM nimitta kadI paNa thatuM nathI. AtmAnAM rAsAdika pariNAma thavAnuM nimitta paravyane saMbaMdha ja che jema sUryakAMta maNi pite pitAnA svabhAvathI agnirUpe pariNamatuM nathIparaMtu temAM sUryanuM biMba (anirUpe pariNamanamAM) nimitta che. A vastune svabhAva prakAzamAna che. te koIne karela nathI. bhAvArtha:- AtmAmAM bhAvika nAmanI zakti che. tenuM vaibhAvika pariNamana paradravyanA saMgathI thAya che. paNa je paradravyanA saMga vinA paNa AtmAnI zakti vaibhAvikabhAve svayaM pariNamatI hoya te AtmAnI mudazA thavA saMbhava nathI. pratyeka dravya pita. pitAnA svabhAvathIja pariNamanazIla che. tene koI anya dravya baLajabarIthI pariNamAvatuM nathI. paNa vaibhAvika pariNamana para
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 ke dravyanA saMga vinA kadIpaNa banI zake nahI. je tema mAnavAmAM na Ave te vaibhAvika pariNamane AtmAne svabhAva thaI jAya, paNa tema te banI zakatuM nathI. kAraNa vibhAvika zaktine nAza kadIpaNuM FthatuM nathI, te siddhabhagavatamAM paNa che tyAM vaibhAvika pariNamana thavAnuM nimitta kAraNa na hovAthI svAbhAvika pariNamana thAya che, ema avadhAravuM teja samyajJAna che. rAgadveSAviha hi bhavati jJAnamajJAna bhAvAta tau vastutvaprANihitadRzA dRzyamAnau na kiMcit / samyagdRSTiH kSapayatu tatastattvadRSTayA sphuTaM tau jJAnajyoti lati sahajaM yena pUrNAcalAciH // 80 // athara- A AtmAmAM jJAna che te ja ajJAna bhAvathI rAgadveSa rUpe pariName che, ane te rAgAdika vAstavamAM sthAyI STi (divyadRSTi) vaDe jotA te (rAgadveSa) kAMI paNa nathI temaja te dravyarUpa judo padArthanathI mATe AcArya mahArAja preraNA kare che ke, je samyagdaSTi che te tatvaSTi vaDe temane rAgadveSane) pragaTa rIte nAza kare, ke jethI pUrNa prakAza rU5 acaLa dIptivALI dedIpyamAna svAbhAvika jJAna jyoti prakAzita thAya. yadiha bhavati rAgadveSadoSaprasUtiH katarapi pareSAM dUSaNaM nAsti tatra / svayamayamaparAdhI tatra sarpatyabodho:bhavatu viditamastaM yAtvabodho'smi bodhaH // 81 // . ' ' . ' , ' ,
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ .93 paradravyanA jarA paNa deASa nathI. ja aparAdhI thai phelAela che. jANe. ajJAna asta thaI jatAM, sabhyajJAna pragaTa thaze. artha:- je AtmamAM rAga dveSarUpa doSonI utpatti thAyache, tyAM tyAM te svayaM AtmAnuM ajJAna ema huM jIvA ! tame pragaTapaNe hu jJAna svarUpI chuM, 14 evuM 66. bhAvA - naimittika bhAvAne peAtAnA mAnavA te ja ajJAna che. nimitta naimittika sa Mbadhane nahi jANatA ajJAnI jIta, 66 sabhya mane rAgadveSa upajAve che," tema ajJAnamAM mAnI paradrabyA para kopra kareche. tene haTADavA kozIza kareche; arthAta jJeyajJAyaka bhAvane maTAvI devA mAMgeche, temAM peAtAnI astine nAza pAteja peAtAnA ajJAnathI mAnI rahyo che. Aja ajJAnanA aparAdha che. mATe huM jIva ! ajJAnanI mAnyatAnA nAza karI sammajJAna pragaTa karI. ane AtmA jJAnasvarUpI che ema anubhava karo. arthAt potAnA doSane ( aparAdhane ) DhALe; paNa ' para upara kApa na karI ema AcArya deve upadeza karela che. pratyarthaM pariNAmitvamathAnAmetadasti yat / arthamartha jJAnaM muddAdaLanuM viSayA // 82 // artha:- pratyeka padArthanuM samaye pariNAmamAM jJAna hareka padArtha ane dveSa kareche. bhAvArtha:- padArthomAM iAniSTha muddhi thavAthI kAimAM mAha samaye pariNamana thAya che. te pratye mAha kare che, rAga kare che
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( mamatva ) rUpa pariNamana thAya che. kAimAM rogarUpa pariNamane thAya che. ane kAImAM dveSarUpa pariNamana thAya che. santi saMsArajIvAnAM karmAzAzcAdhyAgatAH / muhAna rajyan dvipastatra tatphale nopayujyate // 83 // a:- sarve saMsArIjIvAne sattAmAM sthitaka sAuthamAM AvyAM ja kareche; tethI A jIva enA phUlamAM meha kare che, rAga kare che, dveSa kare che, arthAt phula lAgavAmAM taddIna thaI jAya che. bhAvAtha:- sarve sa'sArIivene samaye samaye zubhAzubha karmanA udaya AvyA kare che, paraMtu te udaya khaMdhanuM kAraNa nathI paNa baMdhanuM kAraNa tA jyAre jyAre zubhAzubha karmonA udayathI utpanna thayela ISTa (sAkA) aniSTa (mAThA) padArthonA cAga male che, tyAre temAM jIva rAgI, dveSI, meAhI thaI pariNamana kare che; tyAreja baMdha thAya che. mATe jJAna tathA karmInA uyathI utpanna thayela kriyAo baMdhanuM kAraNa nathI; paraMtu khaMdhanuM kAraNa mAtra zaMga dveSa ane meharUpa AtmAnAM piraNAma ja che. te jherI pariNAmane sulaTAvI rAgadveSa meharahita karI nirmIla sva-saMvedana ( AtmAe pAteja-peAtAnA zuddha svabhAvanA anubhava karavA ) jJAnAmRtarUpa karavA; arthAt samatArUpa pariNumAvavAM eja meAkSanuM ane samyagdarzana ratnanI prAptinuM asAdhAraNa kAraNa che. ajJAnI AtmAonA evA kAI vicitra svabhAva thaI gayA che ke, iSTa-aniSTa padArthane AdhIna thaI poteja sukhaduHkhanI mamatA karIye che ane samyagdaSTi bhavyAtmA rAgadveSAdvi jherI pariNAmAne
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 75 upayoga bhUmimAM AvavA detuM nathI. arthAta svIkAratA nathI. te bhAve pariNamatuM nathI te mAtra jJAyaka bhAve rahI udayajanya vipAkane jANe che ane jJAnabhAve pariName che. te kemake saccanarUpa ratnamAMthI jharatAM asAdhAraNa adabhuta-apUrva upagArUpa amRtanuM ja kAraNa che. rAgadveSAdika te mehanI karmanA udayane vipAka che. te caitanyanA nija svabhAvanA svAdathI jude ja che, ema samyagdaSTi bhedajJAnI bhavyAtmA jANe che. ubhaya baMdha ja saMskAra nuM kAraNa che. te jJAnI AtmA prajJAthIpitAnA AtmAne ne tAravI le che. ajJAnIne te kaLAne abhAva che, tethI tanmaya thaI ubhaya baMdharUpe pariName che. ajJAnIne pUrva udaya karma navA baMdha (saMsAranuM kAraNa thAya che ane jJAnIne te pUrvakarma nirjarAnuM kAraNa thAya che Aja jJAnInI agAdha bhedajJAnanI kaLA che. te ajJAnInI buddhimAM AvI zakatuM nathI. bhAvena yena jIvaH pazyati jAnAtyAgataM viSaye / rajyati tenaiva punarbadhyate karmetyupadezaH / / 84 / / artha- A AtmA rAga dveSa mahabhAve karI IndriAnA viSayamAM Avela je IcchAniSTa padArthone jANe che, dekhe che ane rAga dveSa neharUpa pariNAme karI tadAkAra (lIna) thaI jAya che. ane pharI te, bhAvanA nimitathI jJAnAvaraNAdi ATha prakAranA dravya karma baMdhAya che, e bhagavAnane upadeza che. bhAvArtha- AtmA jJAtA daSTA svabhAvI che. paraMtu jayAre saga cheSa maha bhAvathI reya padArthane dekhe che- jANe che tyAre AtmAne
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ cida dhiMkAra rUpa rAga deSa meha pariNAma thAya che. te azuddha upaga rUpe pariNAmenuM thayuM te ja bhAva baMdha che ane A bhAva ba ja dravyabaMdhanuM nimitte kAraNe che. arthAt bhAvakarmAnusAra iMca baMdhAya che, e zrI jinendradevane sadupadeza ecake manamAM dhAraNa karavA yogya che. kiyA be prakAranI che. eka jJapti kriyA ane bIjI vArtha pariNumanakriyA. temAM rAga dveSa mahuM rahita jJAnanA jaNavArUpa kiyAne jJapti kiyA kahe che ane je rAga dveSa mAha sahita padArthane jANavA, te kriyAne yArthI pariNamanakriyA kahe che. te bannemAMthI yArtha pariNamana kriyAthI baMdha thAya che. ane paramAmRta pravAhinI "tikriyA" thI karma baMdha thatuM nathI. jIvakRtaM pariNAma nimitamAtraM prapadya punaranye / khayameva pariNamante'tra pudgalAH karmabhAvena // 85 // artha:- ahIM jIvanA karelA rAgAdi pariNAmenuM nimitta mAtra pAmI pharI anya pugala skaMdha (kAmaNavargaNa) (svayaM) enI meLeja jJAnAvaraNAdi ka rUpe pariNamana kare che. ' bhAvArtha-je samaye jIva rAga meha bhAvarUpa pariNamana kare che, te samaye te bhAvonuM nimitta pAmI pudgala dravya svataH karma avasthAne dhAraNa kare che. vizeSa mAtra eTaluM ja che ke je AtmA deva guru dharmAdika prazasta rAgarUpa pariNamana kare che tene zubha kamano baMdha thAya che, ane anya je aprazasta rAga dveSa athavA gAherU pariNamana kare che, ene pApabaMdha thAya che. ahIM ema
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 77 prazna karavAmAM Ave che, jIvanA mahA sumarUpa bhAvenI smRti jaDa pudagalane kevA prakAre thAya che! ane je smRti nathI thatI te te pudagala paramANu kAraNa vinA purapAparUpa pariNamana kema kare che? ene uttara e che ke, jema eka maMtrasAdhaka puruSa gupta sthAnamAM besI koI maMtrano jApa kare che ane enA karyA vinAja kevala maMtranI zaktithI anya janene pIDA utpanna thAya che athavA sukha thAya che, evI ja rIte ajJAnI jIva pitAnA aMtaraMgamAM utpanna thaela vibhAva bhAvenI zaktithI enA karyA vinA ja kaI pudgala puNyarUpa ane kaI pudgala pAparUpa pariNamana kare che. sArAMza e che ke enA bhAvamAM evI kaI vicitra zakti che ke enA nimittathIpugala svayaM aneka avasthAone dhAraNa kare che. AtmA potAnuM ahita (buruM) pitAnA azuddha pariNAmathI ja kare che. kemake karma to jaDa che. tene AtmAne sukhaduHkha ApavAnI koI paNa IcchA nathI ane te karma svayameva karmarUpe pariName nahi, paraMtu AtmAnA azuddha pariNAma (azuddha upayoganA nimittathI kamarUpa thAya che. jema keI ajJAnI potAnA hAthamAM paththara laI potAnuM mAthuM pheDe te te paththarano ze deSa kAMI nahiM taima jIva potAnA rAgAdika pariNamee karI pugalane kamarUpa pariNumAvI pitAnuM ahita kare te karmane zo doSa? kAMI nahiM; mATe karmathI rAga dveSa kare te paNa miyA kahela che. ajJAnI AtmAne eka evo svabhAva che ke ISTa aniSTa padArthone vaza thaI pote ja sukhaduHkhanI kalpanA karI le che jema aghati karmane viSe vedanIya karmanA udaye karI zarIra viSe bAhya sukha
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 duHkhanuM kAraNu utpanna thAya che. zarIramAM ArogyapaNuM, rAgIpaNuM zaktivAnapaNuM, du lapaNuM ityAdika ane kSudhA, tRSA, rAga, kheda, pIDA ityAdika sukhadu:khanAM kAraNa thAya che. mAhya viSe STi (gamatA) Rtu patranAdika athavA iSTa sI putrAdrika athavA mitradhanAdika ane aniSTa (anugamatA) Rtu pavanAki athavA aniSTa strI putrAdika tathA zatru, daridratA, vadhu adhanAki sukhadu:khanAM kAraNa thAya che. e mAhya kAraNa kahyAM, temAM keTalAMka kAraNA tA evAM che ke pAteja sukhadu:khanA kAnubhUta thAya che. evA kAraNeAnuM maLavuM vedanIya karmana, udayathI thAya che. temAM sAtAvedanIyathI sukhanuM kAraNa maLe che ane asAtAvedanIyathI du:khanuM kAraNa maLe, e kAraNeA tA sukha du:khane upajAve nahi~ paraMtu AtmA meha karmAMnA udayathI poteja sukhadu:kha mAne che; chatAM vedanIya karmanA udayaneA ane meAhanIya karmanA udayanA avAja saMbadha che. jyAre sAtAvedanIyanuM utpanna karela khAdya kAraNa maLe tyAre tA sukSma mAnavApa sAha karmInA udaya hAya ane jyAre asAtA vedanIyanuM nIpajAvela bAhya kAraNa maLe tyAre du:kha mAnavA rUpa mAhukama nA uDDaya hAya ane eja kAraNa kAMIne sukhanuM, kAine duHkhanuM kAraNa thAya che. jema kAIne sAtAvedanIyanA udayathI maLela vastra sukhanuM kAraNa thAya che temaja kAine asAtAvedanIyanA udayathI maLela vasa duHkhanuM kAraNa thAya che. mATe khAdya vastu sukhaduHkhanuM nimitta mAtraja che, paraMtu je sukha du:kha thAya che, te mAhanA nimittathI thAya che, nirmohI suniyAne aneka Rddhi Adi pariSAdi kAraNa maLe teA paNa sukhIdu:khI na thAya ane mAhI
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ chavane kAraNe maLe athavA na maLe; chatAM paNa pitAnA saMkalpathI sukhI duHkhI thayAja kare che. tyAM paNa tIvra mehanA kAraNe maLavAthI tIvra sukhadu:kha thAya ane te ja kAraNe maMdamahIne maLavAthI maMda sukhaduHkha thAya; mATe sukha duHkhanuM mULa kAraNa mehane udaya ja che. anya vastu baLavAna kAraNa nathI paraMtu anya vastune ane jIvanA pariNAmane nimitta naimittikanI mukhyatA jaNAya che. tethI mehIjIva anya vastune ja sukhadu:khanuM kAraNa mAne che. ema vedanIya karmathI sukhaduHkhanuM kAraNa utpanna thAya che. ajJAnI bahidRSTi AtmA pitAnA zuddha Atmika svabhAvanA anubhavathI atyaMta bahAra che. kemake pApakarmanA udayamAM tanyAya thaI te duHkhI thAya che athavA puNyakarmanA udayamAM tanmaya thaI kSaNabharane mATe sukhanI kalpanA karI le che. kayAreka harSarUpa pariNatimAM ane kayAreka zekarUpa pariNatimAM phasAI rahe che, arthAt zubhAzubha karmonA udayamAM tanmaya rahe che. paraMtu jJAnI samyagdaSTi AtmA svarane bheda jANe che, tethI jyAre jyAre zubhakarmane udaya Ave che ane sAtArUpa avasthA thAya che, tyAre temAM harSa karyAvinA, A puNyadayanuM kSaNika kArya che ema mAne che. ane jyAre pApano udaya Ave che tyAre je asAtArUpa avasthA thAya che temAM zeka athavA viSAda karyA vinA, A pApanA udayanuM kSaNika kArya che ema mAne che. samyajJAnI sadAya vastune vicAra rAkhe che, ethI karmodayamAM tanmaya na thatAM jJAtA-draSTA rahe cheeja jJAnInuM lakSaNa che.
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddha dravya nirUpaNArpitamatesta samutpazyato / naikadravyagataM. cakAsti kimapi dravyAMtaraM jAtacita, // jJAnajJeyamavaiti yattutadayaM shuddhkhbhaavodyH| . vi zAMtarasAdhatA te vanAra pAThavA artha - je bhavya AtmAe zuddhadravyanuM nirUpaNa karavAmAM pitAnI nirmala buddhinuM anusaMdhAna karyuM che arthAta zuddhAtma svarUpane anubhava karavAmAM upayogane joDe che, ane je tatva svarUpane pratyakSa anubhave che, evA puruSane eka dravyamAM prApta thaela anya dravya keI vakhate paNa kiMcit pratibhAsatuM nathI, tathA jJAna anya padArthone jANe che, te jJAnanA svaccha ane zuddha svabhAvane udaya che, paraMtu ajJAnI ke anya dravyane grahaNa karavAmAM AkUla vyAkULa buddhivALA thaI zuddha svarUpathI kema calAyamAna thAya che? : bhAvArtha - nirmaLa zuddhanayanI dRSTie tattvanuM svarUpa vicAravAthI anyadravyane anyadravyamAM praveza nathI dekhAte. paraMtu jJAnamAM je anya dravya pratibhAse che te jJAnanI svacchatAno svabhAva che. jJAna tene jarA paNa grahaNa nathI karatuM. A leke anya dravyanuM jJAnamAM pratibimba dekhI pitAnA "jJAnasvarUpathI chUTI reyane grahaNa karavAnI buddhi kare che, te ajJAna che. zrI AcArya mahArAje tenA upara zkaraNa buddhi lAvI kahyuM che ke A leka tatva svarUpathI kema calAyamAna thAya che? jema dvipaka svabhAva ghaTapaTa Adi
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ padArthone prakAzavAna che, tema jJAnane svabhAva mane jANavAne che. e vastune svabhAva che. zeyane jANavA mAtrathI jJAnamAM vikAra nathI thatuM paraMtu mane jANI temAM bhaluM buruM mAnI, AtmA rAgI, dveSI, vikArI thAya che. te ajJAna che. ethI AcArya mahArAja kahe che ke vastune svabhAva to upara kahyA pramANe che, chatAM AtmA ajJAnI thaI rAga, dveSa, meha rUpa kema pariName che? pitAnI svAbhAvika udAsIna (vItarAga) avasthA rUpa kema nathI rahetuM? karma te pudagala che. ane ene kartA je. jIvane kahevAmAM Ave te e bannemAM moTe bheda che. kemake jIva te pudagalamAM nathI ane pudgala jIvamAM nathI, te e bannene kartA karmabhAva kevI rIte banI zakena ja banI zake. kemake jIva te jJAtA che, te jJAtA ja che. pudgalane rtA nathI ane pudagala karma che te te karma ja che. evI rIte pragaTa bhinnadravya che te paNa ajJAnIne A meha kema nAce che ke " huM te kurtA chuM ane A pugala mArAM karma che." A mahAna Azcarya che, chatAM ajJAnIne meha nAcate heyato bhale nAce, paraMtu vastunuM svarUpa te jevuM che tevuM ja raheze. tema A phartA karaNaM karma karmaphalaM cAtmeti nizcitaH shrmnnH| .. - pariNAmati naivAcagharamAtmAnaM mane zuddha 87 | artha - kAryane karavAvALe kartA, jenAthI karavAmAM Ave evuM mukhya kAraNa te karaNa, je karAya te karma, ane karmanuM phaLa e cAre AtmA ja che, e nizcaya karavAvALA bhedavijJAnI muni para
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyarUpa pariNamana nathI karatA tyAre ja zuddha athati karmopAdhi rahita zuddha cidAnandasvarUpa AtmAne pAme che. bhAvArtha-jyAre A jIva paradravyanA saMbaMdhathI AtmAne jude jANI zuddha kartA, zuddha karaNa zuddha karma ane zuddha phaLa e cAre bhedathI AtmAne abheda rUpe samaje che ane nizcaya karI keI kAlamAM paNa parathI ekapaNuM pAmIne pariNamana nathI karate tyAre te ja jIva abhedarUpa jJAyaka mAtra pitAnA zuddha svarUpane prApta thAya che. eja kathanane duSTAta daI vizeSatAthI batAve che. jema lAla puSpanA sAgathI sphaTika ratamAM kAga vikAra utpanna thAya che, tema anAdi kAlathI pudagala karmanA saMbaMdhathI rAgavRtti utpanna thaI che, e huM parakRta vikAra sahita, pUrve ajJAna dazAmAM hatuM, te samayamAM paNa anya dravya mAruM koI paNa saMbaMdhI hatuM nahIM. evI avasthAmAM paNa huM ekaleja, mArI bhUlathI, sarAga cetanya bhAva karI rtA thaye. huM sarAga caitanya bhAva karI ajJAna bhAvanuM mukhya kAraNa thaye, tethI karaNuM paNa huM ja thaye. huM ja sarAga caitanya pariNati svabhAvathI mArA azuddha bhAvane prApta thayuM. tethI huMja karmarUpa thaye. huM ja sarAga caitanya bhAvathI utpanna ane Atmika sukhathI viparIta evA duHkharUpa karmaphaLane bhekatA thaye. ema ajJAna dazAmAM huM e cAre bhedethI abhedarUpa pariNamana karate hate. ane have jJAna dazAmAM jema lAla puSpane saMga chUTI javAthI sphaTika maNi nirmala svAbhAvika zuddha thaI jAya che, tema huM paNa sarvathA prakRtinA vikArathI rahita thaI nirmala mokSa mArgamAM pravartI
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ chuM. A vakhate paNa mArU keI nathI. huMja nirmaLa caitanya bhAvano svAdhIna kartA chuM, huM nirmaLa caitanyabhAve karI zuddha svabhAvanA atizayathI sAdhavAvALe karaNuM ane huMja nirmaLa caitanya pariNamana svabhAvathI zuddha svarUpane prApta thayela , eTalA mATe karma chuM. huM ja niLa caitanya svabhAve karI utpanna AkuLatA rahita Atmika sukha rUpa karmaphaLa chuM. ema jJAna dazAmAM paNa huM ja eka thayA. e cAra bhedethI abheda rUpa huM ja pariNamana karUM chuM, bIjo koI e A jIvanI baMdhapadhdhati ane mokSapadhdhati hovA chatAM paradavyarUpa pariNati ke samaye paNa thaI zakI nathI. jema eka bhAvarUpa pariNata thaela paramANune anya paramANunI sAthe saMga nathI thatuM, evI rIte AtmAne paNa paradravyonI sAthe saMbaMdha nathI thaI zakto ane azuddha paryAyathI paNa saMbaMdha nathI thato. ema ciMtavanathI te jJAnI nirmaLa thAya che, mATe anya dravyathI bhinna svarUpa kartA, karaNa, karma, phaLa Adi sarve bhedethI rahita abheda rUpa zudhdha naye karI mehanuM vinAzaka evuM prakAzarUpa A jIvanuM jJAna tatva zobhA pAme che-sArAMza e che ke, jyAre A jIvanI paravastumAM pariNati maTI jAya che ane kartA karma Adi bhedarUpa bhrama (ajJAnIne) nAza thAya che, tyAre ja zuddha svarUpane pAmI, jJAna mAtra nirmaLa Atmika prakAzamAM sahaja mahimA sahita niraMtara te mukta rUpa ja rahe che. pariNamamAnasyacitazcidAtmakaiH svayamapi svakai vaiH| ___ bhavati hi nimittamAtraM paudgalikaM karma tasyApi // 8 //
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha:- nizcaya na karIne pitAnA cetanasvarUpa rAgAdika pariNAmethI pote ja pariNamatA evA pUrvokta AtmAne paNa pudagala saMbaMdhI jJAnAvaraNadika dravyakarma kAraNa mAtra thAya che. bhAvArtha - jIvanA rAgAdika vibhAva bhAva svayaM nathI thatA, kemake je pitAthIja utpanna thAya te jJAna darzana samAna e paNa svabhAvabhAva thaI jAya. ane svabhAvabhAva thaI javAthI, avinAzI thaI jAya eTalA mATe e bhAva aupAdhika che kemake anya nimittathI utpanna thAya che ane te nimitta jJAnAvaraNAdi dravyakarmo che. jema jema dravya karma udaya avasthAne prApta thAya che, tema tema AtmA vibhAvarUpa pariNamana kare che. ahIM A prazna utpanna thAya che ke pudagalamAM evI kaI zakti che ke, je citanyanAthane paNa vibhAva bhAmAM pariNamana karAve che? enuM samAdhAna ema thAya che ke, jema ke puruSa upara maMtrapUrvaka raja-dhULa nAkhavAmAM Ave che te pitAne bhUlI nAnA prakAranI viparIta ceSTAo karavA lAgI jAya che. kemake maMtranA prabhAvathI e rajamAM evI kaI zakti utpanna thaI jAya che ke, je catura puruSane paNa gAMDe banAvI de che, ema A AtmA potAnA AtmapradezomAM rAgAdina nimittathI baMdha rUpa thaela pudagalanA kAraNathI pitAne bhUlI nAnA prakAranA viparIta bhAmAM pariNamana kare che. sArAMza e che ke AtmAnA vibhAve bhAvone nimittathI pudagalamAM evI koI vicitra zakti utpanna thAya che ke, je caitanya puruSane viparIta calAve che.
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ evamayaM karmakRtavirasamAhito'pi yukta ic|| - pratibhAti bAlizAnAM pratibhAsaH sa khalu bhavabIjaM // 89 // artha - evI rIte A AtmA karmonA nimittathI thayela bhAthI saMyukta na hovA chatAM paNa ajJAnI chane saMyukta sarikhe pratibhAsita thAya che, ane te pratibhAsaja nizcaya karIne saMsAranuM bIjabhUta che. bhAvArtha - evI rIte A jIva je ke nizcaya nayathI karma janita rAga dveSAdi bhAvathI rahita che, te paNuM A rAgI che, A DhebI che, e mithyA abhiprAya je ajJAnI-mehI jIvanI aMdara jhabake che, eja vAstavamAM ene. saMsAra paribhramaNanuM bIja che. rakto bandhAti karma mucyate karmabhI rAga rahitAtmA / eSa bandha samAso jIvAnAM jAnIhi nizcayataH // 9 // artha - je jIva para dravyamAM rAgI che teja jJAnAvaraNAdi karmone bAMdhe che, ane je rAga bhAve karI rahita che, te sarva karma kalAkethI mukta thAya che. nizcaya na karI sasArI AtmAone rAgAdi vibhAvarUpa azudhdha upaga ja bhAva baMdha che, evuM baMdhanuM saMkSepa kathana he ziSya! tuM samaja .. ajJAnI karmaphalaM prakRtisvabhAvasthitastu vedayate / .. jJAnI punaH karmaphalaM jAnAti uditaM na vedayate // 9 //
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha- ajJAnI AtmA karmonI prakRtimAM sthira thaI karmonAM phaLane anubhava kare che ane samyajJAnI AtmA karmonA phaLane mAtra jANeja che. paraMtu udayarUpa avasthAne bhegavata nathIH arthAt anubhava karatuM nathI. mehane nAza karavAne upAya. mohena vA rAgeNa vA dveSeNa vA pariNatasya visya / jAyate vividho bandhastasmAtte saMkSapayitavyAH // 12 // artha- mehabhAvathI athavA rAgabhAvathI athavA duSTabhAvathI pariNamatA evA jIvane aneka prakAre karmabadha utpanna thAya che. eTalA mATe bhavya AtmAe te rAga dveSa ane meha bhAvane mULa sattAmAMthI kSaya karavo yogya che. bhAvArtha- jIvanA rAga, dveSa, meha e traNe bhAvathI grAnA varaNAdi aneka karmabandha thAya che mATe e traNene nAza kare joIe. jema jaMgalane madonmatta hAthI mehathI ajJAnI thaI kANanI banAvelI kRtrima hAthaNane dekhI, atyaMta premabhAvane vaza thaI AliMgana kare che, tathA dveSabhAvathI anya hAthIone te hAthaNInI pAse AvatA dekhI laDavAne sAme doDe che ane tRNAdikathI AcchAdita (DhAMkela) khADAmAM paDI pakaDavAvALA puruSothI aneka prakAre baMdhAya che, evI rIte A jIvane paNa meha, rAga, dveSa, bhAvathI aneka prakAre karma baMdha thAya che. mekSanI IcchA karavAvALA puruSee aniSTa kAryanA kAraNa rUpa mehAdi traNe bhAvane mULa sattAmAMthI ja sarvathA prakAre kSaya karavo joIe.
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ arthe ayathAgrahaNaM karuNAbhAvazca tiryaGa manujeSu / . viSayeSu ca prasaMgo mohasyaitAni liMgAni // 93 // artha - padArthonA saMbaMdhamAM, jema che tema kahI grahaNa karatA arthAt ene jevo svabhAva che te ja svarUpe na mAnatAM ayathArtha rUpe (viparIta) samajavA, tathA tiryaMca ane manuSya pratye karuNA bhAva tha ane saMsAranA ISTha aniSTa padArthomAM-upayAganuM joDAvuM arthAt padArthone saMsarga kara, e badhA mehanAM cihna che. bhAvArtha- mahinA traNa bheda che- darzanameha, rAga, ane dveSa. padArthone viparItarUpe jANavA tathA manuSya tiryAmAM mamatva buddhithI dayA thavI, e te darzanamehanAM cihyuM che. ISTa viSayamAM prIti te rAganuM cihyuM che. aniSTa padArthomAM dUra dRSTi thavI te dveSanuM lakSaNa che. e traNa lakSaNethI mehane utpanna thaela joIne ene nAza avazya karavuM joIe. mohabajAdatidveSo bIjAnmUlAMG kurAviva / tasmAtjJAnAminA dAhyaM tadetau nirdidhakSuNA // 9 // artha - jema bIjathI vRkSanI jaDa ane aMkura utpanna thAya che, tema darzana meharUpI mULathI AtmAmAM rAga dveSa utpanna thAya che mATe je jIva rAga dveSane bALavAne Icche che, tene ucita che ke samyajJAnarUpI agnie karI darzana mehane dagdha kara bALa. . lakSaNethI mehane thavI te nA nAza avazya
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvArtha:- atavazradhdhAnarUpa mithyAtvabhAvanuM nAma darzana mAha che ane padArthane iSTa aniSTa mAnI tene viSe prIti, aprIti karavI tenuM nAma rAgadveSa che; kemake atattva zraddhAnathI ja padArtha iSTa aniSTa pratimAse che. jema vRkSanI jaDanuM ane aMkuzanuM mULa kAraNu khIja che, tema rAgadveSanuM mULa kAraNu da na meAhu che. jema kAi jaDa ane aMkuzane khALavA Icche te tenA bIjane khALe, tema rAga dveSane nAza karavAnI icchAvALA mAhunA nAtha kare. mehanA nAza thavAthI rAgadveSanA sahejamAM nAza thAya che. samyagdaSTine mehanA nAza thayA pachI kiMcit rAga dveSa raheche. paNa te anaMta saMsAranuM kAraNa nathI. vRkSanI jaDe kapANA pachI jema vRkSa lAMkhe| kALa rahetuM nathI: arthAt zIghra sukAi jAya che; tema rAga dveSa paNa zIghra nAthane prApta thaze; eTalA mATe rAga dveSanuM mULa kAraNadarzonamAha che tene bALI tenA nAza karavA. jema khIjane khALavAnuM kAraNu agni che tema darzanamehanA nAza karavAnuM kAraNu sabhyajJAna che. jJAnathI jIvAdi tattvAnA svarUpane yathArtha jANe teA atattvazraddhAnanA nAza thAya; mATe bhavya AtmAe ni`La tattvajJAnanA abhyAsane viSe sadAya tatpara rahevuM joie. ema karavAthI Atmazuddhi ( danavizuddhi ) svayameva pragaTa thAya che. dagdhe bIje yathA tyantaM prAdurbhavati nAM kura : karmabIje tathA dagdhe na rohati bhavAMkuraH // 95 // a:- jema khIja sarvathA prakAre maLI javAthI aMkura utpanna nathI thatA, temaja darzana mAhanIya karmarUpI khIja maLI javAthI
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 saMsArarUpa aMkura utpanna nathI thatA. jyAre kAraNaneAja nAza thaI gayA tyAre kArya kevI rIte thai zake ? na thaI zake. tema bhavanI utpattinuM kAraNu danamAhanIya karma che, te karmanA nAza thavAthI bhavanI utpatti kevI rIte hAI zake ? naja hAi zake. manuSyAdi ceAniomAM maravuM, uttpanna thayuM enuM nAma bhava che. bhavanA karmanA baMdhananI sAthe kArya kAraNuM samaMdha che. agRhItamithyAtvaAdinuM svarUpa je samaye kAI maMda kaSAyavAnsa'nI paMcendriya bhavya AtmA tattvanA paricaya karavAnI IcchA kare ane atattvane tattva samajI le te te samaye tene tattvazraddhAnarUpa mizcAtvanuM lakSaNu khatAvavAmAM Ave che. jyAM sudhI tattvane jANavAnI svAbhAvika aMtaraMga icchA utpanna nathI thai tyAM sudhI tattva zraddhAnanA abhAvavALAne mithyAtvanuM svarupa batAvyu che: kemake tava zraddhAnanA abhAva5 mithyAtvane agRhImithyAtva kahevAmAM Aveche ane abhiprAya (pariNAma) IcchApUrNAMka buddhipUrvaka tattvane tattvamAnI le che, tene gRhItamithyAtva kahevAmAM Ave che. agRhItamithyAtva anAdi kAlathI sarve jIvAmAM mancu ja rahe che ane gRhItamithyAtva mithyAzraddhAna karavAthI thAya che; mATe gRhItamithyAtvane anAdi na mAnatAM sAdi mAnavuM ceAgya che. agRhIta mithyAtvane naisargika (svAbhAvika) mithyAtva paNa kahe che. agRhItamithyAtvamAM vikalpa utpanna
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ thavAne asaMbhava che tethI tene uttara bheda kahevAmAM nathI AvatA, paraMtu gRhIta mithyAtvanA ghaNA prakAra (bheda) thaI zake che. te kahe che. gRhati magRhItaM ca paraM sAMzayikaMmataM / mithyAtvanaM tridhA yatra tazca samyaktva mucyate // 16 // artha- je tatvArtha 2dhAnamAM gRhItamithyAtva, agrahItamithyAtva ane saMzayamithyAtva, e traNa prakAranA mithyAtvane abhAva che, tene samyagdarzana kahe che. grAhatamithyAtvanuM svarUpa saMsA jjAyateyaJca, gRhItaM taccaturvidham / ajJAna viparItaMri hantio vinayathA 17 ti artha:- je mithyAtva pariNAma asat deva, asat guru ane asata dharmathI tathA tenI upAsanA karanAranI saMgatathI thAya che, tene gRhatamithyAtva kahe che. tenA cAra bheda che, te-ajJAna viparIta, ekAnta ane vinaya ema cara prakAre che. ajJAnamithyAtvanuM svarUpa pApa dhAbhi dhAnAva bodhareSu jaMtuSu / mithyAtvodaya paryAyo mithyAtvaM syAtadAdimam // 98 // artha- je pAmara mithyAdaSTi AtmA, pApa zuM vastu che. ane dharma zuM vastu che, tenA nAbathI paNa bahuja dUra che: ka
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ arthAta pApa zuM che ane dharma zuM che, tenA svarUpane jarA paNa jANatA nathI ane te tarapha lakSa paNa nathI ApatA, tathA puNya pApanA svarUpane jANavAnI IcchA paNa rAkhatA nathI, tene mithyAtvanA udayathI je pariNAma thAya che, te prathama ajJAna mithyAtva che. tenA traNa bheda che. hitamevanavettikazcana bhajate'nyaH khalu tatra saMzayam / viparIta ruci parojagat tribhira jJAna taMmo mirAhatam // 19 // artha - keTalAeka leke darzana mAha mithyAtva prakRtinA tIvra udayane laI hita, eTale AtmAne kalyANakAraka (sukha ApanAra) zuM vastu che, tene jarApaNa samajatA ja nathI, ane asalI sukha je mokSa sukha tene IcchatA paNa nathI. (1) ane keTalAeka leke hita zuM vastu che, tene manamAM sArI rIte samaje che. chatAM paNa emAM saMzaya Ane vyartha divase gumAve che, (2) tathA keTalAeka leke ahitane hitarUpa samajI le che. arthAt hitAhitanI parIkSA karavAmAM AtmazaktihIna ane utsAharahita hoya che. (3) upara batAvela traNa prakAranA ajJAne karI AkhuM jagat bedakhinna (dukhI) thaI rahela che. arthAta duHkhathI gherAela che. bhAvArtha - cetanA guNanuM mithyAtva rahita, zuddha jJAne pagarUpa tathA darzane pagarUpa pariNamavuM, tene zuddhabhAva kahe che, ane te zuddha bhAva (pariNAma) AtmAnA hitarUpa che. tenuM phala saMsAranI nivRtti che. arthAta mokSa che. darzana mehanIya karmanA
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ udayanA nimittathI cetanAnuM rAga, dveSa, mahAdi vibhAvabhAvarUpa pariNamavuM te azuddha pariNati che, tene azuddha bhAva kahe che. te AtmAne ahita rUpa che. tenuM kula anaMta duHkhamaya saMsAra paribhramaNa che mATe vivekI bhavya AtmAe hitAhitanuM yathArtha svarUpa samajI hitane aMgIkAra karavuM ane ahitarUpa pariNAmane parityAga karavA prayatnazIla banavuM viparIta mithyAtvanuM svarUpa yojJAna jJAyaka jJeya, yAthAtmyenirNayo'nyathA / sayenAtmanitadviddhi mithyAtva viparitajaM // 10 // artha- je mithyAtva pariNAmanA udayathI jJAna (jANavAnI zakti) jJAyaka (jANanAra AtmA) ane seya (jANavA yogya padArtho) mAM viparIta nizcaya karaH arthAt je vastune je svabhAva che, tene te svarUpe na mAnatAM viparIta (anya prakAre pravRtti karavI) rIte mAnavA, te atatva zraddhAnarUpa viparIta mithyAtvanuM svarUpa jANavuM. : adeve devabuddhiH syAdagurau gurudhAriha / ___ adharme dharmavajjJAnaM dRGamAhesyAnuzAsanAt // 1.1 // a- mehanIya kanI mithyAtva prakRtinA udayathI jIva adevamAM devapaNAnI buddhi, agurumAM gurupaNAnI buddhi, ane hiMsAdika adharmamAM dharmapaNAnI buddhi rAkhe che. arthAt viparIta mithyAtvane laI satadeva, sataguru ane satadharmamAM prIti na
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ karatAM adevamAM agurumAM ane adharmamAM prIti kare che. viparIta ruci mithyAtvathI pUrNapaNe gherAela AtmAnI upara pramANe avasthA thAya che ane te avasthA, paravastu vinA mAre nirvAha nahi thAya tathA sukha nahi maLe, evI bhAvanA utpanna kare che, zudhdhAtma svarUpathI bahirmukha rAkhe che ane nija svarUpane anubhava thavAmAM bAdhArUpa thAya che. viparIta cimithyAtvanuM mukhya kartavya e che ke, sat vastu upara arucibhAva ane asat upara rucibhAva karAve che. dRG mohavazataH kazcit, pramANayati tdvcH| viSakuMbhAdasau mUDhaH sudhAM pAtuM samIhate // 102 // artha- je kaI darzanamehanIyanI viparIta mithyAtva prakRtine vaza thaI kudevanAM viparIta vacanene pramANabhUta mAne che, te samajavuM joIe ke te mUrkha AtmA viSathI bharela ghaDAmAMthI amRtane pIvAnI icchA kare che. mithyAtvaM vidana jIvo, viparItadarzano bhavati / na ca dharma rocate hi madhuraM khalu rasaM yathA jvaritaH // 10 // artha:- darzanamehanIya prakRtine laI jIvanAM je pariNAma thAya che, tene mithyAtva kahe che. te mithyAtvarUpa pariNAmane anubhavate jIva che, tene anekAnta (aneka che aMta karelAM dharma jemAM) svarUpa je vastu tene dharma-svabhAva-athavA guNa te rUpa amRta athavA mokSa mArgamAM asAdhAraNa kAraNabhUta je samyagdarzana,
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyajJAna ane sammacAritra svarUpa je dharmAmRta, te ruci kara nathI lAgatAM. jema pItajavara vALA manuSyane svAdiSTa madhura rasa rucikara nathI lAgatuM, tema mithyAtvarUpa jherI pariNAmane laI atatva zraddhAnarUpa che dRSTi jenI evA miyAdaSTi AtmAne anekAnta dharmarUpI paramAmRta rUcikara nathI lAgatuM. ca zabdathI e abhiprAya che ke je kaI jIva bAhArathI samyagdaSTi samAna AcaraNa kare ane aMtaraMgamAM enuM viparIta pariNAma hoya te te vAstavamAM mithyAdRSTija che. yAvanmoho balI si, dIrgha saMsAratApica / na tAvat zuddha cidrUpe, ruciratyantAnazcalA // 10 // artha - jyAM sudhI AtmAnI sAthe mahAbalavAna darzanamehanIya karmane saMbaMdha che tathA dIrdhasaMsAranA arthAta haju ghaNuM kAla sudhI saMsAramAM paribhramaNa karavuM bAkI che, tyAMsudhI tene kayAre paNa zuddha caitanya jyoti svarUpa zuddhAtmAmAM viparIta mithyAtvane lIdhe nirmala cira prema thatA nathI. tAtparya e che ke nirmala tatvajJAnane anubhava, annadRSTi te bhavya AtmAne ja thAya che, paraMtu dIrdha saMsArI ane abhavyanI buddhimAM zuddhAtmatatva nathI pratibhAsatuM - ekAnta mithyAtvanuM svarUpa dravya paryAya rupethe, vyaMgecAkSaya sAdhane / tatsyAdekAntamithyAtvaM yenaikAntAvadhAraNam // 105 //
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha- samasta padArtho dravyapayAya svarUpa che, tathA saMpUrNa vastumAtra anaMta dharmAtmaka che. ane mokSamArga samyagdarzana samyagajJAna ane samyakUcAritrasvarUpa che. e traNenI ekatAthIja mokSa che. paraMtu e traNemAMthI keI ekaja dharmane mAna, bIjA ne na mAnavA, te ekAnta mithyAtva che. vicitra varNAcita citra muttamaM yathA gatAkSo na jano vilokate / pradaryamAnaM na tathA prapadyata kudRSTijIvo jinanAthazAsanam II 20 va aa artha - jema aneka prakAranA varSothI (raMgathI) sArI rIte citArAe citarela suMdara citrane AdhaLe mANasa nathI joI zakate, tema ekAnta mithyAtvarUpI jherI pariNAmathI jenI aMtarthakSu aMdha thaela che, e AtmA jinendradevanA nirdoSa amRtamaya zAsana (sapUrNa varatu mAtra anaMta dharmAtmaka che, evA apratihata siddhAntane anekAnta kahe che.) ne sArI rIte samajAvyA chatAM paNa zraddhA nathI karatA. . mUrkhApavAda trasanena dharma muMcaMti saMto na budhArcanIyam / tato hi doSaH paramANumAtro dharmavyudAse girirAjatulpaH // 10 // artha - ekAnta mithyAtvathI gherAela ajJAnI ane mUrkha kenA apavAdanA bhayane na gaNakAratA samyagdaSTi bhavya AtmA jJAnI paMDita puruSoe prarUpela anekAnta dharma, tene svapna paNa tyAgatA nathI : samyagdaSTi AtmA mUkha leMkanA niMdAtmaka
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ apavAdanA kathanane te paramANu mAtra deSa mAne che, kemake te nimitte uttama dharmane tyAga karavAthI ane dharmano nAza thavAthI te meru samAna mahAna deza che, ema te AtmA jANe che. nikhilasukhaphalAnA kalpane kalpavRkSa / kumatimatavibhItA ye vimuMcaMti dharmam / vimalamaNinidhAnaM pAvanaM duSTatuSTayai / / sphuTamapagatabAdhAH prApya te varjayati // 108 // artha- je pAmara aMtaraMga AtmavIrya zaktithI hIna che, te kubuddhi mithyASTionA matathI jherI abhiprAyathI) bhayabhIta thaI, samasta prakAranA akSaya atIndriya AtmasukharUpa phaLane ApavAmAM kalpavRkSa tulya, je anekAnta amRtasvarUpa uttama dharma tene taje che. temaja te ajJAnI mUDha AtmA nirdoSa nirmaLa evA amUlya ratnanA bhaMDArane pragaTa pAmI mAtra duSTa lekene prasanna rAkhavAne mATe dharmane parityAga kare che. bhAvArtha-mUDha jIva ekAntamithyAtvarUpI jherI pariNAmathI bharapUra dukAne mAtra prasanna rAkhavAne arthe uttama ciMtAmaNi rata tulya anekAnta dharmAmRtano tyAga karI mithyAtva rUpI halAhala jhera pIe che. juo mithyAtva pariNAmanuM mahAtmaya? vinaya mithyAtvanuM svarUpa manovAkkAyavRtena praNato sarva vastuSu / muktyupAyamatiryena mithyAtvaM syAtadaMtimaM // 109 // [, jIva ekAgavAne artha bicyA re
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 artha:- je mithyAtvanA udayathI sarve padArthomAM muktinA upAya mAnavAmAM Ave che ane sarve kAyAthI praNAma karavAmAM Ave che, kahevAmAM Ave che. padArthane mana, vacana, vinayamithyAtva tene bhAvArtha :- sa'sAramAM jeTalA devA che, te sarve pUjavA cAgya che ane jeTalA zAstro athavA da nA pracalita che te sarve sukhadAyI che, emAM kAi jAtanA bheda nathI. sarve thI mukti tathA AtmahitanI prApti thai zake che, ema te mAne che koI paNa. pApAnubaMdhI sAmAnya pracura puNyazALI vyaktinI puNya prakRtimAM mU Ai, tene devatulya-meAkSagAmI mAnI, tenA guNu grAma karavA, vinaya, suzruSA vigere karavAM lAgI jAya che, te paNa vinayamithyAtvanA prabhAva jANavA. bhayAzAsneha lobhAcca kudevAmama liMginAm / praNAmaM vinayaM caiva na kuryuH zuddhadRSTayaH // 110 // a:- zuddha samyagdaSTi bhavya AtmA bhaya, AzA, prIti, ane lAbhathI kudeva, kuzAstra, ane ligine praNAma tathA tenA vinaya paNa na kare.. darzaneSu bhraSTAH pAdayoH pAtayanti darzana dharAn / te bhavaMti lalla sUkAH bodhiH punaH durlabhA teSAm // 111 // artha:- je puruSa dana viSe bhraSTa cheH arthAt samyaktvathI rahita
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ che ane anya je sabhyatvanA dhAraka samyagdaSTi che tene pitAne page paDAve che, namaskArAdi karAve che, te parabhavane viSe lulA, muMgA thAya che ane tene bedhi eTale samyagdarzanasamyajJAna, ane samyakacAritranI prApti thavI mahA durlabha che. bhAvArtha- je samyagdarzana ratnathI bhraSTa che. arthAt samakti rahita che, mithyAdaSTi che ane je samyagdarzana ratnanA dhAraka che, te ja samyagdaSTi che. je pite mithyAdRSTi che, chatAM paNa samyagdaSTi pAsethI namaskAra Icache che, te tIvra mithyAtvanA udaya sahita parabhavane viSe lUlA mUMgA thAya che. arthAta ekendriya thAya che. tene paga nathI. te paramArthathI lUlA mUMgA che. evA ekendriya sthAvara thaI, nigodamAM vAsa kare che, tyAM anaMta kAla rahe che. tene darzana, jJAna, cAritranI prApti durlabha thAya che. mithyAtvanuM phala nigada ja kahyuM che. A dagdhakAlaakAla-paMcama kalikAlamAM mithyAmatanA AcArya banI leke pAsethI vinayAdika pUjA Icche che-eTale, have tenI trasa rAzine kAla pUre thaye, ane ekendriya thaI nigodamAM vAsa karaze, evuM jANavAmAM Ave che. samyakatva guNa pragaTa na thayela hoya ane aMtaraMga anaMtAnubaMdhInA abhimAnamAM samyakatva mAnI svachaMdapaNe zAsanane bhAra rAkha e, keTaluM bhayaMkara jokhama bhareluM kAma che, te uparanI gAthAthI joI zakAze. bhava bhIru bhavya AtmAe te AvuM sAhasa na kheDavuM ane sarala pariNAma rAkhI, mAdhyastha dRSTithI mokSamArganuM nirIkSaNa karavuM ke jethI mekSamArganuM yathArtha svarUpa samajAya. samaMti rahita AtmAnI
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhale game tevI bahAra ucca sthiti hoya, paraMtu te sarve paramArtha mArgathI parAkSukha (vimukha) che. keI dravyaliMgI muni rAjyAdika vaibhavane tyAga karI nigraMthapaNuM aMgIkAra kare che, aThAvIza mUla guNane pALe che, ati ugra ugra AkarAM tapa kare che, kSudhAdika bAvIza pariSahene samatApUrvaka sahana kare che, zarIranA khaMDa khaMDa thaI jAya chatAM paNa vyagra (vyAkuLa) nathI thatA. vratabhaMga thavAnAM aneka kAraNe upasthita thAya chatAM paNa daDha rahe che, calAyamAna nathI thatA, keI aparAdhI upara phodha karatA nathI. evuM sAdhana kare che chatAM te sAdhananuM abhimAna paNa te nathI karatA. evA sAdhanane viSe koI paNa prakArane kapaTa bhAva tene nathI. te sAdhana vaDe Aleka tathA paralekanA viSayaga sabaMdhI sukhanI IcachA nathI karatA, evI emane dazA prApta thaI che. (evI je dazA na hoya te te nava raiveyaka sudhI kevI rIte paherI zake?) chatAM paNa zAstra viSe tene mithyASTi, asaMyamI ja kahyo che. tenuM kAraNa e che ke tene vItarAga sarvadeva praNita tattvanuM nizcaya zraddhAnarUpa pariNamana tathA samyajJAna thaela nathI. pUrNaH kuhetu dRSTAntaina tattvaM pratipadyate / maMDalazcarmakArasya bhojya carmalavairiva / / 112 // artha- beTA hetu ane dRSTAMteo karI bharyuM che hRdaya jenuM e puruSa zuddhAtmatatvane prApta nathI thatuM. jemAM cAmaDAnA TukaDAoe karI pUrNa camArane kutaro uttama bhejanane prApta nathI thato tema. *
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvArtha- jema camArane kutara haMmeza cAmaDAnA TukaDA khAya che, eTale te uttama bhejana aData nathI, tema beTA hetune dRSTatAe karI sahita mithyAdRSTi uttama Atmatatvane pAmate nathI. kemake te grahItamithyAdRSTi che ane te prabhAva paNa gRhIta mithyAtvane che. agrahIta mithyAtvanuM svarUpa agRhIta svabhAvottha matatva ruci lakSaNam / tani gotAdi jIveSad gADhaM cAnAdi saMbhavam // 113 // artha- sarvajJa vitarAga jinendra devanAM kahelAM tamAM svabhAvathI ja aprItirUpa pariNAma thAya, tene agrahItamithyAtva kahe che. ane te mithyAtva mukhyatve nigodAdi mAM anAdi kAlathI gADha nimiDa) rUpe rahe che. ekendriyAdi jIvAnAM ghorAjJAnapipAtanAm / ... tIvrasaMtamasAkAraM mithyAtvamagRhItakam // 11 // artha - ghora ajJAna nidrAmAM paDelA ekendriyAdi jIvanuM je tIvra aMdhakAra chavAeluM che tevuM azraddhAna che, tene agrahItamithyAtva kahe che. dIno nisargamithyAtvAttatvAtatvaM na budhyate / suMdarAsuMdaraM rUpaM jAtyaMdha iva sarvathA // 115 // artha- jema janmAMdha-janamane aMdha puruSa sarvathA suMdara
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 101 athavA asaMdara rUpane nathI jANate. tema dIna, ekendriyAdi ajJAnI jIva (svabhAvathI utpanna thaela) mithyAtvathI tatvane nathI jANata, evuM nisarga (agahIta) mithyAtvanuM svarUpa kahyuM. saMzaya mithyAtvanuM svarUpa AptAgamAdi nAnAtvAt tattve dolAya mAnatA / yena saMzaya mithyAtvaM tadvi ddhi buddhi sattamaM // 116 // artha:- je mithyAtvanA udayathI Asa purue upadezela aneka prakAranAM Agama (bhagavAna savajJa devanuM vacanajanyajJAna te Agama) dvArA kahela trikAlAbAdhita tamAM citta caMcaLa (asthira) rahyA kare ane keImAM vizvAsa na bese tene he buddhimAna ! jinendradeva saMzayamithyAtva kahe che. saMzayo jaina siddhAMte sUkSme saMdeha lakSaNaM / ittha metadathetthaMvA ko vetIti kuhetutaH // 117 // artha- ati sUkSama ane parama gaMbhIra jainasiddhAntamAM asatya kAraNothI amuka padArthanuM svarUpa A prakAre che ane amukanuM A prakAre che, e padArthone koNa jANe che? keI sarvajJa haze ke nahi haya, ItyAdi saMdeha he, ene paNa saMzayamithyAtva kahe che, tatradharmAdaya sUkSmAH sUkSmAH kaalaannvo'nnvH| atisUkSmatvamateSAM liMgasyAkSara darzanAt // 118 //
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 mATe te bad che ene bhadra, e artha- dharmadravya, adharmadravya Adi padArtho sUkSama che, kAlANa paNa sUkSama che ane pumala paramANu paNa sUkSma che. e padArthone batAvavAvALuM kaI cihna ( hetu-kAraNa) IndriyothI nathI dekhAtuM; mATe sUkSama che. antaritA yathA dviipsrinaathngaadhipaaH| .. dArthA bhAvino'tItA rAmarAvaNacakriNaH // 119 // artha - dvIpa, samudra, parvata Adi padArtho aMtarita che. enI vacamAM ghaNI vastuo AvI gaI che, mATe te nathI dekhAtA. rAma, rAvaNa, cakravartI balabhadra, ardhacakI Adi bhUtakALamAM je thaI gayA che ane bhaviSyamAM je thavAvALA che, te darArtha (daravartI) padArtha kahevAya che. te bAbatamAM mithyASTi sadAya saMdigdhaja (saMzayavAna) rahyA kare che. na syAnmithyAdRzo jJAnameteSAM kApyasaMzayam / saMzayasyAdiheto huGmohasyo dayAt sataH // 120 // artha- upara batAvela sUkama, aMtarita ane daravartI padArthonuM saMzaya rahita jJAna mithyAdRSTine kyAre paNa hoI zakatuM nathI. kemake saMzayanuM mUla kAraNa darzanamehanIyakarmane udaya che, te enAmAM vidyamAna che. suruciH kRtanizcayo'pi hantuM dviSataH pratyayamAzritaH spRzantam / ubhayIM jinavAci koTimAjau turagaM vIra iva pratIyate taiH // 12 //
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 103 artha- jevI rIte atyanta tejavI tathA jeNe verIone vadha karavAne dRDha nizcaya karI lIdhela che, e paNa vIra puruSa je yuddhabhUmimAM evA ghoDA upara caDela hoya ke kayAreka pUrva dizAmAM kyAreka pazcima dizAmAM evI rIte mahAna vegathI bhAga-pharate heya te te zUravIra ddho verIethI jItAI marAI jAya che. tevI rIte jeNe mahAdi verIone ghAta karavAne nizcaya karI lIdhela che e samyagdaSTi jIva jinavacana viSayamAM banne keTie-vastunA aMzone sparza karavAvALuM jJAna A pramANe ja che athavA anyathA che-evA prakAranA saMzayajJAnapara ArUDha heya te te-hAdi verIo dvArA pratihata thaI jAya che- arthAt haNAI jAya che. bhAvArtha - saMzayI jIva potAnuM kalyANa nathI karI zakate : kemake saMzayanA kAraNane laIne ja te nizcita-samIcIna-hitamArga para cAlI zakatuM nathI. "saMzayAtmA vinati Agama, yukti, pramANa maLe chatAM paNa tatvamAM tathA dharmanA mArgamAM saMzaya rAkhave e saMzaya mithyAtva che. saMzaya thavAmAM aneka kAraNo hoya che. eka te kAraNa e che ke ghaNuM kAlathI mithyAtvane upadeza maLyA ja kare, bIjuM kAraNa nirmaLa buddhi tathA saraLa pariNAmanI khAmI, trIjuM kAraNa gurukuLamAM rahI siddhAntanuM adhyayana na karavuM, cothuM kAraNa dharmanA baMdhanane kaSTarUpa mAnavuM, pAMcamuM kAraNa, niraMkuzatA (dharmane aMkuzanahI) svacchadalAmAM ja AnaMda mAne, ane chaThuM kAraNa mAnasika vyathArUpa kutarka: ane te kutarUpI kuhADAthI nirmaLa nirdoSa yathArthatonuM khaMDana
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10% karavAnuM antaHkaraNamAM abhimAnarUpI jhera rAkhavuM, tathA vinAda rAkho. AvA aneka kAraNane vaza thaI mUDha-buddhi manuSya, satya tAyadezamAM tathA satyadharmamAM paNa saMzaya utpanna karavA lAge che. jyAM sudhI Agamane samyakmamANa rUpe mAnavAmAM na Ave, tyAM sudhI tatvanA ane dharmanA svarUpane nirNaya nathI thaI zakate. mATe vivekI bhavya AtmAe sarvajJa vItarAgakathita AgamamAM azraddhA-saMzaya na karatAM nirNaya kara, ane samyaka puruSArtha karavuM joIe athavA AjJApradhAnapaNathI ja padArthanA yathArtha svarUpane grahaNa karavuM joIe. kemake sUkSma jinoditaM tattvaM hetubhi vhnyte| AjJAsiddhaM ca tad prAcaM nAnyathAvAdino jinAH // 122 // artha - jinendradeve kahela padArtha sUkSama che. te sUkSamatanuM kaI paNa hetu dvArA khaMThana nathI thaI zakatuM. eTalAja mATe ene AjJA pramANathI grahaNa karavuM joIe; kemake sarvajJa vItarAgadeva anyathA vAdI nathI. ' api yAvadanathAnoM mUlamekaH sa eva ca / yasmAdanarthamUlAnAM karmaNAmAdikAraNaM // 123 // .. | sarva anarthonuM kAraNa bhAvaha che. artha- saMsArabharamAM je kaMI ane vidyamAna che, te sarvenuM mULa kAraNa je kaI hoya te te hRdayamAM rahela bhAvameharUpa mithyAdarzana ja che, te durnivAra che. arthAt jenuM nivAraNa karavuM
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 105 atyanta azakya che. jema bIlamAM (rAphaDAmAM) ghaNuM kALathI rahevAvALA sarSanuM nivAraNa karyA chatAM paNa bIlamAM ja praveza kare che, kyA chatAM paNa te nathI, tema saMsArI jInA hadayarUpI bIlamAM anAdi kALathI vasavAvALe darzana mehamithyAtva rUpI jherI dRSTiviSa sarSa, tene vAraMvAra kayA chatAM paNa rakAta nathI-AtmAmAM ja praveza kare che. azucighAtakoraudro duHkhaM duHkhaphalaM ca saH / kimatra bahunoktena sarvAMsAM bipadA paMda // 124 // artha- bhAvameha mahA malinamAM malina, apavitramAM apavitra ane AtmAnA samyakatva Adi nirmaLa guNarUpI rannene ghAta kare che, raudra, mahA pracaMDa, bhayaMkara phUrasvarUpa che, mahAnirdayI che, pApamUrti che, duHkha svarUpa che, duHkhanA phalasvarUpa che, ane mAtra duHkha ja enuM jherI phala che evA bhAvamehanA saMbaMdhamAM vizeSa zuM kahIe? kemake te saMpUrNa ApattionuM utpatti sthAna che. ' bhAvArtha- zuddha deva, zuddha guru ane zuddha dharma tathA zuddhAtmasvarUpathI sadAya parADamukha rAkhavA ane halAhala jhera samAna viSayamAM ati AsaktipUrvaka pravRtti karAvavI, e enuM mukhya kartavya che udaye dRSTi mohasya mithyAtvaM duHkha kAraNaM / ghoraM sanipAtasya : paMcatvamivajAyate . // 125 //
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha - ema atyaMta bhayaMkara maraNanuM kAraNa mahA sannipAta (viSa) nA tIvra udayamAM ja thAya che, tema darzana mehanA udayamAM mithyAtvarUpa pariNAma mahA duHkhanuM ja kAraNa thAya che. jema ugra jhera pAela jherI bANathI vidhAela prANane, jIvavAno koI upAya ja nathI, maye ja chUTake che, tema kAlarTa viSa samAna jherI pariNAmathI bharapUra mithyAtvarUpI zalya (bANathI) vidhAela prANa nigada naraka tathA tiryaMcamAM anaMtAnaMta kAlasudhI tIvra vedanA anubhave che. tyAMthI nIkaLavAne kaI paNa mArga sUjhatuM nathI, kemake mithyAtva pariNAmamAM ane mithyAtvanA aNuomAM evI kaI vicitra jherI zakti samAyelI che ke, traNe lekanA jaMgama sthAvara kaI paNa jherI padArthomAM evI (mithyAtvanA jevI) jherI zakti nathI. mithyAtvanA eka aNumAM anaMtu jhera bhareluM che ke, kevalajJAnanI utpattinuM kAraNa je samyagdarzana ane samyajJAna che, te guNone ja vAta kare che. na mithyAtva samaH zatrurna mithyAtvasamaM viSaM / na mithyAtvasamA rogo na mithyAtvasamaM tamaH // 126 // artha - traNe lekamAM ane traNe kAlamAM mithyAtva samAna AtmAne keI anya zatru nathI, mithyAtva samAna bIjuM eke jhera nathI ane mithyAtva samAna bIje kaI roga nathI, tathA mithyAtva samAna bIju e ke ghora aMdhArUM nathI. kemake paramArtha mArga te sUjhavA ja ApatuM nathI.
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 107 saMyamA niyamAH sarve nAzyante tena pAvanAH / kSayakALAnaLeneva pAdapAH phaLazAlinaH // 127 // aH- jema pralayakAlanA pracaMDa agnithI suMdara ane suga MdhI, madhura kaLAthI suzAlita nava pallava vRkSeA nAza pAme che. arthAt bhasmIbhUta thaI jAya che, tema patri sacama niyame save mithyAtva pariNAmarUpa pracaMDa jAjavalyamAna agnie karI bhasmIbhUta thai jAya che. " maLamUaudhAriyA biLaya vALoti " // 28 // artha:- samyagdarzanarUpI zuddha bhUmi vinA hai jIva ! nirmAMLa vratarUpI vRkSa utpanna na thAya: arthAt je jIvamAM aMtaraMga tattvajJAnanA (AtmajJAnanA) abhAva che, te yathArtha aAcaraNu AcarI na zake. sasyAnivoSare kSetre nikSiptAni kadAcana / na vratAni rohanti jIve mithyAtva vAsite // 129 // a:- jema kSAravALI bhUmimAM vAvela uttama khIja UgI zakatuM nathI, tema mithyAtva sahita jIvane viSe vratAdika utpanna nathI thatAM. jema azuddha garbha sahita kaDavI tumAM dhAraNa karela madhura dUdha paNu kaDavuM thaI jAya che, tema mithyAtva sahita azuddha jIvane viSe grahaNa karela jJAna, cAritra ane vIrya nAza pAme che. viveko hanyate yena mUDhatA yena janyate / mithyAtvataH paraM tasmAt duHkhadaM kimu vidyate // 130 //
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 artha - mithyAtvarUpI jherI pariNAmathI nirmaLa vivekarUpI ratnane nAza thAya che tathA buddhimAM jaDatA tathA malinatA vizeSa utpanna thAya che, tethI AtmA saMbaMdhI uttama pavitra vicAre utpanna nathI thatA. mATe te mithyAtva sivAya AtmAne bIjuM kaNuM duHkha ApavAvALuM che? arthAt kaI nahiM- / antaHkaraNazuddhayarthaM mithyAtva viSa muddhatam / / niSThayUtaM yairna niHzeSaM na taistattvaM pramIyate // 131 // artha - je munie pitAnA antakaraNanI zuddhine arthe utkaTa-kAlakUTa jhera samAna mithyAtvarUpa samasta viSanuM vamana nathI karyuMte yathArtha tane pramANabhUta nathI jANI zakatA. bhAvArtha- mithyAtvarUpI viSa eTaluM prabala che ke ene eka aMza mAtra paNa hRdayamAM rahe te tatvArthanuM jJAna zraddhAna, pramANabhUta nathI rahetuM, tyAre evI avasthAmAM dhyAnanI yegyatA kayAMthI thAya? na ja thAya. jJAnane mithyAtvarUpa thavAnuM aMtaraMga kAraNuM mithyAtva tathA anatAnubaMdhI kaSAyane udaya che kiM te santi na koTizo'pisudhiyaH sphAcobhiH param / ye vAtAM prathayantyameyamahasAM rAzeH parabrahmaNaH // tatrAnandRsudhAsarasvati punarnirmajya muMcanti ye / saMtApaM bhavasaMbhavaM tricaturAste santi vA nAtra vA // 132 //
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 artha- A jagatamAM pracUra vacanethI (vyAkhyAnethI) amaryAdita pratApanI rAzirUpa paramAtmAnI vArtAne vistAra karavAvALA karoDe vidvAne zuM nathI hotA avazya hAya ja che! paraMtu te parabrahmasvarUpa amRtanA samudramAM magna (lIna) thaI saMsArathI utpanna thayela saMtApane nAza karavAvALA jagatamAM traNa athavA cAra ja hoya che, athavA nathI paNa hatA. bhAvArtha- paramAtmAnA svarUpanI kathanIne vistArarUpathI kahevAvALa te jagatamAM aneka vidvAna hoya che, paraMtu paramAtmasvarUpamAM lIna thavAvALA viralA ja hoya che. ahIM traNa cAra kahevAthI virala (thoDA) jANavA eka kSetramAM traNa cArathI vadhAre sAthe na hoya ane badhI jagyAnA bhegA thatA vadhAre na hoya paNa ochA hoya, tema jANavuM. (saMkhyAne niyama samajI le ucita nathI.) dRzyantebhuvi kiM na te'lpamatayaH saMkhyAvyatItAzciram / / ye lIlA parameSTino nijanijaistanvanti vAgbhiH param // taM sAkSAdanubhUya nityaparamAnandAmburAziM punayeM / janma bhrama mutsRjanti sahasA dhanyAstu te dule bhAH // 133 // artha- je manuSya potAnA aneka vacananA ADaMbathI, kevala anubhava vinA, parameSThinA svarUpathI ghaNu kAlaparyanta lIlAguNAnuvAdane vistAra kare che, evA alpamati saMsAramAM zuM saMkhyA rahita dekhavAmAM nathI AvatA? arthAta evA che
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ asaMkhya che, paraMtu je puruSa nitya paramAnandanA samudrane sAkSAt anubhavagocara karIne saMsAranA bhramane tatkAla ghara karI nAkhe che, te mahAbhAgyavaMta samyagdaSTi AtmAo A pRthvI para dulabha che. arthAt ghaNA thaDA che. vidvanmAnyatayA sadasyati tarAmudaMDa paarddmbraaH| zRMgArAdirasaiH pramodajanaka vyAkhyAmamAtanvate // ye se ca pati sanma santi bahavo vyAmoha vistAriNo / yebhyastatparamAtmatatva viSayaMjJAnaM tu te durlabhAH // 13 // artha-pitAnA aMtaraMga abhimAna pariNAmathI vidvAna zRMgArAdi navarasa sahita, anya jinenA manamAM harSa utpanna karanAra, nAnA prakAranAM vyAkhyAnene kahevAvALA tathA sabhAmAM vyartha vacananA ADaMbarane dhAraNa karavAvALA ane manuSyane sanmArgathI (paramArtha mArgathI) bhUlAvavAvALA (bhraSTa karavAvALA) puruSa saMsAramAM ghareghara ghaNuM maLaze. paraMtu paramAtmatatvanA jJAnane ApavAvALA manuSya maLavA bahuja kaThina che-arthAta maLavA durlabha che. kAlatraye bahiravasthitajAtavarSA / * zItAtapa pramukha saMghaTitograduHkhe // Atma prabodha vikale sakalo'pi kAya / klezo vRthA vRtti rivojjhizAlivane // 135 // artha- je muni pitAnA zuddhAtmajJAnanI jarA paNa paravA karyA vinA arthAta AtmajJAna tarapha jarApaNu lakSa (upayoga)
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAkhyA vinA bAhya bhAvamAM rahI, varSA, zIta, garamI traNekAlamAM utpanna thaela duHkhene sahana kare che te muninuM, e prakAranAM dukhane sahana karavuM nirarthaka che. ane niSphaLa che jemake zAlidhAnyane khetaramAMthI laNI lIdhA pachI khetarane pharatI moTI majabUta vADa karavI nakAmI che. mATe munie AtmajJAna tarapha vizeSa dhyAna ApavuM joIe. abhyasyatAntarazaM kimuloka bhktyaa| bhohaM kRzIkuruta kiM vapuSA kRzena // etad dvayaM yadi na ki bahubhirniyogaH / chejiM dhiAmarai tamaH |zarUA arthA- he muni ! jJAnAnadrasvarUpa zuddhAtmAne satata ekAgra cittathI anubhava kare lekene rIjhAvavAne mATe (raMjana karavAne mATe) jarApaNa prayatna na karo tathA mehane kRza karo. zarIrane kRza karavAmAM kAMI lAbha nathI. jyAM sudhI tame mane vAtone nahi karo tyAM sudhI tamArA yama (jIvana paryata tyAga) niyama (amuka vakhata sudhI tyAga) paNa vyartha ja che. bhAvArtha- jyAM sudhI jJAnAnandasvarUpa zuddhAtmAno anubhava karavAmAM nahi Ave tyAM sudhI bAAmAM game teTalA bhArI yama, niyama, upavAsa, tapa Adi kare: paraMtu te sarve tamArA vyartha che. sarvathI pahelA tamAre jJAnAnanda svarUpa zuddhAtmAne anubhava kara joIe, pachI A vAta upara dhyAna ApavuM joIe.
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra hiMso jjhita ekAkI sarvopadrava saho vanastho'pi / taruriva naro na sidhyati samyagbodhAhate jAtu // 137 // artha: samasta prakAranI hiMsAothI rahiMta, tathA samasta prakAranA upadravAne ( vighnAne ) sahana karavAvALA muni vRkSa samAna vanamAM rahe, tA paNa samyajJAna vinA kayAre paNa siddha thai zakatA nathI. bhAvArtha:- jayAMsudhI muni samyajJAna prApta karatA nathI, tyAM sudhI game tevA te hiMsAnA tyAgI hAya, vanamAM ekalA ja bhale rahetA hAya, tathA samasta prakAranA upasagaeNni sArI rIte sahana karavAvALA DAya, teA paNa te kadI siddha padavIne pAmatA nathI; eTalA mATe siddha padanA abhilASIoe sarvathI pahelAM sabhyajJAnane prApta karavAnA vicAra karavA joie. upara atAvela anaMtAnubaMdhI kaSAyA tathA daza namAhamithyAtvanA vazathI AtmAnA samyagdarzana, samyajJAna, ane samyakUcAritra nAmanA guNAnuM viparIta pariNamana thai rahela che, tene ja vAstavika mithyAtva kahe che. te mithyAtvarUpI jherI pariNAme AtmAne potAnA zuddha svabhAvathI zruta ( bhraSTa ) karI-paramAM Atmabuddhi manAvI, atyaMta mRti rUpa parAdhIna sthiti karI nAkhI che. tenA ceAge AtmAmAM leAkeAttara; amRtarasa bharapUra, nirmaLa tavA mAM Antarika apUrva zuddha Atmaruci pragaTa thatI nathI, mithyAtva rUpI jherane eka aMza paNa AtmAnuM aneka prakAre mahAn ahita kare che; mATe bhavyaAtmAe avazya
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 113 samabhAva-mAdhyasthaSTi rAkhI, mithyAtvanuM yathArtha svarUpa samajI, tene samyaphaprakAre sarvathA parityAga karI, sabhyapariNatine premathI grahaNa karavI joIe. A upAdAna ane nimitta tuM svarUpa kAryanI utpAdaka sAmagrIne kAraNu kahe che, ane te kAraNanA be bheda che-eka samartha kAraNe ane bIjuM asamartha kAraNuM. pratibaMdhakane abhAva thavAthI sahakArI samasta sAmagrIonA saMbhAvane samartha kAraNa kahe che. samartha kAraNa hevAthI anantara (uttara kSaNamAM-bIjIja kSaNamAM) avazya kAryanI siddhi thAya, tene samartha kAraNa kahe che. ane bhinnabhinna pratyeka sAmagrIne asamartha kAraNa kahe che asamartha kAraNa kAryanuM niyAmaka nathI: arthAt je kAraNa hevAthI uttara kSaNamAM nakI kArya na thAya, tene asamartha kAraNa kahe che, sahakArI sAmagrInA be bheda cheeka upAdAna kAraNa ane bIjuM nimitta kAraNa kAryanI siddhi A banne kAraNathI thAya che. padArtha poteja kArya rUpe pariName, tene upAdAna kAraNa kahe che. athavA dravyanI aMtaraMga pariNamana zaktine paNa upAdAna kahe che. jema ghaDAnI utpattimAM aMtaraMga upAdAne kAraNa mATI che, kemake anAdi kAlathI dravyamAM avicchinna dhArAe je paryAne pravAha cAlyA Ave che, emAM anantara-AMtarArahita (enA pachI) pUrva kSaNavartI paryAya upAdAna kAraNa che ane anantara eTale uttara kSaNavartI paryAya kArya che. upAdAna kAraNa dravya pite ekaja hoya che, bIjuM dravya hotuM nathI. potAnA guNa paryAnuM mULa aMtaraMga kAraNa dravya poteja hoya che. padArtha
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 pote kArya rUpe na pariName kintu kAryanI utpattimAM sahAyaka rUpa thAya, tene nimitta kAraNa athavA sahakArI kAraNa kahe che. bahiraMga nimitta kAraNa te aneka hoya che. emAM kaI deSa nathI. jema ghaDAnI utpattimAM kuMbhAra, daMDa, caka Adi aneka bAhya kAraNe che. kAryanI utpatti thaI gayA pachI paNa nimitta kAraNa pote sadAya judu ja rahe che : mATe siddha thayuM ke nizcayathI mATI ghaTarUpa kAryanI kta che ane vyavahArathI kuMbhAra kartA che, paraMtu nizcayathI te kuMbhAra potAnAM caitanyamaya ghaTAkAra pariNAmene kartA che ane vyavahArathI kuMbhAra ghaTanA pariNAmone kartA che. (jyAM upAdAna kAraNa che tyAM nizcaya naya che, ane jyAM nimitta kAraNa che tyAM vyavahAra naya che. jenI paryAya palaTe tene batAvavAvALo nizcaya naya che ane jenA nimittathI paryAya palaTe tene batAvavA vALo vyavahAra naya che) je ema kahevAmAM Ave ke cetanAtmaka ghaTAkAra pariNAmane kartA sarvathA prakAre nizcaya nayathI ghaTa ja che, kuMbhAra nathI; te acetana ghaTa cetanAtmaka ghaTAkAra pariNAmane kartA kema hoI zake? na ja hoI zake. caitanyadravya acetana pariNAmenuM kartA thatuM nathI, ane acetana dravya caitanya pariNAmonuM kartA thatuM nathI. ema AtmA ane karmomAM upAdAna nimittanuM kathana jANavuM. upAdAna kAraNa be prakAre hoya che, eka zuddha upAdAna ane bIjuM azuddha upAdAna kAraNa, upAdhi vinAnA kAraNane zuddha upAdAna kAraNa kahe che, upAdhivinAnA pAradarzaka zuddha sphaTika ratna samAna zuddha upAdAna che. ane DaMka (DAgha) lAgela upAdhivALA sphaTika ratna samAna-azuddha upAdAna che-"rUpAina kAra sadara "
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 115 jevuM upAdAne kAraNe hoya tevuM kArya thAya che. zuddha upAdAna kAraNathI kArya paNa zuddha thAya che ane azuddha upAdAna kAraNathI kArya paNa azuddha thAya che. upAdAna balAhIna tahAM nimitake kahA jora - jyAM upAdAna kAraNa baLahIna hoya tyAM ekaluM nimitta kAraNa zuM kArya karI zakI na ja karI zake. rAgAdika auSAdhika bhAvene azuddha nizcaya nayathI (je bhAva karmarUpa upAdhithI utpanna thaela che te bhAva azuddha kahevAya che. jema aNiI upAdhithI agnirUpa thayela loDhAne goLa nizcaya kahevAya che evI rIte azuddha ane nizcaya e bannene bheLA karavAthI azuddha nizcaya kahevAya che) upAdAna kartA AtmA che, ane nimitta kartA mehanIyamane udaya che kemake rAgAdibhAvarUpa pariNamanA jIvana vitarAgabhAva athavA cAritrabhAva che, te je palaTAIne rAgAdirUpa thaI jAya che. mATe rAgAdibhAva jIvanI ja azuddha pariNati che; paraMtu te rAgAdi bhAva mehanIyAdi karmonA udaya vinA thatuM nathI tethI te bhAvene vyavahAranayathI dravyakarma kartA che. tAtparya e che ke-bhAva be prakAranA hoya che, eka svAbhAvika bhAva ane bIje aupAdhika bhAva-svAbhAvikabhAva zuddha svabhAvarUpa che, emAM karmone udaya nimitta nathI. jema senAmAM pILApaNuM, bhArepaNuM, cIkaNapaNuM Adi guNe svabhAvarUpa che ane jema uSNuAdi guNe agnimAM che, tema AtmAmAM kevalajJAnanI utpattimAM rAga dveSAdi rahita svasaMvedanA jJAna tathA Agama bhASAthI zukala dhyAna zuddha upAdAna kAraNa
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. bIje aupAdhika bhAva che. te karmonA nimitta vinA thatuM nathI. te bhAva azuddha upAdAna kAraNa che. zuddha upAdAna kAraNathI zuddha svabhAva jhaLake che. ane azuddha upAdAnathI addha bhAva jhaLake che. jema sphaTika ratnamAM kALA pILA Adi DaMka (DAgha) nuM nimitta na hoya te tenA mULa svaccha ane veta svabhAva jhaLakaze. ane je kALA pILA AdikanuM nimitta hoya te svaccha ane veta svabhAva chupAI jaI kALe pILe bhAva pragaTa thAya che. tevI rIte karmanA nimittathI azuddha bhAvarUpa pariNati jIvanA bhAvomAM ja thaI che te samaye avazya jIvane svAbhAvika bhAva chUpAI gayuM che, eTalAja mATe azuddha nizcaya nayathI rAgAdika bhAvone kartA jIva che. e vAta siddha thaI ke jIva pote ja potAnA azuddha bhAvone upAdAna kartA che, ane pudagala pitAnA dravyakarmone upAdAna kartA che. jIvanA azuddha bhAvanA ane dravyakarmane mAtra paraspara nimitta naimittika sabaMdha che. jema bIjathI vRkSa, vRkSathI pharI bIjuM bIja, ane bIjathI pharI bIjuM vRkSa thAya che, evI rIte rAgAdi bhAvanA nimittathI jJAnAvaraNadi dravyakarmane baMdha thAya che, ane te badhapaNune prApta thayela karmonA udayathI pharI navIna rAgAdika bhAva utpanna thAya che, e bhAvethI pharI navIna dravyakarma baMdhAya che. evI rIte baMdhane pravAha anAdi kALathI saMsArI jIvomAM ajJAnathI cAlyo Ave che. je A jagatamAM jIva ane pudagalA banane dravya na hoya te baMdha ane mokSanI vyavasthApaNa na hoya mATe aMtaraMga upAdAna zakti upara vizeSa lakSarAkhI, tenuM yathArtha svarUpa samajI te zaktine vyakata (pragaTa) karavA sapuruSArtha kare ucita che.
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 117 nimitta mAtaraMtatra yogyatA vastu ni sthitA / bahi nizcayakAlastu nizcitaM tatvadarzIbhiH || 138 // a:- je vastune viSe rahelI pariNamana ( kSaye pazama bhAva ) rUpa ceAgyanA aMtaraMga upAdAna kAraNa che, ane te pariNamana rUpa gyatAnuM bAhya sahakArI kAraNu nizcayakAlanA aNue che. svabhAva pariNamanarUpa ceogyatA atIndriya AhlAda sukha svarUpa mAnuM zudhdha upAdAna kAraNache ane anaMta saMsAra paribhramaNanu kAraNa azudhdha upAdAnarUpa azudhdha pariNamata che. te pariNamanane sulaTAvI ekaja kSaNa jo svabhAva sammukha pariNamana kare teA sa'sAranA gata zIghra AvI jAya. mAmA mAM samartha kAraNabhUta svabhAva pariNamana rUpa yogyatAnA adbhuta, acinha, ane ani canIya mAhAtmyane, Asanna bhavya virala AtmA ja samajaze ane yathArtha samajI anubhava karaze; paraMtu bhAre kI dIdha sauMsArI darzInameAha mithyAtvarUpa, gADha aMdhakArathI gherAela AtmA te svabhAvarUpa cAgyatAne samajaze nahi, ane samajavA prayatna paNa nahi kare. zuddhAtmasvarUpa amRtanA sAkSAt anubhava yuddhAtmA sanmukha sthira rahela nila upayAga rUpa amRta pariNAmathI ja thAya che. te pariNAma amRta ane viSa samAna che. zuddhAtmAnI sanmukha rahela pariNAma amRta samAna che ane zuddhAtmasvarUpathI vimukha rahela pariNAma kAlakUTa viSasamAna aniSTa che. madha tathA mokSanuM vAstavika kAraNa paNa pariNAma ja che.
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariNAma zuM che te batAve che - "tamArA pariNAma | 22 // artha- vastune je nijabhAva che, te ja enuM pariNAma kahevAya che, arthAt vastunI vartamAna kAlavata avasthAne ja pariNAma kahe che. vaLI rAjavArtikamAM kahyuM che "nAbhinA mane mArA" pitAnA asAdhAraNa dharmathI sahita hevuM, te svabhAva kahevAya che, athaoNt vastune je asAdhAraNa dharma che teja ene svabhAva che, athavA pariNAma che. temAMja vaLI kahyuM che ke "sUrAma rAma mAtra hetu pariNA" je bhAva dravyanA svarUpanI prApita karavAmAM ane jemAM bIjuM kaMI nimitta kAraNa na hoya te pariNAma kahevAya che. jema dharmAstikAyAdika dravya pitAnA svarUpathI heya che, te ja ene bhAva ane eja vastunA bhAvane tattva athavA pariNAma paNa kahe che. khajAteravirodhena vikAro yo hi vastunaH / .. pariNAmaH sa nirdiSTho'parispandAtmako jinaiH // 140 // ' artha - pitAnI jAtine eTale abhinnarUpe rahela je anaMtaguNenA samUharUpa asaMkhyAta pradezAtmaka dravya tene tyAga karyA vinA arthAt virodha karyA vinA avirodhapaNe vastumAM (dravyamAM) je vikAra (vizeSa kArya) thAya che, tene jinendradeva pariNAma kahe che, paraMtu temAM eTaluM vizeSa che ke, te vikAra (avasthA) caMcaLatA yukta na hovA joIe. pariNAmamAM caMcaLatA utpanna
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 119 bhakata thayela che sArI ane svabhAvika na thavI eja enI vizeSatA che. ane mokSanuM kAraNa paNa AtmAnAM pariNAma che. samyagdarzana, samyajJAna, ane sabhya cAritrarUpa AtmAnAM pariNAma ja nizcaya mekSamArga che. samyagdarzana, jJAnacAritra svarUpa svabhAva pariNamananuM pratibaMdhaka darzana mehanIya karma che. tene upazama, kSayezama, ane kSaya thavAthI ja svabhAva pariNamanarUpa gyatA arthAt bhavyatva zakti (jenA nimittathI, AtmAnI samyagdarzanAdirUpa pariNamana thavAnI yegyatA pragaTa thavI. je siddha paryAyanA sAdhanabhUta che tene bhavyatvazakti kahe che) nI vipAka dazA vyakta thayela che, te ja Asanna bhavya AtmAmAM svAbhAvika gyatA utpanna thAya che. paraMtu dIrdhasaMsArI AtmAmAM utpanna thatI nathI, kemake tenuM aMtaraMga upAdAna kAraNa azuddha che. pariNAmena vandhaH eva kathitaHmokSaH api tathA aiva vijAnIhi / iti jJAtvAjIva tvaMtathA bhAvAn khalu parijAnIhi // 141 // .. artha - rAgadveSa, meha, kAma, krodhAdi vibhAva bhAvathI baMdha thAya che ane parama vitarAga rUpa nija bhAvathI meza thAya che, ethI ema jaNAyuM ke, baMdha makSa banenuM kAraNe sarAga, vItarAga pariNAma ja che. udvasAn vasitAn yaH karoti vasitAn karoti yaH zUnyAn / baliMkurve'haM tasya yoginaH yasya na pApaM na puNyam IIkazA
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 artha:- je ujjaDa che : arthAt prathama kayAre paNa prApta thayela nathI, evA zuddhApayAga sudhArasa bharapUra vItarAga piraNAmeAne je jIva vasa Mvedana jJAnanA baLathI vasAve cheH arthAt peAtAnA zuddha sphaTika ratna samAna pAradarzaka nirmIla hRdaya ratnamaMdiramAM padharAve che--sthApana kare che, ane prathamanAM-anAdi kAlanA vasela-mithyAtvAdi jherI pariNAmane ujajaDa kare che: arthAta kADhI mUke che--mULamAMthI ucchaMdI nAkhe che, te ceAgI, bhagavAna ke jemane puNya nathI ane pApe nathI. temanI huM nira Mtara prasanna cittathI pUjA karU chuM. bhAvAH- je AtmA, vyakta rUpe (pragaTarUpe) vasatA nI evA anAdi kAlanA vItarAga cidAnanda zuddhAtmAnubhUtisvarUpa zuddhopayeAga pAimane have nirvikalpa svasaMvedana jJAnanA khaLathI vasAve che: arthAt nijAnanda svarUpa svAbhAvika jJAna vaDe zuddha pariNAmeAnI bharatIne nija ghaTarUpI nagaramAM AvakAre che ane anAdi kALanA je zuddha caitanyarUpa nizcaya prANaiAnA ghAtaka evA mithyAtva rAgAdirUpa vikalpa jAla che, tene nija zuddha svarUpa nagarathI khahAra kADhI mUke che athavA ujjaDa karI mUke che, evA parama caiAgIzvarane huM mArA mastaka upara dhAraNa karU chuM: kemake te yAgIone vItarAga zuddhAtmatattvathI viparIta puNye nathI ane pApe nathI. yasya puNyaM ca pApaM ca niHphalaM galati svayaM / sa yogI tasya nirvANaM na tasya punarAsravaH // 143 //
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha- je zuddhopAgI vItarAgI yegIne puNya ane pApa pitAnuM zubhAzubha phala ApyA vinA Ape Apa (svayaMenImeLeja) kharI jAya che, te jAgI che ane ene ja nirvANapada maLe che, ane tene Asava thatuM nathI. bhAvArtha - puNya ane pApa rUpa pariNAma ja saMsAra paribhramaNanuM kAraNa che. jema phaLanuM mULa puSya che te puSya ja je kharI jAya che te phala na thAya, tema chane caturgati rUpa phaLanuM kAraNa zubhAzubha karmone udaya che. te zubhAzubha karmo jyAre mahA munione kharI jAya tyAre temane navuM zarIra naheya; mATe teja yogIne nirvANa che. mekSa che. A zuddhopagarUpa amRta pariNAmanuM uttama phaLa nirvANa che. yadA prAte pariNAma vidyate na nimictaa| parasparasya / SastayomokSastadA mata: // 144 // artha:- je samaye eka bIjAnA pariNAma pratye eka bIjAnI nimittatA nathI rahetI te samaye te bannenI je sarvathA judAI che, tenuM nAma mokSa che. bhAvArtha- pudgalanA jJAnAvaraNAdi pariNAmamAM AtmAnAM rAgAdi pariNAma nimitta kAraNa che, ane AtmAnAM rAgAdi pariNAmamAM pudgalanA jJAnAvaraNAdi pariNAma nimitta kAraNa che. te ja samaye puddagala, AtmAnAM pariNAmamAM kAraNa nathI thatAM ane AtmAnAM pariNAma, pudagalanA pariNAmamAM nimitta nathI thatAM. arthAta jyAre pudgala ane AtmAnI sarvathA judAI thaI jAya che, teja
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 samaye mekSa thAya che. je koI, bhAgya ane upagya Adi cetana tathA acetana Adi samasta paravastuomAM AlaMbana rahita pariNAma che, te ja svasaMvedana jJAna guNa kahevAya che athavA je jJAnaguNamAM AtmA sivAya anya parabhAnuM AlaMbana athavA Azraya nathI, ene svasaMvedana jJAna guNa kahe che. eja jJAnadvArA zuddhAtmasvarUpane anubhava thAya che, tyAre viSaya sukhanI vAsanA cittamAM nathI rahetI; kintu AtmAthI utpanna paramAnanda svarUpa sukhamAM ja saMteSa athavA tRptine lAbha thAya che. A ja vItarAga dharmazukala dhyAna che ane eja sAkSAta mokSanuM samartha kAraNa che. pariNAmenI vicitra dazA. koI jIva te agIyAramAM upazAnta haguNasthAne upazama yathAkhyAtuM cAritra pAmI ne pachI mithyAdRSTi thAya che. ane kiMcita una ardhapudagala parivartanakALa paryanta saMsAramAM rakhaDe che ( paribhramaNa kare che.) ane keI jIva nityanigodamAMthI nIkaLI, manuSya paryAya pAmI, mithyAtvathI chUTI, pachI antarmuhUrtamAM kevalajJAna pAmI mokSa jAya che. A vAta anupama, advitIya, ane adabhuta che ke, anAdi kALathI mithyAdRSTi kayAre paNa trasa paryAya nahIM pAmela evA nava (923) trevIza bharatajInA putra, je nitya nida nivAsI hatA ane nityanigodamAM karmanI nirjarA thavAthI te jI Indrapa (kaLa gAya) nAmanA teIndriya kIDA thayA. te kIDAonA DhagalA upara bharata mahArAjanA hAthIne paga AvI jatA
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 127 te navaze trevaza marIne bharata mahArAjanA vardhana kumAra Adi putra thayA. teo kaI sAthe belatA na hatA, te kAraNathI bharata mahArAje samavasaraNamAM bhagavAna rUSabhadeva svAmIne pUchyuMbhagavAne divyavanimAM teonA pUrva nuM vRttAMta kahyuM. e vRttAMte samavasaraNamAM Avela vardhana Adi kumAroe sAMbhaLyA, sAMbhaLIne te sarve vadhana kumArAdie dikSA lIdhI mahAna tapazcaraNa karyuM ane ghaNuja alpa samayamAM mekSa gayA, mATe bhavya AtmAe pariNAmanuM evuM adbhuta mAhAsya jANuM, potAnA pariNAma na bagaDe e upayoga rAkho ane pariNAmane sudhAravAne sadAya upAya karo. nimitta upAdAnanuM (daSTAMta) thI svarupa, je dravyanI zakti, dravyathIja utpanna thAya, tene upAdAna kahIye, ane bIjA padArthanA sAgathI zakita pragaTe tene nimitta kahIe, jema jIva viSe, zubhAzubharUpa rAga-dveSa pariNamananI zakti te te jIvanuM upAdAna che, ane je padArthanuM nimitta pAmI, rAgadveSarUpa AtmA thaye te para padArtha nimitta che. A nimitta-upAdAnathI ja zubhAzubha kane bandha AtmAne thAya che, te kahe che. je jIvanuM upAdAna sAruM hoya ane pUjA, dAna, zIla, saMyama, tapa, jaina zAstronI svAdhyAya, zravaNa, tathA muni-zrAvaka Adi dhamI jIvano saMga ItyAdika zubha nimitta hoya, to jIvane lAMbI sthitinAM zubha karma baMdhAya. tenuM phaLa e maLe ke AtmA bhava bhava sukhI thAya, ane jyAM AtmAnuM
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 durAcArI, hAya, tA te bhava upAdAna kheATu (azuddha) hAya, ane krodha, mAna, mAyA, lAla, cArI, bhrugaTu, parastrIgamana, chala, kapaTa, niMdA surApAnI (dArUDIyA) jIvA nA pApakArI nimitta AtmAne dIkALanA pApa karma khoMdhAya. tethI bhavamAM du:khI thAya, ane kyAMka AtmAnuM upAdAna je zubha hAya ane nimitta azubha hAya te pApa anya na thAya. zubha upAdAnathI puNya baMdha thAya che. jema keAi muni tathA zrAvaka mahAdharmAtmA, dharma dhyAna sahita vana khaMDArdika sthAnamAM rahetA hAya tyAM AvI koi pApI upasarga kare tema, jema pAMDavA, vArSiNa tathA zeTha sudana. temanuM upAdAna sArUM hatu ane nimitta kharAba hatAM, chatAM paNa kula tA sApha ja utpanna thayuM. dRSTAMta:- pAMDavAe zatru yagirinA zikhara para dhyAna karyuM. teo paMca paramapadanuM smaraNa karatA,dhairya tAthI zatru giripara kAryAtsaga dhyAnathI aDAla paNe rahyA ane thADAja kALamAM AtApana Adi ceAgadvArA siddhinA sAdhaka pracaMDamAM pracaMDa, dhAramAM dhAra upasarga sahana karavAne mATe sama thai gayA. te tapasvIoe tyAM rahI akSaya, paramazuddha. cimAtra (caitanyamAtra) ane zarIrathI atyaMta bhinna paramAtmAnuM dhyAna karyuM. evI rIte cagI pAMDavA nirmala cittanI sAthe, nimatva bhAva dhAraNa karI dhyAnastha (dhyAnADha) rahyA te samaye acAnaka tyAM duryodhananA bhANeja krUracitta ane kurmudha e banne joke mahAn duSTa vajra cittavALA hatA, tee AvI gayA. te duSToe pAMDavAne dharma dhyAnamAM sthita (UbhA) rahela joine, mArI nAkhavAne mATe taiyAra thayA. teo peAtAnA manamAM vicAra
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 125 karavA lAgyA ke "amArA mAmAone mArIne A manmatta pAMDa ahIM chUpAIne rahyAM che. have te ame emane joI lIdhA. teo have kyAM jaze? A samaye amane badale levAne mATe amUlya samaya maLe che. kAraNa ke teo dhyAnamAM ArUDha thaI rahela che, tethI jarA paNa yuddha nahIM kare. mauna dhArI pAMDe tyAM jIvana paryanta pratijJA baddha che. eTale baLavAna chatAM paNa nirbaLa che, mATe te abhimAnIone saMpUrNa tiraskAranI sAthe kema na mArIye? amAre ema avazya karavuM ja jAIe" . ema vicAra karI te duSToe leDhAnA seLa AbhUSaNe banAvyA ane tene baLatI evI jAjvalyamAna AgamAM khUba tapAvI agni samAna lAlacoLa banAvyA, tyAra pachI teoe baLatI evI javALAnI mAphaka leDhAnA mukuTane pAMDavonA mastaka upara rAkhyAM, kAnamAM kuMDaLa paherAvyAM, gaLAmAM hAra nAkhyA hAthamAM kaDAM, keDamAM kadarA paherAvyA, pagamAM laMgara, ane hAthanI aMgulIomAM mudrikAo (vIMTIo) paherAvI. te dhama hIna adharmIoe evI rIte duHkha ApavAne pAMDavone agnithI tapAvela lAlacoLa leDhAnAM ghareNAM paherAvyAM. evI rIte pUrepUruM dAruNa duHkha ApyuM. dukha ApavAmAM jarApaNa khAmI na rAkhI te saumyamUrti vItarAgI munInAM zarIramAM je samaya ghareNAM paherAvavAmAM AvyAM ke teja kSaNe te dharmAtmAonAM atyaMta sukomaLa zarIra baLavAM lAgyAM. jema agninA vegathI sUkAM kASTa baLavAM maMDe, ane dhumADAM nIkaLe tema te kRpALuonA zarIre baLavAM lAgyAM, ne dhumADAM nikaLavA maMDayA. te samaye te dharmamUrti pAMDave pitAnAM zarIra ne baLataidekhI te nirmaLa hRdayI piMDee dAhanI zAntine .
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 mATe hRdayamAM nirmaLa dhyAnarUpI parama zItavIbhUta amRta pariNAmane, apUrva sthAna ApyuM ane jinendradeva siddha paramAtmA, sarve sAdhu ane satya dharmane temaNe Azraya lIdhe, kemake te uttama maMgala ane suzaraNa rUpa che. have AtmAne nahIM kitu zarIrane bALatI evI agnie eka mahAna bhayaMkara rUpa dhAraNa karyuM. jemAM agni khaDanI jhuMpaDIne bALatI gagana sudhI phelAya, tema agni zarIrane bALavA lAgI. te samaye teo vicAravA lAgyA ke - "agni mUrta che mATe ja mUttika zarIrane bALI zake che. amArA amUttika AtmAne te kAMI paNa karI zakatI nathI kemake sadaza hoya tenA uparaja sadazanuM jora cAle che. A AtmA zuddha buddha cita dhana siddha che, nirAkAra ane niraMjana che, upagamaya, jJAtAdraSTA che, dravyakrama, bhAvakarma ane nekama e traNe prakAranA karmothI sarvathA bhinna che. dehamAM vyApaka che paraMtu dehathI bhinna che, anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMtasukha ane anaMtavIryathI suzobhita che." ema AtmasvarUpane vicAra karatA karatA, vipakSakarmanA kSayane arthe bAra bhAvanAonuM ciMtvana karavA lAgyA. ciMtvana karavAthI teonI vItarAga pariNati ekAnta acaLa thaI gaI, satya che ke, samartha kAraNa maLavAthI puruSane zILa svabhAva sthira thaI jAya che. teo zarIra Adi parigrahane tRNa karatAM paNa tuccha samaje che. buddhimAna puruSo amRta hAthamAM AvI gayA pachI, viSane kyAre paNa grahaNa karatA nathI. evI rIte maneyegane rekI, zuddho- ' pagane Azraya laI, traNe pAMDee te bahuja zIdya kSepaka zreNa para ArohaNa karyuM ane prabuddha thaI zuddha dhyAnanA
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1ra7 baLathI nirvikalpa cittathI AtmAnuM dhyAna karyuM. pachI adhaHkaraNanuM ArAdhana karI apUrvakaraNa upara caDhayA ane tyAra pachI anivRttikaraNa para pahoMcyA. ema pariNAmone parama zuddha karatAM temaNe apramata guNasthAnathI mAMDI kSINakaSAya sudhI tresaTha karma prakRtiene nAza karyo ane kevalajJAna upArjana karI tyArapachI aghAtakarmano paNa nAza karI traNa pAMDe aMtakRta kevaLI thaI mokSadhAmamAM birAjyA. yudhiSThira, bhIma, arjuna, zivadhAma pahoMcyA. te siddhagatine lAbha laI samyakatva Adi ATha guNa ane anaMta sukhanA bhoktA thayA. have teone pAMca prakAranA saMsAra parivartananI bAdhA na rahI, ane sudhA Adi aDhAra denI kaI jaMjAla pa na rahI. teo nirdoSa ane anaMta atIndriya sukhanA bhaktA thayA. jemanA sarve maneraze pUrNa thaI gayA ane akSaya anaMtAnaMta kAla abhayamekSanA sukhane bhegavaze te siddhaparyAyane prApta thaela pAMDe amane paNa siddhipada Ape evI rIte e traNe pAMDane kevaLajJAna ane nirvANa kalyANaka e banne ekI sAthe thayA jANa tallA, devagaNa AvyA ane dee pAMDenA jJAna ane nirvANa kalyANakane mahatsava karyo. ahIM pApa rahita sAtizaya pUNyamUrti nakula ane sahadevanAM cittamAM moTA bhAIonA ghera upasargathI vihalatA-asthira pariNAma thaI javAnA kAraNathI tathA upazama zreNathI agiyAramAmAM AyuSya pUrNa thaI javAthI tatkAla ethe guNasthAnake AvI sarvArthasiddhi sammukha thayA. upasargane sahana karI kAla karI sarvArthasiddhimAM ahamindra thayA. tyAM tetrIza sAgarepama sudhI sukha bhegavI tyArapachI tyAMthI AvI
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 AryakSetra, manuSya lekamAM manuSya thaI, pharI AtmasAdhana karI, tapa dvArA siddha thaI, zivadhAmamAM jaze. pAMDanuM upAdAna zuddha hatuM ane nimitta ghaNuM ja kharAba hatuM, paraMtu upAdAnanA baLavAnapaNathI kArya siddha karyuM. dRSTAMta:- rAjA zreNikanA putra vAriNa mahAtmA sajajana svabhAvI hatA. te rAja putra parvane divase upavAsa karI zatrinA samaye masANa bhUmimAM, sarve jIvothI kSamAbhAva dhAraNa karI, merumahAgiri samAna aDala akaMpa gheryacittathI kAryotsarga karyo arthAt dharmadhyAnamAM lIna thaI rahyA. te samaye rAjAne bhaMDAra phADI cAra hAra laIne jAya che. te pAra koTavALA bhayathI vArSiNanI pAse hAra mUkI, bhAgI gayelA ane pachavADethI keTavALa AvyA. hAra teNe je ane rAjaputra vAriNane paNa joye, keTavALe jANyuM ke A ja cAra che. keTavALe samajyA vinA rAjAne kahyuM keH "he nAtha ! vAriSeNe hAranI cerI karI," tyAre rAjA zreNike nyAya mArgane vaza thaI, kAMI paNa vicAra karyA vinA tene mAravAnI AjJA karI, jyAre keTavALe masANamAM jaI vArine mAravA mATe khaDjha calAvI tyAre kumAranA sAtizaya puNyanA prabhAvathI khaDaga hatI te phUlanI mALA banI gaI, devee AvI sahAya karI, jyAre e atizaya thayo tyAre te vAta sAMbhaLIne zreNika rAjA putra pAse gayA ane kSamA yAcI kahyuM ke: "he putra ghera cAle" tyAre vAriNe kahyuM ke: "mAre sarva jIvothI kSama bhAva che, meM pratijJA karI hatI ke je A upadrava maTe te mATe dIkSA levI. upasarga javAthI temaNe dIkSA
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ lIdhI. paraMtu rAjA, keTavALa ane anya keInA para subudhikumAre dveSa bhAva na karyo, te sajjana puruSane sahaja svabhAva che, teo paranI ajJAna ceSTAne nathI jotA, paraMtu pitAnA sajajana svabhAvanI ja rakSA kare che, sudarzana zeThe paNa ghara upasarga sahana karyo, ema A traNe mahApuruSanuM upAdAnA kAraNa zuddha hatuM, nimitta kharAba hatuM, tepaNu phaLa sArUM ja utpanna thayuM. have jyAM upAdAna kharAba hoya, azubha, dagAbAjI, rUpa hoya krodhamAnAdi kaSAyarUpa haya, ane nimitta sAruM hoya, pUjA, dAna, zAstranuM sAMbhaLavuM-bhaNavuM, tapa, saMyamAdika aneka nimitta sArAM hoya te paNa azubha upAdAnanA vegathI pApa bandhaja thAya che. jema keI cera pArakuM dhana haravAne mATe dharmAtmAne veSa banAvI aneka dharma sevana, pUjA-pATha, tapAdika kare che, paraMtu azubha upAdAnanA vegathI pApane ja baMdha kare che, tevI rIte A jIvane aneka bhAvanI pravRtti hoya che. kayAMka te jevuM nimitta tevuM ja upAdAna hoya che. tyAM utkRSTa zubha vA azubhane badhe paDe ane kayAMka te nimitta bIjA prakAranuM hoya ane upAdAna paNa bIjA ja prakAranuM hoya tyAM phaLa upAdAna pramANe hoya che. mATe vivekI manuSya parabhavanA sukhane arthe nimitta te sArUM ja meLavavuM ane upAdAna te sadAya sAruM rAkhavuM yogya che. sArA nimittathI zubha upAdAnavALA jIvane mahAna zubha phaLa utpanna thAya che, ane sArAM nimittathI paramparAe upAdAna paNa zubha thaI jAya che. ane kharAba nimittathI upAdAna paNa kharAba thaI jAya che. ema pratyakSa dekhIe chIe ke sArA uttama kuLamAM utpanna thaela kuLavAna jIva,
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 kharAma nimittathI cArI, jugArI, durAcArI, kulakSaNA kharAba thatA dekhIe chIe ane hIna-nIcakuLamAM utpanna thaela jIva sArI sa`gatithI U'ca thai sukhI dekhIe chIe, mATe viveka jIve nimitta sadAya sArAM rAkhavAnA upAyA karavA ceAgya che. nimittathI upAdAnanI zuddhatA thAya che. jema agninA nimittathI suvarNa nA upAdAnanI zuddhatA thAya che ane trAMbuM Adi kudhAtunAM nimittathI suvarNa nA upAdAnanI malinatA thAya che, ema jANI nimitta sArUM ja meLavavuM yogya che--jyAM jyAM nimittanI mukhyatA che. te have dRSTAMtathI batAve che. zrI AdinAthasvAmI, utkRSTa-sArA upAdAnanA dhAraka hatA. temane azubha nimittathI, vyAzI lAkha pUrvI varSa kaSAyAmAM vyatIta thayA, dIkSA levAnAM pariNAma nathayAM, tyAre indra mahArAje avadhijJAnathI vicAryuM je tIrthaMkara bhagavAnanuM sarva AyuSya karma pa`cendriya bhAgAmAM vyatita thayuM; tepaNu bhagavAnane viraktabhAva na thayA, mATe kAMika dIkSA le tevuM nimitta vicAravuM. tyAre indre eka nIlAMjanA nAmanI apsarAnuM Ayu bahu ja alpa jANI nIlAMjanAne AjJA karI, tyAre te devIe indranI anumati laI bhagavAna sammukha adbhuta nRtya ane gAyana Ara MbhyuM. te devAMganAnA divya nRtyane dekhI sabhAnA sarve deva tathA manuSya Azcarya pAmyA: kemake A nRtya indrane paNa durlabha che, evuM adbhuta nRtya karavAnA samaye ja enuM Ayu purNa thayu. te devInA AtmA paraleAka sidhAvyA ane zarIra, darpaNanI chAyAnA pratibimbavat adazya thaI gayuM para tu te nRtyanA utsavanA
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaMga na thAya eTalA mATe indra takSaNa tevI ja bIjI navI devAMganA racIne goThavI. tethI nRtyane tAla-rAga-cAla bhaMga thavA na pAmyo. A caritra sabhAnA sarve jIva-manuSyAdi hatA te keie ema na jANyuM ke A bIjI devI che, sarvee emaja jANyuM ke eja devI nIlAMjanA nAca kare che. e caritraneM bhagavAne avadhijJAnathI jANI lIdhuM ke, je devI nRtya karatI hatI te devI nIlAMjanA te kAyA tajI paralokamAM gaI. A I navI devI racI che, "aha-dhikkAra che saMsArane kemake saMsAra kSaNabhaMgura-capaLa athavA vinAzI che," ema vicArI vairAgya utpanna thavAthI lokAMtika deva AvyA, pachI dIkSA dhAraNa karI, dhyAnAgnithI ghAtI karmone nAza karI anaMta catuSTaya prApta karI bAkI bacela, adhAtIkane nAza karI, siddhapadane prApta thayA. arthAt svAbhepalabdhi svarUpa zAzvata siddhaparyAyane prApta thayA. te AdinAtha bhagavAna amArA AtmAne paNa siddhapadane prApta karAve. ahIM jue ke nimittanuM ja mahatpaNuM Avyu mATe satyue potAnA kalyANane arthe kusaMgane tyAga karI zubha nimitta meLavavA prayatna zIla banavuM, eja sukhAkArI che. ane AtmAne zreyaskara che. ema jIvane jIvanuM nimitte kahyuM. vAta karI tyApachI dIkSA vicArI prApta karI A have puNaLanuM puLathI nimitta upAdAna kahIe chIe dAkhalA tarIke haLadara svabhAvathI ja pILI che ene ghasIne jaLamAM nAkhIe te jala paNa pILu ja thAya paraMtu evA pILA jaLamAM sAjI khAra nAkhIe te sAjInA nimittathI jaLa badhuM lAla
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ phira thaI jAya che. te lAla thavAnI upAdAna zakita te haLadaranI che paraMtu nimitta sAjInuM maLe lAla thAya che.-bIjuM sphaTika maNi nirmaLa che, paraMtu tenI nIce DaMka ApavAthI maNi pILI thAya, zyAma ApavAthI zyAma thAya. te sphaTika maNi svabhAvathI te mahAnirmaLa veta che. paNa jevuM DaMkanuM nimitta maLe che tevuMja bhAse che. te lAla, pIta, zyAma thavAnI upAdAna zakti te sphaTika maNinI che ane nimitta DaMkanuM che. mATe ahIM te nimittanI pradhAnatA AvI. athavA letuM kudhAtu-nIca dhAtu che; paraMtu je uttama pArasa-pASANanuM nimitta maLe tyAre kaMcana rUpa thAya che. te suvarNarUpa thavAnI upAdAna zakti to leDhAmAMja che, bIjI dhAtuomAM nathI, chatAM pArasanuM nimitta leDhAne maLe te ja suvarNarUpa thAya che. mATe he bhavyI jIvathI jIvane, pudgalathI pulane jyAM tyAM nimittinI ja pradhAnatA che. mATe vivekI puruSe sAruM nimitta meLavavuM egya che. vizeSa eTaluM che ke pitAnA pariNAmanI vizuddhatAthI adhika vizuddhatAnuM nimitta hAyate ApaNuM upAdAna, nimitta pramANe karavuM. ane ApaNA bhAnI vizuddhatAthI nimitta sAmAnya che te ApaNuM upAdAna, nimitta pramANe na karavuM-ItyAdika vicAraNA pUrvaka pitAnI nirmaLa buddhithI vicAravuM yogya che. e pramANe nimitta-upAdAnanuM svarUpa jANavuM. kaI jagyAe nimittanI pradhAnatA hoya che, keI jagyAe upAdAnanI pradhAnatA hoya che, ema banne prakAre jyAM jema che, tema jANavuM. ekAMtane grahaNa na karavuM tenuM nAma samyajJAna che.
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 bAhyAbhaMtara zuddhi phaladAI che. tattvajJAnavihInAnAM nainthyamapi niSphalam / na hi sthAlyAdibhiH sAdhyamamamanyairataNDulaiH // 145 // artha- aMtaraMga AtmatatvajJAna rahita chane munidharma paNa niSphaLa che-jema cekhA ghauM vigere anAja vinA anya je vaTalAI, pANI, agni vigere bAhya sAdhane vidyamAna hoya chatAM paNa annane pAka nathI thatuM, tema aMtaraMga upAdAna vinA kevaLa nimitte kAraNe thI kAryanI siddhi nathI thatI. sAdhvI sAdrAdi hinA suvADA vehinANAM phalgubhAvaM bhajatyeva bAhyA tvAdhyAnikI vinA // 146 // artha- jene je bAhanI zuddhatA che, te aMtaraMganI zuddhatAthI ja uttama nirmaLa) thAya che, tathA phaLadAyaka thAya che. kemake aMtaraMganI AdhyAtmika zuddhi vinA bAhyanI zuddhi vyartha (nisAra) ja rahe chearthAt niSphaLa che. ' antarvAhyabhuvoH zuddhayoryogAyogI pazuddhayAte / . nokaM patramAlaya vyAni patrI vasati // 147 // artha - yegI bAhya-atyaMtara banne prakAranI zuddhione vega thavAthI ja vizuddha thAya che, kintu eka prakAranI vizuddhithI zuddha nathI thatA. jema pakSI ekaja pAMkhanA avalaMbanathI UDI zakatuM nathI, paraMtu banne pAkho hevAthI ja UDI zake che, evI rIte banne prakAranI zuddhi thavAthI ja muni nirmaLa pariNAmI thaI zake che.
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 manazuddhinI pradhAnatA.. mamedamahamaspeti saMkalpojAyate na ceta / cetanetarabhAveSu sAntaH zuddhi jinoditA // 148 // artha:- "A mArAM che, ane huM ene chuM." evA para padArthomAM ahaM ane mamatva rUpa pariNAmaH arthAt rAga, dveSa, metAdi pariNAma, te bhAvakarma, jJAnAvaraNAdi ATha karma te dravyakarma, ane zarIra, strI, putra, mitra, dhana, dhAnyAdi karma e "mAAM che ane huM ene chuM" evA prakAranI kalapanA pitAnA AtmA sivAya anya kaI paNa vastumAM na thavI:arthAt AtmAmAM ja Atma buddhi thavI, paramAM leza mAtra paNa AtmapaNAnI buddhirUpa pariNAma na thavAM, tene jinendradeva mana zuddhi kahe che. sarvAsAmeva zuddhInAM bhAvazuddhiH prazasyate / anyathAliGgayate patyamanyathAliGgayatepAtaH // 149 // artha- sarve prakAranI zuddhiAmAM bhAvazuddhine (mana zuddhine) ja pradhAna gaNela che, prazaMsanIya gaNela che; kemake pratyakSa dekhAya che ke mAtA je saMtAnanuM (putra) nirdoSa AliMgana kare che, ane patinuM paNa AliMgana kare che. e baMnnemAM je ke AliMganarUpa kriyA ekaja che, te paNa pariNAmamAM mahAna aMtara che. bhAvArtha- matijJAnAvaraNukarmanA pazamathI tathA vIryAntarAyakarmanA kSapazamathI utpanna thavA vALI tathA rAgAdikanA udayathI rahita ane jemAM mekSa mArganI rUci dvArA atizaya
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 135 nirmaLatA prApta thaI cUkI che, evI bhAva zuddhine mana zuddhi kahe che. sarve zuddhiomAM pradhAna paNe mana zuddhi ja mAnela che. yathA yathA vizuddhaH syAd vRddhirantaH prakAzinI / tathA tathA hRSIkANAmupekSA viSayeSvapi // 150 // artha- jema jema upayogarUpa pariNAmanI vizuddhinI vRddhi aMtaraMgamAM prakAza nAkhe che tema tema AtmAnI indriyenA viSayamAM upekSA (udAsInatA) buddhi thatI jAya che. saraHsAlale sthirIbhUte dRzyate nIra nipatita mapi yathAratnam / manaHsalile sthirIbhUte dRzyata AtmA tathA vimale // 15 // artha- nirmaLa, svaccha, ane sthirIbhUta sarovaranA zAnta jaLamAM paDeluM ratna jema spaSTa dekhAya che, tema saMkalpa vikalpa rUpI maLathI rahita nirmala ane sthirIbhUta (nirvikalpa) mana rUpI jaLane viSe zuddhAtmA rUpI mahAratna pratyakSa dekhAya che: arthAta anubhava thAya chesNpniyaanni saMyamyastimitenAntarAtmanA / yatkSaNaM pazyato bhAti tattatvaM paramAtmanaH // 152 // artha - pita pitAnA viSayamAM jatI evI pAMce Indriyane rAkI ane sthirIbhUta manathI arthAt pite pitAthI pitAnI aMdara AtmA che te tarapha manane (upagane) sammukha rAkhavA kSaNa mAtra paNa anubhava karavAvALAne je svarUpa jhaLake che, teja paramAtmAnuM svarUpa che,
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 bhAvArtha- paramAtmapadanI prAptine arthe indrane bAhaya viSathI rekavI joIe ane manane paramAtma svarUpanI bhAvanAmAM tanmaya karavuM joIe. indriyANAM pravRttI ca nivRttau ca manaH prbhuH| mana eva jayettasmAjite tasmin jitendriyaH // 153 // artha: IndriyanI pravRttimAM athavA nivRttimAM mana ja svAmI che. mATe sarvathI pahelAM manane ja jItavuM joIe, kemake manane jItavAthI Indriyone vijaya Apo Apa thaI jAya che. sthiremanaH saMkalpara akSANAM vissyvyaapaare| prakaTIbhavati bahyasvarupaM AtmadhyAne na yAoganAm // 154 // artha - mananA saMkalpavikalpa maTI javAthI tathA IndriyenA viSaya vyApAra rokAI javAthI yegIone nirmaLa AtmadhyAna dvArA pitAnuM brahma svarUpa pragaTa anubhava rUpa thaI jAya che. paramAnandAbjarasaM sakalavikalpA-pasumanasastyaktvA // yogI sa yasya bhajate stimitAntaHkaraNaSaTcaraNaH // 155 // artha - je yogInA nizcaLa manarUpI bhramara (bhamare) samasta vikalapa rUpI anya pupene cheDIne utkRSTa-akSaya AnandanA dhAraka, zuddhAtmarUpI kamaLanA amRta rasanuM sevana kare che, te ja yegIzvara pUjavA gya che. bhAvArtha- jevI rIte bhamare saMpUrNa puruSone cheDI daI kamaLanA
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 177 divya rasanuM AsvAdana kare che, evI ja rIte je muni samasta vikalpane choDI ne zuddhAtma svarUpane anubhava kare che, te ja bhavya jInA pUjanIka che. kiM bAhyeSu pareSu vastuSu manaH kRtvA vikalpAnbahUn / rAgadveSamayAn mudhaiva kuruSe duHkhAya kamAzubham / AnaMdAmRtasAgare yadi vasasyAsAya zuddhAtmani / sphItaM tatsukhamekatAmupagataM tvaM yAsi re nizcitam // 156 // artha - he mana ! bAhI tathA tArA svarUpathI atyaMta bhinna je zarIra, strI, putra Adi padArtho che, emAM rAga dveSa rUpa aneka prakAranA vikalpo karIne tuM duHkhane mATe vyartha azubha karmane kema bAMdhe che? paraMtu je tuM AnandarUpI amRtanA samudramAM zuddhAtmAne pAmI ne emAM nivAsa karIza, te te vizALa (vistIrNa) nirvANa rUpI sukhane avazya pAmIza. bhAvArtha- tAre te AnaMda svarUpa zuddhAtmAmAMja nivAsa karavuM joIe ane enuM ja dhyAna tathA manana karavuM joIe. je bhavya AtmAnuM mana rAga dveSAdika-saMka95 vika rUpI maLathI rahita che, teja pitAnA zuddha svarUpane samyaka prakAre jANe che. pitAnA cittane vikalpa rahita karavuM eja paramatattva che. samyaphaTavanI siddhine arthe cittane vikalpa rahita kare. yadyadyadeva manasi sthitaM bhavettattadeva sahasA parityajet / . ityupAdhiparihArapUrNatA sA yadA bhavati tatpadaM tadA // 157 / /
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 artha - bhAvamana rUpI upaga bhUmimAM je je saMkalpa vikalpa rUpa ISTa aniSTa pariNAma utpanna thAya; arthAt je je vAtanI manamAM IcchA utpanna thAya, te te IcchAone teja kSaNe tatkAla sarvathI pahelAM chaDI Ape. arthAta upagane tyAMthI kheMcI zuddha cetanya svarUpa sammukha joDe (pariNamave) evI rIte vAraMvAra aMtaraMga abhyAsa karavAthI je samayamAM samasta saMkalpa rUpa upAdhine parihAra (nAza) thAya che, teja samayamAM zuddhAtma svarUpa jhalake che. arthAt zuddhAtma svarUpanI prApti thaI jAya che. pratyakSa anubhavamAM Ave che. bhAvArtha- samyagdarzana, samyajJAna, ane samyaka cAritranI pUrNatA ja AtmAnuM svarUpa che. je samaye akhaMDa jJAna tathA darzananI prApti thAya che, ene ja svarUpanI prApti kahe che. paraMtu jyAM sudhI karma janita rAga dveSa athavA IcchA Adi upAdhione saMbaMdha A AtmAnI sAthe hoya che, tyAM sudhI AtmasvarUpanI prApti nathI thatI. eTalA mATe zuddhAtmasvarUpanI prAptinA Icchaka Asana bhavya AtmAoe samajavuM joIe ke, te je je samaye cittamAM (upagamAM IcchA Adi upAdhi utpanna thAya eja samaye ene parityAga karI, zuddhAtma svarUpanI prApti kare. ciMtA citA samAna bhocetaH kimu jIva tiSTasi kathaM ciMtAsthitaM sA kuto| rAgadveSavacAttayoH paricayaH kasmAca jAtastava / iSTAniSTasamAgamAditi yadi vabhraM tadAvAM gatau / 'nocenAca samastametadacirAdiSTAdisaMkalpanam // 158 //
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 129 a:- jIva manane pUche che ke, "hu mana ! tuM kema rahe che ? arthAt tane kema rahe che? mana uttara Ape che ke; huM sadAya mahAn ciMtAmAM vyagra (duHkhI) rahu chuM ekakSaNavAra paNa mane sukha nathI." pharI jIva pUche che ke, "tane ciMtA kema che ? zuM kAraNathI ciMtA che?" phrI mana uttara Ape che ke; "mane rAga dveSanA kAraNathI ciMtA che." zrI jIva pUche che ke; "tArA rAga dveSanI sAthe paricaya kayAMthI thayA? " krI mana uttara Ape che ke; "balI khUrI vastuonA sabadhathI rAga dveSanA paricaya thayA, " tyAre pharI jIva kahe che ke; "huM mana ! jo ema che tAtu zIghra (tatkAla) bhaTTI bUrI vastuonA saMbaMdhane cheDa, nihu tA tAre ane mAre bannene narakamAM javuM paDaze. bhAvA:- svabhAvathI tA kAIpaNa vastu iSTa ( sArI ) nathI ane aniSTa (kharAba) nathI, ISTa tathA aniSTamAM sa'kalpa karI rAga dveSa karavA niSprayeAjana che. kemake rAga dveSathI kevaLa duHkhaja bhAgavavuM paDe che; eTale samasta para vastuone cheDIne samatA ja dhAraNa karavI joIe evI zikSA peAtAnA manane bhavya jIvAe sadAya ApavI yeAgya che. yAvaccintAsti jantUnAM tAvadbhavati saMsRtiH / yarthedhana sanAthasya svAhAnAthasya varddhanam // 159 // artha:- jyAM sudhI jIvAnAM hRdayamAM (upayogamAM ) ciMtA che, tyAM sudhIja saMsAra che. kemake jyAM sudhI iMdhaNAM che tyAM sudhI agninuM vadhavuM che.
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 saMsAro bahudu:khataH sukhapadaM nirvANametatkRte / tyaktavArthAdi tapovanaM vayamitAstatrojjhitaH sNshyH| etasmAdapi duSkaravratavidhenodyApi siddhiryto| .. vAtAlI taralIkRtaM dalamiva bhrAmyatyado mAnasam // 160 // artha - he kAzyAmRtanA nidhe jinendradevI A saMsAra te aneka prakAranA bhayaMkara duHkhone ApavAvALe che ane vAstavika atIndriya sukhanuM sthAna te mokSa che. arthAta vAstavika sukhane ApavA vALuM sthAna mekSa che. eTalA mATe e mekSanI prAptine arthe ame samasta dhana dhAnyAdi parigrahane tyAga karyo tathA ame tapavanane paNa prApta thayAarthAt tapavanamAM gayA. ame samasta prakAranA saMzane paNa cheDI dIdhA, tathA atyaMta durdhara vrata paNa dhAraNa karyA; kintu haju sudhI ATaluM ATaluM karyA chatAM paNa Atma siddhinI prApti na thaI. kemake pavananA samUhathI kaMpAyamAna thaela pAMdaDAnA samAna amAruM mana rAta divasa bAhya padArthomAM bhramaNa karyA kare che. khalpakAryakRtaucintA mahAyajAyatedhruvam / munInAM zuddhacidrUpa dhyAna parvatabhaMjane // 161 // artha- jevI rIte vaja, parvata para paDatAM ja parvatanA cUra cUrA karI nAkhe che, tevI rIte je manuSya zuddhacipanuM ciMtavana karavAvALe che te je kaI thoDA kAryane mATe anya jarA paNa ciMtA kare, te zuddha citUpanA dhyAnathI sarvathA vicalita thaI jAya che.
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 141 bhAvArtha- zuddhacidrapanuM yAna te ja samaye thaI zake che ke, je samaye koI paNa prakAranI ciMtA hRdayamAM nahAya. je zuddhacipanuM dhyAna karatI vakhate kaI paNa prakAranI ciMtA AvIne upasthita thAya, te te dhyAna naSTa thaI jAya che, eTalA mATe vidvAnee vicAravuM joIe, ke, zuddhacikUpanuM dhyAna karatI vakhate anya kaI paNa ciMtA pitAnA hRdayamAM pesI na jAya. vRzcikAyugapatspRSTAH piiddyntiyaaginH| vikalpAzca tathAtmAnaM teSusatsukutaH sukhaM // 162 // artha- jevI rIte zarIrane lAgela vIMchInA asaMkhya che jIvane tIvra vedanA pamADe che, tevI rIte aneka prakAranA vikalpa paNa AtmAne bahuja kharAba rIte duHkha Ape che, ane yatkiMcita paNa Atma zAntine anubhava teo karavA nathI detA. te pachI te vikalponI hayAtImAM AtmAne kevI rIte sukha hoI zake? na ja hoI zake. vikapanI jALamAM phasAIne ratIbhAra paNa A jIva sukhane anubhava nathI karI zakta. " ardhonmIlitalocanAbhyAM yogaH kiM AcchAditAbhyAm / evameva labhyate paramagati nizcintaM sthitaiH // 16 // artha- aDadhAM ughADela nathI, athavA baMdha thaela netrathI zuM dhyAnanI siddhi thAya che? arthAt kayAre paNa nahIM. je ciMtA rahita ekAgratAmAM sthita che, ene ja evI rIte svayameva svAbhAvika paramagati (mokSa) maLe che.
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12. bhAvArtha- prakhyAti (baDAI) pUjA (pitAnI pratiSThA-AbarU) ane lAbha Adi samasta ciMtAothI rahita je nizcita puruSa che, te ja zuddhAtma svarUpamAM sthiratAne pAme che. ene ja dhyAnanI siddhi che, ane te ja paramagatinuM pAtra che, yogina muzcasi cintAM yadi tataH truTayati sNsaarH| cintAsakto jinavaro'pi labhate na haMsacAram // 164 // artha - he gI! je tuM samasta prakAranI ciMtAone tyAga karIza te saMsAranA paribhramaNathI chUTI jaIza. kemake ciMtAmAM lAgela chadmastha avasthAvALA tIrthaMkaradeva paNa paramAtmAnA AcaraNarUpa zuddhabhAvone prApta nathI thatA. muktayA sakalAM cintAM jIva nizcintaH bhUtvA / citraM nivezaya paramapade devaM niraJjanaM pazya // 165 // artha"he jIva! samasta prakAranI ciMtAone parityAga karI nizcita thaI, tuM pitAnA manane paramapadamAM dhAraNa kara, ane niraMjana devane dekha." 'AtmAne guru AtmA poteja che. svasmina sadAbhilASitvAda bhISTajJApakatvataH khayaM hitaprayoktRtvAdAtmaiva gururAtmanaH // 166 // artha- jIva nirmaLa ane sUkSama tatvaSTithI dekhe to vAstavamAM AtmAne guru AtmA pite ja che, emAM eka te kAraNa e
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 143 che ke, AtmAmAM zaktirUpe rahela atyaMta ISTa (priya) je makSa sukha che, tenI aMtaraMgamAM svAbhAvika IcchA thAya che. arthAt sAstra athavA sadagurunA bAhya nimittathI svAbhAvika nirmaLa rUcirUpa pariNAma AtmAnI aMdara utpanna thAya che ke, "mokSa sukha mane prApta thAo." (1) bIjuM kAraNa e che ke, AtmAne je mekSasukha prAspine upAya priya che, te upAyane AtmA pote pitAmAM ja jANe che arthAta mokSa sukha prAptine A ja upAya che, evuM jJAna AtmamAMja thAya che. (2) trIju. kAraNa e che ke, mokSa sukhanA upAyamAM AtmA svayaM pote pitAne joDe che. tyAM AtmA evI rIte vicAre che keH "he rAtmana ! jenuM maLavuM atyaMta durlabha che, evA mekSa sukhane upAyane tuM have sArI rIte jANI cukyA che; chatAM paNa haju temAM vartana (AcaraNa) kema nathI karatA?" evI rIte svayaM Apa Apa na pravartavAvALA AtmAne AtmA piteja preraNA karI pravartAve che (3) e traNe kAraNethI nizcayamAM AtmAne gurU AtmA pote ja che. bhAvArtha- AtmAne ja hitakArI sadupadezAmRta Ape tathA AtmAnA aMtaraMga ajJAnane dUra kare tenuM nAma gurU che. jo ke evA guru anya vyakita paNa thaI zake che, paraMtu te kahevA mAtra ja hoya che. kemake teo kAMI AtmAno sAkSAt anubhava karAvI zakatA nathI. AtmAne asalI guru te AtmA pote ja che "mekSasukha mane prApta thAya." evA prakAranI prazasta abhilASA IrachA) AtmAmAMja utpanna thAya che. AtmAmAM evuM jJAna rahe che ke, saMsAramAM sarvathI abhISTa atyaMtapriya) mokSa padArtha-mekSa
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukha ja che te prApti mATe AtmA pitAnI pite nindA kare che ke; "he durAtmanuM! te Aja sudhI koI vakhate paNa makSisukhanI prAptine mATe prayatna karyo nahiH sadAya viSayomAM ja nimagna rahyo." ema paramahitakArI je mokSasukha, tenI prAptimAM AtmA pote pitAne joDe che, mATe sarvathI zreSTha sukharUpa, kalyANakArI guru pitAnA AtmAne ja mAnavo joIe. ahIM zaMkA thAya che ke - je AtmAne guru AtmA ja che anya nahi; to zAstromAM A pramANe upadeza che ke, AcArya gurunI sevAbhakti karavI joIe, ema je kahela che, te te sarva vyartha jaze. zrI AcArya mahArAja uttara Ape che ke - vAstavamAM potAnuM bhaluM pitAthI ja thAya che. bAhA upadeza te nimitta mAtraja che. jyAre aMtaraMgamAM AtmAne pitAne kalyANa karavAnI arthAta AtmasvAdhInatA prApta karavAnI sAcI rucI pragaTa thaze, tyAre ja te AtmA enA upAyane jANavAno prayatna karaze. mokSa prAptine zuM upAya che? zuM karavAthI mAro mekSa thAya? evuM jJAna jyAre AtmAne prApta thaI jAya che, tyAre AtmA pite ja pitAne e upAyane AcaraNamAM lAvavAnI preraNuM kare che. kemake aMtaraMgamAM AtmAne utsAha utpanna thayA vinA kayAre paNa AtmAnuM hita nathI thaI zakatu e ja kAraNathI potAnuM saMrakSaNa vAstavika pitAnA dvArA ja thAya che. nayatyAtmAnamAtmaiva janmanirvANameva c| gururAtmAtmanastasmAnAnyo'sti paramArthataH // 167 // artha - AtmA ja pite ja AtmAne janmarUpI saMsAramAM
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 145 phelAve che (rajhaLAve che) ane AtmA pote ja saMsArathI pAra karIne ekSapada prApta karAve che, eTalA mATe AtmAne guru AtmA ja che. anya kaI vAstavamAM guru nathI. bhAvArtha- Atma hitanA upadezaka AcAryAdika guruone sAce upadeza sAMbhaLI ne paNa, jyAM sudhI A jIva viSaya kaSAyAdikano tyAga nathI karatuM, tyAM sudhI barAbara saMsAra sAgaramAM rUlyAja kare che. ane jyAre kayAre AcAryone upadeza sAMbhaLyA vinA paNa viSaya-kaSAyAdikane tyAga karIne mekSa pAse karI le che. eTalA mATe vAstavamAM AtmAe svaye pitAne guru potAne ja mAna joIe. na baddhaH paramArthena baddho mohvshaadgRhii| zukavad bhImapAzenAthavA markaTa muSTivat // 168 // ..... artha - bhayane utpanna karavAvALAM pAthalA samAna athavA vAMdarAnI mukkI samAna che ke A jIva vAstavika daSTithI dekhate karmothI badhAela nathI, paNa meha pariNAmathI baMdhAela che. bhAvArtha - jevI rIte suDe pitAnI ja bhUlathI kamalinInI dAMDIne pakaDI rAkhI ema samaje che ke, kamalinIe mane pakaDI lIdhela che, evI rIte pote ja UDavAne azakata thaI jAya che. je te bhUlane cheDe ane emaja samaje ke, "ja kamalinIne pakaDela che, huM game tyAre ene choDI dauM te UDI zakuM. " te te pote ja te pakaDanA baMdhanathI chUTI UDI zake che. e ja rIte vAMdarAnI muThI vAstavika rIte
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI baMdhAtI, tepaNuM baMdhAela sarakhI mAluma paDe che. je jIva paramArtha dRSTithI vicAra kare te A-jIva keI paNuM prakAranA karmothI baMdhAela nathI, chatAM paNa vyavahArathI meha pariNAmanA gADha baMdhanathI baMdhAela che. paraMtu je AAtmA pote ja potAnA ajJAnane choDI anubhava kare che. huM te sarva para dravyathI bhinna, jJAtAdaSTA, AnaMda svarUpa, eka citanya padArtha, siddhasama chuM. tyAre AtmA teija potAnA samyajJAnanA baLe-baMdhathI chUTIne mukta thaI zake che. eTalA mATe A ja vAta ThIka che, ke AtmAne guru AtmA ja che. pharI ziSya AzaMkA kare che ke he bhagavaMtu ! upara kahela nItithI koI dharmAcArya Adi gurunI sevAnI AvazyaktA nahi rahe ane vyavahAra mAtra vinaya dharmano nAza thaze. tene javAba have AcArya Ape che. nAjJo vijJatvamAyAti vijJo nAjJatvamRcchati / nimittamAtramanyastu gatedharmAstikAyavat // 169 // artha - ajJAnI jaDa-mUkha jIva jJAtA nathI banI zako, temaja jJAnI jIva mU-jaDa nathI thaI zakate. bIjA te kevala eTalA ja nimitta mAtra che ke, jema potAnI upAdAna zakitathI cAlavAvALA jIva ane pugalane mATe gati karavAmAM dharmAstikAya nimitta mAtra thAya che. he bhadra (ajJa) tattvajJAnanI utpattine agya, abhavya- duvya Adi jIva, dharmAcAryAdikanA hajAro -upadezonA nimitto maLe chatAM paNa tatvajJAnane prApta karI zakatA nathI. je puruSa upara kahyA pramANe ajJAnI che, te paranA
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 padAsa pura jI. zAya che, nimittathI vizeSa jJAnI nathI thaI zakate. ane je vizeSa jJAnI che. te ajJAna bhAvane prAtpa nathI thatuM, paraMtu jema jIva ane pudagalanA gamanamAM dharmAstikAya nimitta kAraNa che, tevI ja rIte anya manuSyane jJAnI athavA ajJAnI banavAmAM guru Adi nimitta kAraNa che. upAdAna nahi. bhAvArtha - padArthamAM aMtaraMga upAdAna zakti hoya che, tenAthI ja kArya thaI zake che. anya padArtho te tene kAryarUpa pariNamanamAM nimita mAtra thAya che. jIva ane pudugALamAM gamana karavAnI zakti te svayaM che; ane te zakitathI jyAre jIva gamana kare che. tyAre dharmAstikAya tenA gamanamAM sahakArI kAraNuM thAya che? paraMtu je enI gamana karavAnI zakti na hoya to eka nahi paNa hajAre dharmAstikAya sarakhAM sahakArI kAraNe bhale maLe, paNa jIva ane pugaLane gamana karAvI zakatA nathI. ema AtmAnI paNa eja dazA che. je AtmA tatvajJAnanI prAptine mATe agya abhavya ajJAnI rahe che, tene eka dharmAcArya te zuM paNa hajAre dharmAcAryone upadeza nirarthaka thAya che, ane kayAre paNa te tatvajJAnI thaI zakato nathI. . svAbhAvikaM hi niSpacI kriyAguNamapekSate / ..na vyApArazatenApi zukavatpAThyate vakaH // 170 // artha-keinI avasthA badalavAmAM (pariNatibadalavAmAM) enI svAbhAvika kiyA athavA svabhAvika guNanI apekSA ja Avazyaka che. jemake seMkaDo upAya karavAthI paNa bagalAne pipaTanI
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 mAphaka bhaNAvI nathI zakAte. tathA vijJa (tatvajJAnI)ne hajAre vigho AvatA chatAM paNa tattvajJAna rahita ajJAnI nathI thaI. jato. bhAvArtha- seMkaDo prayatno karavAmAM Ave te paNa bagale pipaTanI mAphaka bhaNI zakate nathI. ema je vastumAM svAbhAvika zakti vyakata nathI. ane hajAre prayatna karavAmAM Ave, chatAM paNa te utpanna nathI thaI zakatI svAbhAvika vastunI yegyatAmAM ja prayatna karavAthI te pragaTa thAya che. jyAre ajJAnImAM jJAna. prAptinI gyatA ja nathI te tene keTalAe uttama upadeza ApavAmAM Ave, chatAM paNa tene, tatvajJAna prApta nathI thatuM; tathA je puruSa jJAnavAna che, jJAnanuM pAtra che tene tattvajJAnathI caLAvavAne mATe hajAre upAyo karavAmAM Ave, chatAM paNa tatvajJAnathI calAyamAna te nathI thatA. tema mekSa AtmAnA upAdAna kAraNathI ja siddha che. jema chedanakriyA karavAmAM dAtaraDuM te mAtra bahAranuM ja upakaraNa che; paraMtu aMtaraMganuM upakaraNa te varyAntarAya karmanA kSapazamathI utpanna thayela puruSanuM AtmavIrya vizeSa che, je aMtaraMganI zakita na hoya to dAtaraDuM hAthamAM hoya chatAM paNa chedana karavAnuM kAma nathI thaI zakatu, tema prakAza, guru Adi bahAranAM sahakArI kAraNe hoya chatAM paNa je puruSamAM aMtaraMga AtmajJAnanuM upakaraNa na hoya te te padArthane jANavArUpa kArya nathI karI zaktA. ahIM tAtparya e che ke- aMtaraMga AtmajJAnanA abhAvathI jIva jaDa je thaI rahe che, tethI te vItarAga sahaja suMdara jJAnAnanda amRtathI
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 149 paripUrNa, pAramArthika, atIndriya sukhane upAdeyarUpa nathI jANate. te kAraNe saMsAramAM paribhramaNa kare che. Asanna bhavya AtmAe rANAdi vikapothI rahita, pitAne zuddha svarUpane anubhava karavAmAM, aMtaraMga AtmajJAnane grahaNa karavAnI yogyatA prApta karavI joIe. kemake AtmajJAna utpanna karavAmAM aMtaraMga yegyatAnI prathama AvazyakatA che. zikSAvacaH sahasrairvA kSINapuNyena dharmadhIH / pAtre tu sphAyate tasmAdAtmaiva gururAtmanaH // 171 // artha- aMtaraMgamA jenA puNyarUpa pariNAma kSINa thaI gayAM che, evA puruSanA hRdayamAM hajAre zikSA vacane kahevAthI antaHkaraNamAM jarA paNa dharmanI buddhi nathI thatI, paraMtu nirmaLa pariNAmI uttama antaHkaraNarUpI supAtramAM upadeza ApyA vinA ja svAbhAvika sabuddhi prApta thaI jAya che. mATe vAstavika AtmAne guru AtmA ja che. na muMcati prakRtimabhavyaH suSTu api AkarNya jinadharmam / guDadugdhamapi pivaMtaH na pannagAH nirviSAH bhavaMti // 172 // artha:- abhavya jIva, jainadharmane sArI rIte sAMbhaLe chatAM paNa pitAnI prakRti-svabhAvane choDatuM nathI. arthAta je vastune svabhAva che, te tenA svabhAvane kayAre paNa tyAgatuM nathI, jema sane sAkaramizrita dUdha pAvAmAM Ave chatAM viSane choDI ne nirviSa thato nathI.
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 bhAvArtha- abhavya, ajJAnI, dIrdhasaMsArI jI game tevAM zAstrone abhyAsa kare paNa mithyAtva tathA rAgAdi bhAvamAM tanmayapaNuM dhAravAnA svabhAvane choDatA nathI. vaLI tene pitAnA zuddhAtma tatvane evo nizcaya nathI hoto ke, jethI tenA cittamAM vItarAga svasaMvedana jJAnano abhyAsa rahyA kare. azuddha upAdAnanA kAraNathI ajJAnI jIva azubha karmonA udayamAM "hu duHkhI chuM" evA bhAvamAM tanmaya thaI jAya che, ane jyAre zubha karmano udaya thAya che tyAre "huM sukhI chuM" evA bhAvamAM tanmaya thaI ahaMkAra kare che. ethI karmone letA thAya che, paraMtu jJAtAdraSTA thatA nathI. je (AtmA) uttama nimitta kAraNa pAmIne paNa mithyAtvathI na chUTe tene prakRti-svabhAva kahIe, jema abhavya che tene svabhAva evo che ke anekAnta che, tatvasvarUpa jemAM, evA vItarAga vijJAnAmRta svarUpa je jainadharma che, te mULamAMthI mithyAtvane nAza karanAra che. tenuM sArI rIte svarUpa sAMbhaLyA chatAM jene mithyAtvarUpa bhAva badale nahIM, te vastune svabhAva che. keIna karela nathI. ahIM upadeza apekSAe jANavuM. je abhavya jIva che, te sarvajJa gamya che, te paNa abhavyanI prakRti sarakhI prakRti rAkhavI nahi ane mithyAtva pariNatine tyAga karI samyakatva pariNati rAkhavI e upadezane hetu che. sAhitaM na jAnanita yathA mAM kAvitaM tathA mUDhAtmAnastatasteSAM vRthA me jJApanazramaH // 173 // artha - prathama te, ajJAnI murkha prANI vagara samajAvyuM AtmAnA svarUpane jANatA nathI. temaja samajAvavAmAM AvatA
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 151 chatAM AtmAnA svarUpane jANato nathI, tenuM mukhya kAraNa to, te jIvane mithyAtvane prabala udaya che. jyAre keIpaNa rIte samajAvavA chatAM samaja ja nathI, te tevA, mUDhAtmAo mATe mAruM samajAvavuM vRthA che. arthAta tethI mAre kheda khinna thavuM vyAjabI nathI. bhAvArtha- ghaNA jJAnI puruSe bIjAone upadeza karavAmAM eTalA badhA vyagra thaI jAya che ke, bIje jIva upadeza na mAne te teo adhIra thaI jAya che, ane pitAnA vastu svarUpane bhUlI jaI sAMbhaLavAvALA upara kaSAya karavA lAge che. teo bIjAonuM hita karavAnA bhramamAM paDI, pitAnuM ahita karI bese che. pare dezanI pravRttinuM hovuM jJAnI chae zubha kaSAyarUpa samajavuM joIe ane te zubha kaSAya potAnI zuddha pariNatinI prApti na thavAmAM bAdhaka samajavI joIe. mATe e zubha pravRttinA vyAhamAM paDI AtmahitanI zuddha pariNatine (kyAya rahita paNuM) kayAre paNa bhUlavuM na joIe. yadbodhayitumicchAmi tannAhaM yadahaM punaH / grAhyaM tadapi nAnyasya tatkimanyabodhaye // 174 // artha:- je dehAdikanA svarUpane huM (saMsArI jIne ) saMbhaLAvavA IcchuM chuM; te dehAdika te mAruM svarUpa nathI. ane mArUM je vAstavika paramAnandamaya svarUpa che, te te mane potAne svayaM anubhavavA gya che, te bIjAne samajAvavA gya nathI. tethI huM te bIjAone zuM samajAvuM? arthAt te mUDha cho jANI zakatA nathI temane huM zuM samajAvuM?
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15ra bhAvArtha- ahIM aMtarAtmA jJAnI puruSanA ahaMkArane maTADavA mATe AcArya deva kahe che ke, he tattvajJAnI paropadezanA ahaMkAramAM paDI tAre tAruM ahita karavuM yogya nathI. jyAre tArUM citta svAnubhavamAM sthira na rahe tyAre upekSAbuddhithI samatA bhAvanA sAdhanarUpa dharmopadeza karUM chuM tema samaja. koI jIva tArA upadezathI jJAnanI prApti kare, te paNa tAre ahaMkAra karavA gya nathI. tAre te tyAre ema ja samajavuM joIe ke, tenA sudhAravAmAM tenA karmane kSaye pazama kAraNa che, jene mehane udaya maMda che tene mAre upadeza nimitta mAtra che. koI jIva mAne vA na mAne to tAre kheda khinna thavuM yogya nathI. arthAt tAre kaSAya karavI egya nathI tAre te ema samajavuM joIe ke, te jIvanI lAyakAta (mithyAtvamaMda) thaze tyAre samajaze, temaja badhA tArI vAta svIkAra karI ye te kSobha tAre kara ucita nathI. arthAta khedita thaIne vyartha AkuLavyAkULamAM agya vacaccAra kare gya nathI. tuM ema je mAne che ke, huM bIjA ne AtmajJAnI banAvI zakuM chuM, arthAt huM na hota to A jIvanuM zuM thAta, tevuM abhimAna karI tAre tAruM ahita karavuM na joIe. tuM te tArA akhaMDajJAnAnaMdamaya AtmasvarupamAM ramaNa kara, (anubhava karo kAraNa AtmAnuM svarupa vacana agocara che arthAt anubhava gocara che. te vAta mUDha jI kevI rIte jANI zake; mATe tAre khedakhinna thavuM yogya nathI. tuM te tArA svAnubhava svarupamAM vizeSa dIla lagADa, teja tane hitakara che ,
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 yatparaiH pratipAdyeohaM yatparAn pratipAdaye / unmattaceSTitaM tanme yadahaM nirvikalpakaH // 175 // aH- huM adhyApakAthI (upAdhyAyeAthI ) bhaNavA yeAgya chuM, athavA huM ziSyAne bhaNAvuM chuM, evI rIte anyapaNu "huM sukhI chuM, du:khI chuM, rAjA chuM, raMka chuM," ityAdi aneka prakAranA Atma viSacaka sakalpa vikalponuM karavuM; te save mArI unmattanA sarakhI ceSTA che, kemake huM' tA vAstavamAM nirvikalpaka bhAvA:- jIvanuM asalI svarUpa aneka prakAranA vacana-vikalpa gAcara nathI; chatAM paNa je mUDha jIva bhrama vaza peAtAne sukhI-duHkhI, zajA--raMka, gurU, ziSya, AdinI aneka mithyA kalpanA AtmAmAM karyA kare che, eja aMtaraMga vacana vikalpa che. je AtmAne atyaMta du:khadAyI che, eTalA mATe peAtAnA AtmAne vAstavamAM e vikalpeAthI rahita samajI ne e vikalpAnA tyAga karavA joIe. jIva evuM nAma te lAkamAM prasiddha che, paraMtu tenA svabhAva kevA che. evuM leAkeAne yathArtha jJAna nathI, ane matAMtaranA DhoSathI tathA da namAmithyAtvanA tIvra uyathI svarUpanuM viparyAsapaNuM thaI rahela che. tethI jIvanI svata:siddha svAbhAvika zA zuM che tenAthI anabhijJa ( ajANa ) che, kemake jIvanI svAbhAvika dazA kAi khIjI jAtanI che, ane karmonA saMyAga paNAthI, kAi bIjA prakAranI thaI rahela che. enA vikAranuM mULa kAraNu darzanamehanIya karyuM che. tApaNu karmanI upAdhinA abhAva
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 mAM jIvanA nija svabhAvanuM ( pariNAmanuM ) hAvuM. baMdha paDatu nathI. paraMtu epAdhika bhAvAthI utpanna thaela vikAra mAtrane abhAva thaI jAya che. jIvanI svAbhAvika dazAnuM svarUpa samyajJAna samyagdarzana, sukha sattAmaya che; ane vikAra dazAnuM svarUpa rAga dveSAdvi vibhAva bhAva ane zarIra che. karma vikAranuM kAraNa che, mATe karmonA nAza thatAMja rAga dveSAdi vibhAva bhAva ane zarIra nathI rahetuM. rAga dveSAdi tathA zarIra ( kANu zarIra ) nA nAza thaI javAthI paNa jJAna darzanArdika svAbhAvika bhAvA hAvAnuM kAraNa tA rahe che, ane pUrNa vikAsane prApta thAya che. jyAM sudhI jIvAne zubha karmanA udayathI kALa, karaNu Adi labdhinI prApti nathI thatI, tyAM sudhI satya mAnuM zraddhAna nathI thatuM; evA manamAM nizcaya karI parane samajAvavAne atyaMta AkULatA na karavI. jo peAtAne zuddha nizcaya svarUpanuM zraddhAna thaI jAya athavA bhAvabhAsI jAya tA potAnA hitamAM pramAda na karavA. pAtAnuM kArya tA karavuM ja; kemake sarve jIva amArA vicAranA thaI jAya, e vAta khanavI atyaMta kaThaNa che. vikalpo jIvAnAM bhavati bahudhA saMsRtikaraH / tathA karmAnekavidhamapi sadA janmajanakam / asau kafodharnAnA vimalajinamArge hi viditA / tataH kartavyaM no svapara samayairvAdavacanam // 176 // aH- jIvAne je nAnA prakAranA vikalpA thAya che te sarve saMsAranuM kAraNu che. tathA aneka prakAranAM karma paNa sadAya jIvAne janma janmamAM paribhramaNa karAvavAvALAM che. yAgya avasaranI
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA anya labdhionI prApti thavI te sarve nirmaLa jinendra devanA mArgamAM vidita che, arthAt sarvene nathI detI. eTalA mATe svasamarUpa pitAnA Agama tathA para samayarUpa paranA Agama emAM vAda vivAda kara e yogya nathI. AmAM mukhya upadeza e che ke, potAnA zuddhAtma svarUpane anubhava kare eja egya che. vAda vivAdamAM paDavAthI kAryanI siddhi kayAre paNa nathI thatI. vipratipadyate yasmava giri matizrAtivalena kevalinaH / varadRSTidRSTanabhoyAtapakSigaNanepi sondhaH // 177 // artha- he bhagavaMta! je manuSya matijJAna tathA zrutajJAnanA baLathI Apa kevalInA vacanamAM vivAda kare che, te manuSya evA prakAranuM kAma kare che ke, nirmaLa ane sUkSma dRSTivALA manuSya dabela AkAzamAM jatA evA pakSIonI gaNatromAM jevI rIte adhe saMzaya kare che. bhAvArtha- jenI dRSTi nirmaLa ane tIkSaNa che, e ke manuSya je AkAzamAM UDatA evA pakSIonI gaNatrI kare ane te samaye kaI pAse beThele adho purUSa te dekhatA mANase karelI pakSIonI gaNatrImAM vivAda kare, te jema dekhatA purUSa sAme te aMdhAne vivAda niSphaLa che tevI rIte he prabhe! he jineza! je koI mAtra matijJAna tathA zrutajJAnane dhAraka . ApanA vacanamAM vivAda kare te tene vivAda nirarthaka ja che, kemake Apa sarvajJa che. ApanA jJAnamAM samasta kAlekanA
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 padAtho hAthanI rekhA samAna jhaLakI rahela che. ane te prativAdI manuSya matijJAna tathA zratajJAnane dhAraka cheDA ja padArthone jJAtA hovA chatAM pitAne kevalI samAna mAnI tamArA kathanamAM vivAda kare che te zuM mUrkhatA nathI? mUrkha ja che. chavasthanA jJAnanA mUlya zuM? kAMI ja nahIM. jyAM Apane samudra, kayAM jaLanuM buMda. na kutrApyAgrahastattve vidhAtavyo mumukSubhiH / / nirvANaM sAdhyate yasmAtsamastAgraharjitaiH // 1781 artha- je bhavya puruSa mokSAbhilASI che ane nirAkULatAmaya sthAna je mokSa tene prAtya karavA Icche che. teNe kaI paNa tatvamAM Agraha na karavo joIe, kemake je puruSa samasta prakAranA AgrahathI rahita che, teja mokSa siddha karI zake che. anya nahi. bhAvArtha- Agrahane artha vivAda che. te vivAda game te zubha padArthomAM haya, athavA azubha padArthomAM heya; paraMtu mokSanI prAspine sarvathA pratibaMdhaka che. eTalA mATe je puruSa mokSa prAtpa karavA Icche che. teNe kaI paNa padArthamAM vivAda na kara joIe. kemake samasta prakAranA vivAdathI rahita puruSa ja mokSane prAtpa karI zake che. mukatvAvAdapavAdAdhamadhyAtma ciMtyatAM ttH| nAvidhUte tamastome jJeye jJAnaM pravartate // 179 //
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 157, mathe- zuddhAtmasvarUpanuM ciMtavana karavuM parama hitakArI che mATe vidvAnoe vicAravuM joie ke, vAda pravAda Adine cheDIne AtmA saMbadhI ja vicAra kare; kemake jyAM sudhI aMdhakArane nAza nathI thatuM tyAM sudhI jJAna zeyane prakAzita nathI karI zakatuM. bhAvArtha-jyAM sudhI aMdhakAra vidyamAna rahe che, tyAM sudhI padArthone spaSTa rUpathI prakAza nathI thate kintu je samaye te nAza thaI jAya che, te samaye sarve padArtho spaSTa rUpathI jhaLake chedekhAya che. zuddhAtmasvarUpanA jJAnamAM vAda pravAda Adi aMdhakAra svarUpa che. eTalA mATe jyAM sudhI vAda pravAda thayA kare che, tyAM sudhI zuddhAtmajJAna nathI thatuM. kintu je samaye vAda prativAda kara cheDI devAya te samaye zuddhAtmAnuM jJAna thAya che. mATe je manuSya zuddhAtmasvarUpajJAnanA abhilASI che, temaNe vAda prativAda kara sarvathA cheDI devuM joIe. / Asmin loke laukikaH kazcidekaH / 4SyA ughaNAvanAno sara ! gUDho bhUtvA vartate tyktsNgo| __ jJAnI tadvat jJAnarakSAM karotI // 18 // artha - Alekane viSe koI eka daridrIne akasmAta koI puNyanA udayathI nidhi arthAt senAne Dhagale prApta thaI jAya te, te pitAnI janmabhUmimAM jaIne atyaMta gupta paNe te dhananA phaLane bhagave che, evI rIte svAbhAvika parama tatvanA jJAtA
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 jIvane jyAre nikaTa bhavyatAnA guNene udaya thAya che tyAre svAbhAvika vairAgyane prApta thaI, te samaya sarvasaMgane parityAga karI pitAnA AtmajJAnanI rakSA kare che. tAvadvivAdI janaraMjakazca yAvanacaivAtmarase sukhjnyH|. ciMtAmANaM prAptava hiloke janejanekaH kathayan prayAti // 181 // artha- jyAM sudhI jIvane AtmajJAnathI utpanna thaela atIndriya sukha sudhArasane anubhava nathI thaye, tyAM sudhI vAda vivAda ane jananAM manaraMjana karavAnI pravRti te kare che, ene mATe tanatoDa mahenata kare che. paraMtu jema lekane viSe keIne uttama ciMtAmaNi ratna prAtpa thaI jAya, to zuM te dareka manuSyane kahevAne mATe gharoghara jAya che, ke juo A mane ciMtAmaNi ratna prAjya thayuM che? arthAt nathI ja. paraMtu ekAnta sthAnamAM gupta paNe ene upayoga kare che. bhAvArtha - je jIvane samyagdarzanarUpI ciMtAmaNinI prApti thaI che, te jIva ghareghara gAvA nIkaLatA nathI. arthAt anya mAraphata pitAne samyagdaSTi havAnuM prakAzana karAvatA nathI. ane karAve che, te te samyagdaSTi zAne? evA mithyAdaSTi jIvanI daSTimAM anya koI paNa jIva samyagdaSTi dekhAtuM nathI, tene sarva jIvo mithyASTija bhAse che. A jIva vANInA vAda vivAdamAM temaja janatAne manaraMjana karavAnI pravRtinA bhabhakAnA ADaMbaranI pAchaLa tanatoDa mahenata pitAnI pUjA pratiSThA mATe kare che, (karAve che) paNa ekAMtamAM Atma sAdhanA karatA nathI.
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 259 - AtmajJAnAtparaM kArya na buddho dhArayeciram / kuryAdarthavazAktizciddhAkAyAbhyAmataptaraH // 182 // artha - AtmajJAna sivAya anya kAryo ne ghaNu kALa sudhI buddhimAM dhAraNa na karavA joIe. kaI prajana vaza je bAhya koI kArya karavuM paDe te, ene kevaLa vacana athavA kAyAthI karavuM joIe, paraMtu emAM manathI jarApaNu Asakta na thavuM joIe. bhAvArtha- mokSanA Icchaka jJAnI puruSoe pitAnuM mukhya lakSa te AtmoddhAra tarapha ja rAkhavuM joIe. mAnasika upayegane bAhya kAryomAM na joDatAM niraMtara AtmahitanA kAryomAM ja jeDa joIe, ane pitAnA athavA paranA upakAra vaza je kAMI bAhyA, kArya karavuM paDe, te emAM vizeSa upagane na joDatAM Avazyaka (anivArya ) samajI vacana athavA kAyAthI karI levuM joIe janebhyo vAktataH spando manasazcittavi bhrmaaH| : bhavanti tasmAtsaMsarga janayoMgI tatastyajet // 18 // artha - jagatanA jIvane maLavAthI vacananI pravRti thAya che, vacananI pravRti thavAthI manamAM vyagratA utpanna thAya che. ane vyagratA thavAthI mana vikSita (caMcaLa) thaI jAya che, eTalA mATe Atmahita athavA mokSapada nA Icachaka rogI puruSoe vyavahArI manuSyane saMsarga sarvathA choDI devo ucita che. grAmo'raNyamiti dvadhA nivAso nAtmadArzanAm / ... dRSTAtmanAM nivAsastu viviktAtmaiva nizcalaH // 184 //
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha - A gAma che athavA A vana che, evA prakAranA be sthAnanI kalpanA anAtma dazI bahirAtmA ne ja thAya che. ane AtmasvarUpane jANavAvALA jJAnI purUSanuM nivAsa sthAna vAstavamAM emane rAgAdi rahita nizcala AtmA ja hoya che. kemake AtmajJAnI puruSa niraMtara pitAnA AtmaguNonA anubhavamAMja ramaNa kare che. eTalA mATe emanuM dhyAna bAhya gAma, vana Adi sthAne tarapha jatuM nathI, paNa paramAnandamaya nija AtmAne ja teo eka prakAranuM manahara upavana samaje che. icchatyekAMtasaMvAsaM nirjana jnitaadrH| nijakAryavazAtkiMciduktvA vismarati drutaM // 185 // artha - vegI, manuSyanI saMgatinA abhAvamAM pitAne Adara karatA thakA ekAMta vAsane Icche che, potAne prajana vaza kAMI kahevuM paDe tema kahI ne zIdhraja ene bhUlI jAya che. bhAvArtha- AtmAnubhavamAM lIna thegI, manuSyanA abhAvamAM pitAne Adara karatA thakA svabhAvathIja ekAnta, nirjana, parvata, vana athavA guphA AdimAM gurU Adi sAthe vAsa karavAnI IcchA kare che. tathA prajana ne laI kAMI kahevuM paDe te kahI, te vAta ne tatkAla bhUlI jAya che, eTale emane Atma prema rahe che. abhavaJcittavikSepa ekAMte tattvasaMsthitiH / abhyasyeda bhiyogena yogI tattvaM nijAtmanaH // 186 // artha- jenA cittamAM koIpaNa prakArano vikSepa (rAgadveSAdirUpa
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkalpa vikalpa) na hoya, tethI jenI buddhi ekAntamAM besavAthI heya ane upAdeya savarUpa padArthonA vicAramAM nizcala hoya, evA gIe Alasa ane nidrA AdinA parityAga pUrvaka pitAnA AtmAnA svarUpane vAraMvAra abhyAsa karavo joIe. ' bhAvArtha- jyAM sudhI cittamAM koI paNa prakArane vikSepa haze, tyAM sudhI AkULatAnA kAraNathI kayAre paNa AtmAnA svarUpanuM dhyAna thaI zakatuM nathI. eTalA mATe sarvathI pahelAM egIe pitAnuM citta zAMnta rAkhavuM joIe. cittanA vikSepane nirodha ekAMta vAsathIja thAya che. mATe gIne jana samudAya vinA ekAMta sthAnamAM rahevuM joIe. tathA A padArtha tyAgavA yogya che, A padArtha grahaNa karavA egya che, e vAtanuM jyAM sudhI yathArthajJAna nahIM thAya tyAM sudhI AtmAnA svarUpane abhyAsa nathI thatuM. arthAta bhAva nahIM bhAse. mATe svaparane viveka rAkha, e Atma svarUpanA abhyAsI yegIne parama Avazyaka che. svarupaM sarvajIvAnAM khaparasya prakAzanaM / bhAnumaMDalavateSAM parasmAdaprakAzanaM // 187 // artha- sUryamaMDala samAna samasta nuM svarUpa svArane (pitAnA AtmAne tathA AtmAthI bhinna itara samasta padArthone) prakAza karanAra che. jema sUrya bIjA koIthI prakAzita nathI thata; tema jIva paNa bIjA koIthI prakAzita nathI thatuM. pate pitAne svayaM prakAze che. (jANe che. anubhave che.)
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmAkAzayati AtmAnaM paraM yathA ambare rviraagH| yogin atra mA bhrAnti kuru eSa vastusvabhAvaH // 188 // artha- jema AkAzamAM sUryane prakAza pitAne ane parane prakAzita kare che. evI rIte AtmA potAne tathA para padArthone prakAze che. (jANe che) he gI! emAM bhrAMti na kara, kemake vastune eja svabhAva che. svaparajJaptirupatvAna tasya kAraNAntaraM / tatazcitA parityajya svasaMvityaiva vedyatAM // 189 // artha:- AtmA svapara svarUpane prakAzaka che, arthAt pitAnA svarUpane ane parapadArthanA svarUpane jANanAra che, jema dIpakane pitAnA svarUpane prakAzavAne mATe anya dIpakanI jarUra paDatI nathI. mATe he Atmana ! AtmajJAnane arthe anya padArthanI ciMtA na kara. pitAnA ja aMtakaraNa (pariNAma) sAdhana rUpa svasaMvedana pratyakSathI jJAna karavuM joIe. yaH parAtmA sa evAhaM yo'haM sa prmstt:| ahameva mayopAsyo nAnyaH kazciditi sthitiH // 190 // artha - traNe lekamAM ane traNe kALamAM je kaI prasiddha uttamottama-utkRSTamAM utkRSTa AtmA athavA paramAtmA che, te ja huM chuM, tathA je kaI svasaMvedana samyajJAna gecara huM AtmA chuM, te ja paramAtmA che. eTalA mATe jyAre paramAtmA ane huM eka ja svarUpa chIe, tyAre mArA dvArA ja huM ArAdhana
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavA yogya chuM, anya bIjuM koI nahIM e pramANe pitAnA svarUpamAM ja ArAdhya ane ArAdhakabhAvanI vyavasthA che. pracyAvya viSayebhyo'haM mAM mayaiva mAya sthitim / bodhAtmAnaM apano'smi paramAnanda nirvRtam // 191 // artha - huM pAMce IndriyanA viSayathI mArA AtmAne haThAvI mArA dvArAja arthAt potAnA AtmasvarUpa dvArA ja mArA svarUpamAM sthira thaela jJAnasvarUpa tathA atIndriya AnandathI paripUrNa mArA svarUpanI avasthAne prApta thAuM chuM. bhAvArtha- paramAtmA pada athavA mukta padane je jIva prApta karavA icche che, te paramAtma pada zakti rUpe A AtmA ja che. ane enA udyogathI ja ene prApta thaI zake che. keI Izvara Adi pAse te saMgraha rUpe vidyamAna nathI, ke jene te prasanna thaI pitAnA sevakane ApI zake. bIjA paramAtmAethI ame A viSayamAM mAtra eTale ja lAbha uThAvI zakIe chIe ke, arahaMta (jIva mukta) avasthAmAM, Apela paramAtmapadanA sAdhana bhUta emanA upadezanuM manana karIe ane je vItarAga svabhAva dhAna mudrAthI emaNe paramAtmapada prApta karela che, te divya (paramaaudArika) dehanuM athavA emanA pratibimba (pratimA) ne mArA pitAnA hRdayamaMdiramAM aMkti (sthApana) karuM; ane tyArabAda huM mArI paNa e ja prakAranI dhyAna mudrA banAvI tathA temanA batAvela sAdhanene upagamAM lAvI svayaM paramAtma pada prApta karUM.
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhivAtmAna mupAsyAtmA paro bhavati tAsyAH / bartiIyaM yathopAruya minA bhavati tAzI // 192 // artha - A jIva pitAnAthI bhinna ahaMta, siddhasvarUpa paramAtmAnI upAsanA (ananya prema lakSaNA bhakti) karIne emanA ja samAna ahaMta siddharUpa paramAtmA thaI jAya che. jemake vATa divAthI bhinna che chatAM paNa dIvAnI upAsanAthI dIpaka svarUpa thaI jAya che. upAsyAtmAnamevAtmA jAyate paramo'thavA / mathitvA''smAna na mAtmaiva jAyate'niryatAtaruH // 193 // artha- athavA AtmA pote pitAnI ja upAsanA karIne paramAtmA thaI jAya che. jema, vAMsanuM vRkSa vAMsanI sAthe ghasAvAthI agnirUpa thaI jAya che. bhAvArtha-je AtmA pitAnA zuddhasvarUpane ja dhyeya samajI emAM ja tanmaya thaIne abhedarUpathI dhyAna kare te te paramAtmapadane prApta karI le che. jemake vAMsa, vAMsanI sAthe ja ghasAvAthI anirUpa thaI jAya che. . pariNamate yenAtmA bhAvena sa tena tanmayo bhavati / ahaMdayAnAviSTo bhAvAIn syAtvayaM tasmAt // 194 // .. yena bhAvena yadrUpaM dhyAyatyAtmAnamAtmavit / tena tanmayatAM yAti sopAdhiH sphaTiko yathA // 195 //
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha- A-AtmA je bhAvathI pariNamana kare che, tenI sAthe tanmaya thaI jAya che. jyAre zrI arihaMta bhagavAnanA dhyAnamAM sthira thaI jAya che tyAre te dhyAnathI te svayaM bhAvamAM atirUpa thaI jAya che. AtmajJAnI je bhAvathI je rUpe AtmAne dhyAne che, te teja bhAvanI sAthe tanmaya thaI jAya che. jema sphaTika pASANamAM jevA DaMka (DAgha)nI upAdhi lAge, te te ja raMgarUpa pariNamana kare che. evuM jANuM jema bane tema svasvarUpanI ArAdhanA karIne jJAnane vizuddha karavuM joIe. pariNamati yena dravyaM tatkAlaM tanmayamiti prajJaptam / tasmAddharmapariNata AtmA dharmo mantavyaH // 196 // artha- je kALamAM je bhAvathI dravya pariNamana kare che, te kALamAM te bhAvamaya dravya thaI jAya che. ema zrI jinendra dave kahyuM che. jema leDhAnA geLAne jyAre AgamAM nAkhavAmAM Ave che tyAre te uSNurUpa thaIne pariName che. arthAt uSNupaNAthI tanmaya thaI jAya che. (lekhaMDane goLe ne uSNatA judA nathI te poteja uSNutA rUpa che.) evI rIte A-AtmA jyAre zubha, azubha, ane zuddha bhAve mAMthI je koI eka bhAva rUpa pariName che, tyAre te bhAvathI te samaye te-maya thaI jAya che. e kAraNe vItarAga cAritra (samatAbhAva) rUpa dharmathI pariNamate AAtmA dharmarUpa jANo. bhAvArtha- jyAre jevA prakAranA bhAvathI A-AtmA pariNamana kare che, tyAre te teja rUpe thaI jAya che. e nyAyathI vItarAga
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ :' : cAritra rUpa dharmathI pariNamana karate thake vItarAga cAritra rUpa thaI jAya che. eTalA mATe cAritrane ane AtmAne ekapaNa che. arthAtuM cAritra AtmAne ja bhAva che. jIvaH pariNamati yadA zubhenAzubhena vA zubho'zubhaH / zuddhena tadA zudo bhavati hi pariNAmasvabhAvaH // 197 // artha - pariNAma svabhAvI jIva jyAre zubha bhAvathI pariNamana kare che tyAre zubha, jyAre azubha bhAvathI pariNamana kare che tyAre azubha, ane jyAre zuddha bhAvathI pariNamana kare che tyAre zuddha thAya che. bhAvArtha- jyAre A AtmA dAna, pUjA, vratAdirUpa zubha pariNAmethI pariName che, tyAre te bhAvonI sAthe tanmaya thaye thake piteja zubha thAya che. ane jyAre viSaya, kaSAya, avatAdirUpa azubha bhAvee pariNata thAya che. tyAre te bhAvenI sAthe te samaye te rUpe thaI jAya che. arthAta jevA jevA bhAve te pariName che, tyAre te tevA tevA bhAvarUpa thaI jAya che. kAraNa AtmA pariNamana zIla che paNa sarvathA kUTastha nathI jema sphaTika maNi kALA puSpane saMcAga maLavAthI kALI thaI jAya che, kemake sphaTikane eja pariNamane svabhAva che, evI rIte jIvane svabhAva paNa samajavo. jyAre A-jIva Atmika, vItarAga, zuddhabhAva svarUpa pariName che. tyAre zuddha thAya che. jema sphaTika maNi jyAre puSyanA saMbaMdhathI rahita thAya che, tyAre pitAnA zuddha (nirmaLa) bhAvarUpa pariNamana kare che. evI rIte AtmA
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 197 zu vikArarahita thai zuddha thAya che. ema AtmAnA traNa bhAva jANavA. dhyAne hi vibhrate sthairya dhyeyarUpaM parisphuTaM / ALakhitamivAbhAti dhyeyasyAsannidhAvapi // 198 // a:- jo dhyeya padA samIpa na hoya te paNa dhyAnamAM dhyeya rUpa padArtha vyakata rUpe sthira prakAzamAna thAya che. ane te samaye te dhyeyarUpa padArtha citra samAna nizcala dekhAya che. yogyApAdAnayogena dRSadaH svarNatA matA / dravyAdisvAdisaMpattAvAtmano'pyAtmatA matA // 199 // arthI:- jema ( khANamAMthI nIkaLela suvarNa -pASANu) suvarNa rUpa pariNAmamAM kAraNa yogya upAdAnakAraNanA saMbaMdhathI paththara suvarNa thaI jAya che; tyAre tenA paththara rUpathI vyavahAra na thatAM senArUpa mAnavAmAM Ave che. tema sudravya sukSetra, sukAla ane subhAvarUpa sAmagrIne prApta thatA AtmAnuM svasvarUpa pragaTa thaI jAya che. arthAt azuddha AtmA paNa paramAtmA thaI jAya che. bhAvArtha:- vavRSabhanAca zarIrarUpa sudravya, karma bhUminA Arya kharUpa sukSetra, avasarpiNI-utsarpiNInA trIjA--ceAthA kALarUpa sukAla ane peAtAnA utsAharUpa subhAnuM nimitta ane che; tyAre svadravya, (Atma dravya) svakSetra, (AtmAnA pradeza) svabhAva, (AtmAnA guNu) ane svakAla, (nijaguNNAnI svabhAva pariNati) evI rIte vyAdi athavA suvyAdi catuSTayA
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ lAbha thAya che, tyAre zukala dhyAnanA baLathI ghAtI karmono nAza karIne te bhavya jIva kevaLI paramAtmA aheta thaI jAya che. pharI AyunA aMtamAM siddha, zuddha, paramAtmA thaI jAya che. tAtparya kahevAnuM e che ke jema kanaka pASANamAM naka thavAnI svayaM upAdAna zakti che, tema A saMsArI bhavya jIvamAM paramAtmA thavAnI svayaM upAdAna zakita che. jema bAhyA sAdhanonA maLavAthI te kanaka pASANa svayaM kITa (mATI)thI bhinna thaI zuddha thaI jAya che, tema AAtmA paNa samartha nimittonA maLavAthI (svayaM je potAnI upAdAna zakitane vyakata karavA purUSArtha kare arthAta dhyAnane abhyAsa kare to) svayaM zuddha thaI jAya che. jema koI samarthakAraNa vinA balAtkArathI kanaka pASANane suvarNa nathI karI zakatA temanA samartha kAraNa vinA koI anya saMsArI AtmAne paramAtmA nathI karI zakatA. paraMtu jyAre bhavya jIvane samartha nimitta kAraNa maLe che, tyAre tenI upAdAna zakti pragaTa thavA lAge che, zakita pragaTa thavAne prAraMbha samyagdarzanathI thAya che. AtmAnI zuddhi samyajJAnathI thAya che AtmAva bodhato nUnamAtmA zuddhayati naanytH|| anyataH zuddhimicchato viparitadRzo'khilAH // 20 // artha:- nizcayathI AtmAnI zuddhi AtmajJAnathI thAya che. anyathI nahI. paraMtu je manuSya AtmAnI zuddhi anya padArthothI Icche che, te samasta prakAre mithyASTi che.
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvArtha - AtmAnI zuddhine artha AtmAnA anaMta jJAnAdi guNanI prApti thavI te che. ane te zuddhi te ja samaye prApta thAya che ke, jyAre anya padArtho tarapha daSTi na ApatAM kevala Atma jJAnAdi guNenuM vAraMvAra ciMtavana karavAmAM Ave, mATe je mahApuruSa AtmAnA svarUpane jANe che ane enuM ja ArAdhana kare che, ene ja Atma zuddhi thAya che. e sivAya bIjA prakAre AtmAnI zuddhi IcchavAvALAne Atmazuddhi nathI thatI. pastu evuM karavAvALe AtmA hitAhitanA vicAra zUnya mithyASTi kahevAya che. agamyaM yanmRgAGkasya durbhe yadratherapi / taboMdhoddhataM dhvAntaM jJAnabhedyaM prakIrcitam // 201 // artha - mithyAjJAna (ajJAna) rUpa utkaTa (gADha nimiDa) aMdhakArane caMdramA tathA sUrya paNa nAza nathI karI zaktI evuM dave che. arthAta ajJAnane nAza kare bahuja kaThaNa che. te mithyAtvarUpa aMdhakAra AtmajJAnathI ja nAza karavAmAM Ave che; arthAta AtmajJAna ja ene bhedI zake che. gAsmaraNaf yuvanAramajJAnAtmarAti. nAyatAstatra nirvAnti kRttvA'pi paramaM tapaH // 202 // artha:- zarIrAdikamAM Atma paNAnI bhrAMti hovAthI (zarIrAdika che te ja Atma che.) je duHkha thAya che, te dukha AtmajJAna thavAthI ja nAza thAya che. eTalA mATe je puruSa AtmasvarUpanuM + nuM che ke, mA
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAna prApta karavAmAM prayatna nathI karatA, te puruSa durdhara tapane kare chatAM paNa nirvANane prApta nathI karI zaktA. bhAvAthI muktinI prAptine athe AtmajJAna pUrvaka karela tapa ja kAryakArI che. enAthI virUddha AtmA athavA AtmAthI utpanna thaela rAgAdika vikAranA vAstavika svarUpane jANyA vinA, je puruSa aneka prakAranA tapa kare che te samajyA vinA nA bALatA ane bALakata che. hiMsatvaM vitathaM steyaM maithunaM saMgasaMgrahaH / Atmarupagate jJAne nizzeSaM prapalAyate // 203 // artha - paraMtu je samaye mithyAtva rahita nirmaLa AtmajJAna athavA samyajJAna, AtmAnA svarUpane jANavAmAM lIna thaI jAya che, te jJAna rAga dveSathI kaluSita nathI rahetuM; te samaye hiMsA, jATha, cerI, abrA ane parigraha e pAMce pApa dekhatAM dekhatAmAM kayAMya vilIna thaI jAya che. arthAt jJAnane zuddhAtma svarUpane sAkSAt anubhava thatA veMtaja pAMce pApone jarA paNa pate lAgatuM nathI. na mohaprabhRvicchedaH zuddhAtmadhyAnato vinaa| kuLizena vinA yena bhUdharo bhidyate nahi // 20 // artha- je jJAna koI eka padArthamAM niraMtara punaH punaH sthira rahe che, tene dhyAna kahe che. dhyAna e jJAnanI eka paryAya che. jevI rIte vraja vinA parvatano nAza nathI thatuM, tevI rIte
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddhAtmAnA dhyAna vinA moha Adi karma paNa nAza nathI thaI zatAM. . bhAvArtha- parvata sarakhA vizALa (meTA) padArthanuM bhedana karavuM atyaMta kaThaNa che, paraMtu je samaye enA upara vaja paDe che, te samaye te dekhatAM dekhatAM khaMDa khaMDa thaI jAya che. tevI rIte mahanIya, aMtarAya, jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya karmone nAza thaI javo kaThaNa che, paraMtu je samaye zuddhAtmanuM dhyAna karavAmAM Ave che te samaye karmone jota jotAmAM nAza thaI jAya che. mATe vidvAnoe mehaAdi karmone nAza karavAne arthe avazya zuddhAtmAnA yAnanuM ArAdhana karavuM joIe. yojyamAno yathA maMtrI viSaM dhoraM nisUdate / tathAtmApi vidhAnena karmAnekabhavArjitaM // 205 // artha- jevI rIte uttama maMtranA prAgathI pracaMDa kALakUTa viSa paNa nAza thaI jAya che. tevI rIte AtmA paNa aneka nAM 'upArjana karelAM karmone uparyuMkata uttama upAyathI sarvathA nAza karI nAkhe che. arthAta bhayakara viSano nAza karavAmAM jevI rIte anupama kAraNa mahAmaMtra zakti che, tevI rIte vipula kane nAza karavAmAM anupama kAraNa zuddhAtmAnuM ja dhyAna che. duritatimirahaMsaM mokSalakSmIsaroja / madanabhujagamantraM cittamAtaGgasiMhaM / . vyasanadhanasamIraM vizvatatvaikadIpaM / viSayatraphalajAlaM jJAnamArAdhayatvaM // 206 // ' ' /
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha - he bhavya AtmA ! tuM AtmajJAnAmRtanuM aMtaraMgamAM sabhyaprakAre ArAdhana kara; kemake AtmajJAna, pAparUpI aMdhakArane nAza karavAne mATe sUrya samAna che. ane mekSa rUpI mahAlakSamIne nivAsa karavAne mATe sahastra daLa kamaLa samAna che tathA kAmarUpI daSTi viSa sapane kalavAne (staMbhana karavAne) mATe mahA maMtra samAna che. vana rUpI madenmatta hAthIne mATe siMha samAna che. vyasana (ApadA-duHkha) rUpI mene uDADavAne mATe pracaMDa pavana samAna che ane samasta tane prakAza karavAne mATe ratna dIpaka samAna che, tathA viSapa rUpI matsyane pakaDavAne mATe jALa samAna che. bhAvArtha- karma baMdhanathI chUTavAnuM mukhya kAraNa mAtra ekaja AtmajJAna che tathA sa@AstronuM jJAna paNa AtmajJAnanI prApti mATe ja karavAmAM Ave che. jema dIpakanA prakAzathI vastu dekhIne tene upADI levAmAM Ave che ane dIpakano tyAga karavAmAM Ave che. tema zuddhAtma tatvane upadeza karavAvALAM je adhyAtma zAstro tenAthI zuddhAtma tatvane jANIne tene anubhava karavuM joie; ane tyAra pachI zAstrono vikalpa che. jAIe. zAstra te dIpaka samAna che, ane zuddhAtmatava ratna samAna che. AtmadhyAnAdaparamakhilaM ghorasaMsAramUlaM / dhyAnadhyeyapramukhasutapaH kalpanAmAtraramyam / / budavA dhImAn shjprmaanNdpiiyuusspuure| nirmajantaM sahajaparamAtmAnamekaM prapade // 207 //
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 173 artha:- zuddhAtmasvarUpanA dhyAna sivAya anya samasta dhyAne bhayAnaka saMsAra paribhramaNanuM kAraNa che. dhyAna, dhyeya AdinA vikalparUpa je tapa che, te kahevA mAtraja suMdara che-ramaNIya che. evuM svarUpa samajI buddhimAna puruSa svAbhAvika paramAnanda rUpI pIyUSa (amRta) thI bharapUra jJAnarUpI samudramAM nimagna thaI (lIna thaI) svAbhAvika eka paramAtmasvarUpaneja anubhava kare che. prAyazcitaM bhavati satataM svAtmaciMtA munInAM / muktiM yAMti svasukharatayastena nirdrtpaapaaH| anyA ciMtA yadi ca yAminA te vimUDhAH smarArcAH / pApAH pApaM vidadhati muhuH kiM punazcitrametat // 208 // artha- munine niraMtara pitAnA AtmasvarUpanI ciMtA thavI te prAyazcita che e prakAre pApane joI pitAnA Atmisukha svabhAvamAM lIna thaI muni mokSa prApta kare che. je muni e sivAya anya ciMtA kare che, te mUDha buddhi pApI kAmadevanA dvArA pIDita duHkhI thaI pharI pApane utpanna kare che. AmAM zuM Azcarya che? bhAvArtha- "piMgAvadara" padArthomAM mananIvRti jeDavI enuM nAma ciMtA arthAt ciMtAnAma aMtaraMga Atmatatva tathA bAhya padArthonA guru paryAyAmAM upaganuM anusaMdhAna karavuM, upagane padArthonA svarUpa sAthe vAraMvAra jovo ene ja vicAra karo tenuM nAma ciMtA che. pramAdathI lAgela nI
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 zuddhi karavI te prAyazcita che; athavA prAya: zabdano artha aparAdha che, ane cita zabdano artha zuddhi che, te aparAdhanI zuddhi karavAnuM prAyazcita kahe che. vedyatvaM vedakatvaM ca yatsvasya svana yoginH| tasvasaMvedanaM prAhurAtmano'nuSavaM havaM // 209 // artha -gIne svayaM-Apa Apa pitAnA AtmasvarUpanuM vedyatve (jANavAgya-yapaNuM) tathA vedakatva (jJAtApaNuM) jaNAya che. arthAt AtmA ja jJAtA che ane AtmA jaya che, evuM je jJAna thAya che tene svasaMvedana jJAna kahe che. athavA samyagdarzana rUpa je AtmAne anubhava tene paNa svasavedana kahe che. svenAtmanA svasya samyagnirvikalparupeNavedanaM parijJAnamanubhavanapitinirvikalpasvasaMvedanajJAnameva nizcayajJAnabhaNyate // 21 // artha- pitAnA AtmAhArA je sva (nirvikalpa avarUpa) saM (samyakjhakAra) arthAta prakAre nirvikalapa jANavuManubhava kare te ja nirvikalpa svasaMvedanAnane nizcaya jJAna kahevAmAM Ave che. svayaM potAnA anubhavathI jANavA yogya) vidaMti durdhiyo vecaM vedakaM na vidaMti kiM / ghoyaM pazyaMti na dyotamAya vata kIdRzaM // 211 // '' che.
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 105 artha:- A mahAn Azcaya che ke; jyAre mUDha purUSa veva(padArthAna) jANe che, tyAre veDhaka (AtmA)ne kema nathI jANatA ? kemake jyAre ghotya.-padArthAna dekhe che, tyAre ghota-prakAzane kema nathI dekhatA ? bhAvAtha: vedyanA artha jANavA cAgya padArtha che ane vedakanA artha jANavAvALA, ghotyanA artha prakAzita thavA lAyaka ane ghotanA artha prakAza karavAvALA thAya che. je mUDha purUSa ema mAne che ke ame vedyane jANIe chIe paraMtu vizvakane nathI jANutA, enuM A kahevuM mahAn Azcarya paripUrNa ane pratyakSa mAdhita che; kemake jevI rIte ghotya ane dyota khanna dekhAya che kaivala ghotya ja dekhAya ema nathI. tema vedya vedaka banne dekhAya che; kevala ghotya nahIM. eTalA mATe AtmAnuM athavA jJAnanuM jJAna nathI thatu evI kalpanA nirmUla ane che. mithyAtva viSaya kaSAyAdi bahirdravyenirAlaMbanatvenAtmanyanuSThAna madhyAtmaM // 212 // a:- mithyAtva, viSaya, kaSAyAdi mAhya padArthonuM ! avalaMbana choDavuM ane upayAganuM Atma svarUpamAM lIna thavuM tapa thavuM; te adhyAtma athavA AtmajJAna kahevAya che. athavA vikalpa rahita cita vRtine dhAraNa karavI te paNa adhyAtma-AtmajJAna che. adhyAtmajaM yadatyakSaM svasaMvedyamanazvaram / AtmAdhInaM nirAbAdhamanantaM yoginA matam // 213 // \
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 artha - gIne adhyAtmathI-AtmajJAnathI utpanna thaela je atIndriya sukha te AtmAne ja AdhIna che. arthAta te sukha svayaMAtmAthI ja utpanna thaela che kiMtu Indriyo dvArA viSayathI utpanna thaela nathI. te atIndriya sukha AtmAthI ja jANavA (anubhavavA) yogya che. arthAt svAnubhava gamya che. avinAzI akSayasvarUpa che, paraMtu Indriya janita sukha samAna vinAzI nathI svAdhIna che, bAdhArahita che. temAM koI paNa bagADa athavA vikma nathI AvatuM, anaMta che. je koI ema samaje che ke Indriye vinA sukha kema hoI zake ? tene A-atIndriya sukhanuM svarUpa batAvavAmAM Avela che. anaMta saukhyamAtmotthamastItyatra hi sA prmaa| zAntasvAntasya yA prItiH svasaMvedanagocarA // 214 // artha- zAnta sudhArasa pariNAmI vItarAgI zuddha anta:karaNavALA sapuruSane svayaM (ApoA5) svata:siddha, anubhavamAM AvavAvALI, adabhUta, anirvacanIya, aMtaraMga je Atma prIti che te ja AtmajJAnathI utpanna thayela anaMta AlhAdasvarUpa atIndriya sukha che. zuddha nizcayathI e ja atIndriya sukhane pratyakSa anubhava che. te ja praNAya che. A - AtmotthamAtmanA sAdhyamavyAbAdhamanuttaram / anantaM svAsthyamAnandamatRSNamapavargajam // 215 // artha - pitAnA yuddhopayogasvarUpa Atma bhUmimAMthI utpanna thayela atIndriyasukha AtmA dvArA sAdhya, bAdhArahita, sarvathI utkRSTa, ananta, Anandamaya, tRSNA rahita mokSasvarUpa che.
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 177 Anando nirdahatyuddhaM karmedhanamanArataM / na cAsau khidyate yogI vahiduMkheSvacetanaH // 216 // artha - je samaye yegI pitAnA Atmika sukhanA AnaMdamAM nimagna thAya che, tyAre svAbhAvika AnaMdasvarUpa zuddhopaga (jJAnajyoti) thI dIrdhakALanA karmonI saMtatine kSaNavAramAM jema agni iMdhaNane bALI nAkhe che, tema samasta karmarUpI iMdhaNAne bALIne khAkha karI nAMkhe che. te samaye (svarUpa lIna dazAmAM) bAhya padArtho ISTa che, ke aniSTa che, temaja pariSaha che, ke upasarga che, tenuM leza mAtra bhAna te mahAgIne nathI; tethI tene te prakArane kheda thatuM nathI. bhAvArtha- je ajJAnI che svaparanA bhedanuM jene jarApaNu jJAna nathI, te samasta para padArthone anubhava kare che, kemake tene pUrNa rUpathI jANatA nathI. (vastu je svarUpe che tene teja svarUpe jANavI, tene jJAna kahela che ane te vastumAM rAga, dveSa, ma, krodha vigere pariNAma karavA te anubhava kahevAya che.) rAga, dveSa ane darzana mehane kSaya karavAne upAya AtmajJAna ane AtmavIrya che. eTalA mATe mana sahita vicAravAna jIvanuM kartavya che ke, jina vANIne abhyAsa karIne AtmA ane anAtmAnA bhedane samajI le, ane AtmAnA dravya guNa paryAyane AtmAmAM jANe ane anAtmAnA dravya guNa paryAyane anAtmAmAM jANe che ke pitAne AtmA karma pudagala rUpa anAtmAnI sAthe dUdha pANInI mAphaka maLela che, tepaNa jema
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 haMsa dUdha pAIne judAM karavAnI zakti rAkhe che, tema tatvajJAnIe AtmA ane anAtmAnA lakSaNene bhinna bhinna jANIne e bannene bhinna bhinna karavAnI zakti potAnAmAM utpanna karavI joIe. e jJAnane bhedajJAna kahe che. te bhedajJAnanA baLathI pitAnA AtmavIryane joDIne bhAvane (upagane) mehanI kaMpacajALathI alaga karI, zuddhAtmasvarUpanA mananamAM upayogane lagADI devo joIe, jema jema upayoga AtmAnI tarapha joDAze tema tema darzanamoha zithila paDI jaze. vAraMvAra abhyAsa karavAthI eka samaya e Avaze ke ekA eka akasmAta samyagdarzananA bAdhaka karmono upazama thaI jaze ane pharI paNa e ja zuddhAtmAnA manananA abhyAsane cAlu rAkhavAthI samyakatvanA bAdhaka karmone jaDa mULathI kSaya thaI jaze; tyAre avinAzI kSAyaka samyagdarzana utpanna thaI jaze. pharI paNa e ja zuddhAtmAnuM manana, dhyAna ane anubhava karyo ja karavuM joIe, kemake enA pratApathI guNasthAnanA kramathI caDhatA thakA eka divasa kSepaka zreNanA mArga para ArUDha thaIne sarvathA mehanIya karmane kSaya karI vItarAgI nigrantha sAdhu thavAze, tAtparya e che ke, rAga dveSa mahanA nAzane upAya nija AtmAnuM yathArtha zraddhAna; jJAna tathA anubhavarUpa cAritra che. nizcaya ratnatrayarUpa AtmA ja pitAnI mukitanuM kAraNa che. eTalA mATe mokSAthI puruSanuM e ja kartavya che ke te AtmA puruSArtha karIne A saMsAranA kAraNI bhUta rAga dveSa mehane. nAza kare; jethI A AtmA saMsAranA dukhethI chuTI nirAkuLa atIndriya Anandane bhegavavAvALe sadAne mATe thAya. ahIM
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 179 AcArya mahArAje anAdi kALanA darzana mehanIya karmanA kSayane paramparA atyaMta Avazyaka upAya jinavANIne abhyAsa batAve che, kemake jIvAdi padArthonuM yathArtha jJAna thayA vinA enuM zraddhAna nathI thaI zakta, ane zraddhAna thayA vinA manata nathI thaI zakatuM, ane manana vinA daDha saMskAra nathI thaI zaktA, daDha saMskAra vinA svAtmAno anubhava nathI thaI zakatuM, ane AtmAnA anubhava vinA samakita nathI thaI zakatuM. samyaktva ane vAtmAnubhava thavAne ekaja kALa che, jyAre A zakita pragaTa thAya che tyAre ja darzanamohanIyane upazama thAya che. cittattvaM tatmatimANIdeha eva vyavasthitam / tamazchalA na jAnanti bhramanti ca bahirvahiH // 217 // artha ke pratyeka prANInA dehamAM nirmaLa zuddha caitanyarUpI tava birAjamAna che. chatAM paNa je manuSyane AtmA ajJAnarUpI gADha aMdhakArathI gherAela che te ajJAnI AtmA cetanya tatvane jarApaNa jANato nathI. ane caitanyathI bhinna bAhya padArthomAM ja caitanya paNAnI brAMtithI bhame che. kecita ke'nyepi kAruNyAtkathyamAnamapi sphuTam / na manyante na zaNvanti mahAmohamalImasAH // 21 // - prabala darzana mehanIya karmanA udayathI, ajJAna aMdhakAramAM gherAela aneka pAmara manuSya uttama anubhavI, AtmajJAnI,
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSoe pratyakSa anubhava karI batAvela Atmatatvane mAnatA nathI. ane tavasvarUpane sAMbhaLatAM paNa nathI. bhramato'pi sadA zAstrajAle mahati kecana / na vidanti paraM tattvaM dAruNIva hutAzanam // 219 // artha - keTalA eka manuSya aneka prakAranA satyAnuM sadAya adhyayana kare che, chatAM paNa darzana mehanIya karmanA tIvra udayathI bhramita thaI, araNamAM rahelA agni jema mAluma nathI paDatI tema zarIramAM rahela citanyasvarUpa AtmAne jANatA nathI. asti puruSazcidAtmA vivarjitaH sprshgndhrsvrnnaiH| .. guNaparyAyasamavetaH samAhitaH samudayavyayadhrauvyaiH // 220 // artha- puruSa arthAt AtmA cetanA svarUpa che. sparza, rasa, gaMdha, ane varNathI rahita che. guNa ane paryAya sahita che. arthAt samavAya (tAdAbhya) saMbaMdhathI sthita che ane utpAda, vyaya, brovya karI niSpanna (sahita) che. bhAvArtha- paruttama cetanya guNa temAM je zete eTale svAmI thaI ne pravRtti kare tenI puru saMjJA che, arthAt darzana ane jJAna rU5 cetanAnA nAthane puruSa kahe che. AtmAnuM A ativyApti avyApti ane asaMbhava e traNe doSathI rahita nibodha asAdhAraNuM lakSaNa che. ATha prakAranA sparza, pAMca prakAranA ' rasa, pAMca prakAranA varNa, ityAdika pauzailIka lakSaNathI
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 181, rahita amUtIka puruSa che. ukta vizeSaNAthI puruSanI pudgalathI pRthatA (judAI ) pragaTa karavAmAM AvI che. puruSa eTale AtmA pitAnA guNa paryAyothI tAdAo rUpa che. AtmA eka dravya che, ane te guNa paryAye sahita birAjamAna che, arthAt dravya anaMta guNene akhaMDa piMDa che ane te guNomAM pratikSaNa paryAya thayA kare che. guNanuM lakSaNa sahabhUta (dravyanI sAthe che sattAjenI) che. je dravyomAM sadAya kALa tAdAmyarUpe rahe che, arthAta guNenA samUdAyane dravya kahe che. AtmAmAM sAdhAraNa ane asAdhAraNa bhedathI be prakAranA guru che. temAM jJAna darzana Adi asAdhAraNa guNa che, kemake enI prApti anya dravyamAM nathI. ane astitva vastutva, prameyatvAdika sAdhAraNa guNa che, kemake te guNe anya dravyamAM paNa che. paryAyanuM lakSaNa kramavatI che. dravyamAM je anukramathI utpanna thAya tene paryAya kahe che. AtmAnI paryAyanA be bheda che; eka arthaparyAya, bIjI vyaMjana paryAya, dravyanA pariNamanane vyaMjana paryAya ane guNenA pariNamanane artha paryAya kahe che. tenA babbe bheda che, eka nara nArakAdi AkRtirUpa athavA siddhAkRti rUpa vyaMjana paryAya che. nara nArakArirUpa azuddha vyaMjana paryAya ane siddhAkRtirUpa zuddhayaMjana paryAya che. rAgAdi pariNamanarUpa athavA jIvanA kaSAyenI hAnI vRddhi thavAthI vizuddhirUpa athavA saMkalezarUpa tathA zubhAzubharU5 cha vezyAnA sthAnamAM thavA vALI azuddha artha paryAya jANavI. svabhAva guNa paryAya agurulaghuguNanI cha prakAre hAnivRddhirUpa zuddha artha paryAya che. pradezavatva guNane kiyAvatI zakti kahe che ane bAkInA anaMta guNene bhAvavatI zakita kahe che. jJAnAdi guNenA
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariNamana kriyA rahita che. mAtra gunA aMzamAM taratamarUpathI nyunAdhikatA thayA kare che paNa dravyanu je pariNamana thAya che temAM tenA saMpUrNa pradezomAM parivartana thAya che. dravyanuM parivartana pradezavatva guNanA nimittathI thAya che. pradezavatva guNanA nimittathI je dravyanA badhA pradezamAM AkArAMtara thayA kare che tene dravyaparyAya athavA vyaMjanaparyAya kahe che, ane bAkInA guNamAM je tarata marUpathI pariNamana thAya che tene guNaparyAya athavA artha paryAya kahe che guNa paryAnI sAthe AtmAnI abhedarUpa ektA che. e vizeSaNathI AtmAnuM vizeSya jANavAmAM Ave che tathA navIna artha paryAya athavA vyaMjana paryAyanI utpattine utpAda, pUrva paryAyanA nAzane vyaya, ane guNanI tathA paryAyanI apekSya e zAzvata pazune dhrauvya kahe che. kAraNa guNethI bhinna koI dravya nathI ane guNethI bhinna koI paNa paryAya nathI. Ama AtmA vilakSaNa saMyukta rahe che. jema suvarNanI kuMDaLa paryAyamAM utpatti (utpAda) kaMkaNamAM vinAza ane pItatvAdi athavA suvarNatvanI apekSAe dhrovya (vidyamAnatA) rahe che. e vizeSaNathI AtmAnuM astitva vyakta thAya che. puruguNabhoge zete karoti loke puruguNaM karma / pururuttamazca yasmAt tasmAt sa varNitaH puruSaH // 221 // arthaka utkRSTa guNa athavA utkRSTa bhegone je svAmI heya; athavA lekamAM je utkRSTa guNa sahita karma kare athavA te je svayaM uttama heya; tene puruSa kahe che. arthAt puruSa ja saMsAramAM sarvottama kArya karI zake che, tathA teja karmone nAza karI
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ sottama nirmaLa guNane vikAsa karI zake che. evI rIte puruSa, zabdanI sArthaktA teja hoya che, ke jyAM AtmA puruSa paryAyamAM rahI ne pitAnA pauruSathI zuddha dhyeya rU5-mekSa puruSArthanI siddhine prApta karI zuddha, vItarAga, sarvajJa, puruSa padamAM pahoMcI jAya che. je je zuddha puruSa zuddhAtmA che teja marita puruSa zivAtma" e leka dvArA batAvavAmAM Avela che vizeSa-puruSa zabdano artha AtmA che, puruSa zabda manuSya gatimAM rahevAvALA pulliga zarIra dhArI jemAM paNa pracalita che. manuSyanA traNa bheda che. puruSa, strI, napuMsaka, ahIM puruSa zabdano artha manuSya gativALe puruSa nathI kintu AtmA che. puruSa, AtmA, jIva, e sarve ekaja arthanA vAcaka che. je uttama guNene dhAraNa kare, lokamAM uttama kArya kare, saMsArI chamAM je svayaM uttamatA prApta kare ane uttama cAritravAna banIne lokamAM pitAne sarvottama pUjya banAve, ene puruSa kahe che. puruSa zabdanI vyutpattithI karavAmAM Avela artha manuSya gativALA puruSathI saMbaMdha rAkhe che, svAbhAvika zuddha jIvane vAcaka puruSa zabda che, je puruSane artha vyutpattithI batAvavAmAM Avela che. jIvanI azuddha evI vebhAvika avasthA che, te avasthA anAdi kALathI che, te vaibhAvika puruSa paryAyamAM AkAra pitAnA puruSArthatho AtmA zuddha puruSa athavA zuddha cetana banI zake che. eTalA mATe svAbhAvika puruSa paryAyanI prAptine athe vaibhAvika puruSa paryAya ja sAdhaka (kAraNa ) che ke vaibhAvika puruSa paryAyanI prApti karyA vinA svAbhAvika puruSa paryAya kayAre paNa ke jIvane prApta thaI zakatI nathI.
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhaparyAya zuddha puruSa paryAya che. te siddhapayoyanuM sUcana karanAra arihaMta bhagavAnanuM paramadArika zarIra tathA vItarAgamudrA che samyagdaSTi A adabhUta rahasyanA bhedane samajaze. prItyanItivimuktazAsvatapade niHzeSato'ntarmukha / nirmaMdoditazarmanirmitaviyadibAkRtAvAtmani / caitanyAmRtapUrapUrNavapuSe prekSAvatAM gocare / buddhiM kina karoSi vAJchasi sukhaM tvaM saMmRterduH kRteH // 222 artha- he bhavya jIva! je tuM A duHkharUpa saMsArathI haTIne sukhanI icchA kare che te tuM potAnI buddhine AtmAmAM kema nathI joDate? kemake je prIti-aprIti (rAga dveSa) thI rahita avinAzI, zAzvata, vItarAga, vijJAna pada , je sarvathA atarmukha thaI bheda rahita abheda udayamAna sukhamaya, nirAkAra, prakAzamAna che, jenuM nirmaLa zarIra (zuddhaasaMkhyaAtmapradeza) caitanya amRtathI bharapUra che -paripUrNa che, tathA je zuddhAtmasvarUpanA anubhavI samyagdaSTi mahApuruSone (dhyAnathI) gocara che (tene cheDI tuM duSkRtarUpa saMsAranA sukhane kema Icche che?). bhAvAtha- zuddhacaitanyasvarUpa zuddhAtmadravya keInuM banAvela nathI; keI saMgathI athavA koIpaNa kAraNathI utpanna thaela nathI. jenI utpattine keIpaNa samaya nathI, anutpanna che; svataHsiddha sahaja svarUpa, traNe kALamAM che, akRtrima che, jJAnAnandamaya, amUtIka, jJAnamUrti, pitAne AtmA che te ja eka svadravya che, ane anya sarve cetana acetana ane mizra para dravya che.
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ anAdi svarasiddha che; TakelkIrNa (upAdhirahita zuddha) jJAyaka svabhAvI che. puruSAkAra (siddha paryAya) che, evuM AtmasvarUpa kANuAdi dehathI bhinna che. te sarvajJa vItarAgadeva kathita paramAgamamAM paramajJAnanA dhArI gIzvarae pratyakSa dekhyuM che, anubhavyuM che. vyavahAra nathI jeke kamenTa karI AcchAdita che to paNa bhedajJAnI samyagdaSTinA deha viSe rahela paramAtma svarUpanuM dhyAna karI tIrthaMkarAdika paNa mekSa pAmyA che. temAM indrAdikane paNa namavAyegya, dhyAna karavA gya ane stuti karavA gya tIrthakarAdika che, teo paNa zuddha paramAtmapadane chaTvastha avasthAmAM name che, dhyAve che, ane stuti kare che. A (AtmA) vacanathI agecara, nirmaLa bhedavijJAnInA anubhava gocara, paramAtmarUpa pratyeka prANInA dehamAM zaktirUpe bhinna bhinna birAjamAna che. tenA svarUpane yathArtha jANe, tene prasannacittathI na, tenuM dhyAna kare, bahAra zA mATe zodhe che? durlakSyaM jagati paraM jyotirvAcAM gaNaH kavIdrANAm / jalamiva vaje yasminalabdhamadhyo bahirjuThati // 223 // artha - jevIrIte jala, hIrAnI aMdara praveza nathI karI zakatuM, bahAranA bhAgamAM ja rahI jAya che, evI rIte anubhavathI ja gamya, zuddhacaitanyasvarUpa timAM meTA moTA kavIndronI vANI paNa praveza karI zakatI nathI arthAta enuM yathArtha varNana kiMcita paNa karI zakatI nathI bahAranA bhAgamAMja rahI jAya che. evuM te caitanyarUpI teja saMsAramAM durlakSya che. arthAta te mahA mahenatathI paNa nathI dekhI zakAtuM :
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvArtha- je varatuM bahidaSTithI gecara hoya athAt je dekhI zakAya che ane te kavika vacanathI kahI zake che, enuM varNana karI zake che. kintu cetanya svarUpa te ja saMsAramAM eTaluM durlakSya che ke jevI rIte jala (pANI) hIrAnA madhya bhAgamAM praveza nathI karI zakatuM, bAhya bhAgamAM ja rahI jAya che, evI rIte kavionI vANuM paNa enA aMtaraMgamAM praveza karI enuM varNana karI zakatI nathI kintu bahAranA bhAgamAM ja rahI jAya che. tadevaikaM paraM ratnaM srvshaastrmhoddheH| ramaNIyeSu sarveSu tadekaM purataH sthitam // 224 // artha- samasta sabhyazAstra (dvAdazAMgI) rUpI vistIrNa (vizALa) samudranuM utkRSTamAM utkRSTa ane sArAmAM sAra je koI mahArata hoya te te eka zuddhacetanya svarUpa AtmA ja che. arthAt citanya nidhinI prAptine arthe ja satyAgro nI racanA bhavya che mATe karavAmAM AvI che. saMsAra bharamAM jeTalA svAbhAvika sauMdaryatA sahita manahara padArtho che te sarve padArthomAM sarvopari, zreSThamAM zreSTha svAbhAvika adbhuta leTettara soMdaryatAvALo tathA mahara ane utkRSTa padArtha je koi hoya te te zuddhacetanyasvarUpa AtmA ja che, mATe sarve bhavya chAe caitanyasvarUpa AtmAnuM ja sArI rIte dhyAna, karavuM joIe ane enuM ja ciMtavana karavuM joIe. tadevaikaM paraM tatvaM tadevakaM paraM padam / bhanyArAdhyaM tadevaikaM tadeva paraM mahaH // 225 //
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha - te zuddhacetanyasvarUpa AtmA ja eka uttama tattva che ane teja eka utkRSTa sthAna che, te ja eka bhavya jIne niraMtara nirmaLa cittathI ArAdhana karavA yogya che, ane teja eka advitIya uttama teja che. manaso'cintyaM vAcAmagocaraM yanmahastanominnam / khAnubhavamAtragamyaM cidrUpapamUrtamanyAdaH // 226 // artha- zuddhacetanyarUpI teja ne manathI koI ciMtavana nathI karI zakatA ane vANIthI paNa varNana nathI karI zakatA ane je sadA zarIrathI bhinna che; mAtra anubhavathI ja jANavAmAM Ave che evuM te caitanya rUpI mahAteja bhavya lokonI rakSA kare. ... avidyAbhiduraM jyotiH paraM jJAnamayaM mahat / - tatpaSTavyaM tadeSTavyaM tadraSTavyaM mumukSubhiH // 227 // artha - karmonA baMdhanathI sarvathA chUTI Atma svAdhInatAnA IcchavAvALA mokSAbhilASI bhavya mumukSuoe akSaya, atIndriya, AlhAda svabhAvane dhAraNa karanArI, mahAna utkRSTa ane IndrAdika bhavya AtmAoe karI parama pUjya tathA ajJAna rUpI aMdhakArane mULamAMthI uchera karavAmAM atidakSa evI samyagsAna svarUpa zuddhacaitanya jyotinA saMbaMdhamAM zuddhAtmAnubhavI saddagurU AdisamyagdaSTi puruSone vAraMvAra premathI prazna karavA joIe tathA e tinI ja abhilASA karavI joIe ane ene ja pratisamaya anubhava karavuM joIe. e sivAya bIjuM e ke vika95 cittamAM na kara jAIe.
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 etasmin rato nityaM saMtuSTo bhava nityametasmin / - etena bhava tRpto bhaviSyati tavocamaM saukhyam // 228 // artha- he bhavya jIva! tuM AjJAtimAM sadAkALa rUcithI lIna thaze ane emAM ja hamezAM saMtuSTa thA. e sivAya anya keIpaNa tArA mATe kalyANa kArI nathI. enAthI ja tRptathA Ama karavAthI tene anya kaI paNa IcchA nahi rahe ane tenA anubhavamAM uttama sukha prApta thaze. : : bhAvArtha- he bhavya! jeTaluM AjJAna che teTaluM ja mAtra satya paramArtha svarUpa AtmA che evo nizcaya karIne jJAna mAtra AtmAmAM ja niraMtara rati, prIti, ane rUci kara. eTaluM ja mAtra satyArtha kalyANa che jeTaluM A jJAna che, e nizcaya karIne jJAnamAtra AtmAthI nitya sateSane prApta thA-nitya tRptine prApta thA; evI rIte nitya AtmAmAM rata, AtmAmAM saMtuSTa ane AtmAmAM ja tRpta thavAthI tane vacanathI agocara nitya zAzvata uttama Atma sukha thaze. te sukhane te ja samaye svayameva dekhIza; bIjAne na pUcha. kemake A sukha potAne ja anubhava gocara che. bIjAne kema pUche che. ? tAtparya e che ke jJAna mAtra AtmAmAM lIna thavuM, enAthI saMtuSTa rahevuM, enAthI ja tRpta rahevuM, e ja parama dhyAna che, tenAthI vartamAnamAM AnaMda anubhavAya che ane enA pachI ja saMpUrNa jJAnAnaMdasvarUpa kevalajJAnanI prApti thAya che, te sukhane evuM pUrvokta karavAvALe ja puruSa jANe che bIjAne emAM praveza nathI.
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 189 tadbrUyA catarAn pRcchetadicchettataro bhavet / yenA'vidyAmayaM rUpaM tyaktvA vidyAmayaM vrajet // 229 // prAptinI niratara I . aH- Atma svarUpanI ja vAta bIjAne kahevI joIe, Atma svarUpa ja bIjAne pUchavuM joIe, ane eja AtmasvarUpanI rAkhavI joie; ane AtmasvarUpanA ciMtavanamAM ja prati samaya tanmaya rahevuM joie. ema karavAthI ajJAnamaya avasthA chuTI jaI jJAnamaya AtmasvarUpanI prApti thAya che. bhAvAthaH- jema koI eka dhanavAna vRddha puruSanA atyaMta prIti pAtra-ekaja mAtra vivAhita putra-pitAne kahyA vinA paradezamAM cAlyA jAya teA te vRddha purUSa jenAthI vAta karavAnA avasara maLe tenI sAthe te peAtAnA putranI ja vAta kare che; kAIne kAMI pUche che tA, te peAtAnA putranA AvavAnI ja vAta pUche che; ane je kAI vastunI icchA kare che te te eka mAtra pAtAnA priya putra Ave evIja icchA kare che. jo koinuM ciMtavana kare che tA te peAtAnA prema pAtra putranuM ja kare che. sArAMza e che ke jema te vRdhdha puruSanA cittathI enA putra eka kSaNa paNa jUdo nathI thatA, evI rIte AtmasvarUpanI prAptine arthe nira Mtara ceSTA karavI joie. ma yesbhyAsayanti kathayanti vicArayanti / sambhAvayanti ca muhurmuhurAtmatatvam / te mokSamakSayamanUnamananta saurUpaM / saunheM ! kSipraM prayAnti navakevalabdhirUpam // 230 //
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha:- je bhavya jIva Atmatatvane vAraMvAra abhyAsa kare che, ane AtmAnuM ja kathana kare che tathA vicAra paNa AtmAne ja kare che ane anubhava paNa AtmAne ja kare che te bhavya jIva avinAzI, utkRSTa anaMtadarzana, lAyakajJAna lAyaka cAritra Adi nava kevala labdhisvarUpa sukhanA bhaMDAra evA mokSa padane vAta vAtamAM pAme che. eTalA mATe bhavya jIvee sadAya AtmAnuM prasanna citathI ciMtavana karavuM joIe. bhISaNanarakagatau tiryaggatau kudevamanuSyagatyauH / mAtpo'si tIvradu:khaM bhAvaya jinabhAvanA jIva ! // 231 // artha- he jIva! tuM mahAna bhayaMkara narakagati, tiryaMcagati, kudeva, kumanuSya gatine viSe tIvra duHkhane pAme; mATe have tuM jina bhAvanA (zuddhAtmatatva) bhAva ke jethI saMsAra paribhramaNa maTe. bhAvArtha- Atma bhAvanA vinA cAra gatinAM duHkha anAdi kALathI saMsAramAM pAmya mATe have he jIva! tuM jinezvara parama kRpAlu vItarAga devanA caraNa kamalanuM zaraNu le ane zuddhAtmasvarUpano vAraMvAra bhAvanA rUpa abhyAsa kara. (jJAne paga che te caitanyanI jANuvArUpa jJAna pariNati che tenAthI kSaNa kSaNamAM-niraMtara cetanya svarUpanI vAraMvAra bhAvanA kara.) ke jethI saMsAra paribhramaNathI rahita mekSa padane prApta thA. A-upadezAmRtanuM akhUTa jharaNuM che. bhAvayAmi bhavAvarte bhAvanAH prAgabhAvitAH / bhAvaye bhAvitA neti bhavAbhAvAya bhAvanAH // 232 //
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha- have mAre saMsAra paribhramaNanuM kAraNa darzana mehane ucacheda karIne Atma jJAna prApta karavuM che, mATe saMsAra cakramAM paDaye e huM teNe Aja sudhI je zuddhAtma jJAnanI bhAvanA dhAraNa karI na hatI, tene have ujavaLa aMtaraMga pariNAmathI vAraMvAra ciMtavana karI dhAraNa karuM chuM. kemake Aja sudhInI azuddha bhAvanAthI ja saMsAranI vRddhi thaI che, mATe enA nAzanuM kAraNa Aja sudhInI azuddha bhAvanAothI ulaTuM che. kemake Aja sudhInI saMsAra vardhaka bhAvanA mithyAdarzana ane viparIta jJAna rUpa ulaTI pravRti hatI, te have saMsArapa rikSaNa karanAra je bhAvanAo te samyagdarzana, samyajJAna ane samyaka cAritra rUpa ratnatraya che tene ananya vizuddha Atma premathI svIkAra karuM chuM. atha bhavajalarAzau manajIvana pUrva / kimapi vacanamAtraM niteH kAraNaM yat / tadapi bhavabhaveSu zrUyate vAhyate baa| na ca na ca vata kaSTaM sarvadA jJAnamekam // 233 // artha- atyaMta gahana A saMsAra rUpI mahAsamudramAM DUbela jIve nivRtti arthe arthAt mokSanuM kAraNa je bhAva che tene kayAre paNa bhAvela nathI (ciMtavana karela nathI) arere! A hAkhedanI vAta che. AtmAe pUrve bhavabhavamAM te tatvane vacanamAtrathI sAMbhaLela che athavA kahela che paNa mekSane kAraNa bhUta bhAva ekaja zuddhAtmajJAna ja che, te paramAtma tarava
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 sadAya Anandamaya ane utkRSTa che, paNa AtmajJAnanI bhAvanAthI rahita ajJAnI chane mATe zuddhAtma tatva mahAdurlabha che. atha vividhavikalpaM paMcasaMsArabhUlaM / zubhamazubhasukarma prasphuTaM tadviditvA / bhavamaraNavimuktaM paMcamuktipradaM yaM / tamahamabhinamAmi pratyahaM bhAvayAmi // 234 // artha- aneka vikalpa rUpa gatimAna saMsAranuM mULa zubhAzubha karmone pragaTa paNe jANIne huM bhava bhavamAM maraNathI rahita, paMcamagati (apunarbhava) je mekSa tene dAtAra eje (zuddhAtma) zuddha parama pAraNamika vitarAga Atmika bhAva che tene sahRdaya ananya Atma premathI puna:punaH tridhAge namaskAra karuM chuM ane enI ja pratisamaya bhAvanA karuM chuM. atha sulalitavAcAM satyavAcAmapItthaM / na viSayamidamAtmajyotirAyantazUnyam / tadIpaguruvacobhiH prApya yaH zuddhadRSTiH / sa bhavati paramazrIkAminI kAmarupaH // 225 // artha zuddhAtma jAti manahara ane lalita vANIne viSaya nathI ane te ti Adi ane aMta rahita che. te paNa zrI gurUnA vacananA pratApathI je koI zuddha samyagdaSTi ene prApta kare che te Asanna bhavya AtmA mokSa rUpI parama hakamIne pati thAya che.
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 .. jAyante virasA rasA vidhaTate goSThIkathAkautukaM / sItte viSayAtathA viramati nIti zI rA jo vAgapi dhArayatyaviratAnandAtmazuddhAtmanazcitAyAmapi yAtumicchati samaM doSairmanaH paJcatAm // 236 // artha - paramAnanda svarUpa zuddhAtmAnI prApti te dUra raho kiMtu kevala zuddha caitanya tinI ciMtA (ciMtavana) karavAthI ja zRMgArAdi rasa virasa thaI jAya che. strI, putra, AdinI goSThI (salAha) nAza thaI jAya che ane enI kathA kautuka (kutuhala) che te paNa dUra bhAgI jAya che. tathA IndriyAnA viSaye paNa sarvathA nAza thaI jAya che ane strI putra AdinI prIti dUra ja rahe, paraMtu zarIramAM paNa prIti nathI rahetI, vacana paNa monane dhAraNa karI le che, ane samasta rAga dveSAdi doSanI sAthe mana paNa nAzane prApta thaI jAya che. eTalA mATe bhavya te zuddha caitanya svarUpa zuddhAtmAnI ciMtAmAMja niraMtara nimagna rahevuM joIe. . bhAve manohare'pi ca kAciniyatA ca jAyate priitiH| api sarvAH paramAtmani dRSTe tu svayaM samApyante // 237 // artha- atyaMta manahara padArthamAM kaI vicitra tathA nizcita prIti thaI jAya che. kintu je samaye paramAtmAnuM darzana thAya che te samaye anya padArthomAM prItinI samApti thaI jAya che.
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 bhAvArtha:- jyAM sudhI manuSya paramAtmAne nathI dekhatA arthAt anubhava nathI karatA, tyAM sudhI te manuSyane bAhya padArtha ( deha, strI, putra, dhana, Adi) prIti karavAvALA thAya che; arthAt te khAA padAni ja priya mAne che kintu je samaye tene paramAtmAnAM dana thaI jAya che te samaya bAhya padArthane aMze paNa priya nathI mAnatA, apriya mAne che. AtmA svaM paramIkSyate yadi samaM tenaiva saMceSTate / tasmA eva hitastato'pi ca sukhI tasyaiva saMbaMdhabhAkU / tasminneva gato bhavatyaviratAnandAmRtAmbhonidhau / kiM cAnyatsakaLopadeza nivahasyaitadrahasyaM param // 238 // a:- jyAre A AtmA peAtAnA zuddha svarUpane rRkhe che; ( anubhave che ) tyAre svayaM peAtAnA svarUpanI sAthe ja ceSTA kare che; ane peAtAnA svarUpane arthe ja hita svarUpa ane che. te pAtAthI ja sukhI thAya che ane peAtAnA jAte saMbadhI thAya che; tathA nira Mtara AnandAmRtanA samudra svarUpa peAtAnA svarUpa mAMja lIna thAya che. evI rIte samasta pravRtionI AtmAmAM dRDha sthiti che teja samasta upadezanuM asalI tApa che enAthI juduM bIjuM kAMi paNa natho. acityazaktiH svayameva devazcinmAtraciMtAmaNiraSe yasmAt / sarvArthasiddhAtmatayA vidhatte jJAnI kimanyasya parigraheNa // 239 //
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 195 artha - kAraNa ke A (jJAnI) piteja caitanya ciMtAmaNi aciMtya zaktivALe deva che arthAta teija cinmAtra ciMtAmaNi ratnamaya bhagavAna che. evA jJAnI ke jenA sarva prejina svataH siddha che evA svarUpe lIna hevAthI jJAnI anyanA parigrahathI zuM kare? kAMI ja karavAnuM nathI. bhAvArtha- A jJAnamUrti AtmA anaMta zaktione dhAraka vAMchita kAryanI siddhi karavAvALe teija deva che, eTalA mATe sarve prayajana sidhdha hovAthI jJAnIne anya parigrahanuM sevana karavAthI zuM sAdhya che? kAMIja nathI. A nizcaya nayane upadeza che. sArAMza e che ke, zuddhAtmAnubhavarUpa ciMtAmaNi ratnane jenA hadaya kamaLamAM prakAza thaI jAya che te pavitrAtmA caturgati zamaNurUpa saMsArano nAza karI mokSa padane pAme che. enuM cAritra IcchA rahita hoya che. te karmonI saMvara pUrvaka nirjarA kare che. te anubhavI jIvane rAgadveSa Adi parigrahano bhAra ane bhaviSyamAM thavAvALA alpa janma kaI gaNatrImAM nathI arthAt alpa kALamAM siddha padane pAmaze. aniyamatulabodhAdhInamAtmAnamAtmA sahajaguNamaNInAmAkaraM tattvasAram nija pariNatizAmbhodhimajjantamenaM bhajatu bhavavimuktayai bhavyatAprerito yaH // 24 // artha- he bhavyAtmana! je tuM bhavyatArUpI nirmaLabhAve prerita thayela che te, tuM saMsAra (bhAva) thI mukti prApta karavA arthe
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 evAja AtmAnuM bhajana kara ke je niraMtara pitAnA anaMtajJAnane ja AdhIna che. je svAbhAvika anaMtaguNarUpI ratnanI khANa che, je sarve temAM sAra bhUta che ane je Atma pariNatithI utpanna atIndriya alhAda sukharUpI samudramAM sadAya nimagna che-lIna che. bhavabhogaparAGmukha he yate / padamidaM bhavahetuvinAzanam / bhaja nijAtmanimamamate puna- stara vimadhuvAstuni vinatA rahA artha - he yati je tuM saMsAra ane bhegamAM udAsIna pariNAmI che, tathA nija AtmAmAMja AtmapaNAnI buddhineja dhAraNa karavAvALe che, te tuM saMsAra (bhAva) nuM kAraNa je karma bandha tene nAza karavAvALuM je A Atma pada enuM ja bhajana kara. kemake Atma pariNAmane bagADIne vinAza thavAvALI nAzavaMta vastunI ciMtA karavAthI tane zuM lAbha thaze? kAMI nahi thAya, samayasAramanAkulamacyutaM jananamRtyurujAdivivajitam sahajanirmalazarmasudhAmayaM / samarasena sadA paripUjaye // 242 // artha- huM paramasamatArasarUpI amRta jalathI niraMtara prasanna citta pUchuM chuM kemake je samayasAra paramAtmA AkULatA
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 197 rahita (anAkuLa) che, pitAnA guNethI azruta athota daDha che, janma maraNAdi rogathI rahita che. svAbhAvika (sahaja) nirmaLa nirvikalpa Anaka rUpI paramAmRtanuM parama anupama maMdira che. girigahaNagahAraNyAnyazUnya pradeza / sthitikaraNa nirodhadhyAna tiirthopsevaa| .. paThanajapahome brahmaNo nAsti siddhiH / mRgayatadaparatvaMbhoH prakAraM svasAraM // 243 // artha- parvatanI bhayAnaka guphAmAM, nirjana vanamAM athavA bIjA koI zUnya pradezamAM besavAthI, Indriyene rekavAthI, dhyAnathI, tIrthonI yAtrA karavAthI, bhaNavAthI athavA ja5 hama karavAthI brahmanI siddhi thatI nathI. eTalA mATe he Atma! tuM utkRSTa rUpa e sarve thI bhinna pitAnA AtmAnA sArane zodha arthAta bhAvakarma, dravya karma ane karmathI rahita zuddhAtmAne zeAdha-- anubhava karI ane enI ja vAraMvAra bhAvanA bhAva samatayA rahitasya yatene hi.| tata huM vigatavAnA , bhaja mune samatAkulamaMdiram // 24 // artha- kharekhara samatAbhAva (vItarAga bhAva) rahita yati anaanAdi bAra prakAranA ugra tapa tape te paNa ene kAryanI siddhi thatI nathI, mATe he muni ! tuM AkuLatA rahita samatA devInuM
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 kuLamaMdira evuM je pitAnuM zuddhAtma tattva che enuM bhajana kara, enuM ja dhyAna dhara ane enuM ja ekAgra zAnta cittathI vAraMvAra ciMtavana kara. ityaM muktavA bhavabhayakara sarvasAvadharAziM / nItvA nAzaM vikRtimanizaM kAyavADmAnasAnAm / antaH zuddhayA paramakalayA sAkamAtmAnamekaM / buddhabA jantuH sthirazamapayaM zuddhazIlaM prayAti // 245 // artha- A rIte saMsAranA bhava bhayane utpanna karavAvALI sarva pApa rAzino tyAga karI tathA mana, vacana, kAyAnA rAtri divasanA vikArone niraMtara nAza karIne je kaI bhavya jIva aMtaraMga zuddha parama jJAna jyotinI kaLA sAthe eka AtmAne ja anubhava kare che teja muni sthira ane samatAbhAvamaya zuddhaAtmika bhAvane prApta thAya che. arthAt zAzvata samatAmaya zuddha cAritrane prApta kare che. . jayati samayasAraH sarvatattvaikasAraH sakalavilayaMdUraH praastdurimaarH|.. duritatarukuThAraH zuddhabodhAvatAra :.. sukhajalanidhipUraH klezavArAzipAra H // 246 // artha:- sarva temAM eka sAra bhUta je samayasAra arthAta zuddhAtmA che. kevo che te samayasAra saMpUrNa vilaya arthAta saMpUrNa vikArothI dUra che, atyaMta kaThinatAthI nivAraNa karavA
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ gya je kAmadeva tene jeNe asta karI dIdhela che, pAparUpI vRkSane kApavAne kuhADA samAna che, zuddha jJAnane avatAra che, je Ananda rUpI samudrathI paripUrNa che ane kaleza rUpI khArA samudrathI pAra thaI gaela che, te samayasAra sadAya jayavaMta varte che. bhAvArtha - AtmahitanA vAMchaka bhavya puruSoe evAja sAra svarUpa paramAtmAne dhyAnamAM dhyAvavA gya che; je dhyAnathI saMsAranA bIjarUpa bhAva mehane nAza thAya che arthAt kaleza dadhithI pAra karanAra che. te bhagavAna samayasAranI sadAya jaya he, zaraNa che. eko bhAvaH sarvabhAvasvabhAvaH srvebhaavaaekbhaavsvbhaavaaH| : eko bhAvastattvato yena buddhaH sarve bhAvAstattvatastena buddhAH : - mArakaNA artha- eka bhAva sarva bhAvanA svabhAva svarUpa che ane sarva bhAva eka bhAvanA svabhAva svarUpa che, eTalA mATe jeNe tatvathI (yathArtha svarUpathI) eka bhAvane jANe teNe samasta bhAvane yathArtha paNe jANyA. bhAvArtha- AtmAne eka jJAna bhAva evo che ke jemAM samasta bhAva (padArtha) pratibismita thAya che-jhaLake che. te padArthonA AkAra svarUpa pite thAya che tathA te bhAva sarvaya che. enA jeTalA AkAra che te eka jJAtinA AkAra thAya che;
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ eTalA mATe je e prakAranA jJAnanA svarUpane yathArtha jANe che teNe sarve padArtha jANyA; arthAt jJAna yAkAra thayuM te kAraNe jJAne jANyuM tyAre sarve bhAvene jANyA, kemake jJAna e ja AtmA che ema ahIM kahyuM che. jJAnamAM bheda karmonA kSepazama anusAra thaela che te kaI jJAna sAmAnyane (vAstavika jJAna) ajJAna rUpa nathI karatA, paraMtu jJAnane ja pragaTa kare che. eTalA mATe bhedane gauNa karI eka jJAna sAmAnyanuM avalaMbana laI ne AtmAne dhyAva. enAthI ja sarva siddhi thAya che. jema bahuja ratnathI bharela samudra ekaja jalathI bharela che te paNa temAM nirmaLa nAnA moTA aneka taraMge unna thAya che, te sarve eka jala rUpa ja che. evI rIte A AtmA paNa jJAna samudra svarUpa che te ekaja che, emAM aneka guNe che. ane karmanA nimittathI jJAnanA aneka bheda Ape Apa vyakta rUpe pragaTa thAya che te vyaktio eka jJAna rUpaja jANavI. khaMDa khaMDa rUpe anubhava na kare kemake AtmAnA jeTalA dharma che te sarve jJAnanA pariNamana svarUpa che. jo ke emAM lakSaNa bhedathI bheda che te paNa pradeza bheda nathI, eTalA mATe eka asAdhAraNa jJAna kahevAthI save emAM AvI gayA. ethI A AtmAne jJAnamAtra je eka bhAva emAM antaH pAtinI (jJAnamAM AvIne paDavAvALI) anaMta zakitao udaya thAya che (udhaDe che) mATe jJAnanuM pAmavuM karma karI nathI thatuM mAtra eka jJAna karIne ja jJAnamAM jJAnanuM prakAzavuM thAya che eTalA mATe jJAna karIne ja jJAnanuM prakAzamAna che.
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 201 padamidaM nanu karmadurAsadaM / sahajabodhakaLA sulabhaM kila / tata idaM nijabAdhakaLAbalAt / kalAyituM yatatAM satataM jagat // 248 // a:- A-jJAnamaya pada karma karavAthI tA duSprApya che. ane svAbhAvika nirmALa levijJAnanI kaLAthI sulabha che, mATe peAtAnA nija jJAnanI kaLAnA khaLathI A padanA abhyAsa karavAne sarve jaMgat tata prayatna karI. bhAvAtha- sakaLa karmAMne cheDAvIne jJAna kaLAnA baLa vaDe ja jJAnanA abhyAsa karavAnA upadeza karyA che. jJAnanI kaLA kahevAthI evuM sUcita thAya che ke:-jyAM sudhI pUrNa kaLA pragaTa na thAya tyAM sudhI jJAna hIna kaLA svarUpa che. matijJAnAdi rUpa che. te jJAnanI kaLAnA abhyAsathI kevalajJAnasvarUpa je pUrNa kaLA che te pragaTa thAya che. sArAMza: aneka prakAranI bAhya kriyAmAnA phlezathI koI paNa meAkSa padane nathI pAmI zakatA ane samyajJAna pragaTa thavAthI kaleza karyA vinA ja mAkSa pada prApta thAya che. jJAna jyAti samasta jIvAnA aMtaragamAM trirAjamAna che; te mana, vacana, ane kAyAthI agamya che; mATe ke bhaLye ! pAtAnI jJAna jyAtinI kaLA pragaTa karI saMsArathI mukta thAo. arthAt nija padane prApta karI. yatraivAhita dhIH puMsaH zraddhA tatraiva jAyate / yatraiva jAyate zraddhA cicaM tatraiva lIyate // 249 //
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 artha - puruSanI je padArthamAM buddhi lAgI jAya che emAMja enI zraddhA utpanna thaI jAya che ane je padArthamAM zraddhA utpanna thaI jAya che emAMja enuM mana ramI jAya che. bhAvArtha- je puruSane je vastu priya mAluma paDe che athati priya lAge che eja vastune grahaNa karavAnI te puruSanI IcchA thAya che, ane eja vastumAM enuM mana pratisamaya lIna thAya che. e niyama anusAra je puruSane AtmAne anubhava priya lAge che, ene AtmAne anubhava karavAnI ja niraMtara IcchA rahyA kare che ane e ja kAraNe enuM mana AtmAnubhavamAM evuM tanmaya rahe che ke, svapnamAM paNa AtmAnubhavathI alaga thavuM Icchate nathI, enAthI virUddha viSayamAM je puruSanI prIti che, enuM mana niraMtara viSayamAMja pharyuM rahe che ane kadAca je ene zAstranuM jJAna thAya te paNa te kArya kArI thatuM nathI. yatrAnAhita dhIH pusaH zraddhA tasmAnivartate / yasmAnivartate zraddhA kutazcittasya tallayaH // 250 // artha- je puruSanI je vastumAM anupakAraka buddhi thaI jAya che athaoNta je vastune te hitakArI nathI samajate, te vastumAM tenI rUci thatI nathI, ane je vastumAM rUcija nathI te vastumAM tenuM mana ja zI rIte lAge? arthAt na lAge. jema koI puruSane viSaya-kaSAyothI bacavuM hoya te prathama viSaya-kaSAye duHkhadAyI che, ema tene yathArtha paNe lAgavuM joIe kemake jyAre enI buddhimAM viSaya-kaSAya ekAnta duHkhadAyI che, evuM yathArtha mAluma , ,
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 203 paDaze tyAreja svayaM enI rUci enAthI haTI jaze ane rUci dUra thavAthI mana viSayakakSAnA sevanathI udAsa thaI jaze. .. yadA mohAtmajAyete rAgadveSau tpsvinH| tadaiva bhAvayetsvasthamAtmAnaM zAmyataH kSaNAt // 251 // artha - je samaye kaI tapasvI muninA hRdayamAM mehanA udayathI rAga dveSa utpanna thaI jAya che, te samaye tene pitAnA zuddhAtmasvarUpanI bhAvanA karavI joIe. evI rIte vAraMvAra zuddhAtmasvarUpanI bhAvanA karavAthI ja rAga-dveSa kSaNavAramAM zAMta thaI jaze. bhAvArtha- rAga, dveSa, krodha, mAna, mAyA, lobha Adi eka eka prakArane Atmika roga che. te jo ke ajJAna dvArA zarIra, strI, putrAdikane AtmasvarUpa mAnavAthI tathA paMcendriyenA viSayee prApti aprAptithI utpanna thAya che. zuddhAtmasvarUpanuM vAraMvAra ciMtavana karavuM e ja viSayakaSAne nimaeNla karavAne mATe eka mAtra rAmabANa auSadhi che. e rogonuM nidAna (mUlakAraNa) Atma svarUpanuM ajJAna che-vismaraNa che eTalA mATe ajJAnane nAza karyA vinA e regenI jaDa nAza pAmatI nathI. paramAtmapadanI bhAvanAnuM phaLa so'hamityAttasaMskArastasmin bhAvanayA punaH / tatraiva. dRr3hasaMskArAllabhate... hyAtmani sthitim // 252 //
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 artha- vAraMvAra paramAtma padanI bhAvanA karatA rahevAthI te anaMtajJAnasvarUpa paramAtmA huMja chuM." evA prakAranA 68 saMskAra AtmAmAM utpanna thaI javAthI arthAt paramAtma svarUpanA daDha saMskAra utpanna thatAMja AjIva nizcayathI pitAnA zuddha svarUpamAM sthira thai jAya che. bhAvArtha- pUrvokata prakAranI daDha bhAvanAnA abhyAsathI jayAre A jIvanI paramAtma pada sAthe ekatvacaNAnI buddhi thaI jAya che; tyAre A jIva pitAne kevalajJAnamayI athavA anaMta sukha saMpanna pitAne samajavA lAge che, tyAre nAnA moTA kAlpanika sukhanA kAraNe bhUta bAhya padArthothI ene mamatva bhAva svayaM chUTI jatAM rAga dveSa maMda thatA thatA nAza thaI jAya che, tyAre ene paramAtma padanI prApti thaI jAya che. pArAmaitAluddhi sA pati saMt __sA prApayati nirvANaM yA dehAtmavibhedadhIH // 253 // artha - dehamAM ane AtmAmAM je ekatAnI buddhi che arthAta deha che e ja AtmA che ane AtmA che eja deha che evI buddhi che te ja saMsAramAM DubADe che. zarIranI ane AtmAnI je bhinna buddhi che arthAt zarIra alaga che ane AtmA 5Na alaga che, evI bhinna buddhi che te mokSane prApta karAve che. yaH zarIrAtmanAkyaM sarvathA pratipadyate / pRthaktava zemuSI tasya guthamANikyayoH katham // 254 //
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 205 atha- je ajJAnI mUDhAtmA deha ane AtmAne viSe sarvathA ekapaNuM mAne che tene viSTA ane mANijyaratnane viSe bhinna paNAnI buddhi kema thAya? na thAya. AtmA te ratna samAna pavitra che ane deha viSTA samAna mahA apavitra azucimaya che. viSTAmAM raheluM je ratna tene jema mUrkha manuSya eka mAne che tema karmodaya vaza zarIramAM rahela je AtmA tene midaSTi ekarUpa mAne che, ema jANavuM. dehacetanayorbhedo bhinnajJAnopalabdhitaH / salA viSa kSu kAryarita ravA artha - bhavya-vidvAna puruSe deha ane cetana e bannenuM bhinnapaNuM avazya jANavA yogya che. e bannenuM bhinnapaNuM bhedajJAne karI jANavAmAM Ave che. jema cakSu (netra) Indriya ane ghANa (nAsikA) Indriyane viSaya je rUpa tathA gaMdha che te jJAne karI bhinna jANavAmAM Ave che, tethI bhinna che. bhAvArtha- deha te (Indriya) jJAne karI dekhAya che ane AtmA svasaMvedana jJAne karI jaNAya che. IndriyajJAne karI AtmA nathI dekhAte ane svasaMvedanA jJAnamAM zarIra nathI bhAsatuM ema judApaNuM jJAna karI jANavAmAM Ave che. mATe zarIra ane AtmA bhinna che. jema rUpa netrathI jANavAmAM Ave che, gaMdha nAsikAthI jANavAmAM Ave che, paraMtu rU nAsikAthI nathI jaNAtuM ane gaMdha netrathI nathI jaNAtI mATe gaMdha ane rUpa banne bhinna bhinna che, ema anumAne nakakI thAya che.
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ - AtmAnamantare dRSTvA, dRSTvA dehAdikaM bhiH| . tayorantaravijJAnAdAbhyAsAdacyuto bhavet // 256 // artha- AtmAne aMtaraMgamAM dekhIne ane zarIrAdikane bAhya jANIne zarIra ane AtmAnI mitratAne daDha jJAnAbhyAsa karatA karatA jIva mukata thaI jAya che, A bhAvArtha- jyAre A jIvane AtmA ane zarIrane bheda spaSTa mAluma paDavA lAge che tyAre te zarIrAdika kriyAothI upekSA (udAsInatA) karavA lAge che. ane sabhyajJAnAdi Atmika guNanI prApti ane vRddhi athe prayatna karavA lAge che evI rIte karatAM karatAM jyAre sapUrNa dehAdi saMbaMdhI kriyAone cheDI pitAnA sarva Atmika guNene pUrNa vikAsa karI le che tyAre jIva mukta thaI jAya che. aMtarAtmAnuM svarUpa te aMtaraMga viSe AtmAne pragaTa anubhava gecara saMkalpa che. zarIra ane IndriyathI bhinna bhAvamana dvArA je dekhavA ane jANavAvALe che teja huM chuM, ema svasaMvedana jJAna gocara saMkalpa teja aMtarAtmA che. - zarIrakaMcukenAtmA saMvRtajJAnavigrahaH / _ nAtmAnaM budhyate tasmAddhamatyaticiraM bhave // 257 // atha:- jJAnamAtra che zarIra jetu e A-AtmA kArpaNa zarIra rUpI kAMcaLIthI DhaMkAela che, eTalA mATe pitAnA vAstavika svarUpane jANyA vinA anAdi kALathI saMsAra cakramAM bramaNa karyA kare che. ahIM kAMcaLIne kevala daSTAMtamAtra samajavuM
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 207 joIe. jevI rIte ane kevala uparanA bhAgamAM vRkSanI chAlanI mAphaka kAMcaLI rahe che, paNa zarIra aMdara rahetI nathI. evI rIte AtmAnI sAthe kAmaNa zarIra (sUma zarIra) ne saMbaMdha na samaja joIe, kintu saMsArI AtmA ane karmane evA prakAre maLela mAnave joIe ke, jevI rIte dudhamAM sAkara athavA pANImAM mIThAnuM maLI javuM thAya che. jema dAdaranI davA banAvatI vakhate pArAne ane gaMdhakane pIsIne ekameka karavAthI bannenI avasthA bIlakula kAjala sarakhI thaI jAya che, ane pArAnuM vetapaNuM athavA camaka ane gaMdhakanuM pIlA paNuM kayAMya jatuM rahe che, dekhAtuM nathI. evI rIte AtmAnI sAthe karmone saMvaze saMbaMdha rahevAthI bannenI avasthA vikRta rahe che. tethI AtmA anaMta duHkha sukha rUpa paraNuti kare che ane samyakatvAdi guNAnI paNa e ja sthiti rahe che. vizeSArtha- sapanA zarIra uparanI kAcalI je pramANe sarSanA raMga rUpAdinuM jJAna nathI thavA detuM, te pramANe AtmAnuM jJAna darzanamehanIyanA udayAdirUpa kArmANavargaNA ethI A chAdita thaI jAya che, tyAre AtmAnA vAstavika svarUpanuM jJAna thatuM nathI. Ama ajJAnatAne kAraNe rAgAdinI utti thAya che, temAM jIva ekatvabuddhikarI cirakAlathI saMsAramAM paribhramaNa karI rahyo che. jema cu ane kAze paraspara malI javAthI tenI paraNati lAla thaI jAya che, tevI rIte karma paramANuone Atma pradezanI sAthe paraspara baMdha, pANI dudhanI mAphaka thaI javAthI te bannenA
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 guNenI vikRta dazA thaI jAya che. darzana mehanIkarmanA udayathI bahirAtmAne AtmasvarUpa samajAvavA chatAM paNa samajatA nathI ane je kadAca samaje che te te viparIta samaje che athavA anya prakAre samaje che, tethI tene vAstavika cidAnaMdasvarUpa AtmAne anubhava thatuM nathI. mithyAtva arthAta ajJAnabhAvane kAraNe jIva anAdikAlathI A saMsAranA bhavacakamAM paribhramaNa karI rahyo che ane te tyAM sudhI paribhramaNa karate raheze ke, jyAM sudhI pate ajJAna bhAvane nAza na kare tene nAza karavAne upAya paNa che. temAM prathama cha sadevAdikanuM zraddhAna karavuM joIe ane jIvAdi tattanA svarUpane vyavahAra nizcayanaya thI sabhyaprakAre jema che tema samajavA satata prayatna kare, te ja mithyAtva gaLIne nAza thAya ane potAnA svarUpanuM yathArtha jJAna thatA jIva mekSamArga upara lAgI jAya che. mATe vartamAna kAle sano samAgama ane svAdhyAyarUpI tapanA satata puruSArthathI ja mAtra jIvanuM kalyANa thaI zake tema che. anya koI paNa upAyathI kalyANa thaI zake tema nathI. avidyAbhyAsasaMskArairavazaM kSipyate manaH / tadeva jJAnasaMskAraiH svatastattve'vatiSThate // 258 // artha - zarIrAdikane AtmasvarUpa jANavAvALA ajJAnI chanA ajJAna abhyAsathI utpanna thaela malina saMskAro dvArA mana, AtmAne AdhIna na thatAM vikSepane prApta thaI jAya che. ane teja mana bhedajJAnathI utpanna thaela uttama saMskAra dvArA svayaM poteja Atma svarUpamAM sthira thaI jAya che. .
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 209 na jAnanti zarIrANi sukhadu:khAnyabuddhayaH / nigrahAnugrahadhiyaM tathApyatraiva kurvate // 259 // artha che ke dArikAdika zarIra jaDarUpa hevAthI sukha duHkhane nathI jANatA, te paNa mUDha bahirAtmA zarIrAdi para rAga, dveSavaza bhUkhe marIne zarIrane duHkha devA Icche che; tathA rAga vaza aneka prakAranA bhUSaNa-vastra paherI zarIrane sukhI karavA Icche che. bhAvArtha- aMtara AtmA (jJAnI) vicAre che ke-juo A saMsArI prANI kevA mUDha che ke, je zarIra jaDa rUpa che, ene paNa rAga dveSa vaza sukhI dukhI karavAnI ceSTA kare che. ajJAnI zarIrane alaMkRta karI pitAne suMdara mAne che ane jJAnI samyajJAnAdithI AtmA ne alaMkRta kare che. ajJAnI bhejanAdine tyAga karI zarIrane duHkha Ape che, jJAnI bhejana pratyenI IcchAne tyAga karI AtmAne (upavAsAdithI) zuddha kare che. khabuddhayA yAvadgRehasyAt kAyavAkcetasAM trayam saMsArastAvade teSAM bhedAbhyAse tu nirdRtiH // 260 // artha - jyAM sudhI mana-vacana-kAyAne Atma buddhithI grahaNa karavAmAM Avaze tyAM sudhI saMsAra che. ane mana, vacana, kAyAne AtmAthI judA hevAne abhyAsa karavAmAM Avaze tyAre ja jIvanI mukti thAya che. bhAvArtha- jayAM sudhI A jIva mana, vacana, kAyA ane enA nimittathI thavAvALA rAgAdika vikAra ane anya bAA kAryone
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ za0 buddhithI pitAnA samaje che tyAM sudhI A jIva saMsArI che; ane jyAre "mana, vacana, kAyA, e traNene tathA enA nimittathI utpanna thaela rAga, dveSa, krodha, mAna, mAyA, lobha Adi vikArAne tathA strI putrAdika bAhya padArthone A-jIva pUrNa rUpathI Atmabuddhie bhinna samajI le che athavA anubhava kare che tyAre muktinuM pAtra banI jAya che. pazyaniraMtaraM dehamAtmano'nAtmacetasA / aparAtmadhiyA'nyeSAmAtmatatve vyavasthitaH // 26 // artha - AtmasvarUpamAM sthira thaIne pitAnA zarIrane niraMtara AtmAthI bhinna samajavuM joIe, arthAt A zarIra te mAre AtmA nathI tema dekhavuM joIe. ane strI, putrAdika, bIjA chanA zarIrane enA AtmAthI bhinna mAnavuM joIe. bhAvArtha- dehanI sAthe AtmAnI abhedabuddhi anAdi kALathI thaI rahI che, niraMtara uttama uttama upadezo maLavA chatAM paNa A vyAhanuM maTavuM kaSTa sAthe samajI AcAryadeva vAraMvAra jIvane yuktiothI samajAve che ke he jIva! vivekSAbhedathI pudgalane pudagalA ane AtmAne Atma samaje joIe. karmakRta pAdhikabhAvane pitAne bhAva na samajavo joIe. ajJAnarUpa arthAta rAgAdipa aparAdhathI jIvane zarIrarUpI kArAgrahamAM rahevuM paDe che ane te zarIrarUpa vibhAva paryAya karmopAdhijanita jIvanI avasthA che, paNa svabhAva nathI. te nAzavaMta che paNa sthira nathI.
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ karmaNi nokarmaNi cAhamityahakaM ca karma nokarma / yAvadeSA khalu buddhirapatibuddho bhavati tAvat // 262 // artha- jyAM sudhI A AtmAnI jJAnAvaraNadi dravyakarma, rAgadveSAdi bhAvakarma ane zarIrAdi karmamAM huM karma, karma chuM ane e kamanekama mArAM che evI nizraya buddhi che tyAM sudhI A AtmA apratibuddha (svasaMvitizunya bahirAtmA ajJAnI) che. bhAvArtha- karma-meha Adi aMtaraMga pariNAme tathA nekamazarIraAdi bAhya vastuo e sarve mughalanA pariNAme che ane AtmAne tiraskAra karanArA che temanAmAM A huM chuM arthAta karma-meha Adi aMtaraMga tathA nekama--zarIraAdi bahiraMga temaja AtmAne tiraskAra karanArA (zabda Adi) pudagala pariNAme che, te (para) badhA mArA AtmAnA pariNAme che evI rIte vastunI abhedabhAve jyAM sudhI anubhUti che tyAM sudhI AtmA apratibuddha che, ajJAnI che. ane jyAre keI samaye, jema rUpI darpaNanI sva-paranA AkArane pratibhAsa karanArI svacchatA ja che ane uSNatA tathA javALA agninI che, tevI rIte arUpI AtmAnI potAne ane parane jANanArI jJAtRtA (jJAtApaNuM) ja che ane karma, karma pudgalanAM ja che ema svayaM athavA paranA upadezathI saMsAranA mULane chedavAvAlI ane mokSanA bIjane utpanna karavAvAlI bhedavijJAnarUpI anubhUti utpanna thAya che arthAta aMtaraMgamAM pragaTa thAya che. tyAre ja AtmA pratibuddha thAya che, jJAnI thAya che.
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra12 vizeSArtha - jema sparzAdimAM pudgalane ane pudgalamAM azadine anubhava thAya che arthAt banne ekarUpa anubhavAya che, tema jyAM sudhI AtmAne karma-karmamAM AtmAnI ane AtmAmAM karmanokAmanI brAti thAya che arthAt jIvanA karma-karma che ane karma-karmamaya jIva che, evI ekatva buddhi bhAse che tyAM sudhI te te ajJAnI mithyAdaSTi che, ane jyAre te ema jANe ke AtmA te jJAtA ja che, ane karma-karma pudgalanAM ja che tyAre ja te jJAnI thAya che. jema darpaNamAM agninI javALA dekhAtI hoya tyAM evuM jANe ke javALA te agnimAM ja che arIsAmAM nathI peThI, ane ArasiAmAM je dekhAya che te ArasanI svacchatA ja che; evI rIte karma--nakarma mArA AtmAmAM nathI peThA AtmAnA jJAnanI svacchatA ja evI che ke jemAM zeyanuM pratibiMba dekhAya che, jhaLake che) evI rIte karma-karma ya che te pratibhAse che e AtmAne bhedajJAnarUpa anubhava svayameva thAya athavA upadezathI thAya tyAre ja jJAnI thAya che. kathamapi hi labhaMte bhedavijJAnamUlAmacalitamanubhUtiM ye svato vAnyato vaa| pratiphalananimagnAnaMtabhAvasvabhAvaiMkuravadavikArAHsaMtataMsyustaeva // 263 // artha- je bhavya puruSa pitAnA ja nirmala pariNAmathI athavA paranA upadezathI kaMI paNa prakAre nirmaLa bhedavijJAna jenuM mULa utpatti kAraNa che evI avicaLa, (aMka-nizcaLa )
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 peAtAnA AtmAnI anubhUtine prApta thAya che, te ja puruSa svaccha daNunI mAphaka pAtAnA AtmajJAnamAM pratikhikhita thayela anaMta bhAvAnA ( padArthonA) svabhAvAthI nira'tara vikAra hita thAya che. jJAnamAM je zeyAnA AkAra pratiAse che, temanAthI rAgAdi vikAra bhAvane prApta thatA nathI. bhAvArtha:- Ape| Apa potAnuM zuddhAtmasvarUpa sAMbhaLavAthI je samyaktva thAya ene naisargika samyakatva kahe che, ane zrI gurUnA mukhAraviMda dvArA upadeza sAMbhaLavAthI je samyakatva thAya che tene adhigama samyakatva kahe che. jene levijJAna jAgRta thayela che arthAt stra--para vivekanI jJAna zakita pragaTa thai che, te mahAtmAone jIvana mukata avasthA prApta thaI jAya che. te levijJAnInA nirmaLa darpaNuvat svaccha AtmajJAnamAM ataMta bhAva jhaLake che paraMtu tethI vikAra nathI thatA, te sadAya AnandamAM ja magna rahe che. kuyA karma vikalpaM kiM mama tenAtizudvarUpasya / mukhasaMyogajavikRterna vikArI darpaNo bhavati // 264 // artha:- mukhanA saMyogathI utpanna thayela vikArathI arthAt malina sukhanA saMbaMdhathI jema darpaNu malina nathI thatuM, tema krarmo bhale game teTalA vikalpa kema na kare! kintu atyaMta zuddha svarUpa mArA AtmAne te vikalpe kAMI paNa karI zakatA nathI. bhAvArtha:- bhAva karma e prakAre che eka jIva sabaMdhI bIjI pudgala saMbaMdhI, jJAnAvaraNAdi karmasvarUpa pudgaladravyanA piDa
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 te dravyarma che ane te vyapiMDamAM phaLa ApavAnI je zakti che te bhAvakarma che; paraMtu e zakitanuM vyakti paNa (pragaTa paNuM) jIvanA saMbaMdhathI thAya che ethI ene jIvane vibhAva bhAva paNa kahe che, kemake dravya kodhanA udaya vinA bhAvakrodha jIvamAM. nathI thaI zakta, eTalA mATe zuddha jIvanA svabhAvathI bhinna che. pudagala rUpI dvavyakrodha che enA udayathI utpanna thaela je kSamAnA abhAvarUpa bhAva te krodha che. te krodha, mAna, mAyA, lobha Adi pragaTarUpa bhAvene jIva saMbaMdhI bhAvakarma kahe che tathA pudagala piMDa je udayamAM Ave che emAM je rasa ApavAnI zakti che ene pudgala dravyakarma rUpa bhAvakarma kahe che. daSTAMta -jema mIThI athavA kaDavI Adi svAdiSTa vastunuM jyAre bhakSaNa karavAmAM Ave che, tyAre te khAnAra chavane madhura athavA kaDavA Adi svAdane pragaTa vi95 rUpa jIva saMbaMdhI bhAva thAya che, te bhAvanI vyakatatA arthAt pragaTa thavAnuM kAraNa mITho athavA kaDavI Adi dravyanI aMdara rahevAvALI mIThA athavA kaDavA paNAnI zakti che, te che ke pula dravya saMbaMdhI che ane te zaktine pugaLanuM bhAvakarma kahe che. miyAdana, mithyAjJAna, mithyAcAritranuM kAraNa mithyAtva kaSAyAdi karmone udaya che. pugaLa piMDamAM je phaLa ApavAnI zakti che ene paNa bhAvakarma kahe che ane jIvamAM enA udayathI je bhAva thAya che ane jIvanA bhAvakarma kahe che. jIva saMbaMdhI vibhAva bhAva te cetana che ane pudgalamaya dravya karma saMbaMdhI prakRti acetana-jaDa che. asatzraddhAnarUpa bhAva, te bhAvamithyAtva che
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane darzanamehanIya karma prakRti dravya mithyAtva che. saMyama na pALavArUpa pariNAma te bhAvaasaMyama che ane apratyAkhyAnAvaraNaAdi cAritramehanIya karma dravya Ayama che. krodha, mAnAdi azuddhabhAva, bhAvakaSAya che. ane krodha, mAnAdi cAritramehanIya karma dravyakaSAya che. AtmAnI ga zaktinuM azuddha pariNamana athavA AtmAnA pradezanuM halana calana, te bhAva ga che. ane zarIra, aMgapAMga, paryApti, svara Adi nAmakarma dravyaga che. (karmane karmane grahaNa karavAnI jIvana zakita vizeSane bhAvabhera kahe che ane Atma pradezanA pazispaMdane dravya yuga kahe che te phala dAna zakitanI apekSAthI kathana nathI paNa grahaNanI epekSAthI kathana che chatAM bannene artha vivakSAbhede eka ja thAya che, jyAre AtmA nirvikalpa samAdhimAM lIna rahe che tyAre karma udayamAM AvIne phala ApyA vinA kharI jAya che; ethI dIrgha navIna karmone baMdha thatuM nathI paNa alpasthiti baMdha thAya che te abuddhipUrvaka thatuM hovAthI baMdhamAM gaNavAmAM AvyuM nathI. te 7thI 10 mAM guNasthAna sudhI jANo paraMtu jyAre svasvarUpamAM tanmaya nathI thatA tyAre mehanIyakarmane udaya vidyamAna hovAthI AtmA pite rAga dveSa mehabhAvarUpa pariName che, tyAre te vibhAvabhAva navIna dravyakarmone baMdha thavAmAM kAraNabhUta thAya che ema jANavuM. mATe bhavya AtmAe pitAnA AtmasvarUpamAM tanmaya rahevAne puruSArtha kara egya che. karmabhinnamanizaM svato'khilaM pazyato vizadabodhacakSuSA / tatkRte'pi paramAtmavedino yogino na sukhadu:khakalpanA // 265 //
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 artha:- samasta prakAranA zubhAzubha kamo mArA zuddhAtmasvarUpo sa thA, atyaMta bhinna che. evI rIte niratara peAtAnA nirmaLa svasa'vedana sabhyajJAna rUpI vizALa divya aMtaraMga cakSuthI dekhavAvALA tathA paramAtmasvarUpane sArI rIte jANavAvALA ceAgIne zubhAzubha karma thI utpanna thayela sukha du:khanuM vidyamAnapaNuM hAvA chatAM paNa teo sukha du:khanI kalpanA nathI karatA. A--aMtaraMga zuddha upAdAnanuM pariNamanarUpa asAdhAraNa samartha kAraNu che. AtmadehantarajJAna janitAlhAdanirvRtaH / tapasA duSkRtaM ghoraM bhuJjAno'pi na vidyate // 266 // artha:- je puruSa AtmA ane zarIranA bhedajJAnathI utpanna thaela jJAnAna6mAM magna thaI rahela che, te tapa dvArA uddayamAM Avela bhaya MkaramAM bhayaMkara du:khadAyI karmonA phaLane bhAgave che chatAM paNu du:khI nathI thatA. bhAvArtha:- je samaye A jIvane anubhavamAM AtmA ane zarIra bhinna bhinna rUpe spaSTa dekhAya che, te samaye tenI zArIrika viSaya sukhA mATe parapadArthonI samasta ciMtA dUra thaI jAya che; kemake saMsArabharamAM jeTalA du:khA che te sarve zarIrane peAtAnuM mAnavAthIja thAya che arthAt zarIra Azrite thAya che. bhUkha, tRSA, rAga, zAka, athavA jIvana, maraNanAM du:kha, zatru, sarpa Adine bhaya, viyeAga, aniSTasaMcAga, gamI, zanIbAdhA, indriyAnA viSayAnI icchA AdinI aneka bhaya karamAM bhayaMkara Apattio
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 217 A-jIvane zarIranA saMbaMdhathI ja bhegavavI paDe che, bhedajJAnanA baLe zarIrathI mamatva chUTI AtmasvarUpamAM AnaMdamagna thaI jAya che. te samaye te sarve ApattiothI chUTI javAnA kAraNe jIvane eka alaukika sukha prApta thAya che; ane potAnI paramasukhadAyinI nirmaLa bheda-bhAvanAnI daDhatAne laI A-jIva kAyakalezAdi bAra prakAranA tapathI zarIrane IrAdApUrvaka kRSa kare che ane temAM saphaLatA pAmavAthI AnaMda mAne che, te kAraNe ene tapazcaraNa, upasargAdikamAM jarA paNa kheda thatuM nathI. sukhamArabdhayogasya bahirduHkhamathAtmani / bahirevAsukhasokhyamadhyAtma bhAvitAtmanaH // 267 // artha:- je bhavya puruSa zuddhAtmasvarUpanI bhAvanA karavAne prathama ja prAraMbha kare che tene pUrva saMskAranA kAraNathI bAhya viSayamAM sukha ane Atma vicAramAM dukha mAluma paDe che; ane je niraMtara bhAvanA karyA kare che tene AtmasvarUpane pratibhAsa thaI jAya che, tethI tene bAhA viSayamAM duHkha ane Atma ciMtavanamAM sukhane anubhava thavA lAge che. bhAvArtha- AtmaciMtavana prAraMbha karavA chatA paNa jyAM sudhI bhAvanA karavAvALAne AtmasvarUpane anubhava nathI thato tyAM sudhI tene Atmika Ananda na AvavAthI bAhA viSaye mane hara jaNAya che ane Atma vicAra kare, te ene eka jAtanI duHkharUpa upAdhi jaNAya che. paNa jyAre ene abhUtapUrva ( pUrve kaI kALe nahi anubhavela) paramAnandamaya AtmasvarUpane anubhava thavA lAge
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 che tyAre te emAM e nimagna banI jAya che ke ene bAhAnA viSaya viSa samAna spaSTa jaNAya che. jema koI puruSa janmathI ja pitAnA ghara pAsenA khArA kuvAnuM pANI pIdhA karato hoya ane ene keTaleka dUrathI nirmaLa zItaLa miSTa (mIThuM) jalanA kuvAnuM pANI lAvIne pIvAnuM kahevAmAM Ave to te mANasa ne mIThA kuvAnuM pANI levA jatI vakhate, tene cAlavAne kheda thavAthI pitAne khAre kuve ja sAre lAge che, kemake pAsenA khArA kuvA upara jatI vakhate mArgane tApa sahana karavo paDato nathI, kintu jyAre te dUra rahela kuvAnuM nirmaLa zItaLa-svAdiSTa jalane paze tyAre tene pitAnA ghara pAsene khAra ku ghaNeja kharAba lAgaze ane mArganA parizramane paNa te bhulI jaze. vizeSArtha - kharekhara AtmAnubhava te sukhanuM ja kAraNa che ane Indriya-viSayAnubhava duHkhanuM ja kAraNa che, paNa jene potAnA AtmAnuM yathArtha jJAna thayuM nathI, arthAt pitAnA svAbhAvika sukhane jANato nathI athavA jene AtmabhAvanAno abhyAsa hamaNAMja prAraMbha karela che tevA jIvane Indriya viSayane nirodha karI AtmAnubhava karavAmAM jarUra kAMI kaSTa mAluma paDe che; tene pUva saMskAra vaza viSaya sukha sAruM lAge che. chatAM koI jIva AtmAnI bhAvanAne abhyAsa karatA karatA paripakaka thaI jAya che, tyAre te sudaDha thaI nizcayathI sukha mArA AtmAnuM ja svarUpa che paNa anya bAhya padArthomAM kAMI kiMcita mAtra sukha nathI evuM daDhajJAna thatAM te jIvanuM jIvana palaTAI jAya che, ane te pitAnA AtmasvarUpanA ciMtavanamAM ja parama sukhane
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 anubhava karavA lAge che, tyAre tene bAhya IndriyaviSaya sukha du:kharUpa lAgatA te tenAthI alipta rahe che. jIvosnyaH pudgalazcAnya ityaso tattva saMgrahaH / yadanyaducyate kiMcit so'stu tasyaiva vistaraH || 268 // arthA:- jIva, dehArdi pudgalathI bhinna che ane dehAdi pudgala paNa jIvathI bhinna che. Aja tattvanA saMgraha che ane tenAthI bhinna je kAMi anya che, arthAt teonA bheda prabheda rUpa vistAra che. bhAvArtha:- sat che teja tattva che paNa sat tattvanuM yathA jJAna pradhAne thaI zakatu nathI; tethI tenA bhedarUpa cetana ane acetana ema e tattvA svIkAravAmAM AvyA che. cetanathI acetana tattva sadA bhinna che ane cetana kadI paNa acetana thaI zakatu` nathI. cetanAnA jJAnadarzanAdi bheda che jJAnadarzananA matijJAnAdi, cakSuda nAdi bheda che e pramANe (pratyeke) cetanAnA ghaNA vistAra thaI zake che. ajIva pudgalAdi nA aNu skaMdha Adi le che. A jagata cetana acetananI lIlAthI bharapura che; arthAt Akhu jagata cetana ane acetananI aMtaryaMta che. evA jagatamAM kAI padArtha nathI je cetana ane acetana bannemAMthI eka na hAya; tathA jJAnadarzanAdi ane zarIrAdika je kAMi bheda prabheda che te, A banne tattvanA saMgrahanA vistAra che. kimidaM kIdRzaM kasya kasmAtkketyavizeSayan / svadehamapi nAvaiti yogI yogaparAyaNaH // 269 //
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 artha:- AtmAnI sAthe ekI bhAvarUpa samarasI bhAvathI prApta thaela ceAgIne anubhavamAM AvavAvALuM tattva zuM che ? kevuM che ? kANu enA svAmI che ? kenAthI ene prakAza thaela che ? kayA hAjara che ? ityAdi vikalpAne nahI karatA peAtAnA zarIra ne paNa jANatA nathI. arthAt dehanI pagu jene ciMtA nathI, teA pharI TruDu sivAya anya hitakArI athavA ahitakArI vastuonA anubhava karavAnI tA zuM vAta karavI ? tadAcaparamaikAgrayAdbahirartheSu satkhapi / anyanna kiMcanAbhAti svamevAtmani pazyataH // 270 // a:- jyAre yAgI peAtAnA AtmamAM ja lIna thaIne peAtAnA AtmAnA ja jJAnadvArA anubhava kare che tyAre temAM parama ekAgratA thaI javAthI bAhya padArtho vidyamAna haiAvA chatAM paNa anubhavamAM AvatA nathI. so'yaM samarasIbhAvastadekIkaraNaM smRtam / etadeva samAdhiH syAllokadvaya phalapadaH // 279 // a:- te uttama dhyAtAnuM dhyeyarUpa thaI javuM ja samarasI bhAva kahevAya che; ane ene ja ekIkaraNa kahe che. e ja banne lAkamAM uttama phaLane ApavAvALI samAdhi kahevAya che. tadevAnubhavazcAyamekAgyaM paramRcchati / tathAtmAdhInamAnaMdameti vAcAmagocaram // 272 //
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ rarara artha- te zuddhajJAnasvarUpa AtmAne anubhava karatA evo A gI sarvathI uttama ekAgratAne prApta thAya che ane te ekAgratamAM AtmAne ja AdhIna rahevAvALA te paramAnaMdane prApta thAya che. je ke vaMcanathI te kahI zakAya tevuM nathI. - AtmA bhinnastadanugatimatkarma bhinnaM tayoryA / pratyAsatterbhavati vikRtiH sApi bhinnA tathaiva / : . . kAlakSetrapramukhamapi yattacca bhinna mataM me / / bhinnabhinnaM nijaguNakalAlaGkRtaM sarvametat // 273 // artha - je jJAnAmRta bharapUra-jJAnasvarUpa mAre AtmA bhinna che ane enI pAchaLa cAlavAvALAM karma paNa bhinna che tathA karma ane AtmAnA saMbaMdhathI je kAMI vikAra utpanna thayela che, te te paNa mArA AtmAthI bhinna che, ane keLa, kSetra Adika je padArtha che te paNa mArAthI bhinna che evI rIte pita pitAnA guNa tathA paryAthI sahita jeTalA padAthe che te sarve mArAthI bhinna che, evI rIte jJAnI sadAya vicAra karyA kare che ayi kathamapi mRtvA tattvakotUhalI san / : anubhava bhavamUrteH pArzvavartI muhUrtam / . . pRthagatha vilasaMtaM khaM sAmAlokya yena / tyajasi jhagiti mUrtyA sAkamekatvamoham // 27 // artha- paramArtha mArga pradarzaka AcArya mahArAja Aja bhavya
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmAne zAMdhi (evA komaLa AmaMtraNa-saMbadhana) arthavALuM avyaya che enA thI kahe che ke he bhAI! tuM kaI paNa prakAre mahAna kaSTa sahana karIne athavA maraNa avasthAne prApta thaIne (marI phITIne) paNa tanA svarUpane jANavAne kotUhalI thaI, dravyakarma, bhAvakarma, zarIrAdi karma mUrta ne eka muhUrta (beghaDI) pADezI (jude) thaIne AtmAne anubhava kara, ke jethI te potAnA AtmAne vilAsarUpa sarva dravyathI bhinna dekhIne A zarIrAdika mUrta paradranI sAthe anAdi kALanA ekapaNunA dehane zIdhra cheDI zakIza. bhAvArtha-je A AtmA beghaDI pudgala dravyathI bhinna pitAnA zuddhasvarUpane anubhava kare che emAM lIna thAya) pariSaha (kaccha) Ave chatAM paNa calAyamAna na thAya, te ghAtI karmane nAza karI, kevala jJAna utpanna karI, mekSane prApta thaI zake che. AtmAnubhavanuM evuM ja addabhUta mAhAsya che te mithyAtvane nAza karI samyagdarzananI prApti thavI te sugama che. eTalA mATe zrIgurUoe pradhAnatAthI e ja upadeza karyo che. vizeSArtha- he Atmana ! kavRta hovAthI jeke tuM zuddhajJAnaghaneka svabhAvarUpa zuddhAtmAthI kathaMcita bhinna che, te paNa jJAna rU5 tArA svabhAvane kadIpaNa abhAva thayA nathI. tArI zuddha AtmA tArI pAse ja che, je tane tArA zuddha AtmAne anubhava karavAnI IcchA hoya te tuM tArA caMcala manane bahu ja kaSTathI sthira kara. arthAt svabhAva apekSAe karmanekamarUpa pagalA dravyathI bhinnarUpa tArI AtmAne anubhava kara. AtmA ane
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 zarIranA ekatvanI je brAnti tane thaI che te jaldI chuTI jaze. athavA he Atmana! tane anAdikAlathI A zarIranI sAthe ekIbhAvanI prApti thaI gaI che te ekIbhAva cheDIne eka muhUrta sudhI (zarIrane chaDI) AtmAne pADezI banI jA. arthAt bhinna rUpathI vidyamAna tArI AtmAne anubhavakara. A anubhavathI tAro zarIra sAthe ekatvabhAva zIdhra chuTI jatAM tu nija padane prApta thaIza mATe ene vicAra, enuM ja dhyAna enI lIlAmAM paramarasanuM pAna kare ane rAga dveSa maya saMsAranuM bhaTakavuM cheDI, mehane nAza karIne siddha padanI prApti kare. chidyatAM bhidyatAM yAtu kSayaM yogin idaM zarIram / AtmAnaM bhAvaya nirmalaM yena prApnoSi bhavatIram // 275 // artha - he gI! A deha bhale chedAI jAya, be TukaDA thaI jAya, athavA bhedAI jAya, cheda sahita thaI jAya, chevaTe bhale nAzane prApta thaI jAya, tepaNa tuM bhaya na karamanamAM jarApaNa beda na lAva, kintu tuM tArA nirmaLa AtmAnuM ja dhyAna kara. arthAta vItarAga, cidAnaMda, zuddhasvabhAva tathA bhAvakarma, dravyakama ane karmathI rahita potAnA zuddhAtmasvarUpanuM ciMtavana kara, kemake te paramAtmAnA dhyAnathI ja tuM bhava sAgarane pAra pAmIza. virama kimapareNAkAryakolAhalena / . svayamapi nibhRtaH san pazya SaNmAsamekam /
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 . hRdayasarasi puMsaH pudgalAdbhinnadhAno / . nanu kimanupalabdhirbhAti kiMcopalabdhiH // 276 // artha:- he bhavya ! niSNajana-vyartha kelAhala (rAga dveSamaya saMkalpa vika95) karavAthI tene zuM lAbha che? kAMI nahi. mATe te kolAhalathI tuM virakata thA zAnta thA; ane eka mAtra citanya vastune te pote nizcaLa lIna thaI dekha; e pramANe vadhAremAM vadhAre cha mahinA sudhI abhyAsa kara ane aMtaraMgamAM tapAsa ke ema karavAthI tuM tArA pitAnA hadaya sarevaramAM jenuM teja, pratApa, prakAza pugaLathI atyaMta bhinna che, evA zuddhasvarUpI AtmAnI (tene) prApti nathI thatI ke thAya che. arthAt avazya thaze ja e AcArya deva vizvAsa karAve che. bhAvArtha - he jIva! je tuM asalI Atmika sukhane AnaMda anubhavavA Icchate he te jema viSaya bhegAdikamAM hamezAM cittane joDe che, ema je AtmasvarUpanA vicAramAM ceDAmAM thoDA cha mahinA satata abhyAsa karIne joI le te tane svayaM te paramAnanda rasane anubhava thaI jaze. he bhavya! tuM aMtaraMgamAM saMsAra bhAvathI virakta thaIne vadhAremAM vadhAre cha mahinAne mATe mArI zikhAmaNa mAna; ane ekAMta nirupadrava sthAnamAM besIne rAgadveSarUpa taraMgono tyAga karI, cittane ekAgra karI tArA hRdayarUpI sarovaramAM tuMja kamaLa bana; ane tuM ja bhramara banIne tArA pitAnA nirmaLa lettara svabhAvanI sugaMdha le. para vastu hoya tenI prApti na thAya paNa pitAnA svarUpane abhyAsa kare
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ te tenI prApti avazya thAya ja. athot nizcayathI tane svarUpanI prApti thaze ja. Atmasiddhine Aja umAya che. cha mahinAne pATha kaho che te sAmAnya kathana che. samyagdarzananI prAptine jaghanya kALa antarmuhUrta che ane utkRSTa anaMta kALa che. ziSyone sanmArgamAM lagADavAnI daSTithI bahu kaThina ane lAMbA kALane niSedha karavA arthe jaghanya ane utkRSTa kALa na batAvatAM cha mahinAne mATe preraNa karI che. cha mahinAmAM ja samyagdarzana upaje e niyama nathI, antarmuhUrtamAM paNa upaje. avizrAntamasau jIvo yathA kaamaarthlaalsH| .. viDa= caDhi vAthe tathA jaM na viNate ra7NA athaH- A-AtmA jevI rIte kAma ane arthane mATe avizrAnta parizrama kare che evI rIte je pitAnA svArtha arthAta mokSa athavA mokSamArgamAM lAlasA sahita pravRti kare te zuM te karmothI mukta na thAya? avazya thAya ja. tAvattiSThaticidbhUyo durbhedyAH krmprvtaaH| bhedavijJAnavajaM na yAvatatatimUni // 27 // atha:- caitanyasvarUpa upayoga bhUmimAM dravyakarma, bhAvakarma ane nekarUpI abhedha (je bhedAya nahI) evA parvate tyAM sudhI nizcaya upaga bhUmimAM sthira rahe che ke, jyAM sudhI nirmaLajovijJAna (viveka) rUpI vaja, karmonA mastaka upara paDI ene cUrecUra nathI karI nAkhatuM
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka bhAvArtha:- jyAM sudhI nimaLa bhedavijJAna nathI thatuM tyAM sudhI karma AtmAnI sAthe lAgI rahe che paraMtu nirmALa ekaSijJAna thatAM veMta ja karmanA tatkALa nAza thai jAya che. bheda vijJAna netreNa yogI sAkSAdavekSate / siddhasthAne zarIre vA cidrUpaM karmaNo jjhitaM // 279 // artha:- yAgIyA nirmALa levijJAnarUpI netranI sahAyatAthI siddhasthAnane athavA zarIramAM vidyamAna samasta karma maLa kalaMkathI rahita zuddhacaitanyasvarUpane spaSTarUpathI pratyakSa dekhI le che. bhAvArtha:- jema ghara Adi sthAne upara rahela padArthane nirmaLa netrathI sArI rIte dekhI-jANI zakAya che; tema siddha sthAna ( meAkSa) athavA petAnA zarIramA vidyamAna samasta karmothI rahita zuddha caitanyasvarUpane dekhADavAvALu je nirmaLa bhedavijJAna ratna che te dvArA cegI zuddhacidrUpane spaSTarUpathI dekhI le che. bhedajJAnapradIpo'sti zuddha cidrUpadarzane / anAdijamahAmohatAmasacchedane'pi ca // 280 // artha:- -nirmaLa bhedavijJAna che te yuddhacaitanyasvarUpane dekhADavAmAM deIpyamAna ratna dIpaka samAna che ane anAdi kALathI vidyamAna mahAmeAharUpI nibiDa ajJAna aMdhakAranA nAza karavAvALuM che. bhAvArtha:- jevI rIte dIpakathI ghaTapaTa Adi padArtha spaSTarUpathI
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7 dekhAya che ane aMdhakAranA nAza thAya che, evI rIte nirmaLa bhaidavijJAna yAtithI zuddhacidrUpanuM samyak prakAre sAkSAt dana thAya che ane mAharUpI gADha adhakAra bahu ja zIghra nAza thaI jAya che. AtmAnaM dehakarmANi bhedajJAne samAgate / muktavA yAnti yathA sarpA garuDecaMdanadumaM // 281 // a:- jema ca'dananA vRkSa para lapaTAyela sarpI potAnA verI garUDa pakSIne dekhatA veMta ja tatkALa AMkhAthI adRzya thaI jAya che, patto lagADavAthI paNa patto lAgatA nathI, tema nirmaLa levijJAna utpanna thatAM ja karmonI surata paNa dekhAtI nathI. AmalAtmajalaM samalaM karoti mama karmakardamastadapi / kA bhItiH sati nizcita bhedakarajJAnakatakaphale // 282 // artha:- jo ke karma kala'karUpI kIcaDa che, te mArA AtmArUpI nimala-17 jalane malina kare che; te paNa mane koI paNa prakAranA bhaya nathI kemake nizcayathI svaparanA bhedane karavAvALu nirmaLa jJAnarUpI taka phaLa (niSlI ) mArI pAse vidyamAna che. bhASA- jevI rIte gadA jalamAM phaTakaDI Adi padmArthA ne nAkhavAmAM Ave te te phaTakaDI tatkALa te jalamAM rahIne kIcaDane nIce besADe che ane jalane nirmaLa-svaccha banAve che. evI rIte jo ke jJAnAvaraNAddhi karma AtmAne malina karI rahela che
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 te paNa svaparanA bhedavijJAnathI te karmothI thayela malinatA kSiNa vAramAM nAza thaI jAya che. eTalA mATe je mArA AtmAmAM vaparanuM nirmaLa bhedavijJAna che te, game teTalAM karma mArA AtmAne malina kema na kare! te paNa mane kaI paNa prakArane tene bhaya nathI, evo bhedavijJAnI sadAya nirmaLa vicAra kare che. prajJAchetrI ziteyaM kathamapi nipuNaiH pAtitA sAvadhAnaH / sUkSme'ntaHsaMdhibaMdhe nipatati rabhasAdAtmakarmobhayasya / AtmAnaM manamaMtaH sthiravizadalasaddhAni caitanyapUre / baMdhaM cAjJAnabhAve niyamitamabhitaH kurvatI bhinnabhinnau // 28 // te che artha - AtmAnuM asAdhAraNa lakSaNa zuddha caitanya che ane baMdhanuM lakSaNa mithyAtva rAgAdika bhAva che. AtmA ane baMdha e bannene bhinna karavAmAM zuddhAtmAnubhUti lakSaNa bhedajJAna rUpa nirmaLa prajJA eja tIkSaNa chINI che. je catura puruSa che te atizaya sAvadhAna (pramAda rahita) thaI ne AtmA ane karma e bannenA aMtaraMga sUma madhanA saMdhi baMdhana che, temAM kaI paNa prakAre bahuja yatna pUrvaka te prajJA rUpI chINane zIdhra paTake che ane te chINuM evI rIte paDe che ke, sarva taraphathI AtmA ane baMdhane bhinna bhinna karI nAkhe che ane AtmAne te aMtaraMgamAM sthira, ane spaSTa prakAza rUpa dedIpyamAna tejavALA caitanya pravAhamAM magna kare che, tathA baMdhane ajJAna bhAvamAM nizcaLa (niyata) kare che.
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ raha bhAvArtha- AtmA ane baMdha e bannene lakSaNa letathI bhinna jANI, buddhi rUpI chINIthI chedI judA judA karavA, kemake AtmA te amRtIka che ane baMdha sUma pALa paramANuo ne skaMdhe che eTalA mATe e banne ajJAnInA jJAnamAM judA nathI dekhAtA eka skaMdha rUpa dekhAya che, teja anAdi nuM ajJAna che. AtmAne anAdi baMdha jJAnAvaraNAdi karma che, temanuM kArya bhAvabaMdha te rAgAdi che, ane nekama zarIrAdika che. mATe bhedavijJAna vaDe AtmAne, nakarma (zarIrAdi) thI dravyakarma (jJAnAvaraNadika) thI, tathA rAgAdibhAvakarmathI bhinna eka nija caitanyabhAvamAtra anubhavI jJAnamAM ja lIna rAkhave te ja AtmAne baMdhanuM bhinna karavuM che arthAt svAtmAnubhavamAM lIna thaI javuM te ja kharekhara mokSane upAya che. mAtra jANa levAthI kAryanI pUrti thaze nahIM paNa puruSArthathI svAnubhavane abhyAsa karavuM jarUrI che, mATe zrIsazuruone sadupadeza sAMbhaLI e bannenuM lakSaNa juduM juduM anubhava karI jANavuM ke cetanya mAtra te AtmAnuM lakSaNa che ane rAgAdika baMdhanuM lakSaNa che. e banne yajJAyaka bhAvanI ati nikaTatAthI eka sarakhA thaI rahela che, dekhAya che. mATe tIkSaNa buddhirUpI chINIe bannene judA judA karavAmAM je zastra che tenAthI e bannenI saMdhine dekhI sAvadhAna niSpamAda) pUrvaka nAkhavI, enA paDavAthI ja banne alaga alaga dekhAvA lAgaze tyAre AtmAne te jJAna bhAvamAM-rAkhave ane baMdha bhAvane ajJAna bhAvamAM rAkhe evI rIte bannene bhinna karavA, vizeSArtha-jJAna te cetanasvarUpa che ane rAgAdika pudagalanA
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 vikAra haiAvAthI jaDa svarUpa che, te manne ajJAnathI eka jaTha rUpa bhAse che; paraMtu jyAre bhedajJAna pragaTa thai jAya che tyAre jJAnanuM ane rAgAdikanuM atyaMta bhinna paNa aMtaraMga anubhavanA abhyAsathI pragaTa thAya che ke, jJAnanA svabhAva tA jANavA mAtra che ane jJAnamAM rAgAdikanI kaluSatA (malinatA) akULatArUpa saMkalpa vikalpa bhAse che te sarve pudgalanA vikAra che--jaDa che; ema jJAna ane zagAdikanA lenA bhAva bhAse che. ( A svAda Ave che) A-bhaivijJAna sarva vibhAva bhAvenA nAza karavAnuM sama kAraNa che te ja kaNa che ane tenAthI AtmAmAM parama saMvara bhAva prApta thAya che; eTalA mATe bhavya AtmAoe nirmaLa bhedajJAnane prApta karI rAgAdikathI rahita eka zuddhajJAnadhana AtmAnA Azraya lai AnaMdane prApta thAo. A-levijJAna je samaya sAnamAM rAgAdi vikArarUpa viparItapaNAnI kaNIkAne prApta na thatAM nizcaLa thAya che, te samaye te jJAna yuddhopayAgasvarUpa, kevala, jJAnasvarUpa ja thai, kiMcitmAtra rAma, dveSa, mAhabhAvane prApta thatuM nathI. eTalA mATe siddha thayuM ke bhedajJAnathI ja zuddhAtmAnI siddhi thAya che ane zuddhAtmAnI siddhi thavAthI rAga, dveSa meharUpa Asrava bhAvAnA abhAva thatAM sa`vara thAya che. AtmA jyAre levijJAnanA khaLe jJAnI thAya che tyAre karmanA udaya AvavAthI tasAyamAna thAya, chatAM paNa peAtAnA jJAna svabhAvathI vyuta ( chUTatA ) nathI thatA. jo svabhAvathI vyuta ( chuTI ) thaI jAya teA vastunA nAza thaI jAya evA nyAya che. eTalA mATe karmAMnA udaya samaye samyajJAnI rAgI, dveSI, mAhI thatA nathI. jene bhedajJAna nathI te ajJAnI
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31 rAgI, dveSI, mAhI thAya che. ethI nizcaya thayA ke nirmALa bhedavijJAnathI ja zuddhAtmasvarUpanI siddhi thAya che. siddhAMto'yamudAcacitacaritaimAsAyibhiH sevyatAM / zuddhaM cinmayamekameva paramaM jyotiH sadaivAsmyaham / ete ye tu samullasati vividhA bhAvAH pRthaglakSaNAste'haM nAsmi yato'tra te mama paradravyaM samagrA api // 284 // aH- je bhavya AtmAnA cittanuM caritra atya ta ujajavaLa che. arthAt je Asanna bhavya AtmAnuM citta nirmALa bhedavijJAna thI udAtta zuddha sphaTikaratna samAna pAradarzaka ane sthira thaela che. evA meAkSamArganA prazasta abhilASI puruSAe A apUrva mithyAtvarUpI kAlakUTa viSanA nAza karanAra, sabhyasiddhAntAmRtanuM anta:karaNathI anupAna ( sevana ) karI ke-" huM teA zuddhacaitanyamaya anaMtaNNAnA piMDarUpa, asaMkhyAta pradezI, ekaja paramajyeAti svarUpa, sadAya zAzrvatarUpadhyuM. " ane A je aneka prakAranA bhinna lakSaNarUpa anya vividha prakAranA bhAvA che te huM nathI, kemake te sarve mane 5dravya che, nizcaya nayathI te mArA AtmA paradravyothI bhinna, peAtAnA guNAthI abhinna, svayaMsiddha vastu che. anaMtadharmaNastattvaM pazyantI pratyagAtmanaH / anekAMtamayI mUrtirnityameva prakAzatAm // 285 // artha:- aneka che aMta kahetA dhama jemAM evuM je jJAna tathA vacana te maca mUrti nitya prakAzarUpa rahe. te anekAMta mUrti
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra daivI che? jemAM anaMta dharma che athAt je anaMta dharmamaya che ane je paradrabyAthI ( dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, pudgalAstikAya, kALa, ane anya sarve AtmAe tathA te sarve paradravyAnA guNu paryAyAthI bhinna ane paradravyanA nimitte utpanna thaela je aupAdhika rAga-dveSa mahA'ipariNAma rUpa pAtAnA vikArAthI kathaMcita ) bhinna ekAkAra evA je AtmA emA tattvane ( cetanapaNu pAtAnA anaMta dharmomAM vyApaka che eTalA mATe ene AtmAnuM tattva kahyuM che) arthAt asAdhAraNasajAtIya anya jIvA anaMta che emAM cetana paNa che teA paNa nija nija svarUpe saunuM caitanyapaNuM, pradezapaNuM ane sattApaNu bhinnabhinna che. kemake dareka byA peAtAnA svacatuSTayamAM birAjamAna che arthAt potAnA guNu poMcAmAM vyApI rahyA che, e kAraNathI kAI dravya anya kAi paNa dravyamAM bhaLatuM nathI mATe sajAtIya dravyeAthI tathA vijAtIya je dharmAstikAyAdi dravyeAthI vilakSaNa nijAtmasvarUpane pRthak (bhinna) rUpe avatAke che--dekhe che. bhAvArtha:- AtmAmAM azuddhapaNu para dravyanA sayAgathI Ave che. tyAM mULa dravya teA anya dravyarUpa thatuM ja nathI. paNa para dravyanA nimittathI avasthA malina thai jAya che. dravyadRSTithI tA dravya je che teja che ane paryAya (avasthA) dRSTithI dekhavAmAM Ave tyAre malina ja dekhAya che. ahIM svabhAvathI abhinna ane parabhAvathI bhinna evA zuddha zabdanA artha jANavA. saMsArIne siddha mAnavA evA bhramarUpa artha zuddha zabdanA na jANavA. ',
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra3 pratizaMkaH-je tame AtmAnuM ciMtavana dravyadaSTithI kare che, te dravya te zuddha-azuddha sarva paryAne samudAya che, te tame zuddhaja anubhava kene kare che? ane je paryAyaSTithI kare che, te tamAre vartamAnamAM te azuddha paryAya che, chatAM tame pitAne zuddha kema mAne che ? je zakita apekSAe zuddha mAne che te huM evo thavA gya chuM ema mAne. anya sarve dravyothI judA paNuM te te dravyazuddhatA ane paranA nimittathI thaela pitAne bhAva (opAdhika bhAva) enAthI rahita je zuddhabhAva te ja bhAvazuddhatA kahevAya che. jyAM dravyaapekSAe zuddhapaNuM kahyuM tyAM te dravyaapekSAe sarve paradravyathI, paradravyanA guNa paryAthI bhinnapaNuM jANavuM, ane potAnA guNothI abhinnapaNuM jANavuM enuM nAma zuddhapaNuM che. ane paryAya apekSAe pAdhika bhAvone abhAva the tenuM nAma zuddhapaNuM che. zuddha ciMtavana viSe, zakita apekSAe zuddhapaNuM grahaNa karavA gya kahyuM che. potAnA AtmAne dravyaparyAya rUpe avalokana kara. dravya karI AtmAne sAmAnya svarUpe avalakavo ane paryAye karI AtmAne avasthA vizeSa avadhAra. eka dravya palaTi bIjA dravyarUpa na thAya e apekSAe AtmAne bhinna athavA abaddha-aspaSTa kahela che. dravyadRSTie karI eka dazA che ane paryAyaSTie karI aneka avasthA rUpa che. A-AtmAne anyadravya ane anyadravyanA bhAthI sadA judo zraddha, dekha-anubhava eja nizcayathI sabhya - darzanane (abheda- akhaMDa) viSaya che, athavA zuddha nayathI jJAyaka mAtra, sarve anyatra ane anyadravyanA bhAvathI bhinna dekhe che. zraddhe che, anubhave che, te kharekhara samyagdaSTi che.
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ athavA samyagdaSTi thavAne upAya che ane tyAra pachI ja sAce mekSa mArga zarU thAya che arthAta zuddhAtmAne anubhava kare te ja sAco mokSamArga che. " vizeSArtha- namaskAra pUjya vyakitane karavAmAM Ave che ane AzIrvAda nAnI vyakitane devAmAM Ave che eTale kevalajJAnarUpI sarasvatIne AzlekamAM namaskAra karela che. kAraNa AcArya deva kevalajJAnanA dhAraka na hatA, kevalajJAnanI prApti tenuM sAdhya hatuM arthAt kevalajJAna teozrIne ArAdhya viSaya hatuM tethI kevalajJAnanI prArthanA karavI athavA tenI prApti mATe namaskAra kara teonuM kartavya hatuM. paNa AcAryadeva samAja anupama vidvAna kevalajJAnane kadApi AzIvAda ApI zake nahI kAraNa padArtha pitAnI pAse na hoya ane jenI pitAne jarUra che evA padArtha mATe prArthanA karavAmAM Ave che. AcAryazrIne Atma padArthanuM vivecana karavuM che tethI temane tene mATe syAdvAda vidhAnI jarUra hovAthI athavA pitAnAmAM syAdvAdavidhAnA svarUpane prakAza thAya tenI prArthanA karI che. aneka dharmonuM adhiSThAna che evA, anya padArthathI bhinna AtmAnA svabhAvane dekhADavAvAlI anekAntathI banelI jinavANI tene sAra arthAt saMpUrNa ane nidoSa svabhAva je nitya (svaparaprakAzanarUpa) prakAzarUpa thAya evI pArthanA karI che. syAdvAdaviyA nAnarUpa che evA jJAnanI prApti thayA vinA zuddha Atmatatvane prakAza thavo azakaya athaoNt duprApta che. zrI jinavANa kevI che? je paradravyanA guNa paryAyathI bhinna zuddhAtmAnA svarUpane batAvavAvALI che; tathA jemAM vastunA
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ anaMta savabhAve bhinna bhinna apekSAthI yathArtha batAvavAvAlI che, pratyeka dravya astirUpa paNa che, nAstirUpa paNa che. svadravyAdi catuSTayanI apekSAe astirUpa che, paravyAdi catuSTayanI apekSAe nAstirUpa che. eka vastunI bhinna sattA tyAre ja siddha thaze ke jyAre temAM anya vastuonI sattA nAstitva athavA abhAvarUpa heya te pramANe pratyeka dravya nityarUpa che, anityarUpa paNa che. dravya arthAta guNe sadA rahevAnI apekSAe dravya nitya che ane tenI athavA tenAmAM avasthAe nitya badalatI rahevAnI apekSAe anitya che. pratyeka dravya ekarUpa che, anekarUpa paNa che arthAt aneka guNa paryAne samudAya rUpa akhaMDa dravya hevAnI apekSAe dravya ekarUpa che, aneka guNethI sarvatra vyApaka hovA nI apekSAe dravya anekarUpa che. AtmA eka che. arthAt AtmA, jJAnApekSA jJAnarUpa, vIrya guNa apekSA vIryarUpa, cAritra guNa apekSA cAritrarUpa, samyakatva guNa apekSA samyakatvarUpa sukha guNa apekSA sukharUpa ItyAdi pramANe jANavuM. hareka svabhAva ne syAt athavA kathaMcit arthAt koI apekSAthI kahevAvAlI hovAthI tene syAdvAdavANI kahe che. aneka apekSAo lagADayA vinA dravyanuM yathArtha jJAna thaI zakatuM nathI, kAraNa pratyeka dravya aneka dharmAtmaka che arthAt sAmAnya vizeSAtmaka vastu nuM svarUpa che te keInuM kareluM nathI svataH siddha che. koI prazna kare ke AtmAne anaMta dharmavALo kahyo che te temAM aneka dharmo kayA kayA che? tene uttara:- vastumAM satpaNa, vastupaNuM, prameyapaNuM, pradezapaNuM, cetanapaNuM, acetana
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ pANuM, mUrtikapaNuM, amUrtikapaNuM ItyAdi te guNa (dharma) che; ane vaLI vastumAM ekapaNuM, anekapaNuM, nityapaNuM, anityapaNuM, bhedapaNuM, abhedapaNuM, zuddhapaNuM, azuddhapaNuM Adi aneka dharma che. te sAmAnya rU5 dharmo te vacana gocara che paNa bIjA vizeSarUpa dharmo jeo vacanane viSaya nathI evA paNa anaMta dharmo che, je jJAnagamya che. AtmA paNa vastu che tethI temAM paNa pitAnA anata dharmo che. AtmAnA anaMta dharmomAM cetanapaNuM, asAdhAraNa dharma che, A cetanapaNuM pitAnA anaMta dharmomAM vyApaka che tethI tene AtmAnuM tatva kahyuM che. tene A jinavANuM syAdavAdathI dekhADe che. e rIte enAthI sarva prANIonuM kalyANa thAya che tethI tene sarasvatI, divyavANI, bhAratI, zAradA vAdevI ItyAdi ghaNA rUpe kahevAmAM Ave che. * bhAvayedbhedavijJAnamidamAcchimadhArayA / tAvadyAvatparAccyutvA jJAnaM jJAne pratiSThate / / 286 // artha- A-nirmaLa bhedavijJAnane niraMtara (avicchinna) dhArA pravAharUpe eTale jemAM viccheda na paDe evI rIte tyAM sudhI bhAve ke jyAM sudhI jJAna parabhAvothI chUTI ne potAnA svarUpamAM sthira ane zAnta thaI jAya. bhAvArtha- ahIM jJAnanuM jJAnamAM TharavuM be prakAre jANavuM. ekta, mithyAtvane abhAva thaI samyAna thAya ane pAchuM mithyAtva na Ave tyAre jJAna jJAnamAM TharyuM kahevAya bIjuM jyAre jJAna zuddhopagarUpe sthira thaI jAya ane pharI anya vikArarUpe na pariName tyAre te jJAnamAM TharI gayuM kahevAya. jyAM sudhI banne
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra37 prakAre jJAna jJAnamAM na karI jAya tyAM sudhI bhedavijJAnane abhyAsa bhAvyA karavuM. arthAta samyaktvanI prApti mATe bhedavijJAnane abhyAsa karavA gya che ke jethI zuddhAtmAnI jaldI prApti thAya. samyakatva thayA pachI paNa jyAM sudhI mokSanI prApti na thAya tyAM sudhI bhedavijJAna bhAvavAyegya che, kAraNake zuddhAtmAnubhavathI ja vItarAgatA thAya che ane tyAre ja karmone Asava rekAya che. tethI zuddhAtmAnubhavane upAya bhedavijJAna che tethI tene niraMtara abhyAsa kare jarUrI che. jyAM sudhI svAnubhava na thAya tyAM sudhI " huM sarvathI bhinna chuM, rAgAdi badhA mArAthI bhinna che e vicAra AlaMbanarUpa che ane svAnubhava thatAM e vikalpa paNa raheze nahIM. vizeSArtha-bhedajJAnanI bhAvanAthI samyagdarzananI prApti thAya che ane bhedavijJAnanI sthiratAthI vItarAgatAnI prApti thAya che zarIrAdika karma, jJAnAvaraNAdi vyakarma, krodhAdi bhAvakarma-e. badhA pudgala dravyanA pariNAma hovAthI jaDa che, temane ane jJAnane pradeza bheda hovAthI atyaMta bheda che, mATe upayogamAM krodhAdika, dravyakarma tathA nekama nathI, ane krodhAdikamAM, kamAM ke nekamamAM upayoga nathI. (AtmAnA citanya anusAra thatA pariNAmane upayoga kahe che.) mATe krodha krodhamAM che ane upayoga upayogamAM ja che evuM jJAnanuM pariNamavuM tene bhedajJAna kahe che. koI vastune kaI vastumAM pAramArthika draSTithI AdhArAdheya saMbaMdha nathI; pratyeka vastune pitApitAnuM AdhAra AdheyapaNuM pitapitAmAM ja che jemake - jJAna Adheya che ane jANana kriyA
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 (jJAnanuMsvarUpa jANuna kriyA che; AdhAra che. tethI ema nakkI yu" ke jANunakriyA ane jJAna judA nathI. ajJAnIchava arthAt ajJAna thI jIvane jJAna ane rAgAddhi anne ekarUpa jaDarUpa-bhAse che. jyAre ataraMgamAM jJAna ane rAgAdikanA bhinna bhinna lakSaNeAthI bheda pADavAnA tIvra (satata) abhyAsa karavAthI ja bhedajJAna pragaTa thAya che. prathama jIve AgamathI je zraddhAna karyu hatu te tene pratyakSa ema jaNAvA lAgyuM ke jJAnanA svabhAvatA mAtra jANavAnA che; ane jJAnamAM je rAgAdikanI kaluSatA ( AkuLatArUpa saMkalpa vikalpa) bhAse che te sarva pudgalanA vikAra jaDa-acetana che. A pramANe jJAna ane rAgAdikanA sainA svAda Ave che arthAt anubhava thAya che. AvuM bejJAna thatA ja jIva pAte peAtAnA ajJAnakALamAM paNa sadA jJAnasvarUpa ja rahyo hatA ane rAgAdirUpa kadi thayA na hatA evuM dRDha zraddhAna thAya che. arthAta bhedajJAna thatA aNu mAtra paNa rAgAdivikArarUpa viparItatA jIvane pamADatuM nathI paNa avicaLa paNe dRDha zraddhAnI thAya che. bhedajJAna thayA pachI te, pUrNAMkanA udaya vaDe tasa thayA thakA paNa rAgI dveSI, meAhI thatA nathI; ane ajJAnI AtmA jJAnasvarUpane nahI jANatA thakA rAgane ja AtmA mAne che tethI rAgI, dveSI, mAhI thAya che. (cAthA avirata samyagdaSTithI pramata guNasthAnavatI jIva jyAM sudhI pAche mithyAjJAnI na thAya tyAM sudhInA jJAnane dhArAvahI (pravAharUpa) atUTakajJAna arthAt sabhyajJAna dhArAvahI jJAna kahe che; ane zreNIcaDanAra jIvane eka ja jJeyamAM upayoga nA upayukta rahevAnI apekSAe arthAt jyAM sudhI upayAga eka jJeyamAM upayukata rahe che tyAM sudhI dhArAvI jJAna kahevAya che;
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9 AnI sthiti (chadmasthane) aMtarmuhUta ja hoya che, kAraNa ke tenA upayAga zuddhAtmAmAM ja uparyukta hAya che. je jIva prathama tA rAga, dveSa, mAha sAthe maLelA ana vacana kAyanA zubhAzubhayeAgathI peAtAnA AtmAne bhedajJAnanA khaLavaDe caLavA na de, tyArapachI levijJAnanA khaLavaDe zuddhadanajJAnamaya AtmasvarUpamAM nizcaLa karI samasta khAdya-abhyaMtara parigrahathI rahita thaIne kama-nAkama thI bhinna peAtAnA svarUpamAM ekAgra thai tenA ja dhyAnamAM rahI avicaLapaNe samasta anya dravyAthI dUra vatA thakA alpakALamAM ja tene akSaya ka`mAkSa thAya che. arthAta vItarAga thAya che. samyaktvA jJAnayuktaM cAritraMrAgadveSaparihInaM / mokSasya bhavati mArgo bhavyAnAM labdhabuddhInAM // 287 // a:- samyaktva kahIe zraddhAna ( nirvikArIzuddhAtmAnI rUcirUpa nirdeLa pariNAma) tathA yathArtha vastunA nirmaLa jJAna sahita je sadAcaraNa che te mAkSanA mArga che arthAt samyagdarzana, sabhyajJAna, ane samyakacAritra e traNenuM jyAre ekavAra pariNamana thAya che. tyAre ja meAkSa mArga prApta thAya che. darzana jJAnayukta cAritra kevuM che ? iSTa aniSTa padArthomAM rAga dveSa rahita samatAmRta rasa garbhita che. evA mekSa mA svapara bhedavijJAnarUpI buddhi jene saprApta thai che. evA meAkSa mA sammukha je jIva che tene saMprApta thAya che.
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ vijJAna: sitA siddha viru jovanA ' asyaivAbhAvato baddhA baddhA ye kila kecana // 288 // ..' artha:- je kaI bhavya AtmA nirmaLa, zuddha, zAzvata siddhaparyAyane prApta thayA che te A-nirmaLa bhedavijJAnanA amaryAdita adbhuta prabhAvathI ja thayA che ane je karmathI baMdhAyela che te A ja bhedajJAnanA abhAvathI ja baMdhAyela che. bhAvAtha- anAdikALathI mAMDIne jyAM sudhI jIvane bhedavijJAna nathI tyAM sudhI karmathI baMdhAyA ja kare che-saMsAramAM rajhaLyA ja kare che, je jIvane bhedavijJAna thAya che te karmathI chUTe ja chemokSa pAme che. mATe karma baMdhanuM-saMsAranuM-mULa bhedavijJAnane abhAva ja che; ane mokSanuM prathama kAraNa bhedavijJAna ja che kAraNa bhedavijJAnathI ja zuddhAtmAnI upalabdhi thAya che ane zuddhAtmAnI upalabdhithI rAga dveSa mehano abhAva kare evuM jenuM lakSaNa che arthAta bhedavijJAnanI kaLAthI bhAvAsa rokAtA saMvara zarU thAya che. zuddhopayogamayAtmaka jJAna kevaLa jJAnarUpa ja rahetuM (pariNamatuM) thaku jarA paNa rAga dveSa meharUpa bhAvane prApta nahiM thatuM svarUpamAM ramaNa karatuM mekSa gatine prApta thAya che arthAta bhedavijJAnathI siddha gatinI prApti thAya che ane tenA abhAvamAM kaI siddhi pAmI zakatuM nathI. dUrabhavyasya nozuddhaciThThapadhyAnasaMruciH / yathA'Ni vikArasya na bhavedanasaMruciH // 289 //
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha - jene ajIrNane vikAra che, khAdhuM pIdhuM nathI pacatuM enI jevI rIte annamAM rUci nathI thatI tevI rIte je dUrbhavya che tenI paNa zuddha citUpanA dhyAnamAM prIti nathI thatI. zuddha cipanA dhyAnathI sarva siddhinI prApti upAyA bahavaH santi zuddhacidrUpalabdhaye / taddhyAnenasamonAbhUdupAyo na bhaviSyati // 290 // artha- je ke zuddhacitUpanI prAptinA ghaNA upAya che temAM paNa dhyAna jevo bIjo koI paNa upAya na thayo, na thaze, na thavAno che. eTalA mATe jene zuddhacipanI prAptinI abhilASA heya temaNe sadAya enuM ja dhyAna niyamathI dhyAvavuM joIe. bhAvArtha-je ke anuprekSA (bhAvanA) ane dhyAnamAM kAMI aMtara nathI paraMtu bannenAM phaLa bhinna bhinna che. anuprekSAnuM phaLa e che ke anitya Adi bhAvanAonuM ciMtavana karavAthI viSaya pratye upekSA buddhi utpanna thAya che. arthAt vairAgyamAM daDhatA vadhe che, ane dhyAnanuM phaLa e che ke cittane aneka viSayamAMthI haTAvIne eka seya upara sthira kare che. bhAvanA eTale vAraMvAra ciMtavana karavuM ane tenAthI mana sthira thAya che, mana sthira thatA upaga AtmasvarUpamAM lIna thAya che. arthAta bhAvanA kAraNa che dhyAna kArya che. zarIra, saMsAra, bhegAdinA svabhAvenuM ciMtavana karavuM, enA svarUpane vicAra kare, tene anuprekSA kahe che. jJAnanI vAraMvAra anubhavarUpa bhAvanA
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavAthI upayoga ekAeka sthira thaI jAya che. tene dhyAna vikalpajAbajabAlAnirgato'yaM sadAsukhI / bhAtyAtatrasthitodu:khItyanubhUya pratIyatAM // 291 // artha - chatyAM sudhI A AtmA nAnA prakAranA saMkalpa vikalparUpI sevAlamAM phasAI rahela che. tyAM sudhI AtmA sadAya dukhI ja che. kSaNa vAra paNa ene sukha zAMtino anubhava nathI thato, paraMtu jyAre saMkalpa-vikalpa chUTI jAya che te samaye AtmA sukhI thAya che. nirAkULatAmaya sukhane anubhava karavA lAge che, ema svAnubhavathI nizcaya thAya che. / anaMtAnikRtAnyeva maraNAni mayApina / / kutra cinmaraNazuddhacidrUpo'hamiti smRtaM // 292 // artha - huM anaMta vAra anaMtA bhavemAM maryo paraMtu mRtyunA samaye ("huM zuddha citUpa chuM") evuM samaraNa karI kayAre paNa maryo nahi. pa ri parAja zatAnivRtti rAva - tebhyogadhudacidrUpaM vAMkRtaM tIbamohinA // 293 // artha - meM saMsAramAM anaMta vAra kacchamAM kaThaNuM zAstronAM vyAkhyAna karyA ane ghaNAM zAstronuM zravaNa paNa karyuM paraMtu che. '
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 mAhamAM mUDha thaI emAM je zuddhacidrUpanuM varNana che, enA kyAre paNa svIkAra na karyAM. mAnuSyaM bahuzo labdhamAryakhaMDe ca satkulaM / AdisaMhananaM zuddhacidrUpaM nakadAcana // 294 // aH- huM Aya khaMDamAM ghaNI vAra manuSya thayA, krAIvAra uttama kuLamAM paNa janma pAmyA paraMtu rUSabhanArAcasa hanana ane zuddhacidrUpanI mane kayAre paNa prApti na thaI. zaucasaMyamazIlAni durdharANitapAMsi ca / zuddhacidrUpasaddhyAnamaMtarA dhRtavAnahaM // 295 // a" meM anaMtavAra zauca, sayama, zIleAne paNa dhAraNa karyAM, bhAtabhAtanA dhAratama tapa paNa tapyA, paraMtu zuddha cidrUpanuM smaraNa kyAre paNa na karyuM. zItakALe nadItIre varSAkALe taroradhaH / grISme nagazirodeze sthito na ve cidAtmani // 296 // artha:- ghaNIvAra huM zItakAlamAM nadInA kinAre, varSAkAlamAM vRkSanI nIce ane unALAmAM parvatanA zikhara para sthita thaye, paraMtu pAtAnA caitanyasvarUpa AtmAmAM meM kayAre paNa sthiti na karI. adhItAni ca zAkhANi bahuvAra manekazaH / mohUto na kadA zuddhacidrapapratipAdakaM // 290 //
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha: dhaNIvAra aneka zAstro bharyo paraMtu mAhathI madenmatta thaI yuddhacitUpanuM svarUpa samajAvavAvALuM eka paNa zAstra bhaNavA na pAme. raNujAzuTUina : tija | kandhomanyekadAcita vinA'so labhyate kathaM // 298 // . artha - zuddhacipanuM svarUpa pratipAdana karavAvALA Aja sudhI mane koI paNa gurU na maLyA; ane jyAre gurUja kayAre paNa na maLyA tyAre zucikUpanI prApti ja kayAMthI thaI zake? arthAta zuddhacitUpanA svarUpanA marmajJa gurU vinA zuddhacipanI prApti sarvathA duHsAdhya che. svAtmadhyAnAmRtaM khacchaM vikalpAnapasArya sat / pivatilezanAzAya jalaM zaivAlavatsudhIH // 299 // artha - jevI rIte kaveza (pipAsA) nI zAMtine arthe jala upara pUrAelI sevAlane alaga karI zItala surasa nirmaLa jalA pIvAmAM Ave che. evI rIte je buddhimAna manuSya dukhethI dUra thavA Icche che, te samasta saMsAranA vikalpa jAne cheDI ne AtmadhyAnarUpI anupama svaccha amRtanuM pAna kare che, pitAnA cittane dravya AdinI ciMtA tarapha jhukavA nathI detA. nAtmadhyAnAtaraMsaukhyaM naatmdhyaanaasrNtpH| . nAtmadhyAnAtarAmokSapathaH kavApikadAcana // 30 //
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha - kemake A AtmadhyAnathI utkRSTa keI kALamAM koI sukha nathI, tapa paNa nathI ane mokSa paNa nathI. arthAt je kAMi che te A AtmadhyAnaja che, eTalA mATe ene parama kalyANa kartA samajavuM joIe. te baMdyAH guNinaste ca te dhanyAste vidAMvarAH / vasantinirjanasthAne ye sadA zuddhacidratAH // 301 // artha- je manuSya zuddha cipamAM anurakta che. ane enI prApti mATe nirjana sthAnamAM nivAsa kare che. teja saMsAramAM vaMdanIka, satkArane regya, guNI, dhanya ane vidvAnanA ziromaNi che. arthAt uttama puruSo eneja Adara satkAra kare che ane eneja guNI, dhanya ane vidvAnomAM uttama mAne che. nirjana sukhadaM sthAnaM dhyAnAdhyayana sAdhanaM / rAgadveSa vimohAnAM zAtanaM sevate sudhIH // 302 // artha - A-nirjana sthAna aneka prakAranA sukhane ApavAvALuM che, dhyAna ane adhyayananuM kAraNa che, rAga dveSa ane mahine nAza karavAvALuM che, eTalA mATe buddhimAna puruSe avazya ene azraya karavo joIe. sudhAyAH lakSaNaMlokA vadanti bahudhAsudhA / bAdhAjantujanairmukta sthAnameva satAM sudhA // 303 // artha- leke sudhAnuM lakSaNa bhinna bhinna prakArathI batAve che
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 'paraMtu te ThIka nathI, mithyA che, kemake jyAM koI prakAranI mAA, DAMsa macchara, Adi jIva ane janasamudAya na Aya evA ekAMta sthAnanuM nAma ja vAstavamAM sudhA che. bhAvArtha:- je sukha ApavAvALuM hoya teja sudhA che--amRta che. zuddhacidrUpanA abhilASIone samasta prakAranA upaDhavAthI rahita, ekAMta sthAna sukha ApavAvALu che. eTalA mATe zuddhacidrUpanA abhilASIone teja amRta che. ane leAka kathita amRta, amRta nathI. bhUmigRhe samudrAdi taTe pitRvane vane / guhAdauvasati prAjJaH zuddhaciddhyAnasiddhaye // 304 // artha:- je manuSya buddhimAna che, hita ahitanA jANanAra che, te zuddhacidrUpanA yAnanI sidhdhine arthe jamInanI maMdara, gharomAM, suragAmAM, samudra, nadI AdinA taTApara, zmazAna bhUmiemAM, ane vana guphA Adi nirjana sthAnAmAM nivAsa kare che. zeyAvalokanaM jJAnaM siddhAnAM bhakniAM bhavet / AdyAnAM nirvikalpaM tu pareSAM sarvikalpakaM // 305 // artha:- padArthonuM dekhavuM ane jANuvuM (dana ane jJAna) siddha ane saMsArI bannene hAya che; paraMtu siddhone te nirvikalpa mAkULatA rahita ane saMsArI jIvAne savikalpaka--mAkULatA sahita hAya che.
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 47 vyAkulaH savikalpaH syAnirvikalpo nirAkulaH / karmabandho'sukhaM cAdye karmAbhAvaH sukhaM pare // 306 // artha:- je jJAnanI vidyamAnatAmAM AkULatA hAya, te jJAna vikalpa che. ane jemAM AkULatA na hAya, te jJAna nirvikalpa kahevAya che. emAM savikalpa jJAnathI konA aMdha ane du:kha bhAgavavuM paDe che ane nirvikalpaka jJAnathI koA abhAva ane parama sukha prApta thAya che. bhAvArtha:- mana:paryaM yajJAna ane avadhidarzana sudhI jeTalAM jJAna ane darzana che, te sarve savikalpa che. enI vidyamAnatAmAM AtmAmAM koine koi vikalpa thayA kare che; ane vikalpAthI karmIbadha ane du:kha bhAgavavuM paDe che; paraMtu je samaye kevaladana ane kevalajJAnarUpa nirvikalpaka danajJAna prApta thaI jAya che, te samaye samarata vikalpa zAMta thai jAya che. kamemanA nAza ane nirAkULatAmaya sukha paNa prApta thai jAya che. bahUnvArAnmayAbhUktaM savikalpaM sukhaM tataH / tamApUrvanirvikalpe sukhe'stIhA tato mama // 307 // artha:- AkULatAnA bhaMDAra A--savikalpa sukhanA me. ghaNIvAra anubhava karyo che. je gatinI aMdara huM gayo chuM tyAM mane suvikalpa ja sukha prApta thayu che; eTalA mATe te mArA mATe pUrva nathI para Mtu nirAkULatAaya-nirvikalpa sukha mane kyAre paNa prApta nathI thayuM eTalA mATe enI prAptine arthe mArI ';
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 atyata IcchA che. te kyAre maLe e AzAthI sadAya mAruM citta bhaTakatuM phare che. yajJAnaMsarAgeNa cetasA duHkhamaMginaH / nizcayazcavirAgeNa cetasAsukhameva tat // 308 // artha- rAgI, dveSI ane mahI cittathI je padArthonuM jJAna karavAmAM Ave che, te dukha svarUpa che. te jJAnathI jIvene duHkha bhogavavuM paDe che. ane vitarAga, vitaSa ane vitaha cittathI je padArthonuM jJAna thAya che, te sukha svarUpa che. te jJAnathI sukhanI prApti thAya che. vikalapa rahita cittane ekAgra karavuM te samAdhiroga ane sarvaviSayethI haThAvIne ekaja viSaya tarapha upayogane jeDe tene dhyAna kahe che. anaMta zuddha jJAnAnaMdasvarU5 pitAnA AtmAnuM svaye svasaMvedanajJAnathI dhyAna karavuM. muhuH pasArya sajjJAnaM pazyana bhAvAn yathAsthitAn / prItyaprItI nirAkRtya dhyAyedadhyAtmavinmuniH // 309 // artha- vAraMvAra samyajJAnane vistAra karIne arthAta nirmala upagane vAraMvAra joDIne tathA je padArtha je svarUpe che tene teja svarUpe dekhatA thakA rAgadveSane choDI ne AtmAnA adhikAra rUpa adhyAtma bhAvane jANavAvAlA adhyAtmajJAnI muni pitAnA zuddhAtmasvarUpanuM dhyAna kare. yathArtha AtmAne anubhava karavAthI paNuM vartamAnamAM paramAnaMda prApta thAya che ane bhaviSyamAM paNa nitya paramAnaMda svarUpa mekSamAM pahoMcI jAya che.
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 bhAvArtha- AtmajJAnI dhyAna kare che tyAM prathama te AgamAdika (zAstrAdika) rU5 samyAnathI jIvAdika padArthone nizcaya kare che. pharI yathArtha zraddhAna karatA thakA jema rAga dveSa na thAya tema, bAhya sAdhana-aMtaraMga samyaka vicAre karI rAga dveSane nAza kare, evI sAmagrI prApta thAya tyAre dhyAnanI siddhi thAya che. upaganI nizcaLatAnuM nAma sthAna che. rAga dveSa sahita upayoga (vicAra) para padArthomAM bhame, tyAre dhyAna kema hoya ? ane jIvAdika padArthone nizcaya thayA vinA paradravya iSTa aniSTa bhAse tyAM rAga dveSa dUra kema thAya ? kemake padArthone jANavA mATe upayoga joyA vinA padArthone nizcaya zI rIte thAya ? mATe jJAnane (upagane) vistArI, padArthone yathArtha nizcaya karI, rAga dveSane dUra karI, keI eka padArthane yathArtha dhyAvate thake AjIva anya save ciMtavanane rokIne dhyAna avasthAne prApta thAya che. A je dhyAna che te sAkSAta makSa mArga che ene mATe bhavya chAe yegya sAmagrI meLavavI joIe. AgaLa je kaMI ema zaMkA kare ke rAga dveSane nAza dhyAna, karatAM pahelAM kema karI zakIe? ene uttara kahe che ke, saMsAranuM kAraNa je karma tene utpanna thavAnuM kAraNa rAga dveSa ja che, eTalA mATe prathama rAga, dveSane nAza karI dhyAna karavuM egya che. mera : suvarNamakRtaM vitAbALa vaThThA sAmyatIrthakaro yathA suragavIcakrIsureMdromahAn / bhUmRdbhUruhadhAtupeyamaNidhI vRttAptagomAnavA / matyeveva tathA ca ciMtanamiha dhyAneSu zuddhAtmanaH // 310 //
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 athaH- jevI rIte parvatAmAM meru, vRkSeAmAM kalpavRkSa, dhAtuomAM suvarNa, pIvAyeAgya padArthomAM amRta, ratnAmAM ciMtAmaNi ratna, jJAnAmAM kaivalajJAna, cAritrAmAM samatArUpa ( vItarAga ) cAritra, AmAM (yathArtha vakatAomAM) tIrthaMkara, gAyAmAM kAmadhenu; manuSyAmAM cakravatI ane devAmAM indramahAna ane uttama che. evI rIte dhyAnAmAM zuddhacidrUpanuM dhyAna ja sarvottama ane lAbhadAyaka che. bhASA :- jevI rIte anya parvata merU parvatanI, anyavRkSa kalpavRkSanI, anya dhAtu suvarNanI, anyapIvA cAgya padArtha amRtanI, anyaratnaAdi padArtha ciMtAmaNi AdinI tulanA nathI karI zakatA, evI rIte anya padArthonuM dhyAna zuddhAtmAnA dhyAna samAna nathI hAtu, eTalA mATe zuddhacidrUpanuM dhyAna ja sarvottama ane lAbhadAyaka che. cidrUpeNa ca dyAtikarmahananAcchudena dhAmnAsthitaM / yasmAdatrahi vItarAgavapuSonAmnApinutyApi ca / tabisya tadokasojhagiti ta tkArAyakasyApica / sarva gacchati pApameti sukRtaM tattasyakiMno bhavet // 31.1 // a:- zuddhacidrUpathI jJAnAvaraNuM, darzanAvaraNa, meAhanIya ane aMtarAyarUpa ghAtiyA karmanA nAza thaI jAya che. kemake vItarAgazuddhacidrUpanuM nAma levAthI, emanI stuti karavAthI tathA emanI mUrti ane ma Mdira banAvavAthI ja jyAre samasta pApa dUra thaI jAya che; ane aneka puNyAnI prApti thaI jAya che tyAre
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25n emanA zuddhacikUpanuM dhyAna karavAthI manuSyane kayuM uttama phaLa prApta na thAya? arthAt zuddhacipane dhyAnI manuSya uttamottama kulane prApta karI zake che. vahizcitaH puraH zuddhacipAkhyAnakaMvathA / . . aMghasyanatanaMgAnaM vadhirasya yathAvi 12 // aMtazcitaH puraH zucipAlyAnakahitaM / . bubhukSite pipAsA'naM jalaMyojitaMyathA // 31 // artha- jevI rIte aMdhAnI sAme nAcavuM ane baherAnI sAme gIta gAvuM nakAmuM che-vyartha che, evI rIte bahirAnI sAme zuddhacidrupanI kathA paNa kAryakArI nathI. paraMtu jevI rIte bhUkhyAne mATe bhejana, tarasyAne mATe jala hitakArI che evI rIte aMtarAtmAnA sanmukha kahevAmAM Avela yuddhacikUpane sadupadeza paNa parama hitane karavAvALe che , cidacive pare tattve vivekastadvivecanam / upAdeyamupAdeyaM heyaM heyazca kurvataH // 31 // artha- saMsAramAM cetana tathA acetana be prakAranA tava che. emAM grahaNa karavA gya tene grahaNa karavAvALA ane tyAga karavA gya teno tyAga karavAvALA puruSane je vicAra che, ene viveka kahe che. bhAvArtha- cetanyasvarUpa AtmA te grahaNa karavA gya che,
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ para tathA zarIra Adi jaDa padArtho tyAgavA yogya che e je vicAra che tenuM nAma viveka che. du:kha kizcitsukhaM krizcicitte bhAti jaDAtmanA / . . saMsAre'tra punanityaM sarva dukhaM vivekinaH // 315 // artha - mUrNa manuSyane te A saMsAramAM kAMIka sukha, kAMIka dukha mAluma paDe che kintu je hitAhitane jANavAvALA vivekI puruSa che tene te A saMsAramAM sarva jagyAe mAtra duHkhaja niraMtara mAluma paDe che. mAnuSe sara bana jamIDhi kRtajJatA .. vivekena vinA sarva sadapyetana kizcana // 396 // . artha - je manuSya vivekI nathI, enuM manuSya paNuM uttama kuLamAM janma, dhana, jJAna, ane kRtajJapADyuM hovA chatAM te sarve niSphaLa che eTalA mATe manuSyane vivekI avazya banavuM joIe. vaI yanti svaghAtAya te nUnaM viSapAdakam / . naratve'pi na kurvanti ye vivecyAtmano hitam 317 // . artha- jemAM samasta prakAranA vicAra karavA sAmarthya che. tathA jenuM pAmavuM atyaMta durlabha che evA manuSya janma ne pAmIne paNa je pitAnA AtmAnuM hita nathI karatA, te pitAne ja vAta karavAne mATe viSa vRkSane vadhAre che.
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvArtha - pApakA viSanA vRkSa samAna che. e kAraNe enuM keLa paNa duHkhadevAvALuM che. tyaktavA vivekamANikayaM sarvAbhimatasiddhidam / avicAritaramyeSu pakSeSvajJaH pravartate // 31 // artha- je mokSamArgathI vimukha ajJAnI AtmA che, te samasta manavAMchita siddhine ApavAvALA vivekarUpI ciMtAmaNi ratnane -cheDI daIne vicAra vinA mUDha buddhithI ramaNIka bhAsavAvALA pakSamAM (matamAM) pravRti karavA lAgI jAya che. vivekaH stokapuNyAnAM ciraMcicenatiSThati / maMdireSudaridrasya pradIpodIpyatekiyat // 319 // artha- ati alpa puNyavAna chanA citta viSe vivekarUpI ratna ghaNe vakhata sudhI TakI zakatuM nathI. jema daridro mANasanA ghara viSe dI kayAM sudhI prakAza kare ! arthAt bahuja thoDA vakhata rahe che kemake telanA abhAvane laI dI kayAM sudhI rahI zake? na je rahI zake. dehAtmAdhavivekoyaM sarvadA sulabhobhavet / bhavekoTayApitabhede vivekastvati durlabhaH // 320 // ... a- dehAtmabuddhi-deha eja AtmA che e aviveka te sadAya kALa sulabha che, paraMtu karaDe bhavane viSe AtmA ane deha bane bhinna che (talavAra ane myAnanI mAphaka judA che)
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ athata AtmA ane deha e bannene bheda karavAmAM ati upayogI e nirmaLa viveka prApta tha atyaMta durlabha che. zarIrataH kartumanantazakti vibhinnmaatmaanmpaastdossN| jinendra koSAdivakhaDgayaSTiM tavaprasAdena mamAstu zaktiH artha - he jinendradeva ! ApanA prasAdathI mane khyAnathI talavAra jema bhinna che, tema anaMta zakitanA dhAraka nirdoSa AtmAne zarIrathI bhinna karavAnI zakti prApta thAo, evI Apa kRpAlu pAse prArthanA che. vasatugaharakAnanakoTare tapatucogra tapo'ndazatairapi / paThatu zAkhakadaMbamaharnizaM nahi vicAramRtesukhamedhate // 322 // artha- atyaMta bhayaMkara gahana nijana nirupadrava vanamAM vAsa karo, tathA meTA vRkSonA keTaramAM bhale vAsa kare, seMkaDo varSo sudhI aneka prakAranA pracaMDa tapane bhale tape aneka zAstronA samUhane bhale bhaNI jAo, paraMtu AtmajJAnathI utpanna thaela svAbhAvika je atIndriya sukha tenI prApti ane ene anubhava te divya aMtaraMga vicAra vinA nathI ja thA. samyakajJAna paNa vicAra vinA nathI thatuM notpadyatevinAjJAnaM vicAreNAnya saadhn| .. yathApadArthabhAnaMhi prakAzenavinAkacit // 323 // kare aneka prakAranA A paraMtu mane ane ene enA
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha- jema aMdhArAmAM rahela padArthanuM prakAza vinA bhAna nathI thatuM tema aMtaraMga Atma vicAra vinA anya game teTalAM sAdhane kema na hoya! paraMtu jJAna utpanna nathI thatuM. vAraMvAra vicAratAM, upaje jJAna prakAza jema araNa ghasavAthakI, pragaTe gupta hatAza, vicAro'dhyAtmavidyAnAM jnyaanNtttvvidoviduH| jJeyaMtasyAMtaracAritta mAdhuryapayasoyathA // 324 // artha- tatvanA yathArtha svarUpane jANanAra vidvAna puruSe adhyAtmavidyAnA (AtmajJAnanA) vicArane ja jJAna kahe che. kemake vastunI siddhi (AtmajJAnanI siddhi) divya aMtaraMga Atma vicAramAM ja samAyelI che. arthAt vicArathI Azikta vyakta (pragaTa) thAya che. jema dUdhamAM mAdhurya guNa samAela che, tema vicAramAM ja AtmajJAna guNa samAyela che. arthAt vicArathI AtmajJAna pragaTe che. mATe svAbhAvika AtmazAMti IcchanAra bhavya AtmA e vicAra dvArA vastu sthitine yathArtha jANI, tene te ja pramANe anubhava kare, e ja parama AtmAne zreyaskara che. ekaruNa navicintayati mokssnimittnijaatmsdbhaavN| anizaMvicintayati paapNbhulaalaapNmnsaavicintyti||325|| artha- ajJAnarUpI nibiDa-gADha aMdhakArathI aMdha thayela (gherAela-mUchita thaela) dIsaMsArI-bhArekamI asarala (kaThora)
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra56 pariNAmI adhama AtmA potAnA manathI eka kSaNavAra paNa mokSamArgamAM nimittabhUta pitAnA AtmAnA sadbhAvanuM (Atma astitvanuM) ciMtavana nathI karate; paraMtu niraMtara kSaNekSaNe durgatimAM laI janAra, anaMtasaMsAra vardhaka-vadhAranAra aneka jAtanA pApanA bhedanuM malina mane karI vAraMvAra ciMtavana kare che. arthAta aneka prakAranA pAparUpa saMkalpa vikalpa karyo kare che. AtmAnI zuM sthiti thaze tene yatkiMcit paNa aMtaraMgamAM vicAra nathI karate. bhArekarmI dIrgha saMsArIne Atma vicAra kayAMthI suje ? na ja suje. bhavabhIrU, sarala (kemaLa ) pariNAmI nikaTa bhAvInA nirmaLa hRdaya kamaLamAM AtmavicAra utpanna thAya che ane te vicAre paripakava thaye mokSarUpa mahA phaLane Ape che. kAnaparipacyante kRssigrbhaadyoythaa| nAdAtmavicAro'pi zanaiH kAlenapacyate // 326 // artha- bIja vAvavAne cagya uttama khetaramAM vAvela uttama bIja jema kALe karI sAmagrInA saMgathI paripakava thaI jAya che-pAkI jAya che. tema AtmA saMbaMdhI karela aMtaraMga uttamanirmala-divya vicArarUpI bIja kAle karIne upayoga bhUmimAM AtmajJAnarUpI uttama-kettara phaLa Ape che. bhAvArtha- jema bIja mATInI aMdara rahIne adazya paNe pitAnuM kArya karyA kare che, ane pote nAza thaI jAya che tyAre jamIna upara aMkurArUpa paryAya jovAmAM Ave che, tema vicAra paNa hRdaya bhUmimAM gupta paNe rahI ne adazya rUpe kArya kare che.
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ rapa7 ane kALe karI tenuM samyakajJAna rUpa pariNAma Ave che. kAryanAM bIja prathama gupta paNe rahI kAma kare che. anAdi kALathI lAgela bhAvasaMsAra (rAga, dveSa, moharUpa pariNAma) rUpI asAdhya roga. ne nAza karavAnuM balavAnA kAraNe aMtaraMga, nirmaLa, divyavicAra che te amRtamaya saMjIvanI auSadhi samAna che. vicAra upagane AdhIna che, upaga je vastumAM joDAya tene ja vicAra thaI zake. mATe bhadrapariNamI bhavya AtmAe zuddha sphaTikaratna samAna pAradazaka hRdayaratna maMdiramAM rahela zuddha citanya svarUpa tinuM darzana karavA niraMtara nirmaLa vicAra karavA parama bhAgyazALI thavuM, kemake padArthanA svarUpanuM vAraMvAra ciMtavana karavuM e bhAvazuddhine mahAna upAya che, ane sabhyaprakAre zuddhAtmasvarUpane samajI tene vAraMvAra yAda karavAthI athavA vAraMvAra vicAra karavAthI zuddhAtmasvarUpanI siddhi thAya che, divyajJAna zakti pragaTa thAya che. sAkSAstuvicAreSu nikssgraavsnnibhaaH| vibhajanti guNAndoSAndhanyAH khacchena cetasA // 327 // atha- teja puruSa dhanya che-prazaMsanIya che ke je pitAnA niSpakSapAtI (mAdhyastha) nirmaLa, sthira ane svaccha zAnta cittathI vadhunA yathArtha vicAramAM (vastunA yathArtha svarUpane jANavAmAM) kasoTI samAna che, kemake guNene ane dene bhinnabhinna rUpe jANa le che, jANI laIne nirmaLa guNene grahaNa kare che ane dethI mukta thaI jAya che.
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvArtha- je padArtha vicAra karavAne gya che. tenuM mULa kAraNa temAM rahelI sattA (astitva guNa che. je padArthonA sattA nizcita che ene ja vicAra karavAmAM Ave che. kintu jenI sattA nizcita nathI tene vicAraja nathI thaI zakta, jema zazAne zIMgaDAM, AkAzamAM puSpa, dhyAne putra Adi e paddhatithI samasta padArthonI vidyamAnatA athavA ene vicAra karavAnuM kAraNa paNa sattA che, mATe kaI paNa padArthanA svarUpa sabaMdhI vicAra karo heya te prathama tenA astitva (sattA) guNane vicAra kara joIe. arthAta anubhava karavo joIe. kemake padArthonuM astitva sthApana karyA pahelAM tenA saMbaMdhI adhika (vizeSa) vicAra thaI zakatuM ja nathI. padArthanA astitvanI upalabdhi enAmAM abhinna rUpe rahela asAdhAraNa guNethI thAya che. jemake dIpakanA astitvane nizcaya enA bhAsuratA Adi asAdhAraNa guNethIja thAya che, tema jJAnAvaraNAdi karmothI lipta jIvanA astitvanI upalabdhi enA jJAna, darzana, sukha, vIrya Adi asAdhAraNa guNethI thAya che. anaMta guNonA samUha svarUpa Atmadravyane anubhava AkhA zarIranI aMdara thAya che ane enA samasta (asaMkhya) akhaMDarUpa Atma pradezamAM ja thAya che, anya sthaLe nahIM eTalA mATe AtmasiddhinuM aMtaraMga abhinna rUpe rahela samartha--asAdhAraNa kAraNa (lakSaNa) AtmAnA anaMta guNa mAMhele eka cetanA nAmane guNa che. - cetanAnA prakAra ane tenuM svarUpa anvitamahamikayA pratiniyatArthAvabhAsibodheSu / pratibhAsamAnamAkhilairyadrUpaM becate sadA sA cit // 328 //
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArtha- yathAyogya indriyanA viSayane grahaNa karavAne yogya ghaTa, paTa Adi padArthone prakAzita karavAvALA (jANavAvALA) sAmAM pratibimbita ane je meM prathama ghaDAne dekhe tathA jANyuM hatuM. teja huM atyAre vasane jANI dekhI rahyo chuM, e prakAranA pUrva AkAra ane uttara AkArane viSaya (viSayane artha-kevala vastu mAtra nathI kintu yatva dharmanI mukhyatAthI viSayane AkAra TharAvavAmAM Ave che) karavAvALI (jANavAvALI) svasaMvedana dvArA potAnA svarUpane prakAzita karavAvALI je rUpAdi sarvane sadA svayaM anubhava kare che tene cetanA kahe che. je svarUpathI sadAya kAla prakAzamAna che, avinAzI che, pUjya che, jIvanuM sarvasva che, jAvuM mAtra che, tene paNa cetanA kahe che. bhAvArtha- cetanA traNa prakAre hoya che (1) karmacetanA (ra) karmaphalacaMtana (3) jJAnacetanA tenuM saMkSepamAM varNana evuM che ke, pravRti karavAnA kAraNabhUta kriyAonI pradhAnatAthI utpanna thayela sukhadu:kharUpa pariNAmonA anubhavane karmacetanA kahe che. sukhaduHkharUpa karmaphalanA anubhavane karmaphatacetanA kahe che, ane svataHAtmAthI abhinna (svAbhAvika che sukhanA anubhavanane jJAna cetanA kahe che. sthAvara ekendriya jemAM mukhyatAe karmaphala cetanA hoya che. ane trasajIvomAM pradhAnatAthI karmacetanAane gauNatAthI karmalacetanA hoya che dravyaprANe rahita jIvanmukta jIvomAM pradhAnatAe
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnacetanA ane gauNatAthI karmacetanA karmaphalacetanA hoya che (anubhava kare che, ane je paramamukta jIve che temAM karmacetanA ane karmacetanA sarva prakAre nirNa (nAza) thaI gayela hoya che. teo sarva prakAre atyaMta kRtakRtya che tethI teo jJAnamAtra ja anubhava karatA hovAthI mAtra jJAnacetanAmaya ja che. karmacetanA ane karmaphalacetanA banne ajJAna cetanA che; kAraNa te cetanAnA dhAraka jIve ajJAnI mithyAdaSTi hoya che tethI teo jJAnathI bhinnatAne anubhava kare che. jemake - huM parane kartA chuM te karma cetanA ane huM parane bhetA chuM, te karmaphata cetanA kahevAya che, te banne kriyA jJAnathI bhinna ajJAnarUpa che. arthAta para padArthone kartA letA paNane anubhava thavo te mAtra ajJAna cetanAmAM thAya che. ane jJAnIne buddhipUrvaka karmonA kartutva ane tenA phalamAM bhakatRtvane abhAva thaI gaye che tethI tene pradhAnatAthI jJAnacetanA heya che. sArAMza- rAgAdipUrvaka kAryanuM anubhavana te karmacetanA ane sukhaduHkhAdirUpa anubhavana te karmaphalacetanA ane AtmAnA zuddhajJAnAnaMdamaya svabhAvane anubhava te zuddhajJAnacetanA kahevAya che, samyagdaSTi jIva jyAM sudhI nirvikalpa samAdhimAM lIna nathI thato tyAM sudhI te banne cetanAone (mithyAtva mehabhAva vinA) bhege che, ane sAtamAM guNasthAnethI uparanA guNasthAnamAM svAnubhava jJAnacetanA hoya che, ane teramAM guNasthAne kevalajJAnIne sAkSAt jJAnacetanA hoya che. vizeSArtha - AcAryoe cetanAnA be bheda karela che (1) jJAna cetanA (2)ajJAnacetanA. jJAnacetanAne e artha che ke, pitAne jJAna
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ DhatA bila vAyA ane mAtra anubhava kare. athata rAga, dveSa Adi tathA tenA nimittathI thavAvALI naranArakAdi paryAya mArI nathI, "huM te eka jJAyaka svabhAvI chuM." e anubhava samyagdaSTi sivAya bIjAne (mithyASTi) hoya ja nahi tethI jJAnacetanA samyagdaSTine pradhAnatAthI hoya che. samyagdaSTine karma nimittaka rAga, dveSa, mehaAdi aneka prakAranA pariNAma thAya che; chatAM te bhAvene para jANe pote pitAne AtmAne tenAthI bhinnarUpe anubhava kare che. paNa jene AtmAnI pichAna nathI tevA mithyAdaSTi jIva, rAga, dveSa, meha Adi bhAmAM ane tenA nimittathI thavAvALI nAnA prakAranI avasthAne ajJAnathI pitAnI mAne che, tethI tene ajJAna cetane heya che. arthAt AtmAne zAyaka svabhAvI nahi mAnate thaka rAga, dveSAdi karma rUpa ane tenA phalarUpa pitAne mAne che, te ajJAnacetanAnA be bheda che (1) eka karmacetanA (2) bIjI karmaphalacetanA che. jJAna sivAya anya anAtmIya bhAno pitAne kartA mAna te karmacetanA che, ane jJAna sivAya anya anAtmIya bhAmAM tallIna thaI sadA tene ja anubhava karavo te karmaphalacetanA che. te banne cetanA saMsAranI jaDa che. je ke ajJAnacetanA samyagdaSTine hoya che paNa te kathana gauNa bhAvathI karavAmAM Avela che. mukhyatAthI samyagdaSTine jJAnacetanA ja hoya che. niyAyikoe cetanA jIvanuM lakSaNa mAnI, jIvane tenI sAthe samavAya saMbaMdha mAnela che. tathA sAMkhyoe cetanAne AtmAnuM svarUpamAnI tene nirAkAra mAnela che. paNa jainadarzananuM te pramANe mAnavuM nathI; paNa anya prakAre mAnavuM
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra che te ahIM batADIe chIe:- jIva svayaM cetanA avarUpa che. arthAt cetanA AtmAnuM svarUpa che, tethI te AtmAthI tAdAorUpa che, tenAthI bhinna koI jIva nAmane padArtha nathI. saMsArI jIva sAthe kamane anAdi kAlathI saMga saMbaMdha che je kAraNe te azuddha thaI rahyo che, te kAraNe cetanA be prakAranI che. eka zuddhacetanA, bIjI azuddhacetanA. zuddhacetanA mAtra mukata jImAM hoya che kemake, teone karmane saMbaMdha nathI ane azuddhacetanA saMsArI jIvone hoya che, kAraNa ke teo karmathI lipta che. sArAMza - mukhyatAthI ekendriya jIvamAM kaphalacetanA hoya che (tyAM ekatva abuddhipUrvaka rAga che.) trasajImAM (DhoniyathI paMcendriya sudhI) mukhyatAthI karmacetanA ane gauNutAthI karmaphalacetanA hoya che (ekatva buddhipUrvaka rAga che.) karmacetanAmAM jJAnapUrvaka kriyAothI karmabaMdha karavAnI pradhAnatA hoya che, ane karmaphalacetanAmAM karma baMdha karavAnI pradhAnatA nathI paNa karmanuM phala bhegavavAnI pradhAnatA che. jJAnacetanA (jenAthI Atma zuddha jANI zakAya tene jJAna cetanA kahe che) nizcayathI samyagdaSTi ne ja hoya che paNa mithyASTine hetI nathI. je samaye AtmAne jJAna guNa samya avasthAne prApta thAya che te samaye tene jJAnacetanA kahevAmAM Ave che. je samayamAM samyagdaSTi zuddhAtmAne anubhava kare che te samaye cetanAne jJAnacetanA kahevAmAM Ave che. te samaye bAhopAdhinI mukhyatA nathI. paNa je samayamAM bopAdhinI mukhyatA rahe che te samaye AtmAnI (jJAnaguNa) avasthA azuddhatAne dhAraNa kare che tyAre karmacetanA, karmaphalacetanAnI pradhAnatA hoya che. (udaya janya
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhipUrvaka rAga) ane jJAnacetanA (matijJAnAvaraNa karmanA vizeSa kSayapazamane athavA svAnubhUlyAvaraNa karmane kSayapazamane athavA labdhiyAvaraNa karmanA kSapazamane jJAnacetanA kahe che. e traNene artha ekaja che arthAt AtmAne anubhava jenAthI thAya tene jJAnacetanA kahe che.) nI gauNatA hoya che. nirvikalpa samAdhimAM lIna yegIone svAnubhava jJAnacetanA arthata upagAtmaka jJAna cetanA hoya che. (udaya janya abuddhipUrvaka rAga) kevalI bhagavaMtane sAkSAt jJAnacetanAnuM phala hoya chearthAt jJAnacetanA rUpa hoya che. (udaya janya vipAka) jJAnasya saMcetanayaiva nityaM, prakAzate jJAnamatIva zuddham / / ajJAnasaMcetanayA tu dhAvana, bodhasyaH zuddhiM niruNaddhi baMdhaH: rU26 artha- jJAnanI cetanAe karIne ja jJAna atyaMta zuddha niraMtara prakAze che; ane ajJAnanI cetanAe karIne baMdha deDate thaka jJAnanI zuddhatAne roke che, thavA nathI dete. bhAvArtha- vAstavamAM jJAnanA anubhavathI ja jJAna atyaMta zuddha thaI prakAzamAna thAya che. ane ajJAnamaya karmacetanA ane karmaphaLacetanA dvArA karmabaMdha deData thake jJAnanI zuddhine roke che. saMcetana arthAt je jyAM jenAthI ekAgra thaI, teneja anubhavarUpa svAda lIdhA kare te svarUpa cetanA kahevAmAM Ave che. caitanyasvarUpa AtmAnI ja saMcetatA (ekAgra anubhava karUM chuM cetanAthI abhiprAya anubhava karavAno che jemAM upayoga ekatAthI ramI jAya tene anubhava kahe che ahIM cetanAne anubhava kara,
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ vedavuM, bhegavavuM, ene ekaja artha jANave. ane saM upasargathI ekAgra thaI anubhava kare te artha che.) che te jyAre jJAnathIja ekAgra (upayukata) thAya, te tarapha ceta (upayoga) rAkhe te te jJAnacetanA che tethI jJAna atyaMta zuddha thaI . prakAze che kevalajJAna utpanna thaI jAya che tyAre saMpUrNa jJAna cetanA nAma pAme che. ane ajJAna rUpa je karmacetanA tathA karmaphaLarUpa cetanA, te maya upagane kAra athavA te tarapha ekAgra thaI anubhava karavo te ajJAna cetanA che; tethI karmane baMdha thAya che. te jJAnanI zuddhatAne roke che. jJAna vinA anya je bhAva temAM evo anubhava kare (mAne) ke "A huM chuM, te ajJAna cetanA che. te be prakAranI che, eka karmacetanA ane bIjI kaphaLacetanA. temAMthI jJAna sivAya anya bhAgamAM evuM anubhave ke ene huM karuM chuM te karmacetanA ane jJAna vinA anyabhAmAM evuM anubhave ke ene huM bhegavuM chuM, te karmaphaLacetanA che. e banne ajJAna cetanA che. te saMsAranuM bIja che. kemake saMsAranuM bIja ATha prakAranA jJAnAvaraNAdi karma che, tenuM A ajJAna cetanA bIja che. tAtparya e che ke, aneka jIvo evA che ke jene vizeSatAe karI jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, mehanI ane vasyatarAya e karmone udaya che ane te karmone udayathI Atmazakti rahita thaI pariName che. te kAraNathI vizeSatAe karI sukha dukha rUpa karma phaLane bhagave che, nirUdyamI thaI, vikalparUpa ISTa aniSTa kArya karavAne asamartha che eTalA mATe e jIne mukhyatAthI karmaphaLacetanAne dhAraNa karavAvALA jANavA. te - chamAM karmaphaLane bhegavavAnI pradhAnatA che. ane je jIva jJAnavaraNa,
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ darzanAvaraNa ane mehakamanA vizeSa udayathI ati malina thaI caitanya zakitae karI hIna pariName che, paraMtu ene vIryaMtarAya kamane kSaye pazama kAMIka adhika thaela che, te kAraNathI sukhaduHkharUpa karma phaLane bhegavavAne ISTa aniSTa padArthomAM rAga dveSa mehane laI udyamI thai kArya karavAne samartha che, te jIva mukhyatAthI karmacetanA saMyukata jANavA. temAM viziSTa buddhipUrvaka karma karavAnI pradhAnatA che ane je jInAM jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, mehanIya ane aMtarAya karma sarvathA prakAre kSaya thaI gayAM che, ane anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMtasukha, anaMtavIrya e guNe pragaTa thaela che, karma ane karmaphaLane bhegavavAmAM vikalpa rahita che ane Atmika parAdhInatA rahita svabhAvika sukhamAM lIna thaI gaela che, te sAkSAt jJAnacetanA saMyukata kahevAya che. vizeSArtha - haraeka AtmA cetanA pariNamana karyA kare che arthAta je koI paNa AtmAnuM zuddha athavA azuddha pariNAma che, te sarve pariNAma cetanAne nathI cheDatA. te cetanA jyAre jJAna viSaya kare che athaoNt jJAnanI pariNatimAM vartana kare che, tyAre ene jJAnacetanA kahe che. jyAre te cetanA keI karma karavAmAM upayukata che tyAre tene karmacetanA kahe che, ane jyAre te ja cetanA karmonA phaLa tarapha pariNamana kare che tyAre tene karmaphaLa cetanA kahe che. evI rIte cetanA traNa prakAranI hoya che. AtmAnuM svarUpa cetanA che. je cete te cetanA. ahIM cetanAne artha tanmaya thaI jANavuM eve che. AtmAnA cetanA guNanI pariNatine upayoga kahe che. AtmA upagavAna che, eTale upagathI te AtmA
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ pitAnI cetanAnI pariNatimAM athavA upayogamAM sadAya vartana kayA kare che. te cetanAnA traNa bheda kahela che. jyAre AtmA jJAnamAtra bhAvamAM pariNamana karI rahela che, tyAre tene jJAnacetanA che, kemake tene upaga koI paNa anya padArtha tarapha rAga dveSanI sAthe upayukta nathI. te upayoga mAtra jJAna svabhAvamAM vartana karI rahela che. te upayoga mAtra jANe ja che, paraMtu rAga dveSa sahita nathI jANate. te cetanAnI pariNatimAM rAga dveSa pUrvaka kaI paNa kArya karavA tarapha dhyAna nathI, sukha duHkhanI tarapha paNa dhyAna nathI. sukha dukha karmanA phaLa che te tarapha paNa dhyAna nathI eTalA mATe jJAnacetanAne zuddhacetanA paNa kahevAmAM Ave che. je cetanAnI pariNati kaI paNa anya kArya karavAmAM pravartI rahI che, ene karmacetanA kahe che, ane je pUrvakRta karmonA udayathI pragaTa thaela sukha athavA duHkharUpa karmanA phaLane bheLavavAmAM pravartI rahI che ene karmaphaLacetanA kahe che. evI rIte jJAnacetanA, karmacetanA, ane karmaphaLatanA ema cetanAnA traNa bheda che. sarve khalu karmaphalaM sthAvarakAyAstramA hi kAryayuta / prANitvamatikrAMtAH jJAnaM vidanti te jIvAH // 330 // artha - nizcayathI pRthvIkAya Adi je samasta pAMca prakAranA sthAvara jIva che, te karmonuM je sukhaduHkharUpa phaLa tene pragaTa paNe rAga dveSanI vizeSatA rahita, apragaTarUpa potAnI zakti anusAra vede che, kemake ekendriya jIne kevala karmaphaLacetanAnI ja mukhyatA che ane nizcaya karIne hendriyadika jIva che te karmanuM
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ phaLa je sukhadu:kharUpa che, tene rAga dveSa mehanI vizeSatAne lIdhe udyamI thaI, ISTa aniSTa padArthomAM kArya karatA thakA bhogave che. eTalA mATe te jIvane karmacetanAnI mukhyatA sahita jANI levA. ane je jIva daza prANathI rahita che, atIndriya phAnI che, te zuddha pratyakSa jJAnI chava kevalajJAna cetanya bhAvane je sAkSAta paramAnaMda sukharUpa anubhave che. evA jIva jJAnacetanA saMyukata kahevAya che. bhavya AtmAe jJAnacetanA grahaNa karavA yogya che. citanya zakitanA be AkAra che, eka jJAnAkAra ane bIje reyAkAra jemAM kaI paNa pratibimba nathI paDela evA darpaNanA zuddha madhya bhAga samAna te jJAnAkAra che. ane pratibimba viziSTa (sahita) darpaNanA madhyabhAga samAnayAkAra che. ahIMyAkAra ghaTatuM svarUpa che kemake darpaNamAM pratibimba paDavAthI te amukanuM pratibimba che e vyavahAra thAya che. evI rIte jJAnasvarUpa ghaTa Adi yAkAramAM ghaTane vyavahAra thaI zake che. je ke cetanA AtmAnuM (svarUpa) lakSaNa che te paNa te cetanA zakita mAtra che, adaSTa che paraMtu te cetanAnI vyaktatA (pragaTatA) darzana ane jJAnathI ja thAya che. darzane paganuM svarUpa yat sAmAnyaM grahaNaM bhAvAnAM naiva kRtvAkAram / / avizeSyArthAn darzanamiti bhaNyate samaye // 331 //
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha - sAmAnya vizeSAtmaka padArthanA vizeSa aMzanuM grahaNa na karatAM kevala sAmAnya aMzanuM je nirvikalpa rUpathI grahaNa thAya che tene paramAgamamAM darzana kahe che. bhAvArtha- sAmAnya vizeSAtmaka bAhya padArthane bhinna bhinna bhedarUpathI grahaNa nahI karatAM je sAmAnyarUpathI grahaNa kare che. arthAt svarUpa mAtra avasAna thAya che athavA viSaya-viSayI gya kALamAM thavAvALI pUrvAvasthAne darzana kahe che AcAryone aMtarmukha ci--kAzane darzana kahela che. sAmAnya vizeSAtmaka AtmasvarUpanA avelekana (dekhavA) ne darzana kahe che arthAta khAdyArthIne nizcaya na karatA mAtra svarUpano nizcaya kare che tene darzana kahe che. AtmAnA jeTalA guNa che temAM eka jJAnaguNane (avasthA) cheDI ne bAkI badhA guNa nivikalpa che. te hIsAbe darzana AtmAne eka svataMtra nirvikalpa guNa che tenI dekhavArUpa upaga kriyAne darzane paga kahe che. bhAvAnAM sAmAnyavizeSakAnAM kharupamAtraM yat / varNanahInagrahaNaM jIvena ca darzanaM bhavati // 332 // artha - nirvikalpathI jIvane je sAmAnya vizeSAtmaka padArthonI para sattAnuM avabhAsana thAya che tene darzana kahe che. bhAvArtha- padArthomAM sAmAnya vizeSa banne dharmo rahe che kintu kevaLa sAmAnya dharmanI apekSAthI je sva5ra sattAnuM astitvanuM) avakAsanA thAya che, tene darzana kahe che. tenuM zabdo dvArA
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra69, pratipAdana karavAmAM nathI AvatuM. jemAM koI paNa AkAra viSaya na thAya te anAkAra upayoga che ane tene artha darzana che. yadvizeSamakRttvaiva gRhate vastumAtrakam / nirAkAraM tataH proktaM darzanaM vizvadarzibhiH // 333 // artha - padArthonI vizeSatA na samajatAM je kevala sAmAnyane athavA sattA-svabhAvane grahaNa kare che tene darzana kahe che ane ene nirAkAra kahevAnuM paNa e ja prayajana che ke teNeya vastuonI AkRti vizeSane samajAvI zakAtuM nathI. arthAt kahI zakAtuM nathI. ene viSaya je sAmAnya che ene sattA kahe che. eTalA mATe darzanane kaI kaI jagyAe sattAlocana, evuM nAma paNa ApavAmAM Avela che. sattA vizvAkAra (samasta AkAra) tulya che eTalA mATe ene AkAra niyamita karavAmAM nathI AvatuM, eja kAraNathI ene grahaNa karanAra darzanane paNa nirAkAra mAnavAmAM Avela che. darzana pachI ja jJAna thAya che athavA jJAnanA uttarottara paNa thAya che, paraMtu darzana sarvanA prAraMbhamAM ja thAya che. eka viSayanuM kAMI paNa jJAna utpanna thayA pachI jyAM sudhI enI zaMkhalA na tuTe, tyAM sudhI pharIvacamAM darzana nathI thatuM. bhAvArtha- darzana paNa jJAna samAna citanyanuM eka sUkSama pariNAma che. caitanyanA te pariNAmane darzana kahe che ke jemAM sAmAnya mAtrane pratibhAsa thAya che, ane te mahAsAmAnyane (mahAsAmAnya athavA mahAsattA e banne eka arthanA zabda che.) jJAnamAM paNa pratibhAsa thAya che paraMtu te sAthe ja kAMIka
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270 vizeSatA paNa rAkhe che. vizeSatA rAkhavAthI jJAnane sAkAra kahe che. dananA viSaya kevala sAmAnya hAvAthI AkAranI kalpanA karavAmAM nathI AvatI eTalA mATe danane nirAkAra kahe che. jJAna, cetanAnuM kArya che. ane darzana jJAnanI pUrva dazA che. darzanamAM sadA samAnatA raDe che. eTalA mATe enI janaka sa padArtha gata mahAsAmAnya je eka dhama che teja hAi zake che. e kAraNe darzInanuM svarUpa sattAleAcana kahevAmAM Ave che. vAstavamAM AleAcana te tyAM hAija zakatu nathI paraMtu unmukhatAne laI avalaMbana sattA dharma che. eTalA mATe sattAne Alecaka ane danane AleAcana kahevAmAM Ave che. koipaNa padArthane jANavAnI ceAgyatA prApta thavAthI AtmAnI te padArtha tarapha unmukhatA, pravRtti athavA itara viSayAthI haTIne te vikSita padArthanI tarapha utsukatA pragaTa thAya che te ja dana che. arthAta pUrva viSayane cheDI uttara viSayanI tarapha unmukhatA thavI tene dana kahe che. darzana kevala sAmAnyAvalI pratibhAsa athavA unmukhatA che. ke jyAM sudhI padArthanA thADA paNa atha jANavAmAM nathI AvatA tyAM sudhI darzIna che. udAharaNa:- eka manuSya bhAjana karavAmAM joDAyalA che ane enu mana tathA buddhi paNa emAMja Asakata che. akasmAt enI IcchA thai ke bahAra koI puruSa elAvatA tA nathI ne! huM samajIla' athavA kAInA avAja kAnamAM paDavAthI enA upayoga te bhAjanathI haTIne te viSayathI haTavuM ane uttara viSaya paryAyanA nathI, paraMtu darzInane zabda taraph lAgI jAya che. pUrva taram utsuka thavuM, A viSaya jJAna
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra71 che. te cetanA paryAyane darzana kahe che, vizeSa guru samAgamathI jANavuM zuddhAtma tatvane yathArtha anubhava upaganI ekAgratAthIja thAya che. ane upaganI ekAgratA samyaka bhAvanAthI ja thAya che. (bhAvanA nAma vAraMvAra ciMtavana karI upagano abhyAsa karavAnuM che.) samyaka bhAvanAnuM baLa apUrva aMtaraMga apratihata utsAha tathA apratihata apUrva AtmavIryanI jAgRti pUrvaka amRta svarUpa upaga bhUmimAM zuddhAtmatatvanuM vAraMvAra prasanna cittathI ciMtavana karavAthI thAya che, ane ciMtavananI siddhi upAdhi rahita ekAMta, nirjana, nirupadrava, sAtvika sthAnamAM nivAsa karavAthI thAya che. zuddhAtmatatvanuM vAraMvAra ciMtavana karavAthI upara pariNati nirmaLa thAya che. ane je Asanna bhavya AtmAnI upaga pariNati nirmaLa thaI zuddhAtmasvarUpa sammukha rahI ekAgra upagane AdhIna vicAra zakita vikAzane pAmI che, teja bhavya AtmA zuddha caitanya tine sAkSAt anubhava karavAnA sAcA adhikArI che, ane teja Asanna bhavya AtmAnI upaga pariNatine nirdoSa, ramaNIya ane atIndriya AnaMda svarUpa apUrva kIDA karavAnuM sthAna, vItarAga zAnta sudhArasa bharapUra zuddha caitanya jyoti svarUpa zuddhAtmAja che. jJAnepaganuM svarUpa 'guNa ane dezane vicAra athavA smaraNAdirUpa AtmAnA upagane bhAvamana kahe che. ane guNa ne vicAra athavA smaraNa
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ ne mATe sanmukha thaela AtmAnA upagane-bhAvamanane sahAyatA karavAvALA pugalapiMDane dravyamana kahe che. bhAva mana e ja upayogI che. jJAnapaga sAkAra che, pragaTa anubhava gocara che, ethI ja AtmA jANavAmAM Ave che. caitanya AtmAne svabhAva che ane te caitanya svabhAvane je kahe (jaNa) evuM je AtmAnuM pariNAma (pariNamanapariNati) tene upaga kahe che. athavA AtmAnAM je pariNAma caitanya guNanI sAthe rahevAvALA che tene upaga kahe che. athavA je citanya guNanI sAthe sAthe anvayarUpathI pariNamana kare te upayoga che. athavA je padArthane jANavA samaye A ghaTa che A paTa che ItyAdi padArthone grahaNa karavAne je vyApAra (pravartana) kare te upaga che athavA. "guNaparyayavadvastu tadagrahaNa vyApAra upayogaH " artha - guNaparyAya svarUpa je vastu che tene grahaNa karavArUpa je vyApAra tenuM nAma upaga che. je vikalapa sahita che te jJAnepaga che ane vikalpa rahita sAmAnya upaga che te darzanepaga che e banne upaganI sAthe jIva heya che upaga jIvathI sadAya pradezonI apekSAe abhinna che; eka che. upayoga jIvanuM lakSaNa che upaga te vyApAra che. upagathI jIva padArthone jANe che, dekhe che. ame upayogane ja dekhIne nizcaya karIe chIe ke amuka prANI sajIva che jemAM upayoga nathI hete te zarIra nirjIva hoya che jyAre I saMsArI prANu potAnA upayogathI sAMbhaLe che, dekhe che, suMghe che, svAda le che, sparza kare che, tyAre ame anumAna karIe chIe ke emAM jIva che, ane jyAre keI
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 paNa zarIra evI ceSTA nathI karatu tyAre temAM jIva nathI ema jANIe chIe mATe AtmAnuM svarUpa upayAgathI ja jaNAya che. jema kuMDaLa, kaDu', mudrikAdi vikAra che (vizeSakA, paryAya) te suvarNa svabhAva kahevAvALuM suvarNanu ja pariNamana che. tema indriya ane nendriya (mana) dvArA je pariNati che te upayoga che. tathA ghaTa 58 AphrikAnA vikAra athavA sukhadu:khAdirUpa pariNamana te samasta upayAga che, je upayAga che te jIvanuM dUSaNa rahita nioMdha-zuddha akSaNa che. jIva nAmanA padArtha kevA che ke, nizcayanayanI apekSAe peAtAnA cetanA guNa saMyukata che ane vyavahArathIsvaparane jANavAvALA che, jANuvArUpa pariNAmeAthI vizeSita : ( jANavAmAM Ave che) guNaparyAyarUpa padArthanI niHzeSa AkRtinA nizcaya karAvavAvALAM caitanya pariNAmane jJAnapayAga kahe che. upayAgamAM kAi AkAra ( bheda viSaya) hAya te sAkAra payoga che; ane ene ajJAna che. cetanA guNurUpa che ane upayAga cetanAnI jANavArUpa paryAya che. upara batAvela padArthane jANuvArUpa cetanAnAM piraNAma te upayoga che. jJAnApacAganI mahimA ane tenuM svarUpa asti jJAnopayogasya svabhAvamahimodayaH / AtmaparobhayAkArabhAvakazca pradIpavat // 334 // a:- sAnepaceganI svAbhAvika mahimA che ke je peAtAnA svarUpanA prakAzaka che ane paranA paNa prakAzaka che ane svapara bannenA prakAzaka che, jevI rIte dIpaka peAtAnA tathA bIjA
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2744 padArthanA svarUpanA prakAzaka che. evI rIte jJAna paNa potAnA ane para padArthonA svarUpanuM prakAzaka che. (jANanAra che) AjJAnApayeAganI svAbhAvika adbhUta mahimA che. kRtvA vizeSaM gRhNAti vastujAtaM yatastataH / sAkAramiSyate jJAnaM jJAnayAthAtmya vedibhiH // 335 // a:- jo koinI AkRti kahevAmAM Ave che teA te vizeSa padArtha ja haze. sAmAnya padArthanI AkRti aniyata (anizcita) hAvAthI kahevAmAM athavA samajavAmAM nathI AvI zakatI. ane jJAna, padArthAne vizeSe vizeSe karIne jANe che. eTalA mATe ene sAkAra kahe che. jemaNe jJAnanuM svarUpa vAstavika jANI lIdhela che, te RSilAka jJAnane eTalA mATe ja sAkAra nathI kahetA ke te padArthAnA vizeSa AkAra tulya svaya' thaI jatu hoya. jJAna amUrta AtmAnA guNa che. emAM kAi paNa padArthanA AkAra utaravAnI AvazyakatA nathI. mAtra vizeSa padArtha temAM pratibhAsavA lAge che, eja enI AkRti mAnavAnuM kAraNa che. sArAMza:- e che ke jJAnamAM AkRti vAstavika mAnavAmAM nathI AvatI, kintu jJAna, jJeya sabaMdhanA kAraNe royane AkRti dharma jJAnamAM upacArathI kalpita karavAmAM Ave che. e ApanA phalitArtha mAtra eTaleAja samajavA joie ke padArthanI vizeSa AkRti nizcaya karavAvALAM caitanya pariNAmane ame jJAna kahIzuM. jevI rIte darpaNamAM sammukha rahela samarata padArthonuM pratibimba jhaLake che, ema kevalajJAnamAM leAkAleAkanA samasta,
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ padArtho ane te padArthomAM utpanna thavAvALI bhUtakALa, bhaviSyakALa ane vartamAnakALa ema traNe kALa saMbaMdhI samasta payA, samaya samaya pratibismita thayA ja kare che. jevI rIte darpaNamAM paDavAvALuM pratibimba te darpaNanIja payoya che, bAhya padArtha kevaLa nimitta kAraNa che. evI rIte kevaLajJAnamAM pratibismita thavAvALA samasta padArtho kevaLajJAnanI ja paryAya che. bAhya padArtho, kevala nimitta mAtra che. jemAM darpaNa pitAnA svarUpane cheDayA vinA pitAnA sthAna upara niyata che; ane bAhya padAthe paNa svasvarUpane choDyA vinA pitAnA sthAna para niyata che. evI rIte kevaLajJAna AtmAmAMja zuddha svarUpathI vyApta che te AtmAne cheDIne jagatamAM kaI jagAe nathI jatuM; kAraNake je jene guNa che te pitAnA guNIne cheDIne bahAra kayAMya paNa jatA nathI. guNa guNIne tAdAo (tanmaya) saMbaMdha che. je guNa guNIne choDI daIne bIjA sthAnamAM cAlyuM jAya, te kahevuM paDaze ke cetanamAM jaDatA paNa AvI zake, ane jaDamAM cetanatA AvI zake te jagatamAM sarve padArtho saMkararUpa dhAraNa karI leze. evI avasthAmAM padArthonI niyati nahi rahI zake ane enuM lakSaNa tathA kArya kAraNasvarUpa paNa nahi banI zake. eTalAja mATe kevaLajJAna nirAvaraNa parama zuddha jJAna che. te AtmAmAM ja vyApta che. emAM je padArthonuM pratibimba paDe che, te kevaLajJAnanI ja zuddha payoya che. te paryAya para padArthonA nimittathI thAya che, eTalA mATe vikArI che evI jenI samajaNa che te bhUla bharelI che. kAraNa ke zeyane viSaya kare (jANo) e jJAnane svabhAva che, seyanI viSayatAne (jANapaNane) chaDI jJAnanuM nija svarUpa bIjuM koI nathI banI
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ tada zakatuM; eTalA mATe jJAnamAM thavAvALI samasta payAnI jhalaka jJAnanuM zuddha svarUpa che. je padArthanI udAsIna nimittatA ja jJAnamAM vibhAvatA utpanna karavAvALI hoya te siddhonA svarUpamAM. paNu vibhAvatA lAvavAvALI kahevI joIe. paraMtu preraka kAraNa vinA kyAre paNa koI padArthamAM vikAra nathI AvI zakate. jJAna pitAnA svarUpamAM sthira rahe che. ane padArtha pitAnA svarUpamAM sthira rahe che. jJAnamAM padArtha jaNAya che tene jJAna jANe che A vastunuM svarUpa ja che. padArtha jaNAyA vinA nathI rahetA ane jJAna ene jANyA vinA nathI rahetuM. bannene jaNAvAne ane jANavAne anivArya (svAbhAvika) vabhAva ja che. jJAnanuM lakSaNa AjAro viza: sAra para sopayogo vikalpo vA jJAnasyaitaddhi lakSaNam // 336 // artha - artha vikalpane AkAra kahe che. artha svajJAna) ane para padArthanuM nAma che ane upaga avasthAnuM nAma vikalpa che. (jJAnanuM te AkArarUpa hevuM tenuM nAma vikalpa che) A jJAnanuM lakSaNa che. bhAvArtha- AtmA ane Itara padArthonuM upagAtmaka bhedavijJAna thavuM teja AkAra kahevAya che ane te AkAra jJAnanuM lakSaNa che. padArthonA bhedabhedane lIdhe nizcayAtmaka bedhaneja AkAra kahe che. arthAt padArthone jANavA teja AkAra kahevAya che. A jJAnanuM varUpa che.
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ 390 svArthayoreva grAhakaM jJAnamekazaH / nAtra jJAnamapUrvArthoM jJAnaM jJAnaM paraH paraH // 337 // artha:- nija ane anizcita padArtha bannenA svarUpane grahaNu karanAra jJAna che te bannene eka samayamAM nizcaya karAve che. paraMtu te nizcita padArthanA nizcaya karAvatI vakhate jJAna svayaM te padArtha rUpa nathI thatuM. jJAna, jJAnarUpa ja rahe che. para padArtha para rUpa ja rahe che. bhAvA:- jema dIpaka svayaM peAtAnuM svarUpa dekhADe che ane sAthe ja itara ghaTa pAda padArthone paNa dekhADe che, evI rIte jJAna paNa peAtAnA svarUpanA medha karAve che ane sAthe para padArthonA paNa Adha karAve che. paraMtu para padArthonA edha karAvatI vakhate te jJAna para padArtha rUpa thatu nathI. te jJAna padArthokAra che chatAM paNa peAtAnA svarUpamAM ja che. padyArthIkAra thavuM e jJAnanuM nija svarUpa che. jenAthI padArthonA vicAra thaI zake tathA svarUpa vijJAna thai zake, te vikalpAtmaka jJAna kahevAya che. - svahetujanitopyarthaH paricchedyaH svatoyathA / tathAjJAnaMsvahetUtthaM paricchedAtmakaM svataH // 338 // artha:- guNu paryAyavAna vastu che, tenA grahaNurUpa je vyApAra te upayAga che. jJAna che te jANavA cegya jJeya vastu tethI unna nathI thatuM. te batAvela che ke, vastu peAtAnA ja upAdAna kAraNathI utpanna thaI ne pAtAthI ja jANavAvALI che. tema jJAna paNa peAtAnA
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 ja upAdAna kAraNathI utpanna thayu thayuM. pAtAthI ja jANavA vAgya che. prakAzAdika jJeya padArtha che, te jJAnanuM kAraNa nathI. kemake te tA oya che. jema aMdhakAra jJeya che tema e paNa jJeya ( jaNAvA ceAgya) che, paraMtu jANavAnuM kAraNa te nathI ema jANavuM. satyaM sAmAnyavajjJAnamathAccAsti vizeSavat / yatsAmAnyamanAkAraM sAkAraM yadvizeSabhAk // 339 // artha:- jJAna e prakAranuM che. eka sAmAnya ane khIjI vizeSa. e bannemAM je sAmAnya che te anAkAra che ane je vizeSa che te sAkAra che. bhAvA:- sarvathI pahelAM indriya ane padArthonA saMyoga thavAthI je vastunA sattA mAtra medha thAya che, tenuM nAma darzIna che. temAM vastunA ni ya nathI thatA. dana, jJAnanA pUrve thavAvALI paryAya che. enA pachI je vastunuM jJAna thAya che ke A amuka vastu che enuM nAma avagrahAtmaka jJAna che. phrI uttarAttara vizeSa eSa thAya che, tene anukrame ihA, avAya, dhAraNA kahe che. jema darpaNunA svabhAva che ke enI aMdara padArthanuM pratibimba paDavAthI te darpaNa padArthokAra thaI jAya che. evI rIte jJAnanA svabhAva che ke, te paNa je padArthane jANe che te padArthanA AkAranuM thaI jAya che. padArthIkAra thatAM ja te vastunA beSa kahevAya che. eTalA mATe jJAna sAkAra che ane darzana nirAkAra che. bIjI vAta e paNa che ke jJAnamAM vastunA vizeSaNa vizeSya sAdhanA niya thAya che; mATe te sAkAra che; ane itara guNu nizakAra che. tathA
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ 279 jJAna pitAnA svarUpanuM jJAna karAve che tethI sAkAra che. ane bIjA guNe pitAnuM svarUpa pragaTa nathI karI zakatA tethI nirAkAra che. mati zrutAvadhimanobhizca svakasvakaviSaye vizeSavijJAnam / .. antarmuhUrtakAla upayogaH sa tu sAkAraH // 340 // artha - mati, zrata, avadhi, mana:paryaya dvArA nija nija viSayanuM antarmuhUrta kALa paryanta je vizeSajJAna thAya che, ene ja sAkAra upaga kahe che. bhAvArtha- sAkAra upaganA pAMca bheda che. mati, kRta, avadhi, mana:paryaya ane kevala. emAMthI AdinA cAra upaga chaghasthA jIvone hoya che. upayoga cetanAnuM eka pariNamana che. eka vastunA grahaNarUpa cetanAnuM pariNamana chadmastha jIvane vadhAremAM vadhAre antarmuhUrta kALa sudhI ja rahI zake che. A sAkAra upagamAM eja vizeSatA che ke, te vastunA vizeSa aMzane grahaNa kare che. nirAkAra upayoga paNa vizeSamAM vizeSa chavAsthane antarmuhUrta sudhI rahe che. vikalpo yogasaMkrAtirAjjJAnasya paryayaH / jJeyAkAraH sa jJeyArthAt jJeyArthAntarasaGgataH // 341 // artha - upayoganu badalAvuM tene vikalpa kahe che. te vikalpa jJAnanI paryAya che. arthAta padArthokAra jJAna ja zeyarUpa padArthathI haTI ne bIjA padArthanA AkArane dhAraNa karavA lAge che.
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvArtha- AtmAne jJAnega eka padArthathI haTIne bIjA padArtha tarapha lAge che. arthAta zeyathI reyAMtararUpa pariNamana thavuM tenuM nAma upaga saMkrAMti che, ane eja upaganuM nAma vikalpa che. kSAyopazamikaM tatsyAdarthAdakSArthasambhavAt / kSAyikAtyAjJAnasya saMkrAnterapyasambhavAt // 342 // artha - te upayoga saMkrAti svarUpa vikalpa zopazamAtmaka che. arthAta Indriya ane padArthanA saMbaMdhathI thavAvALuM jJAna che kemake atIndriya kSAyika jJAnamAM saMkrAntinuM hovuM ja asaMbhava che bhAvArtha- jayAM sudhI jJAnamAM alpajJatA che tyAM sudhI te sarve padArthone yugapa grahaNa nathI karI zakatuM kintu kamekame kayAreka koI padArthane ane kayAreka koI padArthane jANe che. A avasthA Indriya janya jJAnamAM hoya che. je jJAna kSAyika che, atIndriya che, emAM saMpUrNa padArtha eka sAthe ja pratibimbita thAya che eTalA mATe kSAyika jJAnamAM upaganuM parivartana nathI thatuM, chatAM paNa te jJAna savikalpa che. kadAcita koI kahe ke te kSAyikajJAna savikalpa kevI rIte heI zake? kemake vikalapa nAma saMkrAntinuM che; ane jJAnamAM saMkrAnti nathI thatI te pachI kSAyika jJAna savikalpa kevI rIte hoI zake? tenuM samAdhAna AcArya have kare che. asti kSAyikajJAnasya vikalpatvaM svalakSaNAt / nArthAdarthAntarAkArayogasaMkrAnti lakSaNAt // 343 //
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha - kSAyika jJAnamAM vikalpapaNuM pitAnA lakSaNathI Ave, che paraMtu arthathI arthAntarAkAramAM pariNata thavAvALA upaganA saMkramaNa rUpa vikalpAtmaka lakSaNathI nathI AvatuM. tallakSaNaM svApUrvArthavizeSagrahaNAtmakam / eko'rtho grahaNaM tatsyAdAkAraH savikalpatA // 344 // artha- kSAyika jJAnanuM lakSaNa A prakAre che. sva-AtmA ane apUrva padArthane vizeSa rItithI grahaNa karavA. ahIM artha nAma padArthanuM che ane grahaNa nAma AkAranuM che. sva ane para padArthane jJAnanuM sAkAra thavuMja jJAnamAM savikalpatA che. bhAvArtha- je jJAna pite pitAne jANe che, sAthe para padArthone paNa jANe che paraMtu upayogathI upayegAntara nathI thatuM, tene kSAyika jJAna kahe che. jo ke kSAyika jJAnamAM paNa padArthanA parivartananI apekSAthI parivartana thayA kare che te paNa temAM chavAstha jJAnanI mAphaka kamakama padArthanuM grahaNa nathI. paraMtu kSAyika jJAna sarve padArthone eka sAthe ja jANe che, eTalA mATe emAM upaga saMkrAnti rUpa lakSaNa ghaTita nathI thatuM paraMtuM yAkAra hovAthI te savika95 avazya che. jevI rIte mati, zrata, avadhi ane mana:paryayajJAna kramathI padArthone baMdha kare che, evI rIte kevaLajJAna kamathI baMdha nathI karatuM; kintu eka sAtheja samasta padArthone jANe che, enuM kAraNa e che ke kevaLajJAna nirAvaraNa che. temAM Indriya ane mananI kiMcita mAtra paNa apekSA nathI. kevaLajJAnathI viparIta mati, kRta Adi cAre
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAna sAvaraNuM che. AdinA be jJAnamAM te Indriya ane mananI sAkSAt apekSA che eTalA mATe te parokSa che. bAkInAM be avadhi ane mana:paryajJAna upagane jeDayA vinA jJAna padArtho tarapha ene jANavAne mATe utsuka nathI thatuM, ane upaga manapUrvaka hovAthI kramabhAvI che; mATe avadhijJAna ane manaparyayajJAna tyAre ja upayukta thAya che, ke jyAre padArthone jANavAnI IcchA rAkhIne ene upaga lagADe paDe che. je upayoga jeDayA vinAja te jJAna sadeva padArthane jANatuM hoya te pachI devene avadhijJAna sadaiva hovuM joIe, paraMtu tene sadaiva nathI hotuM, kitu jyAre te jANavAne mATe ughata thAya che tyAre ja jANe che, eTalA mATe avadhi ane mana:paryAyajJAna bAramA guNasthAna sudhI ja rahe che ke, jyAM sudhI bhAvamanane sadbhAva rahe che, paraMtu jyAM bhAvamananI sattA nathI evA teramA guNasthAnamAM kevalajJAnanuM sAmrAjya pragaTa thAya che. tyAM upaga jeDayAnI apekSA na hovAthI yugapatuM (eka samayamAM padArthonuM parijJAna) thAya che. sevAkAra jJAnanI pariNati jJAnaM jJeyanimittaM kevalajJAnaM nabhavati zrutajJAnaM / jJeyaM kevalajJAna jJAnAjJAnaM ca nAstikevalinaH // 345 // artha - kevaLajJAna, reyanA nimittathI nathI thatuM ane te zratajJAna paNa nathI, kevaLIbhagavAnane jJAna, ajJAnanI kalpanA nathI. ene mAtra jJAna jANavA megya che.
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvArtha- kevaLajJAna matijJAnanI mAphaka ghaTa paTa Adi jANavA gya padArthonA AzayathI uptanna nathI thatuM, eTalA mATe te kevalajJAna jema reya padArthonA nimittathI nathI thatuM temaja zratajJAnarUpa paNa nathI. jo ke divyadhvaninA samayamAM kevaLajJAnanA AdhArathI gaNadharadeva Adine zrutajJAna thAya che te paNa te zratajJAna gaNudharAdine ja thAya che. kevalI arahaMtene nahIM. kevalIbhagavAnanA jJAnamAM kaI saMbaMdhamAM jJAna, athavA kaImAM ajJAna nathI hotuM; kintu sarva reyAnuM krama vinA (akamarU5) yugapata jJAna thAya che. athavA matijJAna Adi bhedathI nAnA prakAranuM jJAna nathI kintu eka mAtra zuddhajJAna ja che ahIM je matijJAna AdinA bhedathI pAMcajJAna kahevAmAM Avela che, te sarve vyavahAra nayathI che. nizcayathI akhaMDa eka jJAnanA prakAzarUpaja AtmA che, jema maghAdi rahita sUrya hoya che, tema jANavuM. vizeSArtha- kevalajJAna eka zuddha AtmAnuM svAbhAvika jJAna che, te leka alokanA sarva padArthonI traNa kALa vatI paryAyane kama vinA eka samayamAM jANa rahela che. jema sUrya potAnA nirmaLa prakAzathI eka ja kALamAM potAnA sammukhanA sarve padArthone pragaTa kare che tema kevalajJAna sarve ne eka samayamAM jANe che. jJAnAvaraNIya karmanuM jarApaNuM AvaraNa nathI rahyuM tethI te matijJAnanI mAphaka ghaTa paTanA AlaMbanathI krama rUpa nathI jANatuM, manadvArA vicAra pUrvaka zrutajJAnanI mAphaka paNa nathI jANatuM, te eka vilakSaNa pUrNajJAna parama spaSTa pratyakSa che ene kaI paNa upamA ApI zakAtI nathI.
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ ayamoM yajjJAnaM samastakarmakSayodbhavaM sAkSAt / / pratyakSa kSAyikamidamakSAtItaM sukhaM tadakSayikam // 346 // . artha- je jJAna sarva jJAnAvaraNIya karmanA kSayathI unna thaela che tathA je AtmAdhIna che, paNa indriyone athavA manane AdhIna nathI. Atmika sukhamaya che athavA avinAzI che teja pratyakSa kevaLajJAna che. te kevaLajJAna prAptinI sadAya bhAvanA karavI rogya che. ' * AtmadhyAnanuM varNana kare che. gAja rogonA vitatonA phlavaMtAbhyaasaastaashessvsto sthitaparamamudAyadgatinoMvikalpai / prAme vA kAnane vA janajanitasukhe niHsukhe vA pradeze / sAkSAdArAdhanA sA zrutavizadamate hyamanyatsamastam // 347|| atha- darzane paga jJAne pagamaya Atmavastu eka mArI, che; ane enAthI bhinna anya kaI paNa mArI vastu nathI, evA prakAranI prazasta ciMtAthI je bhavya manuSyanA mananI pariNati bAhRA padArthothI sarvathA chUTI gaI che, tathA salphAstranA abhyAsathI jenI buddhi nirmala bhAvane prApta thaI gaI che ane je Atma AlhAdasvarUpa paramAnaMdane dhAraka che te bhavya AtmAnA mananI pravRtinuM vikalapethI haTI javuM tathA gAmamAM athavA vanamAM athavA manuSyanA sukhane upajAvavAvALA pradezamAM athavA dukha upajAvavAvALA pradezamAM paNa mananuM na javuM kintu pitAnA AtmAnA
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ 285 anubhavamAM ja lIna thavuM eja utkRSTa ArAdhanA che ethI bhinna sarve bAhya che ane tyAgavA gya che. yanAntarna bahiHsthitaM na ca dizi sthUlaM na sUkSma pumAnnaiva strI na napuMsakaM na gurutAM prAtpaM na yallAdhavam / karmasparzazarIragandha gaNanA vyAhAravarNojjhitaM / khacchaM jJAnahagekamUrtitadahaM jyotiH pare nAparam // 348 // artha - AtmajJAnI puruSa evA prakArano vicAra kare che ke huM aMdara nathI, huM bahAra nathI, kaI dizAmAM nathI, mATe nathI, pAtaLe nathI, puruSa nathI, strI nathI, napuMsaka nathI, bhAre nathI, halako nathI ane mArA karma nathI, sparza nathI, zarIra nathI, gaMdha nathI, saMkhyA nathI, zabda nathI, varNanathI, paraMtu je atyaMta svaccha zuddhasphaTikAratna samAna, pAradarzaka, jJAne paga, darzanepagamaya mUrtinadhAraka huM chuM ane ethI bhinna kaI paNa mArUM nathI. bhAvArtha - AtmajJAnI puruSa A vAtane vicAra kare che ke sthala sUkSmAdika tathA strI, puruSa, napuMsakAdika tathA sparza, rasa, gaMdhAdika sarve pudgalanA vikAra che, paraMtu huM e sarvethI sarvathA atyaMta bhinna chuM. mArI eka jJAna darzana sudhArasa bharapura mUrti che teja huM chuM. bhUtaM bhAMtamabhUtameva rabhasAnirbhidya baMdhaM sudhIyadyataH kila ko'pyaho kalayati vyAhatya mohaM haThAt /
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmAtmAnubhavaikagamyamahimA vyako'yamAste dhruvaM nitya karmakaLakapaMkavikalo devaH svayaM zAzvataH // 349 // artha- je kaI subuddhi, bhUtakALamAM thaela, vartamAnakALamAM thatA ane bhaviSyakALamAM thavAvALA evA traNe kALanA karmonA baMdhane pitAnA AtmAthI tatkALa bhedavijJAna vaDe judA karIne tathA te karmanA udayanA nimittathI thaela mithyAtvarUpa ajJAnane pitAnA AtmavIryathI alaga karIne aMtaraMgamAM abhyAsa karI nirmala bhedavijJAna daSTithI dekhe te AtmA pitAnA anubhavavaDe jANavA megya jeno pragaTa mahimA che evA pragaTa anubhava gecara, nizcaLa, nitya, zAzvata, karmakalaMka kIcaDathI rahita, stuti karavA gya, pUjaya, teija deva svarUpa birAjamAna thai rahela che tene anubhava kare. bhAvArtha- keI vidvAna bhavya AtmA zarIrarUpI ghara jue ane nirmaLa bhedajJAnanI dRSTithI zarIrarUpI gharamAM vasavAvALI zuddhacaitanya tine sUkSama vicAra kare te prathama bhUta, vartamAna, bhaviSya e traNe kALamAM mehathI anurajita ane karmabaMdhamAM krIDA karatA evA pitAnA AtmAne nizcaya kare, tyAra pachI mihanA baMdhanane naSTa kare ane mahI svabhAvane tyAga karI Atma dhyAnamAM anubhavane prakAza kare tathA karma kalaka kIcaDathI rahita, acaLa, abAdhita, zAzvata, pitAnA Atmadevane pratyakSa dekhe-anubhave.
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ zarIrAdbhinamAtmAnaM zRNvanapi vadannapi / ... . tAvanna mucyate yAvanna bhedAbhyAsaniSThitaH // 350 // artha - je bhavya puruSa AtmAne zarIrathI bhinna che ema sAMbhaLe che tathA kahe che chatAM paNa jyAM sudhI e bannenA bhedanA abhyAsamAM niSita (paripakavo nathI thato tyAM sudhI enAthI chUTate nathI kemake niraMtara bhedajJAnanA abhyAsathI ja ene mamatva chUTe che. iti hRtkamale zuddhacidrUpo'haM hi tiSTatu / dravyato bhAvatastAvAd yAvadaMge sthitimama // 351 // artha- jyAM sudhI huM (AtmA) dravya athavA bhAva kaI prakArathI A zarIramAM vidyamAna chuM, tyAM sudhI mArA hRdaya kamaLamAM zuddhacirUpiDa (huM zuddha cisvarUpa chuM) A vAta sadAya sthita rahe. rUdhira, majajA Adi sAta dhAtuonA piMDa svarUpa dravyazarIra che ane te zarIra mAruM che e je saMkalpa te bhAva zarIra che. vrataMdUre tapodUre dUrasaMyama bhaavnaa| parAnaMdasudhAsvAdo nadUreparamAtmanaH // 352 // artha - pitAnA zuddhasvarUpa paramAtmAthI vrata paNa dUra che, tapa paNa dUra che ane saMyamanI bhAvanA paNa dUra che. paraMtu AtmAnaMda svarUpa paramAmRtane svAda dUra nathI. '
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 bhAvArtha- pitAnA zuddhasvarUpa paramAtmAnI prApti samaye vratapaNu chUTI jAya che, tapa paNa chUTI jAya che ane saMyama paNa chUTI jAya che. paraMtu saccidAnaMda svarUpa anaMta sukharUpI amRtane AsvAda chUTa nathI. vrata, tapa, saMyama Adi sarve zuddhAtmAnI prAptinAM sAdhana che. jyAre zuddhAtmasvarUpa sAdhyanI siddhi thaI jAya che tyAre sAdhanonI kaI avazyaktA rahetI nathI. te saMyama vratAdikanA sarve vikalpa chUTI jatA zuddhAtmAmAM lIna thaI jAya che. api cAtmasasiddhayai niyataM hetU matizrutajAne / prAntyaddhayaM vinA syAnmokSo na svAhate matidvaitam // 353 // artha- AtmAnI bhalAprakAre siddhine arthe matithata e banne jJAna nizcaya kAraNa che, enuM kAraNa e che ke avadhi ane mana:paryajJAna vinA te mokSa thaI jAya che paraMtu atizrutajJAna vinA kayAre paNa mekSa nathI thato. bhAvArtha- evo niyama nathI ke sarvejJAne levAthI ja kevaLajJAna unna thAya. koIne avadhijJAna, mana:paryayajJAna nathI hotAM, chatAM paNa ene kevaLajJAna thaI jAya che. paraMtu mati zrata te prANI mAtrane niyamathI hoya che. sumati, suzruta e banne jJAna ja AtmAnI prAptinAM mULa kAraNa che. mithyAtvanA anudayamAM arthAta darzana mehanIya kSaya, upazama athavA kSaye pazama thavAthI samyagdaSTine svAtmAnubhavarUpa matijJAna vizeSa utpanna thAya che. te ja pratyakSa che ane te vizeSa matijJAna dvArA svAtmAne
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ 289 sAkSAtkAra thaI jAya che. je bhavya AtmAne darzana mehanIya karmane upazama, kSaya ane kSaye pazama thayela che, teja bhavya AtmA A apUrva lAbhane anubhave che. bhArekamI, dIrdhasaMsArInA hRdayamAM A-vAta prathama te rUci kara nahi lAge. ahIM AcArya mAhArAje bhedajJAna zAthI thAya enI anugraharUpa amRta prasAdI ApI che te Asanna bhavya AtmA ja lAbha laI zakaze. mati zratajJAnanA "bhAvanA" nAmanA bhedathI ja nirmaLa bhedajJAna thAya che jenI aMtaraMga vicAra rU5 divyacakSu khulI haze, te bhavya bhedajJAnanA bhedane samajaze paraMtu jenI aMtaraMga daSTi mithyAtvarUpI jherathI aMdha thayela che, te A-bhedajJAnanA svarUpane nahIM samaje. adhyAtma graMthanA Azayane samajanAra, sarala, nikaTa saMsArI bhavya AtmA ja che. kevalajJAnanA bIja rUpa atizratajJAna dvArA samyaktva ratnane yogya bhavya AtmAe jyAM sudhI kevalajJAna prApta na thAya tyAMsudhI jJAnanuM ja niraMtara dhyAna karavuM, jJAnane ja dekhavuM, jJAnane ja jANavuM ane jJAnanuM ja AcaraNa karavuM yogya che. matijJAnaM punanividhaM upalabdhirbhAvanA ca upayogaH / * tathaivacaturvikalpaM darzanapUrva bhavati jJAnaM // 354 // artha- matijJAna traNa prakAre che. upalabdhi (jANavAnI zakti) upaga, (jANavArUpa vyApAra) ane bhAvanA (jANela vastune vAraMvAra vicAra karI temaja te jJAna cAra prakAre paNa che. matijJAna darzana pUrvakaja thAya che.
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvArtha- AtmA nizcaya nathI akhaMDa eka zuddha jJAnamaya che ane vyavahAra nayathI saMsAra avasthAmAM karmothI DhaMkAyela che. matijJAnAvaraNakarmanA ane vItarAyakarmanA kSayopazamathI tema aMge pAMga nAma karmanA baLathI pAMcaIndriya ane mana dvArA je kaI mUrtika athavA amUrtika vastuone vikalpa sahita athavA bheda sahita jANe che, te matijJAna che. te traNa prakAre che. matijJAnAvaraNa karmanA kSapazamathI padArthone jANavAnI je zakti prApta thAya che tene upalabdhi matijJAna kahe che. A lIluM che, A pILuM che ItyAdi rUpathI padArthone jANavAne je vyApAra tene upaga matijJAna kahe che, ane jANela padArthonuM vAraMvAra ciMtavana karavuM te bhAvanA matijJAna che. eja matijJAna avagraha IhA, avAya ane dhAraNanA bhedathI cAra prakAre che. athavA keSTabuddhi, bIjabuddhi, padAnusArI buddhi ane saMbhinnatratAbuddhi ema buddhinA bhedathI cAra prakAre che. matijJAna satA avalokanarUpa darzanapUrvaka thAya che. ahIM tAtparya e che ke nizcaya nayathI nivikArI zuddhAtmAnubhAva sammukha je matijJAna che te ja upAdeya bhUta che ane te anaMta sukhanuM sAdhaka hovAthI grahaNa karavA yogya che, tenuM sAdhaka je bAho matijJAna che te vyavahAra nathI upAdeya che. vizeSArtha- dazane paganA barAbara utara samayamAM je kAMI grahaNa thAya che tene jJAna kahe che. cetanAnuM sAkAra thavuM teja jJAnanuM lakSaNa che. jJAna, vizeSa svarUpa anubhAvaka caitanya paryAya che. chadmasthane darzana samaye jJAna nathI thatuM teTalA mATe
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ 291 kamavatI kahe che paNa jJAnanA samayamAM darzane avazya rahe che. kAraNa ke, bannene kSopazama sadA sAthe rahe che. je kadAca tame ema kahezo ke, jJAnanA samayamAM darzana rahe che te kema zake? te tene khulaze paNa eja che ke unmukhatA vinA jJAnanuM thavuM asaMbhava che ane unmukhatA che teja darzana che; ane je . jJAnadarzanane yugapat rahevAmAM asaMbhavatA thatI hoya athavA paraspara virodha thato hoya te chavasthanI mAphaka kevalI bhagavaMtemAM paNa virodha Avaze paNa kevalajJAnIomAM te te bane yugapata mAnavAmAM Avela che. pAMce Indriya ane mana dvArA thavAvALA padArthonA jJAnane matijJAna kahe che, ema matijJAnane mATe matijJAnAvaraNIya karmane kSapazama Avazyaka che. eTale kSaye pazama haze teTaluM jJAna pragaTa thaze. eja AtmAnuM azuddha athavA vibhAvajJAna athavA matijJAna kahevAya che. pAMca Indriya ane mananI racanAne draleMdriya kahe che. enI sahAyatAthI labdhirUpa je matijJAna prathamathI hatuM, teja jyAre padArthone jANavAmAM upayukta thAya che tyAre tene upaga kahe che. jANela padArthanuM vAraMvAra ciMtavana karavuM, te bhAvanA che. ema traNa prakAre matijJAnanA bheda batAvela che. matijJAna, cakSu athavA acakSudarzana pUrvaka thAya che. jyAre Idriye koI paNa padArthane jANavAne samukha thaI, tyAre je sattA mAtra padArthanuM evuM grahaNa kare ke jene keI AkAra jJAnamAM na jhaLake arthAt nirAkAra rUpe jhaLake te darzana che. pachI je aspaSTa (avyakata) grahaNa thAya, te vyaMjanAvagraha che ane je spaSTa grahaNa thAya to te arthAvagraha che. aspaSTa grahaNa mana ane cakSuthI thatuM nathI, mAtra sparzAdi
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292 vizeSa cAre IndriyathI thAya che. emAM mAtra avagraha thaIne rahI jAya che. emAM ka padArtha che e nizcaya karavAne mATe IhA avAya Adi thatA nathI, arthAvagrahamAM IhA Adi thAya che. grahaNa karyA pachI je te padArtha hoya te te tarapha jhukavuM evuM jJAna te IhA che. nizcayathI evuM ja hovuM joIe ke A amUka padArtha che te avAya che; ane evI dhAraNa (yAdI) besI jAya ke pharIne na chUTe te dhAraNuM che. AcAryoe matinA bIjA je cAra bheda batAvyA che te buddhi rUddhinI apekSAthI che, te munione hoya che. jema bhaMDAramAM aneka padArtha rAkhavAmAM Ave, te padArtho tevA ja rUpe maLe che, tema aneka zAstronuM jJAna bhinna bhinna rUpe prApta karela hatuM tenuM tevI rIte ja smaraNa karavuM, kALa vItI javAthI paNa evI ja rIte bhinna bhinna batAvI ApavuM, te keTabuddhi che. graMthanA eka bIja (mULa) pada dvArA enA aneka prakAranA arthone jANI levA te bIjabuddhi che. graMthanA Adi, madhya athavA aMtanA kevaLa eka padArthane sAMbhaLI ne sarva graMthane kahI devAnI zakita, te padArthonusArI buddhi che. bAra jojana lAMbA ane nava jajana pahoLA kSetramAM rahevAvALA hAthI ghoDA manuSya AdinA zabdone alaga alaga sAMbhaLI levAnI zaktine saMnnizrotratAbuddhi kahe che. manana arthAta mana ane IndrithI vartamAna kALavatI padArthone avagrahAdi rUpa jANavA te mati che. anubhava karela padArthonuM kAlAMtaramAM smaraNa thavuM te smRti che. vartamAnamAM koIpaNa padArthane dekhIne A eja che ke je prathama joyela hatuM, evI rIte jeDarUpa-saMbaMdha rUpa jJAna thavuM ene saMjJA athavA pratyabhijJAna paNa kahe che. avinA
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ 293 bhAva saMbaMdhanuM jJAna te ciMtA athavA ene uDA tathA tarka paNa kahe che. sammukha cinhAdika dekhIne te cinDavALAne nizcaya karI le tene abhinibaMdha athavA svArthanumAna paNa kahe che. e sarve jJAna matijJAnAvaraNa karmanA kSapazamathI thAya che, mATe matijJAna che. te sarvebheda upara gAthAmAM kahela bhAvanAnA bhedamAM garbhita thaI zake che. AtmAnubhavamAM mana dvArA AtmAnuM grahaNa athavA manana thAya che, teja bhedavijJAna che, ane eja mekSanuM tathA kevaLajJAnanuM sAdhana kahela che ema jANavuM. buddhine matine prakAra jANu. padArthane grahaNa karavAnI zakti te buddhi che ane medhA te smRtine prakAra che kemake vitarka paNAnA niSedha rUpa che athavA evI ja rIte uhApoha (smaraNa karela padArthomAM junAdhiktAne vicAra karo te uha guNa che tathA tyAga karavA gya padArthane tyAga karavo te apehi guNa che) yegyatAnuM nAma prajJA che AtmA vinA zarIramAM vacanAdivyApAra thaI zakatA nathI evI jAtanA tarkane ciMtA athavA uhA kahe che. pratibhA-upamA e saMjJAno prakAra che mATe sAmAnya pArthane sAdazya dekhavA rUpe che. rAtrimAM athavA divasamAM akasmAt bAhA kArA vinA kAle mAre bhAI Avaze evA jJAnane pratibhA kahe che. e pramANe matiyAnanA ghaNA bheda prabhede tenA AvaraNanA abhAvamAM pragaTa thAya che. te uparAMta jAtismaraNAdi aneka bheda matijJAnanA che mAtra 336 bheda ja nathI tema jANavuM. . vidvAnavidyAzAkinyA: kruraM roddha mupaplavam / nirandhyAdaparAdhyantI prajJA sarvatra sarvadA // 355 //
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha - prazA, bhUta, bhaviSya ane vartamAna e traNe kola vatI' viSayanA arthaze paricchedana (jANavA) vALI buddhinuM kAma che, te avidyArUpI kinI (cuDela) nA karkaza atyaMta kura upasargo ne sadAya ane sarvatra reke kintu je te evuM karavAmAM aparAdha kare arthAt vibhramane prApta thaI jAya te viddhAnuM vicAra zIla vyakti ene e aparAdha karatAM roke tAvadeva mativAhinI sadA dhAvati zrutagatA purHpurH| yAvadatra paramAtmasaMvidA bhidyate na hRdayaM manISiNaH // 356 // artha - AcArya mahArAja kahe che ke jyA sudhI citta paramAtmAnA jJAnathI bhedane prApta nathI thatuM tyAM sudhI buddhimAna puruSanI buddhi rUpI nadI sadAya zAstromAM AgaLa AgaLa deDatI cAlI jAya che. bhAvAtha-buddhimAna puruSa zAstronuM adhyayana eTalAja mATe kare che ke kaI paNa prakAre paramAtmAnuM jJAna prApta thAya. kintu je samaye citta paramAtmAnA jJAnathI abhinna thaI jAya che arthAta je samaye manamAM paramAtmAnuM jJAna thaI jAya che, te samaye buddhimAnanI buddhi zAstra tarapha nathI jatI. vArAhaLa vizALI cA virapAriNI citsvarupakulasamanirgatA sA satI na sadRzI kuyoSitA // 357 // artha- je buddhi pitAnA caitanya rUpI kuLaghara enAthI nikaLelA
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ 295 che arthAta je buddhi bAhya zAstrarUpI vanamAM vihAra karavAvALI che ane aneka prakAranA vikalpane dhAraNa karavAvALI che evI je buddhi che te uttama buddhi nathI kintu kulaTA strI samAna nikRSTa che. bhAvArtha-jema pitAnA gharathI nIkaLIne bAhA vamAM bhramaNa karavAvALI ane aneka prakAranA saMkalpa vikalpane dhAraNa karavAvALI strI kulaTA kahevAya che ane nikRSTa che, tevI rIte je buddhi pitAnA caitanyarUpI maMdirathI nIkaLIne bAhya zAstromAM vihAra karavA vALI che ane aneka vikalpane dhAraNa karavAvALI che arthAt sthira nathI, evI buddhi uttama buddhi nathI kahevAtI mATe pitAnA AtmahitanA abhilASIoe pitAnA AtmasvarUpathI bhinna padArthomAM potAnI buddhine bhramaNa karavA na devI paNa sthira rAkhavI. teja samaye tenI buddhi uttama buddhi thaI zake che. te che arthAta mahinA ane buddhi bhrAmara buddhi thaI dvArapAlIva yasyocairvicAracaturA matiH / hRdi sphuratitasyAyamUtiH svame'pi durghaTA // 358 // artha - je tatvajJAnI puruSonA hadaya maMdiramAM dvArapAlI samAna atizaya vicAra karavAvALI catura mati kalela kare che te puruSanA hRdayamAM svane paNa pApanI utpatti nathI thatI arthAt pApanI utpatti thavI kaThaNa che. bhAvArtha- jema catura dvArapALa melA tathA asabhya janane
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ gharamAM praveza karavA nathI detA, tema samIcIna (nirmaLa) buddhipaNu pApa buddhine hRdaya maMdiramAM AvavA nathI detI. nirUpya tatvaM sthiratAmupAgatA matiHsatAM zuddhanayAvalaMbinI / akhaMDama vizadaM cidAtmakaM niraMtaraM pazyati tatparaM mhH||359|| artha - jIva, ajIva Adi samasta tane yathArtha svarUpe dekhIne je sajajana bhavya puruSanI mati sthira thaI gaI che tathA zuddhanayane Azcaya karavAvALI thaI gaI che, teja manuSya nirmaLa tathA utkRSTa cisvarUpa tine niraMtara dekhe che arthAt anubhave che. zutarAne punari no maLatti RSinAvanArA upayoganayavikalpaM jJAnena ca vastu arthasya // 360 // artha- pharI jJAnI puruSo kRtajJAnanA svarUpane kahe che. padArtha ane padArthanA bhAvane jANavAthI te jJAnanA labdhi, bhAvanA, upaga ane naya ema bheda thAya che. bhAvArtha- je AtmAe matijJAnathI padArthone jANyA hatA teja AMtmA jyAre zrutajJAnAvaraNIya karmane pazama thavAthI mUrta ane amUrta padArthone jANe che, tene jJAnI puruSe zratajJAna kahe che. te zrutajJAna je zaktinI prApti rUpa che, te labdhi che. je vAraMvAra vicAra rUpa che, te bhAvanA che. e zratajJAnanA upayoga ane naya ema paNa be bheda che. upayoga zabdathI vastune grahaNa karavAvALuM pramANu jJAna levuM ane naya zabdathI
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ 297 vastunA eka dezane grahaNa karavA vALA jJAtAne abhiprAye mAtra levo joIe-kahyuM paNa che ke "norAmanAtha: naya jJAtAne abhiprAya mAtra che. je guNa paryAyasvarUpa padArthane sarva prakAre jANe te pramANa che. ane te padArthanA keI eka guNa athavA kaI eka paryAya mAtrane mukhyatAthI jANe te naya che. ahIM tArtha e che ke grahaNa karavA yogya paramAtmatatva, tenuM sAdhaka je vizuddha jJAna darzana svabhAvarUpa zuddhaAtmika tattvanuM samyaka zraddhAna, jJAna ane AcaraNa rU5 je abheda ratnatrayasvarUpa bhAvakRta che, te nizcaya nayathI grahaNa karavA cagya che ane vyavahAra nayathI bhAvakRtajJAnanuM sAdhake dravyakRtane paNa grahaNa karavuM joIe. bhAvArtha- zrutajJAna matijJAna pUrvaka thAya che. prathama matijJAnathI jANyuM ke A ghaTa che. emAM ghaTavALAnuM athavA ghaTamAM rAkhela padArthanuM ItyAdi jANavuM te zrutajJAna che. matijJAnathI nizcaya karela padArthanA avalaMbanathI eja padArthanA saMbaMdhane laI anya koI padArthane jANavA te zratajJAna che athavA matijJAna dvArA jANe viSayanuM avalaMbana laIne je eja viSaya saMbaMdhI utara taNA utpanna thAya ene paNa zrutajJAna kahe che. zrutajJAnamAM je matijJAnane kAraNa mAnavAmAM Ave che, te mAtra eTalAja mATe ke kei eka vastunuM sAdhAraNa jJAna thayA vinA vizeSAvabhAsI zrutajJAna ekadama kema thAya? arthAt zrutajJAnane utpanna karavAmAM prathama utpanna thaela atijJAna nA viSayanI sahAyatA levI paDe che. "sugati-saMkSepaLa gaI sUrati tiraM vALamA aa
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ sumati-saMkSepathI arthane sUce (sucavana kare) evuM je paramAgama te sUva. sUtra zabdane artha e thAya che ke je padArthone sUcita kare athavA je vAkayamAM saMkSepathI ghaNu padArthone saMkalpa karI ApavAmAM Ave arthAta satya yuktie yukta pravacanane ja sUtra kahe che athavA sUvamati mithyAdarzananA bhedane sUce batAve tene paNa sUtra kahe che. . jo ke kevaLajJAna AtmAnuM svAbhAvika jJAna che ane sarve para reyAne yugapat (eka samayamAM) jANavAvALuM che. eTalA mATe AtmAne paNa pratyakSa paNe jANavAvALuM che. te paNa te kevaLajJAnanI utpattinuM kAraNa je zuddhopaga athavA sAmyabhAva che te upayogamAM je nijAtmAnubhavarUpa bhAvakRtajJAna thAya che, te paNa nijatvasvarUpane jANavAvALuM che. AtmAnuM jJAna jevuM kevaLajJAnane che tevuM svasaMvedanamaya bhAvakRtajJAnane paNa che. aMtara mAtra eTaluM ja che ke kevaLajJAna pratyakSa che, nirAvaraNarUpa che ane kSAyika che, jyAre zrutajJAna pakSa che, mananI sahAyatAthI pravarte che, eka deza nirAvaraNa arthAta pazamarUpa che. kevaLajJAna sUrya samAna che, zrutajJAna dIpaka samAna che. sUrya svAdhInatAthI prakAze che, dIpaka telanI sahAyatAthI prakAze che. jo ke eka svAdhIna ane bIjuM parAdhIna che, te paNa jema sUrya ghaTa paTa Adi padArthone ghaTa paTa Adi rUpa dekhADe che, tema dIpaka paNa ghaTa paTa Adi rUpa dekhADe che. paraMtu aMtara eTale ja che ke sUryanA prakAzamAM padArtha pUrNa spaSTa ane dIpakanA prakAzamAM apUrNa--aspaSTa dekhAya che. zrutajJAna-dvAdazAMga
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpa jinavANIthI AtmA ane anAtmAnA bheda prabhedane eTalA sArI rIte jANI le che ke AtmA bIlakula anAtmAthI bhinna jhaLake che. dravyazrutajJAna dvArA AtmAnuM svarUpa lakSamAM laIne vAraMvAra vicAra karavAmAM Ave che ane evI bhAvanA bhAvavAmAM Ave che ke je AtmAne zuddha svabhAva che, te ja mAre svabhAva che. evI bhAvanAnA daDha saMskAranA baLathI jJAnopaga vayaM AtmasvabhAvanI zraddhA bhAvamAM sthiti prApta kare che. jayAre svarUpa sthiti thAya che tyAre svAnubhava svarUpAmRta jAgRta thAya che. te samaye je AtmAnuM darzana athavA enA vAstavika sukhanuM vedanA thAya che, te pitAnI jAtimAM kevaLajJAnInA svAnubhava samAna che, eTalA mATe kRtajJAnInA svAnubhavane bhAvakRtajJAna ane kevalajJAnInA svAnubhavane bhAvakevaLajJAna kahe che. AbhAvakevaLajJAna jyAre sarvathA nirAvaraNa ane pratyakSa che tyAre A bhAvakRtajJAna kSapazamarUpa svasaMvedana pratyakSa che. nirmaLa bhAvanAnA dRDha abhyAsanA baLathI AtmavIya jAgRta thaI, AtmAnI zuddhacaitanyasvarUpa jJAnati hadaya kamaLamAM (upaga bhUmimAM) skurAyamAna thAya che. dravyakRtathI bhAvakRtanI prApti. dravyasuyAdo bhAvaM tatto uhyaM havei saMvedaM / tatto saMvittI khalu kevalaNANaM have tatto // 361 // artha - dravyathatathI bhAvazata thAya che ane tenAthI dravyakRta ane bhAvathuta saMvedha (anubhava gya) anubhavane viSaya banI
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAya che. tenAthI saMvitti-AtmAnubhava thAya che ane AtmAnubhavathI kevalajJAna thAya che. bhAvArtha- kRta be prakAranuM hoya che. eka bhAvakRta ane bIju dravyakRta. bhAvakRtane artha che AtmAnubhUti ane davyatane artha che dvAdazAMgavANI anubhUtijJAna che ane dravyazrutathI utpanna thavAvAluM jJAna paNa jJAnarUpa che. dravyakRtanA jJAnathI jIvAdi chaye dravyanA svabhAvanuM jJAna thAya che ane tenAthI anAdikAlathI saMkSiNa cetata ane cetanetara padArthonuM pRthakkaraNa karI zakAya che ane pRthakkaraNathI zuddha AtmatatvanI prApti thaI zake che. tethI ema nakakI thayuM ke bhAvakRtarUpa sAdhyanI prApti mATe dravyazata sAghaka che: arthAt bhAvakRta ane dravyakRtamAM sAdhya sAdhakabhAva che. je vyakRtane jANe che te vyavahArazrutakevalI che ane je (jIva) vItarAga nirvikalpa samAdhithI AtmAnuMbhava kare che tene nizcayazrutakevalI kahe che, je ke vyavahArazrutakevalI pitAnA zuddhAtmAne anubhava nathI karatA paNa mAtra dvAdazAMga vANIne ja jANe che, te paNa saMpUrNa dravyazratane jJAtA hovAthI te paramArthane pratipAdaka thaIne AtmAnI nirdoSa naya pramANethI siddhi kare che. A AtmasiddhithI je vItarAga nirvikalpa samAdhinI zuddha AtmAne jANe che te nizcayazratakevalI che te apratipAgha paramArtha pratipAgha banI jAya che. dravyasuyAdo samma bhAvaM taM ceva appasamAvaM / taM pi ya kevalaNANaM saMveyaNasaMgado jamhA // 362 //
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha - dravyazratathI samIcIna bhAvaBtanI prApti thAya che ane bhAvathatathI AtmasvarUpanuM parijJAna thAya che ane AtmasaMvittiyukta thayAthI kevalajJAna thAya che. bhAvArtha - jinAgamamAM padArthane nirNaya syAdvAdathI karavAmAM AvatAM vastasvarUpanuM yathArthajJAna thAya che. arthAta jinAgamamAM rata thavAvAlAne mehanIyeAdayajanya brAnti nAza thaI jAya che, ane saMzayane nAza thatA vyakRtanuM yathArthajJAna thAya che. drazratane yathArthajJAnathI bhAvata (AtmAnubhUti) vyakta thAya che ane bhAvaAtathI kevalajJAna utpanna thAya che ane kevalajJAna pUrvaka mekSa thAya che. sudakevalaM ca NANaM doSiNavi sarisANi hoti vohaado| sudaNANaM tuM parokkhaM paJcakkhaM kevalaM gANaM // 363 // artha - zratajJAna ane kevalajJAna ane samasta vastuonA dravya, guNaparyAyane jANavAnI apekSAe samAna che. vizeSa e che ke zratajJAna parokSa ane kevalajJAna pratyakSa che. bhAvArtha- je pramANe zrutajJAna sapUrNa dravya ane tenI paryAne jANe che. tevI ja rIte kevalajJAna paNuM saMpUrNa dravya ane paryAne jANe che. vizeSatA eTalI che ke zrutajJAna Indriya ane mananI sahAyatAthI thAya che tethI amUrta padArthomAM ane tenI artha paryAya tathA bIjA sUkSma azomAM spaSTarUpathI pravRtti thatI nathI paNa kevalajJAna nirAvaraNa hovAne kAraNe badhAya padArthone spaSTarUpathI viSaya kare che.
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 * vizeSA:- dravyazruta dvArA bhAvazrutajJAnanI prApti thAya che. bhAvazrutajJAnathI AtmAnA anubhava karavA teja yathA mAM bhAzrutajJAna che tenA pratApathI kevalajJAnanI prApti thAya che. AtmajJAnIne ja samayasAramAM nizcayazrutakevalI kahyA che. paramAtmatattvanuM sAdhaka je vizuddhajJAna darzana vabhAvarUpa zuddha AtmikatattvanA samyak zraddhAna jJAna ane AcaraNarUpa je abheda ratnatrayarUpa bhAvazrutajJAna che te nizcayanayathI grahaNa karavA cegya che ane vyavahAranayathI bhAvazrutajJAnanuM sAdhaka dravyazrutane grahaNa karavuM joie. No vavahAreNa viNA NicchayasiddhI kayAvi NidiThThA / sAhaNaU jamhA tassa ya so bhaNiya vavahAro // 364 // a:- jyAre vyavahAranaya nizcayanayanA sAdhanabhUta hetu matAve che tyAre vyavahAranayanA abhAvamAM nizcayanayanI siddhi kAi paNa prakAra nirdiSTa thaI zakatI nathI. - bhAvAH- sAdhananA abhAvamAM sAdhyanI siddhi kadApi nathI thaI zakatI evA nyAya zAstranA siddhAMta che. vyavahAranaya nizcaya nayanI sAdhanabhUta hAvAthI tenA abhAvamAM nizcayanayanI siddhi kadApi nathI thaI zakatI. arthAt nizcaya ane vyavahAra e banne nacAmAMthI mAtra kAi ekanA Azcaya karavAthI mitraikAnta thaI jAya che. nizcaya sAdhya che ane vyavahAra tenuM sAdhaka che. jo mAtra nizrcayanuMja avalaMbana karavAmAM Ave teA vyavahAra nakAmA thai jaze ane sAdhaka vyavahAranA abhAvamAM sAdhya rUpa nizcayanI
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ 303 ziyanasane ja abhAva karavAmAM ane prApti kadApi nahI thAya ane je mAtra vyavahAranuM ja avalaMbana karavAmAM Ave to sAdhyanA abhAvamAM sAdhana nakAmuM thaI jaze. sArAMza e che ke bannenuM avalaMbana levuM khAsa Avazyaka che vizeSArtha-je mAtra eka nizcayanayane ja sarvathA AdaraNIya mAnavAmAM Ave ane vyavahArane sarvathA heya samajIne tene abhAva karavAmAM Ave te badhI gatiomAM ane sarvathA zuddhaja mAnavA paDaze. ema mAnavAthI saMsAra avasthAne paNa sarvathA abhAva mAnavo paDaze. saMsArane abhAva mAnavAthI baddha avasthAne abhAva mAnave paDaze ane baddha avasthAne abhAva mAnavAthI mokSane paNa abhAva mA paDaze. A te sAMkhyA matane siddhAMta thaI gaye. tethI koI avasthAmAM vyavahAra ne gauNa samajavAmAM koI vAMdho AvatuM nathI. temaja tene kaI avasthAmAM mukhyatA paNa ApavI paDe che. caugai iha saMsAro tasya ya heu suhAsuhaM kammaM / jada taha micchA kiha so saMsAro saMkhamiva tassamae // 365 // eiMdiyAdidehA jIvA vavahArado ya jinndihaa| hiMsAdisu jai pAvaM savvattha vi kiM Na vavahAro // 366 // daSTAMta - jinazAzanamAM ekendriyAdi dehene vyavahAranayathI jIva kahela che ane nizcayanayanI dRSTithI evA dehane jIva evI saMjJA prApta thatI nathI. evI dazAmAM deha nAzathI jIva hiMsA thaze nahIM ane pApanuM nAma paNa maTI jaze. jethI nava tamAMthI eka tattvane svayameva abhAva thaI gaye, te mokSa
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 sAta tattva kenA manaze. Ama nA karaze ? athavA badhI ApattiethI khacavA ja DheDanAzamAM pApa madhanu astitva mAnavuM vyAjakhI che teA pachI vyavahAranayanI sattA mAnavAmAM jJAnIoe vAMdhA na karavA joIe. pUrvokta banne gAthAo para vidvAnAe vicAra karavA ceAgya che. zarIra Aphri prANAnI sAthe kaI apekSAthI AtmAne abhedapaNuM' che. jema garama leADhAnA pi'DamAMthI vartamAnakALe agni judI nathI karI zakAtI tema zarIramAM jyAMsudhI AtmA birAjamAna che tyAMsudhI vartamAnakALe judA karI zakAtA nathI. te kAraNe vyavahArathI prANA sAtha jIva abheda che. ane maraNa samaye kAyaprANaAdi jIva sAthe jatAM nathI tethI nizcaye bheda che. have jo ekAMte jIva ane prANAnA sarvathA bheda mAnavAmAM Ave teA jema bIjAnA zarIrane chedatAM bhedatAM peAtAne du:kha nathI thatuM tema peAtAnI kAyAne chedatAM bhedatAM paNa duHkha na thavuM joIe te vAta te pratyakSathI virAdharUpa che. jema vyavahArathI hiMsA thai tema pApa paNa vyavahArathI thAya che tema narakadi duHkhA paNu vyavahArathI thAya che. have jo tane naraka Adi dukhAthI prItI che teA tu hiMsA kara ane jo tenAthI bhaya che te tu hiMsAnA tyAga kara. mATe hai jIva ! ekAMtathI sAMkhyamata samAna jIvane akartA na mAne, paNa jyAre AtmA rAgadveSAdi vikalpAthI rahita bejJAnanA maLe dhyAnastha (AtmalInatA) thai jAya tyAre ja jIvane akartA mAnA, bAkInA sarvAMkALe kartA mAne, nahItara badhanarUpa saMsAra chuTaze nahIM paNa gADha thatA jaze. mATe vyavahAra kathaMcit satyA ka'cit asatyA naya vivakSAthI jANavuM te mumukSu enuM * -
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ 305 kartavya che. kAraNa je ema mAnavAmAM nahI Ave te bauddhamatAnusAra deSa utpanna thaze. bauddha kahe che ke nizcayanI apekSAe vyavahAra mithyA che paNa vyavahArarUpathI paNa vyavahAra satya nathI, jyAre jinamatamAM vyavahAranaya jeke nizcayanayanI apekSAthI mithyA che tepaNa vyavahArarUpathI vyavahAra satya che paNa je lekavyavahAra vyavahArarUpathI paNa satya na hoya te sarvaka vyavahAra miththA brahma advaitavAdanA mAnavA pramANe sarvatra brahmarUpa che ane kaI geya padArtha nathI e atiprasaMga DeSa utpanna thaze. jai jiNamayaM pavajaha tA mA vvhaarnnicchemuyh| . . ekeNa viNA chijjA tityaM aNNeNa uNa tavaM // 36 // artha- AcArya kahe che ke he bhavya cho! je tame jinamatane pravartAvavA cAhatA he to vyavahAra ane nizcaya-e banne nane na choDe; kAraNa vyavahAranaya vinA to tIrtha-vyavahAra mArgane nAza thaI jaze ane nizcayanaya vinA tatva (vastu) ne nAza thaI jaze. bhAvArtha - lekamAM meLavelA sonAne zuddha kahevAmAM Ave che. ane paMdaravA sudhI temAM cUrI Adi parasaMganI kAlimAM rahe che. tethI azuddha kahevAya che. te sonAne tApa detAM detAM chelA tApathI utare tyAre seLavaluM zuddha suvarNa kahevAya che. je jIne seLavelA sonAnuM jJAna, zraddhAna tathA tenI prApti thaI temane paMdaravalA senAnuM kAMI prajana nathI, ane jemane seLavalA zuddha senAnI prApti nathI thaI tyAM sudhI temane paMdaravalA
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ sudhInuM paNa prajanavAna che evI rIte A jIva nAmane padArtha che te pudgalanA saMgathI azuddha aneka rUpa thaI rahyo che. tenA, sarva parathI bhinna, eka jJAyakapaNuM mAtranuM jJAna, zraddhAna tathA AcaraNa rUpa prApti-e traNe jemane thaI gayAM temane te pula saMga janita anekarUpapaNAne kahenAre azuddhanaya kAMI prajanavAna nathI, paNa jayAM sudhI zuddhabhAvanI prApti thaI nathI tyAM sudhI jeTaluM azuddha nayanuM kathana che teTaluM yathApadavI prayajana vALuM che. jayAM sudhI yathArthajJAna-zraddhAnanI prAptirUpa samyagdarzananI prApti na thaI hoya tyAM sudhI te jenAthI yathArtha upadeza male che evAM jina vacananuM sAMbhaLavuM, dhAraNa karavuM, tathAM jina vacanone kahenArA zrI jina-gurunI bhakti jinabiMbanAM darzana ItyAdi vyavahAra mArgamAM pravRtta thavuM Avazyaka che. ane jemane zraddhA jJAna te thayAM che paNa sAkSAt prApti nathI thaI temane pUrva kathita kArya, pAradravyanuM AlaMbana choDavA rUpa avrata-mahAvratanuM grahaNa, samiti, gupti, paMca parameSTInA dhyAna rUpa pravartana, e pramANe pravartanArAonI saMgati karavI ane vizeSa jANavA mATe zAstrone abhyAsa kare ityAdi vyavahAra mArgamAM pite pravartavuM ane bIjAne pravartAvavuM-evo vyavahAranayane upadeza aMgIkAra karavo jarUra che. vyavahAranayane kathaMcit asatyArtha kahevAmAM AvyuM che, paNa che ke tene sarvathA asatyArtha jANuM choDI de ane zubhepagarUpa vyavahAra paNa cheDe te zuddhopaganI sAkSAta prApti na thatAM ulaTe azubha pagamAM ja AvI, bhraSTa thaI, game tema chArUpa pravarte, te narakAdi gati tathA paraMparA
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'ra, * * * * * * nigadane prApta thaI saMsAramAM ja bhramaNa kare mATe zuddhanayane viSaya je sAkSAta zuddha AtmA tenI prApti jyAM sudhI na thAya tyAM sudhI vyavahAra paNa prajanavAna che eve syAdavAda matamAM zrI guruone upadeza che. (Aja lekanA arthamAM paM. sadAsukhajIe arthaprakAzikA graMthanA pRSTha 58 mAM nIce pramANe lakhyuM che.) are jJAnIjana! je jinamatamAM pravarte che te vyavahAra nizcayane na che. je nizcayanayanA pakSapAtI thaI vyavahAranayane choDaze te ratnatraya svarUpa dharmatIrthanI pravRttine abhAva thaI jaze ane je vyavahAranayanA pakSapAtI thaI nizcayanayane choDaze te tatranA zuddhasvarUpane abhAva thaI jaze. pahelAM te nizcaya vyavahAra bannene jANavuM. pachI yathAyogya aMgIkAra karavuM paNa pakSapAtI na thavuM nizcayane nizcayarUpa ane vyavahArane vyavahArarUpa zraddhAna karavuM yukta che. ekanuM ja zraddhAna te ekAMta mithyAtva che. jinazAsanane bhakata haThAgrahI hotuM nathI. jinamatanuM kathana aneka prakAre cheH arthAta avidharUpa che. dravyArthina jIvA vyatirikA pUrvabhaNita paryAyAt / payAryanayena jIvAH saMyuktA bhavaMti dvAbhyAm // 368 // artha - vyArthikane pare kahela paryAyathI bhinna che paNa paryAyana te paryAyathI saMyukta che. A rIte bane nano abhiprAya che arthAta jIva bane nathI saMyukta che. " - , ,
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 bhAvArtha- ahIM bane nAnI AvazyakatA batAvI che te mane naye ahaMta paramezvare kahela che. dravya jenuM prayojana che. te davyAkinaya che ane paryAya jenuM prayojana che te payayArthikanA che. eka naye devAmAM AvatA upadeza grahaNa karavA gya nathI paraMtuM bane nathI devAmAM Avate upadeza grahaNa karavA yogya che. vastunI sattA mAtrane grahaNa karavAvAlI zuddhadravyArthikanA che tene viSaya sarva prakAranI kamajanya vyaMjana paryAthI mukta jIve che. arthAta baMdharUpa samasta jIvarAzithI sarvathA bhinna cheH kAraNa zuddhanayathI sarva jIva zuddha che. vibhAva vyaMjana paryAyArthikanayathI badhA ja karmajanya vyaMjana paryAyAthI saMyukta che. siddhajInuM artha paryAyarUpa pariNamana thAya che paNa vyaMjana paryAya sahita pariNati nathI. kAraNa siddhabhagavAna sadA niraMjana che arthAt karmarUpI aMjathI rahita che. siddhasvabhAva yaMjanapayamaya hoya che ane bhUtaneganayanI apekSAe siddhone azuddhapaNuM saMbhave che. kemake pUrvakALe te bhagavate saMsArIo hatA e vyavahAra che. reyapadArtha utapAda vyaya dhauvayukta hovAthI anaMtajJAnAdimAM paNa pariNamana ( vyavahAre) thAya che. vizeSArtha- zrI amRtacaMdra sUrie samayasAranI AtmakhyAtinAmanI TIkAnA cothA lekamAM paNa kahyuM che ke je jIva sthApadathI cinhita ane nizcaya vyavahAranayanA virAdhane dUra karavAvAlI jinendradevanIvANI (vacana) mAM zraddhA pUrvaka ramaNa kare che te zIdhra mahine nAza karI Ape che ane
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ 709 atizayathI bharapUra parama tirUpa samayasAra arthAta zuddhAtmAne dekhe che (anubhave che. ke che "samayasAra" je navIna nathI, koI kunanA pakSathI khaMDita thavA gya nathI. A zrI padmaprabhamaladhArideve niyamasAranA kaLaza nAM 36mAM kahyuM che. je saMtapuruSa bane nAnI yukitaonuM ulaMghana na kare teo parama jinendranA caraNa kamaLanA mattabhramara thaI jAya che eTale ke bhramarAnI mAphaka bhaktimAM lIna banI jAya che. te saMta jaladI sadA nityarUpa samayasArane prApta thAya che. (jagatamAM jenetara darzanenAM mithyA kathanathI sajajanene zo lAbha che)? sajajanene A jagatanA bIjA kathAthI zuM phAyado? ke zuM siddhi thavAnI hatI; mATe bane nathI jIvana svarUpane samajI paramAtmAnI bhakitamAM pitAne upayogI lIna kare teja zreyaskara che, jAne hi bhAvanA khalu kartavyA darzane cAritre ca / . . . tAni punaH trINyapi AtmA tasmAt kuru bhAvanA Atmani zarU artha- samyagdarzana, samyajJAna ane samacAritra e traNe bhedarUpa ratnatrayamAM pragaTarUpathI bhAvanA karavI gya che. paraMtu nizcayathI to e traNa svarUpa AtmA poteja che tethI te bhavya ! zuddhAtmasvarUpamAM bhAvanA kara - bhAvArtha- sAta ta, sAcA deva, gudharmanuM zraddhAna karavuM te vyavahAra samyagdarzana che. jinavANInuM paThana pAThana karavuM te
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 vyavahAra samyajJAna che, ane zrAvaka muninA cAritranuM pAlana karavuM te vyavahAracAritra che. e pramANe bheda ratnatrayamAM upayukta thavuM egya che, arthAt prathama zreNinA mumukSu mATe gya che. kAraNa ke A vyavahAra ratnatrayanA prabhAvathI (abhyAsathI) nizcaya ratnatrayano lAbha thAya evI bhAvanA karavI yogya che. pitAnA zuddha Atma svarUpanI bhAvanA karavI te kharekhara nizcaya rahanatrayanI bhAvanA che. arthAt zuddhAtmAnI bhAvanA mokSAthI jIne upAdeya (kAryakArI) che. paraMtu zuddhAtma bhAvanAnA alAmAM vyavahAra ratnatrayanI bhAvanA karavI egya che jethI zuddhAtma bhAvanAnI zIdhra prApti thAya. - sutA suci jJAtA pAkamAvaliH | ... "vyavahAradezitAH punarye vaparame sthitA bhAve // 370 // artha- je zuddhanaya sudhI pahoMcI zraddhAvAna thaI pUrNa jJAna, cAritravAna thai gayA che temane te zuddhane upadeza karavAvAla zuddhanA jANavA jegya che; ane je jIvo aparabhAve arthAta zraddhAna, jJAna, cAritranA pUrNa bhAvane nathI poMcI zakayA, athavA sAdhaka avasthAmAM sthita che teone vyavahAra dvArA upadeza karavA gya che. bhAvArtha- jyAre ke puruSa pariNAmikabhAvarUpa paramazuddhajJAnaghanaika svabhAvane ja anubhava kare che tyAre te vaibhAvika bhAvarUpa azuddha svabhAvane kadI paNa anubhava karI zakatA nathI, kAraNa ke tene te samaya suddhanaya ja khAsa jarUra che. zuddhanayane viSaya eka asAdhAraNa jJAyaka mAtra AtmA ja che. arthAta
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ 311 zuddhanaya padArthanA satkRSTa nirdoSa ane zuddhasvabhAvarUpa ekaja advitIya avasthAne pragaTa kare che. je samaye atyaMta zuddhadravya jJAna viSaya thAya che te samaye te dravyanI azuddhatAne anubhava asaMbhava che. kAraNa eka ja vastumAM atyaMta zuddhatA ane azuddhatA yugapata rahI zakatI nathI. te pramANe keI suvarNakAranA hAthamAM paMdaravadhu azuddha sonuM heya che tyAre te jIva tenI ja parIkSA karavA lAgI jAya che tyAre te vaibhAvikabhAvarUpa azuddha suvarNane ja anubhava kare che. te je samayamAM azuddha suvarNane anubhava kare che te samayamAM tene te senAnA viSayamAM zuddhatAne anubhava hoto nathI. je koI jIva vaibhAvikabhAvamaya azuddha AtmAne anubhava kare che tyAre tene parama pariNAmikabhAvarUpa paramazuddhajJAnavaneka svabhAvane anubhava kadIpaNa thaI zakatA nathI: kAraNake tene te samayamAM vyavahAranayaja khAsa jarUra che. vyavahAranaya azuddha dravyanuM kathana kare che, te viziSTa ekazuddhasvabhAvavAlA dravyanA aneka bhAvene pragaTa kare che. ' yaH pazyati AtmAnaM abaddhaspRSTamananyakaM niyatam / avizeSamasaMyuktaM taM zuddhanayaM vijAnIhi // 371 // . anvayArtha:- je naya AtmAne baMdha rahita ane paranA sparza rahita, anyapaNA rahita, caLAcaLatA rahita, vizeSarahita anyanA
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ phAra saMcAga rahita- evA pAMca bhAvarUpa dekhe che tene, huM ziSya ? tuM yuddhanaya jANyu. TIkA :- nizcayathI akhaddha, aspRSTa, ananya, niyata, avizeSa ane asaMyukata evA AtmAnI je anubhUti te zuddhanaya che, ane e anubhUti AtmA ja che; e rIte AtmA ekaja prakAzamAna che. (zuddha na kahA yA AtmAnI anubhUti kahA yA AtmA kahA ekaja che, judAM nathI. ) ahIM ziSya pUche che ke jevA upara kahyo tevA AtmAnI anubhUti kema thai zake ? tenuM samAdhAna :- maskrepruSTatva Adi bhAvA abhUtArtha hAvAthI e anubhUti thaI zake che. A vAtane dRSTAMtathI pragaTa karavAmAM Ave che : jema kamalinInuM patra jaLamAM Dubelu hAya tenA jaLathI sparzAvArUpa avasthAthI anubhava karatAM jaLathI sparzavApa sUtA che--satyAya che, te paNa jaLathI jarAya nahi sparzAvA yeAgya evA kamalinI-patranAM svabhAvanI samIpa jaine anubhava karatAM jaLathI sparzAvApaNuM abhUtA che asatyArtha che; evI rIte AtmAne, anAdi pudgala karmathI dhAvA--sparzavA rUpa avasthAthI anubhava karatAM addha-pRSTapaNuM bhUtA che--satyArtha che, teApaNa pudgalathI jarAya nahi sparzIvA ceAgya evA Atma svabhAvanI samIpa jaIne anubhava karatAM khaddha-pRSTapaNu* abhUtA che--asatyA che. vaLI, jema mATInAM, DhAMkaNuM, ghaDA, jhArI, zamapAtra Adi paryAAMthI anubhava karatAM anyapaNu bhUtA chesatyArtha che te paNa sata: askhalita (sa` paryAya bhedothI jarAya bheda rUpa nahi thatAM evA) eka mATInA svabhAvanI samIpa jaIne
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ 313 anubhava karatAM anyapaNuM abhUtArtha che-asatyArtha che. evI rIte AtmAne nArakaAdi paryAyathI anubhava karatAM (paryAnA bIjA bIjApaNA rUpa) anyapaNe bhUtArtha che-satyArtha che te paNa sarvataH akhalita (sarva paryAyabhedethI jarAya bheda rUpa nahi thatA evA) eka caitanyAkAra AtmasvabhAvanI samIpa jaIne anubhava karatAM anyapaNuM abhUtArtha che-asatyArtha che. jemAM samudrane, vRddhi hAnirUpa avasthAthI anubhava karatAM aniyatapaNuM (anizcitapaNuM). bhUtArtha che--satyArtha che te paNa nitya-sthira evA samudra svabhAvanI samIpa jaIne anubhava karatAM aniyatapaNuM abhUtArtha cheasatyArtha che; evI rIte AtmAno vRddhi hAni rU5 paryAya bhedothI anubhava karatAM aniyatapaNuM bhUtArtha che- satyArtha che te paNa nitya-sthira (nizcala) evA AtmasvabhAvanI samIpa jaIne anubhava karatAM aniyatapaNuM abhUtArtha che-asatyArtha che. jema suvarNanA, cIkaNapaNuM, pILApaNuM, bhArepaNuM AdiguNarUpa bhedethI anubhava karatAM vizeSapaNuM bhUtArtha che-satyArtha che, paNa jemAM sarva vize vilaya thaI gayA che evA suvarNa svabhAvanI samIpa jaIne anubhava karatAM vizeSapaNuM abhUtArtha che-asatyArtha che. evI rIte AtmAne, jJAna, darzana Adi guNarUpa bhedethI anubhava karatAM vizeSapaNuM bhUtArtha che- satyArtha che, te paNa jemAM sarva vize vilaya thaI gayA che evA Atma svabhAvanI samIpa jaIne anubhava karatAM vizeSapaNuM abhUtArtha che-asatyArtha che. jema jaLane agni jenuM nimitta che evI uSNutA sAthe. saMyukatapaNurUpa-taptapaNArUpa avasthAthI anubhava karatAM (jaLane) uSNu paNArUpa saMyukatapaNe bhUtArtha che-satyArtha che
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 te paNa ekAMta zItaLatArUpa jaLa svabhAvanI samIpa jaIne anubhava karatAM (uSNatA sAthe) saMyukatapaNuM abhUtArtha cheasatyArtha che, evI rIte AtmAne karma jenuM nimitta che evA mAha sAthe saMyukatapaNurUpa avasthAthI anubhava karatAM saMyuka - paNuM bhUtArtha che-satyArtha che, tepaNuM je pote ekAMta badhabIjarUpa svabhAva che tenI (caitanya bhAvanI) samIpa jaIne anubhava karatAM saMyukatapaNuM abhUtArtha che-asatyArtha che. bhAvArtha- AtmA pAMca prakArathI aneka rUpa dekhAya che: (1) anAdi kALathI karma yugalanA saMbaMdhathI baMdhAyela karmapudgalanA sparzavALe dekhAya che. (2) karmane nimittathI thatA nara, nAraka Adi paryAyAmAM bhinna bhinna svarUpe dekhAya che. (3) zaktinA avibhAga praticcheda (aMza) ghaTe paNa che, vadhe paNa che-e vastu ne svabhAva che tethI te nitya-niyata ekarUpa dekhAtuM nathI, (4) vaLI te darzana, jJAna Adi aneka guNethI vizeSarUpa dekhAya che ane (5) karmanA nimittathI thatA meha, rAga, dveSa Adi pariNAmo sahita te sukhadu:kharUpa dekhAya che. A sau azuddhadvavyArthiMkarUpa vyavahAranayane viSaya che. e dRSTi (apekSA) thI jevAmAM Ave te e sarva satyArtha che. paraMtu AtmAne eka svabhAva A nayathI grahaNa nathI thatuM ane eka svabhAvane jANyA vinA yathArtha AtmAne kema jANI zakAya? A kAraNe bIjA nayane-tenA pratipakSI zuddhadravyArthikanayane-grahaNa karI, eka asAdhAraNa jJAyakamAtra AtmAne bhAva laI, tene zuddhanayanI daSTithI sarva padravyathI bhinna, sarva paryAyamAM ekAkAra, hAni
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ 75 vRddhithI rahita, vizeSathI rahita ane nimittika bhAvothI rahita jovAmAM Ave te sarva (pAMca) bhAvathI je aneka prakArapaNuM che te abhUtArtha che-asatyArtha che. - ahIM ema jANavuM ke vastunuM svarUpa anaMta dharmAtmaka che, te svAvAdathI yathArtha siddha thAya che. AtmApaNu anaMta dharmavALe che. tenA keTalAka dharmo te svAbhAvika che ene keTalAka pudgalanA gathI thAya che je karmanA saMgathI thAya che, temanAthI te AtmAne saMsAranI pravRti thAya che ane te saMbaMdhI sukhadu:kha Adi thAya che temane bhogave che. e, A AtmAne anAdi ajJAnathI paryAyabuddhi che, anAdi anaMta eka AtmAnuM jJAna tene nathI. te batAvanAra sarvasanuM Agama che. temAM zuddhadravyArthika nayathI e batAvyuM che ke AtmAne eka asAdhAraNa caitanyabhAva che te akhaMDa che, nitya che, anAdi nidhana che, tene jANavAthI paryAyabuddhine pakSapAta maTI jAya che. paradravyothI temanA bhAvothI ane temanA nimittathI thatAM pitAnA vibhAvathI pitAnA AtmAne bhinna jANe tene anubhava jIva kare tyAre para dravyanA bhAva rU5 pariNamatuM nathI tethI karma baMdhAtAM nathI ane saMsArathI nivRti thaI jAya che. mATe paryAyArthikarUpa vyavahAranayane gauNa karI abhUtArtha (asatyArtha) kahyo che ane yuddhanizcayanayane satyArtha kahI tenuM AlaMbana dIdhuM che. vastusvarUpanI prApti thayA pachI tenuM paNa AlaMbana rahetuM nathI A kathanathI ema na samajI levuM ke zuddhanayane satyArtha kahyo tethI azuddhanaya sarvathA asatyArtha ja che ema mAnavAthI
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ 316 vedAMtamatavALA jeo saMsArane sarvathA avaDu mAne che, temane sarvathA ekAMta pakSa AvI jaze ane tethI mithyAtva AvI jaze. e rIte e zudvanayanuM AlaMbana paNa vedAntIonI jema mithyASTipaNuM lAvaze mATe sarvanAnA kathaMcit rIte satyArthapaNa zraddhAna karavAthI ja samyagdaSTi thaI zakAya che. A rIte syAdavAdane samajI jinamatanuM sevana karavuM, mukhya-gauNa kathA sAMbhaLI sarvathA ekAMta pakSa ne pakaDa. A gAthA sUtranuM vyAkhyAna karatAM TIkAkAra AcAryuM paNa kahyuM che ke, AtmA vyavahAranayanI draSTimAM je baddha pRSTa AdirUpe dekhAya che te e daSTimAM te satya ja che paraMtu zuddhananI dRSTimAM baddha pRSTAdipaNuM asatyArtha che. A kathanamAM TIkAkAra AcAryo syAdavAda batAvyuM che ema jANavuM. A vaLI, ahIM ema jANavuM ke A naya che te zrutajJAna pramANuno aMza che zrutajJAna vastune parokSa jaNAve che, tethI A naya paNa parokSa ja jaNAve che. zuddha dravyAkinayane viSayabhUta, baddhaspaSTa Adi pAMca bhAvoe rahita AtmA caitanya zakita mAtra che. te zakti te AtmAmAM pakSa che ja. vaLI tenI vyakita karma saMgathI mati kRtAdi jJAnarUpa che te kathaMcita anubhava checara hovAthI pratyakSarUpa paNa kahevAya che, ane saMpUrNajJAna je kevaLajJAna te je ke chavasthane pratyakSa nathI te paNa A zuddhanaya AtmAnA kevaLajJAna rUpane pakSa jaNAve che. jyAM sudhI A nayane jIva jANe nahi tyAM sudhI AtmAnA pUrNarUpanuM jJAna-zraddhAna thatuM nathI tethI zrI
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37 gurume A zuddhanayane pragaTa karI upadeza karyo che ke baddhapRSTa Adi pAMca bhAvathI rahita pUrNa jJAnaghanasvabhAva A AtmAne jANI zraddhAna karavuM, paryAyabuddhi na rahevuM ahIM kaI e prazna kare ke-e AtmA pratyakSa te dekhAto nathI ane vinAdekhe zraddhAna karavuM te juThuM zraddhAna che tene uttara :dekhelAne ja zraddhAna karavuM eto nAstika mata che. jinamatamAM te pratyakSa ane parokSa ane pramANu mAnavAmAM AvyAM che. temAM AgaLa pramANa pakSa che tene bheda zuddhanaya che. A zuddhanayanI daSTithI zuddha AtmAnuM zraddhAna karavuM, kevaLa vyavahAra-pratyakSane ja ekAMta na kare. vizeSArtha- ahIM zuddha AtmAnA kula pAMca vizeSaNa batADavAmAM Avela cheH- (1) abaddhaskRSTa (2) ananyaka, (3) niyata (4) avizeSa (5) asaMyukta e pAMca vizeSaNa che temAM pahelA traNa vizeSaNa AtmA ane karma paramANuonA saMbaMdhanI dRSTi sAme rAkhIne kahevAmAM Avela che. cothuM vizeSa syAdvAdanI dRSTithI AtmAnA aneka dharmAtmakatvane sAme rAkhIne kahevAmAM Avela che. pAMcamu vizeSaNa svabhAvanI vikRtine dRSTimAM rAkhI kahevAmAM Avela che. karma paramANuothI pRSTa (saMzliSTa) thavuM e AtmAne svabhAva nathI. karmabaMdhathI thatI AtmAnI paryAya paNa AtmAne svabhAva nathI. arthAt te vaibhAvika paryAya yathArthamAM AtmAnI nathI. karmodayathI thatA AtmapradezanA saMkoca-vistAra paNa para nimittajanya DAvAthI ane AtmAno svabhAva na hovAthI yathArtha nathI. svabhAva ane zaktimAM eTale pharaka che ke, svabhAva
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ 318 sarvathA kadI paNa avyakta nathI thato paNa zakti kadI kadI vyaktarUpa paNa thAya che ane kadI avyaktarUpa paNa thAya che. jJAna AtmAne svabhAva che te saMsAra-avasthAmAM je ke vikRta thAya che, te paNa te sarvathA avyakta thato nathI. AtmAmAM vibhAvarUpa pariNata thavAnI zakita ke vidyamAna che te paNa te vikRtinA kAraNanA abhAvamAM vikRta thatI nathI. siddhAtmAmAM paNa te zakti vidyamAna che chatAM te muktAvasthAmAM vyakta thatI nathI. kAraNa ke tene vyakta karavAvAlA kAraNane (karma) abhAva che. AtmAzuddha jJAnaghanekasvabhAvavAlo che, vyavahArathI tenA jJAna darzanAdi bheda karavAmAM Ave che jJAna darzanAdi vyavahAranI dRSTithI judA judA dekhAya che te paNa te jJAyakabhAvarUpa ja che, jJAyakabhAvarUpa eka svabhAvanI apekSAthI jJAna darzanAdi anekarUpa hovAthI yathArtha nathI rAgadveSAdi audayikabhAva che ke jIvanA svatasvarUpa batADavAmAM Avela che te paNa te caitanya svabhAva ane acetana svabhAvanA saMgarUpa hevAthI yathArtha nathI. baddhapRSNatva, anyatva, aniyatatva, savizeSatva ane saMyukatavarUpa bhAva sarvathA ayathArthanathI. teone AtmAnA vibhAvika avasthA sAthe saMbaMdha che. arthAt saMsAranI apekSAthI te bhAva karthacita yathArtha che paNa je te bhAva sarvathA ayathArtha hata arthAta avidyamAna heta te yathArtha AtmAnI prAptino upAya zAstrakAra zA mATe batADatI sAMkhya, puruSa (AtmA) ne sarvathA abaddha mAne che paNa jainadarzana AtmAne zuddha dravyAkinayanI dRSTithI abaddhaskRSTa mAne che te paNa vyavahAra
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ 319 nayanI apekSAthI baddhapRSTa mAne che. eja hisAbe te sAMkhya ane jenomAM pharaka che. keTalAka vidvAnoe abaddhaskRSTa padane abaddha-aspRSTa e artha karela che. je ke te artha beTa che tema kahevAne amAre bhAvArtha nathI paNa tene antarbhAva artha te "baddhakarmonA paramANuothI aspaSTapaNe, ema artha kare vyAjabI che." jyAM zuddhAtmAnA svabhAvamAM pAradravya skRSTatva antabhUta nathI thato? to pachI saMleSarUpa baddhatva temAM kevIrIte gaNI (dAkhala karI) zakAya. baddhaskRSTatvane artha baMdhAelA karmonA paramANuothI sparzayukta che tema mAnavuM barobara che paNa abaddha pugala paramANuothI nahIM. siddhAvasthAne pAmela zuddhAtmA karmabaMdha rahita che, tethI karma paramAzuone AtmAnI sAthe saMbaMdha na hovAthI karma paramANu AtmAne sparza karatAM nathI. je zuddhAtmAne karma paramANuothI spati ke svabhAva heta to kaIpaNa saMjogomAM paradravyathI pRSTa thavAno AtmAno svabhAva kadIpaNa chuTata nahIM. tethI ema nakakI thayuM ke paradravya pRSTa kadIpaNa AtmAne svabhAva thaI zakatuM nathI. ane tethI siddhAvasthAmAM zuddhAtmAne karma paramAzuone sparza nathI. | svabhAva vibhAvanI apekSAthI arthAt dravyArthika paryAyArthika nonI apekSAe pAMca prakAranA daSTAMta - kamalIpatra, mATI, samudra, suvarNa ane pANIthI batADavAmAM Avela che. AtmAmAM rAgadveSAdibhAva saMsAra avasthAmAM dekhAya che, topaNa te bhAva AtmasvabhAvanI apekSAthI AtmAnA nathI. je te bhAva AtmAnA hatA te muktAvasthAmAM paNa tene
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ 320. sabhAva dekhavAmAM Avata. AtmapradezanI sAthe saMliSTa (saMga) karma paramANu jyAre pitAnA svarUpane anubhava karAve che, tyAre cetanabhAvanI sAthe acetana bhAvane saMga thaI jAya che ane rAgadveSAdi vaibhAvikabhAva utpanna thAya che. cetanAcetana dravya saMleSathI utpanna thayela rAgadveSAdi vaibhAvika paryAyAnI mukhyatAthI acetanadravyanA svabhAvanI sAthe AtmasvabhAvanuM saMyuktapaNe yathArtha che; paraMtu AtmAnA zuddhasvabhAvanI apekSAthI jJAnaghanekasvabhAvanI mukhyatAnI apekSAthI te saMyuktatva bhUtArtha nathI. yaH pazyati AtmAnaM abaddhaspRSTamananyamavizeSam / apadezasAntamadhyaM pazyati jinazAsanaM sarvam // 372 // artha-je puruSa AtmAne abaddhaskRSTa, ananya, avizeSa (tathA upalakSaNathI niyata ane asaMyukata) dekhe che te sarva jinazAsanane dekhe che-ke je jinazAsana bAhya dravyakSata temaja atyaMtara jJAnarUpa bhAvakRtavALuM che. TIkA - je A abaddhapRSTa, ananya, niyata, avizeSa ane asaMyukata evA pAMca bhAve svarUpa AtmAnI anubhUti che te nizcayathI samasta jina zAsananI anubhUti che. kAraNa ke zrutajJAna pote AtmA ja che tethI jJAnanI anubhUti te ja AtmAnI anubhUti che paraMtu have tyAM sAmAnya jJAnanA AvibhAva (pragaTapaNuM) ane vizeSa yAkAra jJAnanA tibhAva (AcchAdana) thI jyAre jJAnamAtrane anubhava karavAmAM Ave tyAre jJAna pragaTa
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ karI anubhavamAM Ave che te paNa jeo ajJAnI cheremAM Asakata che temane te svAdamAM AvatuM nathI, te pragaTa daSTAMtathI batAvIe chIe jema-aneka tarehanA zAka Adi bhejanonA saMbaMdhathI upajela sAmAnya lavaNanA tirabhAva ane vizeSa lavaNanA AvirbhAvathI anubhavamAM AvatuM je (sAmAnyanA. tibhAvarUpa ane zAka Adi svAdale bhedarUpa-vizeSarU5) lavaNa tene svAda ajJAnI, zAkanA lupa manuSyane Ave che paNa anyanA saMbaMdharahitapaNAthI upajela sAmAnyanA AvirbhAva ne vizeSanA tirobhAvathI anubhavamAM AvatuM je ekAkAra abhedarUpa. lavaNa tene svAda AvatuM nathI; vaLI paramArthathI jovAmAM Ave te te, je vizeSanA AvirbhAvathI anubhavamAM AvatuM (kSArarasarUpa) lavaNa che te ja sAmAnyanA AvirbhAvathI anubhavamAM AvatuM ( kSArarasarUpa) lavaNa che. evI rIte-aneka prakAranA senA AkAra sAthe miznarUpa paNAthI upajela sAmAnya tibhAva ane vizeSane AvirbhAvathI anubhavamAM AvatuM ( vizeSabhAvarUpa, bhedarUpa, anekAkArarUpa) jJAna te ajJAna, reya lubdha chone svAdamAM Ave che. paNa anya sevAkAranA saMga rahitapaNathI upajela sAmAnyanA AvirbhAva ne vizeSanA tirobhAvathI anubhavamAM AvatuM je ekAkAra abhedarUpa jJAna te svAdamAM AvatuM nathI; vaLI paramArthathI vicArIe te te, je jJAna vizeSanA AvirbhAvathI anubhavamAM Ave che te je jJAna sAmAnya AvirbhAvathI anubhavamAM Ave che. alubdha jJAnIone te, jema saMdhavanI gAMgaDI, anyadravyanA sAgane vyavaracheda karIne kevaLa siMdhavane ja anubhava karavAmAM AvatAM, sarvatra eka sArarasa paNAne
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ sara lIdhe sApaNuM vAdamAM Ave che tema aAtmA paNu, parabdhanA "cAMganA vyavaccheda karIne kevaLa AtmAnA ja anubhava karavAmAM AvatAM satra ekavijJAnaghanapaNAne lIdhe jJAnapaNe svAdamAM Ave che. bhASA :- ahIM AtmAnI anubhUti teja jJAnanI anubhUti kahevAmAM AvI che. ajJAnI jana seyAmAMja iMdriyajJAnanA viSayAmAMjodha thai rahyA che; tee IMdriyajJAnanA viSayeAthI anekA kAra thayela jJAnane ja jJeyamAtra AsvAde che paraMtu zaeNceAthI bhinna jJAnamAtranA AsvAda nathI letA, ane jee jJAnI che. zaiyAmAM Asakta nathI te jJeyAthI judA ekAkAra jJAnaneAja AsvAda leche,-jema zAkAthI judI mIThAMnI kaNInA kSAramAtra svAda Ave tevI rIte AsvAda le che, kAraNa ke jJAna che te AtmA che ane AtmA che te jJAna che. A pramANe guNI guNunI abheda dRSTimAM AvatuM je sarva padravyathI jIvuM, potAnA pAMcAmAM ekarUpa nizcaLa, pAtAnA guNeAmAM ekarUpa, paranimittathI utpanna thayela bhAvAthI bhinna peAtAnuM svarUpa, tenu anubhavana te jJAnanuM anubhavana che, ane A anubhavana te bhAva zrutajJAnarUpa .jinazAsananuM anubhavana che. yuddha nayathI AmAM kAMI bheda nathI. ' vizeSA:- praznakAra praznakare che ke hai bhagavata! AtmA eka akhaMDa dravya che paraMtu temAM tAdAtmasabaMdhathI rahevAvAlA svabhAvabhUta jJAnaguNu sarvathA akhaMDa nathI; kAraNa ke te ana Mta ocAkArane dhAraNa kare che--arthAt jJAnamAM jeTalA jJeyAkAra
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAya che teTalA temAM khaMDa vibhAga thAya che. saMsAramAM paNa A ghaTajJAna che A paTajJAna che evuM kahevAmAM Ave che, jethI jJAnapaNa khaMDarUpa siddha thAya che. evI dazAmAM akhaMDa AtmA ane khaMDarUpa jJAnaguNano temAM tAdAbhya saMbadha kevI rIte mAnI zakAya je AtmArUpI guNI ane jJAnarUpI guNamAM tAlAo saMbaMdha ghaTita na thayo te AtmAnubhUti, jJAnAnubhUtirUpa athavA bhAvakRtane AtmA na mAnI zakAya evI hAlatamAM (dazA) zAstrakArone AtmAnubhUtine jinazAsananI anubhUtirUpa je lakhela che te kaI rIte prAmANika mAnI zakAya? arthAt prAmAvika na mAnI zakAya, e ziSyane prazna che. tene AcArya daSTAMta dvArA uttara Ape che. daSTAMta - kSArarasa nimakane guNa che, kAraNa ke te nimakanI gAMgaDImAM sAmAnyapathI vyApaka che. arthAta tAdAstha saMbaMdha che. have lavaNane koI eka paratvyamAM nAkhavAmAM AvatAM parAThavyA sAthe lavaNane saMyoga saMbaMdha thatAM ja teno rasa parivartana thaI jAya che. arthAt paravyanA saMgathI rahita sAmAnya lavaNanA svAdathI paravyanA saMcAgathI yukta lavaNane svAda kei anya prakArano thai jAya che. ahIM kahevAnuM tAtparya e che ke jyAra nimakane paraha sAtha saMga thAya che tyAre tene kSArarasarUpa sAmAnyadharma apragaTa rahe che ane vizeSa kSArarasa pragaTa thaI jAya che. je vyaMjane (zAka bhejanAdi) ne bhI ajJAnI jIva ajJAnatAvaza tenA vizeSatAthIyukata lavaNa ja priya lAge che. tene lavANane sAmAnya kSArarasapriya lAgatuM nathI. arthAt zAnathI
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra4. ja karavAnA bhinna bhinna che paNa ane tenuM lavaNanA svAbhAvika kSArarasarUpaguNanI tarapha dhyAna ja jatuM nathI. judAjudA paradravyonA saMgathI lavaNane kSArarasamAM jeke nAnAM prakAranI vizeSatAo dekhAya che te paNa te bhinna bhinna kSArarasamAM lavaNane ja sAmAnyarUpa kSArarasa che. tevI rIte AtmAne jJAnaguNa sarve AtmAomAM hevAthI te AtmAne sAmAnya guNa che. zeyanA Akorane grahaNa kare te jJAnane dharma (svabhAva che. zeya. anaMta che tethI yAkAra paNa anaMta che. jenI vizeSatAthI yAkAra paNa bhinna bhinna che. te bhinna bhinna reyAkArane grahaNa karavAvALuM jJAna paNa bhinna bhinna khaMDa rUpa che. te ajJAnI jIva jJAnanA sevAkArakRta bhinna bhinna khaMDene ja dekhe che. jJAnanA pratyeka khaMDamAM vidyamAna sAmAnya jJAna tarapha tenI daSTi jatI nathI, teja tenuM ajJAna che. sAmAnya jJAnanA A bhinna bhinna khaMDamAM sAmAnya jJAna apragaTa rahe che ane pAradravyane kAraNe vizeSa pragaTa thAya che. A bhinna bhinna jJAna khaMDamAM je jJAna che temAM ane sAmAnya jJAnamAM kaI pharaka nathI. jJAnatva (sAmAnya jJAnanI dRSTithI banne ekaja che. je pramANe vyaMjanamAM bhejanAdi) jenI Asakti hotI nathI ane nimaka (lavaNa) nA kSArarasarUpa svAbhAvika guNa ne jANe che evA puruSa ne nimakanI gAMgaDIne, anya dravyane cheDI jyAre anubhava karavAmAM Ave che tyAre sAmAnya lavaNano ja svAda Ave che. te pramANe reyAmAM lukhya nathI ane je jJAnavAna che evA puruSane AtmAnA yarUpa anya dravyanA AkArane choDI jyAre anubhava karavAmAM Ave che tyAre AtmA sarva prakArathI ekavijJAnaghanarUpa hevAthI jJAnarUpathI ja anubhava thAya che. jJAna ane sAmAnya jJAna jJAnanI
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ 325 yAkAranA saMparkathI jJAna bhale khaMDa khaMDa rUpe dekhAtuM hoya, paraMtu te jJAnamAM sAmAnya jJAnane sadabhAva hovAthI te sAmAnya jJAnathI judu nathI. AtmAnI mAphaka jJAna paNuM akhaMDa hevAthI AtmA ane jJAnamAM tAdAtma saMbaMdha thaI zake che, tethI zrutajJAna svayaM AtmA hovAthI AtmAnubhUtine artha jJAnAnubhUti ja che. jinazAsana kRtajJAna hovAthI AtmAnI anubhUti che te ja jinazAsananI anubhUti che. ahIM jinazAsanathI arthAta zrutajJAnathI bhAvakRtajJAna ja grahaNa karavA gyA che. (abhISTa che.) kAraNa gAthA sUtramAM jinazAsananuM "pAtrA" evuM vizeSaNa Apela che. jenAthI arthanuM pratipAdana thAya che tene apadeza kaheze ane apadezane artha che zabda ane zabdathI vyakRta abhISTa che. (grahaNa karavAyogya che) zabdathI je kahevAmAM Ave che ane jJAnathI jenI anubhUti thAya che tene apadeza sUtramadhya kahe che. tAtparya vRtimAM jinazAsanane bhAvakruta kahyuM che. ___vyavahAro'bhUtArtho bhUtAoM darzitastu shuddhnyH| . bhUtArthamAzritaH khalu samyagdRSTirmavati jIvaH // 373 // anyathArtha -vyavahAranaya abhUtAI che ane zuddhanaya bhUtAI che ema bAlIzvaroe darzAvyuM che. je jIva bhUtArthane Azraya kare che te jIva nizcayathI samyagdaSTi che. TIkA -vyavahAranaya badheya abhUtAI hevAthI avidyamAna, asatya abhUta arthane pragaTa kare che ane zuddhanaya eka hovAthI bhUtAI che tethI vidyamAna, satya, bhUta arthane pragaTa kare che)
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ 326 A vAta dRSTAMtathI khaMtAvIe chIe H- jema pramaLa kAdevanA maLavAthI jenA sahaja eka nirmaLabhAva tiAbhUta (AcchAdita) thaI gayA che evA jaLanA anubhava karanAra puruSA-jaLa ane kAdavanA viveka nahi karanArA ghaNA tA, tene (jaLane) malina ja anubhave che; paNa keTalAka peAtAnA hAthathI nAkhelA takaLa (naLI auSadhi) nA paDavAmAtrathI upajelA jaLa-kAdavanA vivekapaNAthI, peAtAnA puruSAkAradvArA AvirbhUta karavAmAM AvelA sahaja eka nirmAMLabhAvapaNAne lIdhe, tene (jaLane) nirmaLa ja anubhave che. evI rIte prakhaLa karmanA maLavAthI jenA sahaja eka jJAyakabhAva tiIbhUta thai gayA che evA AtmAnA anubhava karanAra puruSa-AtmA ane karmanA viveka nahi karanArA, vyavahArathI vimAhita hRdayavALAe tA, tene (AtmAne) jemAM bhAvAnuM vizvarUpapaNa (anekarUpapaNa) pragaTa che evA anubhave che; paNa bhUtA zIA (zuddhanayane dekhanArAo) peAtAnI buddhithI nAkhelA zuddhanaya anusAra meSa thavAmAtrathI upajelA Atma-karmanA vivekapaNAthI peAtAnA puruSAkAradvArA AvirbhUta karavAmAM AvelA saheja ekajJAyakavabhAvapaNAne lIdhe, tene (AtmAne) jemAM eka jJAyakabhAva prakAzamAna che evA anubhave che. ahIM, zuddhanaya katamULanA sthAne che tethI je zuddhanayanA Azraya kare che teoja samyaka avaleAkana karatA (hAvAthI) samyagdaSTi che paNa bIjA ( je azuddhanayane sarvathA Azraya kare che te ) sabhyadRSTi nathI. mATe ka`thI bhinna AtmAnA dekhanArAoe vyavahAranaya anusaravA cogya nathI. '
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ karacha bhAvArtha- ahIM vyavahAranayane abhUtArtha ane zuddhAthane bhUtArtha kahe che. jene viSaya vidyamAna na hoya, asatyArtha hoya tene abhUtArtha kahe che. vyavahAranayane abhUtArtha kahevAne Azaya e che ke zuddhanayane viSaya abheda ekAkArarUpa nitya dravya che, tenI draSTimAM bheda dekhAtuM nathI, mATe tenI daSTimAM bheda avidyamAna, asatyArtha ja kahevuM joIe. ema na samajavuM ke bhedarUpa kAMI vastu ja nathI. je ema mAnavAmAM Ave te te jema vedAntamatavALAe bhedarUpa anityane dekhI avastu mAyAsvarUpa kahe che ane sarvavyApaka eka abheda nitya zuddhabrahmane vastu kahe che, evuM Thare ane tethI sarvathA ekAMta zuddhanayanA pakSarUpa mithyASTine ja prasaMga Ave. mATe ahIM ema samajavuM ke jinavANI syAdavAdarUpa che, prajanavaza nayane mukhya-gaNu karIne kahe che. prANIone bhedarUpa vyavahArane pakSa te anAdikALathI ja che ane e upadeza paNa bahudhA sarva prANIo paraspara kare che. vaLI jinavANumAM vyavahArane upadeza zuddhanayane hastAvalaMba (sahAyaka) jANI bahu karyo che, paNa enuM phaLa saMsAra ja che. zuddhanayane pakSa te kadI Avyo nathI ane ene upadeza paNa virala che-kayAMka kayAMka che. tethI upakArI zrIgurue zuddhanayanA grahaNanuM phaLa mokSa jANIne e upadeza pradhAnatAthI (mukhyatAthI) dIdhuM che ke- "zuddhanaya bhUtArtha che, satyArtha che, ene Azraya karavAthI samyagdaSTi thaI zakAya che ene jANyA vinA jyAM sudhI jIva vyavahAramAM magna che tyAM sudhI AtmAnAM jJAnazraddhAnarUpa nizcaya samyaktva thaI zakatuM nathI" ema Azaya jANa.
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3ra vizeSArtha bhUta" zabdano artha "svAbhAvika zuddha svabhAve yukta padArtha ema thAya che e padArtha jeno viSaya nathI banate arthAt vikRta sahajeka svabhAvarUpa padArtha jene viSaya paDe che e je "naya" tene vyavahAra naya kahe che. te vyavahAra naya zRMddha svabhAva yukta padArthanuM pratipAdana karI zakatuM nathI. daSTAMta - pANIne svAbhAvika zuddha svabhAva te nirmaLa (svaccha) che paNa temAM mATI maLI javAthI malina thaI jAya che. mATIrUpa anya padArthanA sAgathI pANI pitAnA nirmaLa zuddhasvabhAvathI cuta thaI jAya che. arthAt tene zuddhasvabhAva vikRta thaI jAya che. te vibhAva paryAyarUpa banI jAya che. ajJAnI (avivekI puruSa) jIva mATI ane nirmala pANInuM pRthakkaraNa ( judApaNuM) karI zakta nathI. arthAta te avivekane kAraNe malina pANane svAda le che-pIve che. te ajJAnI java malinarUpa pANIne svabhAva (dharma) samaje che. malinatA kharekhara (bhUtAIthI) pANIne svabhAva nathI, te mATIrUpa anya padArthanA saMvalana (mizraNa) thI malina thayuM che. pANI ane mATI ema bane atyaMta bhinna bhinna padArthonA saMgathI utpanna thate saMbaMdha ja ahIM nayane viSaya thaI paDe che arthAt pAnuM malinapaNuM te anupacaritA sadabhUtavyavahAranaya viSaya che. te nayanuM lakSaNa nIce pramANe che. "saMkSeSa sahita vastu saMbaMdha viSaye'nupacAritA sadbhUta vyavahAraH yathAjIvasya zarIram // dArgonika-AtmAne svAbhAvika zuddhasvabhAva jJAyaka paNuM che. paNa tenAthI atyata bhinna padArtha je prabala karma paramANu
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ 328 tenA saMzleSa 'saMga thI A AtmAne svabhAve AchAdita thaI gayA che. e AtmAno anubhava karanAra puruSa jyAre tene anubhava kare che tyAre AtmA zuddhajJAyakekasvabhAvane dhAraka hovA chatAM paNa ane karmonA saMgane kAraNe prakAzamAna hevA chatAM paNa nAnA prakArane anubhava kare che. tenuM kAraNa e che ke te viveka (bhedajJAna) thI vihIna hovAthI AtmA ane karmane bheda jANI zakato nathI. ahIM AtmA ane karma pudgala bane atyaMta bhinna svabhAvavAlA padArthonA saMgathI AtmAnA svabhAvanI vidha vidha prakAre utpanna thayela avasthAne saMbaMdha ja nayane viSaya thaI paDe che, arthAt AtmAnuM malinapaNuM te anupacaritAsadabhUta vyavahAranaya ja che. evI vyavahAranayane ja sarvathA pradhAna mAnavAvAle puruSa kadI paNa samyagdaSTi thaI zakato nathI. kAraNa ke tene bhedajJAnane abhAva hovAthI zuddhajJAyakekasvabhAvasvarUpa AtmAnI anubhUti thatI nathI : eTale AtmA ane karmane atyaMta bhinna karavAvAlI bhedajJAnanI bhAvanA ja ISTa che. zuddhanizcayanayanuM lakSaNa -nipAtharagoryNa vAviSayaka guniyA yathA vacharAnADhayo navo artha:upAdhi rahita guNa ane guNInA bheda rahita abheda jene viSaya che tene zuddhanizcayanaya kahe che. jemake kevalajJAnAdika jIva che. daSTAMta - nirmaLatA te pANIne svAbhAvika zuddhabhAva che ane yuddhanizcayanayanI draSTithI te jalathI abhinna che. jyAre vivekavAna (ledajJAnI puruSanI sAme melu pANI Ave che tyAre tene
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 pANInI nirmaLatAnuM jJAna hAvAthI te peAtAnA hAthathI melA pANImAM nirmalI ( phUla athavA TakaDI ) nAkhI, mATIthI bhinna nirmaLa pANI pIve che. tevI rIte je vivekI ( bhedajJAnI ) puruSane zuddha AtmasvarUpanuM jJAna che, te peAtAnI buddhithI yuddhanayanA jJAnathI AtmA ane tenAthI atyaMta bhinna ka paramANue ane tajanya vibhAvarUpa pariNAmeAne bhinna bhinna karI pragaTa zuddhanAyakabhAvarUpa AtmAne anubhava kare che. kAraNake peAtAnA puruSArthathI te AtmAnA svAbhAvika zuddhajJAyakabhAvane pragaTa kare che. ahIM svAbhAvika ane upAdhi rahita jJAyakabhAvarUpa guNa ane zuddha AtmA te guNI temAM botamAnaMda rAyamAtam" abheda vyakta karyAM che, zuddhanizcayanaya nirmIlI auSadha samAna che. kAraNa A AtmAmAM vikRti utpanna karavAvALA karmAthI bhinna zuddhAtmAnA anubhava karAve che. je svAbhAvika zuddha AtmAnA Azcaya kare che teja samyagdaSTi che. vyavahAranayanI pradhAnatAthI azuddha AtmAnA Azcaya karanAra samyagdaSTi nathI. karma ane AtmA tenA bhinna bhinna padArtha rUpathI anubhava karavAvAlA puruSAne vyavahAra naya AdaraNIya ( anusaravA-yeAgya) nathI. " pratyazAstragimi: " A pada ema spaSTa kare che ke je A jIvAne AtmAnubhUti nathI ane AtmAnubhava thayA pachI paNa je AtmAnubhava rUpa nirvikalpa samAdhimAM magna nathI tevA jIvAne vyavahAranaya anusaravA ceAgya che. paNa samadhikAla che|DI anyakALamAM koIpaNa nayanuM anusaraNa na karavAthI tatha ane tIrthaMkulaneA nAza thai jAya che. ( jIe AlApa paddhati navavakSA devasenAcArya kRta 6 d
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ 331 ane tApUryavRtikAra zrI jayasenAcArya anusAra A gAthAnA viSayamAM vicAra karavA gya che.) vyavahAranizcayo yaH prabudhya tattvena bhavati madhyasthaH / pAmoti dezanAyAH sa eva phalamavikalaM ziSyaMH // 374 // artha- je jIva vyavahAranaya ane nizcayanayane vastusvarUpa dvArA yathArtharUpa jANu madhyastha thAya che. arthAta nizcayanaya ane vyavahAranayanA pakSapAta rahita thAya che te ja ziSya upadezanA sapUrNa phalane prApta thAya che. bhAvArtha - zretAmAM aneka guNenI AvazyakatA che. paraMtu te sarvamAM vyavahAra nizcayane jANI haThagrAhI na thavuM te mukhya guNa che. vyavahAranaya ane nizcayanayane jANavAvAlA AcArya jagatamAM dharmatIrthane pravartAve che. nizcayanayA- "rAtipi " arthAt je svAzrita hoya che tene nizcayanaya kahe che. tenA upadezanI mukhyatAthI zarIrAdika anAdi paradravyonA ekatvazraddhAnarUpa ajJAna bhAvano abhAva thAya che. bhedavijJAnanI prApti thAya che, tathA sarva paradAthI bhinna pitAnA zuddhacetanyasvarUpane anubhava thAya che. tyAre jIva paramAnaMda dazAmAM magna thaI kevalajJAnanI prApti kare che. je koI ajJAnI jIva tene jANyA vagara dharmamAM vilIna thAya che, te zarIrAdika kriyAkAnDane upAdeya mAnI saMsAranA kAraNe bhUta zubhepayegane ja muktinuM kAraNa mAnI svarUpathI bhraSTa thaI saMsAramAM
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33ra paribhramaNa kare che. eTalA mATe nizcayanayanA mukhya kathanane jANavuM paramAvazyaka che ane nizcayanayane jANyA vagara yathArtha upadezanI prApti thatI nathI. vyavahAranayA-"varAtivyavadAra pAradravyanA Azrite te vyavahAra che te parAzritarUpa upacAra kathana kahevAya che. vyavahAra nayathI jIva zarIrAdika saMbaMdharUpa saMsAra dazAne jANI saMsAranA kAraNabhUta Asava, baMdhane nirNaya karI mukita karavAnA upAyarUpa saMvara, nirjaza tamAM pravRta thAya che. paraMtu je ajJAnI jIva A vyavahAranayane jANyA vagara zuddhopayogI thavAno prayatna kare te te pahelAthI ja vyavahAra sAdhanane choDI pApAcaraNamAM magna thaI narakAdi duHkhamAM jaI paDe che. eTalA mATe vyavahAra sAdhanA ne jANavuM paramAvazyaka che. (juvo niyamasAra gAthA 4pa.) zaMkAkAra- he bhagavaMta! nizcayanaya padArthanA yathArtha svarUpane batAve che te vyavahAranayanuM kathana karavAthI zuM lAbha (kAryakArI) che? arthAta kAMI ja nathI. kAraNake Apa nizcayanayane bhUtArtha satyArtha kahe che ane vyavahAranayane abhUtArtha--asatyArtha kaho cho. uttara-ajJAnI jIvane jJAna prApta karAvavA mATe vyavahAranayane upadeza ApIe chIe. kAraNa ke te jIvane vyavahArane paricaya che, tenAthI nizcayane baMdha karAvavA vyavahAranayathI samajAvavAmAM Ave che. jemake : ghIne ghaDe kahevAthI tenuM jJAna tene jaladI thaI jAya che kemake tene te bhASAne paricaya che.
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ ajJAnI jIva nizcayanayane jANyA vagara vyavahArane ja nizcaya mAnI beThA che. AtmAnA zraddhAna, jJAna, AcaraNarUpa mokSa mArgane nahI jANatA jIva vyavahArarUpa darzana, jJAna, cAritranA sAdhanane ja pote mokSa mArga mAnI beThe che. arthAt arihaMtadeva, nirgatha guru, dayAmayI dharmanA sAdhanane ane kiMcita jinavANIne jANe pitAne samyajJAnI mAnI beThA che. vaLI mahAvratAdi kriyAnA sAdhana mAtrathI pitAne cAritravAna mAne che. e pramANe ajJAnI jIva zubhepagamAM saMtuSTa thaI zuddhopAgarUpa mokSamArgamAM pramAdI thaI jAya che arthAt kevala vyavahArane ja avalambI thaI jAya che. tethI nizcayanayane bhUtArtha ane vyavahAranayane abhUtArtha kahyo che. e pramANe vyavahAranaya ane nizcayanaya banenuM yathApadavI sArthakapaNuM batAvyuM che. ekAMtane Agraha na kara vastu svarUpa ja syAdavAdarUpa che. mATe jyAM jyAM je je pramANe egya che tyAM tyAM te te pramANe jANI zraddhAna karavuM tenuM nAma samyajJAna che. sAmAnya vizeSAtmaka vastunuM svarUpa che, sAmAnya nizcayanayane viSaya che ane vizeSa vyavahAranayane viSaya che. banne maLI pramANajJAna che. - ajjhayaNameva jhANaM paMcediyaNiggahaM kasAyaM pi| '' tatte paMcamakAle pavayaNasArabbhAsamevakujjAho // 375 // artha - pravacanasAra (jinAgama) ne abhyAsa, bhaNavuM, bhaNAvavuM, ciMtavana-manana ane varatusvarUpane vicAra ja dhyAna che. jinAgamanA abhyAsathI Indriyene nirodha (nigraha) mananuM
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ 334 vazIkaraNa ane kaSAyonuM upazama paNuM thAya che, tethI pacamakAla bharatakSetramAM eka jinAgamane ja abhyAsa kare zreSTha che. ane karmone nAza karavAnu Aja mUla kAraNa che. bhAvArtha- zrI jinendra bhagavAna praNIta satyArthInuM prakAza karavAvALuM Agama che. jinAgamanA abhyAsathI bhAvakRta ane dravyakRtanI prApti thAya che eTaluM ja nahIM paNa sAthe sAthe mana ane Indriyene pUrNa nigraha thAya che. viSaya kaSAya tathA kAma, kAdha, mAna, mAyA, rAgadveSAdi vikAra bhAvothI AtmAnI pariNati rokAI jAya che. e pramANe rAgadveSanI pariNatine saMrodha thavAthI AtmA pitAnA svAsamaya rasamAM tallIna thaI jAya che. svAtmasvabhAvamAM sthira thavuM te ja dhyAna che. NANI khavei kammaM gANavaleNedi subolae aNNANI / vijjo bhesajjamahaM jANe idi Nassave vAhI // 376 // artha-jJAnI puruSa pitAnA jJAnamalathI karmone naSTa karI nAkhe che evuM je kahe che, te ajJAnI che. kAraNa ke vagara cAritra ekaluM jJAnathI kadI paNa karma naSTa thaI zakatuM nathI. huM badhI auSadhine jANuM chuM. huM eka vidvAna vaida chuM. ema kahevA mAtrathI zuM vyAdhio nAza thaI jAya che ? kadI paNa nathI thatI. bhAvArtha- jema rega ane auSadhi jANavA mAtrathI vyAdhi dara thatI nathI tema ekalA zuSkajJAnathI karmano nAza thato nathI. jema auSadhine ghUMTI, pIsI, gaLIne pIvAthI vyAdhinAza thAya che
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 te pramANe cAritrathI kanaSTa thAya che. " rAtri cAritra teja dharma che. ane dharma te meha bha rahita AtmAnuM samatA pariNAma che. mATe he bhayo ! vyavahAra cAritra dhAraNa karI (sAdhana) sAdhyarUpI nizcayacAritranI (AtmaramaNatA) siddhi kare. khAipUjAlAI sakArAI kimicchase joii| - icchasi jai paraloyaM tehiM kiM tujjha paraloyaM // 377 artha - he jJAnI ! tuM tAre paraloka sudhAravA IcchA kare che te pharI tuM tArI prasiddhinI IcchA kema kare che? tuM meTAI meLavavAnI IcchA kema kare che? koIpaNa prakAranI lAbhanI IcchA kema kare che? keI (anya) thI AdarasatkAra karAvavAnI IcchA kema kare che? he jJAnI ! AvI tArI pariNatithI arthAt AvI vAtenA lakSathI (abhiprAyathI) tAre paraleka kadI paNa sudhArI zakaze nahIM. bhAvArtha - paralekamAM AtmAne sukhanI prApti thavI, mokSanI prApti thavI te ja paralokanuM sudharavApaNa che mokSanI prApti Adara, satkAra athavA khyAti pUjA lAbhathI thaI zakatI nathI. tethI evI IcchA karavI sarvathA nakAmI che. mokSanI prApti ratnatrayathI thAya che. mATe te jJAnI! tuM mAnAdine cheDI ekAMtamAM ratnatrayanI ArAdhanA kara, ke jethI tene mekSa lakSmInI prApti thaze.
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ 336 usamaIsammattaM micchattavaleNa pellae tss| parivahaMti kasAyA avasappiNi kAla doseNa // 378 // artha - A avasarpiNI kALamAM vartamAna kALanA dRSathI mithyAtva karmane tIvra udaya upazama samyakatvane nAza kare che tathA kaSAye nI vRddhi banI rahe che. arthAt A avasarpiNI kALamAM kaSAyanI vRddhi ghaNI hoya che. tethI mithyAtvane prabala udaya rahevAthI upazama samyakatva paNa thaI zakatuM nathI ane kadAca je thAya che te tene zIdhra nAza thaI jAya che. bhAvArtha- vartamAna paMcama kALamAM kaI paNa jIva samyakatva sahita ahIM utpanna thato nathI temaja keIne kSAyaka samyakatva utpanna thatuM nathI. je kadAca kaI bhavya jIvane samyakatva upanna thAya che te te prathama pazama samyakatva thAya che. te paNa vadhAre vakhata nahI rahetAM zIdhra nAza thaI jAya che. kAraNa ke vartamAna kALamAM jene mithyAtva karmane tIvra udaya rahe che, temaja kaSAyanI vRddhi paNa vadhAre pramANamAM hoya che. madisudaNANavaleNa du sacchaMdaM vollaI jiNucamidi / jo so hoi kudihI Na hoI jiNamaggalaggaravo // 379 // artha - je manuSya matijJAna, kRtajJAnanA abhimAnathI zrI jinendradeva dvArA pratipAdita arthane svachaMda (potAnI manakalapanAthI jematema virUddhArtha athavA AgamanA satyArthIne chupAvI mithyA artharU5) thI kahe che te mithyASTi che. te jIva jina
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ karaNa dharmanuM pAlana karavA chatAM paNa jaina dhama thI sarvathA parAmukha che, jaina dharmothI te jIva bahirbhUta mithyArdaSTi ja jANavA. bhAvArtha:- jene buddhi ane jJAnanI prakharatA che, paraMtu darzInamehanIyakanA jene urjAya che evA jIva jaina dharmane dhAraNa karyo chatAM paNa peAtAnA jJAnanA mithyA abhimAnathI zrI jinendrabhagavAna dvArA pratipAdita anA svarUpane Agama virUddha anyathA artha kare che, te mithyAdaSTi che. je viSaya, kaSAya, mAna, baDAi Adi svArtha vaza athavA peAtAnI pUjA pratiSTA vaza ( athavA kAI rAga dveSa vaza) thaI peAtAnA jJAnanA abhimAnathI AgamanA a ne peAtAnA manakalpita artha dvArA viparIta ( virUddha ) pratipAdana kare che te mithyASTi che. svarUpa viparyAsa, leka viparyAya, lakSaNa viSayosa, kAraNa viparyAsathI vastunuM svarUpa anyathA thaI jAya che. je rAgIdveSI pakSapAtI manuSya kuzikSA prApta karI peAtAnA jJAnanA madamAM viveka ane vicAra rahita thai viSaya kaSAyAnI puSTi mATe jinAgamanA artha viparIta kare che, athavA peAtAnA manakalpita artha karI jinAgamanuM svarUpa khetalAvI (kahIne ) ne vastu svarUpamAM viparyAsa utpanna kare che, te pApI che. jainI hAvA chatAM jaina dharmathI mahibhUta mithyAdRSTi che. je manuSya sadAcAra--nIti-cAritra ane dharmanA lepa karI svachaMdI asadAcAra dharmanuM svarUpa khetalAvI jinAgamanI chApa ( sAkha) mArI jinAgamane avarNavAda lagADe che, te paNa pApI jinadharmathI mahibhUta mithyAdRSTi che. je manuSya tarka ane yutithI saMyama-tapa-tyAgarUpa dharmanA mULabhUta siddhAMtane cheDI asaMyama,
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ alapa, atyAgarUpa svacchedI, arthano anartha darzAvI bIjA ine bhaSTAcArane upadeza, jinAgamanI chApa mArI Ape che, te pitAnuM ane paranuM ahita karanAra jinAgamane virodhI (vairI) pApa mithyASTi che. antardarzanamohasya bhanyasyApazame sati / tarApovAne vAri re vAhano 280nA bahiHkAraNasAkalyepyasyoptattarapIkSaNAt / kadAcidanyathAtasyAnupapattaritisphuTam // 381 // artha - darzanamohanIyakarmanA upazama, kSayapazama athavA tenA kSayarUpa antaraMga kAraNe thavAthI ke bhavya jIvane samyagdarzananI utpatti thatI dekhavAmAM Ave che, tathA jinamahimAnA darzana, jAtismaraNa, vedanA, adhigama (dharmazravaNa); adhAkaraNa, apUrvakaraNa ane anivRtikaraNa Adi bahiraMga kAraNenI saMpUrNatA malavAthI A samyagdarzana keI kAI ne kyAreka kyAreka utpatti thatI dekhavAmAM Ave che. bahiraMga ane antaraMga kAraNenI pUrNatA na hovAthI samyagdarzananI utpatti thavI asiddha che A vAta badhAnI sanmukha spaSTarUpathI siddha thaI jAya che. bhAvArtha- samyaktva pariNAmanuM bAhya sahakArI kAraNa dravyakRtarUpa jinavANI che. kemake te vANI AtmA - anAtmAnuM jJAna (viveka) karAvavAvALI che. je jIva te jina upadiSTa kRtane
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ 369 dhAraNa karanAra (jANanAra) tattvajJAnI che, tene darzanamohanIyanA laya, upazama, pazama antaraMga kAraNa che. arthAta je vyaktine samyakatva pragaTa thavAnuM che te vyakitane samyakatva utpattimAM jinazrata bAhya sahakArI kAraNa che, ane te zAstrajJAna thI pariNata jJAtArUpa tene AtmA (abhedarUpathI) upAdAna kAraNa che eTale tenuM antaraMga kAraNa bAdhaka darzanamehanIyanA kSaya, upazamAdi che. paNa keI jIvane samyakatva uttimAM anya tatvajJAnI puruSa karI paNa antaraMga kAraNa banI zake nahIM. samatassanimittaM jiNasuttaM tasya jANayA purisA / .: aMtaraheU bhaNidA daMsaNamohasya khayahudI // 382 // artha - samyakatvanuM nimitta jinasUtra che jinasUtranA jJAyaka puruSane samyakatva thavAmAM antaraMga kAraNa darzanamehanIne kSapazama, upazama ane kSaya che. bhAvArtha- samyakatva pariNAmanuM bAhya sahakArI kAraNa vItarAga sarvadevanA mukhakamalamAMthI nIkaLeluM sarva padArthonA pratipAdanamAM samartha evuM-dravyazratarUpa tatvajJAna ja che kemake te upacArathI padArthonA nirNayanuM kAraNa che. samyagdarzana thavAmAM aMtaraMga kAraNa darzanamehanIyanuM kSaya, upazama tathA kSapazama che. vizeSArtha - samyagdarzananI utpattimAM bAhya nimitta kAraNa, antaraMga nimitta kAraNa ane upAdAna kAraNanI AvazyaktA che. jinabimbadarzana (munidarzana, siddhakSetra darzana, jinamahimAdi
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 340, kalyANakanuM darzana garbhita che) dharmazravaNa (dharmopadeza) jAtismara, vedanA, devaddhi Adi bAhya nimitta kAraNa che. antaraMga kAraNa darzana mehanIya karmane kSaya, upazama, kSApazama che ane dravya dRSTithI samyagdarzananuM upAdAnakAraNa samyakatva nAmane AtmAne eka svataMtra guNa che ane paryAyaSTithI samyagdarzana, upAdAna kAraNa tenI pUrva kSaNavatI paryAya che. - jinasUtranA arthane abhiprAya je mukhathI kahevAmAM Ave te te mokhika dravyakRta che ane je te sUtrane arthathI athavA abhiprAyathI lipibaddha karavAmAM Ave te zAstra likhita dravyazrata che. AcAryo ne zAstra lakhavAnuM mukhya prajana te bhavya ivene bAhya jinendra vANI jANavAne hetu thAya, te ja che. arthAta je graMthanA nimittathI sAta tane athavA AtmAne yathArtha bodha thAya te upacArathI samyagdarzananuM bAhya nimita kAraNa che. kemake te zAstrajJAna samIcIna upadezathI yukta kare che. athavA te banne samAnarUpathI samyagdarzavanI uttine bahA nimitta kAraNa che. (juo artha prakAzikA pRSTa 9-ra0) je antaraMga mithyAtvAdi prakRtienA udayathI mithyadarzana athavA mithyAtvarUpa AtmAnA samyakatva guNanI pariNati thaI rahI hatI te darzanameha mithyAtvAdinA anudayathI samyagdarzanarUpa avasthA utpanna thAya che. te ja vakhate jJAnane kSapazama, je sAta tane jANI rahyo hato te ja jJAnane samIcIne jJAna kahevAmAM Ave che. te ja samayamAM te jIvane svAnubhUti paNa pragaTa thaI jAya che. A samyagdarzana kharekhara AtmAne sUkSama
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ jI nirvikalpa paryAya che. abheda vivakSAthI svAnubhUtirUpa jJAna ne samyagdarzana kahe che kemake te samyagdarzana thayA pachI ja prApta thAya che. . - jinasUtra, dravya ane bhAvarUpa (bhedathI) be prakAre hoya che, je bhAvasUtrarUpa jJAnane antaraMga kAraNa mAnavAmAM Ave te paNa te samyagdarzananuM upAdAna kAraNa thaI zakatuM nathI paNa sahakArI antaraMga kAraNa thaI zake che. kemake samyakatva guNanI paryAya samyagdarzana che ane jJAna guNanI paryAya jJAnarUpa che. abheda vivakSAe upAdAna paNa thaI zake che. prazama, saMvega, anukaMpA ane Astikya Adi guNe samyagdarzana thayA pachI ja prApta thAya che arthAta pragaTa thAya che. keInA upadezathI samyagdarzana utpanna thAya tene adhigama samyagdarzana kahe che ane pUrvanA saMskAranA baLe bAhA upadeza vinA samyagdarzana utpanna thAya tene nisarga samyagdarzana kahe che. kaI jIva dravyazratane antaraMga kAraNa mAne che te te jema ane prANuM mAnavAmAM Ave che, tema kAryamAM upacAra karI kAraNa kahI zakAya, paNa kharekhara te bAhya sahakArI kAyaNa che. abhavyadravyaliMgI mithyASTimuninuM drazrutajJAna agiyAra aMga navapUrvanuM yathArtha jinendra, kathanAnusAra hoya che. tethI te te dravyakRtane agyAra aMga navapUrva kahyuM che. te dravyazratane yathArthatA prApta na hoya te te zratane suzruta nahi kahetA zrata kahevAmAM Avata, paNa tema to kahevAmAM AvyuM nathI. jinendra
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 142 bhagavAnanI vANI IcchA rahita hovA chatAM te paudagalika che. tenuM upAdAna kAraNa jaDapudagaladravya che ane chavAstha bhavya ke abhavyanI vANa IcchA pUrvaka hovA chatAM (jue niyamasAra gAthA 173-174) paNa te vANInuM upAdAna kAraNa pudgala ja che arthAt pudagala (bhASAvargaNa) nuM ja pariNamana che. je vANIthI sAta tavAdine yathArtha baMdha thAya te ja vANIne sukRti kahI che ane je vANathI AtmAne yathArtha baMdha na thAya te vANIne dukati kahevAmAM AvI che. chatAM ane vANInuM upAdAna kAraNa pulaja che athavA padagalika vANuM che. jinendrabhagavAnanI vANI (jinavANI tene kahe che ke jenAthI AtmAne samicIna baMdha thAya che ane te badhathI bhedajJAna sva-paranuM yathArtha jJAna thatAM rAgAdi bhAvakarmone jItI zakAya te vANIne jinavANuM kahe che. ane jitanArane jina kahe che) ane mithyAbdi muninI vANImAM kaI deSa nathI. deSa to mAtra te muninA upAdAnane che ke, je te bhAve pariNamatuM nathI. paNa tenI vANIthI athavA upadezathI anya bhavya AtmAo samyagdarzana prApta karI zake che athavA samyagdaSTi thAya che. ane tene AtmA te bhAva (samyagdarzana) thI vaMcita rahe che tyAM deSa tenA upAdAna te che vANune nathI. mekSamArga prakAzaka:- adhikAra sAtame (gujarAtI) pRSTa 240 mAM paM. TeDalamalajI lakhe che ke, tatvajJAnanuM kAraNa te adhyAtmarUpa dravyAnuyeganAM zAsA che, tyAM koI jIva e zAstrone paNa abhyAsa kare che paraMtu jyAM jema lakhyuM che tema pite nirNaya karI pitAne pitArUpa, parane pararUpa tathA AsavAdikane AvAdikarU5 zraddhAna karatuM nathI, kadApi mukhathI te
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ yathAvat nirUpaNuM evuM paNa kare ke jenA upadezathI anya jIva samyagdaSTi thaI jAya; jema koI puruSa strIne svAMga dharI evuM gAyana kare ke je sAMbhaLIne anya puruSa-srI kAmarUpa thaI jAya. paNa Ate jevuM zIkhyo tevuM kahe che, paraMtu tene bhAva kAMI tene bhAsato nathI tethI pate kAmAsakata thatA nathI; tema A jevuM lakhyuM che te upadeza Ape che paraMtu pite anubhava karate nathI e pramANe te te agiAra aMga sudhI bhaNe te paNa tethI siddhi thatI nathI. zrI kArtika maharSividyAnaMda viracita khaMDa 2 pRSTa 13 thI paNa siddha thAya che ke vyaliMgI muninA upadezathI aneka bhavya jIva samyagdarzanane prApta karI zake che. zrI sarvArthasiddhi, (zrI pUjyapAdasvAmI kRta) zrI rAjavArtikalakAra (zrI akalaMka bhaTTa) paMcAdhyAya (bIjo adhyAya gAthA 19) mAM kahyuM che ke dravyaliMga dhAraNa karavAvALo muni agiAra aMga sudhI bhaNuM jAya che paraMtu mithyAtva paTalano udaya hovAthI te zuddhAtmAne svAda laI zakate nathI. Azcarya che ke tenA bhaNAvela ziSya ke jenuM mithyAtva karma dura thai gayuM che teo zuddhAtmAne AnaMda lai tye che paraMtu te nathI laI zakatA. Adi ThAma ThAma pramANe maLe che. daSTAMta - jema kaI philma banAvanAra mANasanI rajIsTara saMsAracakranI phIlama tenA ejanTo bahAragAmamAM batAve che te philma game tyAM batAvavAmAM Ave chatAM te philma te ekarUpaja che mAtra ejanTamAM pharaka che. tema jinavANa nA kartA bhagavAna
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kevalI (ata) nAthanI syAt mudrAthI rajIsTare tanI philma tenA ejanTe deza dezAvaramAM pharI pracAra kare che arthAt te tenI philma game tyAM saMbhaLAve che; te dimamAM pharaka nathI, mAtra emanA ejanTomAM pharaka che. tema abhavya mithyAdiSTa muninA upadezathI anya bhavya samyakatva prApta karI zake che. kAraNa tenI tavarUpI philamamAM koI pharaka nathI. te te mUlakartAnI philmane ja batADe che, mAtra tenA (ejanTanA) upadAnane deSa (pharaka) che ke, je pite te bhAve pariNamata nathI. have koI bhAI ema prazna kare ke prathamavAra samyagdaSTi (jene samyagdarzana prApta thayuM che ) no upadeza vinA anya jIvane samyagdarzana prApta na thaI zake te tema mAnavuM tamArUM yegya nathI kAraNa jIvane sAkSAt jinendrabhagavAnanA samavasaraNamAM paNa samyagdarzana utpanna na thayuM ke jeo samyagdarzana te zuM paNa jIvanmukta paramAtma dazA prApta karI cukayA che. evA sAkSAt bhagavAnanI dezanAthI paNa A bhavya jIvane samyagdarzana prApta na thayuM ane teja jIvane abhavya mithyASTinI vANuM ke je vANI jinakathita hatI tenAthI samyagdarzana thaI gayu tenuM zuM kAraNa tenuM kAraNa e che ke te jIvanuM bhagavAnanA samavasaraNamAM ja mithyAtva gaLavuM zarU thaI gayuM hatuM paNa saMpurNa rUpe nAza thavAne vakhata AvyA tyAre tene samavasaraNane choDI ApyuM hatuM ane abhavya muninA upadezamAM jatAM ja (je vANuthI jinendra kahetA hatA te ja vANuM A abhavya mithyAdaSTi jIva kahete hite) darzana mehanIya sapUrNa gaLI jatAM athavA kSaya, upazama, .
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ 345 pazama thatAM samyagdarzananI prApti thAya che. temaja mithyASTinA upadezathI bhavyajIvanuM mithyAtva gaLavuM zarU thayuM hatuM paNa sapUrNarUpe nAza thavAne vakhata Avyo tyAre tene upadezasthAna choDI ApyuM hatuM ane samyagdaSTi muninA upadezamAM jatAM darzanamehanIyakarma saMpUrNa gaLI jatAM athavA kSaya, upazama, kSapazama thatAM ja samyagdarzananI prApti thAya che. athavA chadravya, nava padArthanA upadezita tatvArthane dhAraNa karavAnI prApti (jene dezanAlabdhi kahe che) nA saMskAra vaDe narakAdimAM ke jyAM upadeza devAvAlA nathI tyAM paNa samyagdarzananI prApti thAya che. sArAMza :e che ke bhavya jIvane cha dravya nava padArthanA upadezanI prApti dhAraNapUrvaka je ekavAra paNa thaI jAya to te jIva te saMskAra vaDe samyagdaSTi ke mithyASTi koInA (jinakathita) upadezathI samyagdarzananI prApti karI zake che. jema kRtakatya vedaka samyagdarzana mAMthI kSAyaka thavAne kALa Avyo ke te jIve kevaLI ke zrutakevaLInA samAgamane cheDI anya sthaLe jatAM tyAM kSAyaka samyagdarzana thAya che tema samajavuM ( juve bhagavatI ArAdhanA pRSTha 660) paNa haThAgraha karavo mumukSuone dharma nathI. chaghastha tene kahe che ke jenuM jJAna sapUrNa padArthane jANavuM azakya che te tenI bhUla thavI zuM zakya nathI? chavastha bhUlane pAtra che ane kevalIbhagavaMte bhUlane pAtra nathI. te dazA pUrNa na thAya tyAM sudhI bhUla thavA saMbhava che. gaNadharAdi dvAdazAMganA zratajJAnIonI AzaMkAnuM nirAkaraNa (nivAraNa) karavA bhagavaMtanI vANI svayaM kharatI hatI (jharatI hatI, te pachI ApaNuM jevA apajJAnIonA jJAnanAM zuM mUlya kAMI ja nahI. mATe
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ 346 mumukSuoe haThAgraha kara na joIe. tenAthI te pitAnuM ja nukazAna thAya che. koI paNa bhajavane prathama samyagdarzana prAptimAM dezanA cAhe anya samyagdaSTi jIvathI athavA miyAdaSTi jIvathI maLI hoya te paNa samyagdarzana prApta thAya che. dezanAmAM koI jIvanuM samyakatva kAraNa nathI paNa zubhayoga ja kAraNa che ane te zubhaga samyagdaSTi, mithyAgrAnTa banene hoya che. samyagdRSTiIva upadiSTaM pravacanaM tu zraddhAti / zraddhAtya sadbhAvamajJAyamAno guruniyogAt // 383 // sutrA sabhya yatta thavA na apati | sa caiva bhavati mithyAdRSTivistadA prabhRti // 384 // artha - samyagdaSTi jIva AcAryo dvArA upadiSTa pravacananuM zraddhAna kare che. kintu ajJAnavaza gurunA upadezathI viparIta, arthanuM paNa zraddhAna karI tye che. arthAt arihaMta devane Ave ja upadeza che ema samajIne je kaI padArthanuM viparIta zraddhAna kare te paNa te samyagdaSTi che. kAraNa ke teNe arihaMtane upadeza samajI ne te padArthanuM tevuM zraddhAna karela che, paNa gaNudharAdika kathita sUtranA AzrayathI AcAryAdi dvArA bhalI prakAre samajAvavA chatAM paNa je te jIva te padArthanuM samIcIna zraddhAna karatA nathI te te jIva teja samayamAM mithyASTi thaI jAya che. bhAvArtha- keI samyagdaSTi jIva kadI vizeSa jJAnInA yoga vinA keIpaNa padArthanuM viparIta saMdhAna. arihaMta bhagavAnanuM AvuM
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ 347. vacana che ema samajI karI le che, te paNa te jIva samyagdaSTi ja che. kAraNa tenI bhUlavALI mAnyatA paNa arihaMta bhagavAnanA vacana upara pUrNa zraddhAna pUrvaka che tyAM sudhI te te jIva samyagdaSTi che paNa koI vizeSa jJAnIne vega maLatA pitAnI bhUla maTADI Ape athavA AganA pramANe ApI samajAvavA chatAM arthAt samI cIna padArthanuM svarUpa samajAvavA chatAM je te jIve pUrvamAM ajJAnathI atatva zraddhAna karela, te na che. arthAta haThAgraha kare te te jIva te ja kAlamAM mithyASTi thaI jAya che athavA kahevAmAM Ave che. (arthaprakAzikA paM. sahAsukhajI kRta pRSTa 300 adhyAya 8 mAM kahyuM che ke,) asaMyata samyagdaSTi bhagavAna arihaMtane upadezela satyArtha Apta, Agama ane padArthanuM zraddhAna kare che ane je pitAne vizeSa jJAna na hoya ane kevaLa upadezadAtAnA saMbaMdhathI bhagavAna arihaMtanuM upadezela jANe asatyArtha paNa zraddhAna kare ke bhagavAnanA AgamamAM evuM ja kahela che, ema mAnI bhagavAnanI AjJAnuM ullaMdhana karatA nathI, tethI te samyagdaSTi che. keI vadhAre jJAnIne saMbaMdha thatAM gaNadharAdikanA upadezela Agama batAve ke-je tame zraddhAna karela che te ThIka nathI, kAraNa bhagavAnanA AgamamAM A pramANe upadeza che. tame jema dhArI (mAnI) rAkhyuM che. tema nathI, ema samajAvavA chatAM khoTe Agraha rAkhe ke huM, hajAro mANasamAM je (vAta) kahI cukyo chuM. te have kema phare evA vacananA (pratiSTA) pakSapAtathI asatyArtha haThane na choDe te te jIva te ja kAlamAM mithyAdaSTi thaI jAya che.
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ 348 jinazAsanane vaktA haThAgrahI raheto nathI. AvI ja gAthA labdhisAra graMthamAM nAM. 105-106nI che. zrI ghavalAjI khaMDa chaThA nA pRSTa 24ramAM gAthA 14-15 mAM paNa A ja prakAranuM kathana che. paramabhAvanuM svarUpa karma mahIruhamUlachedasamarthaH svakIya pariNAmaH / * svAdhInasamabhAvaH Aluchanamiti samuddiSTam // 385 // artha - (ATha) kamarUpI vRkSanuM mULa chedavAmAM samartha e je samabhAvarUpa (nija AtmAne) svAdhIna nija pariNAma che tene AluMchana nAmathI kahe che. bhAvArtha- bhatrane pariNAmikabhAvarUpa svabhAva hovAne lIdhe, paramasvabhAva che te pAMca bhAva audayikAdi cAra vibhAva svabhAve tene agocara che, tethI ja te paMcama bhAva udaya, udIraNuM kSaya, kSapazama evA vividha vikAre vinAne che. A kAraNathI A ekane paramANuM che, bAkInA cAra vibhAvane aparama paNa che. samasta karmarUpI viSavRkSanA mULane ukheDI nAkhavAmAM samartha e A paramabhAva, trikALa-nirAvaraNa nija kAraNa paramAtmAnA svarUpanI zraddhAthI pratipakSa tIvra mithyAtva karmanA udayane lIdhe kudaSTine, sadA nizcayathI vidyamAna hovA chatAM, avidyamAna ja che. (kAraNa ke mithyAdaSTine te paramabhAvanA vidyamAnapAnI zraddhA nathI) zuddhanizcayanayathI te paramabhAva nitya nigedanA cho ne paNa abhavyatva pariNAmika evA nAma sahita nathI. paraMtu zuddhapaNe che.) jema merunAM aghobhAgamAM rahelA suvarNa rAzine
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ 349 paNa suvarNapaNuM che, tema abhane paNa paramasvabhAva paNuM che; te vastu niSTa che, vyavahAra yogya nathI (arthAt jema merunI nIcenA suvarNa rAzinuM suvarNapaNe suvarNa rAzimAM raheluM che paNa te vaparAzamAM upayogamAM AvatuM nathI tema abhavyanuM paramasvabhAvapaNuM AtmavastumAM raheluM che paNa kAmamAM AvatuM nathI: kAraNa ke abhavya jIva parama svabhAvane Azraya karavAne agya che) suSTione-ati Asanna bhavya jIvone A paramabhAva sadA, niraMjanapaNAne lIdhe (pratibhAsa paNane lIdhe) saphaLa thaye che; tethI, A parama paMcama bhAva vaDe ati-Asanna bhavyajIva ne nizcaya parama AlocanAnA bhedarUpe utpanna thatuM "AluMchana" nAma siddha thAya che. kAraNa ke te paramabhAva samasta karmarUpI viSama-viSavRkSanA vizALa mULane ukheDI nAkhavAmAM samartha che. vizeSArtha- bhavyatva nAmano pAriNAmikabhAva (svabhAvane dhAraka bhayajIvane nija AtmasaMbaMdhI pAriNamika bhAva ja paramabhAva che. A paMcamabhAva udaya (samaya pAmIne thatuM karmone udaya) udIraNuM (AgAmI udaya yogya karmone pahelA ekI sAthe ghaNAne udaya thaI ja.) kSaya (rmone sarvathA nAza the.) kSayopazama (karmonA sarvaghAtI spaddhakone udayAbhAvI kSaya tathA upazama ane dezaghAtI 5ddhakane udaya hoya) evA cAra avasthA dvArA utpanna thayela nAnA prakAranA vikAra bhAvathI hita che. te kAraNe A AtmAnA zuddha pariNAmane ja paramatatva- utkRSTapaNuM che. te apekSAe bIjA cAra vibhAva svabhAva bhAvane hInapaNuM che
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ 350 A paramabhAva sadA nirajanarUpa karajathI rahita, saMpUrNa kamarUpI kaThera viSavRkSane jaDamULathI nAza karavAmAM samartha che. traNa kALamAM jene kadIpaNuM AvaraNa nathI thayuM e nirAvaraNuM, nijakAraNaparamAtmAnA svarUpanI zraddhAne ja samyakatva che. paramabhAvanI zraddhAnarUpa samyakatvane tIvra virodhI mithyAtva karmano udaya che. te paramazuddhabhAva jo ke zuddhanizcayanayathI micchAdaSTine paNa sadA vidyamAna che te paNa te bhAva avidyamAna samAna ja che. kAraNa ke midaSTine te paramabhAvanuM bhAna ja nathI. zuddhanizcayanayathI te paramabhAva nityanigehavAsI jene paNa hoya che te paNa abhavyatva pAriNAmika bhAvanI apekSAthI teone A bhAva saMbhava nathI. abhavya jIvone paNa A - paramasvabhAvapaNuM vastuniSTa che arthAt AtmadravyamAM zaktirUpa zebhAyamAna che paNa tenI vyakatatA nathI. vyavahAranayathI te (abhavya) mAM paramasvabhAvarUpa pariNamananI yogyatA nathI ane atyaMta nikaTa Asannabhavya suSTi jIvane A paramabhAva maMgalanuM dAtAra che. - zuddhAtmadravya sAmAnyanuM AlaMbana mAtra karavAthI ja (parama zuddha pAriNamikabhAvanuM) kSAyakabhAvarUpa zuddha paryAya pragaTe che; paNa kSAyakabhAvanA aMzarUpI zuddha paryAyanA AlaMbanathI kSAyika bhAvarUpa zuddha avasthA pragaTatI nathI. arthAt cAre prakAranA vibhAva svabhAva bhAvane tyAga karAvI mAtra ekarUpa trikALa nitya zuddhadravya sAmAnyarUpa AtmasvarUpanuM dhyeya ja
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ mikSAthIone parama upAdeya che. kAraNa ke te niraMtara, akhaMDa, advaita, anupama, niraMjana, nirvikAra, nija paramakAraNuparamAtma tatvamAM e saghaLuM che. sArAMza- nirgadathI mAMDIne parama siddhi sudhInI sarva avasthAmAM raheluM je nitya niraMjana kelkIrNa zAzvata ekarUpa zuddhadravya sAmAnya te paramAtmatatva che. tene ja zuddha aMtaH tatva, kAraNa paramAtmA, parama pAriNamika bhAva Adi nAmethI kahevAya che. zuddharatnatrayanI prApti A paramAtmatattva ne Azraya karavAthI ja thAya che. paramAtmatatvano jaghanya Azraya samyagdarzanathI zarU thAya che ane madhyama AzrayanI bhUmikA dezavirata, sakala saMyama thI vadhatAM vadhatAM (TharatAM TharatAM) teramAM guNasthAne pUrNa Azraya thatAM kevaLajJAna ane siddhatva pAmI chava sarvathA kRtArtha thAya che. paramAtmatatvane Azraya samyagdarzana, samyajJAna ane samyaka caritrathI zarU thatAM tenA nizcaya sAdhanArUpa satyArtha pratikramaNa, pratyAkhyAna, AlocanA, prAyazcita, sAmAyika, bhakti, Avazyaka, samiti, gupti, saMyama, tapa, saMvara, nirjarA, dharmadhyAna, zukaladhyAna Adi badhuMya te rUpaja che. arthAt te nizcaya nI prAptinA sAdhanabhUta vyavahAra pratikramaNa, vyavahAra pratyAkhyAna Adi AgaLamAM je nizcayamAM kahA te badhAM zubhavikalparUpa bhAve paraMparA mekSanA kAraNe hovAthI tene vyavahAra mekSa mArga kahevAmAM Ave che. samyagdaSTine paramAtmatatavanA Azrite mokSa mArganI prAptino aMza pragaTa thayA che, te aupAdhika uchALA mAratA
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ zubhAzubha vikalpa ne paramatmitatvanI prava acaLa draSTithI zamAvate ane tenA AlaMbane AgaLa vadhato guNasthAnanI paripATIne chedate jIva kRtakRtyatA anubhave che. A niraMjana nirAvaraNa, nirapekSa nija paramatmitatvanA Azraye sarva mumukSuo bhUtakALe paMcama gatine pAmyAM che, vartamAnakALe anya kSetrathI pAme che. ane bhAvIkALe pAmaze. A paramAtmatatva sarva tamAM sAra che, trikALa, nirAvaraNa, nityAnaMda ekarUpa anAdi anaMta svabhAva anaMta catuSTayathI sanAtha che, AnaMdadAtA che, sukha sAgaranuM pUra che, kalezodadhine kinAre, cAritranuM mULa, muktinuM sAkSAt kAraNa che. kAraNajJAnepaga- kAryAne paga. jIva upayogamayaH upayogo jJAnadarzanaM bhavati / jJAnopayogo dvividhaH svabhAvajJAnaM vibhAvajJAnamiti // 386 // kevaLamindriyarahita asahAyaM tatsabhAva jJAnAmiti / saMjJAnetarAvikalpe vibhAvajJAnaM bhaved dvividham // 387 // saMjJAna caturbhedaM matizrutAvadhayastathaiva manaHparyayam / ajJAnaM trivikalpaM matyAdermedatazcaiva // 388 // artha- jIva upayogamaya che. upaga jJAna ane darzana che. jJAnapaga be prakAre che. eka svabhAvajJAna bIju vibhAvajJAna che. je jJAna kevaLa Indriya rahita ane asahAya che te svabhAva jJAna che. myajJAna ane mithyAjJAnarUpa be prakAranuM vibhAvajJAna
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ (353 che samyajJAna cAra bhedavALuM che. mati, zrata, avadhi tathA mana:paryaya ane ajJAna (mithyAjJAna) traNa prakAranuM che kumati, kuta, kuavadhi.) bhAvArtha- AtmAne caitanya anuvatI (caitanyane anusarIne vartanAra) pariNAma te upayoga che. upaga te ja dharma che, tene dhAraka jIva dhamI che. dIpaka ane prakAzanA je emane saMbaMdha che. jJAna ane darzananA bhedathI A upayoga be prakArane che. arthAt jJAne paga-darzane paga ema be prakAre upayoga che. AmAM jJAnopayoga paNa svabhAva ane vibhAvanA bhede be prakArano che. arthAt jJAnapaganA be prakAra che (1) svabhAvajJAnapayoga (2) vibhAva jJAnapayoga che. temAM svabhAvajJAna amUrta, avyAbAdha, atIndriya ane avinAzI che, te paNa kArya ane kAraNa rUpe be prakAranuM che. arthAt svabhAvajJAnanA paNa be prakAra che (1) kArya svabhAvajJAna (2) kAraNa svabhAvajJAna. kArya svabhAvajJAna sakaLa vimaLa (sarvathA nirmaLa) kevalajJAna che ane tenuM kAraNa parama pariNAmikabhAve raheluM trikALa nirupAdhirUpa sahajajJAna che. (kevaLa) vibhAvarUpa jJAne paga traNa prakAre che. kumati, kuzruta ane kuavadhi (vibhaMga) che. je upAdhi vinAnA svabhAvavALuM zuddha che, AvaraNa vinAnA svarUpavALuM hovAthI krama, Indriya ane (deza-kALAdi) AMtara rahita che, eka eka varatumAM nahi vyApatuM hovAthI samasta vastumAM vyApatuM hovAthI arthAt akramarUpa sarva vastune jANatuM havAthI) asahAya che, te kAryasvabhAvajJAna che. kAraNujJAna
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ 354 paNa tevuM ja che. zAthI? nija paramAtmAmAM rahelA sahaja darzana sahajacAritra, sahajasukha ane sahajaparamacinzaktirUpa nijakAraNa samayasAranA (anaMta catuSTaya) svarUpane yugapat jANavAne samartha hovAthI tevuM ja che. Ama zuddhajJAnanuM svarUpa kahyuM. have A (nIce pramANe) zuddhAzuddha jJAnanuM svarUpa ane tenA bheda kahevAmAM Ave che. matijJAna-traNa prakAranuM cheupalabdhi, bhAvanA upayoga (matijJAnAvaraNakarmanA kSaye pazamathI artha grahaNa zakti arthAta padArtha jANavAnI zakti) te upalabdhi che. (jANelA padArtha pratye vAraMvAra ciMtavana) te bhAvanA che. (A pILuM che kALuM che ityAdi artha grahaNa vyApAra arthAta padArtha jANavAno vyApAra) te upaga che. tathA matijJAna avagrahAdithI cAra ledavALuM che. (1) avagraha, IhA, (vicAraNa) avAya, (nirNaya) dhAraNA, (kAlAMtaramAM na bhUlAya) athavA matijJAna bAra bheda vALuM che. (1) bahu (2) eka (3) bahuvidha (4) ekavidha (5) kSika (6) akSiprA (7) aniruta (8) niruta (9) anukta (10) ukta (11) iva (12) adhava Adi aneka bhedavALuM che. (ju maTayAra gAthA 313 mAMthI vadhAre khulAse malaze). zrutajJAna--labdhi, bhAvanA, upaga, ane naya ema cAra prakAranuM che. (juo paMcAstikAya zrI jyasenAcArya kRta gAthA 45 tathA gomaTasAra chavakAMDa gAthA 314 thI 359 mAM jevAthI vadhAre khulAse malaze.) (zrutajJAnAvaraNayakarmanA kSayopazamathI mUrta ane amUrta padArthone grahaNa karavAnI zakita arthAt padArthane vizeSa prakAre
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ 355 jANavAnI zakita) te labdhi che. (vAraMvAra teneja vicAro te bhAvanA che. (tenA upayoga ane naya ema be bheda che.) vastune ghaDaNa karavAvALuM pramANa jJAna te upayoga che. (je guNa paryAyarUpa padArthane sarvarUpathI jANavuM te pramANa che ) ane je vastunA eka dezane grahaNa karavAvALuM te naya che. (keI eka guNa athavA koI eka paryAya mAtrane mukhyatAthI jANavuM te naya che) zrutajJAna-matijJAnapUrvaka thAya che. matijJAnathI AtmAe je padArthane jANe te tenA viSayamAM vadhAre jANapaNuM thAya che te zrutajJAna che. avadhijJAna - traNa prakAranuM che. dezAvadhi, paramAvadhi, sarvAvadhi (dezAvadhi guNapratyaya avadhijJAnanA anugAmI, ananugAmI, vardhamAna, himAna, avasthita anavasthita, pratipAti, ane apratipAti ema ATha prakAranuM che.) A jJAnathI pitAnA tathA bIjAnA AgalA pAchalA janmanuM jJAna thAya che. (juo paMcAstikAya zrI jayasenAcArya kRta gAthA 46 tathA geTasAra chavakAMDa gAthA 370, thI 436 sudhImAM vizeSa prakAre varNana che. tathA rAjavArtikamAM che tyAMthI joI levuM ) manaparyayajJAna - be prakAranuM che. trAjumati ane vipulamati ( juo paMcAstikAya zrI jyanAcAryakRta gAthA 47 tathA gemadasAra jIvakAMDa gAthA 437 thI 457 tathA rAjavArtikamAMthI vizeSa khulAso joI levo.) bAjumatine viSaya sAla manathI, vacanathI, kAyathI karavAmAM
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ 356 Avela kAryonuM je kaI pitAnA manamAM ciMtavana karI rahyo che tene prathArtha jANe che. jaghanya be traNa bhavanuM ane utkRSTa sAta ATha bhavanuM pote pahelA ciMtavana karela heya te, tathA bIjA jIvonuM paNa jANI zake che. jaghanya kSetra 3 thI 9 gAu ane utkRSTa 3 thI 9 yojanAnI aMdara keI ciMtavana karI rahyA hoya tenI vAta jANI zake che. - vipulamatine viSaya sarala tathA vakra mana, vacana, kAyathI karavAmAM Avela kAryonuM je ciMtavana karato hoya, te pahelAM ciMtavana karyuM hoya ane AgaLa ciMtavana karaze te badhAnuM jJAna vipulamati jANI zake che. jaghanya kALa 7 thI 8 bhava utkRSTa asaMkhyAta bhava. kSetra 3 thI 9 jana utkRSTa 45 lAkha yeAjana mAnuSAra parvatanI aMdara jANI zake che. paramabhAvamAM sthita samyagdaSTine A cAra sabhyajJAna hoya che. (sumati suzruta sarva samyagdaSTine hoya che. suavadhi kaI kaI samyagdaSTine heya che, ane mana:paryajJAna kaI kaI munizvarone hoya che.) mithyAdarzana heya tyAM matijJAna, zrutajJAna ane avadhijJAna "kumatijJAna" kuzrutajJAna ane visaMgajJAna evA nAmAMtarane (anya nAmane) pAme che. sahajajJAna, zuddhaaMtatatvarUpa paramatatvamAM vyApaka hovAthI, svarUpa pratyakSa che. (svarUpa apekSAe pratyakSa) kevalajJAna sakala pratyakSa che. avadhijJAna vikala pratyakSa [eka deza pratyakSa che arthAt eka mana dvArA utpanna thAya che. juo paMcAdhyAyI prathama adhyAya gAthA 69. ge. . gAthA 445447 tene viSaya rUpIdravya che evuM AgamanuM vacana che. ]
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ 357. ane tenA anaMtamAM bhAge vastunA aMzanuM grAhaka [ jANanArUM ] hevAthI mana 5ryajJAna paNa vikalapratyakSa che. matijJAna ane zatajJAna ane paramArthathI pakSa che ane vyavahArathI pratyakSa che. upara kahelAM jJAnamAM sAkSAt mokSanuM mULa nija paramAtmatatvamAM sthita evuM eka sajajJAna ja che; temaja sahajajJAna tenA pariNAmikabhAvarUpa svabhAvane lIdhe bhavya paramasvabhAva hovAthI sahajajJAna sivAya bIjuM kAMI upAdeya nathI. vizeSArtha - cetanyAsuvidhAyI pariNAma te upayoga che. arthAta AtmAnA caitanya guNanI sAthe vartavAvALo je pariNAma te upaga che. te ja dharma che AtmA tene dhamI che. te upaga be prakArane che (1) jJAnapaga ane (2) darzane paga. jJAnapaganA paNa be prakAra che (1) svabhAvajJAnapaga (2) vibhAvajJAne paga. svabhAvajJAne paga paNa be prakAre che. (1) kAryasvabhAvajJAnega (arthAta kevalajJAne paga) (2) kAraNusvabhAvajJAne paga. (arthAt sahajajJAne paga ) vibhAvane paganA paNa be prakAra che: (1) samyapha vibhAva jJAnapaga ane (2) mithyA vibhAvajJAne paga. (arthAta kevaLa vibhAvajJAne paga) samyaka vibhAvajJAne paganA cArabheda che (sumatijJAne paga, suzrutajJAnepaga, suavadhijJAne paga ane mana:paryayajJAne paga.) mithyA vibhAvajJAne paganA arthAta kevala vibhAvajJAne paganA traNa bheTa che (1) kumatijJAne paga (2) kutajJAne paga ane (3) vibhaMga jJAne paga arthAt avadhijJAne paga.
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ upa8 vyAkhyA - svabhAvajJAnepacega (sakalasvabhAvajJAna) te AtmAnuM nijajJAna che te kevuM che - amUrtika, avyAbAdha, atIndriya ane avinazvara che. vibhAvajJAne paga (AtmikabhAvanA rahitajJAna) kumatijJAnopayoga kuzrutajJAne paga kuavadhijJAne paga ema traNa bheda che te mithyASTione heAya che. kAryasvabhAvanAne paga-te nirmaLa kevaLajJAna, upAdhirahita, nirAvaraNa, (AvaraNa rahita) akamarUpa (kamavatI rahita) badhA padArthomAM eka ja samayamAM te jJAna vyApaka (pitAnA kSetramAM rahIne pUrNa svabhAvathI jANavAvALuM) asahAya, atIndriya svayaM pratyakSarUpathI padArthone abhedarUpa (traNa kALanA bhedarahita ) saMpUrNarUpathI jANe che. kAraNa svabhAva jJAnegA - te kArya svabhAvajJAna jevuM potAnA paramAtma svabhAvamAM (sahaja paramapariNAmikabhAvamAM) sthita rahI sahajadarzana (traNekALe avicchinna (atUTaka) sadA nikaTa paramacaitanyarUpanI zraddhA mAtra nijarUpa che) sahacAritra (sadA aMtarmukha evuM. svasvarUpamAM avicaLa sthitirUpa sahaja parama cAritra) sahajasukha (sadAsahaja parama vItarAga sukhAmRta svarUpa) sahajaparamacilmakita (apratihata nirAvaraNa paramacizaikti) evA anaMta catuSTaya rUpa pitAnA kAraNu samayasAra ne ekaja samayamAM anubhava karavAne samartha tethI kevalajJAna sadaza ja AnaMdanuM dAtA che, te traNa kALa saMbaMdhI sarva upAdhI arthAt vibhAvarahita je AtmAnuM sahajajJAna (sahajajJAne paga)
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ 359 athota svarUpamayajJAna che. te kAraNe svabhAvajJAna dvArA kArya svabhAvajJAna (kevaLajJAna)nI prApti thAya che. samyaka vibhAvajJAnepaga:- saMjJAna (samyajJAna) parama AtmikabhAvamAM sthira rahevAvAlA samyagdaSTi jIvane sumati, suzrata, suavadhi, mana:paryayajJAnamAMthI ochAmAM ochA be, sumati sukRta ane kaI kaIne sudezAvadhi ane kaI kaI munizvara viziSTa saMyamadhane paramAvadhi, sarvAvadhi ane mana:paryayajJAna hoya che. je svarUpanuM sahaja jJAna che te potAnA zuddha antaraMga tatvarUpa paramAtmatattvamAM vyApaka che arthAt phelAela hovAthI sahajakAraNujJAna, svarUpa pratyakSa che. ane kevalajJAna kArya sakala pratyakSa che. sAkSAta mokSanuM mUla eka nija paramatatvamAM sahajajJAna lavalIna che. te sahaja (svAbhAvika) jJAna bhavya jIvane parama svabhAva hovAthI upAdeya che te ja potAnuM jJAnAnaMda svarUpa svAbhAvika sahajajJAna che tenA sivAya anya kaI paNa jJAna upAdeya nathI. A sahajajJAna caitanya vilAsarUpa nitya, svAbhAvika parama vItarAga sukhAmRtamaya, sarvabAdhA AvaraNe rahita, parama caitanya vilAsarUpa, zaktirUpa sadA antarmukha pitAnA svarUpamAM nizcala sthitirUpa svAbhAvika paramacAritramaya che. anaMta catuSTaya jJAna, darzana, sukha, vIryamaya svabhAvane sanAtha svAmI che. vastu sAmAnyavizeSAtmaka hovAthI temAM kSaNika baMdhamekSanI apekSA sarvathA che ja nahIM ema mAnavuM te ekAMta
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ 367 deSa che. vastu bhedavALI che paNa ahIM daSTinA abheda sAmAnya vastunI nirapekSatAmAM vizeSanuM gauNapaNuM hevAthI vartamAna viSayanA lakSamAM) mAM bheda paDatAM nathI. bheda pADe vastu sAmAnya abheda grahaNa thaI zakatI nathI. samyagdarzanane Azraya (viSaya). sAmAnya ekarUpa nirapekSa paramazuddha akhaMDatatva (dravya) che temAM puNya, pApAdi vikalpane ke kSaNika avasthAne paNa Azraya nathI kSaNika avasthAne Azrite akhaMDapaNuM pragaTe nahIM athota samyagdarzananI avasthA jevA ja AtmA nathI. AtmA eka vastu che. anAdi anaMta ekarUpa, nirAvaraNa AnaMdakaMdanImUrti, nirapekSa, aneka zaktine piMDa zuddha che, evI svabhAvanI bhAvanAthI arthAt zraddhAna, jJAna ane aMtaraMga ramaNatAthI ja paramAtmadazA arthAta kevaLajJAna dazA pragaTa thAya che. - parama nirapekSa nizcayanayane viSayabhUta paramazuddhaparamAtmatatva ke che - nirapekSa, anAdi anaMta; dhArApravAhI, aTu, nizcala kAraNa samayasAra bhagavAnamAM mikSa ke mekSamArganA vikalpanI apekSA vinAnuM zuddhatatva che, tenI prAptinA kAraNarUpa samyagdarzana [samyagratIti-zraddhAna] samajJAna [parijJAna ane AtmaramaNatA svarUpa zuddharatnatraya te mokSamArga che. sArAMza- mati, zrata ke kevalajJAnanA kAraNarUpa sahajajJAna (svarUpajJAna) te AtmAnuM kAraNa svabhAvajJAna trikAla upAdhirahita (nirupAdhika-vibhAvarahita) anAdi anaMta dhruva paryAyarUpa che, te paramazuddha pariNAmikabhAvamAM sthita che.
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAryasvabhAvajJAne paga jema vartamAna che, tema tenA kAraNe evuM je kAraNusvabhAvajJAna paga che, te paNa tevuM ja apragaTarUpa pariNamanazIla che. tethI tene kUTastha kahyuM che. paNa je kaMI sarvathA dravya, guNa, ke paryAya traNe ke temAMthI koI ekane paNa kuTastha mAne che te te jIva potAnA ajJAnamAM sattano nAza mAne che. koI padArtha, guNa ke paryAya sadA nitya nathI kaI anitya nathI paNa dravya, guNa, ane paryAyane svabhAva nityAnityarUpa che. koI eka bIjAnuM kAraNa paNa nizcayamAM nathI. pote pitAnuM ja kAraNa che. kAraNusvabhAvajJAne paga pariNamana zIla che, paNa tenuM utpAda vyayarUpa pariNamana nathI. tethI tenuM kArya je kArya svabhAvajJAnapaga che te sAkSAta anubhava ke bhagavaTe kare che. kArya te utpAda vyayarUpa che, chatAM baMnne AnaMdanA dAtA che. kAraNusvabhAvajJAne paga je sAkSAta aMdaramAM birAjamAna anaMta catuSTaya evuM je sahajajJAna, sahajadarzana, sahajasukha, sahajavIrya rU5 kAraNa samayasAra zakita rUpe paramazuddha pAriNamikabhAvamAM sthita che tene je anubhava karatuM hoya te nigadathI mAMDI abhavya ane siddha jemAM te sthita hovAthI sarva jIvone samAna sukhane anubhava thavo joIe paNa tema to vartamAnamAM pratyakSa jaNAtuM nathI, tethI ema nakakI thayuM ke kAryasvabhAvajJAne pAga (kevalajJAna ) nA kAraNabhUta evuM che kAraNusvabhAvajJAnapaga che te pariNamanazIla hovAthI temAM puruSArtha karavAthI kAryanI utpatti thAya che. arthAta kAryavabhAvajJAne paga je
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAraNamAMthI puruSArthathI pragaTa karyo che tenAthI anubhavAya che. te utpAda vyayarUpa sAdi anaMtarUpa che. paramazuddhapAraNAmikabhAva te te dravyarUpa trikALa sAmAnyarUpa che temAM sthita rahele sahajajJAna (svarUpajJAna) (kAraNasvabhAvajJAne pAga) arthAt vastune jJAna guNa, trikALI, vartamAna vartamAna, pariNamanazIla, ekarUpa, dhArAvAhI (aTuTa) zAzvata, kAraNadhruvaparyAya, arthAta kAraNusvabhAvajJAnepaga, nirapekSa, utpAda vyayarahita, upAdhirahita, nipAdhika-vibhAvarahita anAdi anaMta, pitAnA anaMta catuSTaya sahaja (vAbhAvika) anaMtajJAna sahaja anaMtadarzana, sahaja anaMta AnaMda ane sahaja anaMtavIryane eka samayamAM jANavAne samartha che (te dravyanI trikALI zakita hevAthI te upayoga karyo che.) te upayoga nidathI lagADI abhavya ane siddha bhagavaMtemAM paDe che te pragaTarUpa nathI chatAM pariNamana zIla che. te kAraNadhavaparyAya AnaMda dAtA che temAMthI kArya paryAya (kevalajJAna) sAkSAt (sakala pratyakSa) AnaMdane anubhava sAdI anaMtakALa kare che arthAta bhegave che. ahIM vizeSa eTaluM jANavuM ke kAraNusvabhAvajJAne paga aMdaramAM anaMta catuSTaya kAraNa samayasArane jANatuM hatuM tevuM ja kArya svarUpajJAna pragaTa rUpe anaMta catuSTayanuM bhaktA thAya che. arthAt kAraNa ane kArya bane anaMta AnaMdadAtA che. A dRSTine viSaya che. svAzraya nirmaLa zuddha svabhAva che teja. kharekhara svabhAva ratnatrayanuM svarUpa che. tenA AdhAre zraddhAna, jJAna, sthiratA
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 teja nizcaya ratnatraya che. kAraNa paramAtmA ke je daza najJAnamaya arthAt jJAtAdraSTA svarUpanI zakitathI bharapUra che evuM A Atmadravya temAM avicaLa dRDhatAthI lavalIna thaI javuM te cAritra che, arthAt vastu je kAraNa paramAtmA che. temAM lavalIna thaI javuM te cAritra che. dravya kAraNa che, jJAna, darzana, cAritra kArya che. vastu ke je darzanajJAnamaya trikALa ekarUpa kAraNa che temAM lIna thatAM je kArya pragaTe che te cAritra che teja meAkSa mArga che. kevalajJAnanI pAMca te zuddha sadbhUta vyavahAranayA viSaya che tethI tene zuddhakA jIva arthAta zuddhasadbhUta praNavAna jIva kahe che, matizrutAdi paryAya te azuddhasadbhUta vyavahAranayane viSaya che tethI tene azuddhA jIva kahe che arthAt azuddha bhUta prANavAna jIva kahe che. jemAM kArya kAraNu paDatu nathI evuM pariNamanarUpa paramabhAva kahyuM che te dravyakinayane viSaya che tethI tene sahajanAnAdri paramasvabhAva kAraNazuddhajIva kahe che arthAt zuddhanizcayanayathI kAraNu paramAtmA anAdi anaMta zAzvata AnaMda nA dAtA sadAya nizcala nigeAdathI lagADI siddha sudhInA sarva jIvAmAM birAjamAna che. kAraNadarzanApayeAga-kArya darzanA payAga tathA darzanopayogaH svasvabhAvetaravikalpato dvividhaH / kevaLamindriyarahitaM asahAyaM tat svabhAva iti bhaNitaH // 389 // cakSuracakSuravadhayastisropi maNitA vibhAvadRSTaya iti / paryAyo dvivikalpaH svaparApekSazca nirapekSaH // 2205
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha-tevI rIte darzane paga be prakAra che. eka svabhAvadarzanopayoga bIje vibhAvadarzane paga che. je kevaladarzana, IndriyanA vyApArahita, asahAya che te svabhAvadarzane paga che. cakSu, acakSu ane avadhi e traNe vibhAvadarzana kahevAmAM Ave che. paryAyadvividha che: svaparApekSa (svaneparanI apekSAyukta) ane nirapekSa bhAvArtha- dane paga, svabhAva ane vibhAva ema be prakAra che. svabhAvadarzane paga paNa be prakAranuM che. eka kAraNusvabhAvadarzane paga ane bIje kAryasvabhAvadarzano paga che. kAraNa svabhAvadaSTi pitAnA svarUpanI zraddhA mAtra, nijarUpa che. sadA pavitra che. audayika, pathamika, lApazamika ane lAyaka evA cAra vibhAvasvabhAva bhAvathI agocara che. sahaja parama pAriNamikabhAva svabhAvarUpa che. kAraNa samayasAra arthAta kAraNa zuddhAtmasvarUpa te AvaraNa rahita, nijasvabhAvanI sattA mAtra paramatanyasvarUpa che. akRtima parama svarUpamAM nizcala sthitimaya zuddhacAritrarUpa che, nitya zuddha karmo janarahita jJAnarUpa che tathA AtmAnA rAgadveSAdi zatrurUpa senAne nAza kare che e AtmasvarUpane nizcaya karI svarUpazraddhAnA mAtra ja kAraNasvabhAvadarzanepayoga che. bIjI kAryasvabhAvaSTi-je darzanAvaraNIyAdi ghAtiyA karmonA nAzathI utpanna thAya che te dRSTi kevaLajJAnanI mAphaka ekaja samayamAM kAlekane sAmAnya avalokana karavAvALI che.
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 jema matijJAnAvaraNakarmanA kSapazamathI matijJAna mUrtika padArthane jANe che, tema cakSudarzanAvaraNakarmanA kSapazamathI cakSudarzana mUrtika padArthone dekhe che jema zrutajJAnAvaraNa karmanA kSapazamathI mRta dvArA dravyakRta arthAta dvAdazAMgarUpa jinavacanamAM kahela mUrtika, amUrtika samasta vastuone pakSarUpathI jANe che, tema acakSudarzanAvaraNakarmanA kSayopazamathI acakSudarzana, sparzana, rasana, dhrANa ane zrotra dvArA potapotAnI IndriyanA viSayane sAmAnyarUpe dekhe che. jema avadhijJAnAvaraNakarmanA pazamathI samasta mUrtika padArthone jANe che. tema avadhidarzanAvaraNakarmanA kSaye pazamathI samasta mUrtika padArthone dekhe che. pUrvokana prakAre upaganuM vyAkhyAna karyA pachI have ahIM paryAnuM svarUpa kahevAmAM Ave che. temAM svabhAva paryAya arthAta artha paryAya cha dravyamAM sAdhAraNa che. te vANI ane manane acara, atisUkSma che. Agama pramANathI svIkAravA yogya che. temaja te cha prakAre hAnivRddhinA bhedo sahita che. arthAta anaMtabhAgavRddhi, asaMkhyAtabhAgavRddhi, saMpyAtabhAgavRddhi, saMkhyAtaguNavRddhi, asaMkhyAtaguNavRddhi ane anaMtaguNavRddhi sahita che. e pramANe cha guNahAni ane cha guNavRddhirUpa bAra prakAre agurulaghuguNamAM thAya che. vizeSArtha - kAraNusvabhAvadaSTi vibhAvasvabhAva parabhAva (apekSita) thI rahita eka sahaja paramapariNAmikabhAvane ja
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ sadA pAvanarUpa nijasvabhAva kahevAmAM Avyo che. je nirAvaraNa kAraNa samayasAra svarUpa nija svabhAva sattA mAtra che. arthAta parama caitanya sAmAnya svarUpa che. akRtrima parama sva-svarUpamAM avicaLa sthitimaya zuddha cAritra svarUpa che. je nitya niraMjana zuddha kAraNa svabhAvaSTi arthAt sahajadarzana zuddhAtamAnI svarUpa zraddhAna mAtra ja che (darzana apekSAe pitAnA svarUpa apekSAe zraddhAna mAtra che ane dRSTi apekSAe sAmAnya pratibhAsa aMtara citrakAza mAtra che.) kAryasvabhAvadaSTi darzanAvaraNIya-jJAnAvaraNIyAdi cAra ghAti karmono kSayathI unna thAya che. je pramANe kSAyika jIve nirmaLa kevalajJAna vaDe traNa bhUvanane jANyAM che, nija AtmAthI utpanna thatA paramavItarAgasukhAmRtane je samudra che, je yathAkhyAta nAmanA kAryazuddhacAritrasvarUpa che, je sAdi-anaMta amUrta atIndriya svabhAvavALA, zuddhasaddabhUta vyavahAranayAtmaka che ane je trilokanA bhavyajanene pratyakSa vaMdanAyegya che. evA tIrthaMkara paramadevane kevaLajJAnanI mAphaka A kAryadaSTi paNa yuga56 hekalekamAM vyApArI che. darzana,jJAna cAritrarUpe pariNamatuM evuM je eka caitanya sAmAnyarUpa nija Atmatatva ja mekSecchuone dhyeyarUpa che ke je samasta vibhAva guNa paryAyothI rahita sadA pitAnA badhA prajananI siddhi mATe saMpUrNa che evuM potAnuM jIvatattva vAraMvAra bhAvanA karavA yogya ane namana karavA yogya che jene Azrite dharma pragaTe che. evuM dhamI jIvatatva ja upAdeya che.
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ 367 kAraNa zuddhaparyAya ane kAzuddhaparyAya. naranArakatiryakasurAH paryAyAste vibhAvA iti bhaNitAH / karmopAdhivivarjitaparyAyAste svabhAvA iti bhaNitAH // 391 // artha:- nara, nAraka, pazu ane deva te cAra vibhAvaparyAya che. je paryAya karmInI upAdhithI rahita che te svabhAva paryAya che. bhAvArtha - svabhAva paryAya be prakAranI che. [1] kAraNa zuddhaparyAya [2] kAryazuddhaparyAya che. yuddhanizcayanayanI apekSAthI Adi aMta rahita amUrtika, atIndriya, svabhAvathI zuddha svAbhAvika [ sahaja ] jJAna, zuddhasvAbhAvikadarzana, zuddhasvAbhAvikacAritra, zuddhasvabhAvika paramavItarAga sukhamaya zuddhaaMtaraMga taravarUpa svabhAvamaya anaMta catuSTaya je nija svarUpa che tenI sAthe tamayapaNe sadAkALa zAzvata eka dhruvarUpa rahelI paMcamabhAvarUpa paramazuddhapariNAmikabhAvanI pariNati che te ja kAraNa zuddha paryAya che. zuddhasadabhutavyavahAranayathI te kAraNazuddhaparyAyanI kArya zuddhaparyAyarUpa utpatti je Adi sahita ane aMtarahita evI amUrtika, atIndriya, kevalajJAna, kevaladarzana, kevalasukha ane kevalavIya sahita phalarUpa anaMta catuSTayanI sAthamAM tanmayapaNe rahelI je paramotkRSTa kSAyakabhAvanI zraddhapariNati te ja kArya zuddhaparyAya che, '', - zuddhanizcayanayathI zuddhAtmasvarUpa nija paramAtmatatva dhyAnamAM dhyeyarUpa Azraya karavAthI cAra ghAtiyA karmone nAza
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAya che tyAre kSAyikabhAvanI prAptirUpa arihaMta avasthA utpanna thAya che. athavA sUphamatra jusUtranayanA abhiprAyathI cha dravyomAM sAdhAraNa sUkSma je artha paryAye che te ja paryAye zuddha paryAya che. vizeSArtha - je dravyonI samasta paryAyamAM anuvati thaIne rahe te guNa kahevAya che. anaMta guNeno samudAyarUpa akhaMDa piMDa te dravya kahevAya che. eTale jyAre guNemAM vikArathAya che tyAre dravyamAM avazyabhAvI thAya ja che. judA judA guNonA vikArone poya kahe che. te pramANe saMpUrNa guNanA piMDa svarUpa dravyanuM paNa pariNamana thAya che. tene paNa paryAya kahe che pradezattvaguNa cheDIne AtmAnA bIjA anaMta guNanuM pota potAnA svarUpamAM pariNamana thAya che, temAM anya guNane vikAra anya guNanA vikArathI kAMI saMbaMdha nathI tene arthaparyAya kahe che. te paryAya svabhAva ane vibhAva be prakAranI thAya che. svabhAva paryAya tene kahe che ke jemAM bIjAnuM nimitta na hoya, paNa jemAM potAnuM nimitta pote ja heya jema ke - jIvadravyanA jJAnaguNanI kevalajJAna paryAya tene guNaparyAya athavA artha paryAya vA guNAMza paNa kahe che. vibhAva paryAya tene kahe che ke je paranA nimittathI thAya che jemake- jJAnaguNanI matijJAnAdi paryAya. badhA dravyamAM eka sAdhAraNa pradezatva guNa hoya che. tene abhiprAya e hoya che ke dravyane sadA kaIne kaI AkAra avazya hoya che. dravyane nAne mATe AkAra thAya che te pradezavaguNanA vikAra pariNamanathI thAya che, jIvanI nara nArakAdi paryAya tene dravyaparyAya athavA vibhAvavyaMjanaparyAya vA dravyAMtha
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ 360 (dezAMza) paNa kahe che. paradravyanA nimitta vinA je svAbhAvika dravyanI paryAya thAya che tene svabhAva paryAya kahe che. jemake : jIvanI siddhi paryAya. dravyamAM guNa be prakAre hoya che eka bhAvavatI kriyAvAna guNa che ane kriyAvatI phiyAvAna guNa hoya che. kriyAvatI ThiyAvAna zaktinA pariNamanane dravyaparyAya kahe che ane bhAvatI kiyAvAna badhA guNenI thAya che. tene artha paryAya (arthavatIkriyAvAna paryAya) kahe che pradezatva guNamAM artha paryAya tathA vyaMjanaparyAya banne thAya che. dravyanI apekSAe vyaMjana paryAya che ane guNanI apekSAe artha paryAya hAya che tethI temAM deza. dazAMza, guNa, guNaza thAya che. dravyaparyAya kSaNavatI paNa thAya che ane zAzvata paNa thAya che jemake: saMsAramAM zvAsamAM aDhAravAra janma maraNa karavAvAlA nigada paryAyanI apekSAe dravyanI kSaNavatI paryAya che ane siddhaparamAtmAnI je puruSAkAra paryAya che te zAzvata rahe che. zAzvatI paryAyamAM paNa artha kriyA pariNamana thAya che. te hisAbe mekSa be prakAre mAnavAmAM Avela che (1) sAkArokSa ane bIje nirAkAra mokSa che. bhAvavatI guNanI apekSAthI nirAkAra mokSa che ane kriyAvatI phliAvAnanI apekSAe sAkAra (puruSAkAra) mekSa che. agurulaghuguNanA vikArane svabhAva paryAya kahe che. e vibhAvaparyAya bAra bhedarUpa hoya che cha vRddhirUpa ane cha hAnirUpa
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ 370 (1) ane tabhAgavRddhi (2) asaMkhyAtabhAgavRddhi (3) sa MkhyAtabhAgavRddhi (4) sa MkhyAtaguNavRddhi (5) asaMkhyAtaguNavRddhi (f) anaMtaguNavRddhi e pramANe cha bedarUpa vRddhi ane (1) anaMtabhAgahAni (2) asaMkhyAtabhAgahAni (3) saMkhyAtabhAgaDDAni (4) saMkhyAtaguNudghAti (5) asaMkhyAtaguNuhAni (6) anaMtaguNAni ema cha bhedarUpa hAni thai. e pramANe khA2 prakAramAMthI koIne kAi bhedane laIne padArthamAM tathA tenA guNNAmAM svabhAvathI pariNamana thaI rahyA che tene svabhAvaparyAya kahe che. agulaguNanuM sUkSma pariNamana samaye samaye thAya che, te vacana ageAcara che ane Agama pramANathI tene jANavuM joie. jenAmAM rAga, dveSa, mAhu ane khyAti, lAbha; pujAnI IcchA nathI evA jinendra, paramavItarAgI, sarvajJa, paramAtmA che jemaNe peAtAnA pUrvakALamAM bAMdhela zubhavacana vargaNuAnA udayathI bhavya thavAnA puNyakarmAMnA nimittathI vagara icchAe zubhayoge svayaM satyArtha vastusvarUpanuM kathana kare che te divyavANInA vacanane manana, dhAraNA, vicAraNAthI peAtAnA AtmAne hitakara jANI sadAya carcA karavA ceAgya che. guNunA nimittathI dravya-pradezatva athavA kSetrapaNAne prApta thAya arthAt jenA kSetra vistArathI mApa thAya tene prade tva guNa kahe che. jeTalA AkAzanA kSetrane eka avibhAgI puGgala paramANu ghere teTalA kSetranA mApane pradeza kahe che. badhA amUrtika dravyonuM mApa AnAthI karavAmAM Ave che.
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ 301 sArAMza:- AtmA, AtmAnA anaMta guNNA ane tenI anAdianaMta, ekarUpa, zAzvata, nirAvaraNa, nirapekSa, zakitarUpa avasthA trikALa paDI che tene kAraNazuddhaparyAya athavA kAraNadhrauvaparyAya kahe che. jevA dravya guNa che tevA ja tenA AkAra paNa trikALa ekarUpa hAya che te pramANe AtmAnA pratyeka guNunI nirapekSa trikALa ekarUpa zakitarUpa avasthA che tene kAraNazuddha paryAya kaDe che. paramasvabhAva arthAt paramazuddhapariNAmikabhAva je dravyarUpa nigedathI lagADI badhA saMsArI jIvAmAM zakitarUpa aArdi anaMta zAzrvata samAnarUpa che tenI aMdara trikALa ekarUpa dhruva avasthA apragaTa pariNamanarUpa paDI che tene kAraNazuddhaparyAya kahe che tenu sabhyapuruSArthathI pragaTa karavAmAM Avela eka samayamAM utpAda vyayarUpa bhegavAvAlI avasthA tene kArya zuddhaparyAya kahe che te sAdI anaMta kALa sudhI saddeza pariNAmarUpa (advaita parama kArya kAraNa bhAva ekarUpa) rahe che. kArazuddhaparyAyanuM je pragaTa pariNamana hoya ta| badhA AtmAone samAna sukha pragaTarUpa jaNAvuM joie. ema thatAM, punya pApa, arthAt saMsAra, mokSa kAMI raheja nahIM tethI kALuzuddhaparyAya sadAya apragaTa pariNamanarUpa paMcama paramasvabhAvanA Azrite sadA khirAjamAna pratyeka jIvamAM zaktirUpe vidyamAna che. te ja samyagdarzananA viSaya che. samyagdaSTinI dravyadRSTi trikALI akhaMDa abhedya vastu sAmAnya (vastu trikALa tenA anaMta guNA trikALa, pratyeka guNanI
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 trikALa zakitarUpa anAdi anata ekarUpa avasthA ema akhaMDa abheda dravyane nirAvaraNa nirapekSa) rU5 grahaNa kare che tenA bheda lakSe bhegavaTAvALI avasthA (kAraNa jevI) kAryarUpe pragaTa thAya che te navIna puruSArthathI pragaTa karavAmAM AvatI hovAthI sAdI anaMta kahevAmAM Ave che. zuddhasadabhUtavyavahArathI sAdi anaMta, amUrtika, atIndriya svabhAvavALI kevaLajJAna, kevaLadarzana, kevaLa sukha, kevaLavAryarUpa anaMta catuSTayanI sAthe rahelI paramautkRSTa lAyakabhAvanI zuddha pariNati che teja kAryazuddhaparyAya che. ahIM cAra guNe sAthe anaMta guNenI kSAyakarUpe pariNati thaI gaI che, cAra ghAti karmonAM AvaraNane nAza thatAM kSayakabhAva utpanna thaye che. - rAga-vItarAga nuM bhinna bhinna kArya yenAMzena caritraM tenAMzenAsya bandhanaM nAsti / yenAMzena tu rAgastenAMzenAsya baMdhanaM bhavati // 392 // artha - jeTalA aMzathI vItarAga cAritra thAya che teTalA aMzamAM te jIvane karmane baMdha thatuM nathI ane jeTalA aMzathI rAgabhAva che, teTalA aMzathI karmone baMdha thAya che. bhAvArtha- jyAre samyagdaSTi zuddhAtmAnA samyaka zraddhAnA jJAnanI sAthe zubhAzubha badhA AtmAnA bAhya dravyonA AlaMbanane choDI paramavItarAga dharmadhyAna ane zukaladhyAnarUpa nirvikalpa samAdhibhAvarUpa thAya che tyAre ja kharekhara (te samayathI) te jIvane
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ 373 saMvara pUrvaka nirjarA thAya che. mokSanuM kAraNa nirjarA che. arthAt je bhAvathI nirjarA thAya che te bhAvaja ekSanuM kAraNa che. lAyaka kevalajJAna thavA pahelAM jIvane kSaye pazamika jJAna hoya che. pazamika zrutajJAna samyagdarzana sahita hovAthI vItarAgatAnA aMza sahita hoya che ane jyAre te jJAna svAtmAnubhavamAM lIna thAya che tyAre vizeSa vItarAgatA pragaTa thAya che. tevI vitarAgatAmAM tayapaNuMja prabala avipAka nijerAnuM kAraNa che jethI aneka samaya prabaddha eka kALamAM jhaDI jAya che ane jema jema abhyAsa (sthiratA) vadhatuM jAya che tema tema bhAvamAM vizeSa zuddhatA AvatI jAya che. arthAt vItarAgatAne aMza vadhato jAya che ane sarAgatA ghaTatI jAya che, e pramANe sarva mehakarmane nAza karI jIva bAramAM guNasthAnamAM jAya che. tyAM paNa kSapazama bhAvakRtajJAnanI pariNati parama ekAgrarUpa hoya che. tenA balathI traNa ghAtiyA karmone nAza karI jIvane kevalajJAna prApta thAya che arthAta kSAyaka zuddhajJAna thAya che. teja AtmAne nija svabhAva che. te siddhomAM paNa hoya che tene zuddhapAriNAmikabhAva paNa kahI zakAya che. kAraNa ke potAnA pariNAmikabhAva sammukha je AtmAnubhava svabhAvarUpa bhAva hatuM teja eka deza zuddhapAriNamika bhAva kahevAya che. cAritranI apekSAe te bhAvane bAramA guNasthAnathI nIce upazama cAritra, upazama cAritra ane kSepaka zreNinI apekSAe eka deza kSAyaka cAritra ane pachI lAyaka athavA yathAkhyAta cAritra kahe che. samyakatvanI apekSAthI te AtmAnubhavarUpI bhAvane upazamasamyakatvamAM upazama,
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ 374 pazamasamyakatvamAM kSapazama ane kSAyakasamyakatvamAM kSAyakabhAva kahe che. jJAna, jJAtA, seya nuM svarUpa. zuddhaM tu vijAnan zuddhaM caivAtmAnaM labhate jiivH| jAnaMstva zuddhama zuddhamevAtmAnaM labhate / 393 // artha - zuddha AtmAne jAgRta (anubhavata) jIva zuddhAtmAne ja pAme che. ane azuddhAtmane jANa (anubhavata) jIva azuddha AtmAne ja pAme che. bhAvArtha- jJAnI jIva (rAgAdi) bhAvakarma, (jJAnAvaraNadi) dravyakarma, (zarIrAdi, karma, ema traNa prakAranA karmothI rahita anaMtajJAnAdi catuSTayarUpa AtmAnA sukhano bhedajJAnanA pratApathI anubhava kare che, te pitAnA AtmAne zuddha ja pAme che. arthAta jevuM upAdAna kAraNa hoya che. tevuM ja kArya thAya e niyama che. je koI jJAnI zuddhopayoganI bhAvanA kare che te zuddha thAya che ane je azuddhopaganI bhAvanA kare che te azuddhatAne pAme che. je java pitAnA AtmAne zuddharUpa anubhava kare che te zuddhasvarUpa AtmAne pAme che. ane je jIva azuddharUpa potAnA AtmAne anubhave che te azuddha AtmAne pAme che. zaMkAkAra- he bhagavaMta! kevalajJAna zuddha che ane chaghasthanuM jJAna azuddha che. te azuddhajJAna zuddha kevalajJAnanuM kAraNa kema thaI zake ?
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttara:- he ziSya ! cha0nuM jJAna kathaMcita zuddha ane kathaMcitU. azuddha che. te che ke, kevaLajJAnanI apekSAthI zuddha nathI te paNa mithyAtva ane anaMtAnubaMdhI rahita sarAgasamyagdarzana ane saragacAritranI apekSAe athavA vItarAga (rAgadveSAdithI rahita) samyagdarzana ane sacacAritranI sAthe hovAthI zuddha che ane abhedanayathI chagha nuM je bhedajJAna che te ja AtmAnuM svarUpa che. tenAthI ekadeza pragaTarUpa AtmAnubhavarUpa jJAnathI sarva prakAre vyakatarUpa kevalajJAna utpanna thAya che. temAM kaI prakAre deSa nathI. zaMkAkAra - he bhagavaMta ! chadmasthanuM jJAna karmonA AvaraNa sahita che tathA kSayapazAmika bhAvarU5 che tethI kema zuddha thaI zake temaja A jJAnathI mekSa paNa kema thaI zake ? uttara-he bhavya ! kevalajJAnanI apekSAe chaghasthanuM jJAna AvaraNa sahita che. tema chatAM te kSaye pathamika jJAna ekadeza nirAvaraNa che. zakAkAra- he bhagavaMta! Ape AgaLa kahyuM ke sarva jene parama zuddha pAriNumikabhAva che to A gAthA anusAra paramabhAvathI ja mekSa joIe paNa kSaye pazamika bhAvathI na ja thavo joIe ? uttarA- he bhavya ! kevalajJAnanI pahelA parama pariNAmikabhAva chadmastha avarathAmAM zakti mAtrathI zuddhapaNuM che paNa vyaktarUpathI zuddhapaNuM nathI. kAraNa pariNAmikabhAva traNa prakAranA che (1)jIvatva (2) bhavyatva ane (3) abhavyatva temAM abhavyatva te muktinuM kAraNa che ja nahIM, bAkI jIvatva ane bhavyatve be bhAva rahyA; temAM jyAre
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ A jIva darzana meha ane cAritramehane upazama, upazama athavA kSaya (kSAyaka) ne lAbha kare che ane vItarAga samyagdarzana, jJAna, cAritra traNarUpathI pariNamana kare che, tyAre temAM zuddhatAnI zarUAta thAya che. te zuddhatA paNa opazAmaka, zapathamika ane kSAyika traNabhAva saMbaMdhI mukhyatAthI che. ane pAriNamikabhAva saMbaMdhI goNutAthI che. zuddha pAriNamikabhAva te baMdha ane mokSa nA kAraNathI rahita che. temAM traNa bheda te paryAyArthika ne Azraye che ane zuddhatA dravyArthika ne Azraye che tema jANavuM joIe. AthI ema siddha thayuM ke vikalpa rahita zuddhAtmAnA anubhavarUpa vItarAga samyakatva ane cAritrathI avinAbhUta arthAt vItarAgasamyakatva cAritranI jayAM avazya prApti thAya che e je bhAva che teja abhedanayathI zuddhAtmA zabdathI kahevAmAM Ave che tene kSapazamikabhAva athavA bhAvakRtajJAna paNa kahe che teja mokSanuM kAraNa che zuddhapArimikabhAva je che te ekadeza vyaktarUpa ema kathaMcita bheda ane abhedarUpa dvavyaparyAyasvarUpa jIva padArthanI zuddha bhAvanAnI avasthAmAM dhyeyarUpa dravyarUpathI rahe che arthAta bhAvanAnA samayamAM zuddhapariNAmikabhAva dhyAna karavA gya che. dhyeya che. dhyeya paryAyarUpa nathI. kAraNa dhyAnanI paryAya vinAzanIya che ane zuddhapAriNAmikabhAva avinAzI javane svabhAva che. zaMkAkAra -he bhagavaMta! AtmAnA pAMca jJAnemAMthI kayA jJAnadvArA AtmAne mokSa thAya che?
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ 379 utaraH- hai bhavya ! kevalajJAna tA kevala larUpa che je utpanna karavAmAM Ave che. avadhijJAna ane mana.paryaMcajJAna banne te mUrti ka padArthane jANe che tethI te ane nAnA meAkSanA kAraNabhUta nathI. matijJAna, zrutajJAna te bAhya viSayeAnA jJAnamAMthI chuTI jyAre vikalparahita pAtAnA zuddhAtmAnI sanmukha thai nirvikalpabhAve peAtAnA AtmAne anubhave che tyAreja matizrutajJAna meAkSanuM kAraNa thAya che. paMcendriya viSayeAthI mati, zrutajJAna dUra rahe che tyAre tene atIndriya jJAna kahe che ane zuddhapAriNAmikabhAva saMbaMdhamAM te vikAra rahita bhAvanArUpa heAvAthI tene svasa Mvedana jJAna kahyuM che. teramAM guNasthAna vinA saMsArI jIvAne kSAyaka jJAna hAtu nathI. kSayApazamika jJAna jo ke vizeSa bhedajJAnarUpa che ane te mAkSanA kAraNabhUta eTalA mATe che ke, te samasta mithyAtva ane rAgAdi vikalpAnI upAdhithI rahita pAtAnA zuddhAtmAnI bhAvanAthI utpanna thavAvALuM parama AhalAdaka sukhAmRtarasanA AsvAdarUpa, paramasamatArasamaya pariNAma dvArA anaMta catuSTayarUpa mekSa phalanA kArya bhUta hAvAthI te ekadreza zuddhanizcayanayathI mRddha upAdAna kAraNa che, arthAt AtmAnubhavamAM mana dvArA AtmAnuM grahaNa ane manana thAya che, tethIja te levijJAna che mane teja meAkSanuM sAdhana che. zakAkAra :- he bhagavaMta ! tapazcaraNa, sayama, pravajyA, sUtrAdine jJAnaja kahyu che te te evI kai naya che.?
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ utara- he bhavya ! mithyASTithI kSINakaSAya bAramAM guNasthAna sudhImAM te, te guNasthAne yogya azubha, zubha ane zuddha upaga hoya che. tenI sAthe avinAbhUta, prasiddha, azuddhanizcayanaya arthAta azuddhaupAdAnarUpathI nIcalI avasthAone jJAna kahyuM che. tethI e siddha che ke, zuddhapAriNAmika paramabhAvane grahaNa karavAvAlI zuddhadravyArthi kanayathI athavA zuddhaupAdAna rUpathI jIvAdi vyavahAramAM kahevAmAM Avela nava padArthothI bhinna Adi, madhya, aMtarahita eka akhaMDa prakAzamaya zuddhaparamasamayasArarUpa niraMjana. sahajazuddhajJAnasvabhAva je zuddhAtmAnuM upAdeyabhUta tatva che, te ja nizcayathI zraddhAna karavAnuM jANavA ane dhAvavA gya che. kAraNajJAna ja jIvanuM eka asAdhAraNa sarvadeSothI rahita lakSaNa che ke je zuddhanizcayanayanI apekSAthI vItarAgarUpa che. teja zuddha vItarAga svasaMvedana jJAnane anubhava karavAthI AtmAnA saMyamAdi sarva guNe kahyA che. mATe sarvathI bhinna pitAne pitArUpa je jJAnAnaMdamaya parama vItarAga rUpa che, tenuM ja zraddhAna, jJAna ane manana hitakArI che. e pramANe vyavahAranayathI jANe nava padArthonI madhyamAM zuddhanizcayana dvArA eka zuddha jIvaja kharekhara svarUpamAM sthira thAya che. athavA teija nizcayacAritrarUpa dIkSApaNane pAmI darzana, jJAna, cAritramAM sthitirUpa svasamayane prApta karIne, mekSamArgane pitAmAMja pariNata karIne, jeNe saMpUrNa vijJAnaghanasvabhAvane prApta karyo che evuM, tyAga, grahaNathI rahita, sAkSAt samayasArabhUta, paramArtharUpa zuddhajJAna ekane ja pratyakSa svayaMvedanathI anubhavavuM. kAraNa ke te sadAkALa avasthita (sunizciLa) che. have AcArya bhagavaMta ziSyane sAdhanA karI
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ 377 sarva AzaMkAone maTADI (samAdhAna karI) kahe che ke he bhavya ! tamArAmAM anAdi ajJAnathI thatI zubhAzubha upagarUpa parasamayanI pravRttine dUra karIne, samyagdarzana, jJAna, cAritramAM pravRttirUpa svasamayane prApta karIne,evA svasamayarUpa pariNamana svarUpa mokSamArgamAM pitAne pariNumAvIne, saMpUrNa vijJAnaghana svabhAvane pAmIza, tyAre temAM kAMI tyAga grahaNa jaNAze nahIM, evA sAkSAt samayasAra svarUpa paramArthabhUta, nizcala, zuddha, pUrNajJAna (pUrNa Atmadravyane) ne prathama zuddhanayanA jJAnamAM pUrNa zraddhAna karavuM. Ama jJAnanuM jJAna, zraddhAna thayA pachI bAhya sarva parigrahane tyAga karI pUrNajJAnane abhyAsa karavo. upagane jJAnamAM ja thaMbhAvo ane potAnA svarUpane siddha samAna dhyAnamAM laI cittane ekAgra karavuM ane vAraMvAra tene ja satata abhyAsa kare, jayAM sudhI AvA abhyAsathI kevaLajJAna na upaje tyAM sudhI te abhyAsa niraMtara (bAramAM guNasthAna sudhI) rAkha ane kevaLajJAna upaje tyAre pakSa chuTI pratyakSa (sAkSAt) sarvavimAthI rahita thayuM thayuM sarvane dekhanAra-jANanAra sthita rahyuM teja jJAna amala, nizcala, mahimAvaMta, nitya udita zuddhajJAnaghanarUpa dedIpyamAna (prakAzamAnI rahe che te sAdI anaMta kALa sudhI AnaMdanuM dAtA, anaMta catuSTayanuM svAmI dravyabhAve paripUrNa jayavaMta rahe che. dayAna dhyAtA dayeyanuM svarUpa, mokSaM kurvanti mizraupazamika kSAyikAvidyAH / baMdhamaudayiko bhAgo niSkrayaH pAriNamikaH // 394 //
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha- opazamika, kSaye pathamika, ane kSAyakabhAva mokSane kare che. audayika bhAva baMdhane kare che tathA pariNAmikabhAva kriyA rahita che. te na baMdhanuM kAraNa che na mokSanuM kAraNa che. bhAvArtha- opazamika, kSayapazamika, kSAyika tathA audayika ema cAra bhAva paryAyarUpa che, paraMtu zuddhapariNAmikabhAva dravyarUpa che. jIva padArthane te mAtra dravyarUpa chena paryAyarUpa che paNa paraspara apekSAthI dravya ane paryAya banne dharmonA AdhArabhUta dhamI che. chevatva, bhavyatva, abhavyatva e traNa pariNAmikabhAvanI vacamAM zaktirUpa jIvava paramazuddhapAriNAmikabhAva, nirAvaraNa, baMdha-mokSa paryAyanI pariNatithI rahita trikALa ekarUpa rahela che te zuddhavyArthikanayane viSaya (Azraye) che. bAhya dazaprANarUpa jIvatva, bhavyatva ane abhavyatva bhAva che, te paryAyArthikanayane Azraye hevAthI tene azuddhapariNAmika bhAva kahevAmAM Ave che. zuddhanizcayanayathI sarva saMsArI che ane siddho sarvathA daza prakAranA prANarUpa jIvatva, bhavyatva, abhavyatvathI rahita che. e traNamAMthI bhavyatva pAriNamikabhAva che tene paryAyArthikanayathI DhAMkavAvALuM dezaghAtI ane sarvaghAtI nAmanuM mahAdi karma sAmAnya che. arthAt darzanameha, cAritrameha je AtmAnA samyakatva, cAritra guNene ghAta kare che teja karmo AtmAnI bhavyatva zaktine paNa pracchAdana kare che. jyAre kALalabdhine vaza bhavyatva zaktinI vyakta (pragaTa) dazA thAya che tyAre A jIva sahajazuddhapAriNamikabhAvarUpI pitAnA paramAtma dravya (tAva) nA samyaka
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ 381 zraddhAna, jJAna ane cAritramaya paryAyathI pariNamana kare che. te pariNamanane Agama paddhatie opathamika, kSayapazamika, kSAyika bhAva kahe che ane AdhyAtmika bhASAnI apekSAe te bhAvane zuddhAtma sanmukha pariNAma, zuddhopaga adi paryAyarUpa nAmathI kahe che. paramazuddhapariNAmikabhAva je zuddhaAtmika dravyarUpa che te pUrvokta paryAyarUpa bhAvathI keI apekSAthI bhinna che. kAraNa ke te bhAvo (pariNati) bhAvanArUpa che jyAre zuddhapAriNumikabhAva bhAvanArUpa nathI. je koI ekAMtanayathI te pariNatine zuddhapAriNAmikabhAvathI abhinna mAnavAmAM Ave te mahAna deSa utpanna thaze. te evI rIte ke bhAvanArUpa pariNati te mekSanA kAraNabhUta che ane mokSanA kAraNe nAza thatAM zuddha pAriNamikabhAvane nAza thaI jaze paNa zuddhapAriNAmikabhAva te sadA dravyarUpa dhova avinAzI che. - paramazuddhapAriNAmikabhAvanI prAptinA hetubhUta, opazamika, zapathamika, ane kSAyika ema tra' bhAva che. te rAgadveSAdi bhAvothI rahita hovAne kAraNe zuddhaupAdAnarUpa hovAthI mokSanuM kAraNa thAya che. paramazuddhapAriNamikabhAva mokSanuM kAraNa nathI ane je zaktirUpa mokSa che te te paramazuddhapariNAmikarUpa pahelAthI ja vidyamAna che. vaLI zuddha pAriNamika kriyA rahita (niSkriya) che athavA baMdhanA kAraNa bhUta je rAgadveSAdirUpanI pariNati kriyA che, te rUpa paNa zuddhapAriNumikabhAva nathI tathA mokSanA kAraNarUpa je kriyA ane zuddha svarUpanI bhAvanArUpa pariNati che te rUpa paNa nathI.
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 382 paramazuddhapAriNamikabhava dhyAnamAM dhyeyarUpa che paNa dhyAna rUpa nathI kAraNa dhyAna vinAzaka che ane dhyeya sadA zAvata ekarUpa che. Navi uppajaha Navi maraha baMdhu Na mukkhukarei , jiu paramatthe joiyA jiNavara eumaNei // 395 // atha- paramArthaSTithI jovAmAM Ave te A AtmA ne janma che, na mare che, na baMdha kare che, na mokSa kare che ema jinendra bhagavAne kahyuM che. bhAvArtha- pAMca bhAvamAM paramazuddhapArimikabhAva dhyeyarUpa che arthAt mekSarUpa che. paraMtu upazama, kSaye pazama ane kSAyika bhAva dhyAnarUpa che. audayika bhAvamAM mehanI ja baMdhanA kAraNabhUta che. jyAre kAlibdhi AdinA nimittathI bhavyatva zakitanI pragaTatA thAya che tyAre zuddhAtma sanmukha je pariNAma thAya che te bhAvanArUpa che, teja mokSane upAya che, teja ratnatraya svarUpa che. teja AtmAnA anubhavarUpa che mokSanA kAraNe bhAvomAM upayogane sthira karI svasvarUpano anubhavakarI Atmasukhane lAbha kare gya che. ekadeza zuddhanayanA Azrite je bhAvanA vikAra rahita svasaMvedana lakSaNarUpa che te kSepathamika jJAnarUpa hovAne kAraNe je ke ekadeza vyakatarUpa che arthAt kevalajJAnanI mAphaka sarvathA sarva deza vyakta (pragaTa) nathI te paNa dhyAna karavAvAle puruSa e bhAvanA kare che ke, je kaI sapUrNa AvaraNathI rahita akhaMDa eka pratyakSa prakAzamAna, avinAzI, zuddhapAriNamikabhAva svarUpa paramAtmatatva che teja huM chuM, huM akhaMDa jJAnarUpa chuM.
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ 383 je upAyathI mokSane mAga) upeya mokSanI prApti thAya te ja mumukSue karavA che-tenI bhAvanA sadAya bhAvavA cogya che. mumukSu jIva bhAvanA bhAve che ke - "huM sahaja zuddha jJAnAnaMdamaya eka svabhAvarUpa chuM. huM saMka95 vikaparahita nirvikalpa chuM, huM udAsIna chuM, huM mArA potAnA niraMjana zuddhAtmAnA sabhyazraddhAna, samyajJAna ane sabhyazcAritramAM tanmayarUpa je nizcayaratnatrayamaya nirvikalpa samAdhibhAvathI uptanna je vItarAga sahaja AnaMdarUpa sukhanA anubhavarUpa je svasaMvedana jJAna che te dvArA huM anubhavavA cagya chuM. jANavA gya chuM, prApta karavA gya chuM: arthAt huM te anubhavarUpI rasathI bharapUra chuM. huM rAga, dveSa, meha, krodha, mAna, mAyA, lobha, paMcendriyanA viSaya vyApAra, mana, vacana, kAyanA vyApAra bhAvakama drayakarma ane karma, pUjA prasiddhi, lAbha, dekhela sAMbhaLela ane anubhavela bhegonI IcchA rUpI nidAnazalya mAyAzalya, mithyAzalya Adi sarva vibhAva pariNamethI rahita zUnya chuM traNa lekamAM traNakALamAM mana, vacana, kAya, kRta, kArita, anamedanA ema nava prakArethI huM zuddhanizcayanaye zuddha chuM, tema sarva che paNa zuddha che." ema bhAvanA bhAvavA gya che. jethI mokSa svarUpa potAnA zuddhaparama pariNAmikabhAvane lAbha thAya. kAraka pakSa nuM svarUpa.. pucapariNAmajutaM kAraNabhAveNa vaTTade davyaM / uttarapariNAmajudaM taM ciya kajja have niyamA // 396 //
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ 384 kAraNakajjAvesesA tassu vi kAlesu hoMti vatthUrNa / ekakampiya samaye puvyuttara bhAvamAsijja // 397 // a:-pUrvI pariNAmathI yukta dravya che te teA kAraNabhAva karI varte che ane te ja dravya uttara pariNAmathI yukta thAya tyAre kArya thAya che e niyamathI jANeA. vastu pUrva ane uttara pariNAmane prApta thaI traNa kALa viSe eka eka samayamAM kAryakAraNabhAva rUpe varte che. bhAvArtha:- jIvAdi vastu traNa kALamAM eka eka samaye pUrvauttara pariNAmane Azraya karI navI navI paryAya ( kA ) rUpa utpanna thAya che. traNe kALamAM anaMtAna Mta adhA dravyo anatAna ta paryAya sahita che. temaja sarva padArtha anekAMtAtmaka akiyA sahita che. je vastu che te anaMta dharmasvarUpa anekAMtamaya che te niyamathI kArya rUpa pariName che. ema jinendradeve kahyu` che. jIvadravya peAtAnA caitanya svarUpamAM rahI kadI paNa para evA acetana svarUpe thayu nathI. jo paraspara badhA dravya epa thaI malI jAya tA mATo doSa utpanna thaze tethI te eka svarUpe nahI thatAM pratyeka dravya peAtAnI sattA (dravya kSetra kALa bhAva) te kadI paNa cheADatA nathI. arthAta cetana cetanarUpa ane acetana acetanarUpa sadA potAnA guNapayAmAM rahe che. vartamAna samayamAM je paryAya che te pUrve samaya sahita vastunuM kAryAM che te pramANe adhI paryAyAnuM jANavuM. e pramANe samaya samaye kArya kAraNabhAvarUpa traNa kALamAM dravyanuM niyamathI svarUpa che.
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ 385 lekamAM nitya, anitya, eka, aneka, bheda ityAdi aneka dharma yukata vastu che te kAryakArI dekhAya che. jIvadravya pitAnA dravya, kSetra, kALa, bhAvamAM cetanya svarUpe birAjI sadA samaye samaye pitAnI paryAyarUpa (kAryarU5) pariName che tyAre para dravya, kSetra, kALa, bhAva tenuM nimitta mAtra che. jIvo aNAiNihaNo pariNayamANo hu NavaNavaM bhAvaM / sAmagrIsu pavahadi kajjANi samAsade pacchA // 398 / artha - je chavadravya che te anAdi nidhana che. te navI navI paryAyarUpa pariName che. te pahelA dravya, kSetra, kALa, bhAvanI sAmagrI viSe varte che pachI paryAyarUpa kAryane prApta thAya che. bhAvArtha- sarva dravya pota potAnA pariNamananA upAdAna kAraNa che tyAre bAhya anya dravya tenA kArya (avasthA) nI utpattimAM nimitta mAtra che "sAgari #Aryastha taiyArabA" arthAt sAmagrI (nimitta) kAryane utpanna kare che ekaluM kAraNa (upAdAna) nahIM. A vastune niyama che keIne karela nathI. sarva dravya pitA potAnA pariNAmarUpa dravya, kSetra, kALa, sAmagrIne prApta thaI pote ja potAnA bhAgarUpe pariName che te pariNamanane pite svAmI che tene AghuM pAchuM karavAne kaI samartha nathI. paNa kaI ema kahe ke te azuddha pariNAma pitAnI, kramabaddha paryAyanI svAbhAvika gyatA (lAyakAta) thI thaI che te te pramANe kahevuM yogya nathI te AgamavirUddha kathana che. te paryAya
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 (cetanA ) jIvanI che paNa temAM azuddhatA AvavAnuM kAraNu ( hetu) evA 5dravya ( acetana ) nA saMga (sacAga saMbaMdha) che tethI te azuddha paryAya kathaMcit jIva dravyanI che ane kathaMcit evA ajIva pudgala dravyanI paNa che ane anne vya nA svabhAvathI jovAmAM Ave te te banne vyomAMthI keAInI nathI. ajJAnI te naimittika avasthAne peAtAnI svAbhAvika mAnI temAM tanmaya ( icchApUrNAMka-ekarUpa ) thai jAya che. arthAt te naimittika avasthAnA svAmI thAya che teja tenuM ajJa!na athavA saMsAra che tene mithyA puruSArtha athavA saMsAranI jaDa kahe che. tenA kathaMcita AtmA kartA che ane mithyAtva karmonA nAza thatAM teja java akksa thAya che. kartApaNAnA abhiprAyamAM mithyAtvakarmInA udayanuM kAraNa che ane teja jIvanA akartA bhAvamAM samyagdana pUrvaka thatuM samyajJAnanuM kAraNa che. jJAnI AtmA te naimittika bhAvane karma ( cAritramehanIya nA udayanI maLajorInuM kArya jANI temAM tanmaya na thatAM tenA nAzane upaya AgamAnusAra saMcamAdi samyaka kriyAmAM peAtAnA upayAga joDI Ape che tethI jJAnInA te naimittika bhAva pratyenA anicchAbhAva kahyo. Aja saMsAra khaMdhathI chuTavAnuM samyak kAraNu che. teneja samyak puruSArtha kahe che ane teja meAkSanuM kAraNa che. dRSTAMtaH- jema mATInA pi'Da te kAraNa che ane gharUpa avasthA te tenuM kArya che. te pramANe jIvanI pahelI paryAya te kAraNu che ane pAchalI paryAya te tenuM kArya che evuM niyamathI vastunuM svarUpa che mATInA aneka kArya mAM mATIpaNuM ekarUpa, nirUpa
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ 387 che ane tenI avasthA anityarUpa che. kAryakAraNa saMbaMdha puruSArtha vAdane poSaka che. uttara kAryanI upatti pUrvaguvatI paryAya (upAdAna) vinA traNa kALe dravyanI siddhi thaI zakatI nathI. uttara paryAyamAM rahevAvALA dravyane urdhvatA sAmAnya kahe che te tenI badhI avasthAomAM sAmAnyarUpa nitya ekarUpa che. "nimittAmbArthasiddhi pratyeka kAryanI siddhi upAdA ane nimitta banne kAraNathI thAya che. jema ghaTatuM upAdAna kAraNa mATI che ane cAka daMDAdi nimitta kAraNa che temAM mATInI paryAya svapratyayarUpa che ane cakAdi para padArthanI paryAya parapratyayarUpa (karaNa) che. arthAt svarUpakAraNa ane pararUpakAraNa vinA kAryanI siddhi asaMbhava che. samyagdaSTi AtmA kArya kAraNa bhAvane yathArtha rUpe jAte hevAthI pitAnuM hita, ahita keI karI zake che evuM traNakALe mAnato nathI pitAnI avasthAne pote ja kartA che tyAre paradravya nimitta mAtra che. paradravya mArA guNa paryAyamAM nizcaye vyApatA nathI temaja teo mArA kAryanI utpattinA kAraNa (kartA)nathI te pachI mAruM hita, ahita parane Azrita kema hoI zake? naja hoI zake. ema nizcayathI vastusvarUpane jANate samyagdaSTi daDha zraddhAnI hoya che. jagatamAM koI dravya keI anya dravyanA guNa paryAyamAM vyApatA nathI te kArya kevI rIte karI zake? naja karI zake. teo mAtra mArA kAryanI utpattimAM nimitta mAtra che. kartA karma rUpe kadI paNa nathI evA jinendra kathita vacanane sabhyazraddhAnI samyagdaSTi jIva hoya che te ema vicAre che ke -
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyaka niyativAda jaM jassa jammidese jeNa vihANeNa jammi kAlammi / NAdaM jiNeNa NiyadaM jamma vA ahava maraNaM vA // 399 // taM tassa tammi dese teNa vihANeNa tammi kAlammi / ko sakA cAledu iMdo vA aha jiNido vA // 400 / artha - je jIvane, je dezamAM, je kALamAM, je vidhAne (sAmagrIe) karI janma, maraNa, sukha, duHkha, roga, dAridra Adi jevuM sarvajJave jaMpyuM che te pramANe te badhuM niyamathI thaze. temaja te jIvane teja dezamAM teja vidhAne karI niyamapUrvaka thAya che, tene Indra tathA jinendra, tIrthaMkaradeva keIpaNa pheravavA samartha nathI. bhAvArtha- sarvapnadeva vyavahAranayathI samasta dravya, kSetra, kALa, bhAvanI avasthAone jANe che. arthAta sarvadevanA jJAnamAM pratibhAsyuM che te pramANe niyamathI thAya che temAM AghuM pAchuM e adhikuM kAMI paNa thatuM nathI, ema samyagdaSTi vicAre che. vizeSArtha-samyagdaSTi jinendra kathita vacanane daDha zraddhAnI hoya che. te vicAre che ke jinendrabhagavAnanA nirmaLa sphaTika jJAnamAM jagatanA sarva padArtho tenA guNa paryAya sahita trikALavatI yugapta jhaLakI rahyA che, teja pramANe saghaLuM thAya che. te pheravavA keI samartha nathI. arthAt jinendranA jJAnamAM dravya, kSetra, kALa, bhAva, svapratyaya ane parapratyaya, kAryakAraNa, nimitta naimittika, nimitta upAdAna Adi jaNAyela che te pramANe nizcayathI thAya che. te jinAgamane daDha zraddhAnI hoya che eTale samyagdaSTi ranA, kAMi paNa niyamathI thAya sa virodha
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ 389 jIva jinendra kathita mArga upara cAle che, tenAthI vipati mArga upara cAlatuM nathI. pitAnA pariNAmane teija svAmI che ane te nimitta mAtra che ema avadhArate jIva sadA pitAnA pariNAmanI sAvadhAnI rAkhe che. kAraNake tenAthI ja pitAnuM hita ahita thAya (baMdha-mikSa) che tema zraddhAna karato sadA sArAM nimittonI sAmagrI tarapha lakSa rAkhe che teja tene samyaka puruSArtha che. tene kaI kArya mAM harSa, viSAda, sukha, duHkha, janma maraNa AdimAM bhaya ke Azcarya thatuM nathI. arthAt kheda-khinna thatuM nathI paNa samatA bhAve rahe che te badhAM karmonAM vipAkane jANe che. samatA ja mAruM ghara che ane tenAthI ja mAruM kalyANa che. je pramANe guNasthAnanI paripATIe daDha samatAbhAvI thato jAya che te pramANe rAga chuTatA jAya che teja samyagdaSTinI saMvarapUrvaka nirjarA che. zaMkAkAra- he bhagavAna! kamabaddha paryAyamAM je thavAnuM haze te thaze te pachI puruSArtha karavAnI zuM jarUra? uttara:- he bhavya ! sAMsArika jIvanamAM kramavatI ane vyatireka banne paryAye thAya che. jainadarzana kArakapakSa ane jJApakapakSa bannene sApekSatAthI svIkAre che tethI samyakraya che. kAraka pakSa (kAryakAraNa saMbaMdha) puruSArthavAdane poSaka che ane jJApakapakSa (jJAnaya saMbaMdha) puruSArthavAdanI sApekSatAe grahaNa karavAgya hovAthI tene saniyativAda kahe che. je jainadarzanane mAnya che. ekAMta niyativAda nirapekSatAne piSaka hevAthI mithyAvAda rUpa che je jenadarzanane mAnya nathI. je jIva kAryakAraNa saMbaMdha
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39 rUpa kArakapakSane nathI mAnatA ane ekAMte pUrvokta gAthAne mAne che te jainatvathI dUra mithyASTi che. mATe he bhavya ! pUrvokata gAthAne kArakapakSa (puruSArtha vAda) sAthe jJApakapakSane grahaNa karo jethI ekAMtane doSa Avaze nahIM jainadarzana sApekSa nayane samyakarUpa mAne che ane nirapekSanayane miththArUpa mAne che. zakAkAra - he bhagavaMta! sarvadeva vyavahAranayathI sarvadravya, kSetra, kALa, bhAvanI avasthAne jANe che ema je kahevAmAM Avaze te nizcayathI sarvapaNuM ja rahyuM nahIM uttara:- he praza! kevaLI bhagavAna pitAnA Atmika sukhamAM tanmaya thaI jema jANe che tema bAhya padArthone jANatA nathI te kAraNathI kahevAya che ke kevaLI bhagavAna vyavahAranayathI jANe che. bIjA nAM sukha dukha Adine potAnA Atmika sukha samAna tanmaya thaI jANe te jema pitAnA Atmika sukhane anubhava karatAM sukhI thAya che tema anya jInA sukha duHkhamAM tanmaya thatAM sukhI duHkhI thavuM joIe paNa tema te jaNAtuM nathI. potAnA Atmika sukhanA anubhavanI apekSAe nizcaya che ane paranA sukha duHkha anubhavanI apekSAthI vyavahAra mAtra che. . " sarva jIva parapadArthone nizcayathI bhegavatAM ja nathI paNa pitAnA rAgAdi pariNAmane ja nizcayathI bhegave che. tema nizcaye arihaMta paramAtmA pitAnA Atmika sukhane ja bhagave che paNa parapadArthone bhegave che tema kahevuM mAtra vyavahAra che. juo niyamasAra gAthA 159-166
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39 zakAkAra- he bhagavaMta! nirapekSanayane niyativAda kevA prakArane hoya che arthAt teonI mAnyatA kevA prakAranI hoya che te Apa kRpA karI jaNAve. uttara- he bhadra! te tame zAMtithI sAMbhaLe. mithyAniyativAda (jJApakapakSa) nuM ravarUpa jattu jadA jeNa jahA jassa ya Niyameva hodi tattu tadA / teNa tahA tassa have idi vAdo NiyadivAdo du // 401 // ko karai kaMTayANaM tikkhattaM miyavihaMgamAdINaM / vibihattaM tu sahAo idi saMvyapi ya sahAAtti // 402 // artha:- je samyamAM jenAthI jevuM jene niyamathI thAya che. te, te samayamAM tenAthI tevuM ja tene thAya che evA niyamathe ja badhI vastuone mAnavuM te niyativAda che. kAMTA Adi je tIkSaNa vastu che tenuM tIkaNapaNuM koNe karyuM? ane mRga tathA pakSI Adi je aneka prakAranA (raMgathI) dekhAya che tene koNe karyA? evA prakanano uttara evo Ape che ke, te badhAmAM svabhAva ja che, ema badhAne (anya kAraNavinA) svabhAvathI ja mAnavuM tene svabhAvavAdI kahe che bhAvArtha:- zrI jinendradeve (363) bhedethI ekAMtavAdIonA matane mithyamatavALA kahyA che jevA ke- niyativAda, svabhAvavAda, kAlavAda, izvaravAda, AtmavAda, pauruSavAda, devavAda, saMyogavAda
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ 392 karavAvALA hAvAthI vinayavAda, leAkavAda Adi pradhAnatAthI kahyA che. te badhA ekAMtavAdIe apekSAvanA vastune ddhi paramata mithyAvAdIo che. paramatA nA vacana "sathA" emaja che tema niyamathI kahetA haiAvAthI asatyavAdI che. tene nirapekSavAdI kahe che je mithyAnayarUpa che. (1)niyativAdI kahe che ke, je kamabaddha thavAnuM che te koi prakAre TALI zakAtu nathI tethI tene kramabaddhavAdI athavA niyativAdI kahe che. (2) svabhAvavAdI kahe che ke, je kAMi ane che te tenI te samayanI ceAgyatAnusAraja thaI rahyuM che tene TALavA keAI samartha nathI tene cagyatAvAdI arthAt svabhAvavAdI kahe che. (3) kAlavAdI kahe che ke, utpanna, vinAza, Adi kAlaja kare che kAlane ThagavA kAI samartha nathI te pramANe madhukAlane mAne che te kAlavAdI che. (4) izvaravAdI kahe che ke, AtmAjJAna rahita che, anAtha che. AtmAne sukha du:kha, svarga, naraka AdimAM gamana madhu IzvanuM ja karelu che arthAt izvaranI icchA vagara pAna paNa halI zakatuM nathI A badhu IzvaranI icchAthI ja thaI rahyuM che ema je madhu izvarakRta mAne che te izvaravAdI che. (5) mavAdI kahe che ke; puruSa che, teja deva che; sa'sAramAM eka ja AtmA che, teja ane te khadhAmAM vyApaka
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ 393 sarvAgapaNAthI agamya che, cetanA sahita che, nirguNa che, ane utkRSTa che bAkI badhu mithyA che ema eka brahmane mAnatA AtmavAdI che. pauruSavAdI kahe che ke, pramAdI tathA udyama karavAmAM utsAha rahita che te kAMI paNa phalane pAmI zakato nathI. athAta puruSArthathI ja badhA kAryanI siddhi thAya che ema mAnavA vALAne pauruSavAdI kahe che. (7) devavAdI kahe che ke, je bhAgyamAM lakheluM che tema ja thAya che. vidhAtAnA lekha keNa pheravI zake? mATe nakAme puruSArtha karo dhikkArarUpa che ema je bhAgyathI ja sarva siddhi mAne che te daivavAdI che. saMgavAdI kahe che ke, jJAnIonI kRpAthI ja sarvakAryanI siddhi thAya che. mATe sadAjJAnInA saMgamAM rahevuM tevI mAnyatA vALAne saMyogavAdI kahe che. (9) vinayavAdI kahe che ke, badhA deva, rAjA, jJAnI, yati, buDhA, bALaka, mAtA, pitA, ema AThane mana, vacana, kAya ane dAna ema cArothI vinaya karavuM evA vinayavAdI guNa, aguNanI parIkSA karyA vinA badhAonA vinayathIja sarva siddhi mAne che te vinayavAdI che. (1) lokavAdI kahe che ke, zuM A jagatamAM badhA kahe che te cheTuM che ? jemake :- draupadIne pAMca pati hovA chatAM sati
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ 394 hatI tene koNa mithyA kahI zake. ema mAtra lAka mAnyatAmAM tyAsatyanA vicAra vinA sarva siddhi mAnanArane DhAkavAdI kahe che. jainamatanuM vacana "kaMcit" ( kAi apekSAe ) hAvAthI satya vacana che. jainamata syAdvAdarUpa che. te ana Mtadharma svarUpa vastune kathAcit vacanathI kahe che tethI satya che. kAraNu eka vacanathI vastunA eka dharma ( guNa ) neja kahI zakAya che arthAt eka vacanathI anaMta dharma vAlI vastumAMthI DAi eka dharmAMneja kahI zakAya che. have kAi " sarvathA " emaja vastunuM svarUpa che ema kahe tA bAkInA vastunA dharmAMnA abhAva thatAM vastunuM nAzapaNa thaze tethI tene ekAMta jITha vacana kahe che. mATe anya matAnA vivAdo mAtra eka syAddhAdathIja maTI zake che ema samajavuM. syAdvAdI kadI paNa ekAMta pakSane grahaNa karatA nathI arthAt syApadane cheDatA nathI. syAdnAdanuM svarUpa abuddhipUrvApekSA yAmiSTAniSTaM svadaivataH / buddhi pUrvavipekSAyAmiSTAniSTaM svapaurupAt // 403 // artha:- je puruSanI buddhipUrvaka na thAya te apekSAe te iSTAniSTa kArya che te teA (petAnA) kA~thI ( deva) thayuM kahIe tyAM puruSa pradhAna nathI paNa karmanuM ja pradhAna paNa che. paNa jyAM puruSanI buddhi pUrvaka thAya te apekSAe teA iSTAniSTa
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ kArya che te te pitAnA) pauruSa (puruSArtha) thI thayuM kahIe tyAM deva (karma) nuM gauNa paNuM che ane pauruSa paNuM ja pradhAna paNuM che ema paraspara apekSAthI jANavuM teja syAdvAda che. bhAvArtha- svadviAdIone deva, pauruSa banne pakSa ekasvarUpamAM kadI saMbhave nahIM arthAt ekaja samayamAM banne pakSane samadvAdI kadI svIkAra karatA nathI. tema karavAthI bannemAM paraspara virodha Ave che. ane eka sAthe avakatavya athavA avAo che. kathaMcit sarva devakRta (karmakRta) che. kathaMcita buddhipUrvaka hovAthI sarva pauruSakRta ja (puruSArtha kRta) che. kathaMcit ubhayarUpa che, kathaMcita avaktavya che. kathaMcita devakRta avyakatavya che. kathaMcita poSakRta avyakatavya che, kathaMcita ubhayakRta avyaktavya che ema sAta bhagI prakriyA pUrvaka joDIne kahevuM joIe paNa ekAMta sthAdvAdI kadI kahetA nathI. ekAMte devakRta ja mAnavuM athavA ekAMte poSakRta ja kAryanI siddhi mAnavI te mahAna dUSaNa che tene mATe AptamImAMsA adhyAya 8 gAthA 88-89 ane aSTasahastrI, AptaparIkSA adi ekAMtavAdenA khaMDana karela che tyAMthI joI levuM. sthAnAbhAvane kAraNe lakhela nathI. mumukSue sadA syAdvAda grahaNa karavA egya che kAraNa ke tevuM ja vastunuM anekAMtamayasvarUpa che koInuM kareluM nathI. ekAMtapakSa AmasvabhAvane ahitakara che. mithyA che. sarvasanA zAsananI mahimAM mAtAtinI vizvavidyAra ! bhavyaika zaraNaM jIyAcchrImatsarvajJa zAsanam // 10 //
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ + atha zrImata kahIye nirbodha lakSmI aMtaraMga lakSamI, kevalajJAna, kevaladarzana bAhya lakSamI parama dArika zarIra samavasaraNaAdi vibhUti) sahita je sarvajJadevanuM zAsana (apratikata--AjJAmata) che, te jayavaMta pravarte. kevuM che sarvadevanuM zAsana vyAkaraNa, nyAya, chanda, alaMkAra, sAhitya yaMtra, maMtra taMtra, jyotiSa, vaidyaka, nimitta ane mokSa mArganI pravRti Adi vidyAone vasavAnuM kulagraha che tathA bhavya jIvone eka mAtra advitIya (bIjuM nahi) zaraNa che prazAnta che tathA samasta AkuLatA ane kSobhane maTADavAvALuM che eTalA mATe atigaMbhIra che. bhAvArtha- sarvajJane mata samasta januM hita karavALe che te jyavaMta pravartI e AcArya mahArAje prazasta anurAga sahita mahimAM gAya che. sapuranI nirdoSavANuM prabodhAya vivekAya hitAya prazamAya ca / samyaktatvopadezAtha satAM sUktiH pravartate // 405 // artha - puruSanI uttama vANI che te jInA prakRNajJAna, viveka, hita, prazamatA ane samyaka prakAre tattvane upadeza ApavAne arthe pravarte che, bhAvArtha- ahIM prakRNajJAnane abhiprAya padArthonuM vizeSa jJAna thavuM te che, ane viveka kahevAthI svaparanA bhedane jANavAne abhiprAya sama. kemake padArthonA jJAna vinA svAranuM bhedajJAna
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37 kema thAya? na ja thAya. evI rIte padArthonuM jJAna svaparanA bhedajJAna vinA niSphaLa che. tathA hita zabdane abhiprAya sukhanuM kAraNa samajavuM. kemake bhedavijJAna paNa hoya ane emAM sukha na anubhavAya te bhedajJAna zuM kAmanuM ? tathA prazama kahevAne abhiprAya kaSAyanuM maMda hAvuM te che, kemake je vANIthI kaSAyamaMda (upazama bhAvarUpa) na thAya, te vANI duHkhanuM kAraNa thAya che. te vANune grahaNa karavI egya nathI. samyaka tapadezane artha yathArtha tatvane upadeza jANa e che. je vANImAM mithyA tatvArthane upadeza hoya, te vANI sapuruSanI nathI. evI rIte pAMca prajananI siddhine arthe puruSanI vANuM heya che arthAta pravarte che. ahIM e Azaya paNa jaNAya che ke ame je A zAstra racIe chIe, te sarvajJanI paraMparAthI je sadupadezAmRta cAlyuM Ave che teja samasta bhavya jIvanuM Atmahita karavAvALuM che, e anusAra ame paNa kahIe chIe. AmAM paNa ukata pAMca prajanene vicArI levA ane jo e pAMca prajanethI atirikta (bIju) vacana hoya te te satyunuM na jANavuM. tacchutaM tacca vijJAnaM taddhayAnaM tatparaM tapaH / ayamAtmA yadAsAdya svasvarupe layaM vrajet // 406 artha - te ja zAstranuM sAMbhaLavuM che, teja caturAI rUpa vijJAna che, teja dhyAna vA tapa che ke jene pAmIne A AtmA pitAnA svarUpamAM lIna thAya che.
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39. bhAvArtha:- AtmAnuM paramArtha (hita) petAnA zuddha svarUpamAM lIna thavuM te che. mATe te zAstronu bhaNavuM, sAMbhaLavuM, beijJAna karavuM, dhyAna karavuM, mahAn tapa karavA tathA nija svarUpamAM lIna thavu, teja saphaLa che. anya sarve niSphaLa kheda mAtra che. apAramatigammIraM puNya tIrthe purAtanam / pUrvAparavirodhAdikalaGka parivarjitam ||407 || artha:- zrutajJAna apAra che. kemake tenA zabdene pAra (ta) koi paNa alpajJAnI pAmI zaktA nathI, tathA te parama gaMbhIra che; kemake tenA arthanA thAha ( tAga ) hara kAi nathI pAmI zakatA, tathA puNya tI che kemake temAM leza mAtra pApa nathI. arthAt nirdoSa che, mATe jIvAne tAravAvALuM che tathA purAtana che, arthAt anAdithI cAlyuM Ave che. ane pUrvApara vidha Adi kala kAthI rahita che. jinavacanamauSadhamidaM viSayasukha virecanamamRta bhUtam | jarAmaraNavyAdhiharaNaM kSayakaraNaM sarvaduHkhAnAm ||408 // sa::- A amRta tulya jina vacana saMjIvanI auSadhi samAna che ane pAMca indriyAnA viSaya ane mananI malinatAthI mAnela je indriya sukha tenuM virecana eTale dUra karavAvALuM che. arthAt viSaya ane kaSAyarUpa maLanA nAza karanAra che. vaLI te auSadha amRtabhUta eTale amRta samAna che tethI jarAmaraNurUpa roga nA nAza karavAvALuM che ane sarva du:khanuM kSaya karavAvALuM che.
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39 bhAvArtha. A saMsAra viSe ajJAnI prANI viSaya sukha seve che tethI kama bAMdhe che ane tethI janma jarA maraNa rU5 rege karI pIDita thAya che. tyAM jinavacana rU5 auSadha evuM che ke je viSaya sukhathI aruci utpanna karI tenuM virecana kare che. jema garika AhArathI maLa vadhe tyAre javara Adi roga utpanna thAya tyAre tenA virecana mATe haraDe adika auSadhi upakArI thAya che, tema jinavacana upakArI che. te viSayathI vairAgya thAya tyAre karma baMdha na thAya. janma jarA maraNanA rega maTe tyAre saMsAranA duHkhane abhAva thAya, ema jinavacanane amRta samAna jaNI aMgIkAra karavuM. jenI kALa labdhi samIpa AvI gaI che te ja bhavya AtmA vyavahAra mAtra zabdabrahmAnuM nimitta pAmIne sva svarUpamAM lIna thAya che. vizeSArtha - rAga dveSa ane mehanI maMdatAthI zAnta thaela che citta jenuM evA puruSa viSe jemanA vacanarUpI nirmaLa darpaNamAM sapUrNa zAstra pratibiMbita che evA jinendra devanAM vacanAmRta guNane arthe ja thAya che. jema upazAMta thaela che vara jeno evA puruSane viSe cejita karela (Apela) auSadha guNane arthe thAya che, tema upadeza paNa guNane arthe thAya che. gahiyaM taM suaNANA pacchA saMveyaNeNa bhaavijaa| ___ jo gahu suvamabalaMbai so mujjhai appasamAvaM // 409 // artha:- zrutajJAnanA AlaMbanathI A savarUpane yathArtha jANyA pachI svasaMvedana pratyakSathI anubhava karavo joIe je puruSa zratajJAnanuM avalaMbana nahi rAkhe, te zuddhAtmAsvarUpane jANI zakaze
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ 400 nahi ane tene AtmasvarUpane jANavAnI yogyatA paNa prApta thaze nahi arthAt AtmasvabhAvane jANavAmAM je mUDha raheze te zuddhAtmasvarUpanI yathArtha zraddhA karI zakaze nahi. - dRSTaparamArthasArA vijJAnavicakSaNayA buddhayA / . jJAnakRtadIpikayA agarbhavasatiM vimArgati // 410 // artha - jemaNe (narmaLa bhedavijJAnI puruSoe) saMsAranuM asalI (svAbhAvika) svarUpa joI lIdhuM che, evA sAdhu puruSe nirmaLa bhedavijJAnathI kuzaLa thaela buddhithI arthAt zrutajJAnarUpI dIpasthI garbha rahita nivAsanI mokSanI) tapAsa karyA kare che. .. zrutabodhapradIpena zAsanaM vartatedhunA / vinA zrutapadIpena sarva vizvaM tamomayam // 411 // artha:- A thatajJAna eka dIpaka samAna che ane vartamAna samayamAM jainadharmanI pravRtti A zAstrothI thavAvALA prakAzathI ja thaI rahI che. zAstronA prakAza vinA samasta saMsArane aMdhakAramaya ja samajavo joIe. bhAvArtha- A karALa kalikALamAM paNa thoDI ghaNuM mekSa mArganI pravRti dekhAya che, te zAstronA athavA zrutajJAnane ja prabhAva che makSa mArganI pravRttimAM AtmatatvanuM jJAna zrutajJAnathI ja thAya che. je Atmatatvane dekhADavAvALuM zrutajJAna na hoya-zAstra na heya te pachI A saMsAramAM cAre tarapha aMdhAruM ja samajavuM.
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 401 joie. zAsro sivAya jainadharmanA svarUpane batAvavAvALu zrIjI phAI nathI. eTalA mATe zrutajJAnanI vRddhi karavI ane zAstronuM dAna devuM joIe. i zrutAttatvaparAmarzaH zrutAtsamayavarddhanam / :: / tIrthezAbhAvataH sarve zrutAdhInaM hi zAsanam ||412 // artha :- zrutajJAnathI tattvanA vicAra thAya che, zrutajJAnathI ja dharmanI vRddhi thAya che. ane tIrthaMkarAnA abhAvamAM A samasta dharma zrutajJAnane ja AdhIna che. bhASA :- AtmatattvanA vicAramAM paNa zrutajJAna ja kAraNa che ane me1kSa mArganI athavA dharmanI vRddhimAM paNa zrutajJAna ja kAraNa che. mAkSamArga arthAta jaina dharmanA pracAra tIrthaMkara paramadeva kare che. paNa hAlamAM vartamAna samaye A AryabhUmimAM tIrthaMkara paramadevanA abhAva hAvAthI mekSamArga athavA jainadharmanA pracAranuM kAi zreSTha sAdhana hAya te te AgamA che. te dvArA meLaveluM jJAna te zrutajJAna kahevAya che. A kAraNe zrutajJAnanI vRddhi avazya karavI joie. dhanyAnAM hRdaye tattvaM zrutamAtraM vilIyate / sahasrazopyadhIyAnairdUra bhavyairna budhyate // 423 // - artha:- dhanya che te puNyavAna bhavya mahApuruSone ke jemanAM hradayamAM AtmatattvanuM rijJAna sAMbhaLavA mAtrathI thaI jAya che :
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 201 paraMtu je jIva dravya che, dvAnudra bhavya che athavA alabhya che, ene hajAravAra samajAvyA chatAM paNa parisana nathI thatuM. bhASA :- AtmajJAnanuM thavuM atyaMta kaThaNa che. jenI kALalabdhi atyaMta krUra che, evA vya athavA dvAti bhavyane athavA abhavyane hajArAvAra samajAvyA chatAM paNu ane hajArI varSa bhaNAvyA chatAM paNa AtmajJAna nathI thatuM; paraMtu jenI kALa labdhi nikaTa che, atizaya puNya karmanA udayathI jenA AtmA, dharma thI dveSa nathI karatA athavA dharmamAM tallIna rahe che, ane A AtmaparijJAna sAMbhaLavA mAtrathI thai jAya che, he bhavya jIva ! tane samAdhimaraNa karavAnA avasara maLyeA che, atizaya puNyakarmanA udayathI sarve sAmagrI prApta thai che ane A tArI aMta samaya che, eTalA mATe have tu zIrAdikathI sarvathA mamatva cheDIne ratnatrayamAM lIna thA. peAtAnA zuddhasvarUpa AtmAmAM lIna thA. evI rIte peAtAnI ratnatrayarUpa nidhine sAthe laIne paraleAkane mATe taiyArI kara. ratnatrayarUpanidhi sAthe rahevAthI tane paralAkamAM apAra sukha maLaze ane meAkSarUpI lakSmInI prApti paNa atyaMta zIghra thaI jaze. ye jJAnamAtranijabhAvamayImakaMpA / bhUmiM zrayaMti kathamapyapanItamohAH / te sAdhakatvamadhigamya bhavaMti siddhA / mUDhAstvamUmanupalabhya paribhramati // 414 //
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ 403 artha - je bhavya AtmAnuM kaI paNa prakAre ajJAna (mithyAtva) dUra thaI gaela che evA bhavya puruSa jJAna mAtra nija bhAvamayI nizcala bhUmikAne Azraya kare che. te puruSa sAdhakapaNAne aMgIkAra karI siddha thAya che, ane je mahI (ajJAnI-mithyASTi) che te A bhUmikAne prApta karyA vinA saMsAramAM bhame che. bhAvArtha- je gurUnA upadezathI athavA svayameva kALalabdhine pAmIne mithyAtvathI rahita thAya che, te bhavya AtmA jJAnamAtra pitAnA svarUpane pAmIne sAdhaka thaI siddha thAya che. je jJAna mAtra AtmAne prApta nathI thatA te saMsAramAM bhame che. idaM hi duHzakaM dhyAtuM sUkSmajJAnAvalaMbanAt / baudhyamAnamapi pAhana ca drAgavalakSyate // 415 // artha:- A svAtmadarzanane mATe sUkSmajJAnanuM avalaMbana levuM paDe che. eTalA mATe enuM dhyAna karavuM e atyaMta kaThinatAthI sAdhya che. kemake vidvAna leka ene bahuja samajAve, te paNa te vAtmadarzana zIdhra dekhavAmAM nathI AvatuM kemake je jJAnamAM AtmAnuM nija svarUpa pratibhASita thAya che te ja jJAna samyajJAna che. athAta je jJAnamAM svAtmAnubhUti ( potAnA AtmAne pratyakSa anubhava) thAya te ja jJAna samyajJAna che. svAnubhUtilavopIha yena saMspRzyate svayam / vRttavRddhAstapovRddhAH mevante tatpadadvayam // 416 //
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ 404. artha- je sAdhaka A saMsAramAM svAnubhUtinA eka bhAga mAtrane paNa sparza karI le che enA banne caraNa kamaLa, meTA moTA cAritrane dhAraNa karavAvALA ane ghera tapazcaraNa karavAvALA sarve muni sevana kare che. bhAvArtha- svAnubhUtine mahimA aciMtya che enI pAse cAritra ane tapazcaraNa kaI vastu nathI moTA moTA tapasvI paNa svAnubhUtinI mahimAnuM varNana kare che. A svAnubhUtine sparza karavA mAtrathI ja moTA moTA tapasvI sevaka banI jAya che. eTalA mATe sAdhake svAnubhUtine pragaTa karavAno prayatna kare joIe. hetuH zuddhAtmano jJAne zamo mithyAtvakarmaNaH / pratyanIkastu tatrocairazamastasya vyatyayAt // 417 // artha - zuddhAtmAnubhavanA jJAnamAM kAraNa mithyAtva karmane upazama che ane ethI ulaTo mithyAtvakarmane udaya zuddhAtmAne anubhava karavAmAM bAdhaka che ane te ene pratipakSI che. * dRGmohe'staMgate puMsaH zuddhasyAnubhavo bhavet / na bhavedvighnakaraH kazcicAritrAvaraNodayaH // 418 // artha - darzana mehanIya karmanA asta thavAthI arthAta anudaya thavAthI AtmAne zuddhAtmAne sAkSAt anubhava thAya che. emAM cAritrahanIya karmano udaya bAdhaka nathI thato. jyAre darzana meha mithyAtva tathA anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA, lebha, tathA svAtmAnubhUlyAvaraNa karma e traNe karmanA abhAvathI (anudayathI)
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ 405 samyagdarzananI sAthe ja svAtmAnubhUti ane svarU pAcaraNa cAritra pragaTa thAya che. anAdi mithyAdaSTi bhavyane anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA, lebha, tathA darzana mehamithyAtva e pAMce kALakUTa viSayamAna jherI prakRtione prathama upazama thavAthI, prathama upazama samyakatva, svAnubhUti ane svarUpAcaraNa cAritranI apUrva prApti thAya che ane sAdi mithyAdaSTine uparanI pAMca tathA mizramehanIya prakRti ane sabhyatva prakRti e sAtene upazama thavAthI prathama upazama samyakatvanI siddhi thAya che. zaMkAkAra- he bhagavana! anAdi mithyAdaSTi bhavya AtmAne pAMca prakRtione upazama zAthI thAya? arthAt zuM karavAthI thAya? uttara-he bhavya! "jAgra thANAtAjazA kAlibdhi, jAtismaraNajJAna, jinabiMbadarzana, Adi kAraNathI pAMca tathA sAta prakRtine upazama thAya che. kAlalabdhi vinA saMsAramAM jIne kayAre paNa upazama samyagdarzana utpanna nathI thatuM. kAlalabdhithI ja bhavya zakita vyakata (pragaTa) thAya che ane bhavyatvabhAva pragaTa thavAthI upazama samyakatva utpanna thAya che. samyakatva utpanna thavAmAM kAlalabdhi mukhya kAraNa che. te kAlalabdhinuM svarUpa kahe che. karmone bhAra ochA thaI javAthI je kAlamAM kAryanI siddhi thAya, te ja kAlaladhi che. jema kene viSe bhAra upADanAra puruSa je kAvaDiye te kAvaDamAM bharela bhArane upADIne Icchita sthAnake pahoMcADe che, tevI ja rIte saMsArI jIva dArika
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adi karma zarIrane viSe bharela jJAnAvaraNa di dravyakarmanA bhAra ne laI ne nAnA prakAranI nIone tathA sthAnakene prApta kare che. vaLI jema te puruSa kAvaDamAM bharela bhArane nAkhI daI koI eka ISTa sthAnakane viSe vizrAma karI te bhArathI utpanna thayela duHkhanA viyoge sukhI thaIne rahe che. tema koI Asanna bhavya AtmA kAlAdi labdhithI aMgIkAra karela samyagdarzanAdika sAmagrI sahita tatvajJAnI puruSa audArika zarIra rUpI kAvaDamAM bharela dravya karmarUpI bhArane tyAgI ne te karmarUpI bhArathI utpanna thaela nAnA prakAranAM duHkha vedanAnA vige karI, ISTa je lokanA agra bhAga siddhasthAnane viSe siddhaparyAyane pAmI sukhI thaIne rahe che e bhavyane hitakArI sadupadezAmRta svarUpa AcAryazrIne abhiprAya che. kAlalabdhi traNa prakAre che. prathama sAmAnya kALa labdhinuM svarUpa kahe che. mekSa thavA mATe addha pudagaLa parAvartana kALa mAtra saMsAra bAkI rahe. A lekamAM jeTalA karma-ne karmarUpa purAla paramANu che, temAMthI jayAre eka paNa e paramANa na bace ke je A jIve grahaNa karI cheDo na hoya, eTalA kALane eka dravyaparivartana (paribhramaNa) kahe che. paraMtu grahaNa karavAne tathA choDavAne kama evo che joIe ke je saMkhyA, zakti, ane svabhAva saMyukata pudagaLa (karma-karma) paramANuone jIve ekavAra grahaNa karela che teja saMkhyA, zakti, svabhAva saMyukta pugaLa paramANuone avicchinna-dhArAe, AMtarArahita, niraMtara, anaMtavAra vacamAM, agrahIta; mizragahIta Adi cAra prakAranAM pudgala paramANuone kamapUrvaka grahaNa karIne jyAM sudhI grahaNa na karI le, tyAM sudhI tenuM eka dravya parivartana pUruM nathI thaI
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ (477 zakatuM ane vacamAM kyAMya kramabhaMga thaI gayA hoya te te gaNatrImAM na Ave, ema saMkSepathI kahyuM eTaluM vizeSa samajavAnuM che ke A parivartananAM karma nekama ema mULamAM be bheda thaI jAya che - jemAM kArmaNa dravyane grahaNa karavA athavA choDI devAne saMbaMdha che, te karma dravya parivartana kahevAya che ane jemAM karma pudgala paramANuono saMbaMdha che, ene karma pudagala parivartana kahe che tenA aDadhAbhAgane addhapula parAvartana kALa kahe che, eTale saMsAra bAkI rahe paraMtu eka samaya paNa adhika na hoya, (tenuM vizeSa svarUpa gemasAra chavakAMDa tathA sarvArthasiddhithI jANI levuM) je kaI bhavya jIvane saMsAra paribhramaNa kALa vadhAremAM vadhAre addha pagala parAvartana ane thoDAmAM thoDe antarmuhUrta bAkI rahe che, te jIva nizcaya samyagdarzana grahaNa karIne caturgati rUpa saMsArane aMta lAvavAvALA mekSanA sukhane a ze pratyakSa anubhava kare che. je samaye jIvane samyakatva guNa pragaTa thAya che tyArathI AtmaguNa pragaTa thavA lAge che ane sAMsArika deSa nAza thatA jAya che. upara batAvela addha pudagaLa parAvartana kALa bAkI rahe, adhika na rahe, te samaye karmathI sadAya malina anAdi mithyASTi bhavya AtmAmAM prathama upazama samyakatva grahaNa karavAnI yegyatA pragaTa thaI jAya che. te samaye AtmA avazya prathama upazama samyakatvane grahaNa karI zake che te prathama sAmAnya kALalabdhi kahI. bIjI kALalabdhi sthitinI apekSAthI che te kahe che - jIva samaye samaye vizuddha pariNAmethI vadhate vadhate nirmaLatA
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ 408 te ja ni hoya che. ati paNa rAhanIya dhAraNa karate karate) utkRSTa sthitivALA jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya, aMtarAya e cAre karmonI utkRSTa sthiti triza phoDA koDi sAgaranI che, cAritramehanIyamanI utkRSTa sthiti cALIza koDADi sAgaranI che. darzanamehanIya karmanI utkRSTa sthiti sItera kroDAkoDi sAgaranI che, nAma ane gautrakarmanI utkRSTa sthiti viza koDAkroDi sAgaranI che. Ayu karmanI utkRSTa sthiti tetrIza sAgaranI che, have jaghanya sthiti vALAM karma temAM vedanIya karmanI jaghanya sthiti bAra muhUrtanI che. te sUkSama sAMparAyanAmA dazame guNasthAnake hoya che. nAma ane netra karmanI jaghanya sthiti ATha muhartanI che te jaghanya sthiti paNa dazame guNasthAnake hoya che bAkI je jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya, Ayu ane aMtarAya e pAMca karmanI jaghanya sthiti anta hatanI che te dazame guNasthAnake baMdhAya che. mehanIyakarmanI jaghanya sthiti anivRti bAdara sAMparAya navame guNasthAnake baMdhAya che, tathA AyukarmanI jaghanya sthiti, saMkhyAtavarSanuM Ayu dhAraNa karavAvALA je karmabhUminA manuSya ane tiryamamAM baMdhAya che. jyAM utkRSTa karmonuM vidyamAna paNuM hoya, tyAM prathama upazama samyakatvane grahaNa karavAnI yegyatA nathI hotI. kemake utkRSTa sthiti, midaSTi saMjJI paMcendriya paryAptane hoya che. ane jaghanya sthiti samyagdaSTine ja baMdhAya che, kiMtu AyukarmanA ghuNAkSara nyAyathI*(ghuNajAtine jIvaDo junA vRkSamAM rahe che ane te vRkSane cAre taraphathI katare che, tyAre svAbhAvika akSara paDI jAya che) sAte karmonI sthiti antaH keTakeTi sAgara pramANe, (eka keTIthI upara ane eka koTA kaeNTa sAgaranI aMdara saMkhyAta
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ 409 hajAra sAgara-ATha hajAra sAgara e.) karma eja kALamAM bAMdhela heya te tathA samasta pariNAmanI vizuddhi dvArA navIna baMdhAvAvALAM karma paNa anta:koDAkaDi sthitine laIne ja baMdhAya che ane sattAmAM rahelAM je karmo, te paNa saMkhyAta hajAra sAgara kama antaHkaDAkaDi sAgara pramANa sthitivALAM rahI gayAM hoya, te samaye prathama upazama samyakatva utpanna thavAnI yegyatA prApta thAya che, te bIjI karmasthitinA nAmanI kALalabdhi che. trIjI kAlabdhi bhavanI apekSAthI che. je bhavya saMjJIpaMcendriya hoya, paryApta avasthA sahita haya, sarvathI vizuddha pariNAma hoya te prathama upazama samyakatva pAmavAne gya hoya che ane Adi zabdathI jAtismaraNajJAna, jinabimba darzana vigere levAM. samyaktvanI prAptine upAya. daivAt kAlAdisaMlabdhau pratyAsanne bhavArNave / bhavyabhAvavipAkADA jIvaH samyaktvamaznute // 419 // artha - devagathI vizeSa puNyodayathI) kAlAdi labdhionI prApti thavAthI tathA saMsAra samudra a95 rahI javAthI tathA bhavya bhAvane vipAka je samaye AtmAmAM mithyAtvakarmane udaya rahe che, te samaye te bhavyatvabhAvanuM apakavapariNamana (azuddha avasthA) rahe che. paraMtu samyaktvanI prApti samaye te bhAvanuM vipakava pariNamana thaI jAya che arthAt te potAnA svAbhAvika bhAvarUpa pariNati zarU kare che.
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvArtha- samyakatvanI utpattimAM prathama vizeSa puNyane udaya avazya joIe kemake kSaye pazamAdika je samyakatva prAptimAM pAMca labdhio kAraNa che ene paNa eja artha thAya che ke pApa karmone yathAgya kSapazama hoya ane puNya karmone udaya heya eTalAja mATe je bhavya Atma sukhanA abhilASA che, te pApa karmone nathI IcchatA ane keI apekSAthI sAtizaya puNya karmane Icche che. * . . . . . * vizeSArtha- samyakatvanI utpatti vadhAremAM vadhAre ardha pagalA parivartana kAla bAkI rahevAthI thAya che. prathama jIvane upazama samyakatva thAya che je aghIkaraNa, apUrvakaraNa ane anivRtikaraNa pUrvaka thAya che temAM paNa mithyAtvane antarakaraNa upazama thAya che ane anaMtAnubaMdhI catuSkane anudayarUpa upazama thAya che. te samyakatvane antarmuhUrta kAla che te kALamAM jIvanI avasthA evA prakAranI thAya che ke tenuM citta saMsAra ane saMsAra kAraNethI svAbhAvika udAsIna thaI jAya che. samyakatva thatAM ja jIva parathI bhinna pitAnA svarUpane anubhava kare che ane naimittika bhAvane heya mAne che, - jeke jinendranI pratimAnuM darzana ane prabhAvanA aMga AdinuM dekhavuM samyakatvanI prAptinuM kAraNa che chatAM zAstranuM zravaNa, bhAvanAnuM ciMtavana, svamata paramatane bheTa jANI naya vivakSAthI vastunuM anekAMta svarUpa nizcaya karI vAraMvAra vicAra Adi bhavyajIvane sadA karavA gyA che.
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ 421 puNya pApanuM svarUpa puNyaMtejomayaMprAhuH pAhuH pApaM tamomayam / tatpApaM puMsi kiM tiSTheddayAdIdhitimAlini // 820 // atha- puNya prakAza svarUpa che ane pApa aMdhakAra svarUpa che, ema pUrvAcAryoe kahela che je puruSa dayA rUpI prakAzane sUrya che evA puruSamAM aMdhakAra kema hoI zake. arthAt kayAre paNa na hoI zake e apekSAe sAtizaya puNya mArga darzaka che. bhAvArtha - A jIvanArI kaSAya che. kaSayanA udayathI ja AtmAne upayoga kaluSita athavA malina rahe che. zuddhapaga kapAyarahita pariNAma che. ethI ja zuddhopaga mokSanuM kAraNa che. azuddhopaga kaSAya sahita AtmAne bhAva che, ethI te bhAva baMdhanuM kAraNa che. A azuddhaupaganA zubha paga ane azupAga evA be bheda che. je jIvane anaMtAnubaMdhI cAra ane mithyAtvaAdi traNa darzanamehanIyanI ema sAta karmanI prakRtione upazama thaI jAya che athavA kSapazama athavA kSaya thaI jAya che, te samyagdaSTinA kaSAye aMtaraMgamAM maMda thaI jAya che. eTalA mATe evA ja jIvamaMda kaSAyapUrvaka japa, tapa, saMyama vrata upavAsa, dAna, paropakAra, svAdhyAya, pUjAAdi vyavahAra dharmamAM prema karatAM karatAM zubhepaganA dhAraka banatA jAya che. paraMtu je jIvane samyagdarzanarUpI ratnanI prApti nathI thaI, te anaMtAnubaMdhI kaSAya ane mithyAtvathI vAsita AtmA azubhaupagane dhAraka hoya che. kemake enAmAM dekhela, sAMbhaLela
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ anubhavela Indriya bhegenI kAmanA jAgRta rahe che. je jIve IcchanI tRptine mATe magha, mAMsa, madhu khAya che, hiMsA, asatya, cerI kuzIla ane parigrahamAM tallIna rahe che, pitAnA svArthane mATe paranuM buruM karavAne udyama kare che, teo azubha upaganA dhAraka heI pitAnA pApI bhAthI naraka nida, taca gatinuM Ayukarma bAMdhIne narakamAM jAya che ane tyAM chedana, bhedana, mAraNa, tAraNa Adi mahAduHkhe sAgare paryata bhegave che. je teo nigodamAM jAya che tyAM ghaNe kALa vItAvIne tiryaMca gatimAM trasa sthAvare zarIrane vAraMvAra dhAraNa karI, mahAna dukha sahana kare che ane manuSya gatimAM daridrI, duHkhI, regI manuSya thaI mahAna kaSTa thI AyuSya pUruM kare che. paraMtu ala upara pulAvAnI lata bAMdhI ke mithyASTi ajJAnI chava, kayAreka japa, tapa, vrata, upavAsa, dhyAna, paropakAra Adi paNa kare che te samaye tenI bAhya kriyA (kayAreka Agama anusAra zubha kriyA, ThIka pragaTa thAya che, paraMtu aMtaraMgamAM mithyA abhiprAya (pariNAma) rahevAthI enA upagane zubha upayoga nathI kahetA. jo ke A mithyAdaSTi maMda kaSAyathI aghAtiyA karmomAM puNya prakRtiene zubhepagInI mAphaka bAMdhe che athavA kaI kaI zubhapayogIthI paNa adhika maMda kaSAya hovAthI zubhapayogIthI adhika puNya prakRtine bAMdhI le che, te paNa saMsAra paribhramaNanuM pAtra ja rahe che. ethI te mithyAtvI. dravyaliMgI munine paNa azupayogI kahe che. eka gRhastha samyagdaSTi vratane pAlate jyAre zubhapayogathI puNya bAMdhI kevaLa seLamAM svarga sudhI jAya che tyAre midaSTi dravyaliMgI
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ 413 muni bAhya upagamAM pragaTa zubha lesthAnA pratApathI navamA greveyaka sudhI cAlyA jAya che te paNa te samyagdaSTi zrAvaka mekSa mAgI hovAthI zubhepagI che tathA dravyaliMgI muni saMsAramAgI hevAthI azubhepagI che ahIM keI ema zaMkA kare ke samyagdaSTi jyAre guhAraMbhamAM vate che athavA kSatriya athavA vaizya karmImAM yuddhAdi kare che athavA kRSi vANijaya kare che athavA viSaya bhAgomAM varte che te paNa zuM te samyagdaSTinA upayogane zubha upayoga kahezo ? je apekSAthI ahIM zubhepaganI vyAkhyA karI che te apekSAe azubha paga samyagdaSTine kayAre paNa nathI hote samyagdaSTine gRDAraMbha paNa dharma sAdhanamAM paraMparAya sAdhana bhUta che, kemake abhiprAyamAM samyagdaSTi rUpara hitaneja vadhe che Icche che. zatrunA AtmAnuM paNa kalyANa vAMche che ethI enA upayogane paga kahIe chIe. jeka cAritranI apekSAe azubha paga che. kemake saMkaleza bhAthI gRhAraMbha kare che te paNa samyaktvanI apekSAe zupayoga che jyAM sudhI samyagdaSTi jIvane pravRti mArga che. tyAM sudhI ene azubha upayoga ane zubha upayoga bane hoya che. cAritranI apekSAe jyAre samyagdaSTi tIvra kaSAyavAna thaI JDAraMbhamAM pravarte che athavA ISTaviyega, aniSTasaMga ane pIDAnI ciMtAmAM zeka kare che athavA parigrahamAM muMjhAI ne kAMIka karma kare che athavA parigrahanA viyegathI kAMI viSAda kare che, tyAre ene azubha upayoga hoya che. jayAre te vyavahAra cAritra zrAvaka athavA muninuM Acare che tyAre ene zubhe paga hoya che. zu pagamAM dharmadhyAna
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ 414 ane azupayogamAM Arta ane raudradhyAna rahe che. e banne dhyAna azubha che te paNa pAMcamA guNasthAna vatI zrAvaka sudhI Arta, raudradhyAna ane chaThA guNasthAnavatI pramatta virata muni sudhI artidhyAna rahe che. jo ke samyagdaSTine azubhapaga hoya che topaNa te azubhe paga satvanI bhUmikA sahita che eTalA mATe mithyASTinA azubha pagathI vilakSaNa che. samyagdaSTine azubha paga paNa nirvANamAM bAdhaka nathI. ane mithyAdaSTine zubha upaga paNa mokSamAM bAdhaka che. e sivAya miAdaSTine azupayeAga jevuM pApakarma bAMdhe che, evuM pApakarma samyagdaSTine azubha paga nathI bAMdhate kemake samyagdaSTi jIvane 41 prakRtiene baMdha ja nathI thatuM. eTalA mATe te naraka tiryaMca Ayune nathI bAMdhate ane te strI, napuMsaka nathI thatuM. dIna, duHkhI, daridrI manuSya nathI thatA tema hIna deva paNa nathI thatuM mithyASTinA japa, tapa, dAnAdikane upacArathI zubha kahevAmAM Ave che, mithyAtvanA prabhAvathI vAstavamAM te zubha nathI. eTalA mATe mithyASTine zubhepagane niSedha che, kevaLa azubha upaga ja hoya che ghora pApa bAMdhIne cAre gatimAM dIrdhakALa sudhI te bhramaNa kare che. tAtparya e che ke azubhepaga tyAgavA gya che, pApa baMdhanuM kAraNa che mATe e upagathI bacavuM joIe. zuddhopaga mekSanuM kAraNa che, ene grahaNa kare joIe ane jyAM sudhI zuddha paga na thaI zake tyAM sudhI azubha pagathI bacavAne mATe zupagane hastAvalaMbana bhUta jANa grahaNa karavuM joIe
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 AmAM eTaluM bIjuM vizeSa jANavuM ke samyakatvanI apekSAe jayAM sudhI mithyAtva bhAvane sabhAva che. tyAM sudhI upayogane azubhepaga kahevAmAM Ave che kemake te paraMparA paNa mekSanuM kAraNa nathI, kiMtu jayAre lezyAonI apekSAe vicAra karavAmAM Ave tyAre kRSNa, nIla, kApita e traNa azubha lezyAnI sAthe upayogane azubha paga tathA pIta padma zukala e traNa zubha lesthAonI sAthe upagane zubhepaga kahe che A apekSAe dekhavAthI jyAre cha e vezyAo saMjJI paMcendriya mithyASTi jIvane paNa hoya che tyAre azupaga ane zubhepayoga bane upaga mithyASTione paNa hoya che. ethI jyAre zubha lezyA sahita zubhapaga hoya che tyAre mithyASTi jIva game te dravyaliMgI zrAvaka hoya athavA dravyaliMgI muni hoya, te paNa puNya karma bAMdhe che. paraMtu te puNyane niratizaya puNya (je puNyanA udayathI evuM sukha prApta thAya ke jeno aMta duHkha rUpa ja hoya tene niratizaya puNya kahe che) athavA pApAnubaMdhI puNya kahe che kemake te puNyanA udayathI IndrAdi mahA. padavInA dhAraka nathI thatA tathA puNya bhegavatAM bhegavatAM buddhi pApamAM jhukI jAya che jethI pharI naraka nigedamAM cAlyA jAya che, eTalA mATe mithyAtvane zubhapaga athavA enuM phaLa e. bane anumodana karavA lAyaka nathI. devendracakramahimAnamameyamAnaM / rAjendracakramavanIdvaziro'rcanIyaM /
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ jA. dharmedracakramadharakRitasarvaloka; anvAzaya 6 binattivaiti manthaH 822 // artha:- aDhAra doSa rahita jinaparamAtmA arihaMtadevanA svarUpamAM jemaNe atyaMta nirmala Atmabhakita sAtizaya anurAga ( vizuddha : prema) che evA samyagdaSTi bhavya jIveA che te A manuSya bhavathI cavIne svargaleAkamAM apramANu athavA amaryAdita che. Rddhi, zakti, sukha, vaibhavanA prabhAva jemAM evA devendronA samUhanA mahimA pAmIne pachI pRthvImAM jAya ane khatrIza hajAra rAjAonA mastake karI pUjanIya evA rAjendra je cakravatI tenA cakrane pAmIne pharI aDamintra lekanI mahimAne pAmIne samasta leka jeNe namAvela che evA bhagavAna tItha karadevanA dharmAMcakrane pAmI nirvAMga (meAkSa) ne prApta thAya che. samyagdarzana ratnanA dhAraka bhavya jIva AvA anukramathI nirvANane prApta thAya che. bhAvArtha:- uparanA prabhAva kevaLa samyagdarzana sahita sAtizaya puNyanA ja che. sAtiya puNyanA baMdha samyagdarzana pachI kharUMdhAya che tathA karAbdhimAM paNa aMze A puNyanI jhaLaka che. tethI ja upazama samyakatvamAM amRtaneA sAkSAt anubhava thAya che. sAttizaya puNyanuM svarUpa. je puNyaneA aMdha thayA pachI te puNya ghaTatA nathI pAMca, sAta jeTalA bhava karavA hAya tyAM sudhI te AtmA UMca kuLamAM
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17. avatAra le athavA ucca jAtinA deva thAya, pachI te kSeja jAya che? arthAt samyagdaSTine puNyane baMdha tUTato nathI. kemake samyagdarzananuM sahacArI evuM koI paNa puNya nathI ke jene abhyadaya keIpaNa ullaMghana karI zake. ane jenA anusAra koI paNa kalyANa siddha na hoI zake. kemake jeTalA aspRdaya che te sarva samyagdarzananA sahacArI puNyane udaya thatAM ja saMpanna thaI jAya che, samyagdaSTine puNyakarmane baMdha karavAvALA ja puNyakarmane udaya hoya che. jIvadvikamuktArtha jIvAH puNyA hi smyktvshitaaH| vratasahitA api ca pApAstadviparItA bhavantIti // 422 // artha - java ajavane artha AgaLa batAvaze. jarA paNa be bheda che, eka puNyavAna chava ane bIjo pApI jIva. je samyakatva guNathI athavA samyakatva sahita vratathI yukta che; ene puNya jIva kahe che ane enAthI je viparIta che tene pApI jIva kahe che. jIvo vi havai pAvaM aitivvakasAyapariNado NicaM / jIvo havei puNNaM uvasamabhAveNa saMjutto // 423 // artha- A jIva ati tIvra kaSAye karI saMyukta thAya tyAre A jIva pAparUpa thAya che. ane upazamabhAva (maMdakaSAya) thI. saMyukta thAya tyAre A jIva ja puNyarUpa thAya che. bhAvArtha - krodha, mAna, mAyA, lebhanA atitIvrapaNAthI te pAparUpa pariNAma thAya che. te pariNAma sahita puNyajIvane paNa tA cha sahitI che
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ 418 pApachava kahIe chIe. eka ja jIva anne pariNAmayukata thayela ne puNyajIva pApajIva kahIe te siddhAMtanI apekSAthI jANavuM. samyaktva sahita jIva hAya te tA tIvrakaSAyanI jaDa kApavAvALA puNyajIva kahIe ane mIthyAtvI jIvane bhedavijJAna vinA kaSAyanI jaDa kapAya nahi tethI tane khAdyamAM kadAcit upazama pariNAma paNa dekhAya chatAM tene pApIjIva ja kahIe ema jANavuM. dhIstIkSNAnuguNaH kAlo vyavasAyaH susAhasaH / dhairyamudyattathotsAhaH sarve puNyAhate vRthA 5424 // a:- tIkSNa ( kuzAgrI) padArthAnA ceADA paNu sparza karavAthI ja enA aMtane paNa jANavAvALI buddhi, madada pahoMcADavAvALA samaya, kamanA prati (sAme) sAhasa pUrNa udyama, vadhatu evuM thaiya, vijJo upara vijaya karavAnI prApti ane utsAha kAya kAriNI zakita, e sarve buddhi Adi pAMce padArtho puNya vinA vya che. udAharaNa:- jema rAmacaMdrajIe vibhISaNane pUchyuM ke rAvaNa hajI sudhI yuddha karavAne mATe kema na AvyA, tenuM zuM kAraNa che ? tenA uttaramAM vibhISaNe kahyuM ke rAvaNa laMkAmAM nathI kemake vAlInu paraleAka gamana tathA sugrIva ane hanumAnanI vidyAbaLanuM abhimAna sAMbhaLIne rAvaNe peAtAnI rakSA mATe indrajIta nAmanA peAtAnA putrane niyukta karela che tathA ATha divasanA upavAsa dhAraNa karI sarve mundriyAne vaza karI AdityapAda nAmanA pati upara vidyAene
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddha karate thake beThA che. rAkSasAdi mahAvidyAo jyAre siddha thaI jaze tyAre tyAMthI UThaze mATe A samaye ApaNuM lokenuM e kartavya che ke emAM vigha karavuM ane laMkAne gherI levI, temAM ghusI javuM. evI rIte vibhISaNanA kahevAthI rAmacaMdrajIe mAnI lIdhuM tyAra bAda sugrIve ane hanumAne pitAnI siddha karela garuDavAhinI tathA siMhavAhinI, baMdhamecanI ane hananAvaraNa, e cAre vidyAo alaga alaga rAmacaMdrajIne tathA lakSamaNane ApI. tyAra bAda banne bhAIoe prajJapti vidyAthI aneka vimAna banAvIne potAnI sarve senA laMkAnagarI bahAra medAnamAM gaThavI. jyAre laMkAthI sarva vidyAdhara kumAra rAmacaMdrajInI AjJA pAmI ne pahADa upara jaIne yuddha karavA lAgyA tyAre rAvaNanA moTA putra Indrajite krodhita thaIne sarve vidyAdhare ane prathamanA sarve devatAone mokalyA ane kahyuM ke tame sarve leke maLIne enI sAthe yuddha kare. tyAre prathamanA siddha karela athavA vaza thaela devatAo rAvaNane kahevA lAgyA ke. tvayAbhilaSitaMkArya sAdhitaMpuNyasaMkSaye / . samarthAnetyasAvukto vyaktAbhirdazAnanaH // 425 // artha- ApanA balavAna puNya karmanA udayathI ame ATalA divasa sudhI te ApanI IcchAnusAra sarve kArya siddha karyA paraMtu atyAre ApanAM puNya karma kSaya thaI gayAM che, eTalA mATe ame kAMI paNa karI zakIe tema nathI. evI rIte te devatAoe spaSTa rIte rAvaNane kahI saMbhaLAvyuM. te sAMbhaLI rAvaNa kahevA lAge ke tame nIca devatae bhale cAlyA jAo, tamArAthI mAruM
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuM kAma thavAnuM che. huM mArA puruSArthathI ja vidyAdharonI sAthe sarve manuSyarUpI harine mArI nAkhIza. abhimAnI lekane mATe bIjAthI kArya siddha karavuM e lajajAnI vAta che. evI rIte krodhita thaI ne rAvaNa teja samaye IndrajItanI sAthe laMkAmAM Avyo. juo duzcaritra karavAvALA je puNyavAna hoya te paNa enuM prathamanuM ane honahAra bhaviSyanuM sarve puNya nAza thaI jAya che, juo puNyanI racanA. dhArmika ane vyavahArika ane kAryamAM prathama puNyanI jarUra che. pariNAmamevakAraNamAhuH khalu puNyapApayoH prAjJAH / - tasmAt pApApacayaH puNyopacayazca suvidheyaH // 426 // artha - puNya pApanuM aMtaraMga upAdAna kAraNe zubhAzubha pariNAma neja mAnela che te puNya pApane saMcaya kare athavA na kare e pita pitAnA pariNAmane AdhIna che-Azrita che. je evuM che te sukha sAdhanabhUta puNyane saMcaya kare athavA puNyanI vRddhi karavI ane pApa baMdhano nirodha ane pUrvapApano nAza avazya karavuM joIe kemake pitAne AdhIna hovAthI ema karI levuM bahuja sugama che. .. kAraNaM pariNAmaH syAd bNdhnepunnypaapyoH| bAhyaMtu kAraNaMprAhu AptA kAraNa kAraNaM // 427 // . artha:- AcArya mahArAja kahe che ke puNya ane pApane baMdha thavAmAM kevaLa jenAM pariNAma ja kAraNa che. arthAt puNya pApa
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4thA kevaLa pariNAmathI ja thAya che. bAhya kAraNathI nahi. bAhya kAraNa te arihaMtadeve kevaLa zubha azubha pariNAmane utpanna thavAmAM nimita kAraNa batAvela che. bhAvArtha- bhagavAnanA hitepadezane sAMbhaLIne saMpUrNa leka zarIrAdikathI virakta thaIne hita mArgamAM kema nathI lAgatA? tene uttara Ape che. alaMdhyazaktirbhavitavyateyaM / hetudvayA''viSkRta kAryaliGgA / anIzvaro janturahaMkriyAtaH / saMhatya kAryaviti sAdhvavAdIH // 28 // artha - aMtaraMga zubhAzubha karma tathA bahya dravya, kSetra, kALa, bhAvarUpa catuSTaya (sAmagrI) e bane hetuothI utpanna thaela, je ISTa aniSTa padArthanA lAbha lakSaNa rUpa kAryane mApavAnuM cinha jenuM che. (anumAnathI siddha che) evI bhavitavyatA (deva-karma) jenuM ulaMdhana na thaI zake evI zakita (sAmarthya) sahita che, alaMdhyazakita viziSTa che. te kAraNathI saMpUrNa leka ene jItavAmAM asamartha che tathA sAMsArIka kAryomAM ahaMkAra rogathI pIDita che eTalA mATe bhavitavyatAne jItyA vinA saMsArI jIva hitamArgamAM kevI rIte lAgI zake! arthAt hita mArgamAM nathI joDAtA ema saMtoSakAraka upadeza zrI supArzva prabhue bhane Ape. eja bhavitavyatAnuM alaMdhyazaktipaNuM vizeSa puSTa karavA pharI kahe che.
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43 vibheti mRtyorna tatossti mokSo / nityaM zivaM vAMJchati nA'sya lAbhaH / tathA'pi bAlo bhaya kAma vazyo / vRthA svayaM tapyata ityavAdIH ||429|| artha:- A jagata niraMtara mRtyuthI Dare che ane mRtyuthI mekSa thatA nathI ane vinazvara meAkSanI sadAya IcchA kare che. paraMtu pratikULa bhavitavyatAmAM asIma upAya karavAthI paNa abhISTa ( icchita ) padArthanI siddhine arthe vRthA prayAsa karavAthI du:khI thAya che. evI rIte suMdara sadupadezAmRta Apyu. bhAvArtha:- pratikULa bhavitavyatAmAM ApA Apa jIvAnuM kAMipaNa kArya nathI thatuM ane anukULa bhavitavyatAmAM Ape| Apa kArya siddha thaI jAya che; eTalA mATe bhavitavyatA ala`dhya zakti viziSTa ( sahita) che. evuM jANIne buddhimAna puruSa mAhya vastuomAM kAMi paNa harSa viSAda nathI karatA kintu nira Mtara anukULa bhavitavyatAnA upAya kare che. arthAt rAgadveSa pariNAma na thAya evA satpuruSArtha kare che. jJAnInomRta saMgAya mRtyustApakaro'pi san 1 Amakumbhasya lokesmin bhavet pAkavidhiryathA // 430 // a:- jevI rIte mATInA kAcA ghaDAne mATe pakavavAnI vidhi eka prakArathI tApane upajAvavAvALI che te paNa te pAka vidhi ghaDAne amRta (jala)nA saMga karAvavAvALI thAya che, arthAt pAkI
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43 javAthI je ghaDe pANI bharavAne mATe yogya bane che. evI rIta bahirAtmAone mRtyu duHkha ApavAvALuM che, paNa te mRtyu jJAnIone mATe amRta (mokSa)nA samAgamane mATe ja thAya che: arthAt jJAnI puruSa sadAya mRtyunA nAzane mATe ja prayatna karyo kare che tathA caitanya svarUpathI bhinna ja mRtyune mAne che, eTalA mATe mRtyu thavAthI paNa jJAnIone duHkha thatuM nathI. daivAdastaMgate tatra samyakatvaM syAdanantaram / , daivAnnA staMgatetatra na syAtsamyaktya maMjasA // 431 // .. artha-daivavaza (kAlibdhi Adi nimitto maLavAthI) te darzanamehanIya karmane upazama, kSaya athavA kSapazama thavAthI AtmAmAM samatva guNa pragaTa thaI jAya che ane devavaza (pratikuLatAmAM) te darzanamehanIya karmane asta nahi thavAthI arthAt udaya rahevAthI samyakatva nathI thatuM. bhAvArtha-darzanamohanIya karmane udaya samyakatvanI utpattimAM bAdhaka che ane ene anudaya samyakatvanI utpattimAM sAdhaka che. samyakatvaMjIvabhAvaH syAdastAd dRngmohkrmnnH| asti tenAvinAbhUtaM vyAtpeH sadbhAvatastayoH // 432 // artha-darzanamehanIya karmane upazama, kSaya, athavA kSapazama thavAthI samyakatva nAmane jIvane guNa AtmAmAM pragaTa thAya che. kAraNa darzanamehanIya karmanA upazama, kSaya athavA kSayopazamanI
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAtheja samyakatvane avinAbhAva saMbaMdha che. e banemAM vyAmi, ghaTita thAya che. vyavahArasamyakatva nizcayasamyakatvanuM sAdhaka che. ane nizcaya samyakatvanI oLakhANa svAtmAnubhUtithI ja thAya che. samyakatvanI prApti A jIvane ekajavAra thaI jAya te te jIvanI niyamathI mukti thAya che. addhapuddagaLa parAvartana kALamAM niyamathI mekSe cAlyA jAya che. samyaktvanI prAptine mATe jema kAlalabdhi, jAtismaraNajJAna, jinakhimmadarzana, dezanAlabdhi Adi bAhya kAraNe che, tema kSApazamikIlabdhi, vizuddhilabdhi, prAyogikIlabdhi, karaNalabdhi ane darzanamehanIya karmane upazama, kSaya, kSayopazama Adi aMtaraMga kAraNa che. jIvane samyakatva utpanna thavAmAM darzana mehanIya karmane udaya bAdhaka che. - jene AtmA anAdi kALathI lAgela mithyAtvarUpI mahAkalaMkathI dUSita thaI rahela che evA prathama darzanamehanIyakarmane upazama karI samyagdarzana grahaNa karavuM joIe. jema pittane vikAra utpanna thavAthI cittavRtibhramita thaI jAya che ane cittavRtti bhramita thavAthI yathArtha darzana nathI thatuM, paraMtu jyAre pittane vikAra dUra thaI jAya che tyAre Apa Apa yathArtha darzana thaI jAya che evI rIte aMtaraMga kAraNarUpa darzanamehanIya karmane upazama thavAthI yathArtha samyagdarzananI prApti thAya che. jema sUrya che te aMdhakArane dUra karyA vinA udaya nathI thatuM tema samyagdarzana paNa mithyAtvarUpa aMdhakArane nAza karyA vinA udaya nathI thatuM. samyakatvanI utpatinuM aMtaraMga pradhAna kAraNa atmiA poteja che. kemake AtmAnA utsAha ane sAmarthyathI ja,
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmA svayaM samyagdarzanarUpa pariName che. anAdi kALathI. AtmAmAM sakhyatvaguNa utpanna thavAnI yegyatA ja prApta nathI thaI, tene lIdhe AtmaguNe paratve arucibhAva aMtaraMgamAM rahyA kare che. prathama upazama samyakatva guNanI utpattimAM amuka prakAranI yogyatA te avazya AvavI ja joIe. je eka paNa gyatAnI khAmI hoya te samyakatvaguNa pragaTa nathI thatA. yogyatA, adhiSThAna, AdhAra, bhAjana, pAtratA ke adhikArIpaNuM e sarve ekaja, arthane kahevAvALA che. caturgAtabhavyaH saMjJI paryAtpaH zuddhakazca sAkAraH / bALa sArA sacavavakuchatA jarUrI artha:- samyagdarzana cAre gatimAM anAdi mithyAdaSTi tathA sAdi mithyASTi bhavyane ja utpanna thAya che, abhavyane nahi. saMjJA paMcendriya hoya tene utpanna thAya, asaMsIne na ja thAya. paryAptane ja thAya aparyAptane nahi. maMda kaSAyavAnane utpanna thAya, tIvra kaSAyIne utpanna na thAya. guNa doSanA vicAra sahita sAkArapoga-jJAnopayogasahitane utpanna thAya, darzane pagamAM na thAya. jAgRta avasthAmAM utpanna thAya, nidrAe karI acetana samAna yamUrchAima jevAne utpanna na thAya. bhAvita uparanI (pIta padma zukla) traNa lezyAmAMthI kaI eka vezyAvALAne utpanna thAya ane karaNalabdhirUpa pariNAmane dhAraka heya te jIva samyakatvane prApta kare che.
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ 426 bhAvArtha :- anAdi mithyASTi bhavya jIva hAya, paMcendriya, mana sahita, vizuddha pariNAmI, chalezyAmAMthI kai eka vezyAvALA hAya paNa temAM vizeSa eTalu' jANavuM ke azubhalezyA kadI hAya te hIyamAna lezyA hAvI joie ane zubhalezyA hAya te| vamAna hAvI joIe, gaCja jIvAmAM thAya samUmeiAmAM nahI. ahIM garbha ja lakhavAnuM kAraNa e che ke darzanameAhanIyanI kSapaNAne AraMbha kare teA karma bhUminA garbhaja manuSya choDI bAkInI traNa gatimAM kAMi prArabha thai zake nahIM. evA niyama che. mati zrutajJAnarUpa sAkAra upayAgavALA hAvA joie paNa niSThApakamAM sAkArApayegI hAya athavA anAkArApayegI paNa hAI zake che, Ayukarma cheADI bAkInA sAta karmanI aMtaH koDA kADI pramANa sthiti sattAvALA hAya. addha pudgala parAvartana kALa pahe samyaktva utpanna thAya nahIM. cAregatienA jIvAnI upara pramANe ceAgyatA haiAya teja jIvane satva kALalabdhi Adi kAraNeA thatAM prathameApama samyaktva utpanna thAya che. ( jIvA ghavalA khaMDa 6 pRSTha 206 svAmikArtikeyAnuprekSA gAthA 307 labdhisAra gAthA 2) bhavyanuM svarUpa samyagjJAnAdirUpeNa ye bhaviSyanti jantava: prApya dravyAdisAmagrIM te bhavyA munibhirmatAH // 434 // artha:- je jIva dravya, kSetra, kALa bhAvarUpa sAmagrIne pAmIne samyagdarzana, samyajJAna ane samyakacAritra e ratnatrayarUpa
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4ra7 pariNamaze teneja AcArya mahArAja bhavya kahe che. athavA " sAmagrI vizeSaH ratnatrayAnaMtacatuSTaya svarupeNapariNamituM vomAsAmagrInA vizeSapaNAthI, ratnatraya athavA anaMtacatuSyarUpa pariNamavAne yogya hoya te bhavya che. tathA jenA nimittane lIdhe bAhya nimitta maLavAthI siddhaparyAyanI tathA tene sAdhana bhUta samyagdarzanAdi saeNdhI zuddhaparyAyanI prApti thaI zake, te jIvanI zakti vizeSane "bhavyatvazakti" kahe che. bhAvArtha dravyamAM pradhAna kAraNa sAkSAt tIrthaMkara bhagavAnanuM dekhavuM, kSetramAM pradhAna kAraNa samavasaraNAdika che, kALamAM pradhAna kAraNa addha pudgala parAvartana kALa saMsAranuM paribhramaNa bAkI rahe che, ane bhAvamAM agha pravRta, apUrvakaraNa, anivRttikaraNa che. vizeSa aneka kAraNe che temAM keine antabiMba dekhavAthI, keTalAkane jinendradevanA kalyANaka AdinI mahimA dekhIne, keTalAkane jAtismaraNajJAnathI, keTalAkane vedanAnA anubhavathI, keTalAkane dharmazravaNathI, ane keTalAkane devatAnI trAddhi dekhavAthI ItyAdika bAhyakAraNethI mithyAtva karmano upazama thavAthI prathama upazama samyakatva utpanna thAya che. saMkSIpaMcendriyanuM svarUpa noindriyAvaraNa kSayopazama stajjabodhanasaMjJA / sAyasyasatusaMjJI itaraH zeSendriyAvabodhaH // 435 //
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha - neIdriyAvaraNa karma (mana) nA pazamane athavA tajanya jJAnane saMjJA kahe che. A saMjJA jene hoya tene saMsI kahe che ane jene A saMjJA na hoya kintu kevaLa yathA saMbhava Idriya janya jJAna hoya, tene asaMjJI kahe che. arthAta jene labdhi ane upaga rUpa mana hoya, tene saMjJI kahe che ane te jene na hoya te asaMjJI che. zikSA, kriyA, AlApa, ane upadeza rUpa saMjJAne dhAraNa karanAra hoya te saMjJI kahevAya che. mano'vaSTambhataH zikSA kriyAlApopadezavit / cheje te sIjhana pa grupajIrAnA karUddA artha - jene zikSA, kriyA, AlApa, ane upadezane sArI rIte jANavAnuM mana che. evA manuSya, baLada, popaTa ane hAthI Adi saMjJI kahevAya che. bhAvArtha- saMsInA mukhya cAra bheda che - (1) je kArya karavAthI pitAnuM hita thAya te karavuM ane je kArya karavAthI pitAnuM ahita thAya te na karavuM, evA prakAranA jJAnane zikSA kahe che. te zikSAne manuSya grahaNa karI zake che. (2) IcchA pUrvaka hAtha paga mastaka AdikanA halAvavAne kriyA kahe che A kriyA je baLada vigerene zIkhavavAmAM Ave che te ene zIkhI zake che. jema kasaratanA ghaDA, nAMdIyA baLada Adi. (3) loka athavA zabda Adi bhaNAvavAne AlApa kahe che. te AlApane pipaTa, menA Adi jIva zIkhI zake che. (4) saMjJA (nAmavAcaka) zabda athavA saMketa Adi dvArA hitAhita jANavAnuM nAma
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ 429 -upadeza che. te upadeza cha paryApti pUrNa hoya evA hAthI, zvAna Adi zIkhI zake che. je karmane udayathI AtmA AhArAdi paryAptione antarmuhUrtamAM prApta karI zake tene paryApti kahe che paryAptinuM svarUpa AhArapariNAmAdi zaktikAraNa siddhayaH / paryAtpayaH SaDAhAradehAsocchavAsavAGmanaH // 437 // artha - AhAravaNa, bhASAvargaNA, ane mane vargaNAnA paramANuone, zarIra IndriyadirUpa pariNamAvavAnI zaktinI pUrNatAne paryApti kahe che. te paryApti cha prakAre che. AhAra paryApti, zarIra paryApti, Indriya paryApti, zvAsozvAsa paryApti, bhASA paryApti, ane mana paryApti prathama AhAra paryAptinuM svarUpa kahe che. audArika, vaikriyika ane AhAraka e traNa zarIra yogya AhAra vagaNanA paramANuone grahaNa karavAnI ane khala tathA rasa bhAgarUpa pariNumAvavAnI kAraNa bhUta jIvanI zakitanI pUrNatAne AhAra paryApti kahe che. (1) bIjI zarIra paryApti jema talane palavAthI ekabhAga telarUpa thaI jAya che ane bIjo bhAga khela (kheLa) rUpa thaI jAya che, tema zarIra nAmA nAmakarmanI sAthe sAthe paryApti nAmA nAma karmanA udayathI grahaNa karela je AhAra vargaNanA paramANuone je khala rUpa pariNamAvyAM hatAM, te hADakAM vigere kaThaNa avayavarUpa ane je paramANuone rasa rUpa pariNumAvyAM hatAM tene
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhara, vIrya Adi dravaNa (pravAhI) rUpa pariNAvavAnI kAraNabhUta jIvanI zaktinI pUrNatAne zarIra paryApti kahe che. (2) trIjI Indriya paryApti - AhAra vargaNAnA paramANuone IndriyanA akAra rUpa pariNamAvavAne tathA Indriya dvArA viSaya grahaNa karavAne kAraNabhUta jIvanI zakitanI pUrNatAne Indriya paryApti kahe che. indriya ane tenA bheda iMdriyaM liMgamindrasya tacca paMcavidhaM bhaveta / pratyekaM tad dvidhA dravyabhAvendriyAvakalpataH // 438 // artha - indra zabdano artha parama aizvarya yukata athavA utkRSTa vibhUti sahita thAya che. sarve AtmAo parama ezvarya yukata che. mATe IndranAma AtmAnuM paNa mAnela che. Indra athavA AtmAnuM je cihyuM hoya te Indriya che athavA AtmAnuM astitva (hevuM) siddha karavAnuM je sAdhana hoya te paNa Indriya kahevAya che. IndriyanI viSaya paratve pravRti dekhAvAthI tene preraka AtmA, tenuM astitva mAnavuM paDe che. dareka IndrimAM dravyendriya ane bhAvendriya ema babe bheda thaI zake che. sarve Indriyo pAMca che. have darekanA be bheda thaI zake che te batAve che. nirvRttizcopakaraNa dravyendriyamudAhRtam / bAhyAbhyantarabhedena dvaividhyamanayorapi // 439 // artha - bendriya pAMca che. tene vicAra kare te temAM nirdhvani ane upakaraNanA paNa babe bheda thAya che. bAhya nivRtti ane
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ 431 AMtara nivRtti. bAhya upakaraNa ane AMtara upakaraNa. jJAnanI umatimAM kAryakArI indriyone je aMza (Atma pradezane je samUha) racavAmAM Ave che te Atma pradeze karI viSayane jANe, tenuM nAma nivRtti che ane te nivRtti mukhya aMza (Atma pradeza) nI rakSA karavAvALe sahakArI, samIpavatI je avayava heya te upakaraNa kahevAya che. te jAti nAmA nAma karmanA udaya sahita ane zarIra nAmA nAma karmanA udayathI thaela je nivRtti ane upakaraNa rUpa je dehanuM cihna ekendriyAdikanA zarIranA yathA gya pota pitAne sthAnake AkArane pragaTa karavAvALA pugaLa dravyarUpa Indriya te dravyendriya che. kacendriya nuM svarUpa netrAdIndriyasaMsthAnAvasthitAnAM hi vartanam / vizuddhAtmapradezAnAM tatra nirvRtirAntarA / 440 artha - bAhya ane AMtara nivRttiomAMthI antara nivRtti te che ke je kAMI Atma pradezanI racanA netrAdi IndriAnA AkArane dhAraNa karIne ukhanna thAya che, te Atma pradeze bIjA Atma pradezathI adhika vizuddha hoya che. jJAnanA ane jJAna sAdhananA prakaraNamAM jJAnAvaraNa karmanA kSapazamathI utpanna thaela je nirmaLatA, tene vizuddhi kahe che. bhAvArtha - AtmapradezanuM IndriyanA AkArarUpa pariNata thavuM, te atyaMtara nirvatti che jema netra IndriyamAM netra IndriyAvaraNa karma
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 ane vIcItarAya kama nA kSayApazama sahita utsedhAMgulanA asakhyAtamA bhAga pramANa vizuddha Atma pradezeA masUranA AkAre racanArUpa thai rahe che, te abhyaMtara nivRtti che. emaja ka indriyAvaraNu karmo ane vIryaMtarAya karmAMnA kSayApazama sahita Atmapradeze| javanI naLInA AkArarUpa thai rahe che te AtmapradezanI racanA abhyaMtara nivRtti che. have bAhya nivRttinuM. svarUpa kahe che. teSvevAtmapradezeSu karaNavyapadeziSu / nAmakarmakRtAvasthaH pudgalamacayo'parA // 141 // artha:- Indriya AkArane dhAraNa karavAvALA aMtaraMga indriya nAmaka Atma pradezanI sAthe ane te pradezezane avala bana ApavAvALA je zarIranAM avayavA ekaThA thAya che, tene bAhya nivRtti kahe che. zarIranAM avayavA ekaThAM thaIne indriya avasthArUpa anavAne mATe a MgopAMga Adi nAmakarmanA keTalAeka bheda sahAyaka thAya che. bhAvA:- teja AtmA vizuddha pradezamAM indriyAnA nAmathI kahevAmAM Avela bhinna bhinna AkArane dhAraNa karanAra saMsthAna : nAma karmanA udayathI thavAvALA avasthA vizeSathI cukta je pudgala piMDa te bAhya nivRtti che. athavA abhyatara indriyAkAra pariNtarUpa Atmapradezane viSe nAma karmanA udayane lIdhe netra indriyAkAra pudgala samUha rahe che, te bAhya nivRtti che, temaja jayanI nalInA AkArarUpa Atma pradeza tenA upara nAma karmanA
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ X33 udbhayathI karNa indriyanA jaLanI naLInA AkArarUpa pudgala samUha te bAhya nivRtti che ema sarve IndriyAnuM jANI levuM. mAthAbhyatara upakaraNAnuM svarUpa AbhyantaraM bhavetkRSNazukla paNDalakA dikam / bAhyopakaraNaM tvakSipakSmapatradvayAdikam // 442 // artha:- mAhya ane abhyaMtara anne upakarAmAMthI abhyaMtara upakaraNa ane kahe che ke je aMdara rahIne nivRttirUpa indriyanI rakSA kare. jema masUranA AkAra jevI je netra indriya tenI aMdara sapheda ane kALA DALeA che te abhyaMtara upakaraNa che ane tenuM rakSaNa karanAra pAMpaNa bhamara vagere indriyeAnA sarvathI uparanA bhAgamAM rahevALA rakSaNanA sAdhanane bAhya upakaraNa kahevAya che ema sarve indriyAnuM jANI levuM. bhAvArtha:- nivRttinA upakAra karavAvALA je pugaLa samUha te upakaraNa che. te e prakAre che. anne prakAranAM upakaraNeAnI aMdara je dekhavAnI zakita rAkhavAvALI racanA thAya che, te sarve nivRttinA nAmathI kahevAmAM Ave che. te sarve upakaraNa tathA nivRittinA bhedane dravyendriya eTalA mATe kahevAmAM Ave che ke te AtmAnAM tathA pudgaLanAM pAyA che. bhAvendriyanuM svarUpa labdhistathopayogazca bhAvendriyamudAhRtam / sA labdhirbodharodhasya yaH kSayopazamo bhavet // 443 //
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ sadhyandriyanihIta prati vyApriyate yataH / karmaNo jJAnarodhasya kSayopazamahetukaH // 444 AtmanaH pariNAmo ya upayogaH sa kathyate / jJAnadarzanabhedena dvidhA dvAdazadhA punaH // 445 // athara- labdhi ane upaga e bannene bhAvendriya kahe che. jJAnAvaraNa karmanA kSepamazane lAbha thave te labdhi che ane AtmAnAM caitanya pariNAmane upaga kahe che. jenA baLathI AtmA dravyendriyanI racanAmAM pravRtta thAya, evA jJAnAvaraNa karmanA vizeSa pazamanuM nAma labdhi che arthAta dravyendriya racanAnuM kAraNa AtmAnA ja jJAnAvaraNa karmanA vizeSa zopazama rUpa pariNAma che, tenuM nAma labdhi che. jJAnAvaraNa karmanA kSapazamarUpa labdhinA nimittathI AtmAnuM viSaye (padArtho) pratye pariNAma thavuM te upaga che. jema keI jIvane sAMbhaLavAnI zakti che paraMtu caitanya pariNamanarUpa upayoga anyarUpa thaI jAya athavA anya viSayane viSe upaga joDAela hoya te sAMbhaLe nahi. keI jAvaNane che paraMtu kSapazama zakti na hoya te jANI zake nahi mATe labdhi ne upayoga bane maLe teja viSaya (padArtho)nA jJAnanI siddhi thAya che. jJAnAvaraNakarmanA kSapazamathI AtmAnI je vizuddhatA te zakita che te kSaye pazama zakti ne ja labdhi kahIe chIe ane AtmA reya padArtho sammukha thaI. jADAya te upaga che. ema bhAvendriyanuM svarUpa kahyuM.
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ 484 bhAvArtha-jJAnAvaraNakamanA pazama dvArA dravyanivRttinAmanI IndriyamAM pravRtti karavA lAge che. arthAta AtmA Indri dvArA padArthone tyAreja jANI zake che ke jyAre ukta viSayanA jJAnane ghAta karavAvALAM karma kSaNa tathA upazAMta thaI gayAM hoya ane te kSapazamanI sahAyatAthI AtmA IndrimAM pravartavA lAgyuM hoya, evI Atma pravRttine upaga kahe che. ane ghAtaka karmanA kSapazamane labdhi athavA lAbha kahe che. laye pazamarUpI lAbha jyAM sudhI thaela na hoya tyAM sudhI jJAna thavuM asaMbhavita che. ane kSayapazamarUpa lAbha heya te paNa jyAM sudhI jANavAnI pravRtti karavAmAM na Ave, tyAM sudhI paNa jJAna thavuM azakaya che. jemake ekendriya jIvamAM rasanA Adi cAra Idrine kSaye pazama na hovAthI te IdrinuM jJAna paNa kayAre nathI thatuM. manuSyamAM sarve IdriyenA jJAnAvaraNa karmane kSaye pazama che. chatAM paNa keIeka iMdriya saMbaMdhI jJAna thavAnA samaye bIjI IdrinuM jJAna nathI thatuM. labdhi ane upayoganI kAraNatA batAvavAne mATe udAharaNa che, mATe bannene bhAvendriya mAnavI Avazyaka che. ukta banene bhAvendriya kahevAnuM kAraNa paNa e che ke te dravyaparyAya nathI, paraMtu guNaparyAya che pazama paNa eka guNa athavA dharma che. dharma, svabhAva, bhAva, ItyAdi zabdane ekaja artha che IdriyonA anukamathI nAma, sparzanaM rasanaM ghrANaM cakSuH zrotramataH param / itIndriyANAM paJcAnAM saMjJAnukrama nirNayaH // 446 //
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha - prathama sparza Indriya, bIjI rasanA Indriya, trIjI ghANa cethI netra, pAMcamI zrotra evI rIte IndriyenAM anukramathI nAma che. bhAvArtha- eka be, Adi IdrinI vRddhipaNa eja anukramathI thAya che, A niyama che. keI jIvamAM be Indriya haze te sparzana tathA rasanA e bane ja haze anyathA prakAre nahiM. inanA viSaye. sparzorasastathA gandho varNaH zabdo yathAkramam / vijJeyA viSayAsteSAM manasastu tathA zrutam ! 447 // artha-sparza, rasa, gaMdha, varNa, ane zabda e pAMce anukrame pAMce IndriyenA viSaye che. mana je antargata Indriya che, tene mukhya viSaya zrutajJAnane utpanna karavuM te che. ane gauNa viSaya sarve Indrione sahAyatA ApavI te che. Indriyane viSaya saMbaMdha rupaM pazyatyasaMspRSTaM spRSTaM zabdaM zRNoti tu / badaM spRSTaM ca jAnAti sparza gandhaM tathA rasam / / 448 // artha-AtmA cakSuthI je rUpane dekhe che, te rUpathI saMbaMdha karyA vinA dUra rahIne ja dekhe che. kAnathI je zabda saMbhaLAya che te zabdane sparza thavAthI saMbhaLAya che. zabdane kAnanI sAthe
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ 437 saMga thayA vinA sAMbhaLavuM nathI thatuM. parza, rasa tathA gaMdha e traNe viSayanuM jJAna tyAre ja thAya che ke jyAre indriyanI sAthe saMga thaIne ekarUpa sarakho viSaya athavA Indriye ekarUpa joDAI jAya che tyAre ja jJAna thAya che. mana dvArA je jJAna thAya che temAM viSayenA saMbaMdhanI apekSA paNa nathI hotI indriyanI AkRti yavanAlamasUrAtimuktendrardhasamAH kramAt / zrotrAphighAniThThA dhuH dhanaM naiAsaMsthiti 442 artha-kAnane AkAra javanI naLIkA samAna che, netrane AkAra masuranA samAna che, nAkane AkAra talanA phUla samAna che, jIbhane AkAra ardhacaMdramA samAna che, sparza Idriyane AkAra kaI prakAre nathI, paraMtu zarIranA AkAra aneka che mATe sparzendriya zarIra AkAra levAthI aneka prakAre che. mana je ke bAhya Indriya nathI te paNa ati sUkSma che, paraMtu vikasita aSTadaLa kamala samAna che. jethI zvAsocchavAsa paryApta AhAra vagaNanA paramANune zvAsecchavAsarUpa pariNamAvavAnI kAraNabhUta jIvanI zaktinI pUrNatAne zvAsocchavAsa paryApti kahe che. te viyatarAya ane jJAnAvaraNakarmane kSapazama ane aMgopAMga nAmA nAmakarmanI apekSA jene che evo je AtmA teNe UMce lIdhela kaThAthI pavana te ucchavAsa tene prANa paNa kahIe ane e ja AtmAe bahArane pavana aMdara lIdhe te ni:zvAsa che. tene apAna kahIe. e ane AtmAnA upakArI che. te AyunAma karmanA udayathI
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ lavamAM rahetA jIvanI ucchavAsa nizvAsAdi kriyAnA viccheda na thavA te jIvavAnuM kAraNu che, te pudgalamaya che. (4) pAMcamI bhASAparyApta bhASA vargAnA paramANuone vacanarUpa paNumAvavAnI jIvanI zakitanI pUrNatAne bhASA paryApti kaDe che te vIryaMtarAya tathA mati zruta jJAnAvaraNu karmAMnA kSayApazama ane svaranAmA nAma karmanA uddayanA nimittathI AtmAne khelavAnuM je sAmarthya che, te bhAva vacana che. te pudgala karmAMnA nimittathI thayu' mATe pudgala kahIye ane te khelavAnA sAma sahita AtmAe kaMTha, tALavuM, jIbha adi sthAnAe karI prerela te vacanarUpa pariNamela pudgalaja dravyatrayana che, te zrotra (kAna) indriyanA viSaya che. khIjI iMdriyAthI grahaNu cagya nathI. vizeSA:- mananI ca McaLatAmAM vicAra thavA e eka vizeSatA che. vacanamAM mananI mAphka vizeSatA te nathI; paraMtu A vizeSatA che ke dvi sthAneAnA prayatnathI pAsenA keTalAka sUkSma pudgaLAmAM dhvani utpanna thaI jAya che, te dhvani ucchavAsa vAyunA AghAtathI mukha bahAra nIkaLIne sarva dizAemAM prasaravA lAge che, ucchavAsanA jevA vega hAya teTaleja dUra sudhI te dhvani pahoMce che ene vacana kar3e che. jo ke vacana svayaM zarIra nathI te paNa vacananI utpattinA samaye zarIramAM kriyA avazya thAya che. eTalA mATe mananI mAphaka vacana ceAgane paNa zarIranA ceAgamAM gati karI zakAya che. paraMtu zarIranI kriyAethI mana vacananI kriyAomAM ukata vizeSatA dekhAya che. eTalA mATe bannene zarIrathI judA mAnIne ceganA traNa bheda karela che e khannenI cacaLatAnA
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ svarUpathI, zarIra caMcaLatA eka judIja mAluma paDe che zabdanI utpattinuM sthAna hRdaya che. I guruNAmevamahAtmyaM yadavisvAdumadvacaH taruNAMhi prabhAvo so yatphalaMsvAdujAyate / niryAntihRyAdvAcohArdamegukhaH sthitAH / tatrasaMskariSyate tanname'traparizramaH // 40 // artha:- jo kadAcit mArAM vacana svAdiSTa ( rasIlA-madhura ) hAya tA emAM gurunuM ja mAhAtmya samajavuM joie; kemake je phaLa mIThAM hAya che te vRkSanA ja prabhAva samajavA joie. A nizcaya che ke vacana hRdayathI nakaLe che ane mArA hRdayamAM gurU bhirAjamAna che te gurU mArAM vacanAmAM avazya ja saMskAra reDaze. arthAta ene sudhArI leze eTalA mATe A graMthane banAvavAmAM mane jarApaNu parizrama nahi paDe arthAt parizrama nahi thAya. chaThThI mana:paryApta.:- manAvaNAnA pamANuone hRdaya sthAnamAM AThe pAMkhaDInA khIlyA kamaLanA AkAre mana rUpa pariNumAvavAne tathA te dvArA 'yathAvat vicAra karavAnA kAraNa bhUta jIvanI zaktinI pUrNatAne mana:paryApti kahe che. athavA hRdayamAM vikalpa karavAnA AkAra tethI zubhAzubha vicAra karIe evuM aSTa pAMkhaDInuM kamalAkAra dravyamana pugalika ska MdhanuM pariNamana te manaHparyApi che. vizeSA::- mana e prakAre che. dravyamana ane bhAvamana vIyonAyakanA ane nAindriyAvaraNu karmanA kSayApazcamathI tathA e
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAMga nAmA nAmakarmanA udayathI mana:payApti saMyukta mane vargaNarUpa je pudagaLa Avela tenuM ATha pAMkhaDInA khIlela kamaLanA AkAre hRdaya sthAna viSe je nirmANa nAmA nAmakarmanA sUkSama ane AtmAne sahAyatA pahoMcADavAvALA tathA vIrya vizeSane (keIpaNa kArya karavAmAM bhAvanA rahe che ane utsAha paNa rahe che paraMtu je sAmarthahIna-vIryahIna hovAthI kArya karavAmAM asamartha thaI jAya che te vIryaMtarAya karmanA udayanuM kArya che) utpanna karavAmAM samartha evAM pugaLe jyAM mana rUpathI pariNamela hoya che, te muddagaLanA samUhathI ja baneluM te dravyamAna che, temAM je kamaLanI pAMkhaDInA agrabhAgane viSe neIndriyAvaraNa karmanA kSapazamathI yukta jyAM jyAM manathI jJAna utpanna thAya che, tyAM tyAM mana saMjJAnA dhAraka AtmAnA pradeza aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa rahe che, vadhAre ochA nathI rahetA. te vizuddha Atma pradezone bhAvamana kahe che. bhAvamana dravyamananI sahAyatAthI mUrta tathA amUrta ane vastune jANe che. ane te vastunA guNa deSane vicAra athavA smaraNAdirUpa upagathI uhApeha (smaraNa karela padArthomAM nyUnAdhitAne vicAra karavo te uha ane tyAga karavA gya padArthone tyAga kare te ahi kare che tene bhAva mana kahe che. - A lakSaNa bhAvamananI apekSAthI chekemake guru dene vicAra karo athavA smaraNAdi upaga bhAva mananuM kArya che. guNane vicAra athavA smaraNadirUpa AtmAnA upayogane bhAvamana kahe che. vicArAdi karavAne sammukha thaela bhAvamanane sahAyatA karavAvALA pugalapiMDane dravyamana kahe che. arthAta je
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ ma mananI utpatti pudgala vipAkI karmanA udayathI thAya che, tene dravyamana kahe che. ane je vIyAtarAyakama tathA nAindriyAvaraNa karmanA kSayApazamathI thavAvALI AtmAnI vizuddhine bhAvamana kahe che, bhAvamana potAnA vicArothI nizcita padArthAta jANe che ane grahaNa kare che, tyAre mana padArthamAM nathI jatuM paraMtu mana poteja saMkalparUpa thaine vastune jANe che. chadmastha puruSane atIta anAgata paryAyAne mana viSe citavavAthI skurAyamAna thAya che. arthAt chadmasthajJAnI (alpajJAnI tapasvI) paNa ceAgabaLathI athavA tapasyAnA prabhAvathI jJAnamAM kAMika nirmaLatA thavAthI atIta anAgata vastune vicAra kare che. tyAre tenuM jJAna atIta anAgata vastunA AkArarUpa thaI jAya che ahI vastu vartamAna nathI chatAM paNa dekhAya che. jJAnanI zakita acintya ane adbhuta che. vizeSa matizrutajJAnanuM sAdhana mana che, eTalA mATe mana potAnA vicArathI mUtta ane amRtta ane padArthonuM jJAtA che dravyamana ane bhAvamana sajJI paMcendriyane ja hAya che, saMjJone nahiM. tenuM samAdhAna AhAra, bhaya, maithuna, ane parigraha e cAre viSayeAnI tarapha pravRtti thavI, te kevaLa mananA vicAranuM kAraNu nathI. ekendriyAdi jIva mAtramAM e cAre pravRttie haiAya che, te cAritra mAhanIya ka nA udayanuM sAdhAraNa kAryo che. eTalA mATe e pravRttiAmAM hitAhitanI apekSA nathI rahetI tyAM pravRtti hAvAthI mananuM astitva mAnI na levuM.
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekendriyane bhASA ane mana vinA cAra paryApti hoya che. beIndriya, teIndriya, caurendriya ane ajJI paMcendriyane mana vinA pAMca sthApti heya che saMjJI paMcendriyane cha paryApti hoya che. mATe upara kahela chae paryApti pUrNa hoya tathA vizuddha pariNAmavALe heya: arthAt jene sarvaghAtI prakRtionA udayane abhAva hoya ane dezaghAtI prakRtione maMda udaya heya, e jIva vizeSapaNe zuddha hoya ane atyaMta maMda kaSAyavAna vizuddha pariNAmavALe hAya, sAkArapagI heya, arthAt guNadeSanA vicAra sahita sAkArapagavALAne samyagdarzana thavAne adhikAra che paNa darzane pagamAM samyagdarzana na thAya. je guNaparyAya sahita vastu (tattva) che tene grahaNa (jANavA) rUpa je vyApAra (pravartana) tenuM nAma sAkAro paga che jemAM vastuno AkAra pragaTa thaI jAya, jenA dvArA padArthone vicAra thaI zake, svapara vijJAna thaI zake te sAkAre paga sahita hoya, te jIva samyakatvane adhikArI che. jAgRtadazAvALo hoya paNa nidrAthI acetanane samyakatva utpanna na thAya. mada, kheda ane Akho divasa parizramane laI je thAka lAgela hoya tene dura karavAne mATe je suve che tene nidrA kahe che. arthAta sAmAnya zayanane nidrA kahe che. je pragADharUpathI nidrA Ave che, AMkha ughaDI javAthI pharI baMdha thaI jAya che tene nidrA nidrA kahe che arthAta je vAraMvAra nidrA Ave te nidrAnidrA che, je kriyA AtmAne cilita kare ene pracalA kahe che.
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ te pracalA zAka, mada ane vizeSa parizramathI utpanna thAya che. emAM indriyane vyApAra te baMdha thaI jAya che, paraMtu aMtaraMgamAM kAMi prItirUpa kyiA utpanna hoya che. je kadAca te puruSa beThA hoya te tene paNa netra tathA zarIramAM kriyA thAya che ethI pracalAnuM anumAna thAya che. ane te pracalA je vAraMvAra AvatA zarIra calAyamAna thatuM hoya moDhAmAMthI lALa nIkaLatI hAya, evA prakAranI je nidrAnI vizeSarUpa kriyA che, tene pracalA pracalA kahe che. je nidrAthI svapna viSe AtmAmAM vIrya (sAmarthya) vizeSa pragaTa thaI jAya tathA sUtA sUtA raudra (bhayaMkara) kAma karavA lAge athavA bahuja kAma karavA lAge te rajyAnaguddhi nidrA kahevAya che. arthAt je puruSane hatyAnaguddhi karmane udaya thAya che, te sUto hoya chatAM paNa UDI UThIne deDavA mAMDe che, sUtA sUtA kAMI bebhAnamAM kAma paNa karI le che. paraMtu jAge tyAre pUchavAmAM Ave te kahe ke "mane kAMI khabara nathI ke meM zuM karyuM hatuM." evI rIte jyAM behozI pUrvaka nidrA Ave ane jemAM kriyA paNa thAya che, te jyAnaguddhi nidrA kahevAya che. nidrAnidrA pracalapracalA. ane tyAnaguddhi nidrA e traNa karmanI prakRttinA tIvra udayathI pragaTa thaela jIvane pitAnA dazya padArtho je sAmAnya mAtra grahaNarUpa darzane paga che tene rekarAvAlI jaDarUpa avasthA che. te nidrA, nidrAnidrA, pracalA, pracalA pracalA, ke jyAnagRddhi ema pAMya nidrAmAMthI kaI eka nidrAnA udayamAM samyakatva na thAya paNa vicAra karatI vakhate keI nidrA na hoya e jAgRta puruSa samyakatvane adhikArI che.
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ nidrA pApanuM kAraNa che * nidrA jaya nityaM nidrA khalu naramacetanaM karoti / * vartata zivakuta zapatha sarvetogu kazo * artha:- he sAdhu, tuM nidrAne chata kemake nidrA manuSyane viveka rahIta ne acetana samAna karI nAkhe che. sUtA evA muni sarve dezamAM prave che-je jIva vItarAga, paramAnanda sahaja svarUpa zuddhAtmAnI avasthAthI rahita che, mithyAtva rAgAdi aMdhakAre karI sahita che, e sarvene te paramAnanda svarUpa avasthA rAtri samAna mAluma paDe che. A jagatanA jIva kevA che? AtmajJAnathI rahita ajJAnI che. potAnA zuddha svarUpathI vimukha che jene jAgRta dazA nathI, acetana ajJAna nidrAmAM sUI rahela che evI rAtrimAM te parama yegI vItarAga nirvikalpa svavedana jJAnarUpI ratna dIpakanA prakAzathI mithyAtva rAgAdi vikalpa jALarUpa aMdhakArane dUra karI potAnA svarUpamAM sAvadhAna hovAthI sadAya nija svarUpamAM jAgatA ja che. yega-lezyAonuM svarUpa liMpatyAtmIkaroti etayA nijApuNya puNyaM ca / vIra rUti mavati kyA rAjuLajJAhizAtA para artha:- vezyAnA guNane (svarUpane) jANavAvALA gaNadharAdi devoe vezyAnuM svarUpa A pramANe kahyuM che ke je dvArA jIva
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ pitAne puNya ane pApathI lipta kare arthAt puNya pApane AdhIna kare, tene lakSyA kahe che. e arthane vizeSapaNe kahe che. barNodayasaMpAditazarIravarNastu dravyato lezyA / mohasyakSayopazamopazamakSayajIvaspadgo bhAvaH // 453 // artha - varNanAmA nAmakarmanA udayathI je zarIrane varNa (raMga) hoya che tene dravyalezyA kahe che mehanIya karmane udaya athavA pazama athavA upazama athavA kSayathI je jIvanA pradezanI caMcaLatA thAya che, tene bhAlezyA kahe che. bhAvArtha- kalekSAnuM sAdhana varNanAmA nAmakarmane udaya che ane bhAvezyAnuM sAdhana asaMyata paryata cAra guNasthAnamAM mahanIyakarmane udaya ane dezavirata Adi traNa guNasthAnamAM mehanIyakarmane kSaye pazama, upazamazreNImAM mehanIyakarmane upazama tathA kSapakazreNI mAM mehanIyakarmane kSaya hoya che. coghatti verA #pAyorannatA bhAvato dravyataH kAyanAmodaya kRtAMgaruk // 454 // artha - vezyA eka bhAvarUpa bIjI dravyarUpa ema be prakAre mAnavAmAM Avela che. kaSAdayathI anurakata yoga pravRttine lehyAM kahe che athAt kaSAya ane pega banenA sagane lesyA kahe che. te kAraNe bannene baMdha catuSka kAryarUpa paramAgamamAM lesthAne kahela che.
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvArtha- zarIranAmA nAmakarmanA udayathI utpanna thaelI zarIranI kAntine dravyalezyA kahe che. gane karma saMgraDa(Asava) karavAmAM kAraNa mAnela che. zubha pariNAme hovAthI je AtmA pradezamAM caMcaLatA thAya che te zubhaga kahevAya che ane azubha pariNAme dvArA je Ama pradezamAM caMcaLatAM usanna thAya che, te azubha yoga kahevAya che. spanda eTale jIvanAM pariNAmanuM caMcaLa thavuM athavA jIvanA pradezonuM caMcaLa thavuM te bhAvalezyA che. pariNAmenuM caMcaLa thavuM te kaSAya che ane pradezanuM caMcaLa thavuM te coga che. karma baMdhanuM bAhA kAraNa yoga che, ane aMtaraMga kAraNa mehanIya karmanA udayathI unna thaela vikAra bhAva che. mana, vacana ane kArya vargaNAonA avalaMbanathI je Atma pradezemAM parispandana (prakaMpa) thAya che, tene vega kahe che. temAM jIvanuM vikArarUpa pariNuma vizeSa che. te dvArA baMdhAvavAvALAM karma AvyAM kare che ane Avela karmone puNya pAparUpa vilakSaNa rUpamAM pariNamAvI ene bhAgyarUpa (bhegavavA lAyaka) banAvIne, jIvanI sAthe saMbaMdha rUpa karavAmAM aMtaraMga kAraNa mohanIkarmanA udaya nuM rAgAdhirUpa kArya che. kemake pUrva saMcita karmonA udayathI prApta thaela phaLane bhegavavAvALA jIvanA je rAgadveSa athavA meharUpa snigdha pariNAma che, te ja karma pudagaLe ne viziSTa zakitayukata pariNamanane prApta karI, avasthita karavAmAM nimittarUpa che kintu ga che. te jIva pradeza ane karma skaMdha pradeza banene paraspara anupravezanuM kAraNa che. eTalA mATe te bhegane bahiraMga kAraNa mAnavAmAM Ave che. evI rIte e bane (lega ane kaSAya)
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvanA pariNAma vizeSarUpa kAraNa, kAnAphaLa ApavAne mATe AtmAne vivaza karI nAkhe che "pAyogitAvaLagariphA" artha - kaSAyanA udayathI raMgAela yuga pravRttine vezyA kahe che lezyAnuM kArya "ripatItiSThANA" karmone AtmA sAthe lepI Ape tene vezyA kahe che. pudgalabipAkidehodayena manovacanakAyayuktasya / jIvasya yA hi zaktiH kAMgamakaraNaM yogaH // 155|| artha:- pugala vipAkI zarIranAmA nAmakarmanA udayathI mana, vacana, kAyA yukata jIvanI karmone grahaNa karavAmAM kAraNabhUta che zakti tene vega kahe che. bhAvArtha-AtmAnI anaMta zaktiomAMthI eka pega zakita paNa che tenA be bheda che-eka bhAga ane bIje dravyoga pumala vipAkI aMge pAMga nAmAnAmakarma ane zarIra nAmAnAmakarmanA udayathI mana vacana kAya paryApti jenI pUrNa thaI cukI che ane je mane vAku kAya vaNAnuM avalaMbana rAkhe che evA saMsArI jIvanI je samasta pradezamAM rahevAvALI karmone grahaNa karavAmAM kAraNa bhUta zakita che tene bhAga kahe che. ane eja prakAranA jIvanA pradezane je parizcaMdana che tene dra ga kahe che. ahIM karma zabda upalakSaNa che, eTalA mATe karma ane karma baMnene grahaNa karavAvALo vega hoya che ema samajavuM joIe. varNa (raMganI apekSAe varNana kare che
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ exe paTapadama kapotasuhemAmbujazavasannibhAH varNe / 1. saMkhyeyA saMkhye pAnanta vikalpAzca pratyekam ||456 // a:- varNanI apekSAthI bhramara samAna kRSNalesyA, nIlamaNi nIlama) samAna nIlakezyA, kabUtara samAna kApAtalezyA, suvarNa samAna pItalezyA, kamaLa samAna padmalezyA, ane zaMkha samAna zukalalesyA DAya che. emAMthI pratyeka IkricAthI pragaTa thavAnI apekSAe sakhyAta bheda che, tathA skaMdhanI apekSAe asaMkhyAta bheda che ane paramANunI apekSAe anaMta bheda che, have lesyAonA karmAdhikArane kahe che. pathikA ye SaTa puruSAH paribhraSTA araNyamadhyadeze | phalabharitavRkSamekaM prekSitvA te vicintayanti // 457 // nirmUlaskandhazAkhopazAkhaM chitvA citvA patitAni / vAdituM phalAni iti yanmanasA vacanaM bhaveta karmma ||458 // a:-kRSNa Adi cha lesyAvALA cha pathika vanamAM mA`thI bhraSTa thaI kaLAthI paripUrNa kAMi eka vRkSane dekhI, pAta peAtAnA manamAM vicAra kara'ne te anusAra vacana kahe che. kRSNu vaizyAvALA kahe che ke, "huM A vRkSane mULamAMthI ukheDIne enA phaLanuM bhakSaNa karIza " nIla vaizyAMvALA kahe che ke, "hu A vRkSane skadhathI kApIne enAM phaLa khAiza" kApAta lezyAvALA kahe che ke, " huM A vRkSanI meATI mATI zAkhAone kApIne
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ 449 enAM phaLa khAIza. pIta lezyAvALA kahe che ke, huM A vRkSanI nAnI zAkhAAne kApIne enAM phaLa khAIza. padma lezyAvALA kahe che ke, huM A vRkSanAM phaLe tADIne khAIza. ane zukala vaizyAvALA kahe che ke, huM A vRkSathI enI meLe tUTIne nIce paDelAM phaLA khAiza. evI rIte je manapUrNAMka vacanAdinI pravRti thAya che te lephsAnuM karma che. ahIM A eka dRSTAMta mAtra ApavAmAM Avela che. evI rIte anyatra paNa samajI levuM joie. vizeSA:- kRSNalezyAvALA jIvanA cihna khatAve che: tIvra krodha karavAvALA hAya, te vairabhAvane na choDe. yuddha karavAnAlaeNDavAne jenA svabhAva hAya, dharma tathA yAthI rahita hAya, duSTa hAya, kAIne tAbe na thAya. e sarve kRSNa vezyAvALAnAM lakSaNu (cihna) che. nIla lezyAvALAnAM cihna khatAve che: kAma karavAmAM maMda hAya, athavA svacchaMdo hAya, vartamAna kArya karavAmAM viveka rahita hAya, kLA cAturyathI rahita hAya, sparzanAdi pAMce iMdriyAnA viSayanA laMpaTa hAya, mAnI hAya, mAyAcArI hAya, ALasu hAya, bIjA leAkeA tenA abhiprAyane tatkAla jANI na zake, tathA je atinidrALu hAya, khIjAne ThagavAmAM ati catura hAya, dhanadhAnyanA viSayamAM jenI ati tIvra lAlasA (Asakita) hoya, e nIla vezyAvALAnAM sakSepathI cihna khatAvyAM. kApAta lesyAvALAnAM lakSaNa kahe che; bIjA upara krodha karavA, khIjAnI nindA karavI, aneka prakArathI bIjAone du:kha ApavuM athavA khIjAthI vera karavuM, zeAkathI vyAkuLa tathA bhayagrasta
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ 450 hAvuM, bIjAnA aizvarya Ardikane sahana na karavA, khajAnA tiraskAra karavA, peAtAnI aneka prakAre praza*sA karavI, bIjAne vizvAsa na karavA; bIjAne paNa peAtAnA samAna mAnavA stuti karavAvALA upara saMtuSTa thai javuM, peAtAnI vRddhi hAnine kAMi paNa na samajavI, raNamAM maravAnI prArthanA karavI, stuti karavAvALAne khuba dhana ApI devuM, peAtAnA kArya akAryanI mAM paNa gaNatrI na karavI, e sarve kApeAta leAvALAnAM cihna che. pIta lessAvALAnAM cihna batAve che: peAtAnA kArya kArya ne tathA A sevavA cAgya che, A sevavA yAgya nathI ene samajavAvALA hAya, sarva viSayamAM samadazI DhAya, dayA ane dAnamAM tatpara DhAya, kAmaLa pariNAmI hAya, e pIta lezyAvALAnAM cihna che. padmA vezyAvALAnAM cihna khatAve che: dAtAra hAya, bhadra pariNAmI DhAya, jene svabhAva uttama kArya karavAnA hAya, ISTa tathA aniSTa upadravAne sahana karavAvALA hAya, muni guru AdinI pUjAmAM prItiyukata hAya, e sarve padma lezyAvALAnAM lakSaNa che. zukala lephsAvALAnAM lakSaNa batAve che; pakSapAta na kare, niyANuM na mAMdhe, sarve jIveAmAM samadazIbhAva hAya, iSTathI rAga ane aniSTathI dveSa na hAya, strI, putra, mitra, AdimAM sneha (mamatva) rahita hAvuM, e sarve zukala legyAvALAnAM lakSaNa che. pItA, padma, ane zukala bhAvita lezyAmAMthI koI eka zubha traNa zubha lesyAnA dhAraka jIva kSayeApazama Adi pAMca karaNalabdhirUpa pariNAmeAne lAyaka thAya che, te jIva prathama pathama samyakata prApta karavAne cAgya che.
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 kRSNalezyAne utkRSTa kAla 33 sAgara, nIlezyAne 17 sAgara, kAtilezyAne 17 sAgara, pitalezyAne kALa 2 sAgara, palezyAne kALa 18 sAgara, zukala lesthAne 33 sAgarathI kAMIka vadhAre che. A utkRSTa kALa deva, nArakIonI apekSAthI che. temAM vizeSatA eTalI che ke je pUrva paryAya cheDI deva athavA nArakamAM utpanna thAya che te paryAyanA aMtanA aMtarmuhUrtamAM tathA deva, nAraka paryAyane cheDI je paryAyamAM utpanna thAya te paryAyanI zarUnA antarmuhUrtamAM te ja vezyA hoya che. te hIsAbe jIe vezyAonA AgaLa batAvavAmAM AvelA utkRSTa kAla pramANamAM be antarmuhUrta kAla vadhAre samajavuM joIe. pati ane padma lezyAnA kAlamAM kAMIka ochuM aradho sAgara vadhAre thAya che. jemake saudharma ane IzAna svargamAM be sAgaranI Ayu che. paNa je kaI ghAtAyuSka samyagdaSTi saudharma athavA izAna svargamAM utpanna thAya che tenI antarmuhUrtathI ochI aDhI sAgaranI paNa Ayu thaI zake che. te pramANe ghAtAyuSka miyAdaSTinI palyanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa Ayu vadhAre paNa thaI zake che. paNa A vadhAre e chApaNuM saudharma svargathI sahasAra svarga sudhIja thAya che. AgaLanA devomAM ghAtAyuSka thatuM nathI. arthAt ghAtAyuSka jIvanI AgaLanA svargomAM utpatti nathI. nAnA jInI apekSAo chae lesthAone sarvakAla che ane eka jIvanI apekSAe badhI vezyAone jaghanya kAla antarmuhUrta mAtra che. (ge. jI. gAthA para-papa3 mAM utkRSTa AyuSya mATe jevuM.) caturtha gurusthAna sudhI chae lezyAo hoya che. dezavirata, pramatavirata, apramatta virata e traNa guNasthAnamAM
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ 452 traNa zubha lezyAo hoya che. ane apUrvakaraNathI sagI kevalI sudhI eka zukala lezyA hoya che. akaSAya chane je vezyA batAvI che te bhUtapUrva prajJApana nayanI apekSAthI batAvI che, athavA yuganI pravRttine vezyA kahI che te apekSAthI paNa tyAM mukhyarUpathI bheganA sarbhAvamAM vezyA che. agI kevalI guNasthAnamAM vezyA nathI. sapUrNa sUkSma jInI deha kApita varNa che, vigraha gatimAM sapUrNa jIvenA zarIra zukala varNa hoya che ane pitApitAnI paryAptinA prArambha samayathI zarIra paryApti sudhI badhA jInA zarIra niyamathI kApatavarNa hoya che. bhAvanI apekSAe chae lezyA audayika che. lezyAonA kula chavIsa aMza che. temAnAM vacalA ATha aMza jene ATha apakarSa kAla kahe che temAM ja Ayukarmane baMdha thavA egya che. kaI kaI gatiomAM kaI kaI lezyAo hoya che ane kaI legyAmAM Avu paDavAthI jIva kathAne Ayu bAMdhI zake che. tenuM vizeSa varNana gemasAra jIvakAMDa legyA adhikAra gAthA 488 thI 553 tathA ghavalA khaMDa 1 pRSTha 386 thI 392, bhagavatI ArAdhanA vezyA adhikAra pRSTha 610 thI 620, paMcAdhyAya adhyAya 2 gAthA 1145, tathA sudaSTi taraMgiNapRSTa 589-92 thI jANavuM) sArAMza - sthAnAbhAvane kAraNe lakhI zakAtuM nathI paNa keTaluMka vivaraNa naya apekSAthI guru pAsethI jANavuM. jemake cethA guNa
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ 453. sthAne che vezyAo mAnI che, chatAM kSAyaka samyagdaSTine jaghanya kApita lezyA mAnI che paNa kRSNa, nIla mAnI nathI. pAMcame, che guNasthAne traNa zubha lesthA mAnI che. sAthosAtha pAMcamAM guNasthAne ArodradhyAna paNa mAnela che. chaThe ArtadhyAnanA traNa bhaMga mAnyA che ArtaraudradhyAnanI upatti traNa azubha vezyAthI mAnI che, vaLI tIvratama, tIvratara ane tIvra cethA guNasthAna sudhI mAnela che (ju gha. naM 1 pRSTa 391) samyadRSTi kadIpaNa hiMsAnaMdI, coryAnaMdI Adi bhAve vAle thaI zakatte nathI. traNa zubha lezyAomAM dharmadhyAna mAnela che te hIsAbe sAtamAM guNasthAna sudhI dharmadhyAna hoya che. te zuM cethA guNasthAnamAM dharmadhyAnane abhAva mAnavAmAM Ave? je e pramANe mAnavAmAM Ave te samyagdaSTi kaI apekSAthI mAnavAmAM Ave.? Arta raudradhyAna te mithyASTinuM cinha che. ArtadhyAna raudradhyAna te naraka, tiryaMca gatienuM kAraNa che. AgaLamAM ArtadhyAna, raudradhyAnavAlA jIvana kevA pariNAme hAya arthAt ArtadhyAnamAM aprazastarUpa anAdikAlIna saMskAra svabhAvataH unna thAya che tenuM phala tiryaMca gati che. Adi pUrvApara, paraspara virodha bhAsaze. paNa apekSAthI grahaNa karavAmAM Ave te virodha jaNAze nahIM. jemake samyagdarzana to saMvara nijAnuM kAraNa che. chatAM tIrthakara prakRtine baMdha samyagdarzananA saddabhAva vinA paDI zakatA nathI. te zuM jenAthI saMvara nirbhara thAya tenAthI ja baMdha paNa thAya te jIvanI mukti kema thaze? eka guNa paraspara virodhI kema hoI zake ema zaMkA thAya paNa naya apekSAthI gurugamya
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ samajavAmAM Ave te ekAMtanA vAMdhAo maTI zake che mATe guru. samAgama karavA gya che. pAMca labdhionuM svarUpa. kSayopazamavizuddhI dezanAmAyogyakaraNalabdhayazca / catasropi sAmAnyAH karaNaM samyaktvacAritre // 459 // artha - kSaye pazama, vizuddhi, dezanA, prAgya ane karaNalabdhi ema pAMca labdhio che temAM pahelI cAra te sAdhAraNa che arthAta bhavyajIva ane abhavyajIva bane thAya che paNa pAMcamI karaNalabdhi samyakatva ane cAritranI bhAvanAvALA bhavyajIvane ja thAya che. kSapazama labdhinuM svarUpa karmamalapaTalazaktiH pratisamayamanaMtaguNavihInakramA / bhUtvA udIyate yadA tadA kSayopazamalabdhistu // 46 // artha- je kALamAM karmomAM elarUpa jJAnAvaraNAdi aprazasta (azubha) prakRtionA samUhane anubhAga (rasa) tene ApavAnI je zakti, te samaye samaye anaMta guNa ghaTatAM ghaTatAM anukrame udayamAM Ave te kAlamAM kSayapazama labdhi thAya che. bhAvArtha- je prathama samayamAM rasa dIdhuM hatuM te bIjA samayamAM anaMta guNe rasa ghaTI jAya ema samaye samaye anaMta guNe ghaTate udayamAM Ave te kALamAM kSapazamalabdhi thAya che.
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ kapa samyakatva pUrve jevo kane pazama thavuM joIe tene kSapazama kahe che ane satva grahaNa karavAne gya sAmagrInI prApti thavI tene labdhi kahe che. vizuddhi labdhinuM svarUpa Adimalabdhibhavo yaH bhAvo jIvasya sAtaprabhRtInAm / zastAnAM prakRtInAM baMdhanayogyo vizuddhilabdhiH saH // 461 // artha:- pahelI kSaye pazama labdhinA prabhAvathI jIvane sAtavedanI Adi zubha prakRtinAM baMdhanA kAraNa bhUta jIvana dharmAnurAgarUpa zubha pariNAmenI prApti te vizuddhi labdhi che. bhAvArtha- azubha karmone anubhAga ghaTavAthI saMkaleza (tIvra kaSAyarU5) pariNamenI hAni thavI ane vipakSI pariNAmanI nirmaLatA (vizuddhatA)nI vRddhi thavI joIe kemake mahinA maMda udayamAM jyAre maMda kaSAyarUpa bhAva pravarte tyAre ja tatvavicAra thaI zake che. dezanA labdhinuM svarUpa, SaDdravyanavapadArthopadezakaramUriprabhRtilAbho yH| .. dezitapadArthadhAraNalAbho vA tRtIyalabdhistu // 462 // artha-cha dravya ane nava padArthane upadeza karavAvALA AcArya Adine lAbha tha arthAt upadezane lAbha maLa ane upade
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ zela padArthone dhAraNa karavA (yAda rAkhavA) nI prApti thavI tene dezanAlabdhi kahe che. "tu" zabdathI narakAdi gatimAM jyAM upadeza devAvALA nathI tyAM pUrva bhavamAM dhAraNa karela tavArthanA saMskAra baLathI samyagdarzananI prApti jANavI. bhAvArtha - jinendradeve upadezela chadravya, sAta ta, nava padAthI ane paMcAstikAya Adine vyavahAra nizcaya nathI yathArtha upadeza ApavAvALA AcAryAdikanA samAgamane lAbha tathA temanA upadezanI prApti thavI tathA temanA upadezela arthanuM grahaNa, dhAraNa tathA vicAra karavAnI zakita prApta thavI tene dezanA labdhi kahe che. dezanAlabdhi je samyaktvanI prAptimAM kAraNa kahela che tene prajana e che ke je samaye AtmAthI mehanIya karmone prabhAva kAMIka maMda thaI jAya che arthAt jyAre kAMika karmonI sthitimAM ane radayamAM maMdatA AvI jAya che ane pariNAmomAM vizuddhatA AvI jAya che, te samaye jinendra kathita sadupadezAmRta maLavAthI AtmA hitAhitanI prApti sanmukha thaI jAya che. paraMtu je te samaye enA karmonI sthiti tathA radaya maMda na hoya te te dezanAlabdhinuM kAMI paNa phaLa maLI zakatuM nathI. ane je samaye karmonA udayanI maMdatA hoya, te samaye tene sadupadezanI prApti na hoya te paNa te AtmA kalyANa karI zakato nathI. eTalA mATe dezanAlabdhine samyakatvanI prAptimAM bAhya kAraNa batAvavAmAM AvyuM che. dezanAlabdhi samyagdarzananA pUrvajJAnanI avasthA che eTalA mATe svAnubhava zunya hovAthI,
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ te mithyAjJAna che. paraMtu jinendra kathita sadupadeza maLavAthI tene AtmapagI padArthone yathArtha bodha thAya che te ja samyakatva prAptinuM bAhya kAraNa che. vizeSA- cha dravya, nava padArthonA upadezanuM nAma dezanA che te dezanAthI pariNata AcArya AdinI upalabdhi thavI ane teonA upadezela chadra ane nava padArthonA arthanuM grahaNa, dhAraNa tathA vicAraNAnI zaktinA samAgamane dezanA labdhi kahe che. Adi zabdano artha e thAya che ke, te cha navapadArthonuM jJAna dharAvanAra vyaktine lAbha thaze. (ju ghavalakhaMDa 6 pAnu 204 tathA mokSamArga prakAzaka gu. pRSTa 240, 276, 286) kaliMgI muni je mithyAtva karmane vazIbhUta che te sArI rIte agyAra aMga navapUrva sudhI jinendra kathita zAstrane jANanAra che te nizcaya vyavahAra tathA naya pramANethI AtmAnuM yathArtha pratipAdana kare che ane te vANane grahaNa, dhAraNa ane vicAraNA pUrvaka (manana pUrvaka) abhyAsathI bhavya jIvanA mithyAtva karmane anubhAga e che thatuM jAya che. ane jyAM tene udaya na thAya tyAM ja samyakatva utpanna thaI jAya che. arthAt samyakatva utpattine bAdhaka darzanamehanIya karmane kSaya, upazama, ke kSApazama thatAMja bhaca jIvane samyagdarzana prApta thAya che. prAgyalabdhinuM svarUpa aMta:koTIkoTivisthAne sthitirasayoH yaskaraNam / prAyogyalabdhirnAma bhavyAyavyeSu sAmAnyA // 463 //
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ 458 artha:- pUrvokta traNa labdhivALA jIva pratyeka samaya vizuddhatAnI vRddhi karatA Ayu vinA sAta karmonI sthiti ghaTADatA ata:koDA kArDi mAtra rAkhe che ane karmanI phala devAnI zakitane DhIlI karI nAkhe evI kArya karavAnI yAgyatAnI prAptine prAyAgyalabdhi kahe che. te sAmAnya rItithI bhavyajIva ane abhavyajIva bannene thai zake che. bhAvArtha:- prAyogya labdhinA samayamAM bhAvAnI evI nima LatA thAya che ke, jJAnAvaraNAdi ghAtiyA karmomAM je anubhAga athavA kuladAna zakita pASANa ( paththara ) tathA asthirUpa (hADakAMrUpa ) hatI tene ghaTADI kASTa ( lAkaDA) ane latApa karI nAMkhe che. aghAti karmAnI pApa prakRtiyAmAM je halAhala tathA viSa samAna ghAtaka anubhAga hatA tene ochI karI kAMjI ane lImaDA samAna rahI jAya che. A labdhivALA jIvane AyuSkarma sivAya sAta karmAnI sthiti aMtaH kADA keADI sAgarathI vadhArenI baMdhAtI nathI; tA paNa A jIva pratyeka antarmuhUta mAM palyanA asaMkhyAtamAM bhAgamAtra sthiti madha Ache! A karatA jAya che. jyAre 700 athavA 800 sAgara mAchI sthiti baMdha thai jAya che. tyAre eka aMdhApasaraNa thAya che. e pramANe palyanA asaMkhyAta bhAga pramANamAM aMtarmuhUta rahIne sthiti echI karatA karatA jyAre 700 thI 800 sAgara sthiti madha echeA thAya che tyAre kho prakRti dhArapaNa " thAya che. te pramANe prAyeAgyalabdhimAM 34 cautrIza aMdhApasaNu thAya che. e badhu eka aMtarmuha mAM thaI jAya che ( aMtarmuhUrta nA asakhyAta bheda che jadhanya eka
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvalI eka samaya ane utkRSTa eka samaya ocho 48 minITa thAya che.) cAre labdhi bhavya ane abhivya jIvane thAya che ane karaNalabdhi mAtra bhavya jIvane ja thAya che. cotrIsa (34) baMdhApasaraNamAM (46) beMtAlIza kama prakRtiene baMdha upazama samyakatva thAya tyAM sudhI vyuccheda thAya che arthAta baMdha chuTI jAya che. te beMtAlIza prakRtionA nAma labdhisAra gAthA 11-15 sudhImAM joI levuM te bhavya, abhavya bannene samAna rUpe thAya che. karaNalabdhinuM svarUpa tA: amatho nA juvA maLe che karaNaM karoti kramazaH adhaH pravRttapUrvamanivRttim // 16 // artha:- tyArabAda abhavyane paNa yogya evI cAra labdhirUpa pariNAme samApta karI bhavyajIva ja agha:pravRta, apUrva, ane anivRtti karaNa ema traNa karaNe kare che. bhAvArtha- aghaH pravRtakaraNamAM (1) samaye samaye jIva anaMta guNI vRddhipUrvaka vizuddhatA dhAraNa kare che. (2) jIva samaye samaye aprazasta (azubha) prakRtine anaMta guNe hIna anubhAga baMdha kare che (3) jIva samaye samaye zubha prakRtione anaMta guNA rasanI vRddhi sahita anubhAga baMdha kare che ane (4) sthita paNa palyopamanA asaMkhyAta bhAga hIna bAMdhe che. e pramANe cAra Avazyaka aMtarmuhUrta kALa paryata thAya che. temAM evA
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAranA vizuddha pariNAma thAya che ke, je jIvane te pramANe pariNAmenI prApti karyA pachI thoDA samaya bAda bIjA jIve tevAja pariNAma zarU karI pahelAnA pariNAmanI sAthe thaI jAya athavA barAbara pariNAma thaI jAya tene ava:pratikaraNa kahe che. dRSTAMta - eka jIve nava baje adha:pravRta karaNarUpa pariNAma zarU karyA ane pAMca minITamAM 100 aMza pariNAma vizuddha karyA ane bIjA jIve nava bajane be minITa upara adha:pravRta karaNarUpa pariNAma zarU karyA che te traNa minITamAM ja 100 aMza pariNAma vizuddha karyA arthAta jeTalI vizuddha eka jIve pAMca minITamAM prApta karI teTalI vizuddhatA bIjA jIve traNa minITamAM karI nAkhI tene adha:pravRtti karaNa kahe che. apUrvakaraNanA pahelA samayathI lagAvI jyAM sudhI samyakatvamehanI, mizramehanIne pUrNakALa che arthAt je kALamAM guNa saMkramaNa karI mithyAtvane samyakatvamehanIya, mizramehanIyarUpa pariNAve che te kALanAM aMta samaya paryata (1) guNa zreNI nirjarA, (2) guNa saMkramaNa (3) sthiti khaMDana (4) anubhAga khaMDana ema cAra Avazyaka thAya che. tenI vyAkhyA evI che ke - (1) pUrve bAMdhelA sattAkarma paramANurUpa dravya temAMthI kAThI che je dravya, guNazreNI viSe ApyA tenI guNazreNi kAlane A viSe samaye samaye asaMkhyAta asaMkhyAtaguNI anukrame karI paMktibaMdha nirjarAnuM thayuM te guNazreNi nirjarA che.
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) samaye samaye guNAkAranA anukramathI vikSata prakRtinA paramANu palaTIne anya prakRtirUpa thai pariName tene guNasakramaNa kahe che. (3) pUrve khAMdhelA je sattArUpa ka prakRti tenI sthitine ghaTADavI tene sthiti khaMDana kahe che. (4) pUrve bAMdhelA sattArUpa je aprazasta ( azubha ) prakRtie anubhAga (rasa) tene ghaTADavA tene anubhAga khaMDana kahe che. anubhAga eTale pUrvapArjita zubhAzubha karmonAM je rUpamAM phaLa prApta thAya che. enI eja rUpavALI vizeSa zaktine anubhAga kahe che. prakRti sAmAnya svabhAvane kaDu che. ane te ja svabhAvAnI tAratamyarUpa vizeSatAone anubhAga kahe che. sthiti madha paNa krama kramathI hIna hIna thAya che. azubha prakRtionA anubhAga khaMdha paNa anaMta guNI hAnIrUpa thAya che. ane zubha prakRtienA khaMdha anaMta guNI vRddhirUpa thAya che. apUrva karaNamAM bhAva eTalA anupama ane vadhAre pramANe vizuddha hAya che ke te pAchaLathI zarU karanAra chatranA pariNAmane pahelA zarU karanAra jIvanA pariNAma kAI paNa prakAre samAnatA na thAya. paNa eka sAthe zarU karela jIvAnA pariNAma kadAcit samAna paNa hoya ane kadAcit na paNa hAya tene apUrvakaraNa kahe che. adha:pravrutakaraNukALanAM prathama samayathI laI guNasaMkramaNa pUrNa thavAnA kALa sudhI thAya che. jo ke prAyAgyalabdhithI ja
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthitiaMdhApasaraNa thAya che te paNa progyalabdhimAM samyakrava thavAne niyama nathI tethI tene grahaNa karavAmAM Avela nathI. sthitibaMdhApasaraNa kALa ane sthiti kAMDakelkaraNa kALa e banne samAna aMtarmuhUrta mAtra che. anivRttikaraNa - eka samayamAM jeTalA jIva te pariNAmene zarU kare te badhAnA pariNAmanI vizuddhatA sarakhI hoya, badhA samAnaja unnati kare. kadAcit zarIrAdimAM pharaka hoya chatAM pariNAmamAM jarA paNa aMtara nahoya, A anivRttikaraNanA aMta samaya viSe darzana meha ane anaMtAnubaMdhI catuSka tenA prakRti, pradeza, sthiti ane anubhAgane badhI prakAre udaya thavAne ayogya rUpa upazama thavAthI tasvArtha zraddhAnarUpa samyagdarzanane pAme che. arthAt aupazamika samyagdaSTi thAya che. tyAM prathama samaya viSe, dvItIya sthiti viSe rahela mithyAtva dravyane sthitikAMDaka, anubhAga kAMDakaghAta vinA guNa saMkramaNane bhAga ApI mithyAtva, mizra, samyakatvamehanI rU5 traNa prakAre kare che temAM eka darzanamehanuM dravya traNa zakitarUpa nekhuM thaI rahe che. traNe karaNamAM vizuddhatAnI apekSAthI bheda che temAM samaye samaye anaMta guNa vizuddha pariNAma thatA jAya che te viSaya kevalajJAnAdi gamya che. A traNa karaNe (pariNAme) nuM maTasAra chavakAMDamAM guNasthAnAdhikAramAM tathA karmakAMDamAM trikaraNa cUlikA adhikAramAM vadhAre vyAkhyAna che tyAMthI jANavuM ahIM saMkSepathI kahevAmAM Avela che. (vadhAre khulAse labdhisAra, bhagavatI ArAdhanA pRSTa 658, ratnakaraMDa zrAvakAcAra pRSTha
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhavalA khaMDa 6 pRSTa 24, anagAradhamAM mRta bhAga 1 pRSTha 172 thI joI levuM sthAnAbhAvane kAraNe saMkSepathI lakhavAmAM Avela che) vizeSArtha - e traNa prakAranA bhAvathI avazya samyagdarzananuM bAdhaka evuM darzana mehanIya karmanuM kSaya, upazama, kSApazama thatAM ja jIvane prathame pazama sabhyatva prApta thAya che. viparItAbhinivezarahita tatvArtha zraddhAna samyagdarzanane svapara bhedajJAna kahe che. te pragaTa thatAM jIvanI pariNati ja saMsAra bhegathI badalI jAya che. je pahelAM saMsArika sukhamAM parAdhIna hatuM teja have svAdhIna Atma sukhamaya thaI jAya che. pahelAM tenI buddhi saMsAranA rAgadveSamAM phasI hatI teja buddhi mukti tarapha lAgI jAya che arthAta anAtma buddhi chuTI Atmabuddhi thaI jAya cheahIMthI mokSa mArgane prArambha thaI jAya che. kAraNa samyagdarzana, samyajJAna, samyAritra traNe judA judA mekSa mArga nathI temaja traNenI ekatA paNa sAkSAt mokSanuM kAraNa nathI paNa paraMparA mokSanuM kAraNa che tethI te vyavahAra mokSamArga jIva gugala saMbaMdhI paryAyathI utpanna thayo che tenAthI sAdhya nizcaya mekSamArga bhinna che ane sAdhana mekSamArga bhinna che tatvArthasUtramAM vyavahAra ratnatrayanuM kathana che. te hisAbe samyagdarzana zarU thatA ja traNenI prApti thaI jAya che. samyagdarzana thatAM ja svAnubhUtine rokavAvAlA karmane pazama thaI jAya che tethI svAnubhava karavA egya jJAna prakAzamAna thaI jAya che. teja samayamAM anaMtAnubaMdhI kaSAyanA upazama thavAthI svarUpAcaraNa cAritra prakAzamAna thaI jAya che. e pramANe samyagdarzana thatAM
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja mokSa mArga zarU thaI jAya che. samyagdarzana jyAre upayoga - maya hoya che tyAre svAnubhava rUpa hoya che, arthAta te samaye AtmA badhA vikalpane cheDI pitAnA AtmAnA zuddha svarUpa ne svAda le che te samaye te bhAva nikSepa svarUpa che ane jyAre te pitAnA AtmAmAM upayukta nathI thate paNa bIjA kAryomAM upaga lAgela che te samaye samyakatva dravya nikSepa rU5 che. samyakatvanA traNa bhedanuM svarUpa samyaktvadezadhAterudayAdvedakaM bhavetsamyakatvam / calaM malinamagADhaM tannityaM karmakSapaNa hetu // 465 / / satpAnAmupazamata upazamasamyaktvaM kSayAttuM kSAyikaM ca / dvitIyakaSAyodayAdasaMyataM bhavati samyakatvaM ca // 466 // artha:- AtmAnA samyakatva guNane viparIta karavAvALI prakRticemAMthI dezaghAti samyakatva prakRtine udaya hovAthI je AtmAnuM pariNAma thAya che tene vedaka athavA kSapazamika samyagdarzana, kahe che. te pariNAma cala, malina ane agADha hevA chatAM paNa nitya che. traNa darzana mehanI tathA cAra anaMtAnubaMdhI kaSAya ema sAta prakRtinA upazamathI upazama ane sarvathA kSayathI kSAyika samyakatva thAya che. A samyagdarzananI sAthe saMyama bIlakula nathI thatuM kAraNa ke ahIM bIjI apratyAkhyAna kaSAyane udaya che tethI A guNasthAnavALAne (jIvana) asaMyata samyagdaSTi
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvArtha:- anaMtAnubaMdhI catuSka ane mithyAtva, mizra e saghAti prakRtionA AgAmI ( bhAvI) niSekAnuM sadavasthApa upazama ane vartamAna niSekAnuM phUla dIdhA vinAja kharIdyuM (nija rI javuM) ane dezaghAti sabhyaprakRtinA udbhaya hAya evI dazAmAM jIvanA samyaktva guNunI je avasthA thAya che tene kSayApazamika samyagdarzana kahe che. tenA jaghanya kALa aMtarmuhUta ane utkRSTa chAMsaTha sAgara paryata che. te karmonI nirAnuM kAraNa che, te samyaktvanA dhAraka samyagdaSTi " zrI zAntinAthajI zAnti kare ane zrI pArzvanAthajI rakSA kare '" evA nAnAM prakAranA viSayamAM calAyamAna thAya che tene samyagdarzanane cala doSa kahe che. kAraNa ke sampUrNa tIrthaMkara athavA ahitAmAM samAna zakita hAvA chatAM prakRtinA udayathI bhAvamAM deSa thAya che tene cala doSa kahe che. samyagdarzananA pacIsa guNlRAmAM samyakatvaprakRtinA udayathI je malinatA Ave che tene mala doSa kahe che. ane jinamaMdira haiAvA chatAM temAM " A mArUM madira che A tArU maMdira che " evA prakArane bhrama thavA tene agADha doSa kahe che. kSayApazama sabhyane vedaka samyakatva paNa kahe che, ana MtAnubaMdhI cAra prakRti tathA mithyAtva, saMskRgnizcAtya samyaktvaprakRti ema sAta prakRtinA upazamathI upazamaM samyaktva thAya che. te ca3, mala, agADha rarhuita nirmALa che. tenA jaghanya ane utkRSTa kALa aMtarmuhUta nA che. upazama samyaktvanA kALa pUrNa thayA pachI niyamathI traNa danameAhanIya prakRtimAMthI koi ekanA udaya thAya che. sabhyaprakRtinA udayathI upazama
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ .ree samyaktvathI chUTI chava vaidaka samyagdaSTi thAya che tyAre te graha, mala, agADharUpa tattvanuM zraddhAna kare che tene, kSayApazama sabhyakRtva paNa kahe che. jenI vIgata AgaLa Apela che te pramANe karma nI avasthAnuM jANavuM upazama samyaktvanA aMtarmuhUta kALa pachI jo mizna ( sabhyamithyAtva) prakRtinA udaya thai jAya tA jIva tattva tattva bannene eka ja kALamAM zraddhAna kare che tene mikSaguNasthAnI kahe che. teneA kALa madhyama aMtarmuhUrta mAtra hAya che tenA kALa paNa ghaNA thADA che eTale tenAM pariNAma kevalIgamya che. te jIvane darzanameAhanIya karmonA ama dhaka kahevAmAM Avyo che. ane je mithyAtvanA udbhaya thaI jAya te te jIva mithyAtvIviparIta zraddhAnI thaI jAya che. tyAre te ja jIvane anekAMtarUpa vastusvabhAva tathA ratnatrayarUpa mAkSa mArganI rUci thatI nathI. jema tAvathI pIDita puruSane mileAjana rUcatu nathI te pramANe dharma pratye te jIvane abhAva thai jAya che. upazama samyakatvanA aMtarmuhUta kAlamAM jaghanya eka samaya utkRSTa cha AvalI kALa bAkI rahe temAM anata nukha'dhInI cAra prakRtiomAMthI koi ekanA udaya thatA jIva samyaktvathI chUTI sAsAdana guNasthAnI thaI jAya che. tenA pariNAmanI dazA vacana dvArA kahI zakAtI nathI. ahIM sUkSma kALa mAtra koi jAtinA kevaLajJAnagamya pariNAma hAya che tyAM mithyAtmanA udaya hAtA nathI: chatAM ana'tAnubaMdhIthI samyaktvanI virAdhanA heAya che. tenuM svarUpa Agama pramANuthI jANavuM, te te guNusthAne teTalA kALa
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ 47 rahI niyamathI mithyAdaSTi thaI jAya che. e pramANe upazama samyakatvathI chuTatA ane karmanA udayathI jIvanI cAra avasthAe thAya che. prathama ane dvitIyeApazama samyaktvanuM svarUpa upazama samyakatvanA be bheda che-eka prathamApazama sabhyakatva ane bIjI dvitIyeApazama samyaktva che. mithyAtvaguNusthAnamAM karaNa vaDe darzanamehanIyane upazamAvI je samyaktva upaje tene prathamapazama samyakatva kahIe chIe. tenI vIgata evI che ke anivRttikaraNamAM karelA aMta:karaNa vidhAnathI sabhyanA kALamAM je udaya AvavA cAgya niSeka hatA tene te ahIM abhAva karyo, arthAt tenA paramANuone anyakALamAM udaya AvavA cAnca niSekarUpa karyo tathA anivRttikaraNamAM karelA upazamakaraNa vidhAnathI je te kALamAM udaya AvavA yeAgya niSeka hatA te udIraNArUpa thAya, paNa te kALamAM udaya na AvI zake evA karyA; e pramANe jayAM sattA tA hAya pazu udaya na DAya tenuM nAma upazama che. ema A mithyAtvathI prathamavAre thayelu anAdi miAdRSTine eka mithyAtva prakRti ane cAra anaMtAnubaMdhInA upazamathI prathamApazama samyaktva caturyAdithI mAMDI sAtamAM guNasthAna sudhI hAya che. jyAre anAdi mithyASTi chatra upazama samyaktvane prApta thAya che tyAre te samyanA kALamAM mithyAtvanA paramANue.nA traNu TukaDA kare che tyAre tene traNa prakRtienI sattA thAya che. (jue jaina siddhAnta pravezikA prazna 627.)
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ 468 upazamazreNI sanmukha thatAM sAtamAM sAtizaya guNusthAnamAM kSayApazama samyakatvathI (kSayApazama sabhyatvanI vidhi AgaLa kahI che tyAMthI jANavI. ) je upazama samyaktva thAya tenuM nAma dvitIyepazama samyaktva che. ahIM karaNa vaDe traNa prakRtinA upazama thAya che kAraNa ane traNa prakR taenI sattA hAya che. ahIM paNa aMta:karaNa vidhAnathI vA upazamakaraNa vidhAnathI tenA uyane amAva kare che. A dvitIye pazama samyaktva upazama zreNivALA mutiene ja sAtamAM guNasthAnathI mAMDI agiyAramAM guNasthAna sudhI hAya che. tyAMthI jIva paDatAM ceAthu, pAMcamu, cha uN, Adi gurusthAna paNa thAya che. A samyakatvana kALa aMtamuhUta mAtra che. C dvitIyeApazama samyaktvanI prApti teA prathama anaMtAnu maMdhInI visa'ceAjanA thayA pachI ja thAya evA niyama koI AcArya lakhe che ane kAi nathI lakhatA. pazu jo te mithyAvamAM Ave te| anaMtAnu>> dhInAM madhanI zarUAta thatAM tyAM tenI sattAnA sadbhAva thAya che. prathamApazama samyaktvamAM ana tAnu dhInA aprazasta upazama ja che. anAdi mithyAdRSTine samyakatva meAhanIya ane mizrameAhanIyanI sattA nathI tethI te eka mithyAtva karmane ja upazamAvI upazama sabhya Ti thAya che. tenA kALa aMtarmuhUta mAtra che. te jIva sakatvanA kALanI avidha khalAsa thatAM niyamathI mithyAdraSTi thAya che tathA dvitIyApazama samyaktvanA kALa aMtarmuhUrta mAtra che. te pachI darza namAhanIyane udaya AvatA mizradaSTa paNa thAya che. evA kAi kAi AcArya nA mata che. (jue ghavalA khaMDa 1 pRSTa 214)
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ - sAI sAdi mithyASTinuM svarUpa samyakatvathI bhraSTa thayelA sAdimiSTine paNa pharIthI samyaktvanI prApti mATe pAMca labdhio thAya che. temAM vizeSa eTaluM che, ke, kaI jIvane darzana mehanIyanI traNa prakRtionI sattA hoya che tene upazamAvI te prathamezama samyagdaSTi thAya che. athavA keIne samyakatva mehanIyane udaya Ave che ane be prakRtieno udaya thato nathI tene kSaye pazama samyagdaSTi kahe che. tene guNa zreNi Adi cAra kiyA tathA anivRtikaraNa hetA nathI. athavA keine mizramehanIyane udaya Ave che tene be prakRtiono udaya thatuM nathI. te mizra gurusthAnane prApta thAya che tene karaNa thatAM nathI. e pramANe sAdi mithyASTi ne samyakatva chuTatA dazAo thAya che. sAdimithyAdaSTine jaghanya kALa te madhyama aMtarmuhUrta mAtra che ane utkRSTa kiMcit nyuna ardhapagala parAvartana kALa mAtra jANa tyAM sudhI te jIva saMsAramAM bhame che. sAdi mithyASTi ne je zeDo kALa mithyAtvano udaya rahe te paNa bAhya jaina paNuM tenuM naSTa thatuM nathI, tanuM azraddhAna pragaTa thatuM nathI. tathA vicAra karyA vagara athavA alpa vicArathI ja tene pharI samyakatvanI prApti thaI jAya che. sAdi midaSTiemAM kaIne traNa prakRtionI sattA che tathA keIne ekanI sattA che. jene samyaktvanA kALamAM traNanI sattA thaI hatI te sattA jenAmAM hoya tene te traNanI sattA che. tathA jene mizramehanIya ane samyakatva mehanIyanI udvelanA
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ thaI gaI hoya arthAta tenA paramANu mithyAtvarUpe pariNamI gayA hoya tene eka mithyAtvanI ja satA rahe che je ghaNe kALI tene mithyAtvane udaya rahe te jevI anadi mithyAdaSTinI dazA, hoya tevI tenI dazA thaI jAya che. gRhIta mithyAtvane paNa grahaNa kare che tathA nigodAdikamAM paNa bhame che enuM kAMI pramANa nathI. sAdi mithyASTine mithyAtva guNasthAnathI vA mizraguNasthAnathI paNa pazama samyakatvanI prApti thAya che. kSapazAma-daka samyakatvanuM svarUpa darzana mehanIyanI traNa prakRtiomAM je mithyAtvane. anubhAga che jenA anaMtamAM bhAge mizramehanIyane tathA tenA anaMtamAM bhAge samyakatvamehanIyane anubhAga che. temAM samyakatvamehanIya prakRti dezaghAti che. tethI tene udaya thavA chatAM paNa samyakatvane ghAta thatA nathI. kiMcit malinatA kare paNuM mULathI ghAta na kare tene dezaghAti kahe che. have jayAM mithyAtva vA samithyAtvanA vartamAna kALamAM udaya AvavA egya niSekane udaya thayA vinA ja nirjarA thAya che te kSaya jANuM tathA tenA ja niSekenI bhAvI bhALamAM udaya AvavA gya sattA heya te ja upazama che ane samyakatvamehanIyane udaya varte evI dazA jayAM hoya tene kSapazama kahe che. jayAM mithyAtva, mizramehanIyanI mukhyatAthI kahIe tyAM te kSapazama samyakatva nAma pAme che ane jayAM sabhyatva mehanIyanI mukhyatAthI kahIe tyAM vedaka samyakatva nAma pAme
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ che bannenA svarUpamAM bheda nathI. kSayazamika samyakatvamAM kaI jIvane anaMtAnubaMdhIne aprazasta upazama thAya che vA koIne visAjana paNa thAya che. paNa jene visaMyojana anaMtAnubaMdhIne thayo che e kSapazama samyagdaSTi je te mithyAtvamAM Ave te anaMtAnubaMdhIne baMdha thatAM tyAM tenI sattAne sadbhAva thAya che. anaMtAnubaMdhI kaSAyane aprazasta upazama athavA visaMyojana kare che ane darzanamohanIyane bheda je mithyAtvakarma ane samithyAtva karma ema bannene prazasta upazamarUpa karI athavA aprazasta upazama karI athavA kSaya karavAnI sanmukha thaI ane samyakatva prakRtirUpa dezaghAtI spaddhakane udaya thavAthI je tatvArtha zraddhAna che lakSaNa jenuM evuM samyakatva thAya tene vedaka evuM nAma kahe che. jyAM vivakSita prakRti udaya AvavA yogya nahIM ane sthiti anubhAga ghaTavA, vadhavA athavA saMkramaNa thavA yogya thaI tyAM aprazastapazama jANavuM. ane jyAM udaya AvavA lAgya na thaI ane sthiti, anubhAga ghaTavA, vadhavA, athavA saMkramaNa thavA yogya paNa na thaI tyAM prazasta pazama jANavuM. samyakatvaprakRtine udaya thatAM dezaghAtI spardhaka tatvArtha zraddhAnane nAza karavAne asamartha che ane zraddhAnane cala, mala, agADha doSathI dUSita kare che arthAta samyaphamehanIya mAtra tatvArtha zraddhAnamAM mala utpanna karavAne samartha che te kAraNe te sabhyaprakRtine dezaghAtipaNuM che. te samyakatvaprakRtinA udayane anubhava karate jIva vedaka sabhyadaSTi che.
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ - kRtakRtya samyatvanuM svarUpa . kSapazama samyakatvamAMthI kSAyaka samyakatva sammukha thatAM aMtarmuhUrta mAtrAmAM mithyAtva prakRtine sattAmAMthI nAza kare che tyAM beja pravRtionI sattA rahe che, pachI mizramehanIyane paNa kSaya kare che ane eka samyakatvamehanIyanI ja satA rahe che, tyArapachI samyakatvamehanIyanI kAMkaghAtAdi kriyA aMtarmuhUrta kALa (vizrAma karI anya kriyA karatuM nathI tyAM te kRtakRtyadaka samyagdaSTi nAma pAme che. sAyika samyatvanuM svarUpa , anaMtAnubaMdhI cAra tathA mithyAtva, samyamithyAtva ane samyakatva prakRti ema sAta prakRtionA nAzathI kSAyika samyaka thAya che. tenI vidhi evA prakAranI che ke- darzanamehanIyanI kSapaNu (nAza) no AraMbha kare che te karmabhUmine manuSya ja kare paNa bhegabhUmine manuSya, deva, nArakI, ke tiryaMca kSAyika samyakatvano prAraMbha karI zake nahIM. ane je karmabhUmine manuSya AraMbha kare che te tIrthakara, kevaLI, vA zrutakevaLInA pAdamUla viSe rahIne ja darzanamehanIyanI kSapaNAne prAraMbha kare che. kAraNa ke evA pariNAmanI vizuddhatA anya kayAMI paNa thaI zakatI nathI. arthAt kevaLI, zrutakevaLInI najadIka (nikaTatA) thaI zake che, adhaHkaraNanA prathama samayathI laI jayAM sudhI mithyAtva ane mizramehanIya prakRtionA draSyane aparivartana karI samyakatva prakRtirUpa saMkramaNa kare tyAM sudhI aMtamuhUrta kALa sudhI darzana
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ mihanIyanI kSapaNAne (nAzane) prAraMbha kahevAya che. te prAraMbhika kALanA anaMtaravatI samayathI kSAyika samyakatva grahaNanA prathama samaya pahelA niSThApaka (prAptakaranAra) thAya che. te jayAM prAraMbha karela tyAM athavA sIdhamadi95 vA kapAtIta viSe athavA bhegabhUminA tiryaMca manuSya viSe athavA dhammAnAmanI naraka pRthvI viSe niSThApaka thAya che. evIpUrve bAMdhI che Ayu jene evA kRtakRtyadaka samyagdaSTi cAre gatio viSe upajI tyAM paNa pUrNa kare che. keI vedaka samyagdaSTi asaMta; dezasaMyata, vA pramata, apramata evA keI eka guNasthAnamAM rahIne, pUrva prakAre traNa karaNanI vidhi karIne anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA, lobhane udayAvalImAM rahelAM niSekene cheDI ane udayAvalIvALA upara pramANe sthitimAM rAkhIne samasta niSekane visAjana karI anitikaraNanA aMta samaya viSe samasta anaMtAnubaMdhInA dravyane bAra kaSAya ane nava naukaSAya rUpa pariNamAve che tene anaMtAnubaMdhInuM visAjana kahe che. ahIM visarjanamAM guNazreNi ane sthitikAMDaghAtAdikanI vidhi ghaNI ja prakAranI che. anaMtAnubaMdhInA visAjana karyA pachI aMtarmuhUrta kALa sudhI anya kaI kriyA nahI karatAM vizrAma kare che. tyAra bAda traNa karaNa karI anivRtikaraNanA kALa viSe mithyAtva, mizra, ane sabhyatvamohanIyana kamathI nAza kare che. (A karaNanA sAmarthyathI je je karmanI sthiti, anubhAgaghAta Adi thavAnuM vidhAna che te labdhisAra ane dhavalAkhaMDa 6 pRSTa ra43 thI 249 sudhImAM joI levuM ). athavA prathama traNa karaNa vaDe mithyAtvanA paramANuone mizramehanIya rUpe vA samyatvamohanIya rUpe pariNumAve athavA tenI
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ 474 nirjarA kare. e pramANe mithyAtvanI sattAne nAza kare tathA mizramohanIyanA paramANuone samyakatvamehanIya rUpe pariNAve vA tenI nirjarA kare, e pramANe mizramehanIyano paNa nAza kare. vaLI samyaktvamehanIyanA niSeke udayamAM AvI kharI jAya tathA je tenI sthiti ghaNI hoya te tene sthitikAMDAdika vaDe ghaTADe, ane jyAre aMtarmuhUrta sthiti bAkI rahe tyAre te kRtakRtyadaka samyagdaSTi thAya che ane anukramathI e niSekane paNa nAza karI kSAyika samyagdaSTi thAya che. mithyAtvanI traNe prakRtionA sarva niSeke pUrvokta prakAre sarvathA nAza kare che ane anaMtAnubaMdhInuM visarjana kare che. sAyika samyagdaSTine mithyAtvane nAza hovAthI kadI paNa mithyAtvamAM AvatA nathI tethI tene anaMtAnubaMdhInI sattA kadI paNa rahetI nathI. pratipakSa karmanA abhAvathI A samyakRtva nirmaLa che ane anaMtAnubaMdhInA abhAvathI eka deza vItarAga che. vaLI A samyakatvane nAza kadI thato nathI paNa jyAMthI te utpanna thAya tyAMthI siddha avasthA sudhI tene sadbhAva rahe che. kSAyika samyakRtvamAM AtmAne atyaMta nirmaLa tattvArtha zraddhAna thAya che. kSayapazama samyagdaSTine caturthAdi cAra guNasthAnamAM kaI ThekANe kSAyaka sabhyatva nI prApti thAya che. vivecana - samyakatvanA viSayamAM AcAryomAM ghaNA matabheda male che. ahIM ame tenuM kiMcita mAtra vivaraNa yathAzakita karela che. temAM zuM satya che ke asatya che, tene nirNaya karavAne amane adhikAra nathI; temaja amArA jJAnane viSaya nathI. te prazna
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI gautama gaNadharane kare, kAraNa ke teozrIe sAkSAt zrI vIra jinezvarane upadeza sAMbhaLI, dvAdazAMganI racanA karI che. teo ja tamArI zaMkAonA praznano uttara ApI zake che. evo ja eka prazna dhavalAmAM karavAmAM AvatA tene uttara e Ape che ke, jenuM artha rUpathI tIrthakaree pratipAdana karela che ane gaNadharadeve jenI graMtha racanA karI che evI bAra aMgarUpa prarUpaNa AcArya paraMparAthI niraMtara cAlI AvI che. paNa kALanA prabhAvathI uttarottara buddhi kSINa thavAthI ane aMgone dhAraNa karavAvALA egya pAtranA abhAvamAM te uttarottara kSINa thatI AvI jenAcAryoe vizeSa buddhivALA puruSone abhAva che ane atyaMta pApabhIru thai teoe guruparaMparAthI kRtArtha grahaNa karI, tIrtha vichedanA bhayathI te samayamAM aMga saMbaMdhI arthanA jANanArAo bhegA karI AgamamAM lipibaddha karela che. tethI temAM asUtrapaNuM AvavAnuM koI kAraNa nathI. chatAM banne prakAranA vacanamAM kayA vacanane pramANa mAnavuM, tenA praznanA uttaramAM AcArya javAba Ape che ke te bAbata te kevaLI athavA zrutakevaLI jANe paNa bIjA ke jANa zakatA nathI. (ju dhavala khaMDa 1 pRSTha 222) - sAsAdanI, samyamithyAtvI, ane vedakasamyagdaSTi jIva prathame pazama samyakatvane prApta thatuM nathI arthAt te bhAvarUpa pariNamana karavAnI zaktine teomAM abhAva che. (juo dhavalA khaMDa 6 pRSTa 206 ) prathama pazama samyagdaSTi be prakAranA thAya che. eka anAdi mithyASTi ane bIje sAdimithyASTi che.
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ (pahelA samyagdarzananI prApti karI pAchI tenI vizaSanA karI DAya tevA jIva) temAM anAdi mithyAdRSTine eka mithyAtva prakRtinI sattA che tenA ja upazama kare che, ane sAdi mithyA dRSTimAM kAine traNanI sattA che tathA kAine ekanI sattA che. je samyakUttvanA kALamAM mithyAtvanA paramANu Ane mizramAhanIya vA samyaktvamehanIyarUpe piramAve che tyAre tene traNanI sattA thAya che. te sattA jenAmAM DAya tene teA traNanI sattA kahI ane jeNe mizramehanIya ane samyaktvameAhanIyanI uddelanA (mizrameAhanIya ane samyaktvamahanIyanA paramANuone mityarUpe pariNAmI dIdhA hAya arthAt pariNamI gayA haiya tene urdUlanA kaDe che) thaI gaI hAya tene eka mithyatvanI sattA hAya che te paNa anAdi jevA thaI jAya che. eTale sAdi mithyAdaSTine traNa prakRtienA vA eka prakRtinA upazama karI prathamapazama samyagdaSTi thAya che. tene aThAvIsa ane ekavIsanI sattAvALA kahe che. prathamApazama sabhyadRSTi, ane kSayApazama samyagdaSTi sAtamAM guNusthAnathI AgaLa jatAM nathI temaja prathamApazama samyagdaSTi, kSaye pazama sabhyadraSTi, vedaka samyagdaSTi ke kRtakRtyaveka samyagdaSTi uzama ke kSepakazreNi caDI zakatA nathI. prathamApazama samyaktvavALA jIva kSApazama samyagdaSTi thai prathama anaMtAnuba dhI krodha, mAna, mAyA, leAbhanuM visa yAna karI darzanamehanIyanI traNa prakRtinA upazama karI dvitIyeApazama sabhyaSTi thaI (21 prakRtione upazama karI) upazama zreNi caDe che athavA traNa
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ GO da namAhanIyanI prakRtine kSaya karI kSAyika samyagdaSTi thaI kSapakazreNi caDI zake che. dvitIyeApazama sabhyaSTine sattAmAM 142 prakRtie hoya che paNa kSAyika samyagdaSTi upazama zreNivALAne 139 nI sattA haiAya che ane kSapaka zreNivALAne 138 nI sattA rahe che. prathama parAma samyaktvamAM matabheda anAdi mithyAdaSTi e je prathama vAra samyaktvane lAbha karela che te prathamApazama samyakatvanA kALa pUrNa thatAM sAsAnI thaI mithyAtvane prApta thAya che evA niyama che arthAta te niyamathI mithyAdRSTi thAya che. tene pAMca prakRtinA upazama DAya che. (cAra anaMtAnubaMdhI ane eka mithyAtva maLI pAMca prakRtie) te jIvane pharI samyaktvanI prApti asaMkhyAta vanI AyumAM (saMbhava) batAvI che tenuM kAraNa e che ke, saMkhyAta vaSa~nI AyuSyavALA jIvane eka bhavamAM ekaja vAra prathamApazama samyaktva prApta thAya che te jIva mithyAtvamAM AvyA bAda samyakatyaprakRti ane sabhyamithyAtva prakRtinI urdUlana ghAtarUpa kriyA karavI paDe che. jemAM tene palpa ( addhApalya ) nA asakhyAtamA bhAga (asakhyAta varSa) samaya lAge che. jyAM sudhI te A uddezana kriyA karIne mithyAtva ane mizraprakRtinI sthitine sAgaropama pRthakatvathI ochI nathI karatA tyAM sudhI te jIvane pharI upazama samyakatvanI prApti thatI nathI. ( jIe dhavalA khaMDa pa pRSTa 8 tathA gatyAgati cUlikA sUtra 66-73 pRSTa 444-445 vizeSArtha )
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI yativRSabhAcAryanA matamAM prathamopazama samyakatvamAMthI kSayapazama thaI dvitIye pazama thAya che ane tenI avasthA nIce pramANe bata viI che. pahelI avasthAmAM pAMca prakRtione kSaya ane be prakRtiono upazama ane bIjI avasthAmAM cha prakRtiene kSaya ane ekane upazama batAvela che. paNa A kathana kaI paNa hisAbe besI zakatuM nathI tenuM kAraNa e che ke dvitIpazama samyakatvapUrvaka je kSAyaka samyakatvanI utpatti mAnavAmAM Ave teja te kSaye pazamanA bane jeDha mAnI zakAya che. paNa kSAyaka samyagdarzana cothA guNasthAnathI sAtamAM guNasthAnanA svAsthAna sudhImAM ja thaI zake che ane dvitIya pazama samyakatva sAtamAM guNasthAnanA sAtizayamAM ja thAya che, te pahelA thatuM ja nathI. te hIsAbe lAyaka samyakatva, dvitIyopazama samyakatvathI pahelA ja thAya che tyAra pachI thatuM nathI. eTale uparanI mAnyatA keIpaNa hIsAbe besI zakatI nathI. jo ke gemasAra karmakAMDa gAthA 443 mAM upazAMta agiyAramAM guNasthAnamAM mithyAtva ane samyamithyAtvanuM saMkramaNa thAya che arthAt te banne prakRtinA dravyo samyakatvamehanIyarUpe pariNamI jAya che. temAM pahelA mithyAtvanuM saMkramaNa thatAM pAMcane kSaya. ane bene upazama thAya che ane mithyAtva tathA sanmiAtvanA pratye samyakatvaprakRtirUpa thatAM cha prakRtiene kSaya ane ekane upazama banI zake che. paNa te bane kriyA geTasAra karmakAMDanI gAthA 511 mAM je sattA darzanamehanIyanI 2824-21 batAvI che temAM A sattA banI zakatI nathI eTale virodha Ave che.
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ 479 dvitIyApazama samyaktvamAM matabheda dvitIyeApazama samyaktva cAthA guNusthAnathI sAtamAM sAtizaya guNusthAna sudhInAM kAI paNa guNasthAnamAM kSayApazama athavA vedaka samyakatvamAMthI prApta thAya che, tyAM prathama anaMtAnubaMdhIneA visa'ceAjana kare che ane pachI traNa prakRti, darzanamehanIyane upazama karI upazama zreNi caDI, pAcho paDI, kadAcit mithyAtva gurusthAnane prApta thatAM pAche ana tAnubaMdhIneA baMdha karavA lAge che. ane je karma prakRtine anya prakRtirUpa saMkramaNa karela hatI te pAchI anatAnuSadhI rUpa saMkramaNa thai jAya che. e pramANe jo ke dvitIyeApazama samyaktvamAM anaMtAnuba dhInI sattA rahetI nathI chatAM pAche tenA sadbhAva thayA sabhava che. (jIvA dhavala khAMDa 1 pRSTa 214) dvitIceApazama samyakRtva sAtamAM guNusthAnanA sAtizaya bhAgamAMja thAya che. te pahelA saMbhava nathI. temaja te upazama zreNi para ArUDha thavAvALA munineja thAya che paNa anyane thatu nathI. kSayApazama samyakatvamAMthI cAra ataMtAnubadhInA upazama athavA visayAjana kare che ane traNa mithyAtvanI prakRtinA upazama karI upazama zreNi caDI tyAMthI paDI ceAthuM, pAMcamuM ke chaThThuM guNasthAna thAya che (juo meAkSa mArga prakAzaka gu. dhRSTa 335337 adhikAra navamAM tathA labdhisAra graMthamAM lakhela che.) Apazama ane vedakasamyakatvamAM matabheda vaidakasamyakatvanA cAra bheda jJAnasamuccayasAra graMthamAM
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahyA che te nIce pramANe che:- pahelA ledamAM cha prakRtine upazama ane ekane udaya ane bIjA bhedamAM cAra prakRtione kSaya, bene upazama ane ekane udaya kaho che. trIjA bhedamAM pAMcane kSaya, ekano upazama ane ekano udaya kahyo che. jethI bhedamAM chano kSaya ane ekane udaya ema cAra bheda vedaka samyakatvanA mAnela che. te nIce pramANe che. (1) anaMtAnubaMdhInI cAra, mithyAtva ane mizra prakRtione upazama ane samyakatva prakRtione udaya. (2) anaMtAnubaMdhI cAra kaSAyane kSaya, mithyAtva, mizana prakRtine upazama ane samyakatva mehanIyane udaya. (3) anaMtAnubaMdhI cAra ane mithyAtva ema pAMca prakRti ene kSaya, mizra prakRtine upazama ane samyakatva mehanIya prakRtine udaya. (4) anaMtAnubaMdhI cAra, mithyAtva ane mizra ema che. prakRtiene nAza ane samyaktvaprakRtine udaya. vedaka sabhyatvane pahelo bheda te sAmAnya kSapazama che ane bIjA bhedamAM cAra anaMtAnubaMdhIne visAjana te kSaya bene upazama ane ekane udaya te vizeSa kSapazama che trIne ane ceAthe e bane bheda kRtakRtyadakanI prArambhaka avasthA che. samyakatva mehanIya prakRtinA udayathI ja tenuM phaLa vedavAmAM (anubhavamAM Ave che te kAraNe tene vedaka samyakatva kahe che.
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ nATaka samayasAramAM paM. banArasIdAse tathA kriyAkeSamAM paM. dolatarAmajIe tathA brAvilAsamAM paM. bhagavatIdAsajIe vedaka samyakatvanA cAra bheda upara pramANe kahyA che. ane kSayepazama samyakatvanA traNa bheda nIce pramANe kahyA che - pahele bheda cAra prakRtiene kSaya ane traNane upazama, bIjo bheda pAMca prakRtiene kSaya ane benA upazama. ane trIjo bheda che. prakRtiene kSaya ane ekane upazama tenI vigata nIce pramANe che. . . (1) anaMtAnubaMdhInI cAra kaSAyono nAza ane darzana mohanIyanI traNa prakRtione upazama. (2) anaMtAnubaMdhI cAra kaSAya ane mithyAtvaprakRtine nAza ' ane mizra tathA samyakatvamohanIyane upazama. (3). anaMtAnubaMdhInI cAra, mithyAtva ane mizra ema che prakRtine nAza ane samyakatvaprakRtine udaya. . kSaye pazama samyakatvanA pUrvokta traNa bheda upazama zreNIpara arUDha thavAvALAM dvitIyopazama samyagdaSTine ja thAya che, bIjAne asaMbhava che. joke kSayapazama ane vedaka bane eka ja che te paNa kSapazama samyakatva tene kahe che ke jyAM samyatvamehanIya prakRtinA udayanI sAthe bIjI prakRtiomAMthI keIne kSaya ane upazama hoya che. vedasamyakatva athavA kSapazama samyakatavamAM anatAnubaMdhIne upazama athavA visaMjana ane mAnavAmAM Avela che.
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyaktvanA daza bhedanuM svarUpa cAttApANagDhavakRta sUtranArA vistArArthAbhyAM bhavabhavaparamAvAdigADhe ca // 467 // artha AjJA samyakatva, mArga samyakatva, upadezasamyakatva, svasamyakatva, bIja samyakatva, saMkSepa samyakatva, viratAra samyakatva, artha samyakatva, avagADhasamyakatva, ane paramAvagADhasabhyatva ema samyakatvanA daza bheda che. temAMthI kaI te utpattinA nimitta bhedathI bheda che ane koI bhedajJAnanI hInAdhitAne kAraNe bheda thayA che. | bhAvArtha(1) zAstrAdhyayana vinA ja kevaLa vItarAgadevanI AjJA mAnI to para je kAMI ruci utpanna thavI athavA jinendranI AjJA ja mAtrane pradhAna mAnI temAM tatva zraddhAnI thavuM te AjJAsabhyatva che. samyaktvaghAtaka mehakarmanI zAMti thavAthI zAstrAbhyAsa vinAja bAhyAbhaMtara parigrahathI sarvathA rahita nigraMtha mArga ja kalyANakArI che ema mokSamArgane sArA mAnavA - lAge te mArga sabhyatva che. AgamarUpa samudranuM agAdha jJAna jenA hRdayamAM prasarI cukayuM che evA AcAryonA, tIrthakarAdi utkRSTa puruSanA purANanA upagathI utpanna thayela samyagdarzana tene upadezasamyakata kahe che.
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ (4) munionI cAritravidhi batAvavAvALAM AcArasUtrane sAMbhaLI bhalA prakAre sUtradaSTithI zraddhAna utpanna thavuM te ' sUtrasamyakatva che. (5) gaNitajJAna mATe je niyama karavAmAM Avela che temAMthI koI niyamone jANavAthI tathA mehanIyakarmanI sAtizaya upazAMti prApta thatAM karaNAnuganA gahana padArthone samajI je samyakatva prApta karyuM tene bIjasamyakatva kahe che. (6) jIvAdi padArthonA saMkSipta jJAna thavAthI je tattvamAM yathArtha ruci thavI tene saMkSepasamyakatva kahe che. (7) sarva dvAdazAMga vANI sAMbhaLIne je ruci utpanna thavI tene vistArasamyakatva kahe che. (8) keIpaNa padArthanA dekhAvA athavA anubhava karavAthI athavA daSTAMta AdinA anubhavathI je samyakatvanI utpatti thavI tene athasamyaktva kahe che. (9) bAra aMga ane aMgabAhya evA sarva zrutajJAnanA pUrNa anubhavathI zrutakevaLI avasthA jemane prApta thaI che tene je padArthomAM gaDha tava zraddhAna utpanna thayela che tene avagAhasamyakatva kahe che. (10) kevaLajJAnathI jANela padArthomAM je atyaMta daDha zraddhAna utpanna na thAya che tene paramAgADha samyaktva kahe che.
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ - pUrvokta daza prakAranA samyakatvanA bheda batAvavAmAM Avela che. temAM pahelAnA ATha bheda te kAraNenI apekSAthI thayelA che ane chellA be bhedajJAnanI tAratamyatAnI apekSAthI kahyA che. jemake kevaLajJAna vaDe jAyuM eTale tyAM pratItimAM paramAvagADha paNuM thayuM. kevaLI ane siddha bhagave tene kevaLajJAna anusAra ja pratIti hoya che. pahelA je sAta tane nirNaya karyo hate te ja have kevaLajJAna vaDe jANyuM che. tiryaMcAdika ane kevaLI, siddhabhagavAnane samyaktvaguNa te samAna ja che. saMvara nirjarA vaDe mane mukta dazA prApta thaI che, evuM je zraddhAna kevaLI bhagavaMtane hoya che tevI ja zraddhA chadmasthane heAya che. samyagdaSTine tatva zraddhAna bhAvanikSepathI hoya che. ane mithyAdaSTine nAmanikSepathI vA Agama dravyanikSepathI hoya che. te uparanA daza prakAranA samyakatvanA bhedane artha che. tyAM sarva ThekANe samyakatvanuM svarUpa tatvArtha zraddhAna ja jANavuM. SaTaprabhUtAdi, tathA darzanaprAbhUtAdi graMthanI TIkAthI e nizcaya thAya che ke, jema jema jJAnanI vRddhi thatI jAya che tema tema samyakatva daDha thatuM jAya che "vAva mAtra jJAna tArAcaM saghana samyakacAritraM ca teSAmekAmAvanizcayAt "paTamAbhRta TIkA." AcAryoe samyakatvane vikAsa kramekrame jJAnanI vRddhi sAthe thato jAya che tema jaNAvyuM che. tenA upara vidvAnoe zAntithI vicAra karavo joIe. * dvitIye pazama samyakatva upazama zreNi caDavAvALA jIvane je thAya che. bAkInA cAra samyakatvamAMthI jIva, paryApta aparyAptanI
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ apekSAthI cAre gatiomAM kayA prakAranA samyakatva sahita hoya che tenuM saMkSepamAM vivecana nIce pramANe che narakagati (1) pahelI narakamAM paryAptamAM traNa samyaktva heya che. upazama, kSaye pazama ane kSAyaka. ane aparyApta avasthAmAM kRtakRtyavedaka ane lAyaka hoya che. bIjI narakathI sAtamI narakanA nArakIone paryAptamAM upazama ane vedakasamyakatva hoya che. aparyAptamAM koI paNa hetuM nathI. narakamAM cha paryAptio pUrNa thayA bAda aMtarmuhUrta pachI samyagdarzana prApta karavAnI yogyatA thAya che. temAM pahelI narakathI trIjI naraka sudhImAM dharmazravaNa, jAtismaraNa ane vedanA bAhya nimitta kAraNa hepa che ane cothI narakathI sAtamI naraka sudhImAM jAtismaraNa ane vedanA nimitta kAraNa che. zaMkAkAra - he bhagavaMta! badhA nArakIone jAtismaraNa tathA vedanA hoya che, to zuM badhA ja samyagdaSTi thaI jAya che? uttara:- he bhavya ! sAmAnya jAtismaraNa athavA vedanAthI samyagdarzana thatuM nathI. paNa pUrvabhavamAM dharmabuddhithI karavAmAM AvelAM kRtyenI viphalatAnA darzanathI athavA mithyAtvamAM vedanA Adi kAraNene jANavAthI samyagdarzananI prApti thAya che evA pariNAma sarve nArakIone thatAM nathI tethI badhA samyagdaSTi thaI zakatA nathI. trIjI naraka sudhI samyagdaSTi deva potAnA pUrvabhavanA
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ 486 sabaMdhI jIvAne dharma upadeza ApavA jAya che tethI AgaLanI narakamAM jaI zakatA nathI, evuM AgamanuM vacana che. devagati (ra) vyaMtara bhavanavAsI, yetiSI deva, devIe ane kalpavAsI devAMganAone paryApta avasthAmAM upazama, kSayapazama e samyakatva hAya che paNa aparyAptamAM kei samyakatva hAtu nathI. kalpavAsI tathA nava caiveyakavAsI dhruveAmAM paryApta avasthAmAM upazama, vedaka ane kSAyaka samyaktva hoya che ane aparyApta avasthAmAM kRtakRtyavedaka, dvitIyeApazama, vedaka ane kSAyaka ema cAra samyakatva hAya che. nava anurdiza ane pAMca aNuttAmAM paryApta avasthAmAM kSayApazama ane kSAyaka hAya che ane aparyApta dazAmAM dvitIyeApazama, kSayApazama, kRtakRtyavedaka ane kSAyaka samyaktva hAya che. devaleAkamAM mithyAdRSTi jIvA, cha paryApti pUrNa thayA pachI aMtarmuhUrta bAda samyagdarzana prApta karavAne lAyaka thAya che. bhavanavAsI, vyaMtara, jayetiSI ane khAramAM sahasrAra svarga sudhInA devAmAM samyagdarzana prApta thavAmAM bAhyakAraNa cAra prakAre che. jinabiMba dana, dharma zravaNa, jAtismaraNa ane devaRddhi danathI thAya che. khAkInA cAra kalpavAsImAM arthAt seALamAM acyuta svarga sudhImAM Rddhi cheDI traNa bAhyakAraNeAthI samyagdarzana prApta thAya che. Rddhiyukta devA khAramAM svargathI AgaLa jatAM nathI. ane navagaiveyakamAM dharma zravaNu ane jAtismaraNa eja kAraNe
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. kAraNa tyAMnA deve pitAnuM vimAna cheDI bhagavAnanA kalyANakamAM ke jinabiMba darzana karavA jatAM nathI ane uparanA svargamAM samyagdaSTi ja deva hoya che. zaMkAkAra- he bhagavaMta! kalpavAsI deva tathA nava raiveyakavAsI devonA aparyApta kALamAM upazama samyakatva kema thaI zake? 1 TS kAraNa ke upazama samyakatvamAM te maraNa thatuM nathI. uttara- he bhavya ! upazama samyakatva (prathama pazama) mAM maraNa nathI thatuM te bhale na thAya. paNa upazama zreNimAM caDatAM ke utaratA dvitIye pazama samyakatvamAM te maraNa thAya che. (juo dhavala khaMDa 2 pRSTa 430 khaMDa 4 pRSTa 135-151-354 khaMDa 6 pRSTa 464) zaMkAkAra-nava anudiza ane pAMca anuttara vimAnamAM paryApta kALamAM upazama samyakatva kema thatuM nathI? uttara - pUrvokta devalekamAM samyagdaSTi ja jIva hoya che temane zuM guNasthAna choDI bIju guNasthAna thatuM nathI. prathamopazama samyakatva anAdi mithyAdaSTione ja thAya che. tethI ahIM paryApta kALamAM upazama samyakatva thatuM nathI temaja dvitIyepazama sastakatva paNa thatuM nathI. kAraNa ke te samyakatva mAtra manuSyamAM munIzvarane ja thAya che. upazama zreNimAM maraNa thavAne kAraNe aparyApta kALamAM upazama samyagdarzana heya che paNa cha paryAptio pUrNa karavAnA kALathI tene kALa che che tethI paryApti pUrNa thavA pahelAM temAMthI kSayapazama (sabhyaphohanIyane udaya thatAM) thaI jAya che.
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAkAra- he bhagavata! zuM upazamazreNimAM maraNa thanArane jIva niyamathI anuttaramAM utpanna thAya che? zuM pramatta ane apramattalAla jIva paNa sarvArthasiddhimAM jaI zake che ? ' uttara- he bhavya ! caturdazapUrvadhArI jIva lAMtava-kApiSTa kalpathI zarU thaI sarvArthasiddha parvatamAM utpanna thAya che. upazama zreNi vALo jIva paNa pUrvavata thaI jAya che e niyama che. tethI te lAntava kalpathI uparamAM utpanna thAya che paNa nIce nahIM (juve tileya pannatti patra 237 dhavala khaMDa 5 prastAvanA pRSTa 35) upazama zreNi nahIM caDhavAvALA pramata apramata guNasthAnI dravya ane bhAva karI mahAvratI munIzvara sarvArthasiddha paryata jAya che. (ju trilokasAra gAthA 546.) bhegabhUminA manuSya, manuSyanI, tiryaca, tiryaMcanI (3) lega bhUmine manuSyane paryApta kALamAM upazama, kSayepazama ane kSAyaka ema traNa samyakatva hoya che ane aparyApta kALamAM kRtakRtyadaka ane lAyaka hoya che. bhegabhUminI manuSyanI ne paryAptamAM upazama ane kSApazama hoya che. ane aparyAptakALamAM kaI samyakatva hetuM nathI. gabhUminA tirthayane paryApta kALamAM upazama, kSapazama ane kSAyaka hoya che ane aparyApta kALamAM kRtakRtyadaka ane kSAyika heya che. gabhUminI tiryacanIne paryApta kALamAM upazama ane vedaka hoya che. ane aparyAptamAM koI paNa samyakatva hetuM nathI. utkRSTa bhegabhUmimAM janmathI 21 divaso bAda, madhyama gabhUmimAM janmathI 35 divasa
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAda ane jaghanya bhegabhUmimAM janmathI 49 divasa bAda samyadarzana prApta karavAnI yogyatA thAya che. tyAM jAti maraNa upattimAM kAraNa thAya che. karmabhUminA manuSya, manuSyanI, tiryaMca tiryaMcanI | (4) karmabhUminA manuSyamAM pAMca samyakatva jevA ke prathamapazama, dvitIyezama, kSapazama, kRtakRtyadaka ane kSAyaka samyakatva thAya che. aparyApta kALamAM deva ane narathI AvelA jIvonI apekSAe kSapazama ane kSAyaka hoya che. karmabhImanI dravyastrInI apekSAe upazama, vedaka ane kSAyaka, paryApta avasthAmAM thAya che. ane bhAvastronI apekSAe pace samyaktva thAya che. aparyAptamAM kaI samyakatva hetuM nathI. karmabhUminA tiryaMca ane tiryaMcanIne paryApta avasthAmAM upazama ane kSApazama hoya che ane aparyApta avasthAmAM keIpaNa sabhya hetu nathI. garbhamAM AvyA bAda karmabhUmine manuSya, manuSyanI ATha varSa ane aMtamuhUrta bAda samyagdarzana prApta karavAnI yegyatA zAya che. keI keI AcArya (uttara pratipati) ATha varSamAM samyaktva prApta karavAnI lAyakAta batAve che. karmabhUmine tiryaMca, cinI garbhaja mithyAdaSTine janma thayA bAda be mAsa ane aMtarmuhUrta bAda samyaktva prApta karavAnI lAyakAta thAya che ane kaI kaI AcAryone mata traNa pakSa, traNa divasa ane aMtarmuhUrta bAda samyagdarzana prApta thavAne lAyaka thAya che. (juve dhavala khaMDa 5 pRSTa 32.) tyAM jAtismaraNa, dharmazravaNa ane jinabiMba darzana bAhya kAraNe che.
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7. zakAkAra - huM bhagava'ta ! karma bhUminI dravyone zAyika samyaktva thAya che te zAthI jANyu ? arthAt te kema banI zake ? uttaraH hai bhaya ! karma bhUminI dravyastrIne kSAyika samyata thAya che. te pUrvAcAryonA Agama kathanathI jANyu'. (jIe gAma TasAra jIvakAMDa gAthA 704 pRSTa 1145-46 ) sammucchima tirthaM ca (5) sa`gI pacendriya samUcchima paryAptaka tithane ( cha paryApti pUrNa ) paryApta avasthAmAM janmathI traNa aMtarmuhUta bAda vedaka samyaktvane prApta thAya che. (jIe dhavala khaMDa 4 pRSTa 350 tathA 366 dhavalA khaMDa 5 pRSTa 115) zakAkAra:- hai bhagavaMta ! labdhisAra gAthA 2 mAM samyagdarzananI yeAgyatA gaja jIveAnI lakhI che to sampUmi jIvane samyaktvanI prApti kema thai zake ? uttara H- he bhavya ! labdhisAra gAthA zrIjImAM je garbha jIvanA ullekha che. te prathamApazama samyaktvanI apekSAe che: pazu dhavalAjImAM samma ichama jIvane sathamAsayama prAptinA nirUpaNamAM prathamApazama samyaktvanA ullekha nathI tethI anumAna (jJAta) thAya che ke ahIM kathana veka samyaktvanI apekSAthI che tethI ane kathanAmAM kAi virodha samajavA nahIM. zakAkAra:- hai bhagavaMta! samyakatva guNu che, dravya che ke paryAya che? tenuM yathArthamAM zuM svarUpa che ? te kRpA karI kaheA
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka uttara:- he bhavya ! samyakatva amUrta . AtmAnA eka nivikalpa guNa che. guNa guNIthI pradeze bhinna nathI. lakSaNAdithI kathacit bhinna che. je dravyanA purA bhAgamAM ane tenI sarve hAlatAmAM vyApe . tene guNu kahe che. guNAnI sattA ane dravyanI sattA bhinna bhinna nathI. guNAnA AdhAra dravya nathI paNa guNNAnA samUhane dravya kahe che. guNa guNImAM abhedapaNu` che. chatAM pratyeka guNa bhinna bhinna che, eka zakti khIjI zaktirUpe thatI nathI tema tenA nAza dI paNa thatA nathI. samyakatva guNanI svAbhAvika avasthAne samyagdarzana ane vibhAva avasthAne mithyAgdarzana kahe che. tevI avasthAne dhAraka jIva samyagdaSTi ane mithyA avasthAnA yAraka jIvu mithyAddaSTi kahevAya che. avasthA kSaNe kSaNe nAza thAya che ane navIna navIna utpanna thAya che. guNu kadI paNu avasthA vinAnA rahetA nathI tethI utpAda vyaya dhrauva trilakSaNa yukta satta kahela che. arihaMta paramAtmAmAM paNa kSAyaka samyaktvaguNu hAya che. temaja siddha paramAtmAmAM paNa kSAyaka samyakRtva gugu rahe che. kSAyakanA a azuddha avasthAnA nAza arthAt samyakatva guNunI azuddha avasthAnA nimittanA kSayathI kSAyaka kahevAya che; temaja jene muThThI paNu nAza thatA nathI tene kSAyaka kahe che. guNu anvayI che ane paryAya (avasthA) vyatirekI che. jema guNa sat che tema temAM kAI nitya nathI, kAi anitya nathI, paNa nityAnityarUpa svarUpa che tema je nathI mAnatA te mithyASTi che. paryAya sat che, guNu nitya eTale probya che, ane dravya progyavAna che. dravyane sat, sattA, sAmAnya, anvaya, vastu, artha, vidhi e
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________ 402 badhA zabdo sAmAnya rItithI ekaja arthavAcaka che. saMta kacit bhinna paNuM che abhinna paNa che dvata paNa che adveta paNa che. nisyAdvAdI kadI paNa ekAMta pakSane svIkAratA nathI kAraNa ke vastu sAmAnya vizeSAtmaka che. sAmAnya vyApaka che ane vizeSa thApya che. samyakatva AtmAthI judI vastu nathI AtmAnuM ja pariNAma che. te AtmA ja che arthAt samyakatva ane AtmAmAM koI pharaka nathI tema nizcayathI jANavuM. vastune svabhAva ja ubhaya svarUpa anekAntamaya che. te kaIne karelo nathI. vastu paNa aneka dharmamayI. che. tethI tenuM kathana paNa anekAMta svarUpa ja che. - je samyakatva guNanI apekSAthI samyakatvI kahevAmAM Ave to jagatamAM keI mithyASTi ja na rahe. kAraNa samyakatva nAmane sAmAnya guNa te pratyeka caitanya padArthamAM paDe che. samyaka keI nA guNa AtmAmAM pedA thatuM nathI. jema AtmA anAdi che tema guNe paNa anAdi che. guNe guNIthI bhinnapaNuM nathI jIva pudagalane sabaMdha anAdithI che paNa je anAdithI mAnavAmAM na Ave te anyAzraya deSa Avaze. darzanamehanakarmanA udayathI samyakatva guNanI avasthAne mithyAdarzana kahe che ane samyakatva guNanI avasthAne bAdhaka darzanamehanI karmane udaya aMtaraMga kAraNa che. mithyAdarzanamAM chavane svapara viveka nathI thata ane samyagdarzanamAM chavane svApara viveka jJAna thAya che samyagdarzana te AtmAnI svAbhAvika avasthA che te karmanA kSaya upazama, pazamathI navIna pragaTa thAya che. zakAkAra - he bhagavaMta! Ape traNa prakAranA samyakatva kahyA
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________ te zuM AtmAmAM traNa prakAranA samyakatva che? kaI samyakatva ne pratyakSa ke parokSa kahe chevaLI keI sarAga kahe che, kaI vItarAga kahe che te yathArthamAM tenuM zuM svarUpa che? te kRpA karI vistArathI kahe. utara:- he bhavya! darzanehanIya karmanA kSaya, upazama, kSayazamathI samyakatva traNa prakAranuM kahevAya che. paNa kharekhara AtmAmAM traNa prakAranA samyakatva nathI. te karmanI apekSAthI kahevAmAM Ave che. vAstavamAM eka ja prakArano AtmAne samyaktva nAmane nirvikalpa guNa che. samyakatvamAM pratyakSa ke parokSapaNuM nathI te samyajJAnanI apekSAthI kahevAmAM Ave che. jIva zubhAzubha vikalpamAM athavA anubhavamAM pravartate heya chatAM samyakatva rUpa sAmAnya guNamAM kaI pharaka nathI. sarAga samyakatva ke vItarAga samyakatva evA samyakatvanA be bheda nathI. samyakatvane dhAraka rAgI hoya ke vItarAgI hoya temAM samyakatvanA svarUpamAM pharaka paDatuM nathI. paNa cAritranI apekSAe bheda pADavAmAM Ave che chatAM banne samyakatvamAM (vyavahAramAM) jJAnacetanA avinAbhAvI hoya che pachI te upagAtma (anubhavarUpa) hoya vA na paNa hoya chatAM labdhirUpa avazyameva hoya che. tene samavyApti ane viSama vyApti kahe che. cethA guNasthAne ghaNu kALa aMtarAle Atma anubhava thAya che ane upara uparanA guNasthAne zIdhra zIgha anubhava thAya che. pratyakSatAnI apekSAe eka jAti nathI paNa samyajJAnanI apekSAthI eka jAti che. cethAthI bAramAM guNa sthAna sudhI matikRta sabhyajJAna che ane temAM guNasthAne
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________ kevaLajJAnarUpa samyajJAna che. sumati suzrutajJAna kathaMcit' mUrtika amUrtika che. avadhijJAna mana:paryajJAna mUrtika jJAna che ane kevaLajJAna amUrtika atindriya jJAna sakala pratyakSa nirAvaraNa Atmika svabhAva che. zaMkAkAra - he bhagavaMta! samyagdaSTine bhaya nathI hote evuM Ape kahyuM te samyagdaSTine bhaya thate pratyakSa joIe chIe tenuM kema? uttara- caraNanuyogamAM zraddhApUrvaka tIvra zaMkAdikano samyadRSTine abhAva thaye che athavA mukhyapaNe samyagdaSTi zaMkAdi kare nahIM paNa sUkrama zakitathI AThamA guNasthAna sudhI bhayAdi prakRtine udaya hoya che. zaMkAkAra:- he bhagavaMta! sarvakai samyagdarzananA lakSaNa bhinna bhinna kahe che. jemake, svAnubhUti, zraddhA, ruci, pratIti, viparItAbhinivezarahitapaNuM Adi che te samyakatvanuM kharekhara lakSaNa zuM che? uttara:- AtmazraddhAna, Atmaruci, Atmapratyaya, AtmAnubhava ane viparitAbhiniveza Adi ke samyakatvanAM lakSaNa nathI. te badhA jJAnanAM lakSaNe che. kAraNa ke te badhI jJAnanI ja paryAye, che. tethI samyakatvanA te badhA anAtmabhUta lakSaNe che. viparItAbhiniveza rahita chavAdi tatvArtha zraddhAnA lakSaNa paNa jJAnanuM ja che. parataMtratAthI mukita karavAnI bhAvanA utapanna thanAra jIvanuM pariNAma teja kharekhara samyakatvanuM banatva" lakSaNa che ane te paryAye jIvAdi tAnamabhUta lakSaNe che. parata thatA
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________ 495 nirvikalpa hAvAthI vacanathI kahI zakAtu nathI. paNa tene ivaparItAbhinivezarahita jJAna jANatu hAvAthI bheda vivakSAe tene samyaktvanuM lakSaNa mAnavAmAM Avyu che. yathArtha mAM te jJAnanuM ja lakSaNa che. anubhUti vakhate pUrvokata badhA lakSaNA samyakatvanA ja jANuvA. kemake samyaktva kAraNa che ane sabhyajJAna kAryo che. jJAnane samyak ane mithyA vizeSaNa samyaktvanI paryAya apekSAe kahe che. zakAkAra :- he kRpAnAtha! nIvArIsarsaAEa" chatrAdinuM zraddhAna te samyaktva che. evuM samyakatvanuM lakSaNa batAvyuM che. teA pachI jJAnanuM lakSaNa kema kahyuM ? uttara:- hai bhavya! tattva sanmukha pahelA jJAna thAya che pachI ja samyaktva guNanA vyApAra thAya che (arthAt artha-prApaNuM samartha kriyAnA prayAga thAya che.) tene samyaktvanI zraddhAnarUpa paryAya kahe che. paNa yathArthAMmAM tattvA abhimukha jJAnanuM thayuM tene zraddhAna kahe che. zakAkAra :- he bhagavaMta! zraddhAna, ruci, pratIti teA ekA vAcaka lAge che teA traNe vizeSaNA (lakSaNA) kahevAthI zuM phAyade? uttara:- he bhavya! pUrvaka traNenI kriyA bhinna che. te ekA vAcaka jaNAya che paNa traNenA abhinna bhinna che. zraddhAnatattvanI abhimukha buddhinuM thavuM tene zraddhAna kahe che. arthAt parigRhIta arthamAM zraddhAna thAya che. zraddhA ane zraddhAnamAM kArya krANu--pUrvottaravatI paNa che. ruci tattvArthamAM AtmikabhAvanuM
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________ thavuM tene sArthaka ruci kahe che. pratIti :- . "totirAtizAsa" te tatvArtha e ja prakAre che e vIkAra ke tene pratIti kahe che. traNe lakSaNe saMsArAvasthAmAM ja rahe che kAraNa ke jyAM sudhI upaganuM saMkramaNa che tyAM sudhI ja mAnavAmAM Ave che. saMkramaNa rahitamAM kaIpaNa lakSaNe jJAnanAM ke samyakatvanA rahetA nathI. kAraNa te badhAM lakSaNe azuddhanizcayanayathI che. anubhavuM chuM. te paNa vika9pa che ane vikalpa che te saghaLe viSaya azuddhanizcayanayane che. eka mAtra nirvikalpa AtmasvabhAvamAM kaIpaNa lakSaNane vyavahAra vi5) saMbhava nathI. tethI samyakatvanuM keIpaNa lakSaNa siddha thaI zakatuM nathI arthata paramAtmadazA (arihaMta ke siddhaavasthAmAM evA keI lakSaNo nathI tema nizcayathI jANavuM zaMkAkAra:- he bhagavaMta! samyakatva kayA jJAnane viSaya che? uttara:- he bhavya! samyakatva amUrtika AtmAne guNa che tethI tenuM pratyakSajJAna kevaLajJAna sivAya anya jJAnathI thaI zakatuM nathI. tema chatAM te avadhijJAna ane mana:paryayajJAnane paNa viSaya kahevAmAM Avyo che tenuM kAraNa e che ke, paramAvadhi ane sarvAvadhine viSaya karma (pula paramANa) ne che tethI te jJAnathI karmanA upazamAdine dekhI avadhijJAnI jANI le che ke A AtmAne samyagdarzana utpanna thaI cukyuM che. te pramANe karmanA nimittathI thavAvALI naimittika paryAya mana:paryava jJAnane viSaya hevAthI mana:paryayajJAnI paNa (samyakatvane) jANI zake che paNa
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________ mati, zrata, ke dezAvadhi jANI zakatuM nathI, kAraNa ke te tenA jJAnane viSaya nathI? zaMkAkAra:- he bhagavaMta! samyagdarzana thatAM jIvane mokSa kema thatuM nathI? uttara:- he bhavya ! samyagdarzanarUpa pariNAmanI sAthe avinAbhAvI rahevAvALI saMvara nirjarA mithyAtva ane anaMtAnubaMdhI rAgAdinA abhAva pramANeja saMvara nirjarA thAya che. arthAta mithyAtva ane rAgAdinA abhAvamAM jeTalI zuddhatA thAya che te pramANe saMvara nirjarA thAya che. ahIMthI mekSa mArga zarU thaI jAya che, paNa pUrNa zuddhatA vinA AtmAne mikSa thatuM nathI. zaMkAkAra- he kRpAnAtha! saMsAra utpatti ane tenA nirodhanuM kAraNa zuM che? uttara- he bhavya! jIvane anAdithI AtmA ane karmanA ekatva paNAnA abhyAsanA kAraNe mithyAtva, ajJAna, avirati, kaSAya ane garUpa adhyavasAyanA hetuonA saddabhAvane kAraNe jIvamAM rAgadveSa maharUpa AsavabhAva thAya che. ane AsavabhAvanuM nimitta thatAM kAmaNavargaNA svayaM karmarUpe pariName che. ane ATha prakAranA vyakarmanuM nimitta pAmatA nekarmanuM kAraNa thAya che. ane nakarma te saMsAranuM kAraNa thAya che. jyAre AtmA ane karmanA bhedajJAnavaDe zuddhAtmAne anubhava thAya che tyAre mithyAtva, ajJAna, avirati, kaSAya ane
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahe. garUpa adhyavasAyane abhAva thatAM rAgAdirUpa bhAva Asa thatAM nathI, bhAvAsavane abhAva thatAM dravyAzrava thatAM nathI, dravyAsavanA abhAvane kAraNe karmane abhAva thAya che ane nakarmane abhAva thatAM saMsArano abhAva thAya che. A rIte saMsAranI utpatti ane tenA nidhanuM kAraNa zrI sarvajJadeve kahyuM che. (juo samayasAra gAthA 190, 192 gujarAtI pRSTa 244) zaMkAkAra:- he bhagavaMta ! paMcamakALamAM mokSa thatuM nathI ane vartamAnakALe mekSa ne niSedha che; to jIve mokSane puruSArtha zA mATe kare joIe ? uttara :- he bhavya! paMcamakALamAM mekSa thato nathI te vAta, yathArtha nathI. paMcamakALamAM mokSa gayAnA Agama pramANe che. jemake zrI gautamasvAmI, zrI sudharmAsvAmI, zrI jaMbusvAmI ane chellA zrIdhara svAmI paMcamakALamAMja mekSa gayA che. vaLI vartamAnakALe mokSabaMdha nathI. kAraNa ke videha kSetrathI vartamAnakALe cha mAsa ATha samayamAM kone ATha jIva avazya mekSe jAya che. tethI vartamAnakALe paNa mokSa che. paNa bharatakSetranA vartamAnakALe sAkSAt mekSa thavAnI apekSA e nikRSTapaNuM che. chatAM AtmAnubhavanAdi vaDe samyakatvAdi thavAnI A kALamAM mana nathI. paMcamakALane A bharatakSetrane jIva vartamAne trikaraNa vaDe AtmAne dhyAvI svargalokamAM vA laukAMtikamAM devapaNuM pAme che ane tyAMthI AvI manuSya lekanA AryakSetramAM janma laI mahAvratAdi dhAraNa karI upayoganA sAdhana (dharmadhyAna) vaDe zuddhapayoga
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________ 499 svarUpa meAkSanI prApti kare che: arthAt mAkSe jAya che (juo mekSa pAhuDa gAthA 77 ) zakAkAra - huM bhagavata ! amAne samyagdarzananI zIghra prApti thAya evuM svarUpa batAve. uttaraH- hai bhavya! prathama jIve devAdikanuM zraddhAna karavuM joie, tyArabAda jinamata pramANe jIvAditattvAnA vicAra karavA joie, tenA abhyAsathI taizraddhAnanI prApti thatAM sva-paranuM bhinnapaNuM bhAsavA lAge tevA vicAra karyo karavA joie AvA abhyAsathI bhedajJAnanI prApti thAya che, pachI svamAM sthapaNuM ane paramAM parapaNa dRDha karavA arthe svarUpanA vicAra karavA joie. e pramANe satata abhyAsathI AtmAnubhatranI prapti thAya che. krAi vakhate devAdikanA vicAra kare, tA kAi vakhate tattvAnA vicAra kare, vaLI koi vakhate svaparanA vicAra kare ane keAI vakhate AtmavicAramAM upayAgane lagAve. e pramANe satata abhyAsathI darzIna mAhamaDha thaJA jAya che ane tema thatAM thatAM jIvane samyagdarzananI prApti thAya che. jema putra prApti mATe vivAhAdi kAraNeA meLave, te temAM ghaNA mANaseAne putraprApti vahelA meADI thAya che. ane kAIne na paNa thAya, chatAM tenA upAya avazya karavA joie. ekale! AtmAne ja vicAra karavAthI samyakatva thAya nahi paNa jIvAjIvAdi vizeSAnA svarUpanuM jJAna thAya tAja mekSamArganA pratyeAjananI siddhi thAya che. tattvazraddhAnamAM devArdikanuM zraddhAna ane
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________ 500 AtmazraddhAna garbhita che. e pramANe anukramathI sAdhana kare te pararaMparA sAcA mokSamArUpI samyagdananI prApti thAya che. tattvanA vicAra vinA bhedajJAna thAya nahi. ane lejJAna vijJA svaparanA ni ya thAya nahI ane nirNaya vinA meAkSamArga pAme nahIM; mATe devAdikanuM zraddhAna prathama kArya kArI che, adbhuita dinA zraddhAnathI gRhita micyAtvanA nAza thAya che. tattvArthInA vicAra tA viparItAbhinivezane dUra karavAmAM zIghra kAraNarUpa thAya che. sarva prathama AtmAnA hitanuM mULa zuM che tenA samyak prakAre vicAra karavA yAgya che. te svarUpane ( kalyANanA mArgone ) batAvavAvALA Apta che, te AptanI sattAnA tamArA jJAnamAM nizcaya karavA. eja dharmanuM mULa che arihaMta bhagavAnanA AtmAne arthAt tenA dravya guNa paryAyane jema che tema yathArUpe tamArI zraddhAmAM lAve. kAraNa tenA nirNaya karyo vagara zraddhA kAnI karaze ane zraddhA karyo vinA samyaktvanI prApti arthAt meAkSa mArganI prApti kema thaze ? sarvajJanA nirNAya te ja peAtAnA AtmAnA niya che ema AtmAnI zraddhA thatAM jIvane samyakatvanI prApti thAya che. jema seALavalA zuddha senAnA nirNaya karyA vinA vartamAna azuddha senAnA nirNaya kema karaze ? arthAt kAnA Azrite karaze ? mATe sarva prathama seALavalA seAnAnA guNaparyAyanA sattArUpe svIkAra karI te namunAne dhyAnamAM rAkhI vamAna
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________ 101 avasthAne jovAmAM Avaze te kSaNika paryAyaSTi chUTI zuddhadravyadRSTi utpanna thaze tyAre ja jIvane samyagdarzana prApta thaze. sarva jIvAne sukhapriya che ane du:kha apriya che have yathArtha sukha teA AtmAmAM che. te Atmika sukhanI utpatti karmanA nAza thatAM AtmAmAMthI pragaTa thAya che. bhAvakanA nAza samyAtrI thAya che ane samyakacAritra sabhyagdarzanajJAnapUrvaka thAya che. sabhyajJAna AgamathI thAya che. Agama tene kahevAya che ke jemAM pUrvApara paraspara virodha utpanna na thate hAya; temaja jemAM atizrapti, avyApti, asaMbhava doSarahita hAya: naya, nikSepa, pramANu, bhaMga nyAya yuti, anumAnAdithI sarva deSAnA parihAra karatuM haiAya tene Agama kaDe che te AgamamAM sUma, antarita, dUravatI padArthonuM nirupaNa koi mahApuruSa sivAya kadApi thai zake nahIM. te mahApuruSa sarva doSe thI rahita, sajJatA, vItarAgatA ane hitApadezatArUpa trilakSaNanA dhAraka hAya, tevA satpuruSane nirNAya prathama yuktipUrvaka potAnA jJAnamAM dhAraNa karavA joie. arthAt sadaiva sadguru ane sattzAstranuM prathama svarUpa samajI tenuM zraddhAna karavuM te vyavahAra samyaktva che. mATe he bhavya ! paDelA vyavahAra samyaktvanuM svarUpa batAvuM chuM tene dhyAnapUrvaka sAMbhaLe. devanuM svarUpa AptenocchinnadoSeNa sarvajJenAgamezinA / bhavitavyaM niyogena nAnyathA tpatA bhavet // 468 //
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________ 501 artha:- Apta kharekhara te hoI zake che ke je deSa rahita, vItarAga che, sarvajJa che ane AgamanA svAmI hitopadezI che. evA traNa guNe rahitane Apta kahI zakAya nahIM. bhAvArtha- vItarAgapaNuM (nirdoSapaNuM) sarvarUpaNuM ane paramahine topadezakapaNuM evA traNa lakSaNa rU5 guNe jemAM hoya teneja Apta kahI zakAya che. temAMthI keI eka guNa hoya che tene Apta kahI zakAtA nathI. Apta tene kahI zakAya ke je vizvanA badhA tane sAkSAt jANe che. kAlakanA sarvadravya guNa paryAne yugapata (ekasAthe) eka samaya mAtrAmAM pratyakSa spaSTajudA judA jema che tema pitAnA kSetramAM vyApIne dekhuM-jANe che te sarvajJa che. dharmanuM svarUpa Indriya gecara nathI atIndriya che. jenu phala svarga mekSa che te viSaya paNa atIniya che. zaMkAkAra:- he bhagavaMta ! ekaja vItarAgatAnuM lakSaNa hoya to tene Apta kema na kahI zakAya? utara:- he bhavya! AkAza, dharma, adhama, pudgala, kALAdika ne paNa nirdoSapaNuM che. kAraNa teomAM kSudhA, tRSA, rAgadveSAdi nathI te tene paNa Aptane prasaMga Avaze. zaMkAkAra - he bhagavaMta! sarvajJatAnuM lakSaNa hoya te tene Apta kema na kahI zakAya? uttara:- he bhadra siddha paramAtmAmAM nirdoSapaNuM ane sarvajJatA hevAthI temane AptapaNuM prApta thaze. je sarvajJatA AptanuM
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________ 507 : lakSaNa mAnavAmAM na Ave te Indriya AdhIne ceDA thaDA matika sthala nikaTavatI vartamAna vastune jANavAvALAnA vacananI pramANikatA thaze te alpajJanuM vacana kema pramANika thaI zake ? naja thaI zake. mATe he ziSya! vItarAgatA, sarvajJatA ane paramahipadezaktA ja arihaMta sakala paramAtmAnuM yathArtha lakSaNa thaI zake che. anya rAgAdi yukta, regAdiyukta, AyudhAdi cukatamAM kaI prakAre devapaNuM yogya nathI. naSTacatughAtikA darzanasukhajJAnavIryamayaH / zubhadehasthaH AtmAzuddhaH arhanavicintanIyaH // 469 // artha - jeNe cAra prakAranA ghAtikane nAza karyo che ane je anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMtasukha, anaMtavIrya sahita che, sAta dhAtu rahita paramaodArika zarIramAM rahelA che ane aDhAra deSa rahita che, te arihaMta paramAtmA sAcA deva hovAthI dhyAnamAM dhyeya karavA yogya che. bhAvArtha:- nizcaya ratnatraya svarUpa je zuddhopagarUpa dhyAna che tenAthI cAra ghAtikarmone nAza karI anaMta catuSTaya (anaMtajJAna, darzana, sukha ane vIrya) ne prApta karela che. sAtadhAtuothI rahita hajAro sUryo samAna dedIptamAna-parama odArika zarIranA dhAraka arthAt zubha zarIramAM birAjamAna che te aDhAra doSarahita, vItarAga, sarvajJa, arihaMta Aptaja niraMjana jinendra) deva che
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa.. jeo kAntithI daze dizAone nirmaLa kare che, jemAM teja prabhAmaMDaLa) vaDe atyaMta tejasvI sUryAdikanA tejane DhAMkI de che jeo rUpathI janenAM manaharI le che, jeo divyadhvani vaDe bhavyanA kAnamAM jANe ke sAkSAta amRta varasAvatA hoya evuM sukha utpanna kare che, jeo eka hajAra ne ATha lakSaNenA dhAraka, samavasaraNAdi vibhUtinA svAmI IndrAdika paNa jeonA dAsapaNe vate che ane tribhuvananA adhipationA valabhapaNu evuM jemanuM mAhAtmya che te tIrthaMkara sUrio ahaMta paramAtmA ja vaMdya che. je sakaLa nirmaLa kevaLajJAna, kevaLadarzana, paramavItarAgAtmaka AnaMda Adi aneka vaibhavathI samRddha che, je trikALa nirAkaraNa nityAnaMda ekarUpa jenuM svarUpa che evA nija kAraNa paramAtmAnI bhAvanAthI utpanna kArya paramAtmA, teja bhagavAna ahaMta paramezvara che. A bhagavAna paramezvaranA guNethI viparIta guNovALA badhA devAbhAse, bhale devapaNAnA abhimAnathI dagdha hoya te paNa teo saMsArI che. - dharma upadezanAdAtAra arihaMtadeva Apa jagapUjya che. karmarUpI zatrune jItavAvALA hovAthI jina che. saMpUrNa denA svAmI cho teTalA mATe mahAdeva cho. sukha devAvALA che tethI ja zaMkare kahevAya che. kevalajJAnarUpI lakSmIthI badhA padArthonA jANavAvALA hevAthI viSNu (vyApaka) . AtmAne jANavAvALA hovAthI brahmA cho. duHkhane dUra karavAvALA hovAthI hari che. Adi aneka nAmevALA cho chatAM devatva lakSaNanI apekSAthI
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________ 55 .. Apa eka ja che, anekarUpa nathI. kAraNake anaMta guNAtmaka ekaja Atmadravya prasiddha che. jema caMdramAMthI amRta jhare che te pramANe amRta jharatI jinabhagavAnanI vANIne peAtAnAM kartavyanA khArAmAM sAMbhaLI te bhinna bhinna jIveAne bAra guNI nitya anata guNazreNirUpa vizuddhithI saMyukta zarIrane dhAraka karatA asakhyAta zreNirUpa kaM, paTalanA nAza kare che. jemanuM mana bhakitamAM Azakata che ane jeNe jinendra devanA pAdAravindromAM vizvAsa rAkhela che. evA bhavya jIva atIta, vartamAna ane bhAvIkALane paNa jANatA nathI. arthAt tenAmAM kALa beTThA vilIna thaI jAya che. e pramANe prabhAvathI saMyukata te badhA tIrthaMkara bharatakSetramAM utkRSTa dha pravRtinA upadeza detA thakA bhavya samUhane AtmAthI utpanna thayela mekSa sukhAne pradAna karI. (tilleyayannatti gAthA 940 41-42 ) ceAtrIsa atizayA ane ATha mahAprAtihAryothI saMyukata meAkSa mArganA netA, traNa leAkanA svAmI tIrthaMkara bhagavata aDhAra mahAbhASA ane sAtasA kSudrabhASAe svabhAvata: askhalita anupama dvivyadhvanithI bhavya jIveAne cha dravya, nava padArtha, sAtatattvA, ane paMcAstikAya rUpa nAnA prakAranA hetuothI arthanuM nirUpaNa kare che. viSaya kaSAyeAthI anAzakta ane mehathI rahita thaI jinendra devanA zaraNamAM jAe, ema bhavya jIvAne kahevA mATe deve dubhI vAji MtrAthI pukAre che. ceAsaTha camAthI vijyamAna, jemanA dana mAtrathIja saMpUrNa jIvAne peAtAnA sAta bhavA
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 dekhavAmAM nimitta che. karoDe sUryo samAna uvala, se inotha pUjanika, vaMdanIya arcanIya, cakravatI, baladeva, vAsudeva, nAra, mahendra, suredra asurendra, gaNadharendra, munIe gADha bhakitathI Azakta thaI banne hAtha joDI jenA caraNa kamalemAM natamasta thayA che. arthAta namaskAra kare che evA nirmaLa caMdra maMDala sadaza tejasvI jIvanmukta arihaMta paramAtmA sarva guNethI zuddha zuddha che. te ja sAcA deva padanA dhArI che. aDhAra dezanuM svarUpa kSatpipAsAjarAntakajanmAntaka bhayasmayAH / na rAgadveSamohAzca yasyAtpaH sa prakIrtyate // 470 // artha:- kSudhA tRSA, jarA. ga, janma, mRtyu, bhaya, mada, rAga, dveSa, meha, ciMtA, rati, nidrA, Azcarya vismaya) viSAda (udvega-zeka) veda (pasIne) kheda (vyAkulatA) ema aDhAra deva jemAM nathI te Apta che. bhAvArtha 1 asatAvedanIya (karmanA udaya)nI tIvra udIraNa thatAM thatI sudhA ane mohanIyakarma (arati-lobha) nA udaya nimitte thatI je khAvAnI IcchArUpa, dukha (kaleza) te sudhA che. (vIyatarAyanA udayathI tenI vedanA sahI zakAtI nathI.) 2 asAtavedanIya (karmanA udaya)nI tIvra, tIvratara udIraNa thatAM thatI pIDAthI upajanI tRSA che te mehanIya (aratilela)
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________ 57 karmanA udaya nimitte thatI pIvAnI IcchArUpa dukha te tRSA che (vIAMtazayanA udayathI te vedanA sahI zakAtI nathI) 3 AyunA kSINathI tiryA ane manuSyanA dArika zarIramAM vayakRta thatI dehanI jIrNa avasthAne jarA (buDhApe) kahe che. 4 azubha nAma karma ane adhyAtAdanIyanA udayathI vAta, - pitta ane kaphanI viSamatAthI utpanna thatI zarIra saMbaMdhI pIDA te rAga che. zubha, azubha, mAyAcAra ane zubhAzubha (mizra) bhAvathI baMdhAtA AyukarmanA udayathI cAra gatiomAM thatI utpatti te janma che. 6 nara, nArakAdi audArika, vakriyika zarIranI vibhAva vyaMjana paryAyone sAdi-aMta thato Ayuno vinAza te mRtyu che. * darzanamohanIya karmanA udaya nimitte thatAM sAta prakArano jaya (Aleka, paraloka, arakSA, agupti, maraNa, vedanA, akasmAta) ane cAritra mahanIya karmanA udayajanya thatuM asthiratApa bhaya tene bhaya kahe che. 8 jAti, kuLa, rUpa, maLa, tapa, jJAna, aizvarya ane sabhyadAne lIdhe AtmAmAM je ahaMkAranI utpatti thavI te mada che. 9 deva, guru, zAstra, tapasvI Adipratye thate rAga te prazarata rAga che ane cAra vikathAomAM kautuhala pariNAma te amathata rAga che.
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________ 508 10 kavAyanA udayamAM thatuM jIranuM pariNAma te zeSa (Sa) che. 11 para padArthomAM Atmabuddhi thavI te meha che te darzana| mehanIya karmanA udayamAM thate kartutva-tRtva pariNAma - te miha che. . 12 ArtarUpa tathA raudrarUpa ciMtana te aprazasta ciMtA che " ane dharmarUpa ane zuklarUpa ciMtana te prazasta ciMtA che. 13 manejha vastuomAM paramaprIti thavI tene rati kahe che. 14 darzana mehanIya karmanA udayathI jemAM jJAnati asta thaI jAya te nidrA che. 15 parama samatA bhAvanA anubhava rahita chane koipaNa . . vakhate pUrve nahi joyeluM evuM jovAne thate bhAva te vismaya (Azcarya) che. 16 ISTa viyegamAM gabharATa thAya te zeka (udvega) che. 17 azubhakarmanA vipAkajanita zArIrika zramathI tathA bAhya kAraNethI zarIramAM utpanna thate, je dudhanA saMbaMdhane lIdhe kharAba vAsavALA jaLabiMduone samUha te saveda che.. 18 aniSTanI prApti thavI te kheda che. - asAMtAkarmanI udIraNAthI thatAM traNa deSa kSudhA, tRSA, roga, jJAnAvaraNIya karmanA udayathI vismaya, darzanAvaraNIya karmanA
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 uyathI thatI nindrA, atarAya karmanA uddayathI thatI. thakAvaTa (sveda) AyukarmanA udaya, kSIzu, vinAzathI thatI. janma, jarA, mRtyu, cAritramAhanI karmAMnA uyathI thatAM bhaya, mada, rAga, dveSa, mAha, ciMtA, rati, zAka, kheda e karmonA sathA abhAvathI arihaMta bhagavaMtAmAM aDhAra prakAranA doSa hAtA nathI. tethI teo ja Apta che. gurunuM svarUpa viSayAzAvazAtIto nirArambho'parigrahaH jJAnadhyAnataporatastapasvI sa prazasyate // 471 // arthaH pAMca indriyanA viSayeAnI AzArahita, chakAya jIvAnI ghAta karavAvALA ArabhathI rahita, antaraMga bahiraMga samasta parigrahathI rahita ane jJAna, dhyAna, tapamAM lavalIta che evA cAra vizeSaNA sahita tapasvIne ja sAcA guru mAnavA ceAgya che, ceAvIza prakAranA parigrahanuM svarUpa mithyAtvavedarAgA tathaiva hAsyAdikAtha SaTdoSAH / ratnAra tathA vAyA catura bagavaMtA graMthA: 272 kSetra vAstu dhanadhAnyagataM dvipadacatuSpadagataM ca / yAnazayanAsanAni ca kupye bhAMDeSu daza bhavaMti // 473 // a:- mithyAtva, travedya ( zrI puruSa, napusaMka ) ti (rAga)
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________ sA .. hAsya, ati, bhaya, zAka, jugupsA, krodha, mAna, mAyA ane vAla, e pramANe cauDha abhyaMtara parigraDu che. kSetra (khetAdijamIna ) vAstu (makAnAdi) dhana (sAnAdi) dhAnya (ghauM" Adi) dAsadAsI (e pA nAkara) gAya bheMsAdi (cAra pagA pazu) savArI (gADI, meTAdi) zayana Asana (palaMga adi pharanIcara) kukhya (kapaDA Adi) ane bhAMDa (ThAma vAsaNa Adi) e deza prakAre bAhya parigraha che. ema covIza prakAranA parigrahAddinA tyAga (nyuTsa) che. bhASA :- jemanI pAMca indriyAnI tRSNA maTI gaI che te ja mAkSa mArganA sAcA prayatna karI zake che. tenA bhAvamAM Indriya viSaya sukha, duHkha rUpa AkulatA thatI nathI. sadA samatA bhAvanA sAdhaka che. sarva prakAranA Arabha tyAga che. aMtaraMga mahira ga sUkSma parigrahanA tyAgI che. jemaNe aMtaraMga cauda prakAranA paricarDa bhAvanA tyAga karI ApyA che (mithyAtva, kodha, mAna, mAyA, DhAla, hAsya, rati, ati, greAka, bhaya, jugupsA sIveda, napuMsakaveda, ane puruSa ve); ane mUrchAnA kAraNabhUta daza prakArano khAdya parigrahanA tyAga karela che. (kSetra, vAstu. hiraNya, suvarNa dhana, dhAnya, dAsa, dAsI, mukhya (kapaDA) ane bhAMDa (ThAma vAsaMNu) : te adhA samatvabhAvane vadhAravAvALA, pramAdabhAva ane hiMsAnA sAdhanabhUta che. tethI tenA tyAga karavA cAgya che, gurunuM mAliMga. yathAjAtarUpa jAtamutpATitakezazmazrukuM zuddham / rahitaM hiMsAdito'pratikarma bhavati liGgam | 474 |
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha - janma samayanA rUpa jevA rUpavALuM, mAthAnA ane dADhI mUchanA vALane veca karAyeluM, zuddha (akiMcana) hiMsAdithI rahita ane zarIranI sajAvaTa vinAnuM evuM muninuM bahiraMga liga (35) hoya che. AcAryanuM svarUpa dahadhammo tapabAraha Avasisaha paNNAcAra tIegutI / iNachattIsa guNajutto sUrojagapUjjahoi muNaNAho // 475 // artha - dazadharma, bhAratapa, Avazyaka, paMcAcAra, traNa gupti ema maLI chatrIsa guNa AcAryanA che (bRhadravya saMgraha gAthA (52)mAMthI vizeSa jANavuM) . . " upAdhyAyanuM svarUpa : aMga akAdaza jutto caudaha pUvAya NANa sNjutto| so uvajhAo appA guNavIsAya paNa sahio / 476 // artha- agiAra aMga, caudapUrvanuM jJAna che evA pacIsa guNa yukata upAdhyAyajI hoya che ema saMkSepathI jANe. (vizeSa bRhadravya saMgraha graMthanI gAthA 53 thI jANavuM) | muninuM svarUpa darzanazAnasamanaM mArga mokSasya yaH hi cAritram / sAdhayati nityazuddhaM sAdhuH saH muniH namaH tasmai // 477 //
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________ athara- je muni darzana, ane jJAna sahita mokSane mArgarUpa yadAzuddha cAritrane sAdhe che te sAdhu parameSTi che tene namaskAra che (vizeSa khulAse bRhadravya saMgraha gAthA 54 thI jANavuM) guranA aThAvIza mULa guNa vratasamitIndriyarodho locAvazyakamacelamansAnam / / kSitizayanamadantadhAvanaM sthitibhojanamekabhaktaM ca // 478 // artha- vrata, samiti, Indriyarodha, leca, Avazyaka, alapaNa, anAna, kSitizayana, adaMtadhAvana, ubhAM UbhAM lejana, eka vakhata AhAra, A kharekhara zramaNanA mULa guNe jinavaro e kahyA che. temAM pramatta thavAthI zramaNa chedepasthApaka thAya che. bhAvArtha- pAMcata, ahiMsA, satya acaurya brahmacarya ane parigraha tyAgarUpa mahAvata che.) pAMca samiti, (IryA, bhASA, eSaNa, AdAna nikSepaNa, pratiSTApanA-utsarga samiti) indriyaredha, (cakSu, karNa, drANa, jInhA, ane sparza Indriyene nirodha) leca, (mAthu, dADhI ane mUchanA vALane lAca) Avazyaka, (samatA-sAmAyika, stuti, vaMdanA, pratikamaNa, pratyAkhyAna ane kAyetsarga ema cha Avazyaka kriyAo) acelapaNuM (nagna rahevuM) anAna, (snAna na karavuM) kSitizayana, bhUmi, zilA upara karavaTathI dhanuSadaMDa mAphaka sUvuM) Adata dhavana, (dAMtanuM sApha nA karavuM) sthitajana, (ubhAM UbhAM ane hAthamAM bhejana karavuM) (AcArasAra adhyAya 1 gAthA 16-49 sudhImAMthI vizeSa jANavuM) .
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________ 513 paMcAcAranuM svarUpa, darzanajJAnacAritratapovIryavizeSataH / paMcamedAMcitAcAre tAvadAdyo nigadyate // 479 // artha - darzanAcAra, jJAnAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra ane viryAcAra ema pAMca prakAranA AcArene munIzvare pAlana mAtAthI prata pAMca corya, prAyazcita bhAvArtha- darzanAcAranA ATha bheda che nititva, ni:kAMkSitatva, nirvicikitsatva, nirmUDhadaSTiva, upavRMhaNa, sthitikaraNa, vAtsalya ane prabhAvanA) jJAnAcAranA ATha bheda che. (zabdAcAra, arthAcAra, ubhayAcAra kAlAcAra, vinayAcAra, upadhAnAcAra, bahamAnAcAra ane anivAcAra) cAritrAcAranA tera bheda che, (pAMcamahAvrata, pAMca samiti, traNa gupti) tapAcAranA bAra bheda che. (anazana, avamaudarya, vRti parisaMkhyAna, rasaparityAga, vivikatazayyAzana, kAyaleza, prAyazcita, vinaya, vaiyAvRtya, svAdhyAya, dhyAna ane vyutsarga) ane vIryAcAra ema paMcAcAranuM saMkSepamAM varNana karyuM che. vizeSa puruSArthasiddhayupAya pRSTha 28 AcArasAra, mUlAcAra, bhagavatI ArAdhanA bRhadravya saMgraha pRSTha 158 thI jANavuM) daza dharmanuM svarUpa dharmaH sevyaH kSAntipa'dutvamRjutA ca zaucamatha satyam / ... AkizcanyaM bala tyAgazca tapazca saMyamazveti // 480 // .
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAja artha :- kSamA, mRdutA (mAIla) Arjava (salapaNuM) zoca, satya, Akicana, brahmacarya, tyAga, tapa, saMyama ema daza prakAranI dharma sevavA caiAgya che. bhAvArtha :- krodha kaSAyane kAraNe pariNAmeAne kaluSita na thavA devA tenuM nAma kSamA, AThe mardamAMthI kAi madanuM na thavA devuM te mAIka, mana vacana kAyanI kriyAene ka na rAkhavI tathA kapaTane tyAga te Ava, ata:karaNamAM lAbha gRddhitAne nyuna karavuM ane bAhya zarIrAdikamAM pavitratA rAkhavI te zauca, yathArtha vacana kahevuM te satya, parigrahanA abhAva, zarIrArdikamAM mamatva na karavuM te Acina, karmakSaya karavA mATe anazanAdi karavuM tathA icchAnA nirodha te tapa, khIjA jIvA para dayAbhAva karI jJAna, AhArAdi dAna devuM te tyAga, indriya nirodha tathA trasa sthAvara jIvAnI rakSA karavI te saMcama ane AtmAmAM lIna rahevuM ane zrI sabhAganA tyAga karavA te brahmacarya ema daza dharmonuM kathana saMkSepamAM jANavuM. dvAddaza bhAvanAnuM svarUpa adhruvamazaraNamekatvamanyatA'zaucamAstravojanma | lokavRSabodhisaMvaranirjarAH satatamanuprekSyAH // 481 // artha:- adhya, azaraNu, ekatra, anyatva, azuci, Asava, saMsAra, leAka, dharma edhidula bha, savara ane nirjarA ema khAra bhAvanAnuM sadA vAraMvAra ciMtavana tathA manana karavuM joIe. (puruSArthasiddhayupAya, svAmikArtikeyAnuprekSAmAMthI vizeSa jANavuM)
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAya khAvIsa parISahanuM svarUpa kSuttRzIta maloSNadaMzamazake yaziyyANasparzaklezavadhAnalAbhamaratiM nidarzanaM strIklamam / - prajJA'jJAnabhavau sanAgnya zayanAnsatkAra pAzcAnipadyodbhUtAMzca parISAnvijayate yo vIryacaryoyatiH // 482 // artha:- kSudhA, tRSA, zIta, uSNu, mala, dazamazaka, IryAM (gaticarcA) roga, zayyA, tRNasparza, baMdha, alAbha, ati, adana, strI, prajJA, ajJAna, nAnya, Akroza, satkAra puraskAra, yAcanA, niSadhA, e bAvIsa pariSaDDAne je munIzvarA jIte che te vIryocArane pAlana karavAvAlA che. (AcArasAra, puruSArthasiddhayupAya Adi graMthAmAMthI vizeSa khulAsA jANavA.) dharma dhyAnanA bheda . dharmyazuklAmiti dvibhedamuditaM saddhyAnamAdyaM tayorAjJA'pAyavipAka gAcca vicayAtsaMsthAnagAtsyAccaturbhedaM // 483 // a:- zreSTa dhyAnanA be bheda che. eka dharma dhyAna ane khIjuM zukala dhyAna. temAMthI dharma dhyAnanA AjJAvicaya apAyavicaya, vipAkavicaya, ane saMsthAnavicaya ema cAra bheda che. - bhAvA ...... chelA sasthAna vicayanA cAra bheda che. paMDastha, padastha, rupastha ane rupAtIta A dharmadhyAna pIta, padma, zukala
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________ 516 e traNa jIbha lezyAthI utpanna thAya che. te zubheApayeAgarUpa hAvAthI svanuM kAraNa che. zukala dhyAnanA bheda zukladhyAnamatazcaturvidhamidaMproktaMvitarkoM pRtha katvaikatvAnugatAvubhAvapi sarvAcAretarau staH kramAt kAryasyAtizayena jAtaparamAnahaM tu sUkSmakriyaM dhyAnaM pratipAti tAdRzasamucchinakriyaM cetyapi // 484 // artha :- zukala dhyAnanA cAra bheda che. pRthakatvavita vicAra, ekatlavitarka avicAra, sUkmakriyApratipati ane ( vyuparata kriyA niti ) samucchinnakriyApratipati. * * bhASA :- A dhyAna zuddhopayAga rUpa che. pahelu dhyAna AThamAM guNasthAnathI khAramAM guNasthAnanA thADA bhAga sudhI hoya che. khIjuM dhyAna khAramAM guNasthAne thAya che. trIjI dhyAna temAM guNasthAna hAya che, ceAthu dhyAna caudamAM guNasthAnamAM thAya che. (dhyAnanuM varNana AcArasAra graMtha adhyAya dezamAMthI vizeSa jANavuM, ) munione rahevAnuM sthAna girikaMdarA smazAnaM zUnyAgAraM ca vRkSamUlaM vA / sthAnaM vairAgyabahulaM dhIro bhikSuH niSevatAM // 285 // artha:- parvatanI guphA, masANa bhUmi, sUnuM ghara, vRkSanIpAla (kATara) evA vairAgyanA kAraNu sthAnAmAM dhIra muni raDe che.
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________ 517 bhAvArtha- uttamakuLa jAtivALA puruSathI devAmAM AvatA zarIra gya prAsuka navakeTIthI zuddha niravadha navadhA bhakti pUrvaka, udyama, utpAdana, adhakarma kutsAdi beMtAlIsa doSa rahita, eSaNa samiti karI zuddha, batrIza aMtarAya rahita, coda malethI rahita, evA AhArane dravya pramANa, kSetra, kALa, bhAvane jANa sUrya udayathI traNa ghaDIbAda athavA asta thavAnA traNa ghaDI pahelA batrIza grAsa mAtra athavA be bhAga mAtra bhejana, eka bhAga pANI ane eka bhAga peTa khAlI rahe e pramANe ubhA ubhA karapAtramAM ekavAra samyakucAritranA pAlana mATe bhikSA bhejana karavA grAmanagaramAM draridra, dhanavAnanAM bheda rahita sAmAnya gharomAM gharAnI paMkitathI te muni maunathI bhramaNa kare che. mekSanI gADI rU5 dehanI sthiti rU5 dharAne athavA sudhA vedanIne zAMta karavA mATe jyAM aMgArArahita, dhUma deSa rahita, gharamAM yathAvidhie praveza karI, AhAra karI, jinAlayAdimAM bhavya jIne viSaya kaSAyAdi ne cheDavAno dharmopadeza Ape che. temAM paNa Adeza karatA nathI. Adeza kare te munione dharma nathI. tyAra bAda munio pAchA jaMgalamAM jaI AtmadhyAnamAM lIna thAya che. tenAthI viparIta kriyA karanAra muni nathI. vizeSArtha - azubhathI chuTavA ane zubhamAM pravRti karavA teraprakAre vyavahAra nayathI jinendra bhagavAnanI AjJAnusAra munIzvara vyavahAracAritra pALe che. A vyavahAra cAritra zubhepagarUpa havAthI puNya baMdhanuM kAraNa che chatAM te zuddhopaganI prAptinA AlaMbana rUpa che. samyagdaSTinuM dhyAna sadA nizcaya cAritra tarapha
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya che. mArA AtmA ja sAdhaka che, mAre AtmA ja sAdhya che. mArA AtmAmAM ja mokSa che ane mArA AtmAmAM ja mokSa mArga che. Atma svabhAvanI pUrgadazAnI prApti teja mokSa che. tethI tenuM sAdhana paNa nizcaya ratnatraya rU5 nI ja AtmIka bhAvaja che, anya koI nathI. e pramANe guru svarUpa ane saMkSepamAM teonI kriyA AdinuM varNana karela che. evA cAritranA dhAraka nircatha guru cheDI anya koI jIva guru saMjJAne pAmI zakate nathI. jenAmAM dharma (cAritra) apekSAe mahaMtatA hoya te ja kharekhara guru (utkRSTa) padane gya che evuM nircatha prasiddha vacana che. sArAMza - AcArya, upAdhyAya ane sAdhu traNe samAna niparigrahatA ane kaSAyane jItavAvAlA che. bAhya veSa nagna nigraMtha). samAnarUpa hoya che. tapa, vrata, mUlaguNa, uttara corAsI lAkhaguNa, aDhArahajAra zIla guNa, AhAra, parISaha upasargAdi samAna heya che. sAmAnya prakArathI ekaja guru che. vizeSa rItithI bheda che. | samyagdarzana, jJAna, cAritra je Atmika guNa tathA ratnatraya svarUpa mekSa mArga che te paNa aMtaraMga ane bAhyamAM samAna che. dhyAna, dhyAtA, dhyeya, jJAna, jJAtA, ya, cAra ArAdhanA (samyagdarzana, jJAna, cAritra, tapa,) krodhAdi kaSAyenA jItavAvALA che. teo zama, dama, yamanuM nivAsasthAna, maitrI, dayA, damanuM maMdira che. jIva rakSA mATe pIchI, zaucAdi kriyAnI zuddhi mATe kamaMDaLa ane jJAne paga mATe zAstra che ema AgamAnusAra upakaraNa rAkhe che. anya kaI paNa prakArano parigraha hete nathI
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________ pahe jJAna, dhyAna, tapamAM lavalIna rahe che. jaMgalamAM jeone sA vAsa che. AhArAdvi mATe ja nagara gAmAmAM Ave che. AcArya tene kahe che ke, bIjA munione pAMca prakAranA AcAra grahaNa karAve, dIkSA Ape, jo keAi sAdhunA vratanA bhaMga thaI jAya ane vratabhaMga thayA pachI te sAdhune pharIthI vrata dhAraNa karAve, prAyazcita karAve Adi kartavya AcAryanuM hAya che. upAdhyAya tene kahe che ke, je pAte bhaNe khIjAne bhaNAve: arthAt svAdhyAyamAM uparyukata kare tene upAdhyAya kahe che. evA guru cheADI anya kAI paNa guru saMjJA pAmavAne lAyaka nathI, tevA guru pratyenI zraddhA te vyavahAra samyaktva che. AgamanuM svarUpa AtpopajJamallaMdhyana dRSTeSTavirodhakaM / tatropadezakRt sArvazAstrakApathanaM ||486 // artha :- zAstra tene kahe che je sarvajJa vItarAganuM kahela hAya, phAI vAdI prativAdIthI ullaMghana ( khaMDana) na thAya, pratyakSa, parokSa pramANathI jemAM virodha na Ave, vastunu thArtha svarUpa hAya tevAja upadeza karavAvALu hAya, sarva jIvAne hitakArI hAyaane mithyAmArga ( kumArga ). nu... nirAkaraNa karavAvALuM DhAya evA cha vizeSaNA sahita hAya tene zAstra kahe che. bhAvArtha :- AptanA vacanAnusAra utpanna thayela je artha tene Agama kahe che. jemAM pUrvApara, paraspara, ativyApti avyApti,
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________ parava asa'bhava, siddha, virUddha. anekAMtika, hetvAbhAsa, akiMcitkara, saMkAdi dveSa rahita, heya jJeya, upAdeya buddhirUpa, sAdhaka mAdhakamAM parIkSA pramANurUpa hoya tene zAstra kahe che. AptanuM vAkaya jemAM kAraNu paDe che evuM artha jJAnaja Agama che tattvanuM jJAna zAstrathI thAya che. jemAM AtmajJAna bhedavajJAna ) nI prApti thAya, ahiMsA tattvanI puSTi thAya, jIvanA kalyANanuM jemAM kathana hAya, savAne hitakArI, meAkSamArganuM yathArtha nirAkaraNa karavAvALuM hAya, jemAM vItarAga bhAvanI jhalaka hAya, anekAMtavAda rUpa vastu svarUpanuM yathArtha jJAna karAvatuM hAya, kSamAdi dharmothI bharapura hAya, teja yathArthomAM zAstra che. tenAthI bhinna (lakSaNNA ) AtmAonuM ahita karanAra zastra che. je AgamadvArA jIvane samyajJAnanI prApti thAya che te jIva nyunatAvinA, adhikatAvinA, viparItatAvinA yathAtatha vastusvarUpane ni:sa dehapaNe jANe che ema sa`deve kahyuM che. te paramAgama paramezvaranA mukha kamaLamAMthI nIkaLela hAya, caturavacana racanAthI vistAra pUrNa DAyamuktinA svarUpane darzAvatu hAya, saMsAra samudranA mahA vamaLamAM nimagna samasta bhavya janAne hastAvalaMbanarUpe hoya che. te vANI bhavyajIvAnA karNarUpI aMjalithI pIvA ceAgya che. saMsAranA viSayabhAgAthI utpanna thatAM rAgAdirUpa aMgArA vaDe zekAtA bhavya jIveAnA mahAkalezanA nAza karavAmAM meghasamAna samartha che. te ja vANIne paramAgama kahevAmAM Ave che.
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________ pA cAra anuyeganuM svarUpa avakSepaNI vikSepaNI saMvejanI nirvejanI / cetI kadhA caturvighA tatra prthmaanuyog| .. karaNAnuyoga caraNAnuyoga dravyAnuyoga / rupa paramAgama padArthAnAM // 487 // artha - AkSepi, vikSepi, saMvejinI, nijinI e pramANe cAra prakAre kathA che. temAM prathamAnuyoga, karaNanuyega, caraNanuga, ane dravyAnuga rUpa padArthonuM varNana karavAvALuM paramAgama che. bhAvArtha(1) covIsa tIrthakara, bAra cakravartI, nava baladeva,nava nArAyaNa, nava pratinArAyaNa ema tresaTha zalAkA mahApuruSonA jIvana caritronuM varNana jemAM che evA purANene prathamAnuga kahe che. jemAM dharmAtmAnI prazaMsA, pApIonI niMdA karI hoya che. arthAt puNya pApanA phaLane batAvI maMdabuddhivALA ne dharmamAM lagAvyA che tyAM ene pApathI choDAvI dharma sammukha thavA utsAhavAna karyA che. (2) jemAM jene guNasthAna, mArgaNAdinA bheda, trikAdikanI racanA, karmanI sthiti, sattA, baMdha, lezyA AdinuM sUkSma varNana karela che. tenA vicAra, manana, dhAraNAthI tattvajJAna nirmaLa thAya ane tatvajJAna nirmaLa thatAM udAsIna thaI dharmAtmA thAya che. geTasAra, trilokasAra, ladhisAra
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAsa ke ekalApaNuM hoya? paNasAra, dhavala, mahAdhavala, jyadhavala, Adi graMthakaraNanuM yoganA zAstro che. (3) jemAM zrAvakAcAra, muni AcAranA vizeSa prakAre kathana hoya che. evAM zAstronuM manana pUrvaka vAMcana (svAdhyAya) karatA jina dharmAcaraNa pALavA sammukha thatAM dharma sAdhanamAM lAgI maMdakaSAyI thAya che. tyAM tene tatvajJAnanI prApti thatAM badhAM AcaraNa pitAnA vItarAgabhAva anusAra bhAse che. te jIva edeza vA sarvadeza vItarAgatA thatAM zrAvaka-muni dazA prApta kare che, kAraNa ke ekadeza, sarvadeza vItarAgatA ane zrAvaka, muni dazAne nimitta-naimittikapaNuM hoya che. ema jANI zrAvaka, muni dharmanA graMtha vAMcI, bhede oLakhI je pitAne vItarAgabhAva thaye heAya te te pitAnA yegyatAnusAra dharma pAlana kare temAM jeTale aMza vItarAgatA che teTale te kAryakArI che ane jeTale aMzarAga che teTale heya che tathA saMpUrNa vItarAgatAne parama dharma mAne che. ratnakaraMDAdi zrAvakAcAra ane mUlAcAra, bhagavatIArAdhanA, AcArasAra, cAritrasAra Adi caraNAnuganA zAstro che. jemAM jIvAdi sAta tattva, navapadArtha, paMcAstikAya, chadravya Adi tatvonuM nirUpaNa hoya che. tathA je jIva sva-parane bhinna jANatA nathI tene daSTAMta, Agama, anumAna, tarka, yukti, nyAya, pramANu, naya, bhaMga, nipAdithI vastusvarUpanuM yathArtha jJAna karAve che jainamatanI pratIti thatAM daDha zraddhAnI
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________ para thAya che. dravyAnuyogamAM nizcaya adhyAtma upadezanI pradhAnatA hoya che tethI tyAM vyavahAra dharmanI gaNatA hoya che dravyAnugamAM Atma pariNAmonI athavA zuddhopaganI mukhyatAthI nirUpaNa karela che. Atma pariNAmone ane bAhya pravRttine nimitta-naimittika saMbaMdha che, kAraNa ke chadastha jIvane pariNAma pUrvaka kriyA thAya che. samayasAra, pravacanasAra, bRhadravya saMgraha, paramAtmA prakAza, paMcAritakAya Adi dravyAnuyoganA zAstro che. pUkta cAra anuga (adhikAra) nuM yathArtha kathana kare ane paramatanI zaMkAone dUra kare tene AkSepiNI kahe che. pramANu, naya, nikSepa, bhaMga, yukita, nyAyanA baLe ekAMtavAdInA matanuM khaMDana karavAvALI vikSepiNI kathA che. ane ratnatrayarUpa dharma, tIrthakarAdi padanI izvaratA, jJAna, sukha, vIryAdikarUpa dharmanuM phala tenA pratye anurAga thavo tene saMvejini kathA kahe che. saMsAra, deha, bheganA rAgamAM jIva nArakAdi viSe duHkha daridratA bhagave che te batAvI jIvane vairAgyatA utpanna thAya te nive. jinI kathA che. tenI vyAkhyA nIce pramANe che. 1 jemAM nAnA prakAranI ekAMta dRSTione ane bIjA darzanakAre (samaye) nuM nirAkaraNa pUrvaka zuddhi karI cha dravya ane nava padArthonuM (tanuM) prarUpaNa kare che tene AkSepaNI kathA kahe che. 2 jemAM pahelA parasamaya dvArA svasamayamAM deSa batAvI pachI parasamayanA AdhArabhUta ekAMtadaSTionuM zodhana karI samayanI
Page #578
--------------------------------------------------------------------------
________________ 524 sthApanArUpa cha dravya, nava padArthonuM prarUpaNa karavAmAM Ave che tene vikSepaNa kathA kahe che. A kathA jinazAsanamAM anurakta che evA jinavacana daDha zraddhAnI jIvane kahevA yogya che. sAdhAraNa jIne kahevAyegya nathI. je svasamayanA rahasyane jANe che ane traNa prakAranI kathAnuM yathArtha svarUpa jANe che tevA tapa, zIla, niyamamAM yukata puruSane vikSepaNa kathAne upadeza ApavA gya che. nahitara jIva parasamayanI kathAone sAMbhaLI vyAkulita citta thaI mithyAtvano svIkAra karI leze ema vicArI gyatA joI vikSepaNIne upadeza Apave yogya che. 3 dharma (puNya) nA phalanuM vistArathI varNana karavAvALI kathAne saMvedanI kathA kahe che. jemake tIrthakara, gaNadhara, deva, RSi, cakavartI, baladeva, vAsudeva, ane vidyAdharanI addhio te puNyanuM phala che. - 4 saMsAra, zarIra ane bhegamAM vairAgya utpanna karavAvALI kathAone nirvedanI kathA kahe che athavA pApanuM phala naka, tiryaca, janma, maraNa, jarA, vyAdhi, vedanA, dAridra, halakI ceniomAM utpatti Adi pApanuM varNana karavAvALI kathAone nirvedanI kathA kahe che. suzrutithI samyajJAnanI prApti bodhanimittena zAkhaM kila loke paDhayate atra / tenApi bodho na yasya varaH sa kiM mUDho na tathyam / / 488 / /
Page #579
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha -A lekamAM niyamathI jJAnanI vRddhinA nimitta mATe zAstra vAMcavAmAM Ave che. paraMtu zAstranA vAMcanathI paNa uttama jJAnanI prApti nathI thatI te te zuM mUkha nathI? mUja che temAM saMdeha nathI. bhAvArtha - Atmika jJAna (bhAvazrutajJAna) nA vikAsanuM kAraNa suzruti che. tenuM vAMcana, manana, dhAraNAthI jIvane samyajJAnanI prApti thAya che. tenA pratye mumukSuone bahumAna thAya che. vartamAna kALe te sAkSAt kevaLI samAna bhavanuM upakAraka che. tethI tene sarasvatI, bhAratI, jinavANuM, vAvI Adi vizeSaNethI bahuzrutabhakti karavAmAM Ave che. zAstranA abhyAsanuM phala te rAgAdivikalpane dUra karavAnuM che. adhyAtma zAstrothI AtmAne jANI zakAya che. jema sUryanA prakAzanI pAse aMdhArUM zobhA ApatuM nathI tema zAstra jJAnathI thatuM samyajJAna sAme ajJAnarUpI aMdhakAra zAbhA pAmatuM nathI arthAt ajJAna aMdhakArane nAza thaI jAya che. je jIva zAstra jJAnarUpI arIsAmAM jovA chatAM potAnA pariNAma sudhArate nathI athavA vairAgya dhAraNa karato nathI te zuM mUrkha nathI? mUrkha ja che. je jJAna AcaraNamAM mukAtuM nathI te prANu vagaranA zarIra jevuM che. zAstrajJAna, AtmajJAnanI prApti mATe karavAmAM Ave che paNa je jIva adhyAtma zAstra vAMcIne paNa zuddhAtmAne anubhava karatuM nathI te tenuM vAMcana zuM kAmanuM? zAstra sAMbhaLavAthI svarUpanuM jJAna thAya che. svarUpanI siddhi dhyAnathI thAya che ane dhyAnathI kevaLajJAnanI prApti thAya che.
Page #580
--------------------------------------------------------------------------
________________ para paNa jo zAstra vAMcavAthI nirAkulatAnA lAbha na thatAM ulaTA Atmika sukhanA vairI evA rAgArdikanI vRddhirUpa AkulatA utpanna thatI hAya tA evA zAstra jJAnathI AtmAne zuM lAbha ? he jIva! jyAMsudhI parama samAdhinI prApti na thAya tyAMsudhI viSaya kaSAyethI dUra thavA mATe para jIvAne dharmopadeza ApavA. temAM paNa parapadezanA Azrite mukhyakara pAtAnA jIvaneja sadhana karavAnuM che. je mArgatho khIjAne cheDAve te pAte kema kare? naja kare. je vAta mane sArI lAgatI nathI te vAta Apane paNa sArI lAgatI nahI haiAya, ema parajIvAnA upadezamAM peAtAnA AtmAne upadezavA yAgya che. zrotAonA manane anurAgI karavA zAstranA vakatA thavArUpa temaja vAgmitva athavA vAdavivAdamAM jItavAne mATe vAditya na thavuM, paNa peAtAnA AtmAnA meha kema zIghra nAza thAya ane vairAgyamAM lAgI jAya evI vItarAga svasa Mvedana jJAnanI bhAvanArUpa theADu zAstra jJAna lAbha kartA che. paNa jo jJAnamAM abhimAna AvatuM hAya te| zAstrajJAna ghaNuM hovA chatAM saMsAra vakarUpa che. pacamakALamAM svAdhyAya jevuM tapa nathI dvAdazavidhepi tapasi sAbhyaMtarabAhye kuzaladRSTe / nApyasti nApi ca bhaviSyati svAdhyAyasamaM tapaH karma // 489 //
Page #581
--------------------------------------------------------------------------
________________ 57 sAnane ajya che ane tapaNe yamanuM pAlana artha- sarvadeve upadezela bAhya ane atyaMtara bheda sahita bAra prakAranA tapamAMthI svAdhyAya tapa samAna bIju koI paNa na te che ane na thaze. A bhAvArtha- A paMcama kalikALamAM svAdhyAya jevuM kaMI mahAna tapa nathI tenAthI AtmajJAnanI prApti thAya che. AtmajJAnathI dhyAnanI siddhi thAya che, ane dhyAnathI samasta karmonI nirjarA thAya che. samasta karmonI nirjarA thaI javAthI mokSanI prApti thAya che. teTalA mATe bhavya jIvene mokSa prApta karavA mATe pahelAM jJAnane abhyAsa karavo joIe. je bhavya AtmAnuM svarUpa jANavAmAM kuzala che ane tapazcaraNa karavAmAM nipuNa che tene saMyama pAlana sArI rIte thAya che. jene saMyamanuM pAlana sArI rIte thAya che tene vairAgyanI vRddhi thAya che. - je jIva zrutajJAnanI bhAvanA kare che. zrutajJAnano abhyAsa kare che tene tapazcaraNa, saMyama, vairAgya traNenI prApti thAya che. thatajJAna arthAt bhagavAna arihaMtadeva praNita zAstrane abhyAsa karavAthI AtmajJAnanI prApti thAya che. teTalA mATe bhagra jIe prathama dravyathatarUpI zAsothI bhAvakRtajJAnanI prApti karavI joIe. zrutajJAnanI prApti karI satya dharmane pracAra kare joIe. vartamAna A kSetre jinendra kathita adhyAtma-Agama zAstro ja sAkSAta kevaLI samAna che. tethI tene vinaya, bahumAna ane Adara kare te pratyeka bhavya jIvanuM kanRtya che. svAdhyAyathI sva-para bhAvenuM jJAna thAya che. Atma svarUpanA jJAnathI samyagdarzananI prApti thAya che. samyagdarzana pUrvaka
Page #582
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 jinaliMga dhAraNa karI ratnatrayanI pUrNatA thatAM nivANanI prApti thAya che. tethI svAdhyAya jevuM mahAna tapa na koI thayuM na thaze. ( juva bhagavatI ArAdhanA pRSTha 49, mUlAcAra pRSTha 346, rayaNasAra gAthA 5-6 Adi graMthamAM AcAryone AdhAre maLe che ) vatAnuM lakSaNa samadamadharabahuNANI shuhitlokoybhaavvettaaye| picchikhimaya viyarAyosisahitaicchoya evagurupUjo // 49 // artha-samatAvAna, Indriyane jItavAvALe, vairyavAna, daDhazraddhAnI, vizeSajJAnI, badhAonuM hita cAhavAvALo, lokikakalAne jANanAra, praznano kSamAthI uttara ApavAvALe, vItarAgI, zikhyAnI bhalI gatine vAMchaka evA lakSaNathI gurupada athavA vaktAnA guNa jANavA. bhAvArtha:- kSamAvAna, zAntasvabhAva, viSayabheganetyAgI, ghaNuzAstrone jANanAra dRDha zraddhAvAna, badhAnuM bhaluM IcchavAvALe, ekadeza, sarvadeza vItarAgI haya, zinuM bhaluM kema thAya te satya upadeza ApanAra, lobhI, mAnI, pitAnI pUjA pratiSThAvALA na hoya, mAyAcArI, abhimAnI, svAthI na hoya, vyavahAra, nizcayathI mekSamArgane zrotAonI gyatA pramANe upadeza ApavAvALo hoya teja vakatAne gya che.
Page #583
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharala prAjJaH prApta samasta zAstrahRdayaH pravyakta lokasthitiH / prAstAzaH pratibhAparaH prazamavAn prAgevadRSTottaraH / prAyaH praznasahaH prabhuH paramanohArI parAnindayA / bUyAddharmakathAM gaNI guNanidhiH praspaSTamiSTAkSara // 491 // a:- je tIkSNa buddhinA dhAraka hAya, sampUrNa zAstronA rahasyane jANavAvALA hAya, leAka maryAdAne jANavAvALA hAya, AzA rahita hAya, navI navI yukitaethI vicAra saMbhaLAvavAvALA hAya, pratibhAyukata hAya, zAnta hAya prazna karavA pahelA praznane uttara jANavAvALA hAya, zrotAethI UMcA hAya, prabhAvayukata hAya, zrotAonA cittane AkarSita karavAvALA hAya, pAte svaya aniMdya hAya ane khIjAnI niMdA karatA na hoya, zrotAgaNanA nAyaka hAya, aneka uttama guNAnA dhAraNa karavAvALA hAya ane spaSTa tathA mIThA zabda elavAvALA hAya, te ja vakatA upadezaka thaI zake che. d zrutamavikalaM zuddhA vRttiH parapratibodhane / pariNatirurudyogo mArgapravartanasaddhidhau / budhanutiranutseko lokajJatA mRdutA'spRhA / yatipatiguNA yasminnanye ca sostu guruH satAm ||492 // artha :- jene zAsranuM pUrNajJAna hAya, jenI mana, vacana, kAya sabaMdhI sArI pravRttie zuddha hAya, bIjAnA uddhAra karavAvALA hAya, peAtAnuM kartavya samajI mIMjA jIvAne zikSA devAmAM tasara
Page #584
--------------------------------------------------------------------------
________________ 530 hoya, jinazAsana anusAra nirdoSa pravRtti karavAne mATe sadA kaTibaddha hoya, moTA meTA vidvAne jene Adara karatA hoya, tathA pote paNa vidvAne vinaya, satkAra, tathA prema karavAvALo heya, jene lekarItinuM jJAna haya, jenuM pariNAma komaLa haiya, (pate) vAMchA rahita hoya, e pramANe AcAryapadane egya ane upadezanA sAdhaka aneka zreSTha guNa jemAM dekhavAmAM Ave te ja sapuruSane upadezaka-guru thaI zake che. bhAvArtha- vakatAmAM lekamaryAdAnuM jANapaNuM, miSTAkSara, athavA mRdutA, AzA rahita athavA apRhA, zuddhavRtti, prazamavAnapUrNa zrutajJAna athavA samasta zAstra hRdayavetA Adi vizeSaNa havA joIe. te vinA upadezanuM kAma cAlI zake nahIM. suzrotAonuM lakSaNa bhavyAkiM kuzalaM mameti vimRzan dukhAbhRzaM bhItimAn / saukhyaiSI zravaNAdibuddhivibhavaH zrutvAvicArya sphuTam / dharma zarmakaraM dayAguNamayaM yukatyAgamAbhyAM sthitaM / gRhan dharmakathA zrutAvadhikRtaH zAsyo nirastAgraha : // 493 // artha- jene bhAvI mekSasukhanI prApti avazya thavAnI che. mArA mATe kalyANakArI zuM che evo je vicAra karI rahyo hoya, saMsAra saMbaMdhI narakAdinA duHkhathI atyaMta bhayabhIta thayela hoya, AgaLamAM sukhI thavA mAMgatA hoya, dharmazravaNanI tIvra IcchA (ruci) jene utpanna thaI hoya, sAMbhaLela viSayane dhAraNa karavAnI
Page #585
--------------------------------------------------------------------------
________________ 531 zakita rAkhatA hAya, sAMbhaLIne grahaNu karatA hAya ane grahaNa karela viSayAmAM vizeSa vicAra karI zakatA hAya, praznottarAdithI uDhApAha paNa karavAvALA hAya, sAcA tattvane grahaNa-dhAraNa, zravaNu karavA mAgatA hAya tathA yA Adi aneka guNu cukata tathA yukti AgamathI nirkhAdha siddha thayela kalyANakArI dharmane sAMbhaLI tenA upara pUrNa vicAra karatA hAya ane vAraMvAra vicArapUrvaka te dharmane grahaNa karavAvALA hAya, durAgraha rahita hAya, te jIva dhArmika kathAene sAMbhaLI zake che, tevAne upadeza devA saphaLa che. jenAmAM uparyuMkata guNu na hoya tene dharma upadeza ApavA nakAmA che. kuzrAtAonuM svarUpa yatra muSNAti vA zuddhicchAyAM puSNAti vA tamaH / guruktijyotirunmalita kastatronmIlayedrigaram // 494 // a:- evA kANu vicArazIla puruSa haze ke je evA puruSane upadeza ApavAnA prayatna kare ke jenA hRdayamAM nAma mAtra rahevAvALA zuddhigurunA upadezarUpI jyeAtinA prakAra thatAM vetajanAza thai aMdhakAranI puSTi thaI jAya. arthAt jyAM upadezanuM phUla UMdhu Ave tyAM upadeza ApavA nakAmA che. upadeza te evA pAtra javAne ApavA ke jyAM tenuM sArU la Ave. bAkI kuzrotAone upadeza ApavA jhera pAvA kharAkhara che. bhAvArtha:- jevI rIte ayeAgya bhUmimAM khoja nAkhavAthI bIja nAzane prApta thAya che ane leza mAtra lAbha thatA nathI. arthAt
Page #586
--------------------------------------------------------------------------
________________ 532 puruSArtha nakAme jAya che, tema kuzrotAone upadeza Apa te verI banAvavA je che athavA jhera pAvA jevuM che. jevI rIte sapane sAkara mizradUdha pAvA chatAM jhera vamana kare che, tema daza prakAranA kuzrotAone upadeza Ape te dharmane hAni karavA barAbara che. kuzrotAo je daza prakAranA thAya che tene upadeza ApavA gya nathI tema AcAryoe kahyuM che. te zrotAo "zailaghana, bhagnaghaTa, sarpa, cALaNa, pADe, meMDhe, jaLa, pipaTa, mATI ane macchara samAna jANavA ane suzrotAo "gAya, bakarI, haMsa, haraNa samAna jANavA."(vizeSa khulAse dhavala khaMDa 1 pRSTa 69 tathA sudaSTitaraMgiNI pRSTa 38 thI 48 sudhI mAM joI levuM) aMdhenRtyaMtapA'jJa gadavidhiratulA svAyuSo vA'vasAne / gItaM bAdhiryayukta vapanamiha yathA'pyUSare vAryatRSNe / snigdhe citrANya bhavye rucividhiranadhaH kuMkumaM nIlavastre / nAtmaprItau tadAkhyA bhavati kila vRthA niHpratItau sumaMtra: LI42l artha- jema aMdhAnI pAse nAca, ajJAnInuM tapa, AyuSanA aMtamAM auSadhine prayAga, berAnI pAse gIta gAvuM, khArI jamInamAM anna vAvavuM, tRSA vinA manuSyane jala pAvuM, cIkaNA padArtha upara citranuM kheMcavuM, abhavyane dharmanI ruci thavI, kALA kapaDA upara kesariye raMga ane pratIti rahita puruSane mATe
Page #587
--------------------------------------------------------------------------
________________ 533 maMtrano prayoga kare e badhuM kAryakArI nathI, tema jenA AtmAmAM premarUpa pariNAma nathI, te manuSyane AtmadhyAna karavAne tathA tava ciMtavana karavAno upadeza Apave paNa kAryakArI nathI. arthAt sarve vyartha che. bhAvArtha- jema AMdhaLe mANasa nAca joI zakatA nathI, ajJAnI yogya tapa karI zako nathI, AyuSane aMta AvI javAthI davA kAma karI zakatI nathI, be gIta sAMbhaLI zako nathI, khArI jamInamAM anna ugatuM nathI, tarasa vinAnA manuSyane pANI pAvuM vyartha che, cIkaNA padArtha upara citra nathI citarAtuM, abhavyane aMtaraMgamAM dharmanI ruci nathI thatI, kALA kapaDA upara kezariye raMga nathI caDhate, ane avizvAsu azraddhALu manuSyane mATe maMtra nirupayegI che. tema Atmaprema rahita manuSya paNa upadezAmRtane lAbha laI zakatA nathI. vakatAone vyAkhyAna devAnuM vidhAna je jIva karmanI prabaLatAthI nizcaya mekSamArgane prApta thaI zaktA nathI temane te anya jIvonI dayA karavAne upadeza Apavo. mithyASTi jIvo kaMIka dharma sammukha thatAM temane vyavahArane upadeza Apavo. ane samyagdaSTi jIne vA samyakatva samukha mithyASTi ne nizcaya sahita vyavahArano upadeza Apavo joIe. prathama te tIvra kaSAyonA kAryo choDAvI maMda kaSAyarUpa kAryo karavAne upadeza Apavo joIe. vakatA pite samyakatva guNa sahita hovA chatAM paNa kaI vyavahAramAM pradhAna hoya te vyavahAra dharmanI apekSAe tene
Page #588
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa34 guNAdhIka mAnI tenI yathA padavI bhakti vinaya kare. jema dhyAna adhyayanAdi kaI vadhAre karato hoya te te utkRSTa tapasvI che chatAM paNa bAhyatAnI pradhAnatA che tene ja tapasvI kahIe chIe. kaI jIva bAhyakiyAkAMDamAM magna hoya te tenA jIvane tenAthI udAsa karAvI AtmAnubhavamAM lagAvavA arthe vrata, tapa, zILa, saMyamAdi zubhepagathI choDAvI zuddhopayogamAM lagADavA upadeza Ape. paNa zubhepagarUpa vratAdi cheDAvI azubhamAM joDAvI pApamAM lagAvI svachaMdI karavAne upadeza kadI paNa na Ape. | dharmAnurAgarUpa pariNAma zubhapayoga che, pApAnurAgarUpa dveSa pariNAma azubhepega che tathA rAgAdirahita pariNAma zuddhopega che. have nIcalI avasthAvALe zuddhopaganA sAdhanarUpa pahelA hiMsAdi kAryarUpa pariNAmane choDAvI buddhipUrvaka bhakita Adi zubha kAryamAM joDAya tyAre paNa tene zuddhopayegI kahIe kAraNe ke tyAM sUkSma rAgAdi te kevaLajJAna gocara che e apekSAe zuddhopagI kahyo che. sarAgI jIvonuM mana kevaLa vairAgya kathanamAM joDAya nahIM tethI jema bALakane patAsA sAthe kaDavI davA devAmAM Ave che tema vairAgya utpanna thavAnA kAraNabhUta tyAga vairAgyanI kathAo kahevI joIe. vrata dAnAdika te kaSAya ghaTADavAnA bAhya nimitta kAraNe che. AtmAnA pariNAma ane bAhya kriyAne nimitte naimittika saMbaMdha che. kAraNa chadmasthane pariNAmapUrvaka kiyA thAya che. arthAt bAhya padArthane Azraya pAmIne pariNAma thaI zake che mATe pariNAma maTADavA arthe bAhya vastune niSedha kahyo che
Page #589
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa35 ane rAgAdi maTatA bAhya zrAvaka muni dharma hoya che. bAhya saMyama sAdhana vinA pariNAma nirmaLa thaI zakatA nathI. vakatAne cAre anuganuM jJAna hovuM joIe ane jyAM jyAM jIvonI jevI yogyatA grahaNa karavAnI hoya te pramANe dravya, kSetra, kALa, bhAva joI upadeza Apavo joIe. vartamAnakALe sAcA jaina darzanamAM paNa ghaNuM pakSApakSa ane bhedabheda thayela che, te badhe paMcamakALane prabhAva che. vaLI tevI lAyakAtavALA ja jIvonI ahIM utpatti thAya che. temAM tatva premI ghaNuM ochA cha hoya che. moTe bhAge te kuLadhane pALatA mithyAtvIe ja hoya che. nibhIta satya vaktA, vartamAna kALamAM maLavA ghaNuja duSkara che. vadhAre to khuzAmatIA, abhimAnI, tIvra kaSAyI, lobhI dekhavAmAM Ave che. teonuM AcaraNa, khAnapAna, vyavahAra Adi ghaNeja azuddha hoya che. tevA vaktAone upadeza devAne adhikAra ja nathI. arthAt teo vaktA thavAne lAyaka ja nathI. prathama to vartamAna kALe jIvonI pariNati tIvra kaSAya ane saMsAranA hetubhUta mithyAtvamAM phaselI hoya che. sabhAmAM ghaNA alapa jhaveja mekSamAgI hoya che athavA tattavarucivALA bhavabhIru ja hoya che. | sarva prathama chone grahIta mithyAtva ane tenA hetuone cheDAvavA upadeza Apavo joIe. pachI saMsAramAM mAnavatAnuM maLavuM durlabha che. tenuM svarUpa batAvavuM joIe. mumukSuonuM kartavya athavA mAnavatAnuM sArthakapaNuM ane tenuM phaLa batAvavuM joIe. jethI jIvane mithyAtva bhAva gaLe, kaIka maMda pariNumi thAya,
Page #590
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 kaSAyanA abhimAnathI chUTe, janmamaraNanA bhaya lAge, tyAganI bhAvanA thAya, dharmapratye ruci thatAM svAdhyAyamAM lAgI jAya, tyAM tene tattvAnI ruci utpanna thatAM pachI meAkSamArga para caDI jAya tevA upadeza vaktAe ApavA joie. adhyAtmazailImAM mukhyane te nizcaya kho ane goNane vyavahAra kahyo che. abheda dhama`tA pradhAna karI nizcayanA viSaya che ane paryAyabhedane gauNa karI vyavahAra kahyo che. nizcaya Azraya vya che te teA abheda che ane bhedarUpa vastunuM jJAna badhA jIvAne hAya che tethI vyavahAra Azraya paryAyanA kathanathI jIvAne jANapaNu thAya che. jemake: jIvane nara nArakAdi paryAya che, rAgadveSAdri paryAya che, jJAnanA bedarUpa matijJAnAdi paryAya che, tene ja jagatanA jIvA jIva mAne che. A paryAyanI viSe abhedyarUpa anAdi anaMta eka bhAva je cetanA dharmarUpa che tene grahaNa (zraddhA) karAvavA nizcayanayanA viSaya khatAvI jIva dravyanuM jJAna karAvyuM tyAre paryAyAzrita je lenaya che tene gauNutA rAkhI kahyu che. abhedya dRSTimAM paryAyanA bhaMga jaNAya nahIM tethI abhedanayanuM dRDha zraddhAna karAvavA jIvane nizcayane Adha vyavahArathI karAvavA jarUrI che, jo ke paryAya naya te vyavahAra che abhUtA che,asatyArtha che paNa te vastunuM svarUpa sarvathA nathI tema kahe, tA te anekAMta vastu dharmAMte ja jANatA nathI tethI te sarvathA ekAMta zraddhAnathI mithyAdRSTi che. vaLI adhyAtma zAstramAM nizcaya vyavahAra ane naya paraspara vidhi niSedhathI sakhta bhaMgathI vastunuM svarUpa kahevuM. paNa jo ekane sarvathA satyA mAne ane temAM ekane sathA asatyArtha mAne teA mithyAzraddhAna thAya tethI syAta (katha Mcita)
Page #591
--------------------------------------------------------------------------
________________ 537 vastu svarUpanuM zraddhAna thAya tevuM anyane pratimAdhavuM tA ja jIvanuM kalyANa thaze. samyagdaSTi mukhya gauNu bhedane jANe che paNa mithyArdaSTi anekAMta vastune jANe nahIM ane sarvathA eja vastunuM zraddhAna kare che. te anya dharmane tA sarvathA gauNa karI asatyA mAne che athavA anya dharmanA sarvathA abhAva ja mAne tA mithyAtvanuM dRDhapaNu thayuM; tethI teA tene mithyAtva kanA uyathI mithyA zraddhAna thAya che ane satya bhAsatu nathI. te-mithyA prakRtinA abhAva thaye jIvane tattvArthanuM yathA zraddhAna thAya che. jinamatanI kathanI aneka prakAranI che tethI anekAMtarUpa vastunuM svarUpa vicAravuM. tenuM phaLa ajJAnatAne nAza ane vItarAgatAno prApti thAya che. arthAt jIvane taiya, jJeya, upAdeya, buddhi thAya che. paNa jyAMsudhI jIvane nayAnuM yathArtha jJAna thatu nathI tyAMsudhI saMzaya, vimeAha, vibhrama, nAza thatAM nathI. mahA puruSAe sabhyajJAnane pramANu kahela che. nAmAdi dvArA vastumAM bheda karavAnA upAyane nikSepa kahe che. ane jJAtAnA abhiprAyane naya kahe che. e pramANe pramANa, naya, nikSepa ane bhaMganI yutithI padArthanA nirNaya karavA joie. tethI teonuM sa MkSepamAM svarUpa kahevAmAM Ave che jethI jIvane samyajJAnanI prApti thAya. pramANunuM svarUpa pramANanayairadhigamaH tatpramANe AdyeparokSaM pratyakSamanyat // 496 // a - pramANa, nayathI jIvAdika padArthonuM jJAna thAya che.
Page #592
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa39 jIvAdinA yathArtha svarUpanuM jJAna pratyakSa, pakSa pramANuthI tathA dravyArthika paryAyAthikanayathI thAya che. pramANanA be bheda che(1) svArthapramANa (2) parAI pramANa: temAM svArtha pramANa jJAnarUpa che ane parArthapramANu vacanarUpa che. svArtha pramANunA cAra bheda che. mati, kRta, avadhi ane. mana:paryave temAM zrata pramANa te jJAnarUpa che temaja vacanarUpa che. arthAt svArtha ane parArtha barUpa che. nayajJAna ane pramANu jJAna-jo ke jJAna sAmAnyanI apekSAe eka che chatAM vizeSanI apekSAe bannemAM bheda che. nayajJAnamAM jJAtAnA abhiprAya anusAra vastu pratibimbita thAya che ane pramANa jJAnamAM vastu jevI che tevI pratibimbita thAya che. tethI pramANa sakalAdezI ane naya vikalAdezI kahevAmAM Ave che. nayajJAnane pramANa nathI mAnI zakAtuM tenuM paNa pUrvokta kAraNa che. - pratyakSa ane parokSa te pramANanA bhaMge che. je jJAna nizcaya ane vyavahAranaya banene avalambana kare che. te jJAnane pramANasAna kahe che. vyavahAra mAraphata (saviTha95) vastune jANatA jIvane yathArtha bedha prApta thAya che. arthAta AtmA vyavahArapUrvaka nizcayanaya para ArUDha thAya che. banne na bhinna bhinna svarUpavALI che. jyAre eka sAthe bane na maLI jAya che tyAre te pramANamAM svarUpa kahevAya che. pramANa vastunA sarva dharmone viSaya kare che. je jJAna pitAnA viSayane sArI rIte nirmaLarUpe jANe te jJAnane pratyakSa kahe che ane je jJAna sArI rIte spaSTa na jANe tene parAkSa jJAna kahe che. te hisAbe mati zrutajJAna parokSa che ane
Page #593
--------------------------------------------------------------------------
________________ 539 te netrAdi vaDe varNadine spaSTa jANe che. te hisAbe matidhRtajJAnane sAMvyavahArika pratyakSa paNa kahIe chIe. - matizruta jJAnane viSaya te ghaNe che paNa te ekaja seyane saMpUrNa jANI zakatuM nathI tethI parokSa che. avadhijJAna, mana:paryayajJAna viSaya, rUpI padArthone che. te potAnA viSayane spaSTa jANe che chatAM paNa te ekadeza pratyakSa jANe che. tenAthI amUrtika AtmAnuM jANapaNuM thatuM nathI. kevalajJAna sakala pratyakSa che (vizeSa tatvArthasUtrathI jANavuM). adhyAtma dvavyArthikanayanA daza bhedanuM svarUpa dravyArthikasyadazabhedAH // 497 // artha- adhyAtma dravyAkinayana daza bheda thAya che. (1) jemAM karmakRta upAdhi (karmanI baMdha, udaya, sattA) nI apekSA vinA kevaLa dravyanA svarupane grahaNa kare che. jemake - saMsArI jIvane siddhasamAna zuddhAtmA kahe tene karmopAdhinirapekSazuddhadravyArthikanaya kahe che. (2) utpAda, vyayane gauNa karIne kevaLa dravyanI sattA mAtrane grahaNa kare che. jemake - dravya nitya che. tene sattAgrAhaka zudhadravyArthikanaya kahe che. (3) bhedavika9pa karyA vinA ja je dravyanuM kathana kare. jemake - dravya pitAnA guNaparyAya athavA svabhAvathI abhinna hoya che tene bhedakalpanAnirapekSazudhdhadravyArthikaya kahe che
Page #594
--------------------------------------------------------------------------
________________ 540 (4) kakRta upAdhinI apekSA rAkhIne dravyanuM kathana kare che; jemake:- ka janita krodhAdi bhAvAnI apekSAe jIvane krodhI, mAnI ityAdi rUpa kahevuM tene kameApAdhisApekSa azdhadravyArthi naya kahe che. (5) utpAda ane vyayanI apekSA karIne je dravyanuM kathana karavAmAM Ave. jemake:- dravya ekaja samayamAM utpAda vyaya ane dhrauvya Atmaka che tene utpAdRvyayasApekSa azudravyArthi kanaya kahe che. (6) je eka kalpanAnI apekSA rAkhI dravyanuM kathana kare. jemake:AtmAne darzana, jJAna, sukha, vIyodi guNu hAya che tene panAsApekSaazudravyAkinaya kahe che bheda (7) samasta guNNA ane paryAyAmAM dravyane annayarUpathI grahaNa kare. jemake:- dravya, gu! paryAya svabhAvavALu hAya che tene anvayadravyAkinaya kahe che. (8) je peAtAnA dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI apekSAthI dravya nA astitvane grahaNa kare. jemake:- jIva dravya pAtAnA anaMta jJAnAdi guNNAnA samudAya rUpathI svadravya, peAtAnA asaMkhyAta pradezarUpa svakSetra, peAtAnA ( sa'sArApekSA ) anAdi anaMta ( abhavya ) anAdi sAMta ( bhavya ) ane sAdi anaMta ( siddhAtmA ) athavA sAmAnyapaNe sarva jIvAne anAdi anaMta te svakALa ane ( sa MsArAvasthAmAM ) paza(makArtti pAMcabhAve| tathA ( siddhAvasthAmAM) kSAyikAdi e
Page #595
--------------------------------------------------------------------------
________________ svabhAvanI apekSAe jIvadravya che. e pramANe badhA dravya upara lagAvavuM joIe, tene svadravyAdi(cituSTaya)grAhaka dravyAkinaya kahe che. (9) paradravyAdi catuSTayanI apekSAthI dravyanA nAstitva ne svIkAra kare. jemake- jIvadravya, pudgalanA varNAdi guNonA samudAyarUpa dravya, tenA saMkhyAta, asaMkhyAta, anaMta paramANu svarUpekSetra, anAdi anaMta pariNamana svarUpa svakALa ane acetanatva (mUrtika) Adi bhAvanI apekSAe nathI. tene paradvavyApada(catuSTaya)grAhakavyArthikanaya kahe che. 10 dravyanA aneka svabhAvamAMthI kaI eka mukhya svabhAvane grahaNa karI dravyanuM kathana karavuM. jemake - AtmA jJAnasvarUpI che jo ke AmAmAM jJAnAdi anaMta guge che te paNa jJAna guNanI mukhyatAthI tene jJAna svarUpI kahe) tene paramabhAvagrAhakadravyArthikanaya kahe che. adhyAtma paryAyArthika nayanA cha bhedanuM svarUpa paryAyArthikasya SaTabhedAH // 498 // artha - adhyAtma paryAyArthika nayanA cha bheda thAya che. (1) je sthUla AkArAdinI apekSA dravyanI anAdi nitya paryAyane grahaNa kare. jemake sumeruM parvata athavA caMdramA, sUryAdi pudgala nI sthala paryAya anAdi nitya hoya che. (joke samaye samaye temAMthI saMkhyAta, asaMkhyAta athavA anaMta paramANu Ave jAya che te hasAbe anitya (sUma)
Page #596
--------------------------------------------------------------------------
________________ 542 paryAyarUpa hovA chatAM paNa tene akRtrima padArthonI skUla paryAyanA AkArAdirUpa jene te banyuM rahe che tethI te anAdi nitya paryAya kahevAya che) tene anAdinitya paryAyArthikanaya kahe che. (2) sAdi ane nitya paryAyane grahaNa karI dravyanuM kathana kare. jemake - siddha paryAya sAdi nitya che ke anAdika saMbaMdhathI saMsAramAM paribhramaNa karato jIva kadI kAlibdhivaza samyakatvAdi prApta karI karmathI chuTI gaye; te hisAbe siddhAvasthA sAdi ane akSaya anaMta hovAthI arthAta jene kadI aMta thaze nahIM te hisAbe siddhaparyAya sAdi nitya hoya che, tene sAdinityaparyAyArthikanaya kahe che. (3) je sattAne gauNakarI mAtra utpAda, vyayarUpa dravyanI paryAyane grahaNa kare jemake - dravyanI paryAya samaye samaye nAza thatI rahe che tene anitya zudha paryAyArthionaya kahe che. (4) sattAnI apekSA rAkhIne dravyanI trilakSaNAtmaka arthAta utpAda, vyaya ane dhrauvya svarUpa grahaNa karavuM. jemake dravyanI pUrva paryAyane vinAza uttara paryAyane utpAda ane dravyapaNAthI dhrauvya svarUpa eka samayamAM trilakSaNAtmaka kahevuM tene nitya azuddha paryAyArthikanaya kahe che. (5) karmakRta upAdhithI rahita nitya zuddha paryAyane grahaNa kare. jemake zuddha siddha paryAya samAna saMsArI paryAya kahevI tene karmopAdhinirapekSanityazudhaparyAyArthikanaya
Page #597
--------------------------------------------------------------------------
________________ 543 (6) karmakRta upAdhionI apekSA rAkhI saMsArI jInI caturgati salbadhI anitya azuddha paryAyane ja grahaNa kare. jemake - saMsArI jIva janma ane maraNa kare che. tene anityaazudha paryAyArthikanaya kahe che. nayanuM svarUpa naigamasaMgraha vyavahArarjumUtrazabdasamabhirudvaivaMbhUtA nayAH // 499 // artha-nagama, saMgraha, vyavahAra, jusUtra, zabda, samabhirUDha, ane evaMbhUta ema sAta naya che. bhAvArtha-pUrvokata sAta niyAmAMthI prathamanI traNa naya dravyArthika (sakalAdeza) che. bAkInI cAra naya paryAyArthika (vikalAdeza) che. kaI keI AcAryo jusUtrane dravyArthikamAM mAnI che tenuM kAraNa e che ke, koI dravya, paryAya vinA rahetuM nathI. paryAya paryAyImAM abhinnatA che te hisAbe jusUtranayane dravyArthikanAM gaNI, paryAyArthikanayanA traNa bheda mAnela che. trAjusUtra ane evaMbhUta nayane kaI kaI AcAryo zabdanayamAM aMtarbhAva mAnI kula pAMcaja naya mAnavAmAM Avela che. chatAM viSaya bhedanI apekSAe sAta naya thAya che. je naya dravyanI mukhyatAthI padArthanuM jJAna karAve tene dvavyArthika naya kahe che. je naya dravyanA svarUpathI udAsIna thaI paryAyanI mukhyatAthI padArthanuM jJAna karAve tene paryAyArthika naya kahe che. naya zrutajJAna aMza che. na dvArA vastunA eka aMzanuM
Page #598
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAna thAya che. apekSAne paNa naya kahe che. jemake : keI apekSAe koI kathana mukhyathI kahevAmAM Ave che ane bIjI apekSAe anya kathana te samaye gauNa thaI jAya che. nayathI padArthanuM apUrNa jJAna thAya che. jemake padArthanA kaI eka dharmane athavA svabhAvane athavA paryAyane vA aMgane vA aMzane batAve che tene tya kahe che. ' pahelI cAra nAne arthanaya kahe che kAraNa ke tenuM lakSa padArtha tarapha che ane zabda, samabhirUDha, evaMbhUtane zabdanaya kahe che. kAraNake tenuM dhyAna zabdanI tarapha che. kaI kaI AcAryo tene vyaMjananaya kahe che. pramANa, naya, nikSepa, ane bhaMga te jJAnanA vizeSa che. te badhA vitarAga nirvikalpa samAdhigamya jJAyakabhAvamAM arthAt zuddhadravyArthika nayanI draSTimAM astitva nathI. parama samAdhi kALamAM zuddha jIvanI pratIti hovAthI ane nenI pratIti na hovAthI te bhUtAI nathI paNa abhUtAI che. abhedarUpathI samasta vastune grahaNa kare tene arthanaya kahe che, ane vartamAna kAlathI upalakSita vastumAM vAcaka zabdanA bhedathI bheda karavAvALI vyaMjana naya athaoNt zabdanaya che. zAstrIya dravyArthika nayanA traNa bhedanuM svarUpa : (1) nigamananekNgcchtiitinigmH nigama : vikalpa : tatra bhavanaigamaH nigama tene kahe che ke je eka vAta upara sthira na rahe paNa vikalpa uThate jAya arthAt saMkalpa mAtra grahaNa karavAvALA jJAnane
Page #599
--------------------------------------------------------------------------
________________ kanaigamanatha" kahe che. tenA traNa bheda che- atIta nagamanaya, anAgata naigamanaya ane vartamAna baigamanaya. dRSTAMta - bhUtakALanI vAtane vartamAnakALamAM saMkalpa karIne kahevuM. jemake Aja divALIne divase zrI vaddhamAna bhagavAna mokSa gayA che. te vacana che ke asatya che, kAraNa bhagavAnane mokSa : gayA aDhI hajAra varSa thaI gayA chatAM paNa vyavahAramAM atIta: naigamanayathI A vacana asatya nathI. dRSTAMta - je vAta AgaLa thavAvALI che tene vartamAnamAM kahevI. jemake zreNika rAjA tIrthakara che. teo thavAvALA che chatAM vartamAnamAM bhAvIne Are5 kare tene anAgata nigamanaya kahe che. dRSTAMta - kAryanI pUrNatA thayA vinA tene vartamAnamAM pUrNa kahI devuM. jemake kyAMka Aga lAgI hoya tyAre tene koIe pUchayuM, ke zuM dazA che? tyAre te kahevA lAgyuM ke sarvanAza thaI gayuM. tene vartamAna nagamanaya kahe che. sarvanAza thayA nathI paNa nAzane prAraMbha thai gaye che. te pramANe sarvatra lagAvI levuM joIe tene vartamAna baigamanaya kahe che. (2) saMgrahanaya:abhedrupenn vastusamUhaM saMgrahaNAti iti saMgrahaH , je abhedarUpathI padArthanA samUhane grahaNa kare tene saMgrahanaya kahe che. jemake "vyasattarUpa che." te sAmAnyamAM badhAM dravya
Page #600
--------------------------------------------------------------------------
________________ 546 AvI gayI. tenA be bheda che:- eka sAmAnyasa grahanaya ane bIjI vizeSasa grahanaya che. badhA dravyeA paraspara avirodhI che, tema kahevuM te sAmAnyasaMgrahanayanA viSaya che. ane badhA jIve paraspara avirAdhI che tema kahevuM te vizeSa saMgrahanayane viSaya che. jemake: jIvanuM lakSaNa upayoga che. temAM khadhA jIve AvI gayAM. kadravyamAM asaMkhyAta kAlANae AvI gayA, mUrtimAna aNumAM anatAna'ta paramANu AvI gayA tema jANavuM. vyavahAranaya : saMgraheNa gRhItArthasya bhedarUpatayA vastu vyavahRyate iti vyavahAraH saMgraharUpathI grahaNu karelA padArthonA vizeSa athavA bedarUpa vyavahAra jemAM karavAmAM Ave te vyavahAra naya che. tenA be bheda che:- eka sAmAnyavyavahAranaya. je sAmAnya sa Mgraha nayanA bheda kare. jemake: jIva, ajIva e bhedarUpa dravyA che. khIjI vizeSa vyavahAranaya che, je saMgraha nayanA vizeSamAM bheda kare. jemake: jIva saMsArI ane mukta ema e prakAre che. te vyavahAranayanA bheda prabheda karI zakAya. jemake: sa`sArI jIvA trasa sthAvara che. te pramANe bhedAbheda karatAM cAlyuM javuM tyAre paheluM vAkaya saMgrahanayanuM thaI jAya che. jemake: sa'sArI trasanA bheda karatA trasa saMgrahanaya thai jaze. tema AgaLa AgaLa jemAM bhaMga thAya te vyavahAra che ane bhagapUrvanuM alaga te saMgrahanayanA viSaya che,
Page #601
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstrIya paryAyArthikanayanA cAra bhedanuM svarUpa (4) gajavanayara RjuM praguNaM prAMjulaM sUtrayati taMtrayate iti RjumUtraM : je padArthanI vartamAna paryAyane grahaNa kare tene jusUvanaya kahe che. tenA be bheda che. eka sUmatra jusutranaya, je padArthanI ati sUkSma samayamAtranI paryAyane grahaNa kare che. te paryAyanuM kahevuM ghaNuM ja kaThaNa che. kAraNa ke tenuM kathana karatA pahelA sUkSama paryAya badalI jAya che, te paryAyane arthaparyAya kahe che. joke A naya vyavahAramAM AvI zakatI nathI, chatAM viSayamAtra batAvavI apekSAe ahIM jaNAvela che. jemake sarva zabda kSaNika che. bIjI skUlawjusUvanaya che je aneka samayanI sthAyI paryAyane grahaNa kare che. jemake manuSyAdi paryAyane tenA AyuSyanA udaya sudhI grahaNa karavI temAM bhUta, bhaviSya paryAyanuM grahaNa nathI. gAya kALI che, A regI che, dhanavAna che, vidvAna che Adi sthUla avasthAne jaNAve che. - urdhvatA sAmAnya te dravyarUpa che kAraNa ke badhI paryamAM sAdhAraNa rUpathI rahe che ane tiryakSAmAnya prati vyakti (ghaTa, paTa rU5) sadaza pariNAma lakSaNa vyaMjana paryAyamAM rahe che kAraNa ke sthala rU5thI kAlAMtaramAM rahevAvALI ane zabdathI saMketa gocara te vyaMjanaparyAya che. pUrvavartI paryAya jene viSaya nathI paNa zuddha eka samaya
Page #602
--------------------------------------------------------------------------
________________ 548 vatI vartamAnakAlIna arthapayoya mAtra te sUkSamatra suvanayane viSaya che. te sivAya tenI anya koIpaNa viSayamAM pravRtti nathI, ane vyaMjana paryAya te pUla RjusUtranayane viSaya che. 5 zabdanayAshbdaat vyAkaraNAva prakRtipratyaya dvAreNa siddhaH zabdaHzabdanayaH je vyAkaraNanI apekSAthI zabdone grahaNa kare athavA je vyAkaraNathI prakRti, pratyaya dvArA zabda siddha thAya tene zabdanaya kahe che. jemAM liMgadeSa, saMkhyAdeSa, kArakadeSa, kALadeSa, ekavacana, dvivacana, bahuvacana, sAdhanadeSa, puruSAdi upagraha denA vyabhicArene dUra karI padArthane grahaNa kare athavA jemAM vyAkaraNa Adine doSa na Ave tene zabdanaya kahe che. jemake strI mATe dArA, bhAryA, kalatra, traNe zabdo judA judA liMgavAcaka che. chatAM traNe ekaja strIne bodha karAve che. liMga apekSAe dArA te puliMgane zabda che, kalatra napuMsaka liMgano zabda che, bhAryA strIliMgano zabda che. chatAM vyAkaraNanI rItithI zabdanaya dvArA te barAbara che. te pramANe saMkhyAdi upara lagAvavuM joIe, tene zabdanaya kahe che. jo ke zabdanaya, samariDha ane evaMbhUta traNe ekaja bhedarUpa che. (juo jyadhavala pRSTha 235 vizeSArtha tathA dhavalakhaMDa 1 pRSTha 87) (6) samabhirUDhanayaH "nAnAryasamariphata sAhita" padArthamAM zabdano
Page #603
--------------------------------------------------------------------------
________________ 549 aneka artha thato hovA chatAM eka arthano ArUDha kare tene samabhirUDha naya kahe che. jemake zabdano artha: vAkaya, pRthvI, svarga, vANI, vaja, dizA, kiraNa, netra, jala che. chatAM ga zabdane samabhirUDha nayathI gAyane mATe ja vyavahAra karI zakAya che. zabda nayamAM vyAkaraNanuM dhyAna hatuM. jyAre samabhirUDhamAM zabdanA artha upara dhyAna apAya che. vyavahAramAM keinuM nAma rAkhavuM tene samabhirUDhanaya kahe che. jemake vaidarAja, pUjArI, rase Adi nAme manuSyane kahevuM athavA vaidapaNuM, pUjArIpaNuM, rasethApaNuM, na karavA chatAM te nAmathI pukAravuM tene samarihanaya kahe che. 7 evaMbhUtanaya :gvaMtriAdhAnA mUte tig sUtara vartamAnamAM jevI kiyA karate heya tevIja kriyAthI tene kahevuM tene evaMbhUtanaya kahe che. jemake vaidyapaNuM karatA vaigharAja kahevuM. pUjA karatI vakhate pUjArI kahevuM, tIrthane pracAra karatA tIrthakarane tIrthakara kahevA, tene evaMbhUtanaya kahe che. paNa janmasamaye tIrthakara kahevuM tene samabhirUDha naya kahe che. AtmalInamAM rahelA sAdhune sAdhu kahevuM tene evaMbhUtanaya kahe che. anya vakhate sAdhu kahevA tene samabhirUDha naya kahe che. cAlatI vakhate gAyane gAya kahevI tene evuMbhUtanaya kahe che paNa khAtI hoya, beThI hoya, tyAre gAya kahevI tene samaNirUDhanaya kahe che. upanAnA bhedanuM svarUpa (1) sadabhUtavyavahAranaya (2) asadabhUtavyavahAranaya
Page #604
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 (3) uparitAsadRbhUta-vyavahAranaya ema traNa prakAzanI upanaya che. (1) sadbhUta vyavahAra nayanA be bheda che:- eka zud sadbhUtavyavahAranaya ane trIjI azudh saddabhUta vyavahAra naya che. akhaMDa dravyamAM vA zuddha draSyamAM gugu guNI athavA paryAya paryAyInA bheda karavA jemake: siddhAtmAne kevalajJAna, darzana, sukha, vIryAdi guNA che, tene guNaguNI bheda kahe che ane siddhAmAnI zuddha siddhaparyAyanA bheda karavA te paryAyaparyAyInI apekSAthI che. tethI tene sadbhUtavyavahAranaya kahe che ane chadmastha jIvanAM matizrutajJAnAdi kSayApamika jJAna tathA sasArI jIvanI naranArakAdi payAya te azuddha draSyamAM guNaguNInA athavA paryAyaparyAyInA bheda karavA tene azud saddabhutavyavahAranaya kahe che. (2) asahbhUtavyahAranaya nA traNa bheda che:- pahelI svAti a. vya. naya khIjo vijAti a. nya. naya trIje svAti vijAti. a, vya. naca che. jemake:- (1) paramANune kAyavAna bahupradezI kahuvA. jo ke vartamAnamAM te eka pradezI che chatAM paNa temAM maLavAnI zakti che te hIsAbe eka jAtimAM bahu pradezIpaNAnI apekSAe svajAti a nya. naya kahe che. (2) eka jAtinA Aropa bIjI jAtimAM karavAmAM Ave. jemake: matijJAnane mUrta kahevuM, joke matijJAna amUrti ka AtmAnA vizeSa guNa che te karmAMnA kSayApazamathI amUrtika che; chatAM paNa vijAtinA ArApathI matijJAnane mUrta kahevuM te
Page #605
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa vijAti. a. vya. naya nuM AtmAmAM che tema chatAM jJAnane kahevuM tene svAti, vijAti. kahe che. kathana che. (3) kharekhara jJAna, jIva, ajIva zeyamAM che ema asa. 5. naya nuM kathana vijAti asadbhUta vyavahAranaya nA nava bheda che (1) dravyamAM drazyanA samAropa (2) dravyamAM guNunA Azapa (3) dravyamAM paryAyane Apa (4) guNumAM guNanA ArApa (5) guNumAM dravyanA AreApa (6) guNamAM paryAyanA AreApa (7) pAcamAM poyaga Aropa (8) paryAyamAM guNanA ArApa (9) pAcamAM dravyanA AreApa karavA ema nava bheda thAya che. jemake:- caMdranA bimbane candra kahevA te svajAti paryAyamAM svajAtine AreApa kahevAya, matijJAnane mUti ka kahevuM te vijAti guNamAM vijAti guNanA AreApa, jJAnaneA viSaya chatra * ajIvane jJAna kahevuM temAM sajAti vijAti dravyamAM, sajAti vijAti guNanA Arepa, paramANune bahupradezI kahevA tyAM svajAtidravyamAM sajAti vibhAvaparyAyanA AreApa, jJAnane jIva kahevA te svajAti guNamAM dravyanA ArApa, samyaktvaguNu hAvA chatAM temAM paryAyane Aropa karI guNunA vyavahAra karavA, samyagdarzananI paryAyamAM guNane AreApa karavA, siddhaparyAyane dravyamAM Apa karavA, matijJAnAdi paryAyamAM jJAnAdi paryAyanA ArApa karavA, ema jANavuM. (3) upacAratAsAtavyavahAranayanA traNa bheda che :
Page #606
--------------------------------------------------------------------------
________________ pahelo bheda svajAti upa0 a vya naya bIje vijAti upara a cara naya trIje svajAti vijAti upa0 a vya0 naya che. dRSTAMta - strI putrAdi mArAM che. te jIvanI svajAtimAM mAnyatA karavAmAM AvI che. te kharekhara juThI che tethI te upacarita che. vastrAbhUSaNa suvarNa ratnAdi mArAM che tema kahevuM te vijAtimAM upacarita che. deza, rAjya, durga Adi mArAM che, tema kahevuM te savajAti vijAti mizra upacarita che. vizeSArtha- jene abhedarUpa viSaya che tene nizcayanaya kahe che ane jene bhedarUpa viSaya che tene vyavahAranaca kahe che. nizcayanayanA be bheda che (1) zanizcayanaya ane (2) azudhi. nizcayanaya che. temAM je nirupAdhika guNaguNIne abhedarupa grahaNa kare tene zuddha nizcayanaya kahe che. jemake - jIva kevaLa jJAnasvarUpa che. ane je saMpAdhika guNaguNane abhedarUpa grahaNa kare tene azudhi nizcayanaya kahe che. jemake - jIva matijJAna svarUpa che. vyavahAranayanA be bheda che eka sadabhUtavyavahAranaya ane bIje asaddabhUtavyavahAranaya che temAM je eka padArthamAM gugaguNane bhedarUpa grahaNa kare che tene sadbhuta vyavahAranaya kahe che. tenA be bheda che -eka upacaritasadabhUta vyavahAranaya ane bIjI anupacaritasadabhUta vyavahAranaya che. je sevAdhika guNaguNIne bhedarUpa grahaNa kare che tene upacaritasadabhUta.
Page #607
--------------------------------------------------------------------------
________________ pA vyavahAranaya kahe che jemake:- jIvanA matijJAnAdi guNa che. ane : je nirupAdhika guNu guNIne bhedarUpa grahaNa che tene anupatisaddabhUta vyavahAranaya kahe che. jemake:- jIvanA kevaLajJAnAdi guNa che. je bhinna padArtha ne abhedarUpa grahaNa kare che tene asadUbhUta vyavahAranaya kahe che. tenA be bheda che. eka upacaratAsabhRta vyavahAranaya ane bIjo anupacaratAsa bhUta vyavahAranaya. temAM je saMzleSa rahita vastune abhedyarUpa grahaNa kare tene uparitAsabhRta vyavahAranaya kahe che. jemake:-vastrAdi (nAka) mArAM che. ane je saMdveSa rahita vastune alepa grahaNa kare che tene anuparitAsa bhUta vyavahAranaya kahe che. jemake:- zarIra (ka) mArUM che. joke uparanA cha bheda keAi AcAye adhyAtma saMbadhamAM sa'kSepathI kahela che. paNa te cha bheda zuddhanizcayanaya bheda vikalpa nirapekSa zuddha dravyArthi ka nayamAM tathA azuddha nizcayanaya kapAdhi sApekSa azudhdhadravyArthika nayamAM garbhita che. uparita sadbhUta vyavahAra naya te azuddha sadbhUta vyavahAra nayamAM ane anuparita sadbhUta vyavahAra naya te zudhdha sadbhUta vyavahAra naya mAM gati che. vaLI anupacirata ane uparita sadbhUta vyavahAranaya khanne upacarita ( uparitAsadbhUta ) vyavahAra naya mAM garbhita che, ema jANavuM. (vizeSa jainasiddhAnta darpaNa pRSTa 35, sarvArtha siddhi, AlApapaddhati, nayacakra, yaMdhavala ane dhavalakhaMDa pRSTa 84-90 mAM jovuM)
Page #608
--------------------------------------------------------------------------
________________ sArAzA-sAmAnya dharmane viSaya karavAvALI dravyArthika naya che ane vizeSa dharmane viSaya karavAvALI paryAyArthika naya che. temAM saMgraha ane vyavahAranA bhedathI dravyArthika naya be prakAranI che. je abhedane viSaya kare che te saMgrahAya che. ane je bhedane viSaya kare che te vyavahAranaya che. te banne naya dravyArthika nayanI kramaza: zuddha ane azuddha prakRti che. jyAM sudhI dravyane abhedarUpathI grahaNa kare che tene zuddha kahe che ane dravyane bhedathI grahaNa kare che tene azuddha kahe che. athavA dravyamAM dravyabheda athavA sattA bheda kare che tyAMsudhI dravyArthikanayanI azuddhaprakRti che. paNa vastumAM kALakRta bhedanI pradhAnatA paryAyArthika nayane vibhAga (avatAra) thAya che. jemake jIvanA bheda saMsArI ane mukta ajIvanA pudgala dharma adharma, AkAza, ane kALa e pramANe pAMca bhedarUpa grahaNa te dravyabheda, athavA sattA bheda tene vyavahAranaya kahe che ane te kavyAkinayanI azuddha prakRti che. | RjusUvanaya te paryAyArthika nayane mUla AdhAra che ane zabdAdina te RjusUtranayanI zAkhA-upazAkhA che. paryAyArthikaneyanI apekSAe padArthamAM utpanna ane nAza thAya che kAraNa pratyeka dravyamAM pratikSaNa navI navI paryAyanI utpatti ane pUrva pUrva paryAyane nAza thAya che. paNa dravyArthikanayanI apekSAe dravyano kadI nAza thatuM nathI temaja tene utpAda paNa thatuM nathI. sadAkALa sthiti svabhAva rahe che. pratyeka padArthamAM upAda vyaya be prakAre thAya che eka svanimitta ane bIjuM paranimitta che. dravyamAM Agama pramANathI anaMta agurulaghu guNanA avibhAga praticcheda mAnela che. + ha .
Page #609
--------------------------------------------------------------------------
________________ 55 je SaTa guNu hAnivRddhi rUpathI niraMtara pravartamAna rahe che te hIsAme svanimittotpAda vyaya thayA kare che. te pramANe paranimittathI paNa dravyamAM utpAda vyayaneA vyavahAra karavAmAM Ave che. agrAyaNI pUmAM AcArye sAtasA sunaya ane du yAnuM varNana lakhela che. (jIe jayadhavalA khaMDa 1 pRSTa 140.) nikSepanuM svarUpa. nAmasthApanAdravyabhAvatastannyAsaH // 500 // artha:- nAma nikSepa, sthApanA nikSepa, dravya nikSepa ane bhAvanikSepa ema nikSepanA cAra bheda che. bhAvArtha:- pramANu ane nayAmAM dravyane AropaNa karavuM tene nikSepa kahe che. padmomAM cAra prakAranA vyavahAra jagatamAM pracadvita che temAM (1) pahelA prakAranuM saMkSepamAM kathana evuM che ke, kAi padAtha mAM guNu, jAti, svabhAvanI apekSA karyA vinA kAi nAma rAkhI devuM. jemake: koi bALakanuM nAma sUryasiMha rAkhI devAmAM Ave paNa te bALakamAM siMha ke sUryanA ekapaNa gu nathI. mAtra lAka vyavahAra mATe nAma rAkhavAmAM Ave che, tenu nAma nAnikSepa che. temAM pUya pUjya buddhi thatI nathI. (2) kAI kASTa, pASANu, miTTi AdimAM sthApanA karI eve bhAva thAya ke A teja che: arthAt citra, mUrti Adi dekhatA manamAM tenA guNeAmAM bhakita, Adara bhAva pragaTa
Page #610
--------------------------------------------------------------------------
________________ che tene sthApanA nikSepa kahe che. jemake zrI pArzvanAtha bhagavAnanI dhyAnAkAra pratimAne jotA temAM ata svarUpanA AkAranI bhAvanAthI bhakti utpanna thavI tene tadAkAra sthApanA kahe che. sataraMja AdimAM ghaDeUMTa, vajhIra, bAdazAha, hAthI AdinA AkAra vinA kalpanA karavI tene atadAkAra sthApanA kahe che. sthApanA nikSepamAM pUjya apUjya mAnApamAnane bhAva thAya che, jemakeH mAtA, pitA Adine pheTo jotA pUjya bhAva thAya che. cora, DAku Adine pheTe letA apUjya bhAva thAya che. (3) bhUta, bhaviSya kALa saMbaMdhI anupasthita avasthA ne vartamAnamAM na hovA chatAM temAM Aropa karI kahevuM tene dravya nikSepa kahe che. jemake: arihaMta bhagavAnane siddha kahevA, zrI kRSNa athavA zreNikanA jIvane tIrthakara kahevA, mahAvIra svAmI siddha hovA chatAM pUrva siMha, bhIla Adi paryAyathI kahevuM te dravya nikSepa che. dravyamAM anaMta paryAya thaI cukI che ane anaMta thavAvALI che tene Aropa vartamAnamAM karavAmAM Ave tene dravya nikSepa kahe che. e pramANe sarvatra jANI levuM joIe. naigamanaya ane dravya nikSepane viSaya samAnarUpa mAluma paDe che chatAM banne eka nathI. naigamanaya jJAnAtmaka che. arthAta jANavAvALe che ane dravya nikSepa yAtmaka che arthAt padArthanI avasthArUpa che tethI jANavAyegya seya (viSaya) rUpa che. temAM
Page #611
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 557 pheya jJAyaka athavA viSaya viSayIno saMbaMdha che tethI banne eka nathI. e pramANe nAma, sthApanA ane dravya nikSepa traNe dravyArthika nayanI apekSA rAkhavAvALAM che. AgaLamAM thavAvALI payoyane grahaNa karavA sammukha dravyane dravyanikSepa kahe che. athavA vartamAna paryAyanI vivakSAthI rahita ane bhUta athavA bhaviSya paryAyanI vivakSAthI dravyane ja dravyanikSepa kahe che. tenA Agama dravya nikSepa ane AgAmadravya nikSepa evA be bheda che. Agama, siddhAMta, ane pravacana te badhA ekAryavAcI Agama nikSepa che ane tenAthI bhinna padArthane noAgama dravya nikSepa kahe che. vartamAnamAM zAstrapravacananA upayogathI rahita jJAtAne Agama dravya nikSepa kahe che. jemake sudarzana merunA svarUpanuM nirUpaNa karavAvAlA kyasAra graMthane jANavAvALe puruSa je kALamAM sudarzana merunA kathanamAM upayukta nathI te kAlamAM te jIvane sudarzana merune Agama drazya nikSepa kahe che. neAgamadravyanikSepanA traNa bheda che (1) jJAyaka zarIra (2) bhavya athavA bhAvi (3) tadvayatiriktaneAgamadravyanikSepa che. nikSepya padArtha (tadviSayaka) ne nirUpaka zAstranA anupacukata (upayoga rahita) jJAtAnA zarIrane jJAyaka zarIraneAgamadravyanikSepa kahe che. jemakeH jIvapadArthanuM prarUpaNa je zAstramAM che te zAstranA anupayukta jJAtAnA zarIrane jIva kahe tene jJAyakazarIraneAgamavyanikSepa kahe che. te zarIranA bhUta, bhaviSya, vartamAna traNa bheTa che. je zarIrane cheDI jJAtA
Page #612
--------------------------------------------------------------------------
________________ 558 Avyo tene bhUtazarIra kahe che, je zarIrane jJAtA AgAmI kALamAM dhAraNa karaze tene bhaviSya zarIra kahe che ane jJAtAnA vartamAna zarIrane vartamAna kahe che. bhUta zarIranA traNa bheda che (1) yuta (2) cAvita (3) tyakta. je zarIra pitAnI AyapUrNa karIne chuTe tene mRta kahe che. je akALa mRtyu dvArA zarIra chuTe te vita che ane je zarIra saMnyAsa maraNathI chuTe tene tyakata kahe che. tyakta zarIra traNa prakAranA thAya che(1) prApagamana (2) IginI (3) bhakta pratyAkhyAna maraNa che. bhaktapratyA khyAnanA traNa bheda che- jaghanya madhyama, utkRSTa tadadhyatirikatane Agama dravya nikSepanA be bheda che (1) karmAta dvayatirikatane Agama dravya nikSepa ane (2) karmatada tirikatane Agama dravya nikSepa che. darzana vizuddhi Adi sela prakAranA tIrthakara nAmakarmanA kAraNathI jIvanA pradeza e baMdhAela tIrthakara nAmakarmane kametadvayatirikataneAgama dravya nikSepa kahe che. ane karma ta6vyatirikatane Agama dravya nikSepanA be bheda che - (1) laikika karma tadravyatirikatane Agama dravya nikSepa ane (2) lekettara nekarma tadravyatiritane Agama dravya nikSepa che. temAM laukikanA sacitta, acitta, ane mizra ema traNa bheda che ane kettaranA sacitta, acitta ane mizra ema traNa prakAre bheda che (AnuM vizeSa varNana dhavala khaMDa 1 pRSTha 12 thI 30 mAM joI levuM)
Page #613
--------------------------------------------------------------------------
________________ paTa (4) je dravyanI je avasthA vartamAnamAM hoya tene teja pramANe mAnavI tene bhAvanikSepa karyo che jemake rAjya- kartAne rAja kahe, svAmInubhava karatAne samyakatvI kahe, tIrtha pracAra karatI vakhate tIrthakara kahe, siddhAvasthAmAM AtmAne siddha kahe, nArakIne nArakI AdirUpa samajavuM. bhAvanipakSenA be bheda che (1) AgamabhAvanikSepa (2) AgamabhAvanikSepa che. jJAtAne AtmA je samayamAM pitAnA jJAtaviSayamAM upayukta hoya tyAre ja tene jJAtA kahe athavA rAja karate rAjAne rAjA kahe te Agama bhAva nikSepa che. ane jJAtAne AtmA je samayamAM pitAnA jJAta viSayamAM upayukata hoya te samayamAM tenA zarIrane jJAtA kahe athavA rAjAnA zarIrane rAjA kahe ke tene Agama bhAvanikSepa kaDe che. te paryAyArthikanayanI : - apekSA rAkhe che. sArAMza - padArtha nAma, sthApanA, dravya ane bhAva nikSeparUpa hoya che. te nikSepane je jJAnathI jANavAmAM Ave che tene naya kahe che, naya jANavAvALI che ane nikSepa jANavAyegya che. naya viSaya karavAvALI che ane nikSepa te nayane viSaya che. nAmanikSepa samabhirUDha nayane viSaya che. sthApanA nikSepa jusUvanaya tathA evabhUtanayane viSaya che kAraNa ke te kaI paNa paryAya athavA kAryanuM jJAna sAkSAt vartamAnamAM karAve che. dravyanikSepa naigama nayane viSaya che. kAraNake te dravyamAM bhUta, bhAvI paryAyane saMkalpa vartamAnamAM karavAmAM Avela che ane bhAvanikSepa jusUtra 'tathA evaMbhUta nayano viSaya che.
Page #614
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAtabhAnuM svarUpa saptAnAM bhaganAM vAkyAnAM samAhAraH samUhaH saptabhaGgI // 501 // artha- sAta vAne je samUha che tenuM nAma saptabhaMgI che. bhAvArtha- sAtabhaMgane ajIva evA ghaTa upara ane jIva evA cetana upara nIce pramANe lagAvI zakAya che. (1) jIva ciMtanya svabhAvanI apekSAe nitya che (2) jIva utpAda vyaya svabhAvanI apekSAe anitya che (3) je bane tene sAthe kahevAmAM Ave te jIva nitya paNa che anitya paNa che. (4) je eka samayamAM ane vAtane kahevA mAMge te kahI zakAtuM nathI, tethI jIva avaktavya che (5) joke eka samayamAM kathana apekSA jIva avaktavya che te paNa nitya avazya che (6) jeke avakatavya hovA chatAM jIva anitya paNa che (7). joke avakatavya che chatAM paNa ekaja samayamAM jIva nitya anitya ubhayarUpa che. ema puNya pApa Adi sAta taLe upara lagAvI zakAya che. syAta zabda lagAvavAthI koI deSarUpa bAdhA utpanna thatI nathI. . (1) sthApita ghara kathaMcit ghaTa che. (2) yAtrA dara kathaMcita ghaTa nathI. (3) dayAdita nAhita 6 ghaTa kathaMcita ghaTa che ane kathaMcita nathI. (4) cAratho ghaTA kathaMcita ghaTa avakatavya che. (5) vArita kAvattA ghaTA kathaMcit ghaTe che ane avaktavya che. (6) yAtrAhita pAvara : kathaMcit nathI ane avakatavya ghaTa che. (7) yAti jAti rAvAyazca ghaTaH kathaMcit che, ane nathI, e astinAstirUpa avakatavya ghaTa che.
Page #615
--------------------------------------------------------------------------
________________ pA padArtha svadravya, kSetra, kALa, bhAvanI apekSAthI astitva (bhAvarUpa) che. ane paradravya, kSetra, kALa, bhAvanI apekSAthI nAstitva (abhAvarUpa) che. jIvamAM jIvapaNuM che paNa ajIvapaNuM nathI. padArtha peAtAnA bya tathA guNAnI apekSAe nitya che paNa paryAyanI apekSAe anitya che. padArtha eka akhaMDa guNusamudRAyarUpa hovAthI ekarUpa che. ane bhinna bhinna guNeAnI apekSAe anekarUpa che. ema varAdhI e dhameti batAvavAne mATe sAta bhaMga jarUrI che. saMzayanA bheda sAta prakAre thAya che ane saMzayanA viSayabhUta dharmanA bheda paNa sAta prakAranAja DAya che. koi paNa praznakartAnI kAi vastu pratye jANavAnI icchA thAya teA te IcchAonA bheda paNa sAta prakAre thAya che. vaLI sAta bhaMgathI vastune ke vastunA koi eka dhamane kahevAmAM Ave te temAM avyApti, ativyApti ke asaMbhava doSa thatA nathI (vizeSa varNana saptabhaMgI taraMgiNI graMthathI jANavuM.) mAnavajIvananuM durlabhapaNu A saMsArI jIvane nigeAdathI nIkaLI ephendriya sthAvara thayuM pachI vikalendriya trasa thavuM, vikalendriyathI pacendriya thavuM, pacendriyamAM paNa sainI thavuM, sainImAM paryApta thavuM, paryApta thayA pachI uttama deza, kula, rUpa, indriyAnI nipuNatA, khAdhA rahita mATuM AyuSya, zreSTha buddhipaNuM, sAcA dharmanuM sAMbhaLavAnuM malavuM, samajavuM, dhAraNa karavuM kaThaNa che. dhAraNA thayA pachI zraddhAna thavuM,
Page #616
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMyamane lAbha tha, viSaya sukhethI vairAgya , krodhAdi kaSAyathI bacavuM, tapanI bhAvanA thavI, aMtamAM samAdhi maraNa thavuM Adi uttarottara vAte malavI ghaNI ja durlabha che. kAraNa tenA virodhI mithyAtva, pacendriyanA viSaye, kaSAya, pitAnI prasiddhi, pUjA, lAbha, bhegenI icchArUpI nidAnabaMdha Adi vibhAva pariNAmenI A saMsAramAM ati prabaLatA che tethI samAdhibhAvane ratnatrayanI ekatArUpa Atmika bhAvane eka bIjAthI mahAna durlabha samajI samAdhi lAbhane avasara male tyAre pramAda karo egya nathI. ityayi durba bharupAM bodhilabdhva yadipamAdI syAt / saMmRti bhImAraNye bhramati vakAro naraH suciraMH // 502 // artha- jyAre ATalI kaThinatAthI ratnatrayane lAbha thAya che tyAre evA lAbhane pAmyA pachI pramAdI thaI viSayAdinA vazamAM paDI ratnatrayarUpI Atmika dharmane lAbha karato nathI. te bicAre bheLa mANasa A bhayAnaka saMsArarUpI vanamAM ghaNe kALa bramaNa bhAvArtha- jIvane pUrvokta badhI anukULa sAmagrI ghaNA puNyanA gathI prApta thAya che. tema chatAM paNa te viSayakaSAyamAM rata. thaI amUlya avasarane nakAme gumAvI Ape che. tethI zrIguru upadeza Ape che, ke he bhAI! tuM tArA AtmAnI zuddhinA yatnamAM pramAdI na thA. mokSamArga svarUpa zrI jinavANunA abhyAsathI rUDA prakAre jANI, nizcaya ratnatrayanI bhAvanA bhAvate vyavahAra
Page #617
--------------------------------------------------------------------------
________________ 563 ratnatrayamAM tAre pravartana karavuM yAgya che. trayanI pUrNatAnI nikaTatA Ave che tyAre svayaM chuTI jAya che ane A jIva chuddha dhArI paramAtmA thaI jAya che. mATe sabhyAtmAoe potAnA kalyANanA paMtha cukavA na joIe. kAraNa ratnatrayanA pratApathI ja nirvikalpa samAdhinA lAbha thAya che. te avasara cukayA pachI pAchA maLavA ghaNA ja du bha che. mAnavatAnuM sArthakapaNu jyAre nizcaya ratnavyavahAra Alabana pAriAmika zALanA ;. prathama jIve parigrahanuM paramANu karavuM joie jethI anAdinA saMskAra chuTatA jAya che. tyArabAda indriya nirodha karavA jethI indriyA peAtAnA viSayAmAM bahAra laTake che te zakAya che. tyAra khAda yathAzakita tapa sAdhanA karavI ane vadhAremAM vadhAre samaya zubhAyacAgamAM rAkhavA sakhta puruSArtha karavA joie.. samyaka tapa sAdhanAthI pariNAmamAM zAnti Avaze. labdhinA purANA saMskAra nAza karavA satata svAdhyAyamAM upaceganI zuddhi karavI, temAM upayoga thAke tA pUjA, bhakti, ekAMtavAsamAM sAmAyikAdi karavI pAtAnA AtmAne niMdavA, haThAgrahunA sarvathA tyAga karavA; jethI kaTu pariNAma chUTI saraLa pariNAma thaze. gadA ( sa`skAra ) vicAra chuTI Atmika vicAra Avaze. svAdhyAyathI svaparanuM (lejJAna ) jJAna khIlaze. vadhAre saMsArI jIvAneA soMga karavA nahIM, dharmAtmAAnA saMga karavA. Arthika piisthati sArI (jIvana bharaNu) hAya tA vadhAre lAbha mATe samayanA duru yAga na karatA Atma ciMtavanamAM gALavA. ema nathI ke cAvIsa kalAkamAM ekAda kalAka
Page #618
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjA, svAdhyAya arthAta pravacana (vyAkhyAna) sAMbhaLI lIdhuM alaMghaNe dharma (puNya) thaI gayo ane trevaza kalAka sudhI pAMca prakAranA mukhya pApamAM pravRtti rAkhavI te te haju kaMI - saMmeye jaM nathI. sAcA svAdhyAyathI pApabhIru thAya arthAta saMgraha kheMcI chetarapIDI, kapaTa, corI, asatya, vizvAsaghAta Adi - labdhinA pAparUpI kharAba saMskAra na chuTatA hoya te svAdhyA. yAdithI AtmAne kaMI lAbha nathI. prathama pAparUpI saMskAro chuM bhavabhIrU thAya, sArA saMskAra bhAra toja jIvane lAbha thayo kahevAya. te pitAne AtmA svayaM jANI zake che ke mArA AgaLanA pariNAmethI vartamAna pariNAmomAM zAnti che athavA sadAcaraNarUpa che, tevA saMskAra AvyuM jIvamAM udAsInatA, saraLa, bhadra pariNAma satata puruSArthathI Ave che. anAdinA saMskAra kSaNabharamAM nAza thatA nathI paNa satata puruSArtha karate rahe te nAza thAya che. - pitAnA putra putrAdi, parigraha saMgraha karavA pAchaLa motane bhaya cheDIne gALe che teTale samaya AtmAnI siddhi mATe kare te avazya Atmika sukhanI vinA saMzaya prApti kare. e pramANe jIvana zu ganuM nimitta pAmI sattAnA karmonA pApa rase sukAya che puNya rasa paDatA jAya che. e pramANe satata prayAsa cAlu rAkhatA jJAnanI vRddhi paNa sUkSamatAne pakaDatI thaze. tAva vicAramAM upaga he pAdeyarUpa pariNamana karate karate - kirvikalpatAne sthiratA pAme che. arthAt rAga dveSa (ITAnisTa) rUpa pariNamate nathI. (kAya che) tema karatAM karatAM jIvane anAyAse acitya pariNAmanI prApti thatA aMtarmuhUrtamAM samyagdarzana prApta thAya che. sanA samaya karavA mAM prApti ane pAra avazya Arile samaya
Page #619
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvanAne upAya ane tenuM phela je jIva pUrvokta prakAre bhedajJAnane prApta karI bhayAnaka saMsAranuM mULa, samasta puNya, pApa, sukha, duHkhane sarva prakAre (atizaya karIne) tyAge che te bhavya jIva sarvasukhomAM zreSTha evA avinAzI AnaMda sukhane prApta kare che. tethI buddhimAna prANIoe parigrahane Agraha (haTha) tyAgI tathA deha pratye upekSA arthAta zarIra pratyene neha cheDI udAsIna thaI nirAkula caitanyamAtra zarIranIja bhAvanA karavI, jethI zubha-azubha sakala rAga dveSa mahine vidhvaMsa thAya che. arthAta mehane jaDa mULathI uccheda (nAza) thAya che. ane zreSarUpI jaLathI bharela mana rUpI ghaDAnA phuTI javAthI, pavitra, zreSTa, jJAnarUpI ti sarva upAdhirahita, nitya, udayarUpa, pragaTa thAya che. te ti kevI che? | bhedavijJAnarUpa vRkSanA sAcA phaLarUpa che. jagatamAM maMgalarUpa A jJAnatine huM namaskAra karuM chuM. A AtmAnuM svAbhAvika sahajajJAna je AnaMdanA vistArathI paripUrNa che, mokSAvasthAmAM pragaTarUpa che evuM sahajajJAna sadA jayavaMta rahe. kevuM che te sahajajJAna, sarva bAdhAo rahita pragaTa AtmAnI sahaja avasthA che. AtmAnA aMtaraMgamAM pragaTe che, eja amAruM svarUpa vaibhava che. sArAMza - bhavya e pitAnA AtmAne nizcaya pitAnA paramAtmasvarUpa upagamAM jamAvI dhyAna karavuM joIe (svarUpa jJAna kahe athavA AtmijJAna kahe te ekaja che.) te ja nirAkula
Page #620
--------------------------------------------------------------------------
________________ AnaMdane sAkSAta devAvAlo che. jyAre A aMtarAtmA puNya, pApa, sukha, duHkha parigrahAdi bhAvathI dharavatI nija bhAvanuM manana kare che tyAre te bhedajJAnanuM suMdara phala jagatane maMgala dAyaka, AnaMdasvarUpa, parama pavitra jJAnatine pragaTa karI dekhADe che. huM sarvathA zuddha caitanyamaya chuM ema jANa nirvikalpa che thAya che. Aja dazA mArA sahajajJAnanA sAmrAjyanI che, ane huM ja tene svAmI chuM. eja bhAvanA (kRtajJAnAvaraNa karmane kSapazama te labdhi che temAM upayeganuM joDavuM te bhAvanA) A jIvane guptapaNe zuddhasvabhAvane pragaTa karatI jAya che. te kAraNe sarva kAryane tyAgI A svarUpa bhAvanArUpI ramaNIya vanamAM ramavAno upAya karavA egya che. te ja mAnavanuM kartavya-sArthakatA che. - zaMkAkAra- he bhagavaMta! karma te jaDa bicArA (acetana). mUrtika che. te cetana amUrtika AtmAne zuM karI zake? "tene AcArya bhagavAna javAba Ape che." karmanI agAdha zakti naivaM yato'nabhijJAsi pudgalAcintyazaktiSu / pratikarma prakRtyAyairnAnArupAsu vastutaH // 503 // artha- AcArya zaMkAkArane kahe che ke he bhAI ! tuM hajI pugalanI acitya zaktionAM viSayamAM bilakula ajANa cho. tuM nathI jANatA ke dareka karmamAM prakRti, pradeza, sthiti, anubhAga Adi aneka rUpathI phaladAna zakita bharI che. .
Page #621
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAvAgyAra pa jarmanAkura saLArA | vAghAta rAmAnaM durvA nivinA vijhA artha - upayukta kathanane sArAMza e che ke saMpUrNa karmone udaya eka kSaNa mAtramAM vAthI thavAvALA AghAta (sTeTa) nI mAphaka AtmAne pIsI nAkhe che. A karma ghaNuMja kaThinatAthI dUra karavAmAM Ave che. vyAkulaH sarvadezeSu jIvaH karmodayAddhRvam / bandiyogAdyathA vAri taptaM sparzovalabdhitaH // 505 // artha- je pramANe agninA sparzathI pANI khalakhalakhalakhala kare che te pramANe A jIva paNa karmonA udayathI saMpUrNa pradezAmAM niyamathI vyAkula thaI rahela che. sAtA'sAtodayAduHkhamAstAM sthUlopalakSaNAt / sarvakarmodayAghAta ivAghAtazcidAtman // 506 // artha- sAtavedanIya ane asatAvedanIyanA udayathI dukha thAya che. A kathana te moTI rItithI che, paNa saMpUrNa karmone udaya jIvAtmAne vajAnI ceTanI mAphaka AghAta pahoMcADe che. vAta karo paMdarapAbita ___ vAtavyAdheryathAdhyakSa pIDayante nanu sandhayaH // 507 // - artha- je pramANe vAyurogathI gaThaNa, kamara AdinA mahela
Page #622
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa hADakAMo du:khe che te pramANe karmanA AghAta badhA Atma pradezeAmAM duHkha Ape che. kA vi apuvvA dIsadi puggaladavvassa erisI satI / kevaLaNANasahAo viNAsido jAi jIvassa // 508 // artha:- pudgala dravyanI kAI evI apUrva zakti dekhIe chIe ke je jIvane! kevaLajJAna svabhAva che tenA paNa A zakti nAza kare che. bhAvArtha:- jIvanI anaMta zakti che temAM eka kevaLajJAna zakita evI che ke tenA vyakata prakAza thAya tyAre badhA padArthone eka samayamAM jANe che evI zakitane paNa pudgala nAza kare che athavA vyakta thavA detI nathI evuM A pudgalanuM kArya mahAna mahAtmya che. vizeSAH- AtmA eka dravya che, tenA anata guNu che, tenA asaMkhyAta pradeza che, eka eka pradeza para anaMta kAma Nuva NA che, eka eka vaNA viSe anaMta anaMta puddagala paramANu che, eka eka paramANumAM anata guNA che. te hisAbe ana tAna'ta pudgala pradezAthI gherAelI evI saMsArAvasthita jIva dravyanI sthiti che. arthAta eka jIva yanA anatAna ta duzmana te vye ana tAnata, guNe anaMtAnaMta, pradeze ana'tAnata ! te zuM vAtuonA taDAkAthI nAza thaI jaze? athavA peAtAnA prabhAva (dAna zakita) cheDI deze, tenA jarA zAMta citte vicAra karavA ceAgya che. huM bhavya ! temAM jIvane anate puruSArtha karavA rahe che
Page #623
--------------------------------------------------------------------------
________________ te vinA AtmA pitAnA dhyeyane (nirvANane) prApta karI. zakatA nathI. karmANi dRDhaghanacikaNAni gurukANi vajrasamAni / jJAnavicakSaNaM jIvaM utpathe pAtayanti tAni // 509 / / artha-jJAnAvaraNadi karma jJAnAdi guNathI catura evA jIvane khoTA mArgamAM dAkhala kare che. kevAM che te kama? balavAna che, ghaNuM che. nAza karavAmAM azakya che tethI te cIkaNA che, bhArI che, ane vajanI samAna abhegha che. bhAvArtha - A jIva eka samayamAM lokAlekane prakAza karavAvALo kevalajJAna Adi anaMta guNethI buddhimAna catura che. te paNa A jIvane te saMsAranA kAraNabhUta karma jJAnAdi guNene AcchAdana karI abheda ratnatrayarUpa nizcaya mokSa mArgathI viparIta kharAba mArgamAM dAkhala kare che. arthAt makSa mArgathI bhUlAvI bhava vanamAM bhaTakAve che. vizeSArtha:- vizeSa kahevAthI zuM lAbha? je che karmanI zakitane jANatA nathI teo bicArA vartamAna kiMcita sAtavedanayanA udayamAM hAsya kare te bhale kare, paNa tenAthI karaNanuyeganA siddhAMtane nAza thaze nahIM. aha juve te kharA! kSAyaka samyagdaSTi carama zarIrI AtmA (tadbhava mokSagAmI) paNa mehanA tIvra udayamAM bhAInA mRtaka dehane cha mAsa sudhI sAthe sAthe khabhe rAkhyuM ane mAtAnA garbha sthAnamAM traNa jJAna
Page #624
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAtha utpanna thanAra jagabhUjya tIrthakara deva jevA mahApuruSane cha cha mAsa sudhI AhArane vega thavA na dIdho ane hajAra varSa sudhI kaThora tapazcaraNa karavA chatAM kevalajJAna prApta thavA na dIdhuM evA Adi bahya AdinAtha bhagavaMtane paNa karmoe pitAne prabhAva batAvyuM te, he pAmara chava! tArI te ahIM gaNatrIja kayAM che. arthAta tArUM zuM mUlya che? kevaLajJAna prApta thayA pachI paNa AyukarmanI sthiti sudhI anaMta catuSTayanA svAmI paramAtmAne dehastha rahevuM paDyuM te badhI kamanI acitya zakti che (juve dhavala khaMDa 1 pRSTha 46.) samyakatvapratinibaddha mithyAtvaM jinavaraiH parikathitam / tasyodayena jIvo mithyASTiriti jJAtavyaH // 510 // jJAnasya pratinibaddha ajJAnaM jinavaraiH parikathitam / / vasyodayena jIvo'jJAnI bhavatI jJAtavyaH // 511 // cAritrapratinibaddhaH kaSAyo jinavarai parikathitaH / tasyodayena jIvo'cAritro bhavati jJAtavyaH // 512 // artha- samyakatvane rokanArUM mithyAtva che ema jinavaree kahyuM che, tenA udayathI jIva mithyASTi thAya che ema jANavuM. jJAnane kinAruM ajJAna che ema navarAe kahyuM che, tene udayathI jIva ajJAnI thAya che ema jANavuM. cAritrane kinAra kaSAya che ema navaree kahyuM, tenA udayathI jIva acAritrI thAya che ema jANavuM.
Page #625
--------------------------------------------------------------------------
________________ pachI bhAvArtha- samyakatva ke je mekSanA kAraNarUpa svabhAva che tene rAkanArUM mithyAtva che. te mithyAtva te pite karma ja che tenA udayathI ja jIva mithyASTi thAya chejJAna ke je mekSanA kAraNarUpa svabhAva che tene rokanArUM ajJAna che te to pote karmarUpa che tenA udayathIja jJAnane ajJAnIpaNuM (mithyAtva sAthenA satsaMgathI) thAya che. cAritra ke je mokSanA kAraNarUpa svabhAva che tene rokanAra kaSAya che, te te pote karma ja che. tenA udayathI cAritrane acAritrapaNuM thAya che. mATe karmo pate mokSanA kAraNabhUta svabhAvane tirAghAtibhAva svarUpa hovAthI karmane niSedhavAmAM AvyuM che. vizeSArtha - samyagdarzana, jJAna ane cAritra mokSanA kAraNarUpa bhAve che. temanAthI viparita mithyAtvAdi bhAve che; karma te mithyAtvAdi bhAve svarUpa che. A rIte karma mekSanA kAraNabhUta bhAthI viparIta bhAve svarUpa che. samyakatva ke je mokSane kAraNabhUta svabhAva che te, parabhAvarUpa je mithyAtva nAmane karmarUpI mela che tenA vaDe vyApta thavAthI tirabhUta thAya che. jJAna ke je mekSane kAraNabhUta svabhAva che te parabhAva svarUpa evA ajJAna nAmanA karma vaDe vyApta thavAthI tirabhUta thAya che. cAritra ke je mekSane kAraNabhUta savabhAva che te, parabhAva savarUpa kaSAya nAmanA karma vaDe vyApta thavAthI tirabhUta thAya che. mATe manuM kAraNa je samyagdarzana, jJAna caritra che tene karmatiridhAna karatuM hevAthI kane niSedhavAmAM AvyuM che. zakAkAra:- he bhagavaMta! AtmAne mithyAtvI, ajJAnI ane acAritravAna evuM pudagala karma ja kare che te AtmAne
Page #626
--------------------------------------------------------------------------
________________ 502 samyagdarzana kema prApta thai zake ? samyagdarzana vinA mokSa mArga pamAtA nathI ane meAkSa mA vinA nivoNanI prApti krama thai zake? uttara: he bhavya mithyAtva nAmanI karma prakRti AtmAne mithyArdaSTi karatI nathI. kAraNa ke AtmA pAte pariNamanazIla che sarvathA kuTastha nathI. cetanabhAva mithyAtvane kartA katha Mcit AtmA che. have jo mithyAtva nAmanI prakRti AtmAne mithyAdRSTi kare che ema ekAMte mAnavAmAM Ave te acetana prakRti cetanabhAva mithyAtvanI kartA thatAM jaDa prakRti cetanapaNAne prApta thaze. athavA jIva evA pudgala dravyane jaDamAvamithyAtvarUpe kare che ema jo ekAMte mAnavAmAM Ave teA pudgala dravya mithyAdaSTi thaze. paNa jIva thaze nahIM. ema tA pratyakSa virUddha bhAse che. anya drazya anya dravyanA bhAvAnA kartA hAya nahi kAraNa ke, pratyeka dravya parimaNamanazIla hAvAthI pote petAnA zuddhAzuddha bhAvAnAM to che. tethI je cetananA bhAveza che temanA kato cetana ja che arthAt mithyAtvAdi bhAvarUpa pariNAmeAneA ka AtmA ja che, paNa jaDa nathI, AtmA jyAre te karmAMnA udaya) nimitte pariName che tyAre te, te pariNAmeAthI yukata thAya che. arthAta karmonA udayanA Azraya karI AtmA pAte svaya' (parihyumanazIla hAvAthI) karma bhAve pariName che. tevI ja rIte puTTugala paNa jIvanA bhAva mithyAtvanuM nimitta pAmIne svayaM ka bhAve padmiName che. aledraSTimAM tA kartA karma bhAva ja nathI. eka zuddha caitanA mAtra jIva ja che. paNa paryAyArthika nayanI ape
Page #627
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 573 kSAe AtmA karmabhAve pariName che. arthAt pariNAma-pariNAmInI bhedadaSTimAM pitAnA ajJAna bhAvarUpa pariNAmane kartA jIvaja che anya keI nathI. *che anya koI ' nathI. " * * * * daSTAMta jevI rIte jabhApuSpa TakamaNamAM upAdhi utpanna kare che tevI rIte anAdikarma udayavaza AtmA rAgAdi upAdhi bhAvane grahaNa kare che. jevI rIte jabhApuSpa kASTAdikamAM upAdhi utpanna karI zakatuM nathI. kAraNa ke temAM kASTAdikamAM) upAdhi bhAvarUpa pariNamana karavAnI zakitano abhAva che. tevI rIte AtmA apariNamanazIla nathI arthAt AtmA kathaMcit paryAyArthika nayanI apekSAe pariNamanazIla hovAthI te upAdhi bhAvarUpa pariName che. ekAMtathI AtmAne apariNAmI mAnavAmAM Ave to auSAdhika bhAvanI siddhi thatI nathI. samyakatva prakRti je AtmAne samyagdaSTi kare che ema je ekAMte mAnavAmAM Ave te acetana prakRti cetanabhAvanI kAvALI thaze te banne dravyonuM kArya ekaja dravya karavAthI anyadravyane nAza thatAM mahAna deSa utpanna thaze. athavA ekadravya apariNAmI kuTastha Tharaze. pariNAma vinAnuM keI dravya hatu nathI. je pariNAma che ane dravya nathI athavA dravya che paNa pariNAma nathI te dravyanI siddhi thaze nahIM arthAt dravyane nAza thatAM mahAna doSa utpanna thaze. ' pudagala dravya je jIvane bhAva mithyAtvarUpa pariNumAve che tema kadAca mAne te evA apariNAmI kuTastha jIva dravyane kema
Page #628
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariNamAve? athavA jIva pite bhAmithyAtvarUpa pariNamane kaste na hoya te saMsAra kene? ane je jIva, dravyakarmarUpa pulane bhAva mithyAtvarUpa kare che ane jIva bhAva miyAtvarUpe nathI pariNamate te jaDaprakRti mithyAdiSTa thaze paNa jIva thaze nahIM te saMsAra kene? sAMkhya AtmAne ekAMte apariNAmI nilepa mAne che ane rAgadveSAdi ekAMte prakRtinA ja mAne che te saMsAra kene? athavA jIvane ekAMte akartA mAnavAmAM Avaze te chavane karmone baMdha thaze nahIM ane karma baMdha vinA saMsAranI siddhi thaI zakaze nahIM. ekAMtavAdIo sarvathA ekAMtathI karma kartA kaneka mAne che ane AtmAne akartA mAne che vaLI kaI ekAMtavAdIo ekAMtathI karmane kartA jIvane ja mAne che ane karmane arjA mAne che teo badhA AtmaghAtIo che. syAdvAdI, syAdavAdathI vastune nibaMdha rIte siddha karanArI jinavANuM AtmAne kathaMcita kartA kahe che. - ekAMtane pakSa hitakara nathI. para padArtha jIvane rAga dveSa meha karAve che tema, je jIva ekAMte mAne che te chavanI te mAnyatA jyAM sudhI rahe tyAM sudhI te jIvane kadIpaNa mokSa thaI zakato nathI. pote svayaM pariNamanazIla hovA chatAM mane paradravyo pitAnI IcchAnusAra pariNumAve che te mAnyatA mithyAtvathI bharelI anaMta saMsAranA kAraNa bhUta che. AtmA pite para padArthanA udayane Azraya karI, pite svayaM vibhAva bhAve pariName che. te pariNamanarUpa AtmAnuM
Page #629
--------------------------------------------------------------------------
________________ svataMtra kArya che. tene katAM kathaMcit AtmA che. have koI jIva ema kahe ke AtmA karmanA udayane kAraNe vibhAvabhAve pariNa nathI paNa pitAnI te samayanI paryAyanI lAyakAta pariName che to tema kahevuM tenuM Agama virUddha mithyAtvanA udayanuM ajJAna vacana che. tema kahevAthI AtmAno svabhAva thatAM mokSanI asiddhi thaze. evA banne pakSe ekAMtavAdanA piSaka hovAthI mithyA che. je kaMI ekAMta nimittane athavA ekAMta upAdAnane ja deSa grahaNa kare che te syAdvAdanI zailIthI bhinna hovAthI mithyAvAdI che. jJAnI ekAMta vastu svarUpane svIkAra te nathI. kAraNa vastunuM svarUpa ja sAmAnya vizeSAtmaka che. sAmAnyane grahaNa karavAvALI nizcayanaya che ane vizeSane grahaNa karavAvALI vyavahAranaya che ema banne nAnA jJAnane pramANajJAna kahyuM che. have kaI ekAMta ne grahaNa kare to te jJAnI zAne? athavA syAdvAdI zAne? jIva parapadArthane Azraya be prakAre kare che. eka ajJAnavaza je darzanamehanIyanA udayarUpa (mithyAtvarU5) hoya che. ane bIje asthiratAvaza te cAritra mehanIyanA udayarUpa hoya che. te cAritra mehanayanA padArtho ne udayamAM AvavA lAyaka na rahevA devA athavA udayamAM Ave chatAM vizeSa rasarUpe kArya na karI zake tene upAya AcAryoe e batAvyo che ke jIve pitAnI zakitane chupAvyA vagara yathAzakti bAhyA cAritrarUpa kriyA ane aMtaraMga cAritrarUpe samatAthI, dravyacAritramehanIyanI sattA tathA tenA udayano nAza karI AtmA paramAtmA thaI zake che.
Page #630
--------------------------------------------------------------------------
________________ jema dArU pIvAthI jJAna mUcchita thAya che. tema darzana mehanIya karmanA udayanuM kArya AtmAne mUriSThata karavAnuM che. jIva je dArU pIvAnI buddhi na kare te dArU kAMI jabarajastI. (baLajabarI) thI kahetuM nathI ke tAre mane pIvo paDaze. jema jIva pite pIvAnA guNadoSane samajI cheDI Ape te, pote cheDI zake che. tema jIva mithyA Adatane sabhyaprakAre samajI choDavA mAge te cheDI zake che. bhale te junI Adate jaldI na chUTe chatAM paNa cheDavAnI kozIza kare che athavA zarUAta kare te Aste Aste cheDatAM eka divasa evo Avaze ke te burI Adata tadana chuTI jaze. have para mane cheDe nahIM tyAM sudhI huM kema chuTI zakuM te mAnyatAja ajJAnanI che. athavA parAdhInatAvALI sIyALI che. te mAnyatAe mukti kadI paNa thaI zakatI nathI. jema darzana mehanIyanA baMdhanuM kAraNa poteja pitAnuM che. paNa je darzanamehanIyanA baMdhanuM kAraNa cAritra mehanIya (rAgadveSa) neja mAnavAmAM Ave te saMsAranuM chuTavuMja banI zake nahIM. rAganA rahevA chatAM mehanuM chuTavuM thaI zake che te Agama prasiddha che. tema AtmAne baMdhanuM kAraNe pote pitAnuM ajJAna na mAnavAmAM Ave ane dravyamehaja AtmAne ajJAnabhAve ekAMte pariNumAve che arthAta mehabhAva para padArtha ja karAve che ema mAnavAmAM Ave to AtmAne mekSa kadI paNa thaI zake nahIM. temaja A badhA zAstra ane mekSanI siddhi thaI zakaze nahI, ane kAlpanika jevuM rahetA saMkaradeSa utpanna thaze paNa ema te pratyakSa bhAsatuM nathI.
Page #631
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 * AMkha para padArthane jANe che te AMkhano dharma che. AMdhaLAne dharma nathI. kAraNa vinA kAryanI siddhi thaI zake nahIM. have para padArthane AMkhe joyuM te AMkhane deSa nathI, kAraNa ke dekhavuM (jANavuM) te AMkhane svataH siddha dharma che ane ya padArtho temAM jaNAvavA gyA che, te jaNAya che. pratyeka dravyamAM prameyatva nAmane guNa che, tema AtmAmAM paNa prameyatva nAmane guNa che. jANavuM AtmAno dharma che eTale AtmA pitAnA jJAna guNathI pite pitAne jaNAya che. arthAta jANe che. ema AtmA svapara prakAzaka jANanAra thayA te kAMI AtmAne doSa nathI. - have jIva jaNavA yogya padArthomAM sArA narasAM kare athavA mArAM tArAM kare che temAM doSa kene? para padArthone ke pitAne? jANavAnA svabhAvamAM A anya prakAranI artha kriyA kema kare che ? te ja aparAdha che. tenuM nAma ajJAna che. te ajJAnane nAza samyajJAnathI thAya che ane samyajJAna samyagdarzana pUrvaka thAya che ema kArya kAraNanI siddhi thaI. zaMkAkAra - he bhagavaMta! munine paNa viSayamAM rAgadveSa thatAM joIe chIe ane rAgadveSa IcchAnijha buddhi vinA thatAM nathI te tene paNa ajJAnI kahevo paDaze. uttara :- he bhadra! ajJAna be prakAranuM che. eka daInamehanIye karmanA, udayathI thatuM saMzaya, vizvama, vimeharUpa ajJAna che. ane bIjuM jJAnAvaraNIya karmanA udayathI thatuM ajJAna che. te ane kriyA bhinna bhinna che. guNasthAnanI apekSAe paheluM ajJAna prathamanA traNa guNasthAna sudhI hoya che ane bIjI ajhAna
Page #632
--------------------------------------------------------------------------
________________ B * cAthA guNasthAnathI khAramAM guNasthAna sudhI DAya che. pahelu ajJAna te adhanA kAraNa bhUta che ane bIjI ajJAna khaMdhanAM kAraNuM bhUta nathI. / kh munine mULaguNAmAM pAMca indriyAnA viSayane tyAga kahyo che, paNa indriyAnuM jANavuM teA maTatuM nathI ane viSayAmAM rAgadveSa sathA dUra thayA hAya tA tyAM yathAkhyAta cAritra thai jAya, te teA ahIM thayuM nathI; paNa sthUla paNe viSaya icchAnA abhAva thayA che athavA khAdya viSaya sAmagrI meLavavAnI pravRtti dUra thai che, tethI tene indriya viSayane tyAgI kahyo che. aMtarAtmA peAtAnA AtmAne yathArtha svarUpe jANe che ane tenA zarIrAdi paradravyathI bhinna anubhava paNa kare che, te paNa ahirAtmAvasthAnA anAdi kALanA sa'skArA ( pUrvakAlIna vibhrama saMskAro ) jAgrata thavAne kAraNe kadI kdI tene khAdya padArthomAM ekatvanA bhrama thaI jAya che; tethI aMtarAtmA samyagdaSTine kSaye pazama labdhirUpa jJAnacetanAnI sAtha kadAcita karma cetanA ane karma klacetanAnA paNa sadbhAva mAnavAmAM Avela che. (juo samAdhita tra gAthA 45) jIvassa bahupayAraM uvayAraM kuNadi puggaLaM davyaM / dehaM ca iMdiyANi ya vANI ussAsaNissAsaM // 513 // artha:- deha, indriya, vacana, zvAseAzvAsa Adi pudgala dravya paNa jIvane bahu prakAre upakAra kare che. bhAvArtha :- keTalIka pudgala prakRtie AtmAne ahitakArI (anu pakArI) ane keTalIka puddagala prakRti AtmAne meAkSa mAM mAM upakArI che. jevIke- orika zarIra, geAMpAMga, satAvedanIya,
Page #633
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa79 vANa, uMccagautra, manuSyayu, paMcendriya jAti, vajIrUSabhanArAcasaMhanana, trasa, bAdara, paryApta, yaza-kIrtI, manuSyagati, tIrthakaraprakRti, subhaga, zvAsozvAsa, Adeya, prazastavihAgati, susvara, pratyeka, nirmANa, sthira, zubha, samyakatva prakRti Adi. vizeSArtha- ahIM AcArya pula prakRtine upakAra batAvI ema kahevA mAge che ke he bhAI! tane sarva prakAranAM kAraNe prakRtie anukULa karI ApyAM che arthAta pUrvokata prakAranI prakRtie tane saheje maLI cukI che, chatAM tuM mekSa mArgane puruSArtha karatA nathI, e mahAkhedanI vAta che. e sarva sAmagrIo mokSa mArganI gADI mATe loDhAnA pATA samAna che. jema pATA vinA gADI cAlatI nathI. tema mekSanA kinAre pahoMcavA mATe te badhAM kAraNe Avazyaka che. te malyA che chatAM tuM tene saMsAranI gADIrUpI viSaya kaSAyamAM barabAda karI rahyo che ! to, Ave suavasara tane pAcho mala durlabha che, mATe AtmabhAvamAM viryane je te tArUM kalyANa thaze. paramArthe te tuM ja tAre upakAraka, anupakAraka che. tema ajJAnIo upara AcArye dayA varasAvI che. zakAkAra:- he bhagavaMta! dezaghAti samyakatva prakRti AtmAne upakAra kema karI zake? te te ghAta karavAvALI che uttara:- he bhavya ! jIvane prathama upazama samyakatra thayA pachI kSapazama thAya che ane kSaye pazama samyakatva, samyakatva prakRtinA udaya vinA thaI zakatuM nathI, ane kSapazama samyakatvamAMthI ja lAyaka samyakatva thAya che, te hIsAbe upacArathI AcAryoe
Page #634
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyakatva prakRtine paraMparA mokSanuM kAraNa mAnyuM che. jema mArela viSa khAvAthI jhera caDatuM nathI, tema samyakatva prati, samyakatva bhAvane nAza karavAmAM azakya che. athota zakita rahita che te kAraNe upakArI che. zakAkAra- he bhagavaMta! Ape karmanI acitya zakitanuM varNana karyuM, te sAMbhaLI mArA manamAM be prazno upasthita thAya che. ke, te karmane nAza koNa upAyathI thaI zake? vaLI jIvanI kALalabdhi AvI gaI che ke nahIM tenuM jJAna AtmAne sattAmAM rahelA kamenuM kayA prakAre thaI zake te Apa kRpA karI viratAtho kahe. uttara- he bhavya ! tane meM AgamabhASAthI darzanamohanIya ane cAritramehanIyanA pazamanI kAla labdhionuM AgaLa kathana kahyuM che. te karmanI thatI sthiti te paramAvadhi, sAvadhi mana paryaya ene kevaLajJAnIja jANI zake che. tene viSaya mati, kRta, ke dezAvadhijJAnane nathI. karmane nAza karavAne upAya tane adhyAtmabhASAthI nija zuddhAtmAnI sanmukha pariNAma rUpa kAlalabdhinuM varNana have huM karuM chuM, te tuM zAnta citte sAMbhaLa. - adhyAtma kalalabdha je kALamAM kArya ane te ja kALalabdhi tathA je kArya thayuM teja bhavitavya che, mATe buddhi pUrvaka samyaka prakAre puruSArthane udyama kare te AtmAnuM kArya che, je jIva zrI jinendranA upadezAnusAra buddhipurvaka mokSanA puruSArthane upAya kare che, tene te kALalabdhi vA bhavitavya thaI cukayA che, kAraNa ke je karmanA upaka
Page #635
--------------------------------------------------------------------------
________________ pA mAdi na thayA DAya, teA jIvane kATI upAye samajAvavA chatAM paNa samaje nahI, ane jyAre jIva svayaM karavA taiyAra thayA tyAre samajavuM joIe ke tenI kALa labdhi temaja bhavitavyatAnA vipAka kALa AvI gayA lAge che, nahItara AvAM sAdhanA kema maTe, tema vicArI je jIva buddhi pUrvaka meAkSanA upAyanA puruSArtha kare che, tene sarva kAraNeA malI rahe che; ane avazya tene mAkSanI prApti thaze ja. evA nizcaya karavA. jIvanA puruSArthanA nimittathI ja karmonA upazamAddhikamAM svayaM kArya zarU thaI jAya che. te kAryanA kartAhartA AtmA kiMcit mAtra nathI. jo jIva pote upadeza sAMbhaLI tene grahaNu karI tattva vicArapUrvaka puruSArtha na kare teA kALalabdhi AMdhaLI bicArI zu' kare ? jo jIva puruSArtha vaDe tattva nirNaya karavAmAM upayoga lagADavAnA abhyAsa rAkhe te tene vizuddhatA varSe pratIti Ave ane tethI kAMInI zakita hIna thatAM keTalAka kALamAM ApeAApa darzanamAhanA upazama thatAM jIvane svayaM samyagdarzananA lAla thAya che; ( ahIM eTaluM jANavuM ke puruSArtha satata jAgrata hovA joie ) ane samyagdarzana thatAM zraddhAna evuM thayu. ke "huM" AtmA chuM, mAre rAgAdi na karavA, paraMtu cAritramehanIyanA uddayathI rAgAdika thAya che tyAM tIvra utkraya thatAM te viSaya kaSAyA-dimAM pravRtta che kharA, paNa tenA maDha udaya thatAM peAtAnA puruSArtha dharma kArya mAM vA vairAgya Adi bhAvanAmAM upayogane lagADe che, tenA nimittathI cAritra mahamaMda thatA jAya che,
Page #636
--------------------------------------------------------------------------
________________ K ema thatAM thatAM" dezacAritra, sakalacAritra adeggIkAra karavAnA bhAva svayaM thAya che; pachI cAritra dhAraNa karI, peAtAnA puruSA vaDe dharmamAM pariNati vadhAre che. tyAM vizuddhatA vaDe karmanI kita hIna thatAM jema jema vizuddhatA vadhatI jAya che tema tema kanI kita vadhAre vadhAre hIna thatI jAya che; e pramANe kramathI mahunA sarvathA nAza kare che. tyAM pariNAma sarvathA ( vizuddha ) zuddha thavAthI jJAnAvaraNAdinA nAza thai, kaivalajJAna pragaTa thAya che, maMda kaSAya thAya tyAM puNyanA rasa vadhe, pApanA rasa ghaTe, apakarSaNa utkR Nu saMkramaNAddhi thAya; vaLo tIvra kaSAya kare tyAM vaLI puNyanA rasa ghaTe, pApanA rasa vadhe, temAM te pramANe saMkramAdi thAya; Ama bharatI eTanA tAkAnamAMthI peAtAnI nAvane je DAhyo puruSa khacAvI lye che, teja meAkSanA sAcA sukAnI thai zake che, te jIva e cAra bhava manuSya devanA deNA cukavavA saMsAramAM rahI cukate deNu' cukAvI khAtuM sarabhara karI nijadezamAM cAlyA jaze. jyAM sa ( ka raja ) karja mAMthI chuTA thayA, pachI pAchuM AvavAnuM pratyeAjana zuM? kAMi nahI; A dazAne mekSa kahe che. jyAM sudhI matrarUpI sAdhana nahAvAthI anAdithI duzmanane mahAna jANI DaratA hatA, kAMpatA hatA, parata Mtra bhayabhIta rahetA hatA teja jIva jayAre guru pAsethI maMtra vidyA zIkhI letAM mahAnamAM mahAna jaNAtA duzmanane DhIleA karI nAkhe che ane Akhare tene peAtAnA kSetra (deza)mAMthI bhagADI muke che tema jIva anAdithI karma pratyenI ekatva buddhinA prabhAvathI bhaya khAte hatA tenA rAghaNAM gAtA hatA, tenAthI DaratA kAMpatA hatA teja
Page #637
--------------------------------------------------------------------------
________________ chava, jyAre zrI nigraMtha gurunA upadezane samyaka prakAre grahaNa karI tattva vicAra pUrvaka maMtranuM dAna karyuM, tyAre darzanamohanIya rUpa anAdinA duzmanane DhIluM kare che ane vAraMvAra teja maMtranA satata prayatnathI tene potAnA dezamAMthI sadAne mATe nAza karI nAkhe che tyAre te jIva sarva prakAranA bhayAdithI nirbhaya thaI jAya che tema jANavuM. kamanA maMda udayamAM je jIva puruSArtha karI mikSa mArgamAM pravRtti te te mokSane jarUra pAme. paNa je te mekSa mArgamAM na pravRttei te kiMcit vizuddhatA pAmI pAchaLathI tIvra udaya AvatAM nigodAdi paryAyamAM cAlyA jAya che, mATe he bhavya che! avasaracuka egya nathI. have sarva prakArathI avasara anukULa AvyuM che, Avo avasara pAcho pAma mahAna kaThIna che; mATe leza mAtra pramAda na kare, jIMdagIne eka samaya paNa nakAmo vivAdamAM, parAI niMdA jhagaDAmAM javA deze nahI; tenI kiMmata AMkaje, jadI kare, jaldI kare, jAgyA tyAMthI savAra, have DhIla karavI tamane yogya nathI; ema zrI guru bhavya jIvAtmAone jAgrata kare che, te have tamAre kayAre jAgavuM che.? dravyakamanA udayathI bhAvakarma thAya, ane bhAvanA nimittathI dravyakama thAya, A pramANe anAdikALathI paraMparA cAlI Ave che chatAM karmane baMdha vA udaya samAnate rahetA nathI. karmodayanA nimittathI bhAva tIvramaMda thAya che, tene nimittathI navA karma baMdha tIvra maMda thAya che. maMda kaSAyamAM jIvane Ayukama baMdha thavAne apakarSaNa Avyo ane jIvane manuSya saMjJo pacendriya
Page #638
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 paryAptanI gati malI, tyAM mana vaDe vicAra karavAnI ( DeyApAdeya ) zakita vadhI, maMda rAgAdinA udaya thatAM bahArathI upadezAdinuM nimitta ane ane te 1khate je java buddhipUrvaka upadezAdikamAM upayega joDe teA dharma kAya mAM pravRtti thAya, pravRtti thatAM pariNAmemAM viSNu hatA AvI, upayoga dharma kArya mAM rokAyelA heAvAthI, krodhAdikamAM pravRtti karatA nathI, vaLI nimittapaNu prazasta rAganuM maLyu che, tethI te vizuddha pariNAmeAnA nimittathI pUrve khAMdhelA kamAM je sattAmAM paDayAM che temAM utkarSaNa-apakarSaNa-saMkramaNAdi kA thatAM tenI zakita hIna thavA lAgI ane te kamAudbhayamAM AvatAM sarva prakAranA khAhya saMcAgeA anukULa thaI AvyA ane dharma zravaNa pratye tenA anurAga thayA hatA te upadezanA nimittathI tene dharmanI prApti thaI ane tenAthI tenuM bhaluM thavuM zarU thayuM; eTale viSaya kaSAyAdithI chuTI, mekSa mArga taraph tenuM valaNa rucipUrvaka thayuM; eja puruSArtha jIvanA kAryakArI thAya che. paNa je madya rAgAdimAM viSaya kaSAyAnA kA mAMja pravrute athavA vyavahAra kA mAM pravRte te avasara cAlyA jAya ane sa'sAra paribhramaNa rahe, mATe lezamAtra maMdakaSAyanA udayamAM pramAda karavA cegya nathI. kAraNa ke tIvra kaSAyAdimAM puruSArtha kare tA te pApakA nA ja kare, paNa dharmakAryanA puruSArtha thaI zake nahI; vaLI tIvra rAgAdi sahita jIvanA upayoga upadezamAM joDAya nahI, mATe satnA samAgama cheDA jevA nathI. bhadre ! jIvanA pariNAmanI paNa kAI vicitra zakita che. te jJAnI cheADI ajJAnI kaDhI paNa jANI zakatA nathI, athavA
Page #639
--------------------------------------------------------------------------
________________ 55 ajJAnInI buddhimAM je vAta besI zakatI nathI te vAta huM kahu chuM: ke, eka aMtarmuhUrtamAM agiAramAM guNasthAnathI paDo kamathI micchAdaSTi thaI, vaLI pAcho caDo kevaLajJAna upajAve tyAre bIje keI jIva agiAramAM guNasthAne yathAkhyAta cAritra pAmI, pAchA mithyASTi thaI kicityuna ardhapudagala parAvartana kALa sudhI, saMsAramAM bhame che. vaLI kai jIva nitya nigodamAMthI nIkaLI sIdhe manuSya thaI ATha varSanI AyumAM mithyAtvathI chuTI samyaphatva prApta karI dikSA dhAraNa karI aMtarmuhUrtamAM kevaLajJAna pAme che. ane sAdi mithyAdaSTine je cheDekALa mithyAtvane udaya rahe te paNa bAhA jenapaNuM naSTa thatuM nathI temaja tenuM azraddhAna paNa thatuM nathI. vaLI teja jIvane vicAra karyA vinA yA alpa vicArathI ja pharI sabhyatvanI prApti thaI jAya che. AvI keI vicitra dazA jenA pariNAmamAM thAya che. mATe pitAnA pariNAma na bagaDe tevo upAya bhavya jIve karavo joIe. - AmA mAtra potAnA pariNAmane kathaMcit kato che. tenA (jIvana) pariNAmanuM nimitta pAmIne karmomAM daza prakAranI kriyA thAya che. te karmonI kriyAne kartA AtmA kadApi nathI paNa jIvanA. kaI eka pariNAma ane karmanA pariNAmane e nimitta naimittika saMbaMdha che ke te karmomAM svayaM daza prakAranI kiyA thAya che tenAthI ja AtmAne samyagdarzana pUrvaka nirvANanI prApti thAya che. je e kriyAne svIkAra karavAmAM na Ave te jIvane kadI paNa samyagdarzana prApta na thaI zake ane samyagdarzana vinA mekSamArganI: prApti paNa na thaI zake ane tenA vinA nirvANanI prApti
Page #640
--------------------------------------------------------------------------
________________ 586 azakya che. mATe sadAkALa che pitAnA pariNAma para dhyAna ApavuM joIe. jevI rIte jIva vepAramAM bhAvenuM dhyAna barelara na rAkhe te nukazAna thAya che tevI rIte jIva pitAnA Atma vepAranA bhAvenuM samyaka prakAre dhyAna na rAkhe te nukazAna thAya che. jema jIva vepAranA bhAvonuM barAbara dhyAna rAkhe te lAbha thAya che tema jIva mokSanA vepAranA bhAvonuM sabhyaprakAre dhyAna rAkhe te mekSa lakSmIne lAbha thAya che ema samajavuM. have karmamAM thatI daza prakAranI kriyAnuM vistArathI varNana karuM chuM te tuM dhyAnathI sAMbhaLa. dazakaraNa nuM svarUpa baMdhotkarSaNakaraNaM saMkramamapakarSaNAdAraNA sattvam / udayopazAntanidhattiH niHkAcanA bhavati pratiprakRti // 514 // artha - baMdha, utkarSaNa, saMkramaNa, apakarSaNa, udIraNa, satva, udaya, upazama, nidhatti ane nikAcita e daza karaNa (avasthA) pratyeka prakRtinI thAya che. bhAvArtha- karmone AtmAthI saMbaMdha tha arthAta mithyAtvAdi pariNAmothI je pugala jJAnAvaraNAdirUpa thaI pariNamana karI jJAnAdi guNanI avasthAone AvaraNa kare che te baMdha che. karmonI sthiti tathA anubhAga vadhe te utkarSaNa che. baMdhAela prakRti bIjI prakRtirUpe pariNumi jAya te saMkramaNa che. sthiti, anubhAga ocho thaI javo te apakarSaNa che. jenA udayane haju samaya Avela
Page #641
--------------------------------------------------------------------------
________________ 187 nathI evAM dravyakamone apa NunA khalathI udayAvalI kALamAM lAvavAM tene udIraNA kahe che. pudgala karmanI sattA rahevI te sattva che. je ka peAtAnI sthitine prApta thai phUla ApavAnAM samayamAM hAjara thaI jAya tene udaca kahe che. je karma udbhayAvadImAM prApta na thAya arthAta uddIrA avasthAne prApta na thAya te upazama che. je karma udbhayAvalImAM temaja saMkramaNa avasthAne pApta na thaI zake tene nivRtti kahe che. je karma'nI udIraNA, sakramaNu, utkarSa Nu ane apa Nu e cAremAMthI kAI paNa avasthAmAM na badale te nikAcita karaNa che. karmonI daza vizeSa avasthA thAya che tene karaNa kahe che tenuM sakSepamAM varNana nIce pramANe che. adhaH- jyAre ka va NAe peAtAnuM pudgala nAma cheADI jJAnAvaraNAdi nAma pAmI AtmAnA ceAga kaSAyane kAraNe AtmA sAthe eka kSetre rahe che; tyAre tena!mAM jIvanA guNNAnI avasthAne ghAtavAnI ( malina ) ane sAtA, asAtAkArI saMbaMdhane meLavavAnI zakti prApta kare che te kArya ne baMdha karaNa kaDuM che. je samayamAM kraminA Asrava thAya che teja samayamAM tenA baMdha thAya che. madha thatI vakhate prakRtti, pradeza, sthiti ane anubhAga cAre kriyA eka sAthe thai jAya che. athAt je samayamAM pudgala Ave che teja samayamAM tenA baMdha pUrva khaddha kANu zarIra sAthe thaI jAya che. tenI cAra avasthAe thAya che tethI aMdha paNa cAra prakAre mAnavAmAM Avela che. khT prakRtimadha:- je pudgala karma baMdhAyA tenIzprakRti ( svabhAva ) jJAnAvaraNArdika rUpa thavI tene prakRti khaMdha kahe che.
Page #642
--------------------------------------------------------------------------
________________ 588 pradezabaMdha - keTalI saMkhyAmAM jJAnAvaraNanA, darzanAvaraNanA ItyAdirUpa karma pudgala baMdhANI te pradezabaMdha che. sthitibaMdha - baMdhAyelA kAryomAM jeTalo vakhata rokAvAnI zakti arthAt ochA athavA vadhAre kAla sudhI rahevAnI zakitane sthitibaMdha kahe che. anubhAgabadha- baMdhAyelA karmomAM tIvra athavA maMda phaladAnanI zaktine anubhAga baMdha kahe che. yoganI mukhyatAthI prakRti, pradeza baMdha thAya che ane kaSAyonI mukhyatAthI sthiti, anubhAga baMdha thAya che. utkarSaNa - ke eka samayamAM bAMdhela karmomAM jIvanA pariNAma nA nimittathI sthiti ane anubhAganuM vadhI javuM te utkarSaNa che je samaye jIve kaI pApa karma karela te samayamAM pApa karmo baMdhAyA hatA tyAra bAda je jIva pitAnA karelA pApa karmonI bIjAne meDhe pitAnI AtmaprazaMsA kare ane kaSAyone vadhAre te te samayanA baMdhAyela pApa karmonI sthiti vadhI jAya che ane anubhAga (rasa) tIvra thaI jAya che tene utkarSaNa kahe che. (tIvra kaSAyarUpa, rasa, halAhala jherarUpa paDe che je udaya prakaraNamAM Avaze.) saMkramaNa - eka karmanI prakRti badalI bIjI prakRtirUpa thaI jAya tenuM nAma saMkamaNa che. mUla AThe karmomAM paraspara saMkramaNa thatuM nathI. dareka mUla prakRtinI uttara pravRtiomAM saMkramaNa thAya che. jemake mithyAtvakarmanuM mizramehanIyamAM ane
Page #643
--------------------------------------------------------------------------
________________ 589 mizramehanIyanuM samyakatva mehanIyamAM saMkramaNa karaNa thAya che. sAtAnuM asatAvedanIyamAM ane asAtAnuM sAtavedanIyamAM, krodhanuM mAnamAM, mAnanuM mAyAmAM, mAyAnuM lebhamAM ItyAdi rUpa thAya che. paraMtu mehanIya karmamAM darzana mehanIya ane cAritramehanIyamAM paraspara saMkramaNa thatuM nathI. temaja cAre prakAranA AyumAM saMkramaNa thatuM nathI. jenA pariNAmenA nimittathI kaI vizeSakarmanI vargaNAonI prakRti anya prakRtirUpa badalI jAya che. pitAnA ane tenA daSTAMta - jemake keIe keI anyane duHkha dIdhA bAda pitAnA karelA kRtyane bahuja pazcAtApa kare ane tenI mAphI mAge tathA thoDuM prAyazcita paNa le ane potAnA AtmAnI ghera niMdA kare ane AtmadhyAnAdi kare tevAM zubha pariNAmonA nimittathI te asatAvedanIya karmanI vargaNAonI prakRti je sattAmAM paDI che te sAtArUpa saMkramaNa thaI jAya che. tene mATe ja sAmAyikAdi SaTakarma niyata karavAmAM Avela che. ane AtmAnA che ane apakarSaNa- keI samayamAM bAMdhelA karmonI sthiti tathA anubhAgane pitAnA pariNAmenA nimitta dvArA ghaTADI devAM tene apakarSaNa kahe che. dRSTAMta - jemake koIe manuSya Ayu 100 varSanI sthitianubhAga sahita bAMdhI lIdhAM. pachI tenA pariNAmomAM Ayu baMdhanAkALamAM kAMI malIna rUpa pariNAma thayA tethI pUrvamAM baMdhAela AyuSya chuTI zakatuM nathI, temaja badalI zakatuM nathI paNa sthiti anubhAga kamatI (ochuM ) thaI jAya che. jevI rIte rAjA zreNike
Page #644
--------------------------------------------------------------------------
________________ 500 sAtamI narakanuM tetrIza sAgaranuM Ayu bAMdhela hatuM paNa pAchaLathI te Ayu pariNAmanA nimittathI 84000 caurAsI hajAra varSanuM thaI gayuM tema jANavuM. udIraNuM - je karma haju pAkela (phaladAna zaktirU5) nathI arthAt jenI sthiti hajI vadhAre che tenI sthiti ghaTADIne te karmone tene samaya pahelA udayanI AvalIkAlanI aMdara karI devA jethI te karma meDa phala devAvALA hatA te jaldI phala devA sammukha thaI jAya te avasthAne udANuM kahe che. daSTAMta =jema keIne je samayamAM annAdi na malavAthI kSudhA thaI rahI che te samayamAM asatAvedanIya DI karmanI vargaNanIya udIraNa thavA lAgI che tyArabAda evuM prabaLa nimitta malatAM te pitAnA samaya pahelAja udaya thaI phala pragaTa karavA lAgI jAya che tema jANavuM. bhUjyamAna (bhegavA gya) AyukamanI udIraNa keI jIvane eve samaye thaI jAya che ke te jIva viSakhAIne, agnimAM baLIne, zvAsanirodhI Adi kAraNethI maravA taiyAra thAya che tyAre Ayu kamanI sarva vargaNAo ekadama udayamAM AvI kharI jAya che tethI te prANIne te zarIra chevuM paDe che arthAt mRtyu thAya che. sattA - karmonA baMdha thaI gayA pachI jyAM sudhI te karma udaya udIrNa athavA nirjarA na thAya tyAM sudhI AtmAnA pradezamAM eka kSetrAvagAha saMbaMdharUpasthita rahe tene sattava athavA sattA kahe che. udaya- karmonI sthiti pUrI thaI gayA bAda udayamAM AvavuM athavA phUla ApI kharI javuM. ghaNA karmo te potAnI sthiti pUrI thayA
Page #645
--------------------------------------------------------------------------
________________ para pachI udayamAM Ave che. ane bAhA draSya, kSetra, kAla, bhAvanuM nimitta na maLe te vagara phala Ape kharI jAya che ane je nimitta anukULa hoya te phala ApIne kharI jAya che; karma baMdhAyA pachI abAdhA kAla choDI bAkI potAnI sarva sthitimAM bhAga paDI jAya che. ane te bhAgAnusAra samaya samaya kharatA rahe che. krodha, mAna, mAyA, lebha cAre kaSAyono baMdhata eka sAthe thAya che. paraMtu udaya ekanoja eka samayamAM hoya che. tene bhAva evo che ke, cAre kaSAyonI vargaNAo pratyeka samaye potAnA bhAgAnusAra khare che. paraMtu jevuM bAhya nimitta haze tene ja udaya kahevAmAM Ave che, je ke anya kaSAyanI vargaNa paNa avazya khare che, athavA saMkramaNa kAraNarUpa thaI khare che. teTalA mATe je karmaphala pragaTa ApIne khare che tenA udayane radaya kahe che ane je vagara phala Ape khare che tene (udayane) pradezeAdaya kahe che. daSTAMta - jema ke mANasane krodha kaSAyanA karmanI varga barAbara 30 trIza minITa sudhI kharI rahI che. (15) paMdara minITa sudhI tene koI nimitta kodha karavAnuM na malyuM, te jIva lobhanI tarapha phasAela che tyAM sudhI kodhanI vargaNa vagara phala Ape kharI gaI. ane 15 minITa pachI tene krodha karavAnuM nimitta malI gayuM to kodharUpa phala ApavA lAgyuM arthAta te jIva phodhI thaI gaye tyArabAda pote zAMta thaI gaye temAM pAMca minITa lAgI tyAre vIza mInITathI laI jyAMsudhI 30 minITa purI na thaI tyAMsudhI vagara nimitta krodha kaSAya kAMI paNa phala ApyA vinA kharI jAya che. karma baMdhAI gayA pachI temAM saMkramaNa, utkarSaNa, apakarSaNa, udIraNa thaI zake che. mATe che, athavA saMkramaNa ya kaSAyonI vagara
Page #646
--------------------------------------------------------------------------
________________ para sArAMza - je anukrava nimitta hoya te karma phala Ape che ane je anukUla nimitta na hoya te karma pitAnuM phala ApyA vinA kharI jAya che. sAtavedI ane asAtavedanI banne karma varga@Ae pratyeka samayamAM kharI rahI che. paraMtu bannenuM phala eka sAthe dekhAtuM nathI, jenuM nimitta haze evuM phala Apaze. je asAtAnuM nimitta haze te duHkha bheLavavAmAM Avaze ane sAtAkarma nakAmuM kharI jaze ane mAtAnuM nimitta haze sukha bhegavavAmAM Avaze ane asAtA karma nirarthaka kharI jaze. kaI kaI vakhate tIvrakane udaya thAya che tyAre tene bhegA ja paDe che. ane tenuM phala avazya pragaTa dekhAya che ane tene anukUva nimitta thaI jAya che. jemake akasmAta dhanane lAbha thaI ja, akasmAta IjA AvI javI vagere; paNa maMdakarma udayamAM amAro puruSArtha jItI jAya che ane tIvramAM nathI jItI zakato te kathana ne zuddha upAdAna ane azuddha upAdAna sAthe meLavI levuM joIe. pApa puNyane udaya kevo Avaze tenuM ane jJAna nathI tethI amAruM e kartavya che ke, amAre sadA puruSArthavAna thaI sArA nimitta meLavavA joIe. kAraNa je tIvra karma bAdhaka haze te kArya thaze nahI ane sAdhAraNa maMda haze te kArya thaze. | nadImAM je ochu pANI haze te pANunI dhArA virUddha tarI zakAze paNa je pANI adhika haze te pANInI dhArA
Page #647
--------------------------------------------------------------------------
________________ virUddha tarI zakAze nahIM. temaja pApa puNya kamAnA udaya aSTa che tethI amAre sadA puruSArthavAna ja banavuM joIe. zarIramAM tIvra rega vyAdhi utpanna thatAM dharma kArya thaI zakaze nahIM kAraNa ke zarIra Azrite AtmA che. chadmastha jIvane jJAnapaga Indriya Azrita che. IdriyanA abhAvamAM jJAnanuM kArya thaI zakatuM nathI juo pravacanasAra gAthA 55 ane paMcAdhyAya gAthA 300301 tathA zrI samastabhadrAcArye AptamImAMsAmAM kahela che ke koI kArya evuM thaI jAya che ke jene mATe ame e pahelAM tene vicAraja karela na hoya, te kArya ISTa hoya ke aniSTa hoya, sukharUpa hoya ke du:kharUpa hoya te pUrva karmanA udayanI mukhyatAthI thaI jAya che. ane je kArya mATe pahelAthI vicAravAmAM Ave athavA puruSArtha karavAmAM Ave te kArya sAruM ke narasu pitAnA puruSArthanI mukhyatAthI thAya che. bhAvArtha :- koIe vepAra karyo ane aNadhAryuM nukazAna thaI gayuM te te tIvra pApane udaya che. ane je nukazAna na thayuM te puNya karma anukULa thaI gayuM tyAre amArA puruSArthanI mukhyatA rahI, kAraNa ke amArA karmonA udaya ane zuM phala Apaze tenuM AgaLathI ane jJAna nathI mATe amAruM prathama kartavya che ke amAre sadA puruSArthavAna banavuM joIe. upazama - karma vargaNAone udayakAlamAM AvavAne azakaya karI devI tene upazAMta athavA upazama kahe che. jemake mithyAtva karmane udaya che tenA udayane keTalAka kALa sudhI anudAya karI deva athavA rekI de tene upazama kahe che.
Page #648
--------------------------------------------------------------------------
________________ nidhattiH - je kamene evo baMdha hoya ke jenuM na paNa karI zakAya temaja tene jaldI na udayamAM lAvI zakAya chatAM temAM sthiti, anubhAgano utkarSaNa ane apakarSaNa thaI zake che. evA karmonI avasthAne nidhati kahe che. nikAcita - je kamene e baMdha hoya ke tene na saMkramaNa karI zakAya, na jaladI udayamAM lAvI zakAya, na tenI sthiti anubhAgamAM utkarSaNa ane apakarSaNa thaI zake arthAta jevuM bAMdhelA hoya tevuMja phala ApIne khare evA karmonI dazAne nikAcita kahe che. jIvanA zubha pariNAmanA nimittathI puNya prakRtiomAM anubhAga vadhI zake che ane pApa prakRttiomAM ghaTI zake che vaLI jIvana azubha pariNAmanA nimittathI pApa prakRttiomAM anubhAga vadhAre paDe che ane puNya pravRttiomAM ocho paDe chetyAre e siddhAMta nIkaLe ke amArAmAM jeTaluM Atmabala ane jJAna prakAze che te mAraphate bahu samajI vicArIne e nimitta ane yaMgya vAtAvaraNa rAkhavA sadA puruSArtha kara joIe. te ame duHkhadAI ghaNAM kamethI bacI zakIe chIe, arthAta azubha karmonA phalathI bacI zakIe chIe. vadhAre khulAse sudaSTitaraMgiNuM pRSTha 608 thI 615 mAMthI jeI le graMtha vadhI javAnA bhayathI vistAra pUrvaka lakhela nathI. ATha mUla karmonA nAma:jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, mehanIya Ayu, nAma karma, gotrakarma ane aMtarAya,
Page #649
--------------------------------------------------------------------------
________________ 55 guNasthAnanA nAma mithyAtva, sAsAdana, mizra (samyamithyAtva) aviratasamyagdaSTi, dezavirata, (saMcamAsaMcama) pramata saMyata, apramata, apUrvakaraNa, anivRtikaraNa, (bAdara sAparAya) sUmasAMparAya, upazAMta meha, kSINameha, sayogIjina ane agIjina. karaNanI vigata - narakAdi cAre Ayu karmomAM saMkramaNakAraNa vinA (9) nava karaNa thAya che. bAkI badhI pravRtiomAM daza karaNa thAya che. pahelA guNasthAnathI AThamAM apUrvakaraNa guNasthAna sudhI dazakaraNa thAya che. - apUrvakaraNathI sUmasAMparAya guNasthAna sudhI (7) sAta karaNa thAya che. agiAramAM guNasthAna upazAMta mehamAM mithyAtva ane mizramehanIyanuM saMkramaNakaraNa thAya che arthAt te bannenA karma paramANuM samyakatvamehanIya rU5 pariName che. tethI cha karaNa thAya che. bAramAM kSINameha kaSAya, thI sagIjina sudhI saMkramaNakaraNa vinA cha karaNa thAya che. agI kevalI bhagavaMmAM satva, udaya ema be karaNa hoya che. aMta samayamAM keI karaNa hetuM nathI. baMdha, udaya, udIraNu, sattA sthAnanuM varNana baMdhA- trIju guNasthAna cheDI pahelAthI sAtamAM guNasthAna
Page #650
--------------------------------------------------------------------------
________________ sudhI sAta karmone baMdha thAya che paNa jyAre Ayukarmane badhA paDe tyAre AThe karmone baMdha eka sAthe paDe che. trIju mizra guNasthAna, apUrNakaraNa, anivRttikaraNamAM Ayu cheDI sAta karmone baMdha eka sAthe paDe che. dazamAM sUkSmasAparAya guNasthAne Ayu ane mehanIyane choDI cha mUla karmone baMdha eka sAtha paDe che. ' agiAramAM (upazAMtakaSAya) bAramAM (kSINakaSAya) teramAM (sagIjina) guNasthAnamAM eka vedanIya kamane baMdha paDe che agajinamAM koI paNa prakArane baMdha thatuM nathI. udaya - 10mAM guNasthAna sudhI AThe karmone udaya hoya che. 11-12mAM guNasthAnamAM meha choDI sAta karmone udaya hAya che. ane 13-14mAM guNasthAnamAM mAtra cAra aghAtiyA karmone udaya hoya che. udIraNuM - vedanIya tathA AyukamanI udIraNuM chaThA guNasthAna sudhI thAya che. mehanIyanI dazamAM guNasthAna sudhI, jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane aMtarAyakarmanI 12 mAM guNasthAna sudhI ane nAma, gotrakarmanI 13 mAM sudhI udIraNA thAya che. mizraguNasthAna vinA pramata guNasthAna sudhI AyunI sthitimAM AvelI mAtra kALa bAkI rahyA pachI Ayu cheDI sAta karmonI udIraNA thAya che. sUkSmasAMparAmAM eTaleja kALa bAkI rahevAthI Ayu, mehanIya ane vedanIya ema traNa karmone
Page #651
--------------------------------------------------------------------------
________________ pahela cheDI bAkI pAMca kramAnI uraNA thAya gurusthAnamAM paNa teTaleAja kALa ochA gotrakama nI udIraNA thAya che. sattA :- 11 mAM rahe che. khAramAM sAtakanI ane sattA rahe che. che, tathA zIzukaSAya raDevAthI nAma ane upazAMta kaSAya sudhI AThe karmanI sattA kSINameha guNusthAnamAM mehanIya vinA 13-14 gurusthAnAmAM cAra aghAtiyA karmonI mithyArdaSTinI kriyA jIvanA svabhAva te jJAna che. ane jJAnanuM kArya yathArtha rUpathI padArthAne jAgavAnuM che. paNa saMsArI jIvAnI sthiti tenAthI vicitra prakAranI che te vicitratA arthAt viveka bhraSTatAnuM kAraNu da namehanIya nAmanA mithyAtva karmane uya che. tethI AtmAnA samyaktva guNunI avasthA vikArI thaI rahI che te kAraNe jIva vikRta kArya karavuM zarU kare che. te padArthane viparIta rUpathI zraddhA kare che. arthAt atattvazraddhAna kare che. anAdaeNikALathI jIvanI aMdha pravAharUpe ( sa MskArarUpe ) pravRtti cAlI Ave che. ane sajJo jIvAnA mananA nimittathI vizeSa pravRtti dekhavAmAM Ave che, manathI te nAnA prakAranA vikalpA karyA kare che. temAM keTalAka te sadbhUta padArthonA Azrite kare che. ane keTalAka mAtra kAlpanika haiAya che. je kAlpanika bhAve (saMskAranA) che te tA mithyAbhAva che. te jAtinI apekSAe eka ja che paNa uttara bhedanI apekSAe asaMkhyAta ane paryAya kramanI
Page #652
--------------------------------------------------------------------------
________________ apekSAe anaMta prakAranA hoya che. tenI ati eka samayanI hoya che bIjA samayamAM tene nAza thatAM bIjA prakAranI hoya che te badhA nimittathI thAya che tethI tene baMdhanA kAraNa mAnavAmAM Ave che. te badhA bhAvo AtmAthI parabhAva che. saddabhUta padArthane Azrite je bhAva thAya che tenA pAMca bheda che. ekAMta, viparIta, saMzaya, ajJAna, ane vinaya mithyAtvarUpa hoya che. kAlAMtarathI sAthe rahelA bhAvene agrahItamithyAtva kahe che ane navI navI paryAyathI te bhAvene puSTa karavAnA hetubhUta evA kudevAdikathI thatAM mithyAtva bhAvene grahIta mithyAtva kahe che. saMsAranA paribhramaNanuM mukhya kAraNa teja che. ane tene kAraNe jIvane pitAnA svarUpanI upalabdhi thatI nathI. svarUpanI upalabdhi na thavA devI teja mithyAtvanuM moTAmAM moTuM kArya che. jIvamAM bIjA bhAve je thAya che te paNa naimittika che chatAM te baMdhanA kAryarUpa mAnavAmAM AvyA nathI. baMdhanuM prayeAjana mAtra mithyAtva ane kaSAyane mAnavAmAM Avela che. arthAta baMdhanI vyApti te bhAvonI sAthe che paNa anyabhAva sAthe nathI. ane jJAnamAM carthathatA - ayathathatA paNa mithyAtvanA kAraNeja Ave che te vyAhane kAraNe jIva ahiMsAdi dharma hovA chatAM hiMsAdimAM dharma manAve che. ekendriyAdinI pUjA karavA lAgI jAya che, tiryaMcanI pUjA karavA lAgI jAya che. kAgalapanazIla kalama AdinI pUjA kare che. je sampradAyamAM janma thAya che te ja kuLa dharmane egha saMjJAthI mAne che temAM leza
Page #653
--------------------------------------------------------------------------
________________ 199 mAtra vicAra karatA nathI. cAra paisAnI maTakI letI vakhate purA tapAsa kare ke huM chetarAi teA jatA nathI ne? paNa purA AtmA jemAM chetarAI jAya tene te jIva leza mAtra vicAra karatA nathI. kuLa dharmoneja sAcA mAno paDayeA rahe che. khApadAdA zuM mUrkha hatA? bApadAdAnA dharma kema cheADI zakAya ? evI evI ghaNA prakAranI tarka NA kare che te badhu mithyAtvanuM mahAtmya che. vepAra rAjagAramAM nAta, jAta, UMca, nIca jotA nathI mAtra dhamanA kArya mAMja AMdhaLA bhIta thai phasAya jAya che. satya sAMbhaLavAmAM na te paisA lAge che na kaSTa thAya che chatAM paNa te jIva sAMbhaLavA jatA nathI paNu paDayA paDayA virodha kare che te mA mithyAtvanA mahAna prabhAva che. mithyAdraSTi potAnA svarUpane jANatA nathI tethI para svarUpa viSe magna banI parakAne ane parasvarUpane peAtAnA mAne che. te khAdya kriyA karatA DhAvA chatAM peAtAne mokSamArgone adhikArI mAne che. te sadA baMdha paryAya paddhatine sAdhatA thakA tene meAkSa mArga kahe che; kAraNa ke tene AMtaradRSTirUpa zuddha dravya akriyarUpanuM jJAnaja nathI. te te aMtarbhita kriyA kema kare? mATe ema nakko thayuM ke ajJAnI khaMdhane sAdhatA hAvAthI baMdhane prApta thAya che te mAkSane kema sAdhI zake ? naja sAdhI zake. : te ajJAnI vicAra paNa karatA nathI ke jo vyaMtara devAnI pUjA bhaktithI lakSmI malI jatI hAya teA dharma karavAnI zu jarUra ? meAkSamAgI jIva, saMsAranI lakSmInI mAMgaNI kare te te meAkSamAgI zene ? potAnA upakAra, apakAra, lAla, hAni, Adi zubhAkSubha karmothI thAya che paNa jo deva karI ApatA hAya tA
Page #654
--------------------------------------------------------------------------
________________ ptt te deva du:khI kema thAya che? zA mATe tenuM maraNa thAya che? peAte potAnA bacAva kema karI zakatA nathI ? bIjAnA gullAsa kema thAya che ? tene mAnavAvALA paNa rogI, garIba, du.khI, pratyakSa jovAmAM Ave che ane tene na mAnavAvALA pratyakSa sukhI jovAmAM Ave che chatAM mithyAdaSTi ne te vAta besatI nathI tenuM mULa kAraNu mithyAtva karyuM nA tIvra utkraya che jethI satya vAtanI ruci thatI nathI. A kAraNe jI... caturgatimAM paribhramaNa kare che. mATA meTA, tapasvIe ane ceAgIenI jo A mithyAtvanI gADha khule nahI teA teenI badhI sAdhanA (kriyA dharma) kAMi lAbhadAyaka thatI nathI. ajJAnIjI, jIvAdi padArthonA yathArtha svarUpane jANatA nathI. te petAnI mithyAbuddhithI judA prakAreja mAne che. kAi vakhate kAMi vicAre che te koi vakhate anya kAMi vicAre che, tenI buddhi pratyeka padArthanA svataMtra astitvane svIkAratI nathI. AgamamAM sUma, antarita, dUravatI padArthonuM varNana sarvajJa vItarAga ane hiMtA dezI evA zro jinendradeve karela che tene te yathArtha pratibhAsatuM nathI, te temAM tarka ane sa Mzaya karyo kare che, padArtha dravyadraSTithI nitya che ane paryAyadRSTithI anitya che temAM tene sa Mzaya thayA kare che. ajJAnI leAjanathI ane viSaya sevanathI eTale para padArthanA avala manathI sukha mAne che tethI para padArthanA avalaMbana vinAnuM atIndriya sukha tenI mAnyatAmAM AvatuM nathI. jJAnanI pravRttie paNa indriyAthI dekhAya che. jene AMkha che te joi zake che, jene kAna che te sAMbhaLI zake che paNa jene AMkha kAna nathI te kema dvekhI sAMbhaLI zakatA haze ?
Page #655
--------------------------------------------------------------------------
________________ suktajIvane jJAna ane sukha thAya che te mAtra kalpanA che. te zarIrathI AtmAne judI mAnateja nathI; syAdvAdI jainAcArya rUDA prakAre samajAvavA chatAM pitAnA haThane choDatuM nathI, paNa tarka kare che te badhu mithyAtva karmanuM mAhabhya che. - zarIrane dubaLuM thatA pitAne dubaLo mAne che. zarIranArUpathI pitAne rUpALuM mAne che. kudevane deva mAne che. kugurune guru mAne che. adharmane dharma mAne che. rAgadveSaha AtmAne svabhAva nathI chatAM rAga dveSI mehI vividha prakAranA devene mAne che. parigrahane saMcaya karavAvALAne guru mAne che. vItarAgI Atmika svabhAva teja dharma che ane rAgAdi adharma che. tenA sAdhane ane samajAvavAvALAM hovA chatAM paNa jIva ajJAnamAM Dubela che. bAhA kriyA kAMDamAMja dhama mAnI rAkhe che. devo, putrAdi, dhanadhAnyAdi Ape che tevI mAnyatAthI kudevAdinI ane maMtra taMtrAdivAlA guruonI upAsanA kare che. keI kuLadevI, zAzanadevI, devatA AdinI sthApanA karI pUjA kare che. arere! arihaMta bhagavAnamAM paNa miththAbuddhithI putra pautrAdi Ape che tema kahe che. saMsArabhAvanA mATe jIva zuM zuM adharma nathI karato ! A badhuM mithyAtvanuM mahabhyi che. keTalA jenAbhAsIo kadAca tapa kare che te bhUkhyA rahevAthI upavAsa karyo mAne che athavA lebhavaza tapa kare che paNa pitAnA pariNAmane te jANatA nathI. pratAdi dhAraNa kare te bAhyAkriyA upara ja daSTi rahe che. aMtaraMga rAgAdibhAvarUpa pravRttinuM kAMIja jJAna nathI. vyavahAra darzana jJAna cAritrane mokSamArga jANI
Page #656
--------------------------------------------------------------------------
________________ tenIja sAdhanA kare che nizcaya dharmane tA jANatA nathI. arihaMtadeva, ni thagurU tathA jainazAstra cheADI bIjAne namaskArAta karavAnA tyAga karyo che evI mAnyatAthI peAtAne AjJA samyaktvI che tema gaNI satuSTa thAya che. bAhyalakSaNA vaDeja bhakti AdimAM pravRtta che paNa tattvajJAnapUrNAMka parIkSA karatA nathI, ahiM tadevane mAne paNa tenA kayA lakSaNA pudgalAzrita che kayA jIvAzrita che tenuM kicit jJAna nathI. vaLI te arihaMtadevane svarga mAkSadAtA dInadayAla, adyamAddhAraka, patitapAvana mAne che paNa te te| jema anyamatie kartRtva buddhithI Izvarane mAne che tema A paNu arihaMtane mAne che. paNa ema nathI jANatA ke phaLa tA potAnA pariNAma pramANe male che arihaMta tA nimittamAtra che. ane A badhA vizeSaNeA tA upacAra mAtra che tenuM teone jJAna nathI A pramANe mithyAdRSTienI madhI kriyAe saMsAra vaka hAya che. ajJAnI jIvAnI kalpanA prazna :- khAdya padArtha jemake penazIla, kAgala ArdinuM jJAna jema samyagdaSTine thAya che tevuMja jJAna mithyAdaSTiene paNa thAya che Ama yathArtha jJAna thavA chatAM paNa mithyAgdaSTiene mithyA jJAnI kema kahA che. ? uttara :- kevala laukika padArthonA jANavA mAtrathIja sabhyajJAnI nathI kahevAtA jo laukIka patnArthAnA jANuvAthIja sabhyajJAnI thai javAtu hAya tA pAzcimAtya nijJAnavettA ke jeo aneka sUkSma AviSkAra karI rahyA che ane padArthonI zakitanuM parijJAna
Page #657
--------------------------------------------------------------------------
________________ fog karI rahyA che tene ja samyajJAnI kevA joIe paNa evuM tenuM lakSaNa nathI. samyajJAnInuM lakSaNa evuM che ke je AtmAne darzanamehanIya karmanA kSaya, upazama athavA kSapazamanI sAthe sAtha matijJAnAvaraNa karmanA eka vizeSa prakAranA (ladhyAvaraNa karmanA) kSapazamathI labdhi (jJAna cetanA) pragaTa thAya che. matijJAnAvaraNa karmane kSapazama je ke sAmAnya dRSTithI badhA jIvone vadhAre ochA pramANamAM hoya ja che paNa tenAthI uparokta jJAna bIjA prakAranuM hoya che. tene svAnubhUlyAvaraNa karmane kSApazama paNa kahe che ane svAnubhUti paNa matijJAnane bheda che eTale samyajJAnIne svAnubhUti pragaTa thaI jAya che teja samyajJAnInuM kharekharUM cinha che. te cinha pragaTa thavA chatAM paNa bAhya padArthonuM jJAna echuM (apa) hoya athavA keI zaMkAvRti paNa hoya chatAM paNa te samyajJAnIja che. samyagdaSTine kadI rasImAM sarpanuM, chIpamAM cAMdInuM, DuMThAmAM kadI puruSane bhrama thaI jAya chatAM paNa te bhrama bAhyadaSTine deSa che tethI kAMI samajJAnamAM te deSa bAdhaka nathI. pazuone (saMjJI paMcendriya paryAptaka) paNa samyagdarzananI sAthe sAtha te labdhi pragaTa thAya che teone (pazuone) padArthonuM ghaNuM ja ochuM jJAna hovA chatAM paNa te samyajJAnI che. pazuone jIvAdi tanuM pUrNa jJAna paNa kadAca na hoya tema chatAM mithyAtvakarmanA (pada) nAzathI te samyajJAnI che. samyajJAnIne bahu jJAna hovuM joIe te niyama nathI mAtra svAnubhUti pragaTa thaI javAthI samyajJAnI alaukika sukhane AsvAdana kare che. AtmapayogI padArthonuM zraddhAna samyajJAnIne thaI jAya che, te zraddhAnA javAthI sarakAra
Page #658
--------------------------------------------------------------------------
________________ meTA meTA AviSkArene nathI thatuM. svAnubhUti vinAnuM chavAdi tAnuM zraddhAna paNa jIvane kalyANarUpa thatuM nathI. svAnubhUtirUpa caMcuthI samyajJAnIrUpa haMsa svapa yathArtha jJAna karI le che. dravyakama, bhAvakarma ane karmarUpa jaDa mUrta para padArthothI bhinna citanya, mAtra pariNAmane grahaNa kare che. jema haMsa jalamizna dUdhamAM potAnI caMcanI agAdha kaLAthI dUdhaneja grahaNa kare che paNa eka buMda pANIne grahaNa karatuM nathI tevI rIte samyagdAnI rUpI haMsane paNa bhedajJAnanI agAdha kaLA utpanna thaI che te mithyAdaSTinI buddhimAM kadI paNa AvI zakatI nathI ane mithyAtva karmanA svAdamAM te A kathanane svIkAravA paNa taiyAra thatuM nathI te pachI svAnubhavanI te vAta zI karavI ? draliMgamuni ke jemane agiAra aMga navapUrvanuM jJAna kaMThastha hoya che te bhalabhalA mANasane chaka karI Ape che tenA pravacanamAM ajJAnIo vAhavAhanA pikAra kare evI zailIthI kathana kare ane navatanuM nirUpaNa abhUta kaLAthI kare chatAM paNa svAnubhUtilabdhi vinA tene zAstrAbhyAsa tene lAbha katA thatuM nathI tethI te mithyASTi che. sArAMza e che ke bAhA padArthonA jJAna sAthe AtmikajJAnane kadApi meLa besI zake tema nathI svAnubhUyAvaraNa karmane kSaye pazama jene thaI gayuM che teja kharekhara samyajJAnI che eTale svApayegI padArthonuM zraddhAna, samyakRtvamAM kAraNa che. thala nubhUtinuM nirUpaNa kAra
Page #659
--------------------------------------------------------------------------
________________ * . * samyakatvanA pacIsa dezanuM svarUpa mada vasu sammaka dosau Ayatana sada ya tIna mUDhAe / inadosaya viNa samma himmata siva dIpa sama geya // 515 // artha - AThamada, samyakatvanA AThadeSa, cha anAyatana, traNamUDhatA e pacIsa samyaktvanA deSa che. te dethI samyakatvadharma malina thAya che. bhAvArthaAThamadA- jAtinemada, dhanAmada, kulanemada, tapanemada, balanemada, vidyAne mada, adhikAranemada ema ATha prakAre mada kahyA che. keI kei AcAryo pUjAmada, zilpimada, Rddhimada kahA che paNa e pUrvokta AThamadamAM garbhita thaI jAya che. lAbha, ezvarya, Rddhi, zi95, te dhana madamAM ane sattA, pUjA te adhikAramadamAM garbhita che. (1) mAmAnA pakSane mada kare tene mAtAnA pakSathI jAtima kahe che. (2) sabhyadAne mada te lAbhathI thato dhanane mada che (3). pitAnA pakSane mada te kulane mada che. (4) suMdara zarIranA rupathI mada je te 25 mada che. (5) tapazcaraNathI mada tha te tapano mada che. (6) zarIranA balane mada kare tene alamada kahe che. (7) paMDitAIno mada kare te vidyA (jJAna) ne mada che. ane (8) adhikArane madada karavo te sattAne mada che. e ADe madu yugalakSita hevAthI samyaka nAmanA AtmAsvabhAvane
Page #660
--------------------------------------------------------------------------
________________ (dharmane) malina karanAra hovAthI doSa che ema jANuM samyagaI. e mada bhAva karato nathI. vizeSa varNana ratnakaraDazrAvakAcArathI jANavuM. AThadeSaH- zaMkA, kAMkSA, vicikitsA, mUDhadaSTitA, anupagrahana, asthitikaraNa, avAtsalya ane aprabhAvanA e ATha deSa che. (1) jaina dharmamAM zaMkA karavI te zaMkA doSa che (2) pAMca IndriyanA bheganI lAlasA te kAMkSAdeSa che (3) dharmAtmA puruSanA zarIrane malina,duragaMdha, rogI joI glAni karavI te vicikitsA deSa che. (4) deva, guru, zAstranI parIkSA karyA vagara sevA karavI te mUDhatA doSa che (5) dharmAtmAnA dene pragaTa karI pitAne khuzI manAvavuM athavA bIjAne dukha upajAvavuM te anupagahana deSa che (6) dharmamArgathI calita thaI javuM athavA bIjAne dharmamArgathI pADI nAkhe te asthitikaraNa doSa che. (7) dharmAtmA pratye prema nahI ulasatA cheSa utpanna thavo te avAtsalya che. (8) dharmakAryamAM utsAhane abhAva te aprabhAvanA cheSa che. vizeSa varNana ratnakAMDa zrAvakAcArathI jANavuM. chaanAyatana - rAga dveSI kAmI devonI prazaMsA karavI, rAgINI parigrahadhArIguruonI prazaMsA karavI, hiMsA pAkhaMDa, asatyavAdIkudharmanI prazaMsA karavI te traNane mAnavAvALA sevakanI prazaMsA karavI e anAyatane che. samyagdaSTi tenI prazaMsA kadI paNa na kare. tenuM vizeSa varNana ratnakaraMDA zrAvakAcArathI jANavuM. . traNamukatA - devamUDhatA, gurumUDhatA, dharmamUDhatA athavA laukika
Page #661
--------------------------------------------------------------------------
________________ ad mUDhatA e traNa mUDhatA samyakatvane AcchAdana karavAvALI malina che tenuM vizeSa varNana ratnakaraDa zrAvakAcArathI jANavuM. sakatvanA pAMca aticAranuM svarUpa saMdehAdimahAdoSairdarzanaM tanmalImasam / svasAdhyaM sAdhayenaiva yathA naurvivarairyutA // 516 // aH- je samyagdarzana za MkA, kAMkSA Adi mahAdoSothI mitrana che. te samyagdarzana peAtAnI iSTasiddhine (svarupa prAptine) kadI paNa "siddha karI zakatu nathI. bhalA ! je nAvamAM (hADakAmAM) ghaNA chidro thaI gayA hoya te zuM kadI pAra pahAMcADI zake ? naja pahAMcADI zake. bhAvA:- zaMkA, kAMkSA, vicikitsA anyadharma prazaMsA ane anyadharma nI stuti e pAMca samyagdarzananA aticAro che. je pramANe aneka chidrothI jarjarita thaela hADI kadI pAra thatI nathI te pramANe pUrvAkata jaNAvela dASAthI malina thaela samyaktva kadI paNa meAkSanagarImAM pahAMcADatuM nathI tethI samyagdaSTie evA dASAthI vAraMvAra vicAraNA pUrvaka bacavuM joIe ane zraddhAnane dRDha karavA tattvavicAra karavA Avazyaka che. arthAt samyagdaSTi saMzaya, viSaya ane anadhyavasAya rahita tattvAnuM jANapaNuM pramANAddhithI karavuM joIe eja samyagdarzananI bhAvanA che. bhayAzAsnehalobhAca kudevAgamaliMganAm / praNAmaM vinayaM caiva na kuryaH zuddhaddaSTayaH // 517 // :
Page #662
--------------------------------------------------------------------------
________________ a- samyagdaSTi jIva, bhaya, AzA, sneha ane lAbhathI paNa kudeva, kuliMgI ane kuAgamane praNAma ke vinaya kastu nathI. bhAvArtha- kAma, krodha, bhaya, IcchA, sudhA, tRSA, rAga, hela, mada, moha, nidrA, harSa, viSAda janma, maraNAdi deSa yukta che te badhA kudeva che. pAkhaDI, viSaya kaSAyI, AraMbhI parigrahadhArI Adi kuliMgI che ane jemAM paraspara, pUrvApara virodha che evA kuAgamane samyagdaSTi kadI paNa bhayane kAraNe, AzAne kAraNe, nehane kAraNe, lebhane kAraNe vinaya, namaskAra karatA nathI. jenA matamAM paNa A huMDAvasarpiNIkALamAM viSayAzakata, parigraha dhArI AraMbhI hovA chatAM paNa mahAtI kahevaDAve che te badho kaLikALa ne prabhAva che. temane leka lajajAdi vaDe paNa vaMdanAdi zuddha samyagdaSTi karatA nathI. AgamamAM alpa parigraha grahaNa karavAvALA mahAvatIne nidanuM phaLa kahyuM che. te tevA kaliMgIone sudRSTi kema namaskAra kare ? naja kare. - sAta bhayenuM svarUpa . tatra bhitirihAmutra loke vai vedanA bhayam / caturthI bhAMtiratrANaM syAdaguptisu paMcamI // 518 // 'bhItiH syAdvA tathA mRtyu tirAkasmikaM tataH / - kramAduddezitAtheti saptaitAH bhItayaH smRtAH // 519 // artha - Alekane bhaya, parAkabhaya, vedanAne bhaya, arakSAlaya, aguptibhaya, maraNane bhaya ane Akasmikabhaya ema sAta kramathI bhaya jANavA.
Page #663
--------------------------------------------------------------------------
________________ 609 bhAvArtha(1) A bhavamAM jIvana paryata anukULa sAmagrI raheze ke nahIM? evI ciMtA rahe te A lekano bhaya che arthAta ajJAnI . jIva karmanA udayavaza sarvathA anitya zarIrAdi padArtho mAM buddhi rAkhI bhramathI bhayagrasta rahe che tethI tene A lekane bhaya sadA rahe che. ane jJAnI puruSa jANe che ke A caitanyaja mAro eka, nitya leka sarva kALe pragaTa che e sivAya anya koI mAre leka nathI. A mAro caitanya svarUpa leka keIno bagADa bagaDato nathI. AvuM jANI jJAnIne A lekane kiMcita mAtra bhaya nathI athAt nirbhaya che. (2) mithyASTi potAnA AtmAne jANatA nathI kAraNa ke tenuM eka mithyAtva ja kSetra che tethI te mUrkha, karma, karmaphalasvarUpaja potAne mAne che. je mATe svargamAM janma thayo. te sArUM paNa je naraka pazu gati AdimAM jaIza te huM ghaNuM ja duHkha pAmIza te bhayathI sadAkALa vyAkuLa rahe che. athavA cittamAM sadAkALa bhayabhIta rahyA kare che tenuM nAma pAralaukika bhaya che. jyAre jJAnI AtmA sadA nirbhaya rahe che. kAraNa ke tenuM Atmatattva darzanamohanIyanA udayathI rahita hovAthI nirbhaya sthAna thaI gayuM che athavA pitAnA AtmAne sadA avinazvara mAnato jyotimaya Atma svabhAvamAM bhaya zAno? (3) zarIramAM vAta, pitta, kapha e traNe malanA kepathI thavAvALI je bAdhA athavA sukha duHkhanuM bhegavuM tene vedanA
Page #664
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahe che, te vedanA thayA pahelAM athavA AvyA pahelA cittamAM tenAthI (regathI) bhayabhIta rahevuM tene vedanA bhaya kahe. che. te vedanA bhayano svAmI niyamathI mithyAdarzanane kAraNe mithyASTi hoya che. jyAre jJAnIne mAtra eka pitAnA jJAna svarUpa AtmAne bhegavaTe che. purAlathI thayela vedanAne vedanAja jANatA nathI kAraNa pudgalathI thatI vedanA te zarIrane thAya che. mArA amUrta AtmAne eka paNa vyAdhi thaI zakatI nathI. IndriyenA viSayaja, vyAdhinuM mukhya sthAna che kAraNa ke te bAdhAonuM sthAna che. arthAta AtmAne duHkha devAvALA rega IndriyenA viSayeja che. jJAnIne vartamAnamAM prApta thayela sparzanAdi IndriyanA viSayamAM athavA AgAmI maLavAvALA viSaya bhega pratye Adara nathI tethI kharekhara jJAnIne vedanA bhaya nathI paNa nihara che. mArI keNu rakSA karaze? huM kenA zaraNamAM jAuM mArI rakSA karavAvALA keI mane dekhAto nathI. hAya hAya have huM zuM karUM mane koI bacAvo bacAva Ave ajJAnI AkaMda kare che tethI tene arakSAne bhaya sadA rahe che. jyAre jJAnI jANe che ke mArI sattA svarUpa vastune kadI nAza thatuM nathI. jJAna paNa pote sattA svarUpa vastu che. vaLI te evuM nathI ke bIjAo vaDe rakSA karavAmAM Ave te rahe nahi te naSTa thaI jAya, evuM jJAnI kadI paNa mAnatuM nathI tethI tene atrANane bhaya nathI kAraNa ke paryAyane nAza thavo te te tene dharma che. mArI sattAne nAza thatuM nathI tethI jJAnI niDara che.
Page #665
--------------------------------------------------------------------------
________________ (5) mArUM dhana kevI rIte bacI zake, kAraNa cAra Adi corI na karI jAya ema darzana mehanIyanA udayathI mithyAdaSTi sadA bhayabhIta rahe che. jyAre samyagdaSTi jANe che ke vastunA nija svarUpamAM anya kaI praveza karI zakatuM nathI mATe vastunuM svarUpa ja vastunI paramagupti che AtmAnuM dhana jJAna che tene koI mArA Atma svarUpamAM praveza karI cerI karI zake ema nathI kAraNa mAro AtmA abhedya killo che ane jJAna mArA AtmAmAM gupta che tethI jJAnIne aguptine bhaya nathI. mithyASTi IndriyAdi daza prANenA nAzathI pitAne nAza mAne che te sadA mRtyuthI bhayabhIta rahyA kare che ke hAya kadAca mArUM mRtyu na thaI jAya athavA huM sadA jIvate rahuM mAruM mRtyu kadI paNa na thAya; nahi te A saMsAra sukha chuTI jaze evA mRtyu bhayathI ajJAnI sadA bhayabhIta rahe che. jyAre jJAnI AtmA paramArtha IndriyAdi dazaprANanA nAzathA pitAnuM mRtyu mAnatA nathI. mAre te eka cetanA (jJAna) prANa che te te avinAzI che tene nAza thata nathI AtmAne maraNa nathI ema jJAnI jANatA hovAthI mRtyuthI DaratA nathI paNa nirbhaya che. (7) ajJAnIne sadA akasmAtano bhaya rahyA kare che kadAca vijalI paDaze te, acAnaka makAna paDI jaze te, pANImAM DubI jaIza te, rela, jahAja vahANa, maTara, gADI Aga AdimAM '. sadA bhayabhIta rahe che tene Akasmika bhaya kahe che. jyAre
Page #666
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnI jANe che ke AtmAnuM jJAna pitAthI svayaMsiddha che, anAdi anaMta, acaLa, eka che temAM vaLI bIjAthI aNa dhAryuM kayAMthI thAya arthAta akasmAta kayAMthI Ave ? mATe mArAmAM kAMI paNa ekAeka utpanna thatuM nathI ema jANatA jJAnane akasmAtane bhaya hoto nathI. zaMkAkAra:- he bhagavaMta! samyagdaSTi jJAnIone bhaya thata joIe chIe te pachI Ape jJAnIne nirbhaya kema kahyo? uttara- he bhadra! darzanamohanIya karmanA udayathI thate dravyatva bhAvanA nAzane bhaya have jJAnIne thato nathI. cAritramehanIya karmanI bhaya prakRtinA udayanA nimittathI jJAnIne bhaya upaje che vaLI aMtarAyanA prabaLa udayathI nirbaLa hovAne lIdhe te bhayanI vartamAna pIDA nahI sahI zakavAthI te bhayane ilAja paNa kare che chatAM te karmanA udayane svAmI thaIne kartA thato nathI paNa jJAtA rahe che. arthAt tene evo bhaya thato nathI ke jethI jIva svarUpanA jJAne zraddhAnathI yuta thaI jAya athavA paradravyathI pitAnA dravyatva bhAvane nAza thaI jAya ema kadI mAnatA nathI. te jANe che ke paryAyano svabhAvaja vinAzIka che tevI zraddhAnanA baLe te nirbhaya che. A vAta jJAnI ja jANI zake paNa mithyAtvanA udayamAM ajJAnInI buddhi na A vAta pakaDI zake, na jANuM zake, na tenI zraddhAmAM besI zake. tene te jevI pitAnI kriA thatI hoya tevI aMtaraMgathI anyanI jANe vaLo bAhya kriyA banenI samAna dekhAya tethI bAhya kriyAthI anumAna kare, te ajJAnI jIvane jJAnInI aMtaraMga kriyAnuM jJAna kyAMthI thAya? arthAta tene evA thaine kartA thatA kare
Page #667
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 na ja thAya. mithyAdRSTine para padAthomAM AtmAnA anubhava hAvAthI bhaya thAya che jJAnIne 525dArthamAM Atma buddhi nathI tethI tene bhaya thatA nathI. sasArI jIvAmAM madha amadhanuM kAraNu AtmAmAM anaMta guNNA che. temAM eka samyakatva ane trIjo cAritra nAmanA guNa che. te guNeAnI malina avasthA arthAt mUrchita avasthAne bhAvamADu kahe chaeN. tenA mUti thavAmAM nimitta kAraNu dravyamAhanIya karmanA udaya che. jIva nAnI mATI ceniyAmAM je paribhramaNa kare che tenuM mukhya kAraNa bhAvameha che te badhA anarthonuM mULa che jyA sudhI jIvamAM tenA sadbhAva che tyAM sudhI karmanA baMdha thayA kare che tenA abhAvamAM jIva saMsAra khaMdhanathI mukata thai jAya che. tene abhAva thatAM bhale keTaleAka kALa zarIrAdimAM jIvane rahevuM paDe che chatAM jIvanuM kAMI khagaDatuM nathI. eka mithyAtva ane ajI rAgadveSa tema e prakAre che temAM paNa mithyAtvanI mukhyatA che tenA sadbhAvamAM jIvane sanmAja sujatA nathA tenA jema jema abhAva thatA jAya che tema tema sanmArge jIva cAlavAnuM zarU kare che tethI rAgadveSa chuTatA jAya che. pahelAM tA jIva potAne svata MtrarUpa zraddhA jJAnamAM pUrNarUpe anubhave che tyArabAda taddanukuLa AcaraNa kare che tyAre jIvanA chuTakAro thai jAya che. te bhAvamAhanA kA kAraNanA vicAra karavA jarUrI che. bhAvameha te jIvanA vikAra
Page #668
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariNAma che te animittaka thatuM nathI tethI te tenuM kArya che ane saMsAranI paraMparA tenA nimittathI cAlI rahI che tethI te kAraNa che A upacAranuM kathana che. kaSAya ane karmane paraspara nimitta-naimittika saMbaMdha che. paNa jIva ane karmane nimitta-naimittika saMbaMdha nathI kAraNa ke jIvane karmanuM nimitta mAnI levAmAM Ave te karma baMdha sadA thayA kare paNa kaI saMsArI jIvane karma baMdha thAya che ane kaI saMsArI jIvane karmabaMdha thatuM nathI. arthAt je saMsArI jIva sakaSAya che tene karma baMdha thAya che ane je saMsArI jIva niSkaSAyI che tene karma baMdha thatuM nathI. tethI ema nakakI thayuM ke rAga dveSa moharUpa jIvana (bhAvameha) pariNamaja baMdhanuM kAraNa che. tene nAza (anAdisaMtAna) samyagdarzana thayA pachI ja zarU thAya che. vyavahArAbhAsI mithyAdaSTi upadezaka gurunuM svarUpa, yetu kevalavyavahArAvalambinamte khalubhinnamAdhana bhAvAavalokanenA'navarataM nitarAM khidyamAnA // 520 // artha-je jIva kevala mAtra vyavahAranayane ja avalaMbana kare che te jIvene paradravyarUpa bhinna sAdhya sAdhanabhAvanI dRSTi che arthAt svadravyarUpa nizcayanayAtmaka abheda sAdhya sAdhana bhAva nathI tethI teo niraMtara ekalA vyavahArathI khedakhinna che. - bhAvArtha- je jIva kevala mAtra vyavahAranayanuM avalaMbana kare che te jIne paradravyarUpa sAdhya sAdhana bhAvanI ja dRSTi che paNa
Page #669
--------------------------------------------------------------------------
________________ svadravyarUpa nizcayanayAtmaka abheda sAdhya sAdhana bhAvane jAgatA ja nathI tethI teo ekalA vyavahArathI ja kheda khinna che. teo vAraMvAra paradravyasvarU5, dharmAdi padArthomAM zraddhAnAdika aneka prakAranI buddhi kare che. teo darzana mehanA udayathI vyavahAra dharmarUpa rAganA aMzathI ke I veLA bAhya tapa vratAdimAM, kaI kALamAM dayA, dAnAdimAM, keI kALamAM pUjA pAThAdimAM kaI kALamAM yationA dravyaliMgamAM, keIkALamAM bhakita arthe ghaNA AraMbhamAM, kaI kALamAM upadeza tyAgAdinA kartA bhAvomAM, pAMca prakAranA sthala pApanI nivRttimAM ane puNyakriyAmAM ruci pUrvaka pravRtta che teo sadA karmakAMDamAMja pitAnI sarva zakitapUrvaka pravRtta che. ema saMpUrNa kriyAkAMDanA ADabathI garbhita evA che jJAna darzana cAritra gati jJAnacetanAne kaMI paNa kALamAM pAmatA nathI. teo mAtra ghaNA puNyAcaraNanA bhArathI garbhita cittavRttine dhAraNa karI rahyA che, evA je kevaLa mAtra vyavahArAvalaMbI mithyASTi che svarga lekAdika kaleza prAptinI paraMparAne anubhava karatA thakA potAnI zuddha paramakaLAnAM abhAvathI dIrghakALa sudhI mAtra saMsAra paribhramaNa karatA raheze. pUrvokta prakAre zrI samayasAra kaLaza 111 mAM zrI amRtacaMdrAcAryuM paNa kahyuM che tyAthI vizeSa jANavuM. vizeSArtha- jJAnasvarUpI AtmAne nahIM jANatA evA vyavahAra bhAsI mithyASTi guruo mAtra ekAMta vyavahAra darzana jJAna cAritramAM mUDha thaI evA prakArane upadeza Ape che ke, tatvavicAra thI zuM che? jANavAthI zuM che? mAnavAthI zuM che? paNa kaMI
Page #670
--------------------------------------------------------------------------
________________ karIzuM te phala pAmIzuM ema manAvI vratatapAdi, pUjApAThAdi. kriyAkAMDamAMja udyamI rahe che. paNa tattvajJAna ke je samyakatvanuM mULa kAraNa che tene upAya karavAnuM kahetA nathI. moTI meTI. pratijJA karAve paNa pratijJA bhaMga karavAnuM mahAna pApa thAya tenuM te jarAya jJAna nathI tapanI mukhyatA karI ArtadhyAnAdi karI upavAsAdi kare, vA tapasI mAnI ni:zaMka kodhAdi kare. koI dAnanI mukhyatA karI ghaNuM pApa karIne paNa dhana upajAvI dAna kare, vA pApAcAra karI bIjAne lAlaca ApI tapasyA karAvI potAne dharmAtmA manAve ane lebhathI tapasyA karanArane tapasvI kahevaDAve e badhu ekAMta ajJAnanuM phaLa saMsAraja che. guNasthAna, mAgaMNasthAna, trikAdika tattva vicArane vikalpa karAve che. pUjAdi AraMbha samAraMbha kAryomAM vA kriyAkAnDamAMja makSa manAve che teo ekAMte saMsArane ja sAdhI rahyA che tethI teo saMsAramAM DubelA che. nizcayabhAsI mithyAdaSTi upadezaka gurunuM svarUpa caraNakaraNapradhAnAH svsmyprmaarthmukvyaapaaraaH| caraNakaraNasya sAraM, nizcayazuddhaM na jAnanti // 521 // artha:- je jIva kevala nizcaya nayane ja avalaMbI che te vyavahArarUpa svasamaya mayI kriyA karmakAMDane ADaMbara jANa vratAdikamAM virAgI thaI rahe che. arthAta gratAdikane nirarthaka ekAMta mAnI addhaumIlita locanathI urva mukhI thaI svachaMda vRttine dhAraNa kare che.
Page #671
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvArtha - keI ke pitAnI buddhithI ema mAne che ke ame svarUpane ja anubhavIe chIe ema samajI sukharUpa pravarte che. bhinna sAdhya sAdhana bhAvarUpa vyavahArane mAnatA ja nathI. nizcayarUpa abhinna sAdhya sAdhanane pitAmAM mAnI phulAya rahyo che te na vastune, na nizcaya padane, na vyavahAra padane pAme che. "phags g" thaI vacamAMja pramAdarUpI madirAnA prabhAvathI cittamAM matavAle thaI mUchita thaI rahyo che. unmata thaI rahyo che. te muni padane dhAraNa karavAmAM karmacetanA nA puNya baMdhanA bhayathI avalaMbana karato nathI ane parama ni:kama dazArUpa jJAnacetanAne te aMgIkAra karI ja nathI. te kAraNe atizaya caMcala bhAvanA dhArI che. pragaTa apragaTa rUpa je pramAda ane kaSAyarUpa pariNAma che tene AdhIna thaI rahyo che. te mahA azuddhopayogathI AgAmI kAlamAM karmaphalacetanAnI pradhAnatAthI vanaspatI samAna jaDa che te kevala mAtra pApaneja bAMdhavAvALe che. arthAta te pApathI vanaspatImAM utpanna thaI jaDa samAna thavAnuM che. ema AcArya zrI kuMdakuMdasvAmIe kahyuM che. AvuM ja kathana zrI samayasAra kaLaza 111 mAM zrI amRtacaMdrAcAryuM paNa kahyuM che. evA ekAMtanayanA pakSapAtIo saMsAramAM ja Dube che. vizeSArtha - jinavANImAM te nAnA prakAre naya apekSAthI koI ThekANe kevuM tathA keI ThekANe kevuM nirUpaNa karyuM che. have A potAnA abhiprAyathI nizcayanayanI mukhyatAthI je kathana karyuM, hAya, teneja grahaNa karI ekAMtapaNuM dhAraNa kare che. jinavANImAM te samyagdarzana jJAna cAritranI ekatA thatAM mokSamArga mAnya
Page #672
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 che tyAre A eka mAtra potAnA AtmAne zuddha jANavA (anubhavavA) teneja mekSamArga mAnI saMtuSTa thAya che. te upadeza paNa nizcayanayanI mukhyatAthI je kathana karyuM hAya. tene peAtAnA abhiprAyathI ekAMte grahaNa karI mithyASTi thaI gurupadane dhAraNa karI ghaNA lALA jIvone nizcayanayanA ekAMtarUpa viSanuM pAna karAvI narakAdi gationA hetu bhUta,svaccha Mda pravRttine upadeza ApI zuSka banAvI ahita karI rahyo che. jemake- AtmA karma, nAkanA saMbaMdhathI rahita niSadha che, je samaye (vartamAna) AtmAnI avasthA malina che te ja samaye dravya guNa te trikAlI zuddha che. arthAt mAtra vartImAna paryAya, tenI ceAgyatAne kAraNe vikArI thaI rahI che te kAMi karma udayane (nimittane) kAraNe vikArI thai nathI. kevalI, tIrthaMkara jIvanmukta paramAtmAe peAtAnA vikAranI cegyatAne kAraNe (zarIramAM) rAkANA che kAi Ayukarmane kAraNe rAkANA nathI. meru parvata paNa AkAzamAM tenI (paryAyanI) ceAgyatAne kAraNe uDI zake che, oyika bhAva AtmAnA pAriNAmika bhAva che. A pramANe aneka Agama virUddha kathane ekAMtabhAsI mithyASTi kahe che. evA ekAMta cAgyatAvAdathI kAIpaNa vastunI asiddhi nathI. arthAt anya darzanakArAnI apramANika vAtA paNa A cegyatAvAdathI siddha thaI zake che. jemake: mukata AtmAonA avatArI thavA. sadAthI vA sa kAinI mukita thavI, Adi Adi hAanarthakAraka doSa AvA ekAMta cagyatAvAdathI utpanna thAya che. karavAne vRthA kaleza mAne che. athavA " ', vaLI teo tapazcaraNa
Page #673
--------------------------------------------------------------------------
________________ te kriyA karanArane jaDavAdI kahe che. tretAdi karavA tene baMdhanamAM paDavuM kahe che. zuddha AhAra pAnAdikane mAtra Apatti batAve che. athavA AtmA khAtAja nathI te pachI zuddhAzuddhane prazna ja kayAM rahyo tema kahe che. anya zAstrAdikanAM abhyAsane nirarthaka batAve che. arthAt jainazAstranA cAre anuga AtmAne kAryakArI hovA chatAM ekAda anugane temaja keI eka AcAryanA zAsane abhyAsa karo mAne che. vaLI kevala Atma jJAnathI ja mekSa mAne che. pUjA dAnAdirUpa zubhepagathI kaSAya maMda thAya che tene to puNyAzraya kahI heya mAne che. tyAre maMda kaSAyanA sAdhana vinA zuddhopAga kevI rIte thai zakaze ? eTale azule paga rUpa viSaya kaSAyamAM rahelA jene kaDavI vastu je rega nAzaka che tene niSedha karI halAhala jhera khavaDAve che. arthAta jIvane dharma-artha-kAma-mekSarUpa puruSArthathI rahita ALasu nirudyamI banAve che. anya dharmAtmAnI niMdA karI teone mithyASTi kahe che ane pitAnI svachaMdI kriyAne dharmarUpa mAne che. tenAthI te rAgadveSanI vRddhi thatI sahaja jaNAya che chatAM pitAne mokSamArgI mAne che te kevuM Azcarya ? pUjA bhakti Adi te rAga che ane rAga te baMdha che ema kahI pApAnurAgathI choDAvI puNyAnurAgamAM joDAvavA jIvone upadeza paNuM ApatA nathI. anazanAdi pratye dveSa rAkhI tene kaleza TharAve che. jenA zraddhAnamAM tapa kalezarUpa che te tapane udyama kema kare? naja kare. te tapa vinA upazamAdi bhAva kema thAya? arthAta rAgAdi kema ghaTe? upazamAdibhAva vinA samyakatva kema thAya? ane samyakatva vinA mithyASTipaNuM rahyuM tethI te mithyA prarUpaNa kare che.
Page #674
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka syAdvAdI sabhyadRSTi upadezaka gurunu svarUpa nizcayamAlambanto nizcayato nizvayaM ajAnantaH / nAzayanti caraNakaraNa bAhyacaraNAlasAH ke'pi // 522 // a:- je kAI puruSa meAkSa nimitta sadA udyamI rahe che te mahA bhAgyavAna che. nizcaya vyavahAra e banne nacemAM koI ekanA pakSa (Agraha) karatA nathI paNa sathA madhyastha bhAva rAkhe che. bhASA :- je chatra zuddhacaitanyasvarUpa AtmatattvamAM sthiratA karavA mATe sAvadhAna rahe che paNa jyAre pramAda bhAvanI pravRtti thAya che tyAre tene dUra karavA mATe zAstrAjJAnusAra kriyAkAMDa pariNatirUpa prAyazcitta karI atyaMta udAsInabhAva dhAraNa kare che pachI yathAzakti peAtAne peAtAtha pAtAmAM veThe che. sadI pAta'nA svarUpamAM upayAgI thAya che. je evA anekAMtavAdI sAdhaka avasthAne dhAraNa karavAvALA jIva che te peAtAnA tattvanI sthiratAnusAra krama kramathI karmonA nAza kare che. arthAt atyaMta pramAdathI rahita thai aDAla avasthAne dhAraNa kare che te karmacetanA ane karma kula cetanAnI anubhUtimAM utsAha rahita che. eka mAtra jJAnacetanAnI anubhUtithI bharapura AtmIka sukhamAM lavalIna che te zIghra sasAra samudrathI pAra thaI samasta siddhAMtAnuM mUla (vItarAgatA) evA zAzvata padanA laktA thAya che. syAdvAdI gurunA upadeza zrIguru rAgAdi cheDAvavA bhavyAtmAne upadeza Ape che ke he bhAI ! rAgAdinA kartA jIvaja che ane e rAgaDriMka jIvanuM ja
Page #675
--------------------------------------------------------------------------
________________ R kArya che; kAraNa ke bhAvakama tA cetananA anuSThArI che, cetanA binA hAya noMha tathA pujganna jJAtA nathI tethI rAgAdibhAva jIvanA astitvamAM thAya che tema kahI upAdAnanI mukhyatAthI rAgAdi AtmAnA che ema zraddhAna karAvyuM. kAraNa ke jIva je ekAMte paranA mAnI svacchaMdI khanI nirudyamI thaze teA AtmAnuM ahita karI mekaze tethI tene AtmAnA kama kahya'; ane je jIva rAgAdikane petAnA svabhAva mAnI tenA nAzanA udyama karatA nathI tene nimitta kAraNanI mukhyatAthI rAgAdi parabhAva che evuM zraddhAna karAvyuM. have e banne viparIta zraddhAnathI rahita thatAM jIva satya zraddhAnI thAya che tyAre te ema mAne ke, A rAgAdibhAva AtmAnA svabhAva te nathI paNa kenA nimittathI AtmAnA astittvamAM vibhAva paryAya upaje che te nimitta maTatAM tenA nAza thatAM svabhAva bhAva mAtra rahI jAya mATe tenA nAzanA udyama karavA cegya samajI nAza karavAnA upAya puchatA tenA guru upAya batAve che. che AcAya upadeza Ape che ke huM bhavya! vibhAva bhAva nAza karavAnA upAya tA buddhipUrvaka tattvavicArAdika che. tenAthI abuiddhipUrvaka meha karmInA upazamAdika thAya che ane mAha karmInA upazamAdika thatAM rAgAdika. svayaM dUra thAya che. mATe huM bhavya! tAre tattvavicArAdikanA nira tara udyama karavA joie e tArA hAthanI khAkhata che. je pramANe tu vyApArAdikamAM anurAgI thaI udyama kare che tema jo tuM Atma vyApAramAM anurAgI thaI Dong udyama kare te samyagdarzana pUrvakanA meAkSa mArga kAI kaDIna
Page #676
--------------------------------------------------------------------------
________________ gya jJAnAvaraNIya karmane nathI kAraNa ke tatvavicArAdi karavA kSapazama te tane thaye ja che. - karma nAkathI tArA AtmAne tAdAo saMbaMdha nathI vaLI tArUM dravya palaTI kadI paNa anya dravyarUpa thayuM nathI thatuM - nathI mAtra nimitta naimittika saMbaMdha apekSAe baMdhana che ja ane tenA nimittathI tAre AtmA aneka avasthA dhAraNa kare che. jo ke cadaSTi (dravyasvabhAva) vaDe te tArA AtmAnI ekaja dazA che paNa paryAyaSTithI tArI aneka avasthA thaI che mATe dravyathI te sAmAnya AtmasvarUpa avalekavuM ane paryAyathI avasthA vizeSa avadhAravI e pramANe vAraMvAra Atmatatvane vicAra, ciMtavana karavAthI samyagdarzananI prApti thAya che. zaMkAkAra- he bhagavaMta! tatva vicAramAM vadhAre na karI zakAya te zuM karavuM? uttara- he bhavya! pUjanAdi zubhakAryomAM upayogane rAkha, bhalI vAsanA ane bhalA nimittothI karmane sthiti anubhAga ghaTI jatAM samyakatvAdikanI prApti thAya che mATe rAgAdi ghaTADavA yathAzakita tapa sAdhanA karavI vrata niyamAdinI pratijJA karavI jethI aviratine baMdha rokAya che. pratijJA karavAmAM na Ave ane dhAraNA mAtra rAkhavAmAM Ave te prajana paDatAM tadrupa pariNAma avazya thaI jAya che mATe yathAzakti pratijJA letI. sAta tenA vize jANavA mATe java ajIvana vize vAM karma Asava baMdhAdikanA vize avazya jANavA gyA che jethI kAya che. priyAjI hepa
Page #677
--------------------------------------------------------------------------
________________ sagdarzane jJAnanI prApti thAya che. arthAta sAta tanuM zraddhAna, jJAna thatAM tathA rAgAdi dUra karatAM mokSamArga thaze paNa kevaLa AtmajJAnathI ja mokSamArga thAya nahIM. dravyAdikanA vA guNasthAnAdikanA vicArethI rAgAdika ghaTe che kAraNa ke e se ISTAniNarUpa nathI , tene vizeSa jANavAthI tattvajJAna nirmaLa thAya che. tatvajJAna vinA kevaLa tapathI ja ekSa thAya nahIM paNa taravajJAna thatAM rAgAdi maTADavA yathAzakita tapa kara. zubha bhAvamAM kaSAyamaMda thAya che tethI baMdha paNa ghaNe che thAya che. zubha ga tattvajJAna pUrvaka hovAthI paraMparA mokSanuM kAraNa thAya che. sAkSAta mokSanuM kAraNa zuddhopAga che. paNa zuddhopagamAM TharI zakAtuM na hoya te azubha ke je tIvra kaSAya vizeSa baMdhanA kAraNa bhUta che tene choDI zubhamAM prarvatavuM egya che je ke zubha te rAga che arthAta vItarAga Ama svabhAvanuM bAdhaka che. paNa rAga pratye kiMcita mAtra zraddhAmAM upAdeyapaNuM, bhalApaNuM ke AdaravApaNuM mAnate nathI chatAM azubha karatA zubha cAritranI apekSAe upAdeyarUpa che. - naya, nikSepa, pramANa bhaMgAdi sarva vikalpa vastunuM yathArtha jJAna karAvavA mATe kAraNa che ane jyAre abhedarUpa nija AtmAne anubhava thAya che tyAre evI nirvikalpa AtmAnu bhUtimAM koI vikalpa rahetA nathI. paNa evI avasthA (dazA) ne - na pamAya tyAM sudhI svadravya, paravyanuM sAmAnya vizeSarUpa ciMtavana karavuM. eka sAmAnyane vicAra te ghaNe kALa Take nahIM ? mATe vizeSanA svarUpanuM vAraMvAra ciMtavana karavuM.
Page #678
--------------------------------------------------------------------------
________________ - jyAre jIvane pitAnuM zraddhAna jJAna, AcaraNa thAya che tyAra padravyamAM rAgadveSAdi pariNati karavAnuM zraddhAna, jJAna, AcaraNa chuTatAM samyagdarzanAdinI prApti thAya che. pachI pitAne pitArUpa ane parane pararUpa yathArtha jANyAM kare tyAM rAgadveSa thatA nathI. rAgAdika maTADavAnuM zraddhAna teja samyagdarzana che, rAgAdi maTADavAnuM jANapaNuM teja samyajJAna che ane rAgAdi maTADavAnuM AcaraNa teja samyakatva cAritra che te ja yathArtha mokSa mArga che. tenA sAdhanarUpe satya deva guru dharma, jIvAdi tattvanuM yathArtha zraddhAna pratye jana bhUta che. rAgano udaya AvatAM je jJAnI bhakti na kare te pApAnurAga thAya eTalA mATe azubha tIvra rAga javara choDavA arthe jJAnI paNa bhakitamAM pravRtte che. vaLI tene mekSamArgamAM bA nimitta mAtra paNa jANe che paraMtu tyAMja upAdeyapaNuM mAnI saMtuSTa thato nathI, paNa zuddhogano udhamI rahe che. - kaSAya. viSaya ane AhArane tyAga kare tene upavAsa kahe che mAtra ane tyAga karI pariNamane azubhamAM rAkhave te tapa nathI paNa lAMghaNa che. zAstramAM je "tANAnA " kahyuM che te zubhAzubha IcchA maTatA upaga zuddha thAya tene tapavaDe nirjarA thaI kahI che mATe samyakatva prakAre samajIne upavAsAdi karavAmAM Ave te zuddhapaga vadhe che. jJAnI puruSane zuddhopaganI IcchA che tethI tenA sAdhanabhUta upavAsa kare che. Indra ahamindrAdika viSayAnurAgathI Idriya janita sukha bhegave che tene paNa duHkha jANa nirAkuLa sukha avasthAne ja samyagdaSTi sukha mAne che. arthAt Atmika sukhaneja mekSa jANe
Page #679
--------------------------------------------------------------------------
________________ KA che. vaLI samyagdaSTi padmayaiAne pUrAM jANatA nathI paNa peAtAnA rAga bhAvaneja pUra jANe che teneA nAza karavA aNuvrata mahAvratAdi vyavahAra cAritra aMgIkAra karI udAsIna varte che. athavA hiMsAdi pApAne cheDI ahiMsAdghi puNyarUpa kArya mAM pravRtta che chatAM paryAyAzrita kAryanA kartA thatA nathI, ahaMkAra karatA natho. prazasta rAga sahita cAritra dhAraNa karavA chatAM zraddhAnamAM te sarAgacAritrane caritrane dveSa samaje che; ane vItarAga cAritraneja peAtAnuM svarUpa mAne che. tevI zraddhA pUrvaka graDaNu karavAmAM Avela sarAga cAritrane sAdhana mAtra jANe che tenA pratye leza mAtra upAdeya buddhi zraddhAmAM nathI, chatAM padravyanA ( prazastarAganA ) sAdhyu sAdhana bhAvarUpa AcaraNa karatA dekhAya che. paNa aMtaragamAM te sva-svarUpa aoda sAdhya sAdhana bhAvarUpa eka sAkSAt meAkSamArga - rUpa vItarAga bhAvaja upAdeya mAne che. samyaktva thavAnA adhikArI jIvanI kriyAnuM varNana zakAkAraH- he bhagavaMta! amAre teA satta deva guru zAstranuM ja zraddhAna che kAraNa ke jinadeva anyathA vAdI nathI teA pachI parIkSA karavAnI zuM jarUra ? vaLI zAstramAM upadeza tA aneka prakAre hAya che temAM kayu' satya ane karyuM asatya tenI parIkSA karavAnI buddhi na hAya athavA parIkSA anyathA thaI jAya tenA bhaya hAya tA * zuM karavuM ? mATe jinavacana amAre pramANu (upAdeya) che. bAkI badhuM tyAga (Deya) che tema zraddhAna karavAmAM Ave te temAM zu doSa che?
Page #680
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttara- he bhadra! jene bhAva bhAsya heya te bIjA keIthI Dage nahIM sAcA kheTAnI pichANa thayA vinA vA bhAva bhAsyA vinA zraddhAnuM nirmaLa thAya nahIM. athavA bhAva bhAsana sahita je pratIti thAya teja sAcI pratIti che. jo ke puruSa pramANathI vacana pramANa kahIe chIe " te paNa pramANutA svayaM thatI nathI temAM paNa vacana parIkSAnI jarUra che; have ATale te jJAnAvaraNadi karmone kSaye pazama tamene vartamAnamAM thaye che. vaLI mehamaMda thayA vinA tatva vicAra karavAnI jIjJAsA na thAya, te te praTAkSa tamArI jIjJAsA thaela jAIe chIe. jIvAdi tamAM heya upAdeya vA sva-parane vicAra na karIe athavA sAcA tava deva guru, zAstranuM jANapaNuM na karIe to zraddhA kenI karavI? vaLI heya tattvane upAdeya ane upAdeya tatvane heya mAnavAmAM Ave te lAbha (bhaluM) ne badale nukazAna (bUruM) thAya. mATe bhAva bhAsavA arthe heya-upAdeya tanI parIkSA avazya karavI joIe. jainazAstromAM jyAM tAdikanuM nirUpaNa karyuM che tyAM te hetu yuktiAdi vaDe jema tene anumAnAdi vaDe pratIti thAya tema kathana karyuM che. eTalA mATe heya-upAdeya tattanI parIkSA karavI egya che. tyAM jIvAdi dravya vA tane pIchANavA, tyAgavA gya mithyAtvarAgAdika tathA grahaNa karavA yogya samyagdarzanAdikanuM svarUpa pIchANavuM tathA nimitta-naimittikAdikane jema che tema pIchANavA jene jANavAthI mokSamArganI pravRti thAya tene avazya parIkSA pUrvaka jANavA joIe. parIkSA karyA vinA Aja sAcA che ane anya khoTA che ema mAnavuM che te rAgadveSanI
Page #681
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariNati thaI tenAthI kAMI samyakatvanI prApti thatI nathI ane samyakatva thayA vinA sAce mokSa mArga zarU thato nathI mATe sAmAnya vizeSa to pramANa naya, hetu, yukita, nirdeza, svAmitvAdi vaDe vA sat saMkhyAdi vaDe jANapaNuM thatAM zraddhAna evuM daDha thatuM jAya che ke Aja mane hitakara che e nidhora thatAM "A Amaja che anya prakAre nathI ema satya pratibhAsa thavA lAgatAM kaSaya maTe che ane jyAre pariNAma zAMta thatAM jAya che tyAre samajavuM joIe ke te jIva samyakatva sammukha thaI gayuM che ema thatAM anya matanuM te sAMbhaLavuM tene keIpaNa hisAbe ruce nahIM athavA tyAM javAnI kavAya uThe ja nahIM. vaLI pitAnA sAcA manamAM koi anyathA kahe te paNa satya che DI asatya grahaNa karavAne bhAva na thAya evI tIkSaNa buddhi thaI jAya che te jIva vAraMvAra tane vicAra kare, zAstra vAMce. praznottara kare ane aMtaraMga pratItimAM prItirUpa kArya thatAM harSa thAya, sAcA ne TAnuM, vA hita, ahitanuM zraddhAna jamatuM jAya, grahaNa tyAganI buddhi vadhatI jAya, zivaka pUrvaka ekAMtamAM pitAnA upayogamAM guNasthAna, mArgaNAdikanuM vA tattvAdika, vratAdi kiyAonuM vA sAcA deva guru zAstranuM athavA sAcA gurune upadeza sAMbhaLyuM hoya to tene yAda kare, manana kare, ciMtavana kare tene anumAnAdi pramANa vaDe nirNaya kare vA "upadeza to Ama che tathA Ama na mAnIe te a ma thAya " have temAM prabaLayukti kaI? tathA nirbaLayukita kaI ? je prabaLa bhAse tene satya
Page #682
--------------------------------------------------------------------------
________________ jANe kadAca saMdeha rahI jAya te sAdhamI bhAIomAM je vizeSajJAnI hoya tene puche ane te je uttara Ape tenA para vicAra kare, e pramANe jyAM sudhI nirdhAra na thAya tyAM sudhI praznottara karyA kare, sAdhamamAM paraspara dhama carcA kare, e praznottaramAM je nirUpaNa thayuM hoya tene ekAMtamAM vicAra karatAM karatAM ema thAya ke aha! eka mAtra zrI jinendradevane ja upadeza kalyANakArI che tenAthIja bhavana nAza thaI zake tema che. bAkI koDa upAye mithyAtvano aMdhakAra dUra thaI zake tema nathI Aja satya che. A uttama dhama vAraMvAra maLa durlabha che. mane sarva prakAranA saMgane anukULa che te have mAre saMsAranA mehamAM phasAvuM gya nathI A paryAnI thoDIja kALa sthiti bAkI rahI che mATe jaldIthI lAbha uThAvI levo egya che ema samajI saMsArI jInA samAgamane tyAga karI gharapratyeno meha tajI sat samAgamane Azraya kare. arthAt A kalikALamAM mahAmuzkelIthI sAco dharma ane tenA samajAvavAvALAne vega maLe che te mane sahaje maLe che te have mAre pramAda karo egya nathI. ema vicArI jeTalA prakAramAM rAga chuTa hoya ane AgaLa mArI pratijJAne nirvAha thaI zakaze e pAka nirNaya thayAM bAda pitAnI zakti anusAra tattvavicAra pUvaka tyAga vrata dhAraNa kare; te evo jIva theDAja kALamAM samyakatvane prApta karaze. athavA kadAca te Aja bhavamAM vA anya paryAya mAM avazya samyakatvane pAmaze paNa je kadAca pokamAM tirAdi gatimAM jAya te tyAM paNa A bhavanA abhyAsa vaDe vA saMskAranA baLathI
Page #683
--------------------------------------------------------------------------
________________ deva guru zAstranA nimati vinA (nisarga) paNa tene samyakatva thaI jAya che. kAraNa ke evA abhyAsanA baLathI mithAva karmane anubhAga (rasa ocho thAya che. jayAM mithyAtvane udaya na thAya tyAMja samyakatva thaI jAya che mATe e abhyAsa ja mithyAtvane gALavAnuM mULa kAraNa che. prathama te je jIvane sAcA devAdikanuM zradAna nathI tene, vA je jIva tatvavicAra rahita sAcA devAdikanuM zraddhAna karato. hoya tene, vA ghaNuM zAstrano mAtra jANakAra hoya tene vA vatatapAdi mAtra karato hoya tene, te samyakatva thavAne adhikAra ja nathI. paNa je jIva tatvavicAra pUraka sAcA devAdikanI pratIti karate hoya te tenA jIvane prajAbhUta tattathI vadhAre kadAca zAstrajJAna na hoya vA vratata pAdi na hoya te paNa samyakatva. thavAne adhikArI che. - vaLI koI jIvane tatvavicAra thayA pahelAM koI kAraNa pAmIne sAcA devAdikanI pratIti thaI jAya pachI tattva pratIti pUrvaka tattvavicAra kare tyAra bAda sabhyaprakAre samajI vrata, tapa aMgIkAra kare te paNa samyakatvane adhikArI thAya che. tyAre anya kaI jIvane tatvavicAra hoya paNa tattva pratIti na hoya ane mAtra vyavahAra dharmanI pratIti thaI javAthI te sAcA devAdikanI pratIti karI vrata, tapa aMgIkAra kare te paNa samyagdarzana thaI zakatuM nathI. ghaNuM che te pahelAM samyakatra thayA pachI ja vratAdika dhAraNa kare che tathA keIne eka sAthe paNa hoya che. keIne
Page #684
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAdikanI pratIti sAthe ja samyakatva thaI jAya che vaLI koI ne vratatapAdi pachI samyakatva thAya che. paraMtu tattvavicari pUrvaka devadikanI pratIti te niyama ja che e vinA samyakatva thavAne niyama nathI. samyakatva te sva-paranuM zraddhAna thatAM thAya che ane sva-paranuM jJAna nija tatvanI pratIti pUrvaka tattva vicAraNAthI thAya che. aMtaraMga samaya saMbaMdhI sUkSama dazAnuM jJAna chaghasthane hotuM nathI tethI teo potAnI mithyA vA samyaka zraddhAnarUpa avasthAnI tAratamyatAne nizcayathI jANI zakatA nathI paNa te kevaLajJAnamAM jhaLake che. (bhAse che) samyakatvane ghAtavAvALuM mULa kAraNa te mithyAtva karma che ane tenAM udayanuM mUkhya kArya te samyaka zraddhAna na karavA devuM teja che ane tenA anudayamAM anya kAraNe maLo vA na maLe paNa samyakatva thaI jAya che. ahIM kahevAnuM mUkhya prayojana te e che ke arihaMtAdika vA sAcA devAdikanI pratIti vinA pitAnA jIva tatvanI pratIti thai zake nahI ane potAnA tatvanI pratIti vinAne tatvavicArathI lAbha thAya nahI tevA jJAnane mithyAjJAna kahe che. sArAMza e che ke prathama sAcA devAdikanI pratIti karI pachI tattva vicAramAM upayogane lagAve temAM svanA kathanane pitAnuMja rUpa ane paranA kathanane paranuM svarUpa bhinna jANe ema thatAM darzanamohanIya karmane nAza thAya che tyAre je viparItabhirahitanuM zraddhAna jhalake che te nizcaya samyatva AtmasvarUpa che. ane tenI utpattinA nimittabhUta evA devAdikanuM
Page #685
--------------------------------------------------------------------------
________________ zraddhAnA vA jIvAdi tanA vikalparUpa vyavahAra jJAna zraddhAnane upacArathI vyavahAra samyakatva kahevAya che. arthAta viparItAbhiniveza rahita Atma pariNAmane nizcaya samyakatva ane viparItabhiniveza 2hita zraddhAnanA kAraNabhUta evA sAcA deva guru zAstra (dhamadi) nuM zraddhAne te vyavahAra samyakatva che, ema bane samyakatva ekaja kALamAM samyakatvane hoya che te samyakatva prAptinA kAraNabhUta dravya guNa paryAnuM tathA satyAvIza tanuM svarUpa huM tane kahuM chuM te tuM zAMta citte dhyAnapUrvaka sAMbhaLa. dravya guNa paryAyanuM svarUpa tava parijAnIhi dravyaM tvaM yata guNaparyAyayuktam / sahabhUvaH jAnIhi teSAM guNAH kramabhuvaH paryAyAH ukatAH // 523 // artha - je guNa paryAya rahita che tene dravya kahe che. je sadA kAla nitya che te dravyonA guNa che ane je dravyanI anekarUpa pariNati kamathI thAya che arthAta anityarUpa samaye samaye upaje che viNase che ane nAnA svarUpa che tene paryAya kahe che. bhAvArtha- je dravya che te guNa paryAya sahita hoya che. zupAvaDyuM arthAt jemAM guNa paryAya sahita hoya tene dravya kahe che tevuM tattvArtha sUtranuM kathana che. utpAta thavaghauthayu tata jemAM utpatti, vinAza ane sthiti svabhAva thAya che tene sat kahe che sadAkSAma: saja dravyanuM lakSaNa che. tathA nayacakamAM sAmUvoguNa: mAyA sahabhAvI guNa ane kamabhAvI
Page #686
--------------------------------------------------------------------------
________________ paryAya kahela che. annanorLA parivAra anvaya te guNa che ane vyatireka te paryAya che arthAt guNa te sadA dravyamAM sahabhAvI che te dravyamAM hamezA e rUpa nityarUpa hoya che. ane paryAya nAnArUpa hoya che. je pariNati pahelAM samayamAM hatI te bIjA samayamAM nathI thatI, samaye samaye upAda vyaya thayA kare che te mATe paryAya kemavatI kahevAmAM Ave che. jIva dravyane jJAnAdi anaMta guNa che ane pugalamAM sparza rasa, gaMdha, varNa adi anaMta guNa che te te dravyamAM sahabhAvI, guNa che anyI che, sadA nitya che, kadIpaNu dravyathI tanmaya paNuM cheDatA nathI. paryAyanA be bheda che eka svabhAvika bIjI vibhAvika che. jIvane siddhatvAdi svabhAva paryAya che ane kevala jJAnAdi svabhAva guNa che te to jIvamAM ja hoya che bIjA dravyamAM nathI hotA. tathA astitva vastRtva, agurulaghutva te svabhAva guNa badhA dravyamAM hoya che agurulaghu guNanuM pariNamana Sa guNI hAnivRddhirUpa che te svabhAva paryAya badhA dravya mAM heya che. kaI paNa dravya SaTaguNa hAnivRddhi vinAnuM hotuM nathI tene artha paryAya kahe che. te zuddha paryAya che. A zuddha paryAya badhA jIvojIva padArthomAM hoya che. siddhaparyAya ane kevalajJAnAdi guNa siddhomAM ja hoya che bIjAmAM hotA nathI. saMsArI jemAM matijJAnAdi vibhAvaguNa ane naranArakadi vibhAva paryAya hoya che te te chavadravyanA guNa paryAya kahA. ane pugalanA, paramANarUpa te dravya che ane vadi svabhAvaguNa, eka
Page #687
--------------------------------------------------------------------------
________________ K tra thI bIjA varNa rUpa thAya te vabhAva guNu vyaMjana poya che. tathA eka paramANumAM be traNa ityAdi aneka paramANu maLI skaMdharUpa thAya che tene vibhAva dravya vyaMjana paryAya kahe che. kriyAkAdi skaMdhamAM je varNAdi che te vibhAva guNa kahevAmAM Ave che. nathI varNAntara thavuM, rasathI rasAntara thavuM, gaMdhathI anya ga MdharUpa thavuM te vibhAva paryAya che. eka paramANu yuddhadravyamAM ekavaNuM, ekarasa, ekaga Mdha ane zIta uSNumAMthI eka tathA rUkSa ane cIkaNAmAMthI eka ema be spazanA malI pAMca guNa teA mukhya che. ane astitvAdi anaMtaguNa che te svabhAvaguNu kahevAya che. parANuonA AkAra te svabhAva dravya vyaMjana paryAya che ane vIdi guNurUpa pariNamana te svabhAva guNu paryAya che. : jIva ane pudgala e mannemAM te svabhAva ane vibhAva ane paryAya thAya che. paNu dharma, adharma. AkAza, kALa e cAramAM astitvAdi svabhAva guNu che ane artha paryAya SaTaNa hAni vRddhirUpa svabhAva paryAya badhAmAM che. dharmAdi cAra padArthomAM vibhAtra guNa paryAya nathI. AkAzane ghaTAkAza, maDhAkAza ityAdi je kahevata che te upacAra mAtra che. e pramANe SaTadravyeAnA guNa paryAya kakSA temAM je zuddha guNa paryAya sahita je zuddha jIva dravya che te upAdeya che. ArAdhanA karavA ceAgya che. SadravyANi navapadArthAH paMcAstikAyAH saptatatvAni nirdiSTAni zradghAti temAM havuM saH saTTi: sAtathyaH ||124 // a:- cha dravya, nava padArtha, pAMca astikAya, sAta tattva e
Page #688
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinavacanamAM kahela che tenA svarUpanuM je zraddhAna kare che te samyagdaSTi jANa. bhAvArtha-"navagA dhakkAvAra thALa" jIva, pudaka gala, dharmAstikAya, adhamastikAya, AkAza ane kALa e cha dravya cha. "jIvapudgalAkAzadharmAdharmAH pradezapracayAtmakatvAt pNcaastijayAra" jIva, pudgala, AkAza, dharmAstikAya, ardhamAstikAya e pAMca dravyanA pradezanA samUhane kAyavAna kahe che. cha dravya ane paMcAstikAyanuM svarUpa A jagata (leka) anAdi, anataMrUpa svayaMsiddha che. temAM rahelA mukhya cha dravyo che te badhA anAdi anaMta svayaMsiddha che tene kartA hartA keI anya Izvara ke apauruSanI kRti nathI. pratyeka padArtha svacatuSTayarupa che. anAdi anaMtakAla sudhI pitAnA dravya guNa paryAyamAM arthAta dravya, kSetra, kAla, bhAvamAM vyApI rahyA che. likAkAza kSetramAM rahevA chatAM ke padArtha pitAne svabhAva choDI anya svabhAve che. nathI arthAta jaDa cetanyarupa thaye nathI ane caitanya jaDape thayela nathI. te cha dravyamAM cAra dravya anAdithI svayaMzuddha che te badhA jaDa che amUrta che tenA nAme- dhamastikAya adhamastikAya, AkAza ane kAlANuM che. je che te sadAya che te sata che arthAta utpAda vyaya dhrauva yukta che tene kadI paNa nAza thato nathI tenI kSaNa kSaNa avarathAo thayA kare che. asatane kadI utpAda
Page #689
--------------------------------------------------------------------------
________________ padAthe diyA nathI ke te kriyA ke thato nathI temaja satane kadI nAza thato nathI teja dravyanI siddhi che. teonI artha kriyA paNa svayaM thayA kare che. ke I paNa sata padArtha artha kriyA vinAnuM hoI zake nahi; je padArtha che ane tenI artha kiyA nathI te padArthanI siddhi thaI zaktI nathI ane kriyA che paNa padArtha nathI te kriyA konA AdhAre rahI mATe AdhAra AdheyanI siddhi thaI. tenI saMkhyA, tenuM asAdhAraNa lakSaNa, mApa (lAMbu cavaDuM, pahoLu) Adi hoya che. te hIsAbe dharmAstikAya eka akhaMDa asaMkhyAta pradezI, zuddha, amUrta jaDa dravya che tenuM mApa (343) ghanarAju che. tenuM asAdhAraNa lakSaNa guNa gati hetutva che. temAM sAdhAraNa asAdhAraNa anaMta zakti hoya che. pratyeka zakitanuM svayaM pariNamana thayA kare che. arthAta pitAnA dravya guNa payAmAM vyApya vyApaka bhAve pariNumi rahyA che. te pite gati karatuM nathI paNa gati karanAra evA jIva pudgala dravyane gamana karavAmAM udAsIna sahAyaka che. tene jyAM sudhI vistAra che tyAM ja sudhIja jIva pudgalo gamana karI zake che tenA abhAva mAM jIva pulo AgaLa gamana karI zaktA nathI. jIvanI zakita te amaryAdita hoya che paNa nimittanA abhAvamAM AgaLa gamana thatuM nathI (juo niyamasAra gAthA 184 paMcAstikAya gAthA 87 tatvArthasAra a. 8 gAthA 44 labdhisAra gAthA 645 paramAtma prakAza a. 2 gAthA 19 Adi ghaNu pramANe che) bIjA - adharmAstikAya nAmanuM dravya che te eka akhaMDa asaMkhyAta pradezI zuddha amUrta jaDa (343) ghanarAju mApanuM
Page #690
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. tenuM asAdhAraNa lakSaNa (guNa) sthiti hetutva che. te pote pitAnI sthiti kare ane jIva pula jyAre sthiti kare tyAre te udAsIna sahAyaka teone thAya che. te gati karatuM nathI tenuM mUla kAraNa to temAM te nAmane guNa nathI. bIjuM pratyeka padArthonA asAdhAraNa guNethI ja dravyane bhinna karI zakAya che. ane kadAca ema mAno ke gati kare, to dharmAstikAyanI sahAya vinA kevI rIte gati kare? kAraNa ke jevaDuM dharmAstikAya che tevaDuMja adharmAstikAya che. bannenA mApa samAna che tethI bahAra gati karI zakatuM nathI te prakAre paNuM siddhi karI zakAya che. trIju - AkAza dravya che. te eka akhaMDa anaMtAnaMta pradeza zuddha amUrta jaDa dravya che. tenuM mA5 amaryAdita che tene asAdhAraNa guNa avagAhana hetutva che. temAM jyAM sudhI pAMca dravya rahyAM che tene kAkAza evI saMjJA ApavAmAM AvI che. kAkAza kaI bhinna dravya nathI. temaja AkAzane pRthaka (judA) TukaDe paNa nathI te mAtra AkAzane eka bhAga che. tenuM mApa (343) ghanarAju che. tenI bahAra ke anya padArthone vAsa nathI mAtra eka AkAza amaryAdita che. keI nuM evuM kahevuM che ke kAkAza AkAzanA madhyabhAgamAM Avela che te vAta paNa gya nathI. keI amaryAdita padArthanI maryAdA karavAmAM Ave to amaryAdAne nAza thAya. kevalInA jJAnamAM paNa amaryAdita che te pachI lekAkAza madhyamAM che kema kahI zakAya? jenuM mApa che tene maryAdita kahevAya ane jenI maryAdA che temAM madhyamapaNuM mahI zakAya paNa amaryA ditanuM mApaja nathI te pachI. madhyamAM kahevuM yukti saMgata nathI. vaLI
Page #691
--------------------------------------------------------------------------
________________ 63e ke kAkAzane AkAra mRdaMganA rUpe kahe che te paNa yogya nathI teno AkAra Ayata catuSkoNa che (juo ghavala khaMDa 4 pRSTa 20-21.) dhamastikAya ane adharmAstikAya kAkAzanI bahAra nathI tethI gati hetutva ane sthiti hetu vinA bahAranuM gamana ke vaso bIjA dravyone kema hoI zake? tethI ema siddha thayuM ke dravyanA vAsa javA sudhI che tene kAkAza ema saMjJA mAtrathI kahevAmAM AvyuM che ke kAkA zanA pradeze asaMkhyAta che. (te asaMkhyAtanA asaMkhyAta bhede che jevAke: paritA saMkhyAta, yunA saMkhyAta, asaMkhyAtA saMkhyAta traNenA jaghanya, madhyama, utkRSTa bhede navabheda thayA tene prale ghaNu che tema jANavuM). cethu - jaDa, amUrta, zuddha, asaMkhyAta kAvANuM dravya che. te lekAkAzanA asaMkhyAta pradeza upara metInI mAphaka eka eka kAla zuM eka pradeza sthita che tene nizcaya kAla kahe che teno asAdhAraNa guNa vartanA hetutva che. te potAnA tathA anya dravyanA pariNamana (avasthA mAM udAsIna nimitta che. tenI zuddha paryAyano lekamAM vyavahAra che tethI tene vyavahAra kAla kahe che ane vyavahAra azuddha che. tethI tene azuddha vyavahAra kAla upacArathI kahevAya che. te kAlAonI avasthAone samayAdi bhede saMsAramAM bhUta bhaviSya vartamAna athavA anAdianaMta Adi nizcaya kAlANuMnI paryAyanA upacArathI kahevAya che jema divasa rAtrI sUryanA udaya atithI kahevAya che vA pUrva pazcipa ke I dizA nathI paNa sUryanA nimittathI upacAra thAya che tema jANavuM.
Page #692
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAMcamuM - padgala dravya jaDa, mUrta, sparza, rasa, gaMdha, vaNori asAdharaNa guNethI yukta zuddhAzuddha calAcala anaMtAnaMta dravya eka pradezI, saMkhyAta pradezI; asaMkhyAtapradezI ane anaMtapradezI thavAnI egyatA vAlA che. temAM baMdha cAra prakAre sama, viSama, vajAti, dvijAtithI thAya che. tene rUkSa ane snIgdha guNenI vikArI avasthAne eyika bhAva kahe che. zuddhapugalamAM pAriNAmikabhAva hoya che. skadhamAM audathika ane pAriNamika bhAva hoya che. skaMdhanI paryAya saMghata, bheda, saMghatabheda rUpa heya che pulanI paryAya (zabda 2) (baMdha 2) (sUma 2) ( skUla 2) ( saMsthAna, 2) bheda, 6) (chAyA, 2) tamasa, AtApa, uta)nA bhedo hoya che tenA paNa bheda prale ghaNu che. skaMdhanI cha prakAre pariNamana sthiti che. (sthUlasthala, skUla, syusUphama, sUkSamaNUva, sUma, sUkamasUDhama. ) A jagatamAM pudagala skaMdhe cha prakAranI avasthAne dhAraNa karI patharAelA che. kaMdha, skaMdhadeza ane kaMdhapradeza traNa prakAre hoya che. zabda bhASa'maka che te dravyazratarUpa akSarAtmaka che ane zabda abhASAtmaka che te akSarAmaka che. tenA baMdha prAyagika nimittathI) vaiRsika (svabhAvika) ema be prakAre thAya che. trevIsa (23) prakAranI vargaNA calAcala kAkAzamAM ThasoThasa bharI che (ge. jI. gAthA 593-94) temAMthI saMsArI jIva pAMca vargaNAo grahaNa kare che. (AhAra, tejasa, bhASA, mane ane kArmaNa vargaNA jANI) je indriya gecara padArtha dekhAya che te badhA pula skanI sthUla paryAye che. pudgala paramANuM atizrutajJAnane viSaya nathI.
Page #693
--------------------------------------------------------------------------
________________ cheThuM - jIva dravya anaMta che. te zuddhAzuddha, mUrtAmUrta pratyekadravya asaMkhyAta pradeza che. zuddha dravyArthikanayanI apekSAe sarva jIva zuddha, buddha, ciMtanya svarUpI jJAtAdRSTAsvabhAvI che. azuddha saMsarI jIvo karmo thI lepAyelAM che ane zuddha jIvo kamathI hita che. ema jIva, saMsArI (azuddha) ane mukta (zuddha) be prakAre hoya che. eka azuddha jIva dravya, tenA anaMtaguNa, tenAM sAdhAraNuM asAdhAraNa bhede be prakAre guNa hoya che. sAdhAraNa tene karyuM che, ke je bIjA dravyamAM paNa hoya. jevAke ( astitva, vastRtva, vyava, premayatva, agurulaghutva, pradezatva, vaibhAvika, amUrtitva avagAhanatva, avyAbAdha apI, sumatva Adi che.) asAdhAraNa guNa tene kahe che ke je bIjA dravyamAM na hoya, jevA ke samyakatva jJAna, darzana, cAritra, sukha, jIvanta, vIrya, prabhutva, vibhutva adi jANavA. eka eka guNanI anaMtAnaMta paryAya, eka eka paryAyanA anaMtA avibhAga pratiSThada, ema eka AtmAmAM asaMkhyAta pradeza, eka eka pradeza viSe anaMta karma vaNA, eka eka karma vargaNa viSe anaMtAnaMta pugala paramANuM, eka eka paramANamAM anaMta guNa, eka eka guNanI anaMtAnaMta ' paryAya, eka eka paryAyanA anaMta avibhAga pratiracheda A pramANe eka eka saMsAra avasthita jIva dravyanI pudgala dravya saMyukta avasthA che. - eka jIva dravya nAnA AkArarUpa avasthA sahita pariName che. te pramANe te jIva anya jIvathI maLato Ave nahIM anya jIvanuM tenAthI anya avasthArUpa pariNamana hoya e pramANe
Page #694
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 ane tAna ta svarupa jIva draSya anaMtAnaMta svarUpa avasthApUrvaka thatI rahyA chaeN. kAi eka jIva dravyanA pariNAma keAi eka anya jIva dravyathI maLatA Ave nahIM eja pramANe eka pudgala paramANu eka samayamAM je prakAranI avasthA dhAraNa kare te avasthA anya pudgala paramANu dravyathI maLatI Ave nahIM. koi chatranA auyikabhAva anya koi jIvane maLatA Ave nahI. kevalIenA oyika bhAva malatA Ave nahI teA pachI khIjAonA zuM kahevA have jIva dravya, pudgala dravya eka kSetrAvagAhI paraspara adharUpa ( sacAga sabaMdharUpa ) anAdikALathI cAlyA Ave che temAM vizeSatA eTalI ke jIva dravya eka ane pudgala paramAN dravya anaMtAna Mta te calAcalarUpa, AvAgamanarUpa, anaMta AkAra pariNamanarupa baMdha mukata zakita sahita varte che. eka jIva dravyanA anaMta guNAmAM eka jJAna guNa cheADI khAkI adhA guNNA sAmAnya anvaya) ane vizeSa vyatireka) nirvikalpa che ane jJAna sAmAnyarUpe nirvikalpa che tenu vizeSa savikalpa che. jIva dravyanA ana Mta guNu, sarvaguNu asahAya, svAdhIna, sadAkALa zAzrvata guNAmAM pradezabheda nathI. lakSaNa pratyeAjanAdithI bheda che. te pramANe jIva dravyanuM nirUpaNa karI dravyeAnI siddhi karI che te yathAyAgya sumati pramANu kevalI vacanAnusAra kahyuM che. pAMce dravyenA AdhAra AkAza che. AkAzanA AdhAra pe te svaya' che. leAka traNa prakAranA vAyu (nAdhi ghanavAta, tanuvAtavalaya) thI akaDAelA (gherAele) che AvI jagatanI racanA che te svayaMsiddha che tema zraddhAna karavuM.
Page #695
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAta taranuM svarUpa jIvAjIvAvAsravandhau kilasaMvarazcanirjaraNaM / 'mokSaratattvaM samyagdarzanasa dbodhaviSayaparivalaM syAt // 525 // artha - jIva, ajIva, Asava, baMdha, saMvara nirjarA, ane mAruM e sAta to samyagdarzana ane sabhyajJAnanA viSaya che, arthAta tenuM zraddhAna samyagdarzana ane tenuM jJAna samyajJAna che. bhAvArtha- jIva ajIva Adi tenA arthonuM viparIta haThAgraha hita athavA ekanuM bIjA rUpe mithyAtvarUpa jJAna rahita daDha vizvAsa (zraddhAna) sadA karavA egya che. ane teja AtmAnuM svarUpa che viparIta zraddhAnane nAza karI nija svarUpane yathAvata (jema che tema) jANa je potAnA svarUpathI zruta thatA nathI, teja A puruSArthanI siddhine upAya che; arthAta samyagdarzana, samyajJAna ane sahyAritrane samudAya ja kArya siddhi thavAne upAya che, anya kaI paNa upAya nathI. taravAWzraddhAna samyakatvanuM lakSaNa che. chatAM te. zraddhAna be prakAranuM che. eka sAmAnyarUpa, bIjuM vizeSarUpa che. paraMbhAvethI bhinna pitAnA caitanya svarUpane pitArUpa zraddhAna karavuM te sAmAnyata:vArtha zradAna che. te nArakAdi badhA samyagdaSTi chavAmAM hoya che ane jIva-achavAdika sAta tarone vizeSarUpathI jANI zraddhAna karavuM te vizeSatatvArtha zraddhA che, te manuSya devAdika bahuzrutajJAnA mAMja hoya che. sAta tane jANayA vinA
Page #696
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra jIva keAnuM zraddhAna karaze ? mATe anne prakAranuM jANupatru vizeSa jJAnIoe karavA ceAgya che. zakAkAra :- hai bhagavaMta ! je samayamAM samyagdaSTi jIva vizeSa kaSAyanI tIvratA sacuta thAya che te samaya tenuM tattvanuM zraddhAna rahetu nathI, tethI Ape jaNAvela lakSaNamAM avyApti dUSaNa Ave che tenuM zuM samajavuM ? uttara:- huM prANa ! jIvane zraddhAnarUpa ane pariNamanarUpa e bhAva che. temAM zraddhAnarUpa samyakatvanuM lakSaNa che ane pariNamanarUpa cAritranuM lakSaNa che; arthAt sabhyadRSTi jIva te viSayakaSAyanI tIvratAmAM pariNamanarUpa thAya che, paNa zraddhAnarUpamAM thatA nathI, tene tattvArthI zraddhAnamAM yathAvat vizvAsa che. gumAstA, vezyA, dhAva, panaghaTavALI, ane khilADI AdinA dRSTAMta rUpe jANavuM, jJAnI jIva udayamAM Avela karmonA paripAkane lAgave che tene peAtAnA zraddhAnamAM audayikanA vipAka peAtAnA svarUpathI bhinna jANatA ha|vA chatAM paNa iSTa aniSTa sayeAgeAmAM hu viSAda kare che. te auyika saMbadhane bAhyamAM mArUM mArU paNa kare che ane peAtAnI pratItinuM vAraMvAra smaraNa paNa nathI karatA kAraNa ke te pratIti karmanA udayamAM zakitarUpa rahelI che; paNa jyAre te karmonA ane potAnA svarUpanA vicAra kare che. te samayamAM te aMtaraMga pratItine ja pragaTa kare che. jJAnI java karmanA udbhayane je ke parAdhIna du:kha jANe che, paraMtu peAtAnI zuddhopayoga zaktinI hIzutAne kAraNe pUrva addha karmo vaza lAcArIthI karmonA oyika lAvAmAM pravRtti kare che. e pramANe samyaktva dhArI jIvane tattvArtha
Page #697
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43 zraddhAna sAmAnyarUpa (zakti avasthArUpa) ane vizeSarUpa (vyakata avasthArUpa) niraMtara hoya che. zaMkAkAra- he bhagavaMta! dravyaliMgI muni jinaprIta tane ja mAne che, anya kalpita tane mAna nathI, mATe lakSaNa te evuM hovuM joIe ke jemAM ativyApta dUSaNa na Ave; athavA lakSaNa evuM hovuM joIe ke te laya vinA bIjAmAM na Ave, paNa AmAM te ativyApti duSaNa Ave che tenuM zuM samajavuM? uttara - he AtmajJa! dravyaliMgImuni jina praNIta tane ja mAne che, paraMtu viparItAbhiniveza saMyukta zarIrAzrita kriyAkAMDane pitAnI jANe che, athavA ajIva tattvamAM jIvatatvanuM zraddhAna kare che. puNyAsava baMdharUpa zIla saMyamAdi pariNAmane saMvara nirjarA - rUpa mAne che te ke pAparUpa kiyAthI virakta che, chatAM paNa puNyamAM upAdeya buddhi rAkhI che, tethI tene tatvArthanuM yathArtha zraddhAna nathI. zaMkAkAra- he bhagavaMta ! dravyaliMgInuM tapazcaraNa te mahAna heya che ane tapaNAnA ja tatvArtha sUtramAM kahyuM che, te te zA mATe kahyuM ? uttara - he bhadra ! zAstramAM " nirodhatAmAM IcchAne niSedha tene tapa kahyuM che, pachI te IcchA zubharUpa hoya athavA azubha rUpa heya paNa IcchA mAtrane nirodha tene tapa kahyuM che. have vyaliMgImuni tapazcaraNAdi vyavahAra sAdhanamAM anurAgI
Page #698
--------------------------------------------------------------------------
________________ thaI pravarte che, paNa temAM ekAMte pravartavAnuM phaLa te zAstramAM zubha baMdha kahyo che, ane je tenAthI ja mekSa che te zraddhAna uMdhuM thayuM, te samyakatva vinA mokSa kema thAya? kAraNa ke samyakatva te kiMcita mAtra rAgane zraddhAnamAM upAdeya svIkAratuM nathI ane teNe te svIkAravAnI bhAvanA karI, te zraddhAna juduM thayuM ane juThA zraddhAnathI mokSa kema thAya? he ziSya! pahelAM satya upadezathI bhrabuddhine naSTa karavAne puruSArtha karavA joIe A bramabuddhinuM mukhya kAraNa te mehanIya kamane hadaya che. te satyArtha nirNaya karavAthI mehanIya karma upazamAdi thatAM bramabuddhi nAza pAme che, arthAta AtmAnA vizuddha pariNAmonuM nimitta pAmI sattAmAM paDelAM mehanIya karmanI sthiti anubhAga ghaTe che, mATe bAhya padArthonI siddhi mATe nirNaya ka jema upaga lagADIe chIe, tema ahIM paNa lagADIe te AtmAnI siddhi kema na thAya ? jarUra thAya. mATe taravA nirNayamAM upayoga lagADavAmAM Ave te svayaMmehune nAza thAya ja; ane tema thatAM samyakuvAdirUpa mekSanA upAyane puruSArtha bane che. bharatAdikane bAhya tapa karyA vinAja mekSanI prApti thaI, mATe anazanAdi bAhya tapa sarva prakAre tyAjaya che tema mAnavuM na joIe. anazanAdi bAhyapa zuddhopaganI prAptinuM paraMparA kAraNa che, je ema mAnavAmAM na Ave te zrI tIrtha kara deva tathA gaNadhara deva zAmATe tapa karata? ekAMte sAdhana karatAja mokSa mAnavuM te
Page #699
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNuM mithyAtva che. mATe anekAMtarUpa vastu svarUpane yathAvat vidhirUpa mAnavuM, paNa haThAgrahI na thavuM teja mumukSuonuM samyakatva lakSaNa che. nava padArthonuM svarUpa bhUtArthenAbhigatA jIvAjIvau ca puNyapApaM ca / AsravasaMvaranirjarA baMdho mokSazca samyakatvam // 526 // . artha - bhUtArtha nayathI jANela, jIva, ajIva vaLI puNya, pApa, tathA Asava, saMvara, nirjarA, badha ane mekSa e navA tarata samyakatva che. bhAvArtha- jIva, ajIva A bane judA judA mukhya svataMtra tita che. jIva tatvamAM vikAranuM thayuM te virUddha savabhAvavALA padravyanA sAga vinA banI zake nahIM, mATe vikAranuM kAraNa evuM je purAla ajIva tattva che tenA sAgathI jIvanuM vikAramaya pariNamana thaI rahyuM che. jIvamAM ajIvanuM praveza thavuM, te Asava tatva che. praveza thatAM baMnenI mizra avasthAnuM thavuM, te baMdha tatva che tenAthI duHkhamaya saMsAranI utpatti thAya che. have evA dukhathI chuTavAne upAya che tenAthI virUddha abaMdha kArya haiya, tyAre ja thaI zake; athavA baMdhanuM kAraNa Asava che, ane Asava nirodha te mukitanuM prathama kAraNa hovAthI tene saMvara tatva kahe che, tenAthI bhaviSya baMdhane nirAdha thAya che badhuM mULathI chUTavAnuM nAma nirjarA tava che; A tatvanA pragathI jIva atyaMta zuddha thaI jAya che tene mokSa tatva kare che. teja
Page #700
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 aMtima dhyeya athavA sAdhya che, jene meAkSa mArgamAM praveza karavA hAya tene sAta tattvanuM svarUpa prathama jANavuM joIe; tene jANyA vagara mAkSa upAya jIva kema karaze ? mATe pahelAM tenA svarUpane samyaka prakAre samajI tenA upAyamAM lAgI javuM joie. tA ja jIva du:khamAMthI chuTI sukhamaya thaI zake che. jIva-ajIva ( padmala ) sAmAnya tattva che ane AvAdi pAMca tattva tA java-pudgalanI paryAya che, te vizeSarUpa tattva che. pAMca vizeSa tavAmAM prathama meAkSatattvanA svarUpane oLakhe, pachI makSatattva hitakara che tema jANI tenA upAya kare ane mAkSanA uSAya savara nirjarA che tene ALakhe. AsavAnA abhAva thatAM saMvara thAya ane khadhanA abhAva thatAM niza thAya. paNa te sAta tattvA jANyA vinA upAya zenA kaze ? mATe prathama sAta tattvAne yathArtha jANI upAya karavA temAM puNyane mAkSa mArga na mAnavA ane svacchaMdI pASarUpa pravRttineA prathama tyAga karavA, ema nava tavAnuM samyak zraddhAna karavuM cegya che. jIva-ajIvane ALakhI peAtAne vA parane jema che tema jANavA. ane Asavane oLakhI tene haiya mAnavA, aMdhane ahitarUpa mAnavA, saMvarane upAdeya mAnavA, ni`rAne hitakAraNa mAnavuM ane mAkSane peAtAnuM paramahita mAnavuM. te pramANe tattva zraddhAnanA abhiprAya che; tenAthI ulaTA abhiprAya viparItAbhiniveza che. have je jIva jinavacanathI tattvanI pratIti kare, paraMtu zarIra AzritakriyAmAM mahukAra vA puNyAvamAM upAdeyapaNuM na cheDe athavA abhyAsa mAtra tattvazraddhAnI hAya paNu abhiprAyamAM
Page #701
--------------------------------------------------------------------------
________________ viparItapaNuM na chUTe te te jIva mithyASTi ja che, mATe je tatvArtha zraddhAna viparItabhiniveza hita che, te ja samyagdarzana che. Atma dravya te zuddhAzuddha paryAya sahita che. tema zuddhAzuddha paryAya oLakhyA vagara Atma dravyanuM zraddhAna thAya nahIM. have zuddhAzuddhanI oLakhANa AsavAdinA zraddhAna vinA sva-paranuM zraddhAna athavA mAtra AtmAnuM zraddhAna kAMI kAryakArI nathI. jIva pote che te pote ja che ane para che te para ja che, ema samajI, Asava baMdhane abhAva karI, saMvara nirjarArUpa upAyathI mokSa padanI prApti kare che. mATe jene sva-paranuM athavA AtmAnuM satya zraddhAnA hoya tene ja sAta tatvanuM zraddhAna avazya hoya che. sAte tatvArthone zraddhAnathI je, rAgAdi maTADavA arthe sva-parane bhinna bhinna ciMtave che, te ja bhedavijJAna jIvane kArya kArI che. arihaMtAdinA zraddhAna vinA tatvArtha zraddhAna samyakatva kadI paNa hoI zake nahIM, arthAt jene tavAWzraddhAna heya che tene sAcA arihaMtAdikanA svarUpanuM yathArtha zraddhAna avazya hoya che. . . . . - - mokSata to arihaMta siddha ja lakSaNa che, tethI sAcA devanuM zraddhAna thayuM. ane saMvara nirjarA te mokSanuM kAraNa che tenA dhAraka munirAja che, tethI sAcA gurunuM zraddhAna thayuM ane rAgAdi rahita bhAvanuM nAma dharma che eTele ahiMsA dharmanuM zraddhAna thayuM. ema sAcA deva, guru, dharmanuM zraddhAna sAta tamAM garbhita che. jyAre jIva tattano vicAra kare, tyA sava-parane bhedavijJAnAdi sahita kare ane Atma svarUpane
Page #702
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAra kare, tyAre devAdikanA svarUpanI sAthe sAthe vicAra kare e pramANe jJAnamAM nAnA prakAranA vicAra kare, paraMtu zraddhanamAM te sarvatra paraspara sApekSapaNuM ja jANe. ema tatva vicAra karatAM karatAM jyAre mithyAtva karmanA upazamAdi thAya che, tyAre jIvane viparItAbhiniveza rahitanuM jJAna thatAM samyagdarzananI prApti thAya che, tyAre jIva pitAnA AtmAmAM te ahaM buddhi ane zarIramAM pabuddhi evA yathArtha bhAvanuM zraddhAna jina vacanAnusAra pratIti pUrvaka pitAne pitArUpa zraddhAna kare che. - sAta ta mAM prajanabhUta te mikSatatva che, ane mekSatatva che teja Atmika svabhAva che. AtmAne svaparanuM zraddhAna thAya, tyAre ja pote pitAne parathI bhinna jANuM, pitAnA hitane arthe pitAne upAya kare tathA pitAthI bhinna parane jANe, jANyA vinA svaparanuM zraddhAna na thAya ane zraddhAna na thAya tyAMsudhI paryAyabuddhithI te saMsArika prajanano upAya kare ane padravyanA upAyamAM rAga dveSa thayA vinA na rahe, tethI saMsAra paNa na chUTe. A pramANe saMsAra ane mekSanuM svarUpa tenA sAdhana sAdhyanuM svarUpa batAvyuM; have jIvane pitAnuM kalyANa zemAM che tene vicAra karavo joIe. samyagdarzana thaye jIvane mokSa thatuM nathI, temaja samyajJAna thaye mekSa thato nathI; paramAthe te samyakUcAtri thatAM ja mokSa mArga thAya che, arthAt samyagdarzana, samyajJAna, samyaphacaritra traNe judA judA mekSa mArga nathI paNa samyagdarzana jJAna cAritranI
Page #703
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekatA teja zaikSa mAga jANave. tene sAdhavA jIve puruSArtha karavo joIe. bhAva baMdha mukhya cAra prakAre che ane tenA prabhedo sattAvana prakAre thAya che (5) mithyAtva ( atacvazraddhAna ) (12) avirata (vrata pALavAnA athavA tyAga karavAnA bhAva na thavA) (25) kaSAya (krodhAdi bhAve ) ane (15) yAga (mana, vacana, kAya) ema mukhya cAranA sattAvana prakAre bhAva baMdha thAya che. tenA svarUpane, nimitta naimittika svarUpane samyakjhakAre jANavA joIe. vaLI dravyabaMdha cAra prakAre che. te prakRti, pradeza, sthiti ane anubhAga baMdharUpa che tenA saMga sa baMdhane paNa jANavA jarUrI che. jema sattAvana prakAre Asava baMdhanA kAraNarUpa che tenAthI chuTavAnA sattAvana bheda savaranA jANavAthI nirjarA thAya che. athavA baMdhAela AtmA chuTI zake che te sattAvana saMvaranA bheda nIce pramANe che. ' pAMca mahAvrata pAMca samiti, traNa gupti, daza kSamAdi dharma, bAra anuprekSA ane bAvIsa pariSahajya ema sattAvana bheda saMvaranA kA. tenA svarUpane samyaka prakAre vyavahAra ane nizcayathI jANyA vagara baMdhanathI chuTakAro ekAMta tapothI keTI- bhAmAM paNa thaI zake nahIM ane evAja baMdhanane jJAnI kSaNa mAtramAM nAza karI zake che. arthAta je karma ajJA che. lakSa keTi bha vaDe khapAve che te karma jJAnI traNa prakAre (mana, vacana, kAyathI, gupta hovAne lIdhe ucchavAsamAMtrathI apAve che (juo pravacanasAra gAthA 238, bhagavatI ArAdhanA gAthA 34)mATe samyajhAnI prApti prathama kAryakArI che ane te pUrvakanuM cAritra mAvajIvane
Page #704
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalyANakArI che. mATe samyaphanuM vizeSaNa samyagdarzanathI maLe che ane samyagdarzana sAtatanA yathArtha zraddhAnathI thAya che. mATe taravazraddhAna teja samyagdarzana che. sArAMza - sva- te jJAnadi svarUpa AtmAnuM ja svarUpa che ane para te rAgAdi vadi achavanuM svarUpa che. saMvara te rAgAdi rahita Atma pariNAma che. nirjarA je bhAvIkarma baMdhanuM kAraNa bhAvakarma hatuM tenuM nija vuiM te nirjarA che baMdhaH rAgAdikanuM phUla te baMdha che. Asava baMdha thavAnA hetunuM AvavuM te Asava che. puNya: maMdarAgAdine puNya kahe che. pApa tIvra rAgAdine pApa kahe che. mekSaH saMsAra avasthAne abhAva te mekSa che. Asava (pApa-puNya) thI baMdha thayo ane saMvara nirjarAthI mekSa thaye ema yathArtha zraddhAna karavuM te samyakatva che tene dhAraka te samyagdaSTi che ane teja mokSamArgane sAdhaka che. arthAta ahIMthI mokSamArga zarU thAya che (vizeSa varNana samayasAra, paMcAstikAya graMthethI jANavuM) vizeSArtha-jIvAdi nava padArthanuM samyajJAna, te samyaka tpattinuM kAraNa hovAthI samyakatva kahevAmAM Avela che. nava padArthonuM yathArtha jJAna thavAthI AtmAmAM samyakatvabhAva vyakta thAya che, e zrI tIrthaka vyavahAranayathI je upadeza Apela che te tIrtha pravRtti mATe che. A pramANe zavAdi nava tattamAM ekatvane pragaTa karavAvALI bhUtArthanayathI ekatva siddha karIne zuddharUpathI pratiSThApita je AtmA che ane jenuM lakSaNa Atma
Page #705
--------------------------------------------------------------------------
________________ S .. . * * khyAti che, tenI anubhUti thAya che. arthAt AtmAnubhUtija kharekhara saMdhara nirjarA ane mokSanuM kAraNa che. je ke bhAvAsavAhika vaibhAvikabhAva bhUtAInayathI AtmAnA nathI paNa vyavahAranayathI athavA abhUtAInayathI te AtmAno jarUra che. je AtmAnI sAthe te bhAvene sarvathA saMbaMdha viccheda hoya te tIrthakarAdiene tIrthanI pravRtti karavAnI ! jarUra hatI? paNa keIne koI apekSAthI vaibhAvika bhAvane AtmA sAthe saMbaMdha hovAthI tene vinAza karavA mATe tIrthakarAe tIrtha sthApanA karI che. 1. bhagavAnane upadeza che ke he bhavya jIva! tAro AtmA anAdi kALathI karmothI dukhita hovAthI ane tenA udayathI tArA AtmAmAM vaibhAvika bhAva pedA thAya che ane te bhAvathI Asava ane baMdha thAya che je vaibhAvika bhAvene hadayamAMthI dUra karI zuddha bhAvane ja hRdayamAM sthAna ApavAmAM Ave te mekSanI prApti kaI asAdhya cIja nathI athavA paro . paradravyonAbhA ane tenA nimittathI thatAM pitAnA vibhAvethI potAnA AtmAne bhinna jANI, tene anubhava kare tyAre pAradravyanA bhAvasvarUpa nahi pariNamate AtmA te samayamAM karmathI baMdhAto nathI tyAre ja jIvanI saMsAra nivRtti thAya che. (aa jIva, ajIva, Asava, baMdha, saMvara, nirjarA, mekSa, puNya ane pApa e nava tatva che temAM Asava, adhi, saMvara, nirjarA, mekSa, puNya ane pApa e padArtha che, je jIva ane ajIvana
Page #706
--------------------------------------------------------------------------
________________ * * * saMbaMdhathI astirUpa banI zake che e bannemAMthI je koI ekane paNa abhAva thAya che te atirUpa thaI zakatA nathI, nimitta naimittika saMbaMdha 1 puNyarUpa vaibhAvikabhAva prAgajita karyodaya nimitta hovAthI A AtmA vikArya che ane pragati karma vikAraka che. * 2 zubha bhAvathI karmarUpa pariNata thavAvALA pula paramANuM vikArya che ane AtmAnI zubhabhAva vikAraka che 3 pUrvArjita karmodayajanya pAparUpa bhAvikabhAva vikArya che ane pUrvAjita karma paramANu vikAraka che. 4 azubha bhAvatha karmarUpa pariNata thavAvALA pudgala paramANu vikAya che ane pAparUpa vaibhAvikabhava vikAraka che.' 5 pUjita karmodayathI jayAre Atmapradezane zubhAzubharUpa A parispaMdana thAya che tyAre pUjita ka asavaka kahevAmAM Ave che ane zubhAzubha pariNAma Asavya kahevAmAM Ave che. 6 zubhAzubha pariNAma jyAre navA karma paramANuone Asava kare che tyAre zubhAzubha pariNAma Asava kahevAmAM Ave che ane pudgala paramANa Asavya kahevAmAM Ave che.' 17 pUrvakarmodayathI jyAre mithyAtvAdirUpa vaibhAvikabhAva vyakatA thAya che tyAre pUrvakama baMdhaka ane mithyAtvAdirUpa pariNA mane baMdha kahevAmAM Ave che,
Page #707
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 8 mithyAtvAdi pariNAmethI AtmapradezomAM jyAre pudagala paramANuonA pradezone praveza thAya che tyAre mithyAtvAdi rUpa pariNAma baMdhaka ane praveza karavAvALA pudagala paMra* mANu baMdhya kahevAmAM Ave che. pUrvArjita karmonA kSaya, upazama pazamathI jyAre mithyAtvAdi vaibhAvikabhAva rekAya che tyAre kSIrAdika avasthAone prApta thavAvALA kama paramANu saMvAraka ane mithyAtvAdi bhAva saMvAya kahevAmAM Ave che. ' 18 jyAre anuprekSAdirUpa pariNAmothI AgAmI karma paramANu | rokAya che tyAre anuprekSArUpa pariNAma saMvArika ane kAvA* vALA karma paramANune saMvAya kahevAmAM Ave che - 11 je pariNAmethI karmone eka deza kSaya thAya che te pariNA mane niraka kahe che. ane eka dezarUpathI kSINa thavAvALA , karma paramANuone ni kahe che. 12 saMpUrNa (badhA) karmono kSayanA kAraNe bhUta je pariNAma che te macaka kahevAya che ane chuTI javAvALA karma paramANane meca kahevAmAM Ave che. ke - pUta AsavyAsAvakAdirUpa je yugala batAvavAmAM Avela che tenA pratyeka yugalamAM java ane ajIva ema bannenuM aritatva paDyuM che paNa je emAMthI jIva athavA ajIva kaI eka ne abhAva thaI jAya te AsavAdikanuM ghaTavuM (banavuM) azakya che.
Page #708
--------------------------------------------------------------------------
________________ * jIva ane pudagalanI anAdikALathI cAlI AvatI baMdha paryAya che tenI mukhyatathI jyAre temAM ekatvane anubhava karavAmAM Ave che tyAre te jIvAdi nava padArtha bAhyadaSTithI bhUtArtha che. paNa jyAre zuddha jIva dravyanA svabhAvanI mukhyatAthI anubhava karavAmAM Ave tyAre te abhUtArtha-asatyArtha che. zuddha nayanI daSTithI tene AtmAnI sAthe koI saMbaMdha nathI, tethI te navatamAM bhUtAInayathI eka jIva mAtraja pragaTa thAya che arthAta te tenI pratItimAM bhUtArthanathI mAtra zuddha jIvanI yathArtha pratIti thavAthI samyakatva thAya che. zubhAzubha pariNAmarUpa puNya, pApa, bhAvAsava bhAvabaMdha, bhAvasaMvara, bhAvanirjarA ane bhAvamakSa te mAtra jIvanA vikAra che ane puNya pApa nAmanA zubhAzubha paramANa, vyAsava, datyabaMdha, dravyayaMvara, dravyanirjarA ane dravyamakSa te mAtra avarUpa vikAra hetu che arthAta A avarUpa hetu jIvana vikAranuM kAraNa che. jIvAdi nava padArthane jIva dravyanI pathAya kahevAmAM Ave che temaja ajIva dravyanI paNa kahevAmAM Ave che. jIva dravyanI paryAyanI mukhyatAthI jovAmAM Ave te puNya pApAdi pariNAme jIvanA jIvarUpa svapratyayajanya che ane ajIvanI kamarUpa paryAyanI mukhyatAthI jovAmAM Ave te saMsArarUpa paryAya avasthA satyArtha che-bhUtAI che ane zuddha jIva, ane zuddha pulanA svabhAvanI apekSAthI jovAmAM Ave te nava padArtha asatyArtha che-abhUtAI che. e pramANe paryAya vapratyaya ane parapratyaya pariNAnarUpa nava padArthone yathArtha jJAnathI zuddhAtmAnI anubhUti thavAthI samyakatva che
Page #709
--------------------------------------------------------------------------
________________ utpanna thAya che. jo ke nava padArtha tIrtha pravRtti mATe prAthamika ziSyanI apekSAthI bhUtArtha - satyArtha che paNa je ane zuddha zAyara bhAvano anubhava thaye che. evA nirvikalpa samAdhimAM nava padArthomAMthI nizcayanaye eka zuddha AtmA ja anubhavamAM Ave che. tyAre pramANa, naya ane nikSepakina amAva thaI jAya che. te sivAya vadhAre zuM kahIe! advaita avasthAmAM ta ja pratimA tuM nathI. daSTAMta:- jamInamAMthI nIkaLela suvarNa pASANumAM kAlImA (mATI) je ke anAdinI maLela che. chatAM paNa senAe potAnA svabhAvane kadI choDa nathI. tenuM zuddha svarUpa vartamAna kAlI mAMthI avazya DhaMkAI gayuM che tema chatAM pote suvarNabhAvane choDI kadI paNa moTIrUpe thayuM nathI. e pramANe anAdi kALathI kamarUpI kAlImAMthI AtmA maLela che chatAM paNa potAnA caitanya svabhAvane choDI kadI paNa jaDatvabhAve pariNA nathI mAtra tenuM jJAtA svarUpa vartamAna mATIne lIdhe avazya DhaMkAI gayuM che. jemAM sonAnI zuddhi thavAmAM senAnA ghaNuM vaNe thAya che te vaNemAM zuddha sonuM aMtarmagra che. jema jema samAM tapatuM jAya che tema tema te zuddha thatuM jAya che ane aMtanA tApamAM te suvarNa kITI (mATI mAMthI bahAra nIkaLI jAya che te pramANe AmAM paNa kemathI tenA sAdhana dvArA bhinna karI zakAya che tema jANavuM * sAta tavenA kAnamAM rahI jatI bhUla * * * chavAjIvatatvamAM bhUla vivecana-dAna, pUjA, upadeza, upavAsAdi. kriyAo ke je
Page #710
--------------------------------------------------------------------------
________________ zarIrazcita che temAM pitApaNuM mAne athavA te kriyAne svAmI thAya te evI pAlAzrita kriyAthI, AtmAzrita jJAnAdi kriyAnuM bhinnapaNuM ne bhAsyuM te varNAdimAM abuddhi thaI ane jaDe kriyAnA kartApaNAne abhiprAya na maTe tevI mithyA zraddhAna rahyuM. jyAre zraddhAnamAM te para aMza paNa pitAnAmAM na keLave ane potAne aMza paramAM kiMcita mAtra na meLave evA sAcA zraddhAna vinA sUma mithyAtva chuTatuM nathI. kiMcita mAtra paramANune zraddhAnamAM svAmitva bhAva na hoya ane je bhAthI tIrthakara prakRti baMdhAya te rAga bhAva pratye paNa upadeya buddhi zraddhAnamAM na hoya, paradravyo ane pAradravyanA bhAthI bhinna arthAta karma baddha-abaddha dravyakama, bhAvakarmathI rahita Adi, sAda, aMta vinAne baMdha mokSanI paryAyanA vikalpa vinAne, nirAvaraNa, AnaMdano dAtA parama paMcama bhAvaja huM chuM evA aMtaraMga zraddhAnathI pragaTa thaelI jJAnati teja samyagadarzananI sahacaraNa sakhI upAdeya che. .. - jIva pugalanA paraspara nimittathI aneka kriyAo thAya che te sarvane be dravyanA meLApathI upajI mAne che paNa jIvanI kriyAmAM pudgala nimitta che ane yugalanI kriyAmAM jIva nimitta che ema bhinna bhinna bhAva bhAsatA nathI tyAM sudhI jIva, ajIvane sAce zraddhAnI kahI zakAya nahIM jyAre pUrvokta prakAre jANavaNuM thAya tyAre jIva-ajIva padArthanuM bhinna jANa paNa thayuM tyAre ja nizcaya zraddhAnA thayo kahevAya.
Page #711
--------------------------------------------------------------------------
________________ 617, - , AsavatatvamAM bhUla * zubhAzubha ane kriyA AsavabaMdhane kAraNabhUta hevAthI upAdeya nathI ema zraddhAna karyA pachI azubha bhAvarUpa pApa kriyAno tyAga karI zubha bhAvarUpa puNya kriyAmAM prazasta rAgarUpa pravRtti karavI paNa zraddhAnamAM to vItarAga thaI jJAtA dRSTA rU5 pravRtti thaze tyAreja nibaMdha thaIza evI upAdeya buddhi sadA rAkhavI have je zubha kriyAmAM upAdeya buddhi zraddhAnamAM rAkhe ane tene ja mekSa mArga jANe te mithyAtva rahetAM mithyAdaSTipaNuM rahyuM arthAta baMdha tattvamAMja upAdeyapaNuM thatAM micchAdaSTipaNuM rahyuM. mithyAtva, avirata, kaSAya, ane vega e AsavanA bheda che tene bAhyarUpathI jANe paNa aMtaraMgamAM e bhAvonI jAtine na jANe jemake - anya devAdikasevanarUpa grahIta mithyAtvane te mithyAtva jANe paNa aMtaraMga abhiprAyamAM mithyAtva rAgAdi bhAvarUpa agrahIta mithyAtva che tene na jANe. bAhya trasa sthAvara jIvanI hiMsA vA Indriya mananA viSayamAM pravRttine avirati mAne, paNa hiMsAmAM pramAda pariNati tathA viSaya sevanamAM abhilASA mULa che tene na jANe bAhAkedAdi karavo tene kaSAya jANe paNa abhiprAyamAM rAgadveSa rahe tene na jANe. tathA mana, vacana, kAyanI bAhoceSTA thAya tene yoga jANe paNa aMtaraMgamAM paryAptanAmA, nAma kamanA udayathI thato pega zaktine kaMpanarUpa che. tene na jANe jIva bAAkiyA vA bAhya nimitta maTADavAnA upAya kare paNa e maTavAthI kAMI Asava maTatA nathI. rAgadveSa meharUpa AsavabhAva maTatAM Asava rekAya che tene jenI ciMtA nathI te cAre prakAranA ane svAmI
Page #712
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyASTi rahe che. mATe Asava tatvanuM pUvakta prakAre yathArtha svarUpa samajI sAcuM zraddhAna karavuM jethI AsavabhAva zekAya che. baMdhatatvamAM bhUla jIvane azubhabhAvo vaDe narakAdirUpa pApabaMdha thAya che ane zubhabhAve vaDe devAdhirUpa puNyabaMdha thAya che temAM pApa baMdhathI maLatI sukha sAmagrIne burI jANI dveSa kare che ane puNya baMdhathI maLatI sukha sAmagrIne sArI mAnI rAga kare che tethI te jIva vartamAna paryAyanI sAmagrImAM sukha duHkhanI mAnyatAthI jema rAgI SI thaye che tema te bhAvI paryAyanI sAmagrImAM paNa sukha du:khanI kalpanAthI rAgadveSano zraddhAnI thAya che. vaLI zubhAzubha bhAve vaDe puNya pApanA rasa te aghAtiAmAM paDe che paNa aghAtiyA karmo Atma guNanA ghAtaka nathI. zubhAzubha bhAvamAM ghAtikarmone baMdha niraMtara paDe che ane ghAtikarma AtmaguNanA ghAtaka che mATe zubha ke azubha kaI paNa bhAva AtmaguNane ghAtaka hovAthI AtmAne kalyANakArI nathI tema zraddhAnamAM lAvI azubhathI bacavA zubhane heya buddhithI apanAvI zuddha bhAvanI ja bhAvanA bhAvavI cagya che arthAt zuddha bhAvaja mAtra upAdeya che evuM zraddhAna na thatAM baMdha tatvamAM mithyA zraddhAna rahI jAya che mATe yathArtha zraddhAna karavuM jethI baMdha tatvamAM upAdeya buddhine nAza thatAM baMdha tatvanuM yathArtha zraddhAna thAya. saMvaratatvamAM bhUla - zubhAzubha bhAvethI sattAvana prakAre Asava mAnavAmAM
Page #713
--------------------------------------------------------------------------
________________ 659 Avela che jemake :- mithyAtvanA pAMca, aviratinA bAra, kaSAyanA pacIsa ane yoganA paMdara maLI sattAvana Asava thayA tene siddhAMtamAM sattAvana prakAranA cAritra vaDe saMvara thAya che tema lakhyuM che jemakeH pAMca mahAvrata, pAMca samiti, traNa gupti kSamAdidaza dharma, bAra anuprekSA ane bAvIza parISahajya ema sattAvana prakAra saMvaranA kahyA paNa temAM kayA prakAre zraddhAnamAM sthUla tathA sahama mithyAtva rahI javA pAme che te kahuM chuM. ahiMsAdirUpa bhAva bhAvane sthala mithyAtvathI saMvara mAne che paraMtu ekaja kAraNathI puNya baMdha mAnIe tathA saMvara paNu mAnIe te kema bane? zaMkAkAra - munine ekaja bhAvamAM baMdha ane saMvara nijerA thAya che evuM Agama vacana che te AsavamAM banne kAryo ekaja bhAvamAM eka kALamAM thavAmAM zuM vAMdho? uttara - ekaja mizrabhAvamAM bane karyo te banI zake jemake jeTalA aMzamAM vItarAgatA che teTale te saMvara thAya che ane jeTalA aMzamAM rAga che teTale baMdha thAya che temAM ke virodha nathI kAraNa sarAgatAnA abhAvamAM jeTalI vItarAgatA thaI teTalA baMdhathI to chuTayo ane jeTale aMza sarAgatA raho teTalo baMdhAela kahyo che te pratyakSa pANI ane dudhanA daSTAMtathI jANI zakAya che. jemakeH daSTAMta - jeTaluM pANI baLe che teTalu dudha (eka samayamAM) piMDarUpa thatuM jAya che. jeTaluM piMDarUpa thatuM jAya che teTalI te thAya che bapathI te ugatAnA abhAva
Page #714
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66 vItarAgatA che ane jeTaluM pravAhI che teTalI sarAgatA che temAM kaI doSa pratyakSamAM paNa jaNAtuM nathI. mizra bhAvamAM sarAgatA ane vItarAgatA pichAna mAtra samyagdaSTine ja hoya che. te sarAga bhAvane heyarUpa ane vItarAgabhAvane upAdeyarUpa mAne che paNa mithyASTi sarAga bhAva (prazastarAga) ne saMvaranA bhramathI upAdeya mAne che tethI eka prazasta rAgathI ja puNyAsa mAna ane saMvara paNa mAnave te bhramarUpI mithyA zraddhAnane skUla mithyAtva kahevAya che. 1 hiMsAdi sAvadhayoganA tyAgane cAritra mAne che. ane mahA vratAdirUpa zubhepagane upAdeya paNAthI grahaNarUpa mAne che. tatvArthasUtramAM mahAvrata, ANavratane Asava kahyAM che te te upAdeya kevI rIte heya zake ? Asava te baMdhanuM sAdhaka che ane cAritra mokSanuM sAdhaka che. mahAvratAdika thatAM ja vItarAgacAritra thAya che e saMbaMdha hovAthI mahAvratA dikane upacArathI cAritra kahyuM che paNa nizcaye te niSkaSAya bhAvaja kharekhara cAritra che. tethI mahAvratAdika rUpa AsavabhAvane cAritrapaNuM saMbhavatuM nathI te te cAritra mehanIyanA dezaghAti spaSkrakenA udayathI je mahAmaMda prazastarAga thayo che te te cAritrane maLe che te maMdakaSAyarUpa maLamAM mahAvratAdi cAritra pALe che tene cAritra kema kahevAya ? naja kahevAya. sarva kaSAya rahita udAsIna bhAva che tenuM nAma ja cAritra che tevuM te tene jJAna nathI tethI te sabhya mithyAtva che ema jANavuM. |
Page #715
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 mana vacana kAyAnI bAhyaceSTA maTADe, popaciMtavana na kare, mauna dhAraNa kare tathA gamanAdi na kare tene gupti mAne che. have manamAM bhakita AdirUpa prazasta rAgAdhirUpe nAnA prakAranA vikalpo thAya che ane vacana kAyanI ceSTA rekI rAkhe che paNa e te zubha pravRtti che. have pravRttimAM to guptipaNuM bane nahI vItarAga bhAva thatAM jyAM mana vacana kAyanI ceSTA thAya nahi eja kharekhara gupti che tenuM to tene jJAna nathI tethI te sUma mithyAtva che. parajInI rakSA arthe yatnAcAra pUrvaka pravRttine samiti mAne che. have rakSArUpa pariNamethI je saMvara thAya te puNya baMdhanA kAraNa kayA Tharaze? mATe te saMvaranuM kAraNa nathI paNa munine kiMcit rAga thatAM gamanAdi kriyA thAya che, tyAM te kriyAomAM ati AsakatAnA abhAvathI pramAdarUpa pravRtti thatI nathI, tathA bIjA jIne duHkhI karI potAnuM gamanAdi prayajana sAdhatA nathI tethI temanAthI svayaM dayA paLAya che tethI te kharekhara samiti che. - 4 svarga, mokSanA lebhathI vA baMdhAdinA bhayathI krodhAdika karatuM nathI paNa tyAM krodhAdika karavAne abhiprAya to gaye nathI tethI te krodhAdikane tyAgI nathI. jIvane padArtha - ISTaniSTa bhAsatAM krodhAdi thAya che paNa jyAre tatvajJAnanA abhyAsathI IchAniSTa padArtha jaNAtA nathI te kodhAdika paNa upajatA nathI te ja yathArthamAM kSamAdi dharma che. -
Page #716
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 pahelAM zarIrAdi pratye rAga hate paNa pAchaLathI tene anityAdi avaguNa samajI udAsIna thaye paNa e udAsInatA te zreSarUpa che. mATe zarIrAdikanA svabhAvane jANI, bhramane cheDI, bhalAM jANI rAga na kare ane bUrA jANI dveSa na kare evI je udAsInatA che teja kharekhara anuprekSA che. 6 sudhAdi lAgatAM tenA nAzane upAya na kare ane aMtaraMgamAM budhAdithI duHkhI thAya, vA rati AdinA kAraNethI sukhI thAya, te e sukhadu:khanA pariNAma te Arta-rodradhyAna che tenAthI saMvara kema thAya? paNa duHkhanA kAraNe maLatAM du:khI na thAya, sukhanA kAraNe maLatAM sukhI na thAya paNa zeyarUpathI tene jANavAvALA ja rahe te ja sAce parISahajya che tenAthI saMvara thAya athavA rAgAdi na thavA teja saMvara che. nirA tatvamAM bhUla anazanAdi bAra tapamAM agiAra tapa te bAhya tapa che ane eka dhyAna ja aMtaraMga tapa che. je tapa bAhya pravRttirUpa che te badhA bAhya sAdhana hovAthI aMtaraMga tapa nathI, paraMtu evuM bAhA pravartana thatAM je aMtaraMga pariNAmenI zuddhatA thAya che tenuM nAma aMtaraMga tapa jANavuM. bAhya tapa te zuddha paga vadhAravA arthe karavAmAM Ave che ane zuddha paga ja nirjarAnuM kAraNa che tethI bAhya tapane upacArathI nirjarAnuM kAraNa karyuM che. paNa evA aMtaraMga tapanuM jJAna na hoya te kevaLa bAhya tapa
Page #717
--------------------------------------------------------------------------
________________ 163 karavAthI paNa nirjarA thatI nathI. subhASita ratna sadehamAM AcAye kahyu che krU, kaSAya, viSaya ane AhAranA tyAga karavAmAM Ave tene upavAsa jANavA mAtra annanA tyAga kare ane pariNAmane na jANe te te tapa nathI paNa lAMghana che. bhUkha tarasAdi sahana karavA tene tapa saMjJA maLatI hAya te tiyA~ca nArakIone paNa tapa thavA joIe paNu tema te thatu nathI mATe zubha-azubha IcchA ke je maMdhanA kAraNabhUta che te maTatAM zuddhopacAgarUpa-zuddha pariNAma ja nirAnuM kAraNu che tethI tapa vaDe nijaeNrA thaI ema kahyuM che. jJAnI puruSane upavAsAdithI zuddhopayoga vadhe che tethI tee upavAsAdika kare che paNa jo upavAsAdithI zarIranI vA piraNAmanI zithilatA vaDe zuddhopayoganI zithilatA dekhe te AhArAdi grahaNa kare che mATe mAhya sAdhana vaDe vItarAga zuddhopayeganA abhyAsa karavA. IcchA rahita bhUkha tRSAdri sahana karatAM jo maMda kaSAyarUpa bhAva hAya teA pApanI niA ane devAdi puNyanA baMdha thAya, paNa jo bhUkha pyAsAdinuM kaSTa sahana karatAM tIvra kaSAyamAM puNyama dha thAya teA badhA tiryaMcAdika deva thAya paNa tema te thAya nahIM bAhya sAdhana karatA ataraMga pariNAmamAM tapanI zuddhi thAya tA ja upacArathI tene tapa kahIe paNa khAdya tapa kare ane aMtaraMga pariNAmamAM zAMti na haiAya te tene tapAsanA paNa nathI. dharma buddhithI AhArAdikanA anurAga che. tA jeTale rAga chuTacA teTalA puNyabaMdha thayA paNa tenAthI nirdeza mAnI saMtuSTa na thavuM.
Page #718
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' -ke . aMtaraMga kaSAya zakita ghaTatAM jeTalA aMzamAM vizuddhatAne aMza thaye tenAthI te nirjarA che ane jeTalA aMzamAM zubhabhAva che teTalA aMzamAM baMdha thAya che evo mizrabhAva jyAM yugapata hoya che tyAM baMdha ane nirjarA banne heya che. cothA guNasthAnamAM kaI pitAnA svarUpanuM ciMtavana kare chatAM tene Asava baMdha vadhAre che paNa tene guNazreNI nirjarA nathI. pAMcamAM guNasthAnamAM AhAra, vihArAdi vA prAyazcita tapa Adi kiyA thatAM paradravya ciMtavanathI paNa Asava baMdha theDe che ane guNazreNi nijerA thayA kare che. mATe bAhya pravRtti anusAra nirjarA nathI vA svadravya, 5radravyanA ciMtavanathI nirjarA nathI paNa rAgAdi ghaTatAM nirjarA che ane rAgAdi thatAM baMdha che jene rAgAdinA svarUpanuM yathArtha jJAna nathI te nirjarAnuM svarUpa anyathA mAne che zubha vA zuddhabhAvethI pApa prakRttionA paramANu palaTi zubhaprakRttirUpa thAya evuM saMkramaNa thAya che paNa zuddhopagathI puNya pravRttiomAM anubhAganuM ghaTavuM thatuM nathI. mekSitavamAM bhUla te siddha zilAmAM rahevuM tene mekSa mAne che. athavA janma, jarA, maNa, roga, kalezAdi dukhethI chuTavuM tene mokSanuM sukha mAne che. athavAkya pUjya thavuM athavA kAlakane jANavuM tene mekSa mAne che. athavA svarga lekathI anaMtagaNu mikSamAM sukha che evA guNakArathI mokSa sukhanI eka jAti mAne che. paNa karma nimittathI AtmAne aupAdhikabhAva hatA tene abhAva thatAM pite zuddha svabhAvarUpa kevaLa AtmA thaye teja mAro mekSa che tema
Page #719
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaMpa jANatA nathI. AtmA azuddhAvasthAmAM du:khI hatA tenA abhAva sukhanI prApti thaI teja vItarAga kAraNa che e bhAva tene bhAsatA thavAthI nirALa lakSaNa anaMta bhAva mAtra mArA mekSa sukhanuM nathI tethI tene mekSa tattvanuM sAcu zraddhAna nathI. peAtAnA guNu paryAyAmAM vyApta pUrNa jJAnamaya eka nizcala svabhAvamAM sthita evA AtmAne sarva anya dravyo ane anya dravyonA bhAveAthI bhinna zraddhavA, jANavA ane anubhavavA teja samyagdarzona che. te ( samyagdarzana ) jevaDA AtmA che. tevaDuM samyagdarzana Atma dravyamAM sarvAMga che tenAthI na nAnA che na mATe che arthAt jevaDA AtmA che tevaDuM ja samyagdarzana che teja AtmA che teja AtmasvabhAva che. te samyagdarzana prakAza thatAMja bhavya jIvanA uddeza ( abhiprAya ) badalI jAya che. te pahelA parAprIna saMsArika sukhamAM sukha mAnatA hatA te have svAdhIna Atma sukhamAM sukha mAnatA thaI jAya che. pahelA tenI bhAvanA saMsAranI rAgadveSa jAlamAM phasI hatI tenI have mukita tarapha bhAvanA thai jAya che ane vItarAga tenuM AbhUSaNa banI jAya che. te aMtaraMgathI nizcaye jANe che ke mArA AtmA teja mArUM sarvasva che ane jJAna, darzana sukha vIryAdi guja mArI sampatti che tethI te peAtAnA AtmaguNNAnA vilAsamAM tRpta rahe che samyagdaSTi AtmA saMsAra, zarIra, ane bheAgeAthI atyaMta udAsIna rahe che te jANe che ke mArA saMbaMdha anya kAi paNa AtmA sAthe athavA kAi anya padmabyA sAthe kiMcita mAtra nathI eka paramANu mAtra pazu mArUM nathI. saMzaya, vibhrama ane
Page #720
--------------------------------------------------------------------------
________________ vimehathI je anAtmamAM sikatA hatI te tene AtmamAM rasikatA jAgrata thaI jAya che te AdhyAtmika AnaMdane sAco premI athavA Azakta thaI jAya che tenA AnaMdamAM traNa lekanI samparA turacha jaNAya che. samyagdaSTine ATha guNa tathA ATha aMga pragaTa thavAthI te keInuM duHkha joI zakatA nathI te bIjAnuM kaSTa nivAraNa karavA pUrNa udhama kare che ane te kArya pUrNa thayA vinA tene cena paDatuM nathI e tene sahaja svabhAvaja thaI jAya che. tenA ATha guNa ane ATha aMganuM saMkSepamAM have huM svarUpa kahuM chuM. samyagdaSTinA guNenA nAma tatrAdyaH prazamo nAma saMvegazca guNakramAt / anukampA tathAstikayaM vakSye tallakSaNaM yathA // 528 // artha- samyagdaSTine pahelo guNa prazama che bIje saMvega, trIjo anukaMpA ane cothe Astikya che. e cArenA lakSaNa kamathI kahe che | bhAvArthaanaMtAnubaMdhI kaSAyanA udayane abhAva te prazama che athavA pAMca Indriya saMbaMdhI viSayamAM ane asaMkhyAta leka pramANu krodhAdi bhAvamAM svabhAvathI ja mananI zithilatA thavI tene prazama guNa kahe che. je jIe pitAnI sAthe kaI navIna aparAdha karela hoya te jIvanA viSayamAM kadI paNa mAravA Adi bhAva na tha athavA aparAdhI jIvathI vaira levAno bhAva nA thatAM kSamA bhAvanuM thayuM te prathama guNa che.
Page #721
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmAne dharma ane dharmanA phaLamAM pUrNa rUpathI utsAhanuM thavuM te saMvega che ane samAna dharmiomAM anurAga athavA pAMce parameSTiomAM prema thavo tene saMvega kahe che. saMpUrNa abhilASAono tyAga thavo athavA saMsAra bhAvathI vairAgya dhAraNa karavo tenuM nAma dharma che. atIndriya, avinAzI, kSAyaka sukhaja dharmanuM phala che ane zuddhAtmAne anubhava tha teja dharma che. athavA samyakatva svarUpa AtmA ja dharma che. saMpUrNa prANIomAM upakAra buddhi rAkhavI tene anukaMpA kahe che. saMpUrNa jIvamAM maitrIbhAva rAkha, dveSa buddhine cheDI madhyamavRtti dhAraNa karavI athavA zatrutA choDI daI badhA ja mAM zalya rahita thaI javuM tene anukaMpA kahe che. badhA jIvo pratye dayA thavAnuM mULa kAraNa darzanamohanIya karmanA udayano abhAva che tethI tene kaI duzamana jaNAtuM nathI tenuM kAraNa e che ke mithyAdarzanamAM jJAna paNa miththArUpa hoya che ane mithyAjJAnAmAM verabhAva hoya che. samyagdarzana thatAM jJAna samyane prApta thAya che tethI verabhAva thatuM nathI. anukaMpA be prakAranI che eka parAtukampA bIjI svAnukamyA che. badhA jIvomAM samatA bhAva dhAraNa kare te parAmukamyA che ane kAMTAnI mAphaka cuMbhavAvALA zalyanuM chuTI javuM te sthAnakamyA che te ja kharekhara pradhAna anukaMpA che. svata: siddha taranA svabhAvamAM, dharmamAM, dharmanA kAraNemAM, dharmanAkulamAM, nizcaya buddhi (vizvAsabuddhi) rAkhavI tene Astiya kahe che. je pramANe AtmA Adi padArthomAM dharma che te pramANe temAM yathArtha vivasta buddhine Astikya guNa kahe che. samyagdarzana
Page #722
--------------------------------------------------------------------------
________________ nI avinAbhAvInI svAnubhUtinI sAthe thavAvALI je Astikya che teja samyakatva Astikya che. svAtmAnubhava svarUpa je Astikya che teja paramaguNa che. pUrvokta cAre prakAranA guNa samyakatva hoya to ja guNa kahevAya che ane mithyAtvanI sAthe hoya te tene AbhAsa kahevAmAM Ave che paNa guNa kahevAmAM AvatA nathI. kaI kaI AcAryoe samyakatvanA AThaguNa kahyA che te AThe guNa pramAdi cAramAMja : garbhita thaI jAya che. saMvegamAM nirveda, vAtsalya, bhakti ane prazamamAM niMdA, gahane samAveza thaI jAya che. tenuM saMkSepamAM nIce pramANe svarUpa che. saMveo Nidheo jiMdA garahA usamo bhattI / vacchallaM aNukaMpA aTTha guNA huMti sampatte // 529 // artha - samyagdarzana thayA pachI saMvega, nivega, niMdA, gaha, upazama, bhakti, vAtsalya ane anukaMpA e ATha guNa utpanna thAya che. bhAvArtha (1) saMvega- nizcayathI AtmAnA svarUpamAM paramaprema ulasa ane vyavahArathI dharmanI vRddhinA sarvakAryomAM prema tha. (2) nirveda - nizcayathI AtmAmAM e bhAva thavo ke parAtmAthI tene koI saMbaMdha nathI ane vyavahArathI saMsAra, zarIra ane bhegAthI atyaMta udAsIna rahevuM
Page #723
--------------------------------------------------------------------------
________________ (6) (3) niMdA - pitAnA avaguNene bIjAne kahevA jethI pitAnA avaguNa mATe ane vidyamAna guNenuM abhimAna na thAya. (4) gaha- pitAnA AtmAnubhavathI chuTavuM te gaho che. athavA pitAnA avaguNanI niMdA potAnA manamAM karavI jethI unnati karavAne pitAne utsAha vadhe. upazama - nizcayathI pitAnA AtmAnI zAntine prakAza rAkhavo te upazama bhAva che ane vyavahArathI krodhAdi bhAvonI maMdatA rAkhI kSamAdi bhAvonI vRddhine abhyAsa rAkha. bhakti- nizcayathI pitAnA AtmAnI ArAdhanA karavI ane vyavahArathI arihaMtAdi pAMca parameSTi ane jinavANI Adi pUjanIya padArthonI ArAdhanA karavI. (7) vAtsalya - nizcayathI pitAnA AtmAne prema karo ane vyavahArathI sAdhamI baMdhuothI strI putrAdithI vatsa samAna prema rAkhave, teonI sevA karavI. anakampA - nizcayathI pitAnA AtmAnA vairI evA rAgAdi bhAvathI bacAvI dayA karavI ane vyavahArathI prANuM mAtra upara dayA rAkhavI, teonA duHkhene maTADavAnI bhAvanA rAkhavI. zrImAna paM. banArasIdAsajIe nATaka samayasAramAM samyakatvanuM svarUpa, samyaktvanA cinha, samyaktvanAM AThaguNa,
Page #724
--------------------------------------------------------------------------
________________ 670 samyaktvanA pAMca bhUSaNa, samyakatvanAM pAMca aticAra, ane samyaphkta nAza thavAnA pAMca kAraNeA batAvyAM che te prayAjanabhUta jaNAtA ahIM saMkSepamAM batAvavAmAM Ave che. samyaktvanuM svarUpa :- Atma svarUpanI satya pratIti thavI, dina pratidina samatA bhAvamAM unnati thavI, ane kSaNe kSaNe pariNAmonI vizuddhi thavI; enu nAma samyagdarzana che. samyakatvanAM cinhaH- pAtAmAMja peAtAnA Atma svarUpanA paricaya thAya, kayAre paNa sa Mdeha utpanna thAya nahi, chalakapaTa rahita vairAgyabhAva rahe, eja samyagdarzananA cihno che. samyagdarzananA AThaguNa:- karuNA, maitrI, sajjanatA, svaladhuttA, samatA, zraddhA, udAsInatA ane dharmAnurAga e samyakatvanA ATha guNa che. samyakatvanAM pAMcabhUSaNa:- jaina dharmAMnI prabhAvanA karavAnA abhiprAya, dhyeya upAdeyanA vicAra, dhIraja, samyagdarzananI prAptinA harSa ane tattva vicAramAM caturAi e samyagdarzananA pAMcabhUSaNa che. samyagdarzananAM pAMca aticAraH- leAkahAsyanA laya arthAt sabhyazrvarUpa pravRtti karavAmAM leAkeAnI hAMsInA bhaya, IndriyAnA viSaya bhAgavavAmAM anurAga, AgAmI kALanI ciMtA, kuzAstronI bhakita ane kudevAdikanI sevA-prasa sA e samyagdarzananA pAMca aticAra che.
Page #725
--------------------------------------------------------------------------
________________ 601 samyaktva vinAzanA pAMca kAraNeAH-jJAnanuM abhimAna, buddhinI hInatA, nirdaya vacaneAnuM bhASaNa, krodhI pariNAma, ane pramAda e pAMca samyaktvanA ghAtaka che. jJAnInA AThe aMgenuM svarUpa nissaMkA NikUkakhA NivvidigicchA amUDhadiTThI ya / uvagUhaNa ThidiyaraNaM vacchalla pahAvaNA ceva // 530 // a:-ni:zaMkA, ni:kAMkSA, nirvicikitsA, amUDhadRSTi, upagRhana, sthitikaraNu, vAtsalya ane prabhAvanA e samyaktvanA ATha aMga che. bhAvAtha: jina vacanamAM saMdeha na kare, bhaya Ave vyavahAra darzana, jJAna, cAritrathI Dage nahi te jJAnInuM niHzakitapaNuM che ane nizcayathI samyagdaSTi AtmA peAtAnA jJAna, zraddhAnamAM ni:zaMka hAya, layanA nimitte svarUpathI Dage nahIM athavA sa Mdehayukata thAya nahi tene ni:zakitaguNu kahe che. 2 saMsAra, deha, bhAganI vAMchAthI tathA paramatanI vAMchAthI vyavahAra mAkSa mArgathI Dage nahIM te jJAnInuM niSkAMkSitapaNa che. ane nizcayathI jJAnI karmanA phaLanI vAMchA na kare tathA anya vastunA dharmono vAMchA na kare tene ni:kAMkSita guNu kahe che.
Page #726
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 3 apavitra, durgadhavALI evI vastuonA nimitte vyavahAra makSa mArganI pravRtti pratye glAni na kare te jJAnInuM nirvicikitsApaNuM che ane nizcayathI jJAnI vastunA dharmo pratye glAni na kare tene nirvicikitsA guNa kahe che. 4 deva, guru, zAstra, lekanI pravRtti anya matAdinA tatvArthanuM svarUpa ItyAdi vyavahAra mekSa mArgamAM mUDhatA na rAkhe yathArya jANI pravarte te jJAnInuM amUhadRSTipaNuM che ane nizcayathI jJAnI svarUpamAM mUDha na rahe, svarUpane yathArtha jANe tene amUDhadaSTi guNa kahe che. 5 dharmAtmAmAM karmanA udayathI doSa AvI jAya te tene gauNa kare ane vyavahAra mekSa mArganI pravRttine vadhAravI te jJAnInuM upagRhana athavA upabRhaNapaNuM che ane nizcayathI jJAnI, AtmAne zuddha svarUpamAM joDe, AtmAnI zakti vadhAre, anya dharmone gauNa kare tene upagrahana guNa kahe che. vyavahAra mekSa mArgathI cuta thatA AtmAne sthira kare te jJAnI sthitikaraNa paNuM che ane nizcayathI potAnA svarUpathI cuta thatA AtmAne svarUpamAM sthApe tene sthitikaraNa guNa kahe che. vyavahAra mekSa mArgamAM pravartanAra para vizeSa anurAga jJAnIne hoya che te jJAnInuM vAtsalyapaNuM che ane nizcayathI jJAnIne pitAnA svarUpa pratye vizeSa anurAga rAkhe tene vAtsalya guNa kahe che.
Page #727
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyavahAra mokSamArgamAM aneka upAye vaDe uta kare te jJAnInuM prabhAvanApaNuM che ane nizcayathI AtmAnA jJAna guNane prakAzita kare (pragaTa kare che tene prabhAvanA guNa kahe che. ahIM samyagdaSTinA ATha aMganuM svarUpa vyavahAra tathA nizcayanayathI saMkSepamAM batAvavAmAM AvyuM che. A badhA guNe temanA pratipakSI dezo vaDe je karma baMdha thato hato tene thavA detA nathI. vaLI A guNenA sadbhAvamAM cAritra mohanIyanA udayarUpa zaMkAdi pravarte te paNa temanI nirjarA ja thaI jAya che. na baMdha thatuM nathI kAraNa ke baMdha te pradhAnatAthI mithyAtvanI hayAtImAM ja kahyo che. samyagdarzananA prAdurbhAvamAM jeTalA guNe pragaTa (jJAnIne) thAya che te badhA nirjarAnA ja kAraNa jANavA. zakAkAra:- he bhagavaMta ! samyagdaSTine badhA nirjarAnA ja kAraNa kahyA ane baMdha thato nathI ema je Ape pUrveta kahyuM paNa siddhAMtamAM guNasthAnI paripATImAM avirata samyagdaSTi vagerene baMdha kahevAmAM AvyA che. vaLI ghAtikarmonuM kArya AtmAnA guNenuM ghAta karavAnuM che tethI darzana, jJAna, cAritra sukha vIryAdi guNene ghAta paNa vidyamAna che. cAritra mehanIyane udaya navIna baMdha kare che. paNa je mehanA udayamAM baMdha na mAnavAmAM Ave te, mithyASTine mithyAtva ane anaMtAnubaMdhInA udayamAM paNa baMdha na mAnavo joIe tenuM kema? uttara:- he bhavya! anaMta saMsAranuM kAraNuM to mithyAtva ane anaMtAnubaMdhI ja che. saMsAra vRkSanI jaDa kapAyA pachI lIlA
Page #728
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 pAMdaDAMrUpI rAgadveSane rahevAnI avadhi keTalI ? athavA tyAM anya khaMdhanI kANu gaNatarI kare ? te apekSAe akhaMdha kahyo che athavA nirjarA ja kahI che. jJAnIne mithyAtva nimittaka kriyAnA lezamAtra madha thatA nathI tene viparIta mithyAtvanA abhAva hAvAthI pU`baddha karmonI nirjarA ja thAya che. ane ajJAnIne mithyAtva kanA sadbhAvamAM kadAca mahAvratAdi vyavahAra cAritra (anaMtAnuba dhI ane mithyAtvanA maMda uddayamAM) paNa hAya, chatAM sA nimittaka kriyAnA adha thayA kare che te aMdha samyagdaSTine ( 41 prakRtienA) kadI thatA nathI. siddhAMtamAM dazamAM guNasthAna sudhI kakha dha barAbara thAya che ane tenAthI AgaLanA teramAM guNasthAna sudhI eka sAtAvedanIyanA aMdha mAnavAmAM AvyA che. athavA mithyAtva, anaMtAnubaMdhI sivAya ane temanI sAthe rahenArI anya prakRtie sivAya bAkInI ghAti karmonI prakRtionA alpa sthiti, anubhAgavALA aMdha temaja bAkInI aghAtikarmInI prakRtinA badha avazya thAya che teA paNa jevA mithyAtva, anaMtAnubaMdhI sahita thAya che tevA thatA nathI. sabhyasRSTine khIjA badhA padArthomAM upekSA bhAva thaI jAya che. te svAlaMbananA mahatvane kharAkhara jANe che. rAgadveSarUpa aMtaraMga pariNitanA kAraNavaza tene kArya karavuM paDe che paNa zraddhAmAM kicita mAtra te karavA pratye AzikatabhAva arthAta upAdeyapaNuM, svAmitvapaNuM nathI. te jANe che ke karmI nimittaka jeTalA bhAvA thAya che te mArA nathI huM teA tenAthI abaddha,
Page #729
--------------------------------------------------------------------------
________________ 375 aspRSTa, asaMyukata chuM evI upekSA buddhi thaI che. te parama upekSArUpa saMcamanI dazA vadhAratA vadhAratA rAgane svabhAvaSTithI tADatA tADatA eka divasa vItarAga thatAM pUrNa thAya che. arthAt rAgane mAtra jJeya mAnI besI rahetA nathI paNa tene teADavAne upAya je cAritra che tene yathAzakita rAganA chuTavA pramANe dhAraNa karI ceAthA guNasthAnathI vadhatA vadhatA khAramAM guNasthAne yathAkhyAtanI pUrNatA thAya che. svAnubhUtinI mahimA svAnubhUtilavopIha yena saMspRzyate svayam / vRtavRddhAstapovRddhAH sevante tatpadadvayam // 531 // a:- je sAdhaka A sauMsAramAM svAnubhUtine ekavAra paNa sparza karI lye che te jIvanA mane pagamAM moTA moTA cAritra dhAraNa karavAvALA ane dhAra tapazcaraNa karavAvALA badhA munivaro sevA kare che. bhAvArtha :-svAnubhUtinI arcitya mahimA che, tenI sAme cAritra ane tapazcaraNa koI cIja nathI. meTAmeTA tapasvI paNa svAnubhUtinI mahimAnuM varNana kare che. eka vakhata paNa svAnubhUtinA sparza thavAthI mATA moTA tapasvIe sevaka banI jAya che tethI sAdhake sadA svAnubhUtine prApta karavAnA prayatna karavA joie. svAnubhUtinuM svarUpa Aja graMthanA pRSTa na. 3 gAthA 1 mAM ApyuM che ane cetanAnuM svarUpa pRSTa 258 gAthA
Page #730
--------------------------------------------------------------------------
________________ 676 328 mAM ApyuM che tyAMthI joI levuM. paNa tenA viSayamAM vizeSa vivecana bhavya jIve mATe ApavuM egya lAgavAthI ahIM Apela che. vivecana :- samyagdarzana pragaTa thavAthI AtmAmAM svAnubhUti thAya che samyagdarzana vinA zudvAnubhava thato nathI tethI svAnubhUtine samyagdarzana sAthe sarvathA avinAbhAva (sahabhAva) che. svAnubhUtinI be avasthA che. eka kSayapazama jJAna (labdhi) rUpa ane bIjI upagAtmaka jJAnarUpa che. kSapazama jJAna rUpa (labdhirUpa) te sadA rahe che tethI kSaye pazamarUpa svAnubhUtinI sAtha samyakatvanI samavyApti che. arthAt sabhyatvanI sAthe kSapazamarUpa svAnubhUti hoya che ane kSaye pazamarUpa svAnubhUtinI sAthe samyakatva hoya ja tethI tene avinAbhAva saMbaMdha che. zuddha svAnubhUti zuddha nizcayanaya svarUpa che arthAta upagAtmaka svAsubhUtinA kALamAM avazya samyagdarzanathI ubhUtine bedha thaI jAya che. upagAtmaka svAnubhUtinI vakhate avazya samyagdarzana heya che kAraNa ke samyakatva vinA svAnubhUti thaI zaktI nathI tethI upagAtmaka svAnubhUti vakhate samyagdarzana sAthe viSamavyApti che. kAraNa ke upagAtmaka sAtamAM guNasthAnathI AgaLanA guNasthAnamAM hoya che paNa te pahelAnA guNasthAnamAM labdhirUpa hoya che. samyagdarzana thavAthI zuddhAtmAno upayegAtmaka anubhava hoya, athavA na paNa hoya; paNa samyagdarzana thavAthI labdhirUpa te avazya hoya che. tenuM kAraNa e che ke keI jIve anaMtAnubaMdhI ane mithyAtvanA maMda udayamAM munivrata dhAraNa karI dravya
Page #731
--------------------------------------------------------------------------
________________ 677 li'gI muni thayA te jIvane jo samyagdarzana prApta thAya tA upayeAgAtmaka svAnubhUti hAya che ane caturda savasa dhArIne samyagdarzana prApta thAya te tene labdhirUpa DAya che. samyagdarzana thayA pachI sabhyadRSTi AtmA peAtAnA sabhyajJAnathI pAte peAtAne rAgAdi vikAra rahita, zuddhajJAna mAtra AsvAde che arthAt zuddha jJAna che te ja huM chuM ane rAgAdi vikAra che.te karma nimitta upaje che te mArU svarUpa nathI ema bhedajJAnathI jJAna mAtra AsvAde che. teja jJAnInI anubhUti kahA vA AtmAnubhUti kahe| te saghaLA yuddhanayanA viSaya che. zuddhanayathI tene evuM zraddhAna thAya che ke sarvarAgAdibhAva rahita anaMta catuSTaya mArUM svarUpa che. anyabhAva adhA sacAga janita che evI AtmAnI anubhUti te ja samyakatvanuM mukhya cihna che. joke anubhUti jJAnanuM vizeSa che chatAM paNa samyakatva thayA pachI te thAya che tethI tene khAdyacihna kahe che. jema jema kaSAyanI nivRtti thAya che tema tema AtmA upayAgAtmaka thAya che. tyAre svAtmAnubhUtimAM na kAI vikalpa che na kAI nayanA pakSa che tyAM eka ciTThAtmAnubhUti mAtra che. pahelA jIva dhyAna karatI vakhate dhyeya banAve che ane pAte jyAtA mane che. ane anubhUtinA vakhatamAM dhyAtA dhyeyanA vikalpa rahetA nathI. dhyAtA svayaM dhyeyarUpa thai tanmaya thaI jAya che. svAnubhUtinI apAra mahimA che. huM AtmA chuM ane huM svayaM tenA anubhava karanAra chuM evA jyAM sudhI vikalpa che tyAM sudhI pakSa che ane pakSa chuTatA AtmA devavaza jaldI nirvikalpa thaI jAya che tyAre
Page #732
--------------------------------------------------------------------------
________________ 678 he upAsya upAsaka chuM e vika95 chuTI jAya che tyAre te samayamAM AtmA svAtmAnubhavana karavA lAgI jAya che te vakhate je svAtmAnubhava che te ja svAtmAnubhUti kahevAya che. jyAM vacanane vikalpa nathI jyAM dhyAna dhyAtA dhyeyano vikalpa nathI tyAM alaukika AnaMdamAM nimagna AtmA pite pitAne kahI zakavAne asamartha che. kAraNa ke te vikalpAtIta, vacanAtIta, AtmAnI nirvikalpa avasthA che. svAtmAnubhUti che ke matijJAna svarUpa che athavA matipUrvaka zrutajJAna svarUpa paNa che tethI te nirapekSa jJAnanI mAphaka pratyakSa jJAnarUpa che. je samayamAM bhAvamana mAtra amUrta padArthane jANe che arthAta kevala AtmAne grahaNa kare che te samaya te manarUpa jJAna paNa amUrta ja che. tethI te atIndriya pratyakSa che. arthAta matijJAnathI svAtmAno sAkSAtkAra thaI jAya che. bhAvamana (amUrta) jJAna jyAre pote potAne viSaya kare che tyAre te svayaM amUrta svarUpa thaI jAya che. eTale AtmAne jANavAvALuM je mAnasika jJAna che te avazya atIndriya pratyakSa che. matizrutajJAna, bane AtmAnA jJAna guNanI paryAya che ane AtmA amUrta che tethI kharekhara jovAmAM Ave te banne amUrta che. AcAryonA graMthonuM avalokana karatA e pratibhAsa thAya che ke samyakatvane sAtamAM guNasthAne ja upagAtmaka jJAnacetanA hoya che ane kevalI bhagavaMta ane siddhabhagavaMto ke jemane ghAti karmone sarvathA abhAva thatAM anaMta catuSTaya prApta thaela che temane ja kharekhara sAkSAta zuddha jJAnacetanA hoya che tene
Page #733
--------------------------------------------------------------------------
________________ pahelAnA guNasthAnamAM upayogAtmaka jJAnacetanA hetI nathI A mata, lagabhaga badhA AcAryone maLe che. mAtra paMcAdhyAya kartA zrImAna paM. rAjamalajI ne mata badhA AcAryothI bhinna jaNAya che. jo ke zrImAna paMDitajIe potAnA adhyAtmakamalamArtanDa graMthanI gAthA 11 mAM pUrvokta AcAryonA kathanAnusAra svIkAra karela che. avakAza maLaze te A bAbatamAM bhinna TrekaTa karI janatAnA lAbhArthe pragaTa karazuM ahIM sthAnAbhAvane kAraNe vistArathI lakhI zakANuM nathI. (vizeSa mATe juo pravacanasAra gAthA 123-125 paMcAstikAya gAthA 38-39 samayasAra gAthA 387-389 kaLaza 223thI 232 Adi ghaNu graMtha pramANe che.). sadeva, guru, zAstra ane sAta tanuM zraddhAna mAtra nAmanikSepathI vyavahAra samyakatvAbhAsa che. je mithyAdiSTione paNa hoya che tene vyavahAra samyakatvanuM nAma tyAre ja prApta thAya che ke jyAre keI jIvane darzanamehanIya karmanA kSaya, upazama, kSapazama thatAM samyagdarzana pragaTa thAya che. tyAre vyavahArAbhAsane vyavahAra ane darzana mehanIyanA nAzathI utpanna thayela AtmazraddhAnarUpa sayagdarzanane bhAva nikSepathI nizcaya samyagdarzana kahe che. A mata badhA digambarAcAryo chejenuM vizeSa varNana ahIM sthAnA bhAva ne kAraNe ApI zakAyuM nathI chatAM paNa avakAza malaze te janatAnA lAbhArthe cetanAnA viSaya sAthe samyagdarzanane viSaya jude AcAryonA pramANe sAthe TrekaTathI prakAzita karIzuM (lekhaka)
Page #734
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyavahAra samyagdarzananuM svarUpa yacchaddhAnaM jinotkeratha nybhjnaatsprmaannaadbaayaa-| pratyakSAcAnumAnAt kRtaguNaguNinirNItiyuktaM guNADhayam / tattvArthAnAM svabhAvAd dhruvavigamasamutpAdalakSmaprabhAjAM / tatsamyakatvaM vadanti vyavaharaNanayAda karmanAzopazAnteH pararA artha- svabhAvathI utpAda, vyaya, ane prauvya lakSaNathI yukata tatvArthane jina bhagavAnanA AgamathI, pramANathI, naigamAdi nayanA vicArathI, abAdhita (nirdoSa, pratyakSa tathA anumAnethI ane karmono kSaya upazama, kSaye pazamathI, guNa guNanA nirNayathI yukta tathA ni:zaktiAdi guNe sahita je zraddhAna thAya che tene vyavahAranayathI samyakatva kahe che athavA te vyavahAra samyakatva che. bhAvArtha- darzanamohanIya karmanA kSaya, upazama tathA kSapazamathI chavAdi sAta to athavA nava padArthone viparItAbhinivezarahita ane pramANa, nayAdinA vicAra sahita je zraddhAna thAya che tene vyavahAra samyagdarzana kahe che. ane te sAta tane upadeza karavAvALA sAcAdeva, zAstra ane guru pratyenuM AThamada, traNa muDhatA, ATha deSa, cha anAyatana rahita zraddhAna karavuM tene vyavahAra samyakatva kahe che. athavA sAcAdeva, guru, zAstra ane jIvAdi padArthonAM yathArtha svarUpa anusAra talavAranI dhAra samAna aDela zraddhAnane samyagdarzana kahe che.
Page #735
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizcaya samyagdarzananuM svarUpa svadravyarataH zramaNaH samyagdRSTiH bhavati saH saadhuH| samyakatvapariNataH punaH kSapayati duSTASTakarmANi // 533 // artha - je muni savadravya (je pitAnA AtmA viSe) mAM rata che, rUci sahita che te niyamathI samyagdaSTi che ane te samyakatva bhAvarUpa pariNA AtmA duSTa je ATha karma che tene nAza kare che. bhAvArtha - je muni potAnA svarUpanI zraddhA, ruci, pratIti AcaraNa karI yukta che te nizcayathI samyagdaSTi che. je pitAnA Atma svabhAvamAM lIna che. te samyakatvabhAva karI ATha karmane nAza karI nirvANane pAme che. athavA je muni svabhAvanI bhAvanA sahita niraMtara AtmAne dhyAve che te avazyameva nirvANane pAme che. jJAnAnaMdamaya amUrtika pitAne AtmAja svadravya che. temAM je rati kare che te sugati evA svargAdika ane mokSanI prApti kare che ema jinendra bhagavAne kahyuM che. jAtara racAtmA nA 4i svasAmAnyarasAdhIno vizuddha tasya darzanam // 534 // artha - je potAnA svAnubhUti rUpa sAmAnya rasane AdhIna che ane jene AtmA bAhA samasta anubhavathI lipta thatA nathI tenuM samyagdarzana vizuddha samajavuM joIe.
Page #736
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvArtha- jenI ruci zuddhAtmA sivAya anya koI padArthomAM jatI nathI ane je svAnubhUtirUpa pitAnA Atma rasamAMja prema kare che athavA zuddhAtmAne cheDI anya kai padArthamAM jenI zraddhA nathI. mAtra eka nija zuddhAtmAmAMja jenI gADha zraddhA che teneja vizuddha samyagdarzana athavA nizcaya samyagdarzana kahe che. AtmAnA AtmAnaM jAnan jIvaH samyagdRSTiH bhavati / samyagdRSTiH jIvaH laghu karmaNA mucyate // 535 // artha - pitAne pitAthI jANato jIva samyagdaSTi thAya che ane samyagdaSTi thaI jaladI karmothI chUTI jAya che bhAvArtha- A AtmA vitarAga svasaMvedanA jJAnamAM pariNati karI aMtarAtmA thaI potAne anubhavate vItarAga samyagdaSTi thAya che tyAreja (vItarAga samyagdarzananA pratApathIja) jJAnAvaraNadi karmothI zIgha chuTI jAya che. arthAt vitarAga samyagdaSTi thavAthI A chava karmothI chuTI siddha thAya che. vItarAga cAritra anukula je zuddhAtmAnubhUti rUpa vItarAga samyakatva che teja dhAvavA gya che. je muni AtmasvarUpamAM (svadravya) magna che, ruci sahita che, te nizcaya samyagdaSTi che ane teja samyakatva bhAvarUpa pariNamate jIva duSTa ATha karmone kSaya karI nirvANane prApta thAya che. (makSa pAhuDa gAthA 14).
Page #737
--------------------------------------------------------------------------
________________ vikhyAta mA bhAra nI tamAma ne sUphama mithyAtvanuM svarUpa dravyaliMgI muni aMtima raiveyaka sudhI jAya che. ekatrIsa sAgara sudhInI devAyunI prApti anaMtavAra te jIve karI ema zAstro lakhe che. have evuM uccapada te tyAre ja prApta kare che ke, jyAre aMtaraMga pariNAma pUrvaka mahAvrata pALe, mahAmaMdakavAthI hoya, Aleka paralokanI buddhi pUrva bhegAdinI IcchA rahita hoya, kevaLa dharmabuddhithI mokSAbhilASI banI sAdhanA kare eTalA mATe vyaliMgI munimAM sthala anyathApaNuM te che ja nahI; chatAM sUkSama mithyAtva mAnyatAmAM rahI jAya che te ja saMsAra paribhramaNanuM kAraNa che. jo ke te bhAva kevaLI bhagavaMta sivAya anyajJAnI jANuM zakate nathI to paNa pitAnA AtmAmAM je AvA bhAvo rahI jatA hoya te tevA bhAva tyAga karavA gya che. ema samajI ahIM saMkSepathI batAvIe chIe - dravyaliMgI muni cAra gatiomAM janma maraNAdikanA duHkha jANuM saMsArathI udAsIna thaI te mokSane icche che. vaLI viSaya bhegAdinAM phaLa narkAdika che, zarIra azucimaya che, vinAzIka che, kuTuMbAdika svArthanA sagAM che. ItyAdi padravyone deSa vicArI tene te tyAga kare che. ane tretAdinuM phaLa svarga mokSa che tapacaraNAdi paraMparA mekSarUpI pavitra phaLanA ApanAra che mATe zarIra zeSavA yogya che. deva guru, zAstrAdi hitakara che. kalyANanA dAtA che. ItyAdi paradravyonA guNa vicArI tene ja aMgIkAra kare che. ema koI dravya pratye ISTa buddhi ane keI dravya pratye aniSTha buddhirUpa zraddhAna kare che. te zraddhAna ja mithyA che tethI tenI udAsInatA paNa mithyA rAgadveSarUpa che, e pramANe para
Page #738
--------------------------------------------------------------------------
________________ padArthone deSa jove e te mithyA bhAva che. mArAM rAgAdika ja bUrAM che tenuM tene jJAna nathI. - sAcI udAsInatAmAM para dravya bhalAM pUrAM lAge nahIM pitAne pitArUpa jANe, para sAthe mAruM kAMI prayojana nathI tema jANI sAkSIbhUta rahetuM nathI. have evI udAsInatA tatvajJAna vinA kevI rIte hoI zake? vaLI te udAsIna thaI aNuvrata, mahAvrata rUpa vyavahAra cAritra aMgIkAra kare che. ekadeza vA sarvadeza hiMsAdi pApane cheDe che ane ahiMsAdi puNya kAryomAM pravRtti che. pahelAM paryAyAzrita pApa kAryomAM kartApaNuM mAnatA hatA te have puNya kAryamAM kartApaNuM mAnavA lAge tethI te parAzrita bhAvane kartA thatAM tenI zraddhA juThI thaI. te zubha bhAvarUpa kaSAyane abhiprAyamAM sArA mAnI vadhAravAne upAya kare che ane te kArya thatAM pote harSita thAya che. te pariSaha, upasarga ane tapazcaraNadina nimitathI duHkhI thAya che teno IlAja karatuM nathI, paraMtu duHkha vede che have paravazapaNe du:kha vedavuM e te kaSAya che tenAthI vItarAgatA kema thAya? vItarAgatAmAM jema anyane zeya jANe che te pramANe A duHkhanAM kAraNane zeyarUpe jANatA nathI paNa tenAthI kheda khinna thAya chevaLI te ema mAne che ke je karma bAMdhyA che te bhagavyA vinA chuTake nathI mATe mAre sahana karavAM joIe evI juThI mAnyatAthI tenI zraddhA karmaphala cetanArUpe pravRtta che. vaLI te koIne tyAga karAve che te meM tyAga karAvyA dharma paLAvyA, jI. cheDAvyA, sukhI karyA, dukhathI mukAvyAM, ghaNAjIne sanmArge
Page #739
--------------------------------------------------------------------------
________________ te to nA kartA thAya tema che paraMtu bhAva kevI rIte caDAvyAM, ghaNuM dharma prabhAvanA karAvI Adi Adi para kata bhAvano svAmI thAya che ane tethI haSA ya che tathA aMtaraMgamAM abhimAna seve che. - have yathAyogya vratAdi kriyA te karavI yogya che paraMtu temAM mamatva na karavuM. jene pite kartA thAya temAM mamatva kevI rIte na kare, je pote kartA nathI te mAre karavA gya che e bhAva kevI rIte karyo? tathA je pite kartA che te te kriyA pitAnuM karma thayuM eTale kartA karma saMbaMdha svayaMsiddha thaye. have evI mAnyatA te misyA che tethI tenuM zraddhAna paNa mithA che. vaLI te parAzrita bhAvane svAmI thAya che jemake huM mahAvatI chuM, huM muni chuM, me A tyAga karyuM, A vrata dharyuM huM parigraha rahita nagna chuM, huM tapasvI chuM, huM yegI chuM, arirUpa pitAne mAne che. sUkSma mithyAtva nAza karavAne upAya bAhya tratAdika che te to zarIrAdi paravyAzrita che ane, parane pote kta nathI mATe temAM kartavabuddhi temaja mamatva buddhi na karavI, e vratAdikamAM grahaNa tyAgarUpa pitAne zapaga thAya che te potAnA Azraye che, ane tene pote kathaMcit kta che mATe temAM kartutva buddhi mAnavI temaja mamatva karavuM. paNa e zubhepagane baMdhanuM ja kAraNa jANavuM paNa mAne. kAraNa na jANavuM; baMdha ane mokSane te pratipakSapaNuM che tethI jenAthI baMdha thAya tenAthI mokSa mAna te bhrama che. grahaNa,
Page #740
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapAsa cala copacAne ju tyAga athavA vrata avrata vikalpa rahita (nirvikala5) udAsIna vItarAga zuddhopAga che te ja mekSa mArga che. - jyAM sudhI zuddhopaga na thaI zake tyAM sudhI azubhepagane cheDI zubhamAM ja pravartavuM. kAraNa ke zubhepagathI azubhepagamAM azuddhatAnI adhikatA che. azuddhopagane ane para dravyarUpa bAhA avatAdika pravRttine nimitta naimittika saMbaMdha che. temaja zubhepagane ane vratAdika pravRttine nimitta naimittika saMbaMdha che paNa zuddhopayoga te paradraDha sAkSIbhUta rahe che. keI ne zupayoganuM cuktapaNuM hoya che tethI teonA vratAdi zubhepagane upacArathI mokSa mArga mAnya che. zubhepaga-azupayogane heya jANI tenA tyAgane upAya kare ane zuddhopagane upAdeya jANI tenI prAptine upAya karo. tene upAya pahelA azubha paga cheDe pachI zubhepaga thAya pachI zubhepaga cheDI zuddhopaga thAya evI krama pATI che. zubhepagane zuddhopayoganuM abhAva kAraNa tyAre ja mAnavAmAM Ave ke jyAre jIva zubhepaga thatAM zuddho pagane prayatna kare te thaI jAya, paNa koI zubhepagane ja bhale jANa tenuM ja sAdhana karyA kare te zuddhopaganI prApti kayAMthI thAya? vaLI mizrAdaSTine paga te zuddhapaganuM kAraNa che ja nahIM. mAtra samyagdaSTine zubhepaga thatAM nikaTa zuddhopaganI prApti thAya che. samyagdaSTi jeTalA prakAramAM rAga ghaTa eTale aMza cAritrane mAne che ane jeTale aMza rahyo tene cAritrane maLa mAne che.
Page #741
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAkAra:- he bhagavaMta! abhavya vyaliMgI muni ane bhavya vyaliMgI muninA svarUpamAM zuM pharaka che? uttara:- he prAjJa! abhavya dravyaliMgI muni kadIpaNa mekSane pAmI zakate nathI athavA tenuM dravya samyagdarzana jJAna cAritrarUpa je mekSa mArga che te bhAve pariNamavAne mATe agya che. te sadA karmacetanA, karmaphalacetanAne sAdhavAvALe che athavA baMdha paryAyane sAdhavAvALo che tene jJAnacetanAnI upalabdhi kadI paNa prApta thatI nathI. jyAre bhavyadravyaliMgI kAlalabdhi Adi nimita kAraNa maLatAM samyagdarzana jJAna cAritrarUpa mekSa mArgane pAmI zake che athavA te bhAve pariNamana karavAnI yogyatAvALo che bhavyadraliMgI be prakAranA thAya che. eka mithyAdaSTi bhavya dravyaliMgI mekSa mAnI yegyatAvALo ane eka samyagdaSTi bhavya dravyaliMgI hoya che. jenuM bAhyaliMga te munirUpa chaThThA guNasthAnavALuM hoya che ane aMtaraMga pariNAma pratyAkhyAnanI kaSAya (udaya) janya paMcama guNasthAna saMyatAsaMtarUpa hoya tene paNa bhavya (samyagdaSTi) dravyaliMgI muni kahe che. ahIM kurAna dUra bhavya jIvanuM kathana kahyuM nathI, temAM pariNamavAnI zakti to che chatAM evA nimittane prApta karI zakaze nahIM tema jANavuM.' samyagdaSTinuM jJAna je jJAna kumati, kuzrutarUpa thaI pAMca indriya tathA mananA viSayamAM ekatra thaI pariNamatuM hatuM te ja jJAna have sumati sutarUpe samyajJAna thAya che. tethI samyagdaSTinuM je kAMI jANavuM
Page #742
--------------------------------------------------------------------------
________________ che te sarva jANavuM samyajJAnarUpa che. kadAca samyagdaSTi ghaTapaTAdi padArthone ayathArtha jANe te paNa te AvaraNa janita udayane ajJAnabhAva che; ane kSaye pazama rUpa pragaTa jJAna che teja samyajJAna che mATe te samyajJAna kevaLajJAnane aMza che. je jJAna mazrita rUpe pravRtta che teja jJAna vadhatuM vadhatuM kevalajJAnarUpa kArya kAraNa bhAve thAya che athavA samyajJAnanI apekSAe bane jJAna ekaja jAtinA che. samyagdaSTinI aMtaraMga yiA - samyagdaSTi putra kalatra Adi badhA paradravya ane paradravyane bhAvamAM garva karato nathI. paradravyathI pitAne mATe mAne te samyagdaSTi zAne? te sadA upazama bhAvane bhAve che. pitAnA AtmAne hIna tRNa samAna mAne che ke prakArane garva karato nathI. jo ke avirata samyagdaSTi Indriya viSayamAM Azakata che temaja traNa sthAvara che jemAM ghAta thAya evA ghAta paNa vartamAna AraMbha viSe hoya che. apratyAkhyAnAvaraNa Adi kaSAyonA tIvra udayamAM virakata thaye nathI chatAM ema jANe che ke A maha karmanA udayane vilAsa che, mArA svabhAvamAM nathI. upAdhi che, rAgavata che, tyAgavA yogya che, tyAga kareja lAbha che. vartamAna kaSAyanI piDA na sahI zakavAnI asamarthatAthI viSayanA sevana ane bahu AraMbhamAM pravartana karI rahyo chuM ema mAne che. samyagdarzana, jJAna, cAritra, tapa Adi uttama guNemAM te
Page #743
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizeSa anurAgI hoya che ane te guNanA dhAraka uttama sAdhu tyAgI pratye vinaya karI saMyukata hoya che. pitAnI samAna samyagdaSTi sAdhamI bhAIo pratye anurAga hai, vAtsalya guNa sahita hoya teja samyagdaSTi che, paNa tevA bhAva na hoya te jANavuM ke te mithyAdaSTi che. samyagdaSTi vItarAga deva cheDI keAI deva, nigraMtha guru choDI kaI guru ane ahiMsA dharma cheDI ke dharmane svapnamAM paNa mAnatA nathI. rAgAdiyukta kudeva, parigrahadhArI kuguru tene kadApi deva, guru, mAne nahIM te sarvane pAkhaMDI jANa vade ke pUje nahIM tene saMga je kare te paNa zraddhAna bagaDe tethI samyagdaSTi tenI saMgati paNa kare nahIM. bhayathI, AzAthI, lebhathI, laukIkalajajAthI ke bIjAone sAruM lagADavA namaskAra ke tene vinaya paNa kare nahIM temaja janamatamAM jeo kuveSa dhAraNa kare che te mahApApa upajAve che tathA je anya temanI suzraSAdi kare che te paNa pApI thAya che. (juo. mokSa mArga prakAzaka gu. pRSTa 194) - samyagdaSTinA pariNAma nirvikalpa ane savikalparUpa be prakAre pravarte che. viSayakaSAyAdi ane pUjA, dAna, svAdhyAyAMdirUpa pravartanane savikalapa kahe che. te karmodaya janita zubhAzubha kAryane kartA thaI tadarUpa pariName to paNa tene evA prakAranuM aMtaraMga zraddhA che ke, A badhAM kAryo mArA nathI, udaya janya karavAM paDe che. "panIhArI zIra para gAgara rAkhI belatI jAya, cAlatI jAya, zarIranA nakharAM karatI jAya chatAM mAthA upara sAgaranI zraddhA aMtaraMgamAM kiMcit mAtra chuTatI nathI. jema gumAstA
Page #744
--------------------------------------------------------------------------
________________ 97 pAtAnA zeThanA kArya mAM pravarte che; te kAryane pAtAnuM kAya paNa mAne che, hu viSAda paNa kare che, e kArya mAM pravatAM te peAtAnI ane zeThanI judAya paNa samajatA nathI tema chatAM tene aMtaraMgamAM evuM zraddhAna che ke A kArya mArU` nathI. lAbhAlAbhane huM svAmI nathI paNa udaya janya karavuM paDe che. ' "" ghAva khaccAMne dhavarAve che, ramADe che, rUmmana kare che, harSe che chatAM aMtaraMgamAM peAtAnu khALaka mAnatI nathI. vaizyA parapuruSa sAthe ramaNa karatI-bhega karatI haihAya chatAM aMtaraMgamAM tene pati mAnatI nathI, " tema samyagdaSTi khAdya kriyA karatA pratibhAse chatAM aMtaraMga zraddhAmAM tenA svIkAra nathI. samyagdaSTi ne aMtaraMga zraddhA apekSAe jJapti kriyA che. karati kriyAnA svAmitvanA abhAve karatA pratibhAsatA haiAvA chatAM karoti kriyArUpa nathI. jo ke cAritranI apekSAe karma cetanA karmala cetanA DAya che te uya janmakriyA che chatAM zraddhAnamAM tenA svIkAra nathI. samyagdaSTinI svAbhAvika jIvana dhArA khalI jAya che tene khIjuM kAMi paNa sArU lAgatu nathI, tenI dRSTi mAtra peAtAnA lakSa tarapha satata jAgratarUpa rahe che. nAnAdi lakSaNavAlA peAtAnA AtmAnI svataMtra sattAnA anubhava karI anya padArthonA prabhAvathI acavAne mATe nitya prayatnazIla rahe che. sabhyasRSTi peAtAnuM svarUpa parokSa pramANa vaDe anubhave che. parasattA ane parasvarUpane peAtAnuM kArya nahIM mAnatA thakA yAga ( mana-vacana-kAya ) nA nimittathI peAtAnA svarUpamAM vicArarUpa kriyA kare che. sa`zaya, viseha ane vibhrama pe traNa doSarUpa pariNAmeAthI rahita hAvAthI
Page #745
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyagdaSTine svapara svarupamAM yathArtha daSTi hoya che. te zubhAzubhabhAve ane tene lagatA bAhya nimittone jANe che. te nimitto nAnA prakAranA che ekarUpa nathI. tethI te aMtaSTinA pramANamAM mokSamArga sAdhe che. samyajJAna (svasaMvedana) ane svarUpAcaraNanI prAptivALA jJAtAja mokSamArga sAdhI zake che kAraNake mokSamArga sAthe te vyavahAra ane zuddhadravya akriyArUpa (sadazyarUpa) te nizcaya evuM vyavahAra nizcayanuM svarUpa samyadRSTi jANe che. samyagdaSTi kadAcita baMdha paddhatine vicAra kare tyAre te jANe che ke A baMdha paddhatithI mAruM dravya anAdikALathI badharUpa cAlyuM AvyuM che tethI te kSaNa mAtra paNa baMdha paddhatimAM magna thAya nahIM, paNa pitAnuM svarUpa vicAre, dhyAve, gAve, zravaNa kare tathA navadhAbhakita, saMyama, tapa, tyAgAdi zubhakriyA pitAnA zuddha svarUpa sammukha thaIne kare e jJAnIne AcAra che. potAnI avasthA pramANe parasattA avalaMbana rUpa kriyA karatA hoya kharo paNa tene nato potAnuM svarUpa kahe, na tene mokSamArga kahe, svasattAvalaMbana zIla jJAnane cheDI parasattAvalaMbI jJAnane paramAthatA kahetuM nathI. jJAnIne nAnA prakAranA nimittarUpa audayika bhAva heya chatAM jJAnI tene mAtra tamAzagIra (jANanAra) che. te bhAvane kadApi kartA, hartA, bhetA, ke avalaMbI nathI. " jJAnInI haya, (azuddhatAne tyAga) ya, (paravyAdivicAra) upAdeya, (pitAnA dravyanI zuddhatAnuM AcaraNa) zakita guNasthAnA nusAra hoya che. arthAta samyagdaSTine mizranizcayAtmaka dravya hA
Page #746
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddha zubhapayoga mizrita svarUpAcaraNarUpa mizra vyavahAra hoya che. ane jema jema haya, ya, upadeya zakti vardhamAna thatI jAya che tema tema guNasthAnanI vRddhi thAya che. gurusthAna pramANe jJAna sthiratA pAmatuM jAya che ane teja sthiratA vadhatAM vadhatAM yathAkhyAta (cAritra) ane kevaLajJAna prApta kare che. " avirata samyagdaSTine zraddhAnA jJAnanI apekSAe jJAnacetanA ja hoya che te AtmajJAnane anubhava karavAnI bhAvanA rAkhe che. cAritra apekSAe jyAre Atma sanmukha kaSAyanA udayathI nathI thaI zakato tyAre te karmacetanA ane karmaphalacetanA rU5 rahe che arthAta tyAre tene upaga karma karavAmAM ane karmaphala bhegavavAmAM talIna thaI jAya che. zraddhA jJAna te banne cetanAone anukulana havAthI ja samyakavIne jJAnacetanAnI pradhAnatA kahI che. te svAmI te potAnI jJAnacetanAne rahe che paNa karmacetanA ane karmaphalacetanA tene kaSAyanA udayavaza karavI paDe che arthAt te kArya pratye tene ruci nathI paNa paravaza paNe karavuM paDe che tethI te tene kartA lekanA nathI. daSTAMta - kaI gADIvAnane pilIsa rAjAnA kArya mATe veThamAM laI jAya che temAM gADIvAnanI IchA tyAM javAnI ke kArya karavAnI nathI chatAM paNa rAjyabhayanA kAraNe karo pratibhAse che. tema jJAnI bAhya kArya karate pratibhAse che chatAM aMtaraMgamAM te kArya pratye tenI IcchA nathI te te mAtra karmanA udayanI lIlA mAtrane jANanAra dekhanAra rahe che e pramANe jANavuM jema ke gunAsara jelakhAnAmAM gaelA manuSyane cakI pIsavI paDe che te paNuM tenI bhAvanA
Page #747
--------------------------------------------------------------------------
________________ 693 te kArya karavA pratye nathI. tema samyagdaSTine pUrva karmanA (udaya) gunAsara kAi kArya karavuM paDe che chatAM aMtaraMgamAM tenI ruci nathI. arthAt rucipUrvaka karatA nathI tevI dazAjJAnanI ata ragamAM vartAtI hoya tene kANu anya kahI zake ? arthAt jJAnI karma kare che ke nathI karatA te kekANu kahI zake ? jJAnInI bhAvanA sadA aMtaraMgamAM vairAgya pratye jhukelI hAya che. tethI te parabhAvAthI sadA udAsIna varte che. saMmyagdaSTi prayAjana vaza kAi kArya vacana kAyathI pharI ye che paNa manathI te kArya mAM Azakata buddhi rAkhatA nathI athavA jJAnI AtmajJAna sivAya anya kAryamAM peAtAnI buddhi vadhAre vakhata rAkhatA nathI samyagdaSTinI bhUmi meAkSAsakata che. samyadRSTi jANe che ke nirala athavA svaccha Mda pravRtti teA rAga dveSa mAhunuM kArya che ane tenAthI avazya karma baMdha thAya che. tethI te (jJAnI) kadI paNa svacchaMda pravRtti karatA nathI paNa abuddhipUrvaka vAarucipUrvaka thavAvALA rAga, dveSa, maiAha bhAvAne jItavAnA gADha udyama zakhe che te jANe che ke sUkSma lAbhanA aMza rahe che tyAMsudhI (dazamAM gurusthAna ) baMdha thAya che mATe kiMcit mAtra kaSAya mane lAbha kartA nathI tethI tenA pratye tenA sadA upekSAbhAva rahe che. athavA jenAtho aMdha thAya, saMsAra vadhe, tenAthI udAsIna thaI vItarAgatAne pujArI ane che. samyagdaSTi saMsAra, zarIra ane bhAgeAthI udAsIna rahe che ane nizcayaratnatrayamaya AtmikabhAva, te menI nirjarAnuM kAraNa che. ema mAne che. tethI tenA upAyaneA udyamI rahe che,
Page #748
--------------------------------------------------------------------------
________________ cethA gurusthAnathI lagADI jyAM sudhI kevaLajJAna prApta na thAya tyAM sudhInA jIvane samyagdaSTi kahevAmAM Ave che. tyAra pachInA guNasthAnamAM paramAtmA kahevAya che. jyAM jyAM je kathana AvatuM hoya tyAM tyAM te guNasthAna vatI samyagdaSTinuM kathana samajavuM paNa cethA guNasthAnanuM ja kathana ekAMte na samajavuM. cothA guNasthAnamAM zraddhAjJAnanI apekSAthI jANavuM ane uparanA guNasthAnamAM cAritrathI jANavuM bhAvamana je samayamAM padArthone viSaya kare che te samayamAM dravyamana tene sahAya kare che te dravyamAM AtmAnA heyopAdeyarUpa vizeSajJAna bhAvamana utpanna kare che. arthAt AtmAnA vicAranI utpattinuM sthAna dravyamAna che ane bhAvamana AtmAnA jJAnAtmaka pariNAma che. te (bhAvamana) pitAnA pratipakSI AvaraNa karmane kSaya thavAthI labdhi ane upayoga sahita, kamathI thAya che. karmonA kSapazamathI je AtmAmAM vizuddhi-nirmaLatA thAya che tene labdhi kahe che. ane padArtho tarapha jANavAnI kriyAne upayoga kahe che. labdhirUpa jJAna vagara upayegAtmaka baMdha thatA nathI paNa labdhi rahevA chatAM upagAtmaka baMdha thAya e keI niyama nathI. athota thAya ane na paNa thAya. ' samyagdaSTi kadAcit svarUpa dhyAna karavAne udyamI thAya tyAM prathama sva-paranA svarUpanuM bhedajJAna kare, temAM karma, dravyakarma, bhAvakarma rahita caitanyacit camatkAra mAtra pitAnuM svarUpa jANe pachI parane vicAra sahaja chuTI jatAM mAtra eka AtmAne vicAra rahe tyAM pitAnA nija svarUpanI vicAra dhArA cAle che ke huM cidAnaMda, zuddha, buddha, niraMjana, nirAkAra jJAtA
Page #749
--------------------------------------------------------------------------
________________ dA svabhAvI chuM ema vicAra thatAM sahaja AnaMda taraMga ataraMga mahimAnA uThe che. citta prasanna thAya che. pachI tevA vicAre chuTI jatAM kevaLa pitAnuM svarUpa cinmAtra pratibhAsavA lAge che. tyAM badhAM pariNAme ekAgrarUpe thaI pravarte che te samaye Indriya viSaye ke naya pramANadina vika chuTI jAya che. ane je pUrve savikapamAM caitanya svarUpane nirNaya karyo hate temAM ja vyApta vyApakarUpe thaI evo pravarte che ke tyAM dhyAna dhyAtA dhyeyapaNu dura thatAM ekAeka evI nirvikalpa dazA thAya che tene svAnubhUti kahe che. jema hAra banAvavA vakhate jIva aneka vikalpa kare che paNa jyAre te hAra taiyAra thatAM pratyakSa paheravAmAM Ave che tyAre badhA vikapa vilaya thaI jAya che ema savikalapa dvArA nirvika95ne pratyakSa anubhava thAya che tyAre vikapa temAM pratibhAsatA nathI evA nirvikala5 anubhavane atIndriyajJAna kahIe chIe, kAraNa ke Indriyane viSaya mUrtika padArtho ne jANavAnuM che. ane je jJAna aneka prakAranuM vika9pa karatuM hatuM te ja jJAna Indriya manane cheDI potAnAmAM ramaNa karavA lAgyuM teja mati zrutajJAna che bIju ke anya jJAna nathI. svAnubhUtimAM mana indriyane abhAva ja che je ke manane viSaya mUrti ka-amUrtika padArtho jANavAne che. temaja matijJAnanI (viSaya sarva bAhya padArtho jANavAne che paNa svAnubhUti vakhate pariNAma svarUpamAM ekAgra thaI anya ciMtAne niSedha kare che tethI tene mana mAraphata dhyAna thayuM ema kahIe chIe. manajanita
Page #750
--------------------------------------------------------------------------
________________ athavA atIndriya kahevAmAM koI virodha nathI mAtra vivakSAbheda che. svAnubhava dazAmAM AtmAne je jANavAmAM Ave che te zrutajJAna vaDe jANavAmAM Ave che ane zrutajJAna matijJAna pUrvaka thAya che paNa AtmAnuM jANapaNuM pratyakSarUpathI thatuM nathI kAraNa ke AtmAnA asaMkhyAta pradezAdi jANavAmAM AvatA nathI. AtmAnA anubhavamAM AtmAnA pradezane AkAra jAte nathI te hIsAbe te pakSa che paNa pariNAmamAM magna thatA je svAnubhava thaye te te pratyakSa che arthAta piteja anubhava AsvAdana vede che te hisAbe pratyakSa che. samyagdarzananA mahAsya mATe samyagdaSTinA viSayabhegAdi baMdhanA kAraNarUpa na kahyA paNa nirjarAnA kAraNe kahyA tyAM bheganuM upAdeyapaNuM na samajavuM paNa tyAM te tIvrabaMdhanA kAraNabhUta legAdika hatA te bhegAdika hovA chatAM paNa kevaLa zraddhAna jJAnanI apekSAe maMda baMdha thavA lAge te nirjarA baLanI apekSAe upacArathI bhegone paNa tyAM baMdhanA kAraNarUpa na kahyA. aho! samyagdarzanane e kaI mahimA che ke samyagdaSTine samyagdarzananA pratApathI bhegAdika kAryo hovA chatAM 41 prakRtiene baMdha thatuM nathI ane mithyAtvamAM pALavAmAM AvatA mahAvratAdikamAM paNa 41 prakRtione baMdha sadAya thayA ja kare che. tenI mahimA batAvavA mAtra samyagdaSTine bhegAdika paNa nirjarAnA kAraNa kahyAM, tema samajI kaI jIva svachaMdI thaze te narakAdinA baMdha thaze mATe je ApaNI svachaMda pravRtti hoya te tene tyAgI sadA udAsIna rahevA koziSa karavI joIe evo zrI gurune hitakara upadeza che.
Page #751
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyavahAra sabhya jJAnanuM svarUpa anyanamanatirikaMta yAthAtathyaM vinA ca viparItAda / nissandehaM veda yadAhustajjJAnamAgaminaH // 536 // artha- je vastunA svarUpane nyUnatArahita, adhikatArahita, viparItatArahita yathAtatha (je svarUpe che te ja svarUpe) ni:saMdehapaNe(saMdeharahita) jANe che tene AgamanA jJAtApuruSa gaNadharAtri deva samyajJAna kahe che. bhAvArtha- kavAdi sAtata je jinendra bhagavAna dvArA zrI gautamAdi gaNadharee prayukata karela che athavA dvAdazAMgazrutarUpamAM racavAmAM Avela che ane tene AcAryoe paNa pratipAdana karI guNa gAela che tevA svAra bhedavijJAna karAvavAvALA tatvajJAnane athavA dravyabhAvarUpa padArthane batAvavAmAM dakSa (nipUNa) che tene saMzaya, viparyaya ane adhyavasAyAdi mithyAjJAnathI rahita, samyagdarzana pUrvaka samyajJAna thAya che tene vyavahAranayathI vyavahAra sabhyajJAna kahe che. athavA naya ane pramANethI chavAdi padArthonuM yathArtha jANavuM tene samyajJAna kahe che. je padArtha je rUpamAM sthita che tene te ja rUpa hInAdhikatA rahita parijJAna karavuM tene samAjhAna kahe che. 'nizcaya samyajJAnanuM svarUpa mAjaiisara pAvAdathI saMta vadhu karUNA
Page #752
--------------------------------------------------------------------------
________________ 99 artha:- je jJAna paraMdragaiAthI bhinna che. ane AtmAnA zuddha svabhAvathI utpanna thAya che te paramazuddha che. vizeSatAne dhAraNa karavAvALuM che, svayaMbhuddha che, ane peAtAnA svarUpane jANe che te jJAna dvArA peAtAnA zuddhAtmAne jANavuM te nizcaya sabhyajJAna che. bhAvArtha :- para padArtho ane tenI paryAyAne jANavuM te nizcaya sabhyajJAna nathI. paNa peAtAnA zuddha kevaLajJAna dvArA zuddhAtmAne anubhava karavA teja nizcaya sabhyajJAna che. athavA zuddhAtmAnA jJAnarUpa svAdanA anubhavathI utpanna dyAtma saMvedana teja nizcaya sabhyajJAna che. je peAtAnA jJAyaka svarUpamAM sthira-magna che ane parapadArthonI pariNatithI bhinna caitanyAtmaka guNu samUhane dRSTA che. cetanAnI paryAya bhenA jJAyaka che tethI vikalpa che. rAgadveSAdithI rahita che ane naya pravRttithI vihIna che tene nizcaya samyajJAna kahe che. je jIveAnA mAharUpI kala`ka nAza thayA che. jJAnAvaraNu, danAvaraNa ane vIryaMtarAya karmanA azeSa kSayathI jene anaMtajJAnAdika guNAnI prApti thai gai che, je krama cetanA ane karmakulacetanAnA karavA-bhAgavavAnA vikalpathI rahita che. Atmika parAdhInatAthI rahita svAbhAvika anAkulatA lakSaNa rUpa atIndriya sukhanuM sadA AsvAdana kare che evA jIva kevaLa, jJAnacetanAneja anubhava kare che tethI tene nizcaya samyajJAnI kahe che. samyagnAnamAM rahI jatI sUkSma bhUla. pahelAM jIva sAcu tattvajJAna adhyAtmarUpa dravyAnuyAganA
Page #753
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAsothI kare, tyAra pachI te puNya pApanA phaLane saMsArarUpa jANI, zuddhopagathI mekSa mAne ane guNasthAnAdirUpa jIvanuM vyavahAra nirUpaNuM jANuM, jema che tema zraddhAna karI tene abhyAsa kare to samajJAna thAya che. paNa je zAstrAbhyAsa mAtra kare ane pitAne pitArUpa ane parane pararUpa tathA AsavAdikane AsavAdarUpa yathArtha zraddhAna na kare to tevA zAstrAbhyAsathI jIvane samyajJAna thatuM nathI. mATe svAdhyAyamAM sAcAne sAcArUpa (upAdeya rU5) ane beTAne TArUpa (heyarUpa) bhedakaLAthI grahaNa tyAganI zakitane vadhAravAthI samyajJAna avazya thAya che. zAstra bhaNavAnuM phala te para ane pAradravyanA bhAthI bhinna jJAnamaya AtmAnuM yathArtha jJAna thayuM te che. arthAt zuddha jJAnamaya Atma tatvanuM jJAna thayuM te ja yathArthamAM samyajJAnanI prAptinuM phaLa che. have je Agama jJAnathI agiAra aMgarUpa padArthonuM jANavAvALuM jJAna thAya te te jJAnane AtmazUnya kahevAya che. kAraNa ke tenAthI AtmAne samyajJAnanI prApti te na thaI tenuM kAraNa e che ke, tatva je AtmasvarUpa jJAna che tene anubhava nahIM thatAM parapadArtho ane tenI paryAnuM jJAna thayuM te jJAna te parasamayanuM thayuM tethI te mithyA che. paNa huM jJAna svarUpa chuM, e pitAne paradravyathI bhinna kevaLa cetanya dravyane anubhava nathI mATe AtmazUnyajJAna evuM je Agama jJAna te paNa jIvane kAryakArI thatuM nathI. mATe zAstrajJAnathI paradra ane padravyonA bhAvathI rahita je jJAnasvarUpI AtmA che teja huM chuM evuM tatva zraddhAna thavuM teja jIvane kalyANakArI che. kAraNa
Page #754
--------------------------------------------------------------------------
________________ 700 ke tattva meha kSobha rahita Atma pariNAma che te sAmya dharma pariNAmathI dhamIne jANa, deba ane zraddhave teja zAsabhyAsamAMthI maLeluM ratna che teja bhagavAna che. AvuM jJAna thAya tyAre ja agiAra aMgarUpa dravyazratajJAna Atmika bhAvakRta jJAnanuM kAraNa kahevAya che. tethI tene pratye bahumAna, bhakita Adi upakArane lakSe thAya che. te bhakti (bahuta bhakita) samyagdaSTi cheDI anya mithyASTine kadI paNa hoI zake nahIM. mithyASTi te gha saMjJAo vA dekhA dekhIe kare che tenAthI bhale puNyane lAbha thAya paNa AtmajJAnane lAbha thatuM nathI tyAM sudhI te mithyAdRSTi che. vyavahAra samyapha cAritranuM svarUpa mohatimirApaharaNe darzanalAbhAdavAptasaMjJAnaH / rAgadveSanivRtyai caraNaM pratipadyate sAdhuH // 538 // artha:- darzanamihanIyarUpI aMdhakArane nAza thavAthI samyagdarzananA lAbha sAthe samyajJAnanI prApti thaI che e nikaTa bhavya sAdhu rAgadveSanA abhAva mATe cAritra aMgIkAra kare che. bhAvArtha- samyagdarzana, samyajJAna pUrvaka darzana, jJAna, cAritra, tapa ane vIrya ema pAMca prakArane AcAra tathA uttama kSamAdi dazadharma ane SaTa AvazyakAdi kiyA svarUpa che tene vyavahAra samyaka cAritra kaDa che jo ke A cAritramAM dravya kriyAo karavAmAM koI anukUla sthala rAga pariNAma thayA kare che tethI tene vyavahAra
Page #755
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAritra kahe che ane jyAre bhedajJAnanA prabhAvathI temAM kaSAyana prakarSa svabhAva zAMta thaI jAya che te samaye nizcaya nayathI te jIvanA bhAvane sarAga samyaka cAritra kahe che. A cAritra, svasvarUpamAM pravRtti karavA rUpa nizcaya cAritranuM sAdhaka che. athavA pAMca mahAvrata, pAMca samiti, traNa gupti rUpa vyavahAra cAritranuM pAlana te svasvarUpamAM pravRtti karavA rupa nizcaya cAritranuM sAdhana che. mana vacana kAya pAMca prakAranA pAparUpa azubhakiyAethI nivRtti ane zule paga janaka dAna, pUjA svAdhyAya, tatvaciMtana, dhyAna, samAdhi, IcchAnidhArirUpa uttama kriyAomAM pravRtti karavI tene vyavahAra cAritraka he che. A cAritramAM skUla rAga pravRtti banI rahe che tethI paNa tene vyavahAra cAritra kahe che. nizcaya sammacAritranuM svarUpa svAtmajJAne nilIno guNa iva guNini tyata srvprpNco| rAgaH kazcina buddhau khalu kathamapi vA'buddhijaH syAt tasya / sUkSmatvAttaM hi gauNa yativaravRSabhAH syAdvidhAyetyuzanti / taccAritraM virAgaM yadi khalu vigaLetso'pi sAkSAdvirAgam // 539 // artha- je jIva, guNamAM guNa samAna svAtmajJAnamAM lIna che ane badhA prapaMcathI rahita che te nizcaya vItarAga cAritra che. tene nizcayathI buddhipUrvaka rAga thatuM nathI. keI prakAre abuddhi pUrvaka rAga thAya che te paNa te sUkSama thAya che ane jyAre te sUkSama rAga paNa nathI rahetuM tyAre tene sAkSAta nizcaya vItarAga cAritra kahe che.
Page #756
--------------------------------------------------------------------------
________________ 701 * ..* bhAvArtha- vItarAga cAritravALA munione koI paNa buddhijanya rAga thato nathI. tene svazarIrAdi athavA para padArthamAM kiMcita paNa buddhipUrvaka rAga thatuM nathI paNa abuddhipUrvaka rAga kathaMcita hoya che. te ati sUkSama hoya che tyAM sudhI evA cAritrane munipuMgava gauNarUpathI vItarAga cAritra kahe che ane jayAre te sUkSama abuddhijanya rAga paNa nAza thAya che tyAre te sAkSAta vItarAga cAritra kahevAya che. on je cAritra svAtmapravRttirUpa, kaSAya kalaMkathI sarvathA muktache athavA darzana mehanIya, cAritramohanIyanA udaya janya mehakSobhathI sarvathA rahita jIvana atyaMta nirvikArI pariNAma svarUpa sAmya" che tene vItarAga cAritra, nizcaya cAritra athavA nizcaya dharma kahe che. teja mukitanuM sAkSAtkAraNa che. samyaka cAritramAM rahI jatI bhUla pahelAM tatvajJAnI thAya pachI jeTalA pramANamAM rAgAdi dUra thayA hoya teTalA pramANamAM dharma kriyA aMgIkAra karavI egya che. paNa je thoDA rAgAdi maTayA heya te uMcapada dhAraNa karI nIcI kriyA karavAthI pApane baMdha thAya che tenuM jene jJAna nathI tene bAhrakriyA upara te daSTi che paNa pariNAma sudharavA bagaDavAne jarA paNa vicAra nathI. ane kadAca vartamAna pariNAmane vicAra kare, paNa abhiprAyamAM je vAsanA paDI che tene khyAla na rAkhe te lAbhane badale nukazAna na thAya. vaLI tyAga to kare paNa tenA guNa deSane na jANe, vartamAna pariNAme ja bhAre karI
Page #757
--------------------------------------------------------------------------
________________ 703 pratijJA kare, paNa bhaviSyamAM tene nirvAha thaze ke nahIM tene vicAra na kare, te pariNAma bagaDe, pramAda vadhe, AkuLatA upaje ane chevaTe pratijJAne bhaMga thatAM zithilAcAra pravRtti thAya, dharmaniMdAya, pote pApI thAya, kAraNa ke pratijJAbhaMga karavAnuM te zAstramAM mahApApa kahyuM che, e karatAM te pratijJA na levI ja bhalI che. . vaLI kaI jIva Avrata, mahAvratAdirUpa yathArtha AcaraNa kare tathA AcaraNanusAra ja pariNAma che meha mAyA lAbhAdikane abhiprAya paNa nathI dharma jANa mekSa athe tenuM sAdhana paNa kare che, svargAdi bhegonI IcchA rAkhatA nathI. paraMtu prathama tadjJAna ja thayuM nathI eTale pite jANe ke "hu mekSanuM sAdhana kare chuM paNa mokSanA sAdhanane te te jANatAja nathI kevaLa svargAdikanuM sAdhana kare che ane jevuM sAdhana kare che tevuMja phaLa pAme che. zAstramAM "samyaku' padane artha ja e che ke ajJAna pUrvaka AcaraNanI nivRtti thAya ane samyakatva pUrvaka AcaraNanI pravRtti thAya teja AtmAne lAbhakara che. mATe pahelA tatvArthanuM yathArtha daDha zraddhAna thAya pachI ja cAritra hoya teja samyaka cAritrane pAme che. mokSanA sAdhanathI mokSanI prApti thAya ane saMsAranA sAdhanathI saMsAranI prApti thAya e niyama thaye. have mokSanuM sAdhana te samyaka tattvajJAna pUrvaka cAritra che ane saMsAranuM kAraNa te mithyAtatvajJAna pUrvaka cAritra che tethI saMsAra vadhe paNa bhava kema TuTe? vaLI koI jIva samyagdarzana, jJAnanuM ayathArtha sAdhana karI yathArtha vavAdi Acare che te paNa yathArtha zraddhAna, jJAna na
Page #758
--------------------------------------------------------------------------
________________ hovAthI temanuM sarva AcaraNa miththA cAritra ja che. vaLI kaI jIva tavAdinAM nAma paNa barAbara jANatAM nathI ane mAtra ekAMta kriyAkAMDamAM ja arthAta vratAdikamAM ja pravarte che te badhA vyavahAra mUDha AtmAo che. kAraNa ke arihaMtAdi paMca parameSTImAM bhakita svarUpa je prazasta rAga che te paNa mokSanA aMtarAya rUpa che ane mekSathI viparita evA Indriya sukhanA hetubhUta svargAdine aMgIkAra karAvavAvALA che mATe mukitanA icchuka mumukSue sarvathI prathama tajJAnanI prApti karavI yogya che. ane zraddhAnA jJAnamAM zubhAzubha avasthArUpa rAga bhAvane sarvathA heyamAnI cAritramAM vyavahAra nayanA avalaMbanathI paradravyanAM sAdhya sAdhana bhAvarUpa sAmagrIthI nizcaya nayAtmaka sva svarUpa abheda sAdhya sAdhana bhAvarUpa eka sAkSAta mekSa mArganA kAraNuM rUpa vItarAga bhAva che tenI prApti karavI te ja mumukSuone upAdeya che. paNa ekAMta vyavahAra mUDha thaI kheda khinna na thavuM; temaja ekAMta nizcaya nayanA avalaMbI na thavuM kAraNa ke tenAthI mokSanI prApti thatI nathI ekAMta mithyAtvanA sarbhAvathI atatva zraddhAna rahI jatAM saMsAra ja ubhuM rahe che. zAstramAM ja nizcaya vyavahAra cAritranuM svarUpa bhalI prakAre batAvyuM che mokSanuM sAkSAta kAraNu parama vItarAga bhAvanI ja prApti batAvI che. te vItarAga bhAva vyavahAra nizcaya naya ne avirodha paNe jyAre sabhyaprakAre yathApadavI jANavAmAM Ave tyAre ja vAMchita phalanI siddhi thAya che. anya koI prakAra thaI zakatI nathI vizeSa vyavahAra mekSa mArganAM prakaraNamAMthI jANavuM)
Page #759
--------------------------------------------------------------------------
________________ svasamaya pasamayanuM svarUpa davya guNapajja ehiM jANai parasamayasasamayAdivibheyaM / appANaM jANai so sivagaipahaNAyagohoI // 540 // bahiraMtara ppabheyaM parasamayaM bhaNNae jiNidehiM / paramappo sagasamayaM tabbheyaM jANa guNaThANe // 541 // aH-. AtmAnA be bheda che. eka svasamaya ane bIjo putra samaya. je peAtAnA zuddha svabhAvamAM sthira rahe che tene svasamaya kahe che ane je pAtAnA zuddha svabhAvamAM sthira nathI rahetA tene parasamaya kaDe che. je AtmA A banne prakAranA svarUpane jANe che te dravyarUpa asaMkhyAta pradezAne jANe che athavA tedravyane tenA samasta guNAne temaja tenA svabhAva vibhAva bhAvAne ane tenI / / samarata paryAyane jANe che te AtmA mekSa sudhI jAvAvAMLA mAkSanA nAyaka samajavA joie. bhagavAna jinendra dhruve bahirAtmA ane aMtarAtmAne parasamaya matAvela che tathA paramAtmAne svasamaya matAvela che tenA vizeSa bheda guNasthAnAnI apekSAthI samajavA joIe. bhAvAH- je zuddha samyagdaSTi AtmA A banne svarUpane jANe che te svasamaya athavA paramAtmA thavAnA prayatna karaze tathA je paramAtmA thavAnA prayatna karaze te avazya mAkSa padane prApta karaze. tethI svasamayane vA paramAtmAnA svarUpane jANukuM
Page #760
--------------------------------------------------------------------------
________________ atyaMta Avazyaka che. paramAtmAnA svarUpane jANyA vagara tenuM dhyAna thaI zakatuM nathI ane paramAtmAnuM dhyAna karyA vagara A AtmA paramAtmA banI zakatA nathI tethI A AtmAne paramAtmA banavA mATe paramAtmAnA svarUpane jANa tenuM dhyAna karavuM joIe. je bhavya jIva te pramANe paramAtmAnuM dhyAna kare che te avazya ja mekSa padane prApta thAya che. pahelA, bIjA ane trIjA guNasthAnamAM rahevAvALe java bahirAtmA che, cethA guNasthAnamAM rahevAvALe samyagdaSTi jIva jaghanya aMtarAtmA che ane pAMcamAM guNasthAnathI lagAvI agiyAramAM guNarathAna sudhI upara upara caDate vadhAre vadhAre vizuddhatA dhAraNa karate jIva madhyama aMtarAtmA che. bAramAM guNasthAna vatI jIva uttama aMtarAtmA che, te badhA para samayI che teramAM codamAM guNasthAna vatI, kevaLI bhagavAna sakala paramAtmA ane siddha parameSTI nikala paramAtmA svarAmayI che. arthAt jyAM sudhI je jIva sAthe ghAtI Akarmone saMbaMdha che tyAM sudhI te jIva para samayI che. vizeSArtha - pitAnA paramAtma svarUpamAM ramaNa karavuM te svacAritrarUpa svasamaya che. ane para svarUpamAM ramaNa karavuM te paracAritra rUpa parasamaya che. je koI puruSa meha karmanA vipAkane vazIbhUta thaI rAgarUpa pariNAmethI azuddhopayegI thAya che te (jIva) paramAM zubhAzubha bhAvo kare che te kAraNe svarUpAcaraNathI bhraSTa thaI paravastunuM AcaraNa karavAthI parasamayI che evuM mahaMta puruSee kahyuM che,
Page #761
--------------------------------------------------------------------------
________________ pitAnA Atmika bhAvamAM zuddha paganI pravRtti thavI tene svasamaya ane paradravyamAM azuddha paganI pravRtti thavI tene parasamaya ema AgamamAM prasiddha che. parasamaya te baMdhanuM kAraNa che arthAta saMsAranuM kAraNa che ane svasamaya te sAkSAta mokSanuM kAraNa che ema zrI sarvadeve kahyuM che. je jIva potAnA zuddhabhAvathI zuddhajIvane nizcaya karI jANe che ane dekhe che te jIva aMtaraMga bahiraMga parigrahathI rahita ekAgratA thatAM citta nirodha pUrvaka svarUpamAM magna thaI pitAnA guNa paryAya rUpa svasamayamAM AcaraNa kare che tene ja zuddha svacAritra rUpa paramAtmA kahyA che. . bahirAtmA (ajJAnI jIva) zraddhAna, jJAna ane AcaraNa traNemAM parasamaya rUpa che. aMtarAtmAM cAritranI apekSAe svasamaya rata nathI paNa zraddhAnA jJAnanI apekSAe te parasamaya rata nathI. te bhalI prakAre jANe che ke AtmAnuM hita svabhAvamAM ramaNa karavuM teja che chatAM paNa upayoga AtmAnI bhUmikAne cheDIne anyamAM jAya che te kavAyanA udayanuM kArya che tema zraddhApUrvaka jANe che. kiMcit mAtra rAganuM rahevuM tyAM sudhI parasamaya che athavA pUrNa svarUpAcaraNa cAritramAM lIna paNa nathI tyAM sudhI parasamaya che. paramAtmAne zraddhAna, jJAna ane AcaraNa traNe svasamarUpa che. (vizeSa varNana pravacanasAra gAthA 54 paMcAstikAya gAthA 155 samayasAra gAthA 2 thI jANavuM) 7yavahAraratnatraya ane nizcayaratnatraya . pazyati jAnAti anucarati AtmanA AtmAnaM ya eva / darzanaM jJAnaM cAritraM jIvaH mokSasya kAraNaM sa eva // 542 // . .
Page #762
--------------------------------------------------------------------------
________________ 708 thavuM te cavadAranA naM jJAnaM rAtri tat parijAnIhi jIva tvaMyenaparaH bhavasi pavitraH // 543 // artha - je pitAne dekhe che, jANe che, AcaraNa kare che te vivekI (ledajJAnI) darzanajJAna cAritrarUpa pariNata thayela chava ja mokSanuM kAraNa che. ane vyavahAranayathI darzana, jJAna, cAritra ema traNane kahe che te vyavahAra ratnatrayane he jIva! tu jANa jenAthI utkRSTa pavitra thaze. bhAvArtha- je samyagdaSTi jIva pitAnA AtmAne pitAthI nirvikalparUpa dekhe che. vItarAga svasaMvedana lakSaNarUpa jJAnathI jANe che ane badhA (sakala) rAgAdika vikapanA tyAgathI nija svarUpamAM sthira thAya che evA nizcayaratnatrayathI parita thayela puruSa ja mokSamAgI che. ane tattvArthanuM zraddhAna, zAstranuM jJAna, ane azubhakriyAonA tyAgarupa samyagdarzana, jJAna, cAritra vyavahAra mokSamArgane he jIva tuM jANa. kAraNa ke te nizcayaratnatrayarUpa nizcaya mokSamArganuM sAdhaka che tenA jANavAthI ke samaye parama pavitra paramAtmA thaI zakAze. prathama vyavahAraratnatrayanI prApti thaI jAya tyAre ja nizcayaratnatrayanI prApti thaI zake che temAM lezamAtra (saMdeDa) nathI. je anaMta siddha thayA ane thaze te badhA pahelAM vyavahAra ratnatrayane pAmI nizcayaratnatrayarUpa thayA che. vyavahAraratnatraya sAdhana che ane nizcaritraya sAdhya che. vItarAga sarva deve kahela che dravya, sAta tatva, nava padArtha, paMcAstikAya tenuM zraddhAna, tenA
Page #763
--------------------------------------------------------------------------
________________ svarUpanuM jJAna ane zubha kriyArUpa AcaraNe te vyavahAramA? mArga che ane nija zuddhAtmAnuM sabhyazraddhAna, svarUpanuM jJAna ane svarUpamAM AcaraNa te nizcaya mekSa mArga che. sAdhana vinA sAdhyanI siddhi kadApi thatI nathI te pramANe vyavahAra vinA nizcayanI prApti thatI nathI. bhedaratnatrayarUpa vyavahAra mokSa mArga sAdhaka che ane ada ratnatrayarUpa nizcaya mekSa mArga sAdhavA yogya che te suvarNa, suvarNa pASANanI mAphaka jANavuM arthAt samyagdarzana, samyajJAna samyakSyAritra e traNe vyavahAra nathI mokSanA kAraNe jAcavA ane nizcayathI te traNeya eka AtmA ja mokSanuM kAraNa che. vizeSArtha - vyavahAranayathI samyagdarzana, jJAna, cAritra traNene samudAyarUpa mokSa mArga che ane samyagdarzana, samyajJAna, samyakacAritra traNe AtmAnA guNe che te AmAthI abhedarUpa che tethI nizcayanaye nija ekarUpa Ama samabhAva ja nizcaya mokSa mArga che. arthAt AtmA ja mokSa mArga che ane AtmAnI pUrNa zuddha avasthA ja mokSarUpa che. dravyakarma, bhAvakarma, karma, cha dravyothI bhinna pitAnuM yathArtha jevuM svarUpa che tevuM ja zraddhAna jJAna karI tene anubhava kara arthAt dravya svarUpamAM ekAgra tanmaya-Atma maya thaI javuM teja nizcaya mekSa mArga che. samyagdarzana, samyajJAna, sammacAritra traNe judA judA mokSanA kAraNuM nathI temaja traNenI ekatA paNa sAkSAta mokSanuM kAraNa nathI paNa paraMparA mokSanuM kAraNa che tethI tene vyavahAra
Page #764
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10:. mokSamArga kahyo che. te vyavahAra mokSa mArga jIva pula saMbaMdhI poyathI unna thayo che tethI sAdhya (jJAyakabhAva) nizcaya mekSa mArga bhinna che ane sAdhana vyavahAra mokSa mArga bhinna che. samyagdarzana jJAna cAritrANi mokSa mArga: zrI umAsvAmI mahArAja vyavahAra nayanI mukhyatAthI ane zrI kuMdakuMdAcArya samyagdarzana jJAna cAritranI ektArUpa nizcayanI mukhyatAthI kahela che. bannene samyagdarzananA viSayabhUta nava padArtha athavA sAtatanuM svarUpa vyavahAra ane nizcayanayathI evI rIte batAvela che ke banne no virodha temAM maTI jAya che. baMnenI upAgatA ane baMnenuM svarUpa yathArthamAM prakAzamAna thaI jAya che. nizcayanayarUpa mokSamArga upAdAna sAdhana che ane vyavahAranayarUpa mokSamArga tenI pragaTatAne mATe bAhya sahakArIrUpa nimitta kAraNa che. dareka kAryamAM upAdAna ane nimitta banne kAraNenI jarUra paDe che. jema jema upAdAna kAraNa kAryarUpa (pariNata) thavA lAge che tema tema nimitta kAraNanI gaNatA thatI jAya che. paNa jyAM sudhI pUruM kArya nathI thaI jatuM tyAM sudhI nimitta kAraNane saMga sahakArI rahe che. jyAM sudhI svarUpane lAbha thatuM nathI tyAM sudhI nIcalI avasthAmAM vyavahAra hastAvalambanarUpa che. sAthe sAtha parane Azraya jyAM sudhI che tyAM sudhI AtmAmAM nirbalatA che tethI puruSAthI AtmAe sadA parane Azraya chuTI svAdhIna kArya karavAne anaMta balI thaI jAya evI bhAvanA bhAvavI joIe. jo ke te bhAvanAmAM parAzrita vahArane upAdeya mAnate nathI haya (tyAga) rU5
Page #765
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja samaje che chatAM paNa jyAM sudhI nizcaya svarUpanI svAdhInatA nathI prApta karI lete tyAM sudhI vyavahAra nayanA Azrayane choDatA nathI kAraNa ke tene Azraya tenA pariNAmane nIcalI azubhepaganI dazAthI bacAvI lya che. - jJAnI (anubhavI) upAdAna vA nizcayarUpa sAdhanane ja sAkSAta mokSa mArga ane vyavahArane kevala mAtra sahakArI paraMparArUpathI mokSane mArga jANe che. vyavahAra mokSamArga ane nizcaya mokSamArganuM svarUpa samyagdarzanaM jJAnaM caraNaM mokSasya kAraNaM jAnIhi / vyavahArAt nizcayataH tastrikamayaH nijaH AtmA // 544 // artha - vyavahAranayathI samyagdarzana, samyajJAna. ane samyacAritra e traNenA samudAyane mekSanuM kAraNa samaje ane nizcayathI samyagdarzana samyajJAna ane samyaka cAritra svarUpa pitAnA . AtmAne mokSanuM kAraNa jANe, bhAvArtha:- vyavahAranayathI samyagdarzana, samyajJAna ane samyaka cAritra e traNene samudAya te mokSanuM kAraNa jANavuM ane nizcayathI samyagdarzana samyajJAna ane sammacAritra svarUpa pitAne AtmA che teja mokSanuM kAraNa che. zrI sarvajJa vItarAganA kahelA cha dravya, nava padArtha, sAta tatva ane paMcAstikAyanA svarUpanuM sabhyaprakAre zraddhAna karavuM, jANavuM, ane vrata AdinuM AcaraNa karavuM ityAdi vikalparUpa je che te te vyavahAra kSamArga che.
Page #766
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane pitAnA niraMjana zuddhAtma tatvanuM zraddhAna, jJAna tathA Aca raNamAM ekAgra pariNatirUpa thavuM te nizcaya mekSamArga che. aledathI samyagdarzana, jJAna, cAritra svarUpa nija zuddhAtmA ja che te kAraNe nizcayanayathI AtmA ja nizcaya mekSa mArga che. pitAnA zuddhAtmAne doDI anya acetana dravyamAM ratnatraya rahetuM nathI te kAraNe A ratnatrayamaya nija AtmA ja nizcayathI mikSa mArga che. rAgAdi vikalpanI upAdhithI rahita je citacamatkAranI bhAvanAthI unna thayela sudhArasa che tenA AsvAdarUpa amRta sukhane dhAka huM ja chuM e pramANe nizcabarUpa samyagdarzana che ane pUrvokta sukhane rAgAdi samasta vibhAvathI rahita je svasaMvedana jJAna che tenAthI jANavuM te samyajJAna che ane e pramANe dekhela, sAMbhaLela tathA anubhava karela je bega temAM vAMchArUpa je samasta dudhyAnarUpa maratha che tenAthI utpanna thayela saMkalpa, vikana tyAgI potAnA cittane vAraMvAra calAyamAna na thavA detA pitAnA parama samatA bhAvarUpa sukhamAM ekAkArarUpa sthira thaI saMtuSTa thavuM teja sakyAritra che. arthAta pitAne AtmAja samyagdarzana, samya jJAna, sammacAritrarUpa tatva che te ja kharekhara mukitanuM kAraNa che ema jANavuM. - vyavahAra nizcaya mekSamArgamAM rahI jatI bhUla jIva ajJAnavaza jina AjJA mAnI nizcaya vyavahArarUpa be prakArane mokSamArga mAne che paNa mokSamArga te kAMI be prakAre nathI mAtra mokSamArganuM nirUpaNa be prakArathI che
Page #767
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyAM sAcA mAkSamAga rUpe nirUpaNa karela che te tAnizcaya mekSamArga che ane je mAkSamAnuM nimitta che tene upa cArathI vyavahAra meAkSamArga kahe che athavA sAcuM nirUpaNu kare che te nizcaya che ane upacArathI nirUpaNa kare che temahAra che ema sarvatra lakSaNa jANavuM joie. paNa e prakAre meAkSa mArga che ema mAnavuM te mithyA che. vaLI je vyavahAra ane nizcaya bannene upAdeya mAne che te paNa bhrama che. ekaja dravya ane tenA bhAvane teja svarUpe nirUpaNa karavA te nizcaya che ane dravyanA bhAvane anya dravyanA bhAva svarupa upacAratho nirUpaNu ravA te vyavahAra che athavA parabhAvathI bhinna te vyavahAra che ane svabhAvathI abhinna te nizcaya che. paradravyanuM nimitte maTADavAnI apekSAe vrata, zILa, sacasArdikane meAkSamArga kahyo che. tyAM tene ja meAkSamArga na mAnI leveA, nizcayathI vItarAga bhAva ja meAkSa mArga che vItarAga bhAvAne tathA trAdikarUpa vyavahAra mAkSamArgane kacita kArya-kAraNapazu che tethI vrata dikane meAkSamAga kahyo che; paNa te kahevA mAtra ja che paramArthathI aA kriyA kAMi mekSamA nathI. AtmA te peAtAnA rAgAdibhAva che tene heADI vItarAga thAya che. vyavahAra ma|kSamArga vaDe nizcaya mekSamArganuM jJAna karAvavA mATe nIcalI dazAmAM vyavahAra nayane kArya kArI kahI che. athavA upacAra mAtra vyavahArathI jo vastune khAkhara nirNaya kare teA vyavahAra kAryakArI che paNa jo nizcayanI mAphaka vyavahAra (nimitta nuM jJAna karAvanAra) ne paNa satyArthImAnI vastu Ama ja che evuM zraddhAna kare te U~ya saMsAra vadhI jatAM akAryakArI thai paDe.
Page #768
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 vaLI vrata, zIla, sacamArdika nuM nAma vyavahAra nathI paNa tene mAkSamArga mAnave e vyavhAra che. have e te padmavyAzrita che tethI ja tene upacArathI meAkSamArga kahyo che paNa yatha mAM tA svadravyAzrita vItarAga bhAva ja sAcA meAkSamArga che. have jo upacAra mAkSamArgane ja satyArtha jANI a'gIkAra karavAmAM Ave te! zraddhAna juThThuM thayuM arthAt asatyArthanuM zraddhAna thayuM ane satyArthInuM azraddhAna thayu tethI tene mithyAzraddhAna kahe che. kAraNa ke nizcayasvarUpa vItarAga bhAva aMgIkAra karavA cAgya hatA tenA tA tyAga karyA ane vyavahAra svarUpa asatyArtha sarAga bhAva tyAga karavA ceAgya hatA teneA aMgIkAra karyo tethI zraddhAna jITu' thayuM. tethI meAkSamArga paNa juDA thayA; mATe nizcayane tA satyArtha mAnI zraddhAna karavuM ane vyavahArane asatyArtha mAnI tenuM zraddhAna cheDavuM tenuM nAma samyaktva zraddhAna che. mekSa ane meAkSanuM svarUpa mokSaH svAtmapradezasthitavividhavidheH karmaparyAyahAnirmUlA tatkAla cittAdvimalataraguNod bhUtirasyA yathAvat / syAcchuddhAtmopalabdheH paramasamarasI bhAvapIyUSatRptiH / zukladhyAnAdibhAvAparakaraNatanoH saMvarAnnirjarAyAH || 545 || arthaH- peAtAnA Atma pradezeAnI sAtha (eka kSetrAvagAharUpathI) sthita rahelA nAnAvidha jJAnAvaraNAdi karmanA karma paryAyarUpathI atyaMta kSaya thaI jave tthA tenuM AtmathI pRthaka thai javuM
Page #769
--------------------------------------------------------------------------
________________ te drAkSa che. ane te dravyamakSavALA AtmAthI je yathA gya vizuddha guNeno AvirbhAva thaI ja tene bhAvamakSa kahe che. te zuddhAtmAnI upalabdhi svarUpa che. A zuddhAtmAnI upalabdhi zukala yAnAdirUpa saMvara tathA nirjarAthI Avirbhata thAya che. bhAvArtha- AgamamAM dravyamekSa ane bhAvabhekSa ema be prakAre mokSanuM svarUpa kahevAmAM AvyuM che. dudha pANInI mAphaka AtmAnI sAthe jJAnAvaraNAdi AThe karma maLela che tenI karma paryAyarUpathI, AtyaMtika nivRtti thaI javI tene dravyamekSa kahe che. ane AtmAnA anaMta jJAnAdi vimala guNene AvirbhAva thaI svApalabdhi thavI tene bhAvamokSa kahe che. athavA saMpUrNa karmamalakalaMkanA abhAvathI AtmAnA samasta acitya svAbhAvika jJAnAdi guNa ane avyAbAdha sukha guNa prakaTa thaI jAya che tevI AtmAnI avasthA vizeSane mekSa kahe che. zuddhAtmAnI upalabdhirUpa mokSa karmonA sarvathA kSayathI thAya che ane karmone kSayanuM kAraNa saMvara ane nirjarA che ane A saMvara nirjarA guti, samiti, dharma, anuprekSA, pariSaha jya, cAritra, tapa tathA zukala yAnAdithI thAya che. saMvarathI navA karmonuM AvavAnuM rokAya che ane nirjarAthI saMcita karmono sarvathA kSaya thAya che. e pramANe samasta karmone kSaya thavAthI AtmAmAM anaMta darzana ane anaMtajJAnAdi guNa samUhanI ubhUti thAya che. te samayamAM AtmA samasta saMkalapa vikalapa mehajAlathI sarvathA vimukata thaI pitAnA cidAnaMdamaya vijJAnaghana svabhAvamAM sthita thAya che. Aja AtmAnI parama utkRSTa avasthA che.
Page #770
--------------------------------------------------------------------------
________________ 716 mukata AtmAonuM nivAsasthAna lekanA aMtamAM eka rAjI cavaDI, sAta rAju lAMkhI ane ATha ceAjana mATI iSaprAgmAra nAmanI AThamI pRthvI che. te AThamI pRthvInI vacamAM rukhyamaya chatrAkAra manuSya kSetra samAna gALa (45 ) lAkha ceAjana lAMbI madhyamAM ATha ceAjana jADI ( a'ta sudhI jADAI kramathI ghaTatI ghaTatI ) siddhazilA che te siddhazilAnI upara tanuAtavalayamAM carama zarIrathI kiMcit nyUna aSTakamAM rahita Atma pradezeAmAM puruSAkAra rUpathI sthita, nitya, pinDAtmaka, akRtrima, amUrtika, abhedha, anvayI cittparyAya (caitanyadravyanI zuddha paryAya) arthAt siddha paryAya sAdI anaMta kALa sudhI anatacatuSTaya maya anaMta Atmika sukhamAM nirajana nirAkAra utpAda vyaya saMyukta mukata jIva (siddha nikala paramAtmA) birAjamAna che. te vimala AtmA athavA mukata jIvanuM mumukSuee dhyAnamAM dhyeya karavA ceAgya che. samyaktvasudhAnA mahimA samyakatvaM durlabhaM loke samyakatvaM mokSasAdhanam / jJAnacAritrayogajaM mUlaM dharmataroriva // 546 / tadeva satpuruSArthastadeva paramaM padam / tadeva paramaM jyotiH tadeva paramaM tapaH || 547 // artha:- A saMsAramAM samyaktva durlabha che, satva ja mekSa sAdhana che, samyaktva ja jJAna che; cAritranuM khIja che arthAt
Page #771
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAna cAritrane utpanna karavAvALuM che. samyakatva ja dharmarUpI vRkSa ne mATe mUla (jaDa) samAna che. A samyaktva ja badhAthI uttama puruSa the che. A samyakatva ja badhAthI uttama pada che, utkRSTa . ti che ane A samyakatva ja badhAthI zreSTha tapa che. arthAt A samyakatva ja ISTa padArthonI siddhi che, Aja parama manoratha che, kevala AtmAthI unna thavAvALuM atIndriya sukha che ane Aja aneka kalyANanI paraMparA che. rayaNANa mahArayaNaM sabajoyANa uttama joyaM / riddhINa mahAridhI sammatta sabasiddhiyaraM // 548 // artha - samyakatva che te samasta rAmAM mahad uttama na che. ane sarva ga, (vastunI siddhi karavAne upAya) maMtra dhyAna Adika temAM uttama mahAga che. samyakatvathI ja mekSa sadhAya che ane aNimAdika riddhi che, temAM sarvopari samyakatva mahAna riddhi che. vizeSa zuM kahIe sarva siddhine karavAvALuM A samyakatva ratna ja che. bhAvArtha- samyakatva guNathI yukata je pradhAna puruSa che te denA IndrathI' ane manuSyanA Indra cakavaryAdikathI vaMdanIya che. te vrata rahita hoya te paNa uttama nAnA prakAranA svargasukhane pAme che. kAraNa ke samyakatvamAM devanI ja Ayu bAMdhe che. vaLI samyagdaSTijIva che te durgatinA kAraNe bhUta azubha karmane bAMdhatA nathI ane ghaNuM bhavamAM bAMdhelA pApa karmone nAza kare che. mithyAtvamAM narakAyune baMdha thaI gaye hoya te pahelI naraka choDI bIjI
Page #772
--------------------------------------------------------------------------
________________ koI narakamAM jAya nahIM. jatiSa, vyaMtara, bhavanavAsI deva thAya nahIM. strImAM utpanna thAya nahIM, pAMca sthAvara, vikalatraya, asainI, nigoda, veccha, kune gabhUmimAM utpanna thAya nahIM samyakatva samAna kalyANarUpa traNa leka traNakALamAM anya keI nathI mATe samyakatva prApta karavA ugra puruSArtha karavo joIe. uttamadhammeNa judo hodi tirakkho vi uttamodevo / caMDAlo vi suriMdo uttamadhammeNa saMbhavadi // 549 // artha- samyakatva sahita uttama dharma saMyukata je jIva che te tiryaMca paNa deva paryAyane pAme che ane cAMDAla che te paNa devane Indra samyatva sahita uttama dharmathI thAya che. ___ samyagdarzanasadratnaM yenAsAdidurAsadaM / - so'cirAna muktiparyaMta sukhatAtipatrApnuyAt // 550 // artha - je mahAbhAgya bhavya puruSane atyaMta durlabha samyagdarzanarUpI uttama mahAratna saMprApta thaI jAya che. tene Indra, cakavatI Adi mekSa paryantanAM samasta sukha bahuja zIghratAthI prApta thaI jAya che. sadarzanamahAratnaM vizvalokaikabhUSaNam / muktiparyaMtakalyANa dAnadakSaprakIrtitam // 551 // artha- kettara AtmajJAna, amRtarasa bharapUra samyagdarzana
Page #773
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAratna samasta lekanuM uttamottama advitIya AbhUSaNa che ane mokSa thAya tyAM sudhI mahAkalyANa karavAmAM parama catura che. ' yaH samyakatvapradhAnaH budhaH sa trilokprdhaanH| kevalajJAnamapi radhu lamate zAzvatasaukhyanidhAnam // 527 // artha- jene samyakatvanI pradhAnatA che te jJAnI che ane te traNa lokamAM pradhAna che, jene samyakatvanI pradhAnatA che te jIva zAzvata sukhanA nidhAna evA kevaLajJAnane paNa jaladI prApta karI tye che. *( A gAthA AgALamAM chuTI javAthI ahIM levAmAM AvI che.) sudevatvasumAnuSye janmanatisyanatarat / durjanmajAyatejAtu hRdiyasyAstidarzanaM // 552 // artha - je bhavya AtmAnA nirmaLa hadayakamaLamAM samyagadarzanarUpa mahAratna birAjamAna chete bhavya AtmA IndrAdika deva paryAne tathA cakavatI, tIrthakara Adi uttama manuSya paryAyane dhAraNa kare che ane tene anya nArakI, tiya enA khoTA janma kaI vakhate paNa dhAraNa karavA paDatA nathI. na samyakatvasamaMkiMcit traikAlyetrijagatyapi / zreyo'zreyazcamithyAtva samaMnAnyattanUbhRtAm // 553 // artha:- traNe lekamAM ane traNe jagatamAM jIvenuM samyaphavA
Page #774
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAna kaI paNa kalyANa karanAra nathI ane mithyAtva samAna bIjuM koI akalyANa karanAra nathI. samyagdarzanazuddhA nArakatiryaGH napuMsaka strItvAni / duSvu lavikRtAlpAyu daridratAMca bajantinApyatikAH // 554 // artha - je bhavya AtmAe samyagdarzana sudhArasa pariNAmathI zuddha thayela che te samyagdaSTi vrata rahita hoya chatAM paNa naraka, tiryaMca, napuMsaka ane strI paryAyane tathA nIcakula, vikalaaMga, alpaAyu ane daridrapaNAne prApta thatI nathI. matiHzrutaM tapaH zAntiH samAdhisattva vIkSaNam / sarva samyakatva zUnyasya marIce rivaniSphalam // 555 // artha - samyakatvathI rahita je puruSa che tene matijJAna, zrutajJAna, bAhya tathA aMtaraMga tapa, kaSAyanI maMdatArUpa zAMti, cittanI ekAgratArUpa samAdhi ane tanuM vizeSapaNe IkSaNa (jevuM) e sarve mRgatRSNAnI mAphaka niSphaLa che. jIvavimukataH zavaH darzanamukatazca bhavati calazavaH / zarA Dhoyags: Dhoro vAvaH badhA artha - lekamAM jIvathI rahita zarIra hoya tene zaba kahe che. temaja lekettara mArgamAM (paramArtha mArgamAM) samyagdarzanathI rahita puruSa che te cAlatu muduM che. je jIva rahita muDaduM che. te te
Page #775
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekamAM apUjya ane aspRzya che temaja je jIve samyakatva - rahita che te jIva saMghamAM apUjya che. miharo mahaMdhamAraM marudo mehaM mahAvaNaM daaho| vajjo giri jahAviya siMjjaI samme jahAphammaM // 557 // artha:- jema sUrya mahAaMdhakArane nAza kare che, pavana meghane nAza kare che, dAvAnaLa mahAvanane nAza kare che, vaja pahADane nAza kare che, tema samyakatva karmane nAza kare che. '' micchaM dhayAra rahiyaM thiyamajjhaM miva sammarayaNadIva klaavN| jo pajjalai sa dIsai samma loyattayaM jiNudiI // 558 // artha:- je dharmAtmA pitAnA hadaya maMdiramAM samyakatva ratnarUpI dIpaka prajavalita kare che tene traNa lekanA samasta padArtha svayameva pratibhAsita thAya che. - labdhaM tenaivasajjanma sakRtArthaH sa pNdditH| ... parisphurati niyAjaM yasya sadarzanaMhadi // 559 // ... artha - A saMsAramAM je bhavya AtmAnA nirmaLa, ananya premI, ISTa anta:karaNa maMdiramAM kapaTa rahita nirmaLa samyagdarzana rUpI ratna pragaTa thaI gayela che tene ja janma saphaLa ane sArthaka che teja saMsAramAM kRtakRtya che ane teja paMDita che. . labdhaM janmaphalaMtena sArthakaM tasya jIvitaM / .. mithyAtva viSamutsRjya samyakatvaMyena gRhyate // 560 //
Page #776
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha - je bhavya AtmAe mithyAtva pariNAmarUpI viSane tyAga karI, samyakatva pariNAmarUpa amRtane grahaNa karela che teja bhavya AmAe manuSya janmanuM suMdara (zreSTha) ane madhura mekSarUpI phala prApta karyuM che ane tenuM jIvavuM paNa sArthaka che. bhAvArtha :- je jIvane nirmaLa samyagdarzana che evA jIvane kalyANarUpa IdrapaNuM, cakIpaNuM, ahamadrapaNuM, tIrthaMkara paNuM prApta thAya che. sura asura sahita sarvaloka kadAca kharIda karIne koIne devAmAM Ave te paNa samyagdarzana rUpI ratnanI prApti thaI zake nahIM athavA eka tarapha samyagdarzanano lAbha thatuM hoya ane bIjI tarapha traNa lekanA rAjyane lAbha thatuM hoya te tyAM traNa lekanA lAbha karatAM paNa samyagdarzanano lAbha zreSTha che. kemake traNa lekanuM rAjya vA dharaNendapaNuM, narendra paNuM, devendrapaNuM pAmIne paNa a5 parimita kALamAM te chuTI jAya che athavA maraNa karI te jIva cAre gatiomAM paribhramaNa kare che. ane samyakatva prApta thayela jIva cAra gati saMsAramAM janma maraNuM karato nathI paNa avinAzI sukhane prApta thAya che. tethI samyakatvanA lAbha samAna triyane lAbha zreSTa nathI. (bhagavatI ArAdhanA gAthA 74546-47) apyakaM darzanaM zlAdhyaM caraNajJAna vicyutam / napunaHsaMyamajJAne mithyAtva viSadUSite // 561 // artha - samyagdarzana, cAritra jJAna vinA paNa prazaMsanIya che ane sacava vinA cAritra ane jJAna mithyAtvarUpI viSathI
Page #777
--------------------------------------------------------------------------
________________ 73 dUSita thAya che arthAt samyagdarzananI prApti vinA jJAna mithyAjJAna ane cAritra kucAritra kahevAya che. zamabodhavRttatapasAM pASANasyeva gauravaM puMsaH / pUjyaM mahAmaNeriva tadeva samyakatva saMyuktam // 562 // artha:- zama (upazcama) edha (jJAna) trata (cAritra) tapa ( anazanAdi, e cAra samyaktva rahita hoya tA paththara samAna che ane samyaktva sahita e cAre hAya teA te utkRSTa ratna samAna che. arthAta e cAre ArAdhanamAM samyagdarzana badhAthI zreSTha che te guNathI manuSya, lAkamAM pUjanika bane che. kiM jANiUNa sayalaM taccaM kiccA tavaM ca kiM bahulaM / sammavisohivihINaM NANatavaM jANa bhavavIyaM // 563 // a:- :- zuddha samyagdarzana vinA samasta tattvAne jANI levAthI zuM lAbha che tathA zuddha samyagdarzana vinA ghera tapazcaraNa karavAthI zuM lAbha che? zuddha samyagdarzana vinA jJAna ane tapa manne sadegsAranuM ja kAraNa samajavuM joIe. bhAvAH- samyagdarzana vinA vrata, gupti, samiti, zIla, tapazcaraNu, cha AvazyakA, dhyAna, adhyayana pALavuM ane parISahenuM jItavuM Adi badhu nirthaka saMsAranA kAraNabhUta che ema samajavuM. ane samyagdarzana sahita jJAna, tapa Aphri madhu mAkSanA kAraNabhUta che arthAt samyagdarzana vinA te saghaLuM mithyA, saMsAra varSa che.
Page #778
--------------------------------------------------------------------------
________________ aNANI visayavirattAdo hoisa yasahassaguNo / gANI kasAyavirado visayAsatto jiNudihaM // 564 // artha - midaSTi (ajJAnI) jIva viSaya ane kaSAyathI virakata thaI je phala prApta kare che te samadaSTi jIva viSaya kaSAye sevana karatA paNa tenAthI lAkha guNI phalane anAyAse prApta kare che ema zrI jinendra bhagavAna kahe che A kaI samyakatvane mahimA che. hastecintAmaNiryasya gRheyasyasuradramaH / kAmadhenu dhenaMyasya tasya kA prArthanAparA // 565 / / artha- jenAM hAthamAM ciMtAmaNi ratna che. dhanamAM kAmadhenuM gAya che, ane jenA gharamAM kalpavRkSa che ane bIjI prArthanA karavAnI zuM jarUra che? kAMI nahIM. jo ke kapavRkSa, kAmadhenu, ane ciMtAmaNi ratna te kaDavA pAtra che paraMtu kharekhara te samyagdarzana ja kalpavRkSa, kAmadhenuM, ane ciMtAmaNi ratna che ema jANavuM labdhasadarzano jIvo muhUrta mapi pazya yH| saMsAra lati kAMchittA kurute hAsinImasau // 566 / / artha- he bhavya Arya ! je antarmuhUrtane mATe paNa samyagdarzananI prApti thaI jAya te A jIva saMsArarUpI velaDIne chedIne ene bahuja nAnI karI nAkhe che. ojastejovidyA varyiyazAsaddhi vijayavibhava sanAthAH / mahAkulAmahArthA mAnavatilakA pavanti darzana pUtAH / / 567 /
Page #779
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha - nirmaLa samyagdarzanathI pavitra thayela che hRdaya kamaLa jenuM evA puruSa manuSyanA tilakarUpa thAya che eTale ke samasta manubathI maMDita thAya che arthAta samasta manuSyanA mastaka upara dhAraNa karavAne yogya evA thAya che. vaLI kevA hoya che ? Aja (parAkrama) teja (prata 5 vidyA jJAna) vIrya (zakti) ujajavaLa, yaza, guNenI vRddhi, vijyavata, vaibhavazALI ane samasta guNenA svAmI thAya che. mahAdharma, mahAartha, mahAkAma ane mahAmekSarUpa cAra puruSArthanA ane uttama kuLanA svAmI thAya che arthAta amaryAdita prabhAvanAne dhAraka manuSya thAya che. samyagdarzanasaMpanna mapimAtaMgadehajam / devAdevaMvidurbhasma guDhA gArAntarau jasam // 568 // artha - zrI gaNadharAdi deva samyagdarzana sahita cAMDALane paNa bharUmathI DhAMkela gukhata aMgArAnI mAphaka prakAza samAna deva kahe. che. arthAt samyagdarzana sahita caMDAlane bhagavAna gaNagharadeva, deva kahe che. varaM narakavAso'pi samyaktvena smaayutH| ___ na tu samyaktvahInasya nivAso divi rAjate // 569 // artha- samyagdarzanathI vibhUSita jIvane narakavAsa paNa sAre che. paraMtu samyagdarzana rahita vargamAM rahevuM bhArUpa nathI. samyakatvaM paramaM ratnaM kAdimalavarjitam / saMsAraduHkhadAricaM nAzayetsu vinidhitam // 570 // .
Page #780
--------------------------------------------------------------------------
________________ 726 artha - zaMkAdi ATha mukhya dethI rahita A samyagdarzana parama ratna che ane te saMsAranA du:kharUpI dAridrano nizcayathI nAza kare che. samyakatvena hi yuktasya dhruvaM nirvANasaMgamaH / mithyAdRzo'bhya jIvasya saMsAre bhramaNaM sadA // 571 // artha- je bhavya jIva samyakatva sahita che te jIva nizcayathI nivaNane lAbha kare che ane mithyASTi jIva sadAya A saMsAramAM paribhramaNa kare che. kAlaH anAdiH anAdiH jIvaH bhavasAgaro'pi anaMtaH / jIvena dve na prApte jinaH svAmI sambakatvam // 572 // artha - kAla paNa anAdi che jIva paNa anAdi che ane saMsAra samudra paNa anAdi anaMta che paNa A jIvane jinarAjasviAmI ane samyakatva e be maLela nathI. durgatAvAyuSobaMdhAt samyakatvaMyasya jAyate / gaticchedo na tasyAsti tathApyalpatarA sthitiH // 573 // artha - mithyAtva avasthAmAM durgatinuM AyuSya bAMdhyuM hoya ane tyAra pachI samyakatva utpanna thAya to tene je ke AyuSya karma ne ucheda nathI thatuM, paraMtu sthiti ghaTIne bahu ja paDI rahI jAya che ane anubhAga paNa ghaNaja e che thaI jAya che tethI ene the De ja vakhata dukha legavavuM paDe che. Aja samyakatvanuM AzcaryakArI apUrva mAhAsya che,
Page #781
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7. naduHkhIja zubhadarzanakSitau kadAcana kSipramapi prarohati / . " sadApyanuptaM sukhabIjamuttamaM kudarzane tadviparItamiSyate // 574 // artha:- samyagdarzanarUpI bhUmimAM kadAcita duHkhanA bIja paDI jAya te paNa samyagdarzanarUpI pavitra bhUmimAM te bIja kadI paNa zIdhra aMkurita thatAM nathI. tenA aMkura utpanna thayA pahelA ja te pavitrabhUmino tApa tene bALI nAMkhe che. ane te pAvanabhUmimAM sukhanA bIja to vAvyA vagara paNa sadAya utpanna thayA kare che, paraMtu mithyAdarzanarUpI bhUmimAM barAbara tenAthI viparIta phaLa thAya che arthAta mithyAdarzanarUpI bhUmimAM kadAcita sukhanA bIja vAvavAmAM Ave to paNa te aMkurita thatA nathI paNa maLI jAya che ane dukhanA bIja te vAvyA vagara paNa utpanna thAya che. varaMjvAlAkulekSitpo dehinAmA hutAzane / . natumithyAtvasaMyuktaM jIvitavyaM kadAcana // 575 // artha - ati jAjvalyamAna javALAthI AkULa, dedIpyamAna agnine viSe AtmAne have te sArUM, paNa mithyAtva sahita jIvavuM koI paNa prakAre sAruM nathI. kiMbahunA bhaNitena ye siddhAH naravarAH gate kaale| . setsyantiye'pibhavyAH tajjAnIta samyakatva mAhAtmyam // 576 / / artha - samyakatva ratnanA saMbaMdhamAM vizeSa kahevAthI zuM ? je navarA-bhatravara puMDarIke-bharata-sagara-rAma-pAMDavAdika ekSapadane prApta thayA che te sarve samyakatva ratananuM ja mAhAsya tamAre jANavuM.
Page #782
--------------------------------------------------------------------------
________________ ba gayA kALamAM siddha thayA, bhaviSyamAM siddha thaze te sarve sabhyanA ja prabhAva jANavA. kiMvA bahubhirAlApaiH zlAcaivai vAstudarzane / labdhanayena saMsAro yAtyanaMto'pisAMtatAM // 577 // artha:- samyagdaCnanI adhika prazasA karavI vyartha che. kemake enI kevaLa ja prazaMsA bahuja che ke e prApta thavAthI anaMta saMsArane paNa aMta AvI jAya che arthAta tenuM paddhibhrama chUTI tene meAkSa zIghra prApta thai jAya che. A graMthamAMthI prayAjanabhUta zIkhI levuM aMtotthi sudINaM kAlo thoo vayaM ca dummehA / taNNavari sikkhiyatvaM jaMjaramaraNaM svayaM kuNai // 578 // artha:- zAstronA pAra nathI, AyuSya kALa thADA che. ApaNI buddhi alpa che, teTalA mATe jenAthI janma maraNu nAza thAya che te prayeAjanabhUta ( A zAstramAMthI ) zIkhI levuM ( jANI levuM ) joIe. bhAvArtha :- jJAnasvarUpI AtmAnuM smaraNa karavAmAM nathI kaleza thatA, nathI dhana kharcavuM paDatu, nathI dezAMtare javuM paDatuM, nathI kAI pAse pArthanA karavI paDatI, nathI khaLanA kSaya thatA, nathI koi taraphathI bhaya piDA thatI, vaLI te pApanuM kArya nathI, rAga ke janma maraNumAM paDavuM paDatu nathI, nathI keinI sevA karavI
Page #783
--------------------------------------------------------------------------
________________ paDatI, AvI ke muzkelI vinA jJAna svarUpa AtmAnuM smaraNa kula dAyaka che, chatAM DAhyA puruSe kema Adara karatA nathI. ? he jIva! A manuSya janma durlabha che, jIvana nAnuM che, kALa duSTa che, pAra dara che, kRtine aMta nathI, mATe prayojanabhUta sAdhI levAmAM pramAda karo egya nathI. graMthakAranA guru tathA pitAnuM nAma sUryasAgarAcArya pAda smaraNAdhIna cetasAm / cunIlAla bhadaMtAnAM kRtisamyaktva sudhAnAm // 579 // artha - zrI sUryasAgarAcAryanA caraNane manamAM sadAciMtana karanAra cunIlAle A samyaktvasudhA nAmano graMtha banAvyo che. punarata dezanI mAchI atra na grAhyaH paNDitaiH guNo doSo'pi punaruktaH / alpabuddhi jana kAraNena mayA punaH punarapi proktam // 580 // artha - A graMthamAM punarukata deSa ke guNane paMDitajana grahaNa na kare. kAraNa ke meM A a9pabuddhi jInA saMbaMdhana mATe vAraMvAra sabhyatvanI prApti mATe kathana karela che. graMthanA abhyAsanuM phaLa iti katipayavAcAM gocarIkRtya kRtyaM / carita mucitamuccaizvetasAM cittaramyam / idamavikalamantaH saMtataM cintyntH| sapadi vipadapetAmAzrayantu zriyate // 581 //
Page #784
--------------------------------------------------------------------------
________________ 73. atha H- A graMthamAM sakSepathI uttamAttama ane nidaSi AtmAne upadeza athavA samyaktvathI zuddha thavAnA upAya batAvyeA che. AnuM je jIva manana karaze tene zAzvata Atmasiddhi prApta thaze. graMthanI mahimA ye jIvAH paramAtmabodhapaTavaH zAstraM tvidaM nirmalaM / nAmnA'dhyAtma-payoja - bhAnu kathita dravyAdiliGga sphuTam / jAnanti pramitezca zabdavalato yo vA'rthataH zraddhayA / saSTiyutA bhavanti niyamAtsamavAntamohAH svataH // 582 // artha:- je bhavya jIva paramAtmane medha karavAmAM nipuN che te A samyakatva sudhA nAmanA nirmaLa adhyAtma graMthanA ke jemAM vyAdi padArthonuM vistArathI varNana karavAmAM Avela che, ane pratyakSAdi pramANeAthI tathA zabda ane artha sahita zraddhApUrvaka jANe che, vicAre che, vAMce che, vaMcAve che, sAMbhaLe che, saMbhaLAve che te niyamathI meha ( tattvajJAnaviSayakabhrAnti ) rahita thaI samyagdarzananA lAbha kare che arthAt samyagdaSTi thAya che. samyaktvasudhAmitiyaH samadhirviditvA / nirvANa mArgamadhitiSThati niSprakampaH / saMsArabaMdhamavadhUyasa dhUtamoha, - caitanyarupamacalaM zivatattvameti // 583 //
Page #785
--------------------------------------------------------------------------
________________ 731 artha je buddhimAna saMsArathI udAsIna thayA che te samyakatva sudhA nAmanA graMthane athavA samyatvasudhA rasane samyaka prakAre svAdu thaI, (samajI) nizcalatAnI sAthe mokSamArgamAM pravRtti karaze, te te mahine nAza karI saMsAra baMdhanane teDI nizcala tanya svarUpa mekSa lakSamIne prApta karaze. graMthakanI laghutA yanmayA kimapi vijalpitaM yuktAyuktamapi atra / tad varajJAninaH kSAmyantu mama ye budhyante paramArtha // 54 // artha- A graMthamAM je kaMI paNa yuktAyukta (gya-ayogya) zabda lakhyo hoya te je mahAna jJAnanA dhAraka parama arthane jANe che tevA paMDita jana mArI upara kSamA kare.' bhAvArtha - mArI chadmastha buddhi che tethI je kadAca mArA zabdamAM, arthamAM, egya ke agya lakhANuM hoya te je vivekI parama arthane sArI rIte jANatA hoya te mArA doSane kSamA karI, sudhAro karI, mArA upara kRpA kare. guNa grahaNa karavAnI prArthanA meM Agama, tarka, parama nirgatha guru upadeza ane svAnubhUti Adi saMpUrNa sAdhanothI A zuddhAtmAnI prAptinuM arthAta dharmanuM mULa evuM samyagdarzananuM svarUpa A graMthamAM karyuM che. vaLI A graMtha lakhavAmAM, arthamAM ochuM adhika lakhAela hoya, te vizeSa buddhivAna mUla ka zuddhi karI vAMce. mArI apabuddhi
Page #786
--------------------------------------------------------------------------
________________ 732 jANuM keI hAMsI karaze nahI. puruSane svabhAva guNa grahaNa karavAnuM che. te deSa joI kSamA kare, evI mArI parokSa prArthanA che. prAkRta vyAkaraNa AdinuM vizeSa jJAna mArAmAM nathI jethI kayAMI vyAkaraNa tathA Agamana zabda arthamAM azuddhatA (bhUla) thaI hoya te zrutajJAnanA vAtsalyabhAve AmAM sudhAraze. aMtima maMgala maMgalaM bhagavAna vIra maMgalaM gautame gaNI; maMgalaM kuMdakuMdA jaina dharmostu maMgalaM. zubhamastu, kalyANamastu, maMgalamastu. che zAntiH zAnti zAnti. sa mA tuM. Sreeeee keelettet A
Page #787
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhASAnuM azuddhi patraka. ke huM eka ja jha aparimita savabhAva AtmA - - kaSAyarUpa 'Asava pariNAme svAnubhUti AvI abhinandana che, - paMkati azuddha aparimata svabhAva 11 1 AtmA 11 15 kaSArUpa 11 22 atsava paraNiAmoe svAnubhuti 29 21 AvI abhinandana 4 dukha vyAkUla 64 10 bhave 12 pakata munie paNa che 23 nizcayabaMdha nimita 7 legavAmAM 3. te kemake A kada ' vyAkula " bhAve pUrakata munIvarIe paNa te che nizcayabaMdhane nimitta bhegavavAmAM pa
Page #788
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddha (bUruM) pRSTa paMkati azuddha 13 (buruM) 21 te paNa 79 9 bahidaSTi 79 9 AmA AkUla vyAkUla 81 3 buruM 8 bIje keIe 5 rikha te paNa bahidaSTi AtmA Akula vyAkula 91 13 95 bIje kaI nathI ema sarikha ISTa kara-bALa AkhuM karavuM jIvane bAkI che zuddhAtmatatva dvacapayoya mAhAsya jJAnAnanda baMdhAya zuddho paga rahyA mArIe? muninAM 20 kara bALave 17 Akhu karavuM bAkI che zuddhAtmatatva dravyapayAya mahAtmaya 11 jJAnAnandra baMghAya zuddhApaga rahyAM mArIye? munInAM 22 dhumADAM 8 mRttika 111 116 120 125 125 125 125 126 19 dhumADA mUttika
Page #789
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddha - caitanyaghana dravyakama rAjaputre vAriNa prApti mUkha prApta pRSTa 126 126 128 128 143 146 146 147 : 156 156 156 156 156 157 158 158 158 padArtho paMkati -azuddha 11 cita dhana 12 dravyakrama 6 rAjaputra 17 vArSi 6 prApi 16 bhUkha 16 jI 2 prAjya 1 padAthA 10 prA5 16 prApti 17 prA5 prAya he che sarva sAMga - prAjya prAya zAMnta 9 aMtakaraNa 13 senArUpa prApta prApti prApta prApta 9 * ja sarva saMga prApta prApta zAnta aMta:karaNuM 161 nArUpa 162 167 169 175 17 9 taMdU5 . pravRti daSTi ta65 - * pravRtti
Page #790
--------------------------------------------------------------------------
________________ prejanA 210 thate pRSTa paMkati azuddha zuddha 191 18 nivRtti nivRtti 195 prajana 197 1 athAta arthAta 203 13 viSayee viSayenI 204 9 pitAne (potAne) 207 16 AchAdita AchAdita 208 1 darzanamehanI darzanamehanIya 17 AtmAne Atma AtmAne AtmA 212 4 brAti bhrAMti 215 16 thatA 216 1 kamo 218 18 pUrva 218 19 paripaka paripakava 221 1 karatA karato 221 11 tene 225 1 athAta arthAt 230 21 thatA thata 23ra 1 kavI 23ra 1 athAt arthAta 254 1 athAta arthAta 257 pArAzaka pAradarzaka 260 19 bhege bhagave che 261 1. athAta " arthAta kevI
Page #791
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSTa 264 265 paMkati azuddha 19 mohanI 16 athAta nizcaya 268 7 thavAvaLI 268 nivikalpa 274 1 padAthanA 275 - 2 payA 275 4 payA 275 6 padAtho 275 8 padAtho 2761 payA 290 20 dazano paga : 291 4 , khulaze 293 10 medhA 295 12 bhramaNa 29 22 saMvedha 300 20 pratipAdha 303 18 jinazAzanamAM 313 13 asatyAthe 317 1 kayo 331 1 tAparyavRtti ha - vikAhAnate 36 16 saNAdu zuddha mehanIya arthAta nizcaye thavAvALI nirvikalpa padArthanA paryAye payA padArtho padArtho, paryAye dirzanepayoga khulAse meghA bramaNa saMvedya pratipAda jinazAsanamAM asatyArtha vAtparyavRtti upAdAnane
Page #792
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghavalA 489 pRSTa paMkati azuddha zuddha 396 12 mahimAM mahimA 400 6 (nimaLa) (nimeLa) 407 12 pagalA pula 412 taryaca tiryaMca 426 15 ghavalA dhavalA 457 dhavalA 483 20 paramAgADha paramAvagADha 488 10 bhAva bhAve 489 14 manuSyanI manuSyanIne 17 batAve che batAvela che 494 3 atindriya atIndriya 494 Atmapratyaya AtmapratIti 506 munindroe munindro 108 1 thatuM jIvanuM thato jIvane 508 2 te darzanamehanIya darzana mehanIya 509 509 3 cAritramehanI cAritramohanIya 512 20 sthitijana 20 ane sthitijana 514 mArdika mArdava 516 99 sUmakriyApratipati, sUmakiyA pratipAti 516 10 samucchinnakriyApratipati samucchinnakriyApratipAdita 516 14 cotha ane ethuM 517 3 samiti samitie ra7 16 taTalA teTalA
Page #793
--------------------------------------------------------------------------
________________ kartavya prakAza vetaja upadezane nAza Apo kAraNa teonA ghaNAM ja paryAyane (catuSTaya) AcArya pRSTa paMkati azuddha para7 21 katavya ya31 16 prakAra pama 17 vetaja nAza 532 6 ApavA 534 17 kAraNe 535 12 teonuM 535 13 ghaNeja pa36 12 paryAyanI 541 2 (cituSTaya) 544 9 AcAryuM 5591 9. karatA 564 putrAdi 565 17 sahajajJAna, 567 3 upayukta 568 21 choDI deze, 570 6 kayAM che. 571 5 satsaMgathI 572 -2 nivANa 572 10 jaDamAva para 15, katA : 5 - 1 tA pa75 19 jIve 587 7 niti putrAdi ane sahajasAna? uparyukata * deDI ro? kayAM che? siMgathI nirvANa jaDabhAva katAM katA jIva. nidhati
Page #794
--------------------------------------------------------------------------
________________ 740 605 67. 17 pRSTa paMkti azuddha zuddha 602 8 adyama dvAraka adhama dvAraka 604 17 katA katA 8 tapane mada, tapane mada, rUpane mada 607 14 pUta pUkti samyagvASTa samyagdaSTie 10 athAta athota. bhegavuM bhegavavuM 610 15 zaraNamAM jAuM zaraNamAM jAuM ? 610 16 hAya hAya hAya hAya ! 610 17 zuM karuM. zuM karuM? Ave AvuM Ave to rahe Ave, te rahe 613 1 padArthomAM padArthomAM 613 9 niyAmAM niyAmAM kahya; kahyA, 623 12 prarvata pravartavuM 626 9 jAIe joIe lAbha 628 16 sahaje saheje 630 viparItAbhirahitane viparItabhinivezarahitanuM 235 AdhAre rahI AdhAre rahI? 636 2 ana 637 6 vase vAse 621 228 ula ane
Page #795
--------------------------------------------------------------------------
________________ pati- azuddha 4 sAMsarI premayatva ka pRSTha 639 639 10 640 10 45 23 para 13 652 17 1 sabhyajJAnI asravaka tyare kaDAmAM upara 655 155 55 655 656 656 656 658 658 66 3 677 23 682 1 684 1 685 2 hAya 685 12 1 22 11 13 18 G 12 17 1 1 zuM kahIe pete peAtanA atanA e sAda meLAthI pUvAkata yathAya mahA devavaza paTTAthAmAM padAthAmAM advirUpa sAsaNa yuddha sasArI prameyatva sambaMjJAnanI Amravaka tyAre. kahevAmAM zuM kahIe? pAta peAtAnA tanA evA sAdi meLApathI pUrvA kata yathA gA devavaza padArtha mAM paTTAmAM heya dvirUpa caNa
Page #796
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddha kArya pRSTa paMkti azuddha 692 17 karyuM 696 20 batAvA 69 16 atmasvarUpa 700 4 dravyazratajJAna 719 4 mahArAja 710 4 kuMdakuMdAcAryo 710 9 upacAgatA 717 - 14 zuM kahIe 722 20 prazaMsaya 728 17 ghana batAvavA AtmasvarUpa dravyazrutajJAna mahArAje kuMdakuMdAcArya upayogItA zuM kahIe? prazaMsanIya dhana lekanuM azuddhi patraka zuddha. jIva kaleka nA. pRSTa azuddha 14 16 jIvaM 17 18 tAvAdvizaGka 18 samayazama 24 22 sa 30. 30 tatvaM 2. 20 jita tAvadvizaGka samayama sa tattvaM kiraNa
Page #797
--------------------------------------------------------------------------
________________ zloka nA. pRSTa azuddha zuddha 36 35 rucitepUccai ruciteSuccai 45 vazagA vazago 46 karmavaze karmAvaze 48 nisarganaH nisargajaH 56 kalaMkI kalaGkI 69 62 gAthA gAdyathA 62 sparzopalabdhataH sparzopalabdhitaH 73 .64 ceJcataH . cecetaH 74 65 vikSyate vIkSyate 70 yogaviyogA yogopayogA 78 70 kartI 72 prANi praNi 73 mathA 73 dviSadhathA dviSadyathA 74. saMsAra saMsAri 76 nimita nimitta 87 tasmAtrajJAnAminA tasmAjjJAnAninA 90 tazca / tacca 96 varjayaMtti varjayaMti 109 96 syAtadaMtima syAcadaMtima 7 kartA mathoM
Page #798
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddha padaM leka nA. pRSTa azuddha 124 105 paMda 143 120 ni.phalaM 148 134 maspeti 149 134 pAtaH 151 135 dRzyata 158 138 ciMtAspitaM 163 . 141 paramagati 175 153 pratipAyohaM 177 155 yasmatra 182 159 buddho 182 159 zciddhA 184 159 nivAso 190 . 162 egaI 191 163 sthitima 192 164 tAdRzAH 192 164 vartidIyaM 192 . 164 yathopAruya 193 164 na 195 164 yadrUpaM 197 166 tadA niSphalaM masyepi patiH dRzyate ciMtAsthita paramagatiH pratipAdyo'haM yastava buddhau zcidvA nivAso' evA'haM sthitam tAdRzaH varti yathopAsya yadpaM tadA
Page #799
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMzuddha yogyApAdAna viparita _ zaNvanti zuddha yogyopAdAna viparIta zRNvanti 225 nijabAdha kuyAta Kais at. YSTa 199 167 200 168 218 234 192 192 248 201 264 213 266 . 216 271 220 274 . 221 282 227 298 244 244 309. 248 252 333 269 347 284 348 285 361 , 299 362 300 Atmadehantara phalaMpadaH tattvakotUhalI AmalAtma pratipadakaH vinAso pasArya 235 .. 'nijabodha kuryAt . AtmadehAntara phalapradaH tatvakautUhakI aMmalAtma . pratipadakA vinA'sau prasArya 298 gRhRte dastIciMtA vyAhArava: davya davya gRhIte ... dastIticiMtA - vyahArava dava daba
Page #800
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka nAM. pRSTa 368 307 382 339 395 -379 395 382 396 . 383 396 383 398 385 403 394 405 396 azuddha paryAyAt mamatassa pAraNamikA mukkhukarei davyaM niyamA sAmagrI svapaurupAt padezAtha appasabhAvaM 820 821 sahitAH samyaktya mahAtmyayadavi mohasya bhavabhava hyatyatA catughAti (kuM zuddha paryAyAt sammatassa pAraNAmikAH mokkhukarei davvaM NiyamA sAmaggI svapauruSAt padezAya appasabbhAvaM 420 421 . guNasahitAH samyaktva mAhAtmya yadApe mohodaya bhavamava 411 422 417 423 431 150 39 453 445 467 468 469 174 501 503 510 hyApatA .' caturghAti
Page #801
--------------------------------------------------------------------------
________________ - saddha akAdaha paramAhAnaM kaMdarAM kathA 529 loka nAM. pUra azuddha 176 akAdaza 484 paramAnA 485 516 kaMdarA 487 521 kadhA vyA 491 529 miSTAkSara 492 sadidhau 493 530 494 531 runmalita 512 570 jinavarai 513 davyaM 514 586 NodariNA 517 607 . kuryaH 523 sadabhUvaH 675 vRta 535 682 AtmAnA 536. . 697 manatirikaMta 539 701 gauNa 540 705 davya brayA miSTAkSaraH sadvidhI duHkhA runmIlana jinavaraiH dukhA davvaM NodIraNA kuryuH sadabhuvaH 631 531 vRtta AtmanA manatirikta gauNaM davya
Page #802
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUmikAnuM zuddhi patraka pRSTa 2 18 30 31 paMkati 2aa 5 22 13 azuddha zuddha nivAraNa nirAvaraNa asaMyabhAva asaMcamabhAva pUvAcAryoe pUvocAryoe nAnA moTA nAnAM moTAM