Book Title: Panchsutra
Author(s): Bhanuvijay
Publisher: Divya Darshan Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/011602/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM aham namaH D ucca prakAzanA paMthe, cirantanAcAya viracUita paMcatra ja mUla tathA yAkinI mahattarAsanuM AcAryavaze* zrI haribhadrasUrIzvarajI kRta-vRttinuM vivecana - vivecana kartA - siddhAnta mahedadhi sva AcAryadeva zrI vijaya premasUrIzvarajI mahArAjanA ziSyaratna prabhAvaka pravacanakAra paMnyAsazrI bhAnavijyajI mahArAja -- prakAzaka -- di vya da za na kA ryA la ca kALuzInI paLa................... amadAvAda-1 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahAyaka: prakAzakadivyadarzana kAryAlaya kALuzInI piLa, kALupura, amadAvAda-1. * * * kiMmata rUpiyA ja Rs 6 - 0 , rA 200] zrI ANasura tapagaccha saMdha jJAnakhAtuM sANaMda prAptisthAna :1 caturadAsa cImanalAla kALuzInI poLa, kALupura, amadAvAda, 2 jeThAlAla cunIlAla ghIvAlA 355, kAlabAdevI-muMbaI. 3 divya darzana zAstra saMgraha C/o pa kubAI jJAnama dira beDAvAlIvAsa, zivagaMja (rAjasthAna) prathama AvRtti vi saM. 2008 nakala 2000 dvitIya AvRtti vi saM 2022 nakala 1100 tRtIya AvRtti vi sa. 2027 nakala 2200 mudraka - peja 1 thI 304 yunivarsala prinTiga kesa peja 35 thI para0 zakita prinTarI Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya vi sa 2006nA muMbaI lAlabAga cAturmAsa avasare munizrI bhAnuvijayajI ( hAla pU paMnyAsathI )mahArAje sAdhu tathA zrAvakone Apela zrI paMcasUtranI vAcanAnA prasagane pAmI zrutazramaNopAsaka zrI bacubhAI cImanalAla jhaverIe karI lIdhela nedhanA hisAbe pa casUtranA A vivecana graMthanuM nirmANa thayuM prathama AvRtti vi sa. 2008mAM zrI dAnasUrIzvarajI jaina graMthamALA surata, ane dvitIya AvRtti vi sa 2022 mA zrI vardhamAna jaina tava pracAraka vidyAlaya zivaga ja taraphathI - bahAra paDela have tRtIya AvRtti prakAzita karatA amane AnaMda thAya che vartamAnakAlIna bhaya kara citAo ane sa kaliSTa karmaba dhanI dhIkhatI agnine ThAravA sAthe aneka prakAranA duHkhe gulAmI ane avanatithI chUTI mahAsukha, svataMtratA ane unnati pAmavA jarUrI taddana saraLa sAdhanAthI bhADI utkRSTa sAdhanA darzAvanAra A pustaka kevu vizvarana che, e 2 thanA sahRdaya abhyAsathI samajAze navanavA AdhyAtmika vikAsa ane Atara sukhazAtinA arthIe 2 thanA padepadanuM puna puna. parizIlana karavuM jarUrI che keTa-ka varSo pahelA preka upAtheye pacasUtra para karela aMgrejI TippaNa ane anuvAda zrI TIkAkAra maharSine ke anyAya karyo che, ane pote keTalI badhI bhUle karI che, tenA upara A sAthenA graMthaparicayamAM sAre prakAza pADyo che AvA uttama sAhityanA prakAzanamA nimittabhUta thanAra pU. paMnyAsajI bhAnuvijayajI mahArAjano temaja sahAyabhUta thanAra pU. munirAja zrI pAsenavijayajI mahArAjano ane granthaprakAzanamA Arthika Teke ApanArano AbhAra mAnIe chIe bhAgazara vada 3, 2027 ) kALuzInI paLa, zAha caturadAsa cImanalAla amadAvAda-1, ta trI, divyadarzana sAhitya samiti, Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A granthanI bIjI AvRttimAMthI tIrthoddhAraka prabhAvaka sva. pU. AcAryadeva zrImad vijayanItisUrIzvarajI ma. nA praziSyatva tyAgI tapasvI pU. paMnyAsajI sahArAja zrI maMgaLavijayajI gaNivarya nuM paMcasUtra saMbaMdhI vaktavya zrI vItarAga sarvajJa jinezvara prabhunA zAsanamAM praveza karavA A 5 casUtraneA prakAza mumukSu mATe ati jarUrane che. je sAcuM zAzvatamukha meAkSamAM che, enI pAyAthI TAca sudhInI mA sAdhanA e ja A pacatratA paramArtha che je meAhane kSaya karIne ja mekSanI prApti thAya che, te meAhane kSaya karavAne sahaja sarala mArga atinipuNabhAve A granthamA bharapUra vizadatAthI varNavyeA che vAnI tathAbhavyanA bhinnabhinna hAya che eTale tuccha buddhivAlAne sukhanI IcchAe artha-kAma-purupArzvamAM laganI tIvra heAya che. Azcarya che ke te sukha kripAkaLa jevu du:khadAyI, parAdhIna, nirAdhAra chatAM e vAne STi hoya che! tyAre uttama mumukSu AtmAne sAcu ane zAzvatu sahaja sukha vahAluM hovAthI dharma ane mekSa-puruSArthamA e lAgelA hAya che. cAre puruSAmAM pradhAna dharmapuruSArtha che, kemake e sarvane siddha karanAra che. te jyAre a, kAma ane mekSa dha puruSAthI ja maLyA che ane maLaze, te pachI dareke dharma puruSArtha sAdhavA ja hitAvaha che. zuddha dharma mATe zrI Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvajJanAM zAstronI pUrepUrI jarUra che emA madhyastha ane buddhikuzaLa mumukSu mATe sarvajJa-vacanAnusArI A pacatra mahAzAstra ke je madazakitavALA duSamakALanA jIvone TUMkamAM sarvattakathita dhamano sAra jANavA eka nikhANa samuM che, tenI atinipuNa sUtraracanA to bhUkhyAne ghebara jevI svAdaSTi che prAmANika zAstromAM A pacasatra pradhAnapade rahI mAnavabhavamAM mokSa prApta karAvI ApanAra sAdhanAnuM bolatuM zAstra varte che anAdi bhavasamudramAM ajJAnadazAvaza dukhanA ja upAya jyA ! dukhamaya dazA bhogavI ! duHkhanI para parA ja vahI cAlI ! avyavahAranigodamAM evo ana tAna ta kALa nArakIthI ane taguNa dukhamaya janmamaraNAdi anubhavatAM, pachI tyAthI chUTIne vyavahAra nigoda AdimAM e ja mahA mohanA udayane laIne anaMta pudagalaparAvarta vitAvyA ! jemA kRSNapakSIya amAsa jevA manuSyabhava paNa pAmyA ane hArI gayA have Aje je sarvajJa-zAsananI prApti thaI che to ethI AsannabhavI banIne pa sutranA mahA prakAzathI pazu jIvanane pAra karI A uttamabhavane ajavALAne paramezvaranA zAsana-rAjavADAmA prathama batAvela mArganuM ArAdhana karIe, to pApano kSaya karI sahajAnadI guNonA bIjanu bhAjana banAya tyA samyagadarzananA zuklapakSIya pUnama- cAdanI jevA prakAzamAM puNyAnubaMdhI puNyodaya vadhAratA javAya, ane mohano kSaya thatAM a te mokSanI pUrNimA-caka prakAzI UThe e sAmarthya A sUtramAM che saMsArI jIvamA moTo bhAga bALa -ajJAna hoya che paraMtu je madhyama keTinA madhyastha satyagaSaka jevo che, temAM ya ati a5- sa khAka jIvo gabhIra syAdvAdasamudramA Utare che emane prArabhe bhale nAnI paNa zuklapakSIya bIjaca karekhAno prakAzaudaya thatA e A pacasUtranA sahAre pUnamaprakAzarUpe jhaLahaLI bAhyAbhAmAMthI TheTha paramAtmadazAe pahocADe che Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULa paMcasUtra rAjAnI jema paMDitone AnaMda sAthe rakSaNa Ape che A zrI haribhasUri jevA mahAprA e "vRtti racanAthI vyakta karyuM enA paranI vivecanA "uccaprakAzanA paMthe madhyama keTinA jIvone maMtranI jema samAdhi-hetu bane che, ane emAnAM bALa-bhogya dachato ajJAnane paNa nAnI banAve evA saubhAgyavatI strInI zikhAmaNa jevA che divyAnuyoga, caraNakaraNAnuyoga, vagere anugamAM samartha AcAryoe aneka zAre racA; temAM jema batAvArthAdhigama" mahAzAstra atiga bhIrarUpe prakhyAta che, ema A pa casUtra paNa tenI tulanA kare evu che, e vastu samartha AcArya zrI haribhadrasUrijInI vRtti kahe che. "prasAra vg ravajJAnazA- arthAt samagra AhaMta zAstrono sAra A pacasUtra che, kemake emA samyaga jJAnakriyAno khajAno saMkSepamAM bharyo che "gItA" jevA zAstra gabhIra chatA gItAno e upadeza zA mATe yojAyo ane enuM pariNAma zuM AvyuM e jotAM viSayAsakti ane kapAyanI vRddhi thavAnuM dekhAya che, ke je sa sAravardhaka che, tyAre A pacatramAM kevaLa pApakSaya ane asa philaSTra ane guNadhAyaka puNyavRddhi dvArA mola pamADavAno ja hetu che, ajJAna-aviratino nAza karI bhavarega maTADavAnI rAsAyaNika cikitsA che A sUtramAM hetu-hetumabhAva avyAbAdha vahyuM jAya che pUrva pUrvanA sUtravacanane bhAva AtmasAta banatAM e jIvanano sudhAro karato karato uttarottara sUtrapa tionA viSayane avakAza Apato jAya che ema A sutra kramabaddha vyavasthita jIvanazuddhi-Atmazuddhine sAkAra karyo jAya che enA pAlanamAM sAdhaka je jarAka paNa bhUla kare te rogamA mithyAbhAve sevAyela kupanI jema anarthakArI bane che e samajavA A sutra su dara sAdhana che , mATe, uttama AtmAe A paMcatra kaThastha karavA lAyaka che, vAra vAra svAdhyAya karavA yogya che dukALamA dvAdazAgInomoTe bhAga viccheda pAme thake avaziSTa Agama-zA paNa parama Ala bane che. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ emA A sUtranI ArAdhanA paNa samyag meAkSasAdhakape parama AdhAra che tavA bhAmA, 'vi tu ttinayaMtranA? cazmAnirvATM" paramati 'eka paNa jinavacanasAgaratu vacana ArAdhye mekSagAmI banAve che, e mApatuSamuni, cilAtIputra jevA ArAdhakAmAM dekhAya che tyAre 14 pUrvI jevA paNa jo pramAdAve virAdhaka thayA, te nIcagatimAM rIbAvAnu bhuvanabhAnuLI caritramA jovA maLe che mATe sunna AtmAe virAdhanA TALI samyak zraddApUrvaka A sUtra ane sUtreAkta mAnI ArAdhanA avazya karIne mekSasAdhaka cA, jethI vana dhanya kRtArtha bane, evI mArI magaLakAmanA che. pacasUtrane sakSipta pazciya sUrunA pAse ya nAmeA yathA bhAvabharyAM che anAdi mahAmithyAttvapApanA pratiSThAta--sa pUrNadhAta karI, munidhama sAdhavA yeAgya bhAvazrAvaka banI sAdhudhanI taiyArI karIne vidhipUrvaka zAsanaprabhAvanA sAthe cAritra agIkAra kare che, ne gurunA zaraNe jJAna meLavI samyak cAritra ArAdhI kevaLajJAnI thaI du.khamaya karma viTaMbaNAne sapUrNa pAra karI javA dvArA ana ta sukhamaya siddha dazA bhAgave che. e pAca sUtreAnA sakSima bhAvAnA keTalAka muddA jANavAthI A satranI ArAdhanA mATe AtmA utsAhita ane samartha banaze eTale e bhuvA jarUrI hAI ahI AlekhAya che (1) prathamasUtramAM pApapratighAta-guNabIjAdhAna mATe zrvane mumukSu anAvavA vItarAga sarvajJa jinezvara bhagava ta AdinI OMLakhANa karAvI sAcI devagurUdha-zuddhi karI dekhADI che. asananA zAsanamA paNa sarAgI--sagrantha devagurune prANasama vahAlA teA kare che, paratu e sa sAMrahetu hoI mithyArUpe che tethI A sUtra prathama te mekSadAtA pazmezvaranI sAcI pichANa batAve che, ane arihaMtAdhi cAra zaraNAthI sanAtha vana karI, anAdipApAnAM pratikramaNa nidA 1 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaIthI pApakSaya karavA dvArA AnaMdakArI sukRtAvanamA joDe che A evI atyuttama prakriyA che ke jethI ghora pApI AtmA paNa AnI ArAdhanA dvArA TUMkA kALamAM ana ta janma-maraNAdi sarva duHkhone pAra karI sahajAnaMdI banavA bhAgyazALI bane che vI chInuM jhera maMtra DakhamAM lAvI uchedIne sukha-zAnti kare tema A sUtranI ArAdhanA jIvane anAdi Adhi-vyAdhi-upAdhinu jhera utArI samAdhimAM majITharagI kare che evA puNiye zrAvaka, sa prati rAjA, vagere anaMta puNyavata AtmAo A dupama kALamAM paNa dekhAyA che ane dekhAyA karaze A sUtra upasa hAramAM evI lesyA pedA kare che ke jIvo sukhI ane sukhI thAo che (2) bIjA sUtramAM sAdhudharmanI paribhAvanA che tathAbhavyatvaAdinA yoge uttama kuLAdi dharma sAmagrI maLatAM dharmane aciMtya prabhAva mAnI zraddhAvALA dezavirati je cAritrasAdhaka bhAvanAthI bhAvita banI jAya e bhAvanAbharyuM sUtra che ethI sudaSTi sAthe dayA-satyanIti-sadAcAra-sa toSAdi aneka guNothI svabhAvanI suMdaratA thAya che, ane te uparanI sAdhanAothI alaMkRta banatAM, pachI e susa skAritA bhavAtaramAM udaya AvatA paropakArI jIvana sAthe mokSasAdhaka banAve che jayAM pUrve durbhAgI nirnAmikA jevA AtmA pachI sobhAgI zreyAMsakumAra bane che, evA Atmika guNo vadhAravAnuM mULa jinAjJAne jANI coLamachaTha rage sAdhudharmanuM bahumAna kare che, ane mohanuM jhera utArI karmakapAyanI vyAdhinA padharUpe devagurunI AjJAne ArAdhIne duHkhamaya bha aTakAvI svargAdisukhane egya banato mokSa-pravAsI AtmA kalpavRkSa jevo prabhAvava to bane che adhama mitrothI alaga thaI dharmamitrone dAsa bane che, ane bahumAna sAthe adhane lAkaDIe doranAranA ke garIbane dhanADhayanA zaraNarUpe grahI anekaguNonA pipaka sAcA sAdharmi- kabadhuM tarIke vAstava sukhanuM sAdhana samajI AjJAvaza ArAdhaka thAya che ema anarthadaMDathI taddana alaga thaI, prANute paNa parapIDA tyajI dInatAdi de dUra karIne mana-vacana-kAyAne pAvana karato cAle che, Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 ane dhana-kuTuMbAdi saMsArasAdhanAne paNa puNyanidAna kare che mamatAne bhavatu bha dhana mAnI samabhAva sAdhIne taraNatAraNabhAve dharmabhAvanA kare che AvA gaMbhIra mumukSabhAvAmA ramatA virAdhanAthI bhaya rAkhI manuSyabhavanI saphalatA sAdhudhamAM samaje che temAM 'jinezvaraprabhunA prabhAve mArU kalyANa hA' evI bhAvanAmAM meAhanu mULa ukheDavA gurunuM zaraNa le che ane gurune ja meAkSasAdhanAnA parama AdhAra mAnI sa sAra vikta evA e nirbhamabhAve rahI parane satApyA vinA ane zubha- lezyAyukata rahI savirati-jIvananI taka zeAdhe che - (3) trIjA sUtra pravrajyA grahaNavidhi'mAM :-mukhyapaNe te sAdhanA cALamA rage pUrvakata paribhAvanAthI evu jIvana nmyA hAya che ke peAtAnI taiyArI sAthe mAtApitA paNa cAritrArthe taiyAra thaI jAya che kadAca tema na banyu te| bhavarAga-bhavakha dhananu esaDa cAritravidhithI grahaNa karavA upAya cArja che pUjyAne-parivArane satApa na thAya, tathA zAsanaprabhAvanA ane kalyANanidhAna bane, temaja jIvana ubhaya lAka-saphaLa thAya, e mATe peAtAnA kuTuMba AgaLa dIkSAnI samajutI kare che. emAM bhaya kar bhavabhramaNanu bhAna karAvI cAritradharma thI ja kalyANa samajAvI RSabhadeva prabhunA parivAra tathA ja bUkumAranA parivAranI jema sva parivArane sAthe dIkSA levA samajAve che. bhavasamudranA tAkAtathI pAra UtarI meAkSanA akSaya sukhanA sthAne paheAcavA tattvane paramA samajAvI prArthanA kare che vaLI ethI jo kuTubI na ja samaje, te jAte svapna jevA sa sArasukhanA meAha ane bhava-kha dhananA hetuthI bacavA snAtmarakSArthe emanI anumati meLave ema svaya nirAza sabhAve . vItarAgamArga sAdhavAnuM lakSa rAkhI emanI AjIvikA Adi samyag upAya sAdhe, ne dayALubhAvane dharmane AdhAra mAnI emane sa tepa pamADI rajA meLave paraMtu evA paramA upAya sAdhavA chatA ya jo emanI samati na ja maLe, te| hRdayathI mAyArahita saraLa rahI, bahArathI evA kAIka duHsvapnathI peAtAne mATI Aphata AvavAnu Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dekhADI potAnI mujhavaNa batAvavAnI mAyA karIne paNa emanI rajA meLavavAnuM kare emAM ya saphaLatA na maLe to ja galamAM maratAne jIvADavA aupadha levA javArUpe kuzaLatAthI guptapaNe nIkaLI jaI dIkSA sAdhe ema bhavatAraka bhAva bhUle nahi tavasamaju puruSa paramArtha kAryamAM dhIra-vIra-ga bhIra banI sarvadRSTie sarvanuM zreya IcchatA ahI potAnA mATe cAritra-AjIvikAnA arthe ane kuTuMba mATe samyagdarzanAdi osaDa lAvavA arthe bhAvadayALu banyo rahI emane choDIne cAritra levA jAya che tyAM cAritranI samyagra ArAdhanA karAve evA suguruno ga sAdhe, ane vItarAgaprabhunI zraddhA bahumAna sAthe pUjAbhakita karavApUrvaka, munione mAna sAthe sarakAra karI, yathAzakti garIba--anAthAdine sa toSI, vaibhava pramANe samayAnusAra zAsanaprabhAvanA karI, sArA muThu te cAritra svIkAra kare, laukika mArgamAMthI nIkaLI lo kettara dharmamAM praveze, sa sAravAsanAthI mukta thaI sahajAna dI mumukSu bane @ (4) cothAsUtra-pravajyA-paripAlanamAM -vidhinI mukhyata rAkhI suvidhibhAvathI sAdhukriyA sAdhe, samaje ke upAyathI ja upeya siddha thAya mATI ke setu, zatru ke mitra, vagere rAgapanA sAdhanomA samabhAva rAkhe ekAta AgrahathI mukata kaI prazamabhAvamAM rahI, gurukuLavAsa sevIne samyajJAna meLave guru-vinaya bahumAna bharapUra sAcavI guNarAgI thaIne jIvanano eka AdhAra mAne mokSa mATe cAritranI ArAdhanA pradhAna mAnI virAdhanA- unmAda Adi ghera pApathI bace lakasa phleza Adi pApothI durlabhabodhi vagere mahA anartha dekhe sihanI jema cAritra lIdhA pachI siMhanI jema pALavAne udyama rAkhe cAritranuM rakSaNa mAtAnI jema 5 samiti 3 guptie ATha pravacanamAtAthI ja samajI emAM pUra sAvadhAna rahe mehanA aMdhArAmAM jJAnadIvAno prakAza ane dariyAnA tophAnamA cAritrabeTanuM zaraNa tAvika bhAve sAdhe, roganI bhaya kara vedanAmA vaidyanAM padhaMthI roga-muktinI jema gurudatta cAritranA Adhinu sevana karatA, sAthe gurune upakAra bahu mAne, tapa-saMyamanA kaSTane Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cikitsA prAgavata samajI dukhamAM mahAsukha mAne gurubahumAna uvekhavAmAM virAdhabhAva samajI emAM bIjI sAdhanA kuTAnA upavAsa jevI nidApAtra ane anarthakArI samaje mATe guruga uttama rIte sAdhI enA dvArA paramaguru paramAtmAno sa yoga sAdhavA samartha bane ema bhAvasAdhupaNAnI ArAdhanA karI kevaLajJAnAdi sarvalabdhio siddha karI sa sArathI mukta thaI sarva duHkhano a ta kare AtmA paramAtmadazAmAM Ave ane mokSanA avyAbAdha ana ta Ana damAM zAzvata sthiratA kare I. (5) pAMcamAM sUtra "pravrajyA-phaLamAM phaLa-mokSane anubhava sa sArI jIvane agamya hovA chatA kaIka paricaya karAvavA kahe che ke - sa pUrNa siddha banela paramAtmA paramabrahma bhagaLanuM ghara che, ane te guNoe bharapUra ana ta jJAna-darzanamAM jhIle che, avyAbAdha sahajAnadI zuddha arUpI bhAvane pAmelA e sarva asAyogika avasthAne prApta che. vALa rahita tadana rava pUrNimAnA ca nI zItala cAdanInI jema pudagalAdinA sAgathI sarvathI zanya emanI svarUpa-ramaNatAnI svaccha jyoti jhaLahaLe che sa sAranA sAMyogika sukhano bhUkhya viSayaviyogamAM ana ta du kha bhogave che, ane jIvana-zaktino nAza karI paDatI dazAmAM meha-ajJAnanA udayavaza rAgAdha bhAve dukhonA pAtrane sukha mAnI emA sadA Asakata rahe che, ane enA phaLamA nIca gatinA palle paDI ana ta dukhamA parAdhInabhAve rIbAya che, vairInA vizvAse ema aphaLane kaLarUpa mAne che tyAre tattvavettA anubhavathI darzana-jJAna- cAritramA nirupAdhi ekAta sukhamA magna rahe che siddhasukhane kevaLajJAnIo pratyakSa jue che tyAre asarvajJa tatvajJAnIo zAstrazraddhA ane anubhavathI ene jANe che eno svAda agamya che e samajAvavA dAta A, ke yauvanavayamA Avela strIne anubhavAtA patinA satyAganu sukha e ja jANe, paNa bAlakumArikA na samaje bhaya kara regIne nIrogInA bhejanAsvAda na samajAya ema chadmasthane siddhanuM ane te asAyegika sukha na samajAya jinavAna brahmasukhane ravasa vedya kahe che sarva zatrunA kSayamAM, sarvaroganA abhAvamAM Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva RddhinI prAptimA, ane sarva manoratha siddha thavAmA jevuM sukha; tethI anaMtagaNu sukha sarva bhAvazatrurAgAdikSaya sarva karmanAza ane sarvajJAnAdi sahaja guNanI siddhimAM anubhavAya tyAM have icchAmAtrane aMta AvI gayo hoI kaI duHkhano sparza sara nathI Avu nAvika bhAvanuM lokettara ati sukha AzA pAra karI gayela sarvane ja samajAya e sukha vyakitagata navuM pragaTI zAvakALa rahenAruM che; paraMtu sarva siddhonI apekSAe ga gApravAhanI jema e anAdi anaMta che mithyAdarzane vALA mokSa pAmelAne paNa pAchA avatArI paramezvara mAne che paraMtu te vAjhaNInA putra jevu asat che aneka hetu-dachAtathI bharela A pacasUtra sarva zAstromAM sarvopari che e anAdi ajJAnIone paNa AvA vikaTa samayamA paNa sulabha badhi karavA arthe A sUtra AgamonuM dahana karI atinipuNa bhAve racela che te bhavabhI, Asannasiddhika evA uttama pAtrane ja devAya evI e te bhalAmaNa kare che regIne bhAre bhojana ane kAcA ghaDAmAM pANInA daSTAte apAtrane na devAmAM enI dayALutA dekhADI che. sAcI dayA te ja ke je sAmAne vadhu anartha na kare apAtrane AvuM zAstra jANavA para enA gabhIra bhAvo pratye hAMsI avagaNanAdi thAya e ene mahA anartha sarje che parama ga bhIra tatvabharyA zAstranI zraddhA pAtra uttama jIvane ja thAya mATe anu ArAdhabhAve manana karI jIvana pAvana karavA traNe lokanA nAtha tIrtha karabhagava tenA bahumAnamAM siddha sAdhaka bano e ja bhAvadayA saphaLa che have ahI kicit guNAnuvAda karIe graMthaprakAzanamAM upakAra karanArAone dhanyavAda : A paMcatra upara pUrve aneka vidvAnoe gurjara anuvAda karela che. paraMtu tenuM vizada vivecana te Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 talI gaMbhIra bhAbharI pUjyapAda zrI haribhadrasUrIzvarajInI saMkSipta saMskRta vRttine spaSTa karavAmAM kuzaLa sahajasiddha lekhake paMnyAsa bhAnuvijayajI gaNivare ucca prakAzanA paMthe" nAmanA vivecanathI karyuM che. te jotAM mane nirNaya thaze ke vartamAna jaDavAdanA anArya saMskArI jamAnAmAM mugdha thayela bhavI AmAne zrI jinezvara bhagavaMtanA amRta-vacanono AsvAda saceTa rIte pamADanAruM A kalyANahetu lakhANa che, ane meM tethI ghaNuM AmAone mAnapUrvaka vAMcavAne preraNA karela. paraMtu thoDA ja vakhatamAM A grantha alabhya tha, ane jijJAsuone AnI jarUra paDI; tethI A pranthanI bIjI AvRtti mATe paMnyAsajIne mArI preraNA thaI. jo ke temane aneka sAhitya-sarjana, vyAkhyAna, munisamUha-saMbhALa vagerene lIdhe samaya-saMkoca hatA, chatAM jInI bhAvadayA jANe emaNe A vivecanagrathamAM bALajIvone upakAraka saMvega-vairAgabhaya daSTAntA dAkhala karavA sAthe pUrva AvRttinA bhAvone vizeSa spaSTa sugama karanAra sudhArAvadhArA karI ApavA saMmata thayA, ne lakhANuM taiyAra thavA sAthe mudraNanuM kArya zarU thayuM. e ghaNuM AnadanI vAta che ke A graMtha vAcakavargane amRtanA AsvAda sAthe mumukSu banAve e che emAM zAsanadevone sahAyaka thavA abhyarthanA che. vI sa 249ra zrA vada 8 , Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ h H dvitIya AvRtti prasaMge vivecanakAre Alekhela grantha--paricaya parama puNyanidhi zrI vItarAga sarvajJa paramAtmAe vahAveI nirmULa bhAratI bhAgIrathInA akhaDa srotathI Aryadeza Aje paNa gauravavaMtA che ataranI tRSNAnA tApane, viSayAsakti-javaranA dAhane, ane karmalepanA maLane miTAvI, bhavabhramaNanA thAka utArI, meAkSapa tanA ane ta guNAnA pAkane AtmakSetre pakavanArI e bhAgIrIthI hArIne jANe laukika bhAgIrathI samudramAM ApadhAta arthe na paDatI hoya 1 A vItarAganI vANIne cirasthAyI rUpamA gu thI lenAra anekAneka jainazAstraratnA che zrI paMcasUtra e paikInuM eka bhavya zAstra che kane palle paDelA bhavya ve! sasAra aTavImA rajhaLatA rajhaLatA mA muzIbate mAnava jIvanamAM AvyA pachI, e jIve karmane sarvanAza nIpajAvI, mAnavatA ane divyatAne ya vaTAvI paramAtmatAmAM mhAlatA kevI rIte bane, e mATenI kramika sAdhanAnuM varNana - casUtramAM karavAmA AvyuM che. ahiM sUtra eTale ekeka prakaraNa, ekeka adhikAra, e gabhara ane vizAla anu sakSepamA sUcana kare che e mATe sUtra kahevAya che A zAstranA racayatAnu nAma tathA itihAsa maLyA nathI paraMtu zAstranI bhASA AgamasUtra jevI gadya prauDha ane bhAvavAhI heI ne me kArya bahu prAcIna ane pUrvanu jJAna dharAvatA maharSinI kRti hoya ema sabhave che e zAstra maulika vAtA kahetu heAI zrI tattvA mahArazAstranI pUrve e racAyu hoya e banavA joga che alAkhunu dRSTAMta vagere emAthI tattvAkAre lIdhA . sa bhave che Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 zrI pacasUtra upara TUMkuM vivecana lakhanAra maharSine ke nathI oLakhAtuM ? citoDanA rANAnA samartha vidvAna purohita brAhmaNapaNAmAthI jaina sAdhudIkSA pAmI, jainazAsananA mahAprabhAvaka jainAcAryapade pahoMcI janAra, 1444 ajoDa zAstronA praNetA, bhagavata zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAja A 5 casUtra upara vivecana lakhe, e graMthanI mahAna upagitA ane gabhIratA sUcave che A vivecanane AdhAre ja gujarAtI bhASAmAM ahIM vivecana karavAmAM AvyuM che grathanu nAma TIkAkAranA anusAre pacasUtraka, ane upAra zrI yazovijayajI mahArAjanI dharmaparIkSAnA hisAbe pacasUtrI evu nAma maLe che, chatAM cAlu vyavahAra pacatra evuM nAma rAkhyuM che A pacasUtramAM vividha arthione grAhya mahAna nidhAna paDelA che Ama nirmala zraddhAbela ane ucca AdhyAtmika tattvaciMtana keLavavAnI preraNuM ane prakAre che, meha ajJAnanA adhatva miTAvavA divya A jana che, duryAna ane citAnI dAhaka jvALAo zamAvanAra zItala zubha dhyAnanA siMcana che mAnasika udvega ane vidvatAnI nAgacUDamAthI choDAvanAra matro che dInatA lukatAdi dUSaNe ke dilanA dardo dUra karavAnA sacoTa auSadha che, ucca yazasvI jIvana jIvavAnI cAvIo che. ApattimAM AzvAsana sAthe sAtvika sahiSNutA keLavavAnA bodhapATha che TUMkamA paMcasUtra eTale mahAgulAmI ane mahAtrAsanA meru nIce a tArAbhAmAM dabAI rahela bhavya samRddhi-vaibhavane pUrNa prakAzita karavAnuM ane mArgadarzana e dvArA sUtrakAre ApaNA para ane te upakAra karyo che. samyagdarzana-jJAna cAritranA khapIne, tyAga tapa ane virAga-viratinA arthine, ucca bhAvanA-dhyAna ane AtmaramaNatAnA abhilAvIne A zAstra vinA cAlI zake ema nathI tethI A grathanA pade padanuM vAraMvAra adhyayana, manana, nididhyAsana karavu joIe ahiM nIce mULa canI ati TUMkI rUparekhA derI che paraMtu Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthanuM mahattva te vivecanamA khUba UMDA vicAro pUrvaka yAjelA 5- STIkaraNone punaHpunaH mathavAthI samajAze. granthavastu-paMcasatranA 5 prakaraNamAM pApapratighAta pUrvaka guNabIjadhAna, sAdhudharma-paribhAvanA, pravajyA-grahaNa vidhi, pravajyAM pAlana ane pravajyAkaLa mokSa e mukhya viSaya che paMcatra ane vivecanane TUMka sAra vivecana-graMthanA prAraMbhe AtmAnI vikRta aMdhakAramaya dazAnA kAraNa tarIke "ahaM-mama'nA sAcA sthAnanuM vismaraNa batAvI "ucca prakAzanA 5the nAmanI sArthakatA batAvI, "pApa pratighAta-guNabIjAdhAna," sAdhudharmanI paribhAvanA" vagere pAMca sUtranAmono paricaya Ape. pachI pacasutra "sata" yAne satya ne sudara kevI rIte te darzAvatAM kRSNa ane RSabhadevanA daSTAtathI jinavacananI ananya viziSTatA batAvI, emAM prabhuno 98 putrone upadeza kahyo pachI pAca sUtronA premanuM prayojana, sUtranAmano bhAvArtha, dvAdazAgasAra jJAna-kriyA, ne nibaja-sabIja kriyA, (5 22)nuM svarUpa kahyuM A pachI to TUMkamA patita-usthita avasthA bahu spaSTa karI temAM pacamUtrano mArga bhavAbhinaMdIne na javAnuM kahI enA sukatAdi 8 durgaNo kathAo sAthe vistArathI vicArgo (5 25) 1 parvata-nAradanI kathA sAthe AmA kruDanI vicAraNa, ra lebharatinI bhayAnakatA-kapila kevaLI-mammaNa zeThanALiyerIjIvana daSTAMta (pR 32), bhavyAdhinuM kupathya lAbhabha, 3. dInatA zuM zuM karAve, (pR 39), kaDarIka-puMDarIka, 4 mAtsaryanI durdazA sihaguphAvAsI muni (pR 45); 5 bhayanI avadazA, tijorImAM zeTha. 6 zaThatA para cakakAntanA nokaranI kathA, 7 ajJatA - mRDhatA kevI ? (pR 16 ) mUDha 5 Dita, 8 niSphaLAra bhanuM rahasya, bhavAbhimA devasahajatA vagere kahyuM (pR 64thI ke avyavahAra vyavahArarAzi- Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 kRSNapakSacaramAvartabhavyatvane pAsaporTa, sahajamahhAsa, yoganI pahelI 4 dRSTi, 5 gabIja, yathApravRttakaraNa, graMthibheda, aMgAramaka-kathA (V 70), dharmasAdhanAno durlabha puruSArtha kALa, samyagdarzana, sAnuba dha kSapazama, enA upAya, nadamaNiyAra (5 74), ane ArAdhaka bhAvanuM zreSTha kartavya batAvI bhUmikA pUrNa karI che sUtra-1 "pApapratighAta-guNabI jAdhAna AmAM (pR 77) bhagaLa-namaskAramAM arihatanA 4 vizeSaNonI sArthakatA, 4 atizaya, ane emA "vItarAga-vizeSaNanA prasa gamA deva karatAM rAga kema prabaLa, enA para 35 hetuo, (5 81) tathA e be karatA ya moha kema vadhu khataranAka enA kAraNo, pR 87) ane prazastaaprazasta rAga-depanuM svarUpa batAvyuM surendrapUjAnuM rahasya pR 1), sarvajJa kema ke ariha ta zuM zuM prakAze ? jinavacananA zravaNa kevA thAya ? mAnavakALatu mUlyAMkana, ItyAdi batAvyu pachI (5 98) viSayaprAra bha karatA kahyuM -jIva-sa sAra-karmasAga anAdi, duHkharUpa-du khaphalaka-dukhAnuba dhI sa sArane ucchedaka zuddhadharma, enA prApaka pApakarmanAza tathAbhavyavAdilabhya, enAM vipAka sAdhana, 1 catuzaraNu-svIkAra 2, dukRtagaha ane 3 sukRtAnumodana vivecanamAM, ne Atmasiddhi, sa sAra anAdi, kAryakAraNanA niyamathI anAdi du kharUpa, viSayakhaNaja-janma-jarAdirUpa hovAthI, du khalaka, avazyavedya kamarjanathI, duHkhAnubaMdhI karmabIjothI bhavocchedaka upAya aucitya-sAtatya-satkAravidhithI sAdhya (pR 102), tathAbhavyatva zuM ? traNa upAya kema sAdhana ? vagere batAvyuM "zaraNa svIkAra te te vizeSaNonI zraddhAthI sAco batAvI sula- sAne zaraNasvIkAra, enI cAvI, (1) ariha tenA vizeSaNa (pR 116) -parama trilekanAtha, anupama puNyasamUha, Adi, zrIpALane zaraNa, Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) dharmamAM ja kAranArAkA mArapALane (2) siddhanA vizeSaNa (pR 121) jarA-maraNamukta, aImuttA, .. nirupamasukha, karakaDu, zreSTha tava, (3) sAdhunAM vizeSaNa (pR 125) prazAMta gabharAzaya, sudattamuni, sAvadhavirata, maMtrInI havelI,...pare5- kArarakta kezI-pradezI, padmaupamA, bhAvavizodhana, (4) dharmanAM vizeSaNa (5 132) trilekapUjita, mohAMdhakAranAzaka, rAgadeva-viSamaMtra3 kartavya, sakalakalyANahetu, kumArapALane be cogamAyAdarzana . Adi batAvyuM duSkRtagahamAM (pR 137) anekavidha duSkRtya tathA enAM sevanaprakAre kahIM daDhaprahArIne tu mare to ya tArA pApa kayAM mare ? -munine upadeza, "micchAmidukkaDanA akSarArthamAM AtmavikAsakara sudara 5 garbhitabhAva - patiraskAra-svAbhaduga cha- mRdutA- namratA-pabIjabhUta-kuttinAza varNavI, gaha, akaraNaniyama, devagurunI zikSA-sAgabahumAnanI prArthanA, prArthanAnuM mahatva, citArAnI putrI tathA sevAAjJA-svIkAra-pAlananI prArthane kahI sutA sevanamAM - arihatanA sukRto, (pR 153) anudanane paramArtha, siddhanu anamedanIya, AcArya-upAdhyAya--munionAM sukRta, mohano adhikAra UThI gayA bAda adhyAtmaga zrAvakanA mokSamArga , ItaranA mArgasAdhana vego, A sukRto anumodavAnuM kahe che (pR 157), A anumodanA yathArtha thaI AcaraNamAM pariName mATe unnatikAraka ago vidhipAlana zuddhabhAva-sakriyA-nipapAlanamA jarUrI jinAjJApekSA- nirmaLahadaya prabaLa puruSArtha-sarva varNavyAM anamedananAM mULamAM prArthanA - vipayA zI rIte, ariha tAdi para viziSTa sarbhAva, jinano dhruvatArAnI jema AlaMbana-upakAra ne aci tya zakita, prArthakano mUDhatAno IkarAra (pR 164), A sUtrapaThanAdinu phaLa azuksAnuba dhahAsa, kaTakabaddha vipanuM daSNAta, zubhAnubaMdhaarjana niyANAnuM lakSaNa (pR 171) brahmadatta -agnizarmAnA daSTAMtathI varNavI pApapratighAta-guNabIjAdhAnane varNavatu 1luM satra pUrNa karyuM tyAM aMte namaskAryane namI sarve sukhI thavAnI maitrI bhAvanA karI Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 sUtra-2 'sAdhudhama nI AivanA (pR 173) AmAM sAdhudharmanI paribhAnA arthAt bhUmikArUpa AtmapariNati dhaDavA-vikasAvavA mATe ahiMsAdinA aNuvratAnA svIkAra tathA pAlana mATe ciMtavana, 7 (1) ahiMsAdi dharmAMguNeAnu svarUpa ane rasahajasaudarya haribaLa--helAzeThe--sudana-va kacULa AdinA dRSTAMtathI khatAvI, guNAnI upaleAkAnugAmitA te rAjA guNusena, japApakArakAritA ne kumArapALa, akabara, nIlu~dhana jaya caMDapradyota-putravadhu, paparamArtha kAritA ne melaratha, zrIkAnta cera, rAjuzeTha, maNakAnta dRSTAMtA varNavyAM, pachI che . pR 181 (2) dharma guNAnI dRSkaratA ane vaMkacULa tathA bhaMgamAM dAruNatA-mahAmeAhajanakatA--dulabhatA ne kaDarIka vivecyA chupR (3) ahiMsAdi aNuvratA sahita 12 vratane svIkAra kahI, 184 pR 187 (4) enu pAlana ane e mATe tAraka jinavacananu sadA grahaNa, bhAvana tathA pArataMtrya tAvyu`. bhAvanamAM AzravathI bacI savaranAM lakSa mATe 3 dRSTAMta kahyAM pachI pR 191 (5) jinAjJA e mevinivAraka paramamaMtra che, sarvajJa ja dRSTA che, vaLI e dveSaThAraka jaLa hevAmA harisadranu dRSTAMta, e cikitsAzAstra hAvAmAM IMdranAga, sa yatI, tathA e kalpavRkSa hAvAnuM batAvyu, (pR 194) vrata uparAMta AjJAgrahAdi phrema ? enuM rahasya, 100 maNa sAkaranuM sattva lAkheA maNa retIthI mizritanI jema anaMta sukha karajathI mizrita hAvu ene jIvanI UdhAI varNavI dave (6) akalyANamitranA tyAga karavAnu kahetAM ( pR, 197 ) na damaNiyAra, marIci ane kapila, kayavantA, jaMbUnA kAkA jinadAsano dRSTAMta kahI, mAnavabhave ja guNu-mUlyAkana duguNa aruci sulabha varNavI, (7) leAkaviruddha tyAga pharamAvatA ( pR. 202 ) leAkasa kalezatyAganI suMdara bhAvanA batAvI saMsAravanA adhApe, te leAkaviruddha-sevananI bhayaMkaratA darzAvI. (8) kalyANamitranA saMparka (pR. 210 ) jarUrI Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahyo. madanarekhAnI kalyANamitratA kahI, jema aMdha-rogI-nirdhanabhayabhIta kramazaH deranAra-vaida-zrImata-rakSakane seve, ema kalyANamitrane sevavAnuM vistArathI spaSTa karyuM. emAM (pR 214) goviMdaviprapanI ne pati Adi, sudharmA ne jaMbu, AcArya ne guNasena tathA jinadAsa ne kaMbalazaMbala baLadanA daSTAMta kahyAM sukhamA mahAbaLa ne vividha strIo sAme kalyANamitra subuddhi, ne duHkhamAM nAgaketune pUrvabhave thAkami UMce caDAvyA, e varNavI kalyANamitranA Adara-AnAkAMkSitA ne svIkAra kahI AjJAvirAdhanAtyAga ne AjJApAlana jarUrI kavAM - 7 (8) dharma guNagya AcAra kiyA (5 ra10) banAvatAM vaidyavAnaranuM dAna kahyuM ke trividha azuddha vyApArano tyAga kahetAM vistArathI (i) mAnasika azuddhio dA ta mahAAra bha-lekaninya-kuleza-khunasa-parapIDAdinu ciMtana, dInatA, ati vagADanA daSTAMtathI, abhiniveza vagere tyajavA kahyuM ema jinAgamatamAM sataciMtana kare; khoTA abhakharA ne anarthadaDanA vicAro nahi, dAnAdimukRto pAchaLa mana bagADe nahi, matrI Adinu ci tana, 1ra bhAvanA saccaritranuM smaraNa pApabhaya vagere rAkhe, e kahyuM () vAcika azuddhio (pR rara7) dA ta asatyabhASaNamA de; naNada ne be bhAI, utsatrabhASaNamA bhavo sudhI jainadharmathI dezanikAla, karkazavacana, cADacugalI, paasaMbaddhapralApa vagere tyajavAnuM kahI, hita-mitabhASA, mAnavajIbhane sarasvatI mAtA tarIke pitA paramezvarane ja ga vyAjabI, mAtAputrane kAMDA cheda-LI vagere varNavyu () kAyika azuddhio (5 232) da te hiMsA-cerI-parastrIdarzana-anarthadaMDano tyAga spaSTa karatAM mAkaNumAra -kenTrAkaTara-25sena-lakSmaNabhAradevanA dRSTAMta kahyA, 4 prakAre anarthadaDa vivecyA, jIvarakSAdi sukRta gaNAvyA 9 (10) lAcita dAna-bhera parivAra (5 225) spaSTatAthI samajAvyA che (11) parivArano asaMtApaka varNavI, mamatvatyAga para lalitAMga-svayaMprabhA, yazodharAmAtA-putra ne marudevavAnA dAta batAvyA, Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mamatA e kema samAnatAnI zatru e vistArI AdrakumArane varNavyA. (12) svAbhanirIkSaNa (5 244) vAraMvAra kema karavuM e kahI A garSinuM daSTAMta ane sArabhUta mUDInu citana kahyuM, dhanadhAnyAdi baDizAmiparUpa varNavyAM (13) vyavahAra-zuddhie bhAvamaMgaLanI siddhi, arjuna mALI-sudarzananuM daSTAMta kahyuM (14) dharmajAgarikA (5 252) vistArathI varNavatAM, kALa para ciMtanamAM mAnavakALanI oLakhamA Avarta ghaTADavA anyatra alabhyanI sAdhanAne kALa, heya-upAdeyavivekane kALa, jinAdi-parAkrama-citana, zAsana-tattva-ArAdhanA para manane vAsanAmaha-kuvRttinAzano kALa, 10 sa jJAnAzane kALa, saMyama-samAdhi-virAga-upazama-guptino kALa, rasaRddhi-zatAtyAga kALa, kapAya-saMjJA-durgAna-vikathAnI cekaDIonA ane kALa, sarvaviratikALa vagere batAvyA (15)viSayAsAratA-mRtyu paraMparA para ciMtana (pR 263) batAvatA nema-rAjula, dhanAjIno TANe, daSTAMtamAM kahyA mRtyunI bhayajanakatA-savabhAvakAritA-aNadhAryuM Agamana anivAryatA, ane paraparA batAvatAM janaka-maMtrInu daSTAMta kahyuM (16) dharma auSadha para ciMtana (5 268) batAvatA bALadharmagupanuM daSTAMta kahyu (17) dharma ane tenA prakAzaka-pAlaka-prarUpaka-pravartakane namaskAra karyo (18) dharma praNidhAnamAM (pR 271) sAdhudharmanI tIvra AzaMsA, karavAnuM kahI nirmama a-parasa tApaka, ne bhAvazuddhino vardhaka banavAnuM kahI bIju sUtra pUrNa karyuM sUtra-3. pravajyA grahaNavidhi (pR 275) AmAM have paribhAvanA karI taiyAra thayela kevI vidhi karI pratrajyAgrahaNa kare te batAve che. (1) parapIDA karyA vinA svIkArane prayatna kare emAM ISTaharSaaniSTaga-kapAyavazatA sAme enu mahAsattva, taravAnusAritA ane samyaktva-vratAdithI bharyuM bharyuM jIvana joI mAtA Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 pitA saheje pratibuddha banyA heya; nahitara (2) mAtApitAne Ama pratibaMdha - 5 278) "samudAya sukRtathI bhAvI aviyAga, aMgAramadakAcArya ne 500 ziSya, (3) vRkSe paMkhImeLA je ga : manuyAyu samudrapatita ranavata, (4)mAnavajIvana samudra jahAja (pR. 281) zuddhadharme ninya, dipUraka saMvara, jJAnasukAnI-tapapavana, anyabhavo kevA ? *(5) kSaNa durlabhaH siddhi kevI ? tyAM kevuM sukha? hanumAnajI, (6) sasAra kevo ? caMcaLa, vivaLatAbharyo, dukhAnta, hatuM-natuM karanAra, vagere samajAvI (7) anugraha-yAcanA karI emane tathA ane pratibaMdha (pR. 291) (8) mAbApa pratibaMdhana pAme to emanI yathAzakti nirvAha ciMtA karI anujJA meLave (pR. 297) ahIM prasaMgavaza zuM mAbApa dharmAdAnuM khAya, dhana devAmAM pApa nahi ?' e prazna para sevA-kRtajJatA-karuNA batAvI, kRSNa Dhere kahyo (9) anujJA na maLe nirmAya rahI svakathanAdi mAyApravega karI anujJA meLave. pariNAmadaSTie A asatya nahi eme ya na mAnatAM asthAnaglAnanA auSadhArtha tyAganI jema mAbApane cheDI jaI cAritra le (10) A dRSTAMtanuM spaSTIkaraNane prastutamAM enI ghaTanA (pR. 299) karatAM saMsAravanamAM kama roga, jIvana kALasaha, samyavAdidharma-auSadha vinA aneka maraNa, auSadha sapATanArthe cAritragamama vagere varNavyuM; ne sUtrakAre e paNa kahyuM ke mAtApitAno A tyAga e atyAga che, ulaTuM atyAga yAne vaLagIne besI rahe e tyAga che AnA para, dIkSA jevI pavitra vastumAM tarachoDavuM zobhe ' eno saceTa khulAso karyo maradevA-hemacaMdrasUri-vrajasvAmInAM daSTAMta kahyAM (21) duSpatikArya mAtApitAne dhamapadha-rAMpAdana vIra prabhunA darzatathI varNavyuM (pR 308) (12) dIkSA svIkAranI kriyAnA aMge (5 31)mAM suguruzaraNa-vItarAgapUjA-ramunibhakti-kRpaNadidAna- muMDanAdi Avazyaka Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karaNa-sata nimittazukana-zvAsakSepavAsitata-mahApramodazuddhi karato pravajyAM svIkAre ema kahyuM gurunI AvazyakatAnA 4 hetu, deva-gurunI pUjAti tathA dInanI karuNAnA hetu ne muMDanAdi darekanA kAraNuM batAvyAM mAmA sihavata grahaNa sihavata pAlanane kAraNe kahyuM pachI pratrajyAne marma kahyo e te deg(13) jinAjJA avirAdhya batAvI 3ju sUtra sUva-4-pravajyA-paripAlana" ( 5 37) 1(1) vidhiphaLa sakiyA bhAvazuddhi-sattvaabhrAnti : ISTasiddhi batAvatA nirdoSa cAritrakriyAnI preraNA, yogAvAcaka kriyA-vacaka, bhAvazuddhinA bAdhaka tatva, cittamAlityanA prakAra, mahAsattavanA abhAve aniSTa ne zuddhi-sarvanA upAyo kahyA pachI (pR 322) a-viparyAsa abrAntatA TALavAnA upAyo kahI bhrAntinAM rUpako vistArathI vicAryA gautamabuddha-araNika AkumAra-meghakumAranA daSTAMta dIdhAM (pR 329thI) brAntimA upAya pravRtti nahi, upAyAbhAsa phaLajanaka nahi, prAthamika dazAmAM avidhiyukta zikSA grahaNadi e vyavahArathI upAya, nizcayathI nahi, vItarAgatAno nizcayathI upAya asaMgAnuSThAna; prItibhakti vacanAnuSThAna vyavahAranayathI jarUrI, nizcayanI sUkSma dRSTi, avidhikriyAnuM mahatva rane sAvadhAnI, atimane ja kAraNa mAnatAM mahatvanA 3 prazna-samAdhAnamA vyavahAranI upayogitA, kArya na sAdhe chatA kAraNa, ane kaLajanaka zuddhi paNa upAyathI sAdhya, e varNavI . bhadevanA daSTAte upAyathI siddhi kahI (2) samabhava-grahatyAga-zikSA grahaNa 5 335 batAvatAM guNa ke dezamAM aneka kakSAo; Adarza-uddeza Uge to ja prabaLa vilAsa; samabhAva arthe vicAraNA, sana pUrve zuM ? vAsvAmI ne rukimaNI, tathA kha dhamuninA daSTAMta vagere kahyu "niattagahadukhamA Agraha-agraha -grahano tyAga vistArathI vicAratAM kadAgrahathI puNyodaya pioSAya, Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanasanmArga nahi; jaDasagavaDa karatAM kriyA kiMmatI; sagavaDamAla puNyanANuM pramANe, karmagulAmane Agraha-abhimAna zA ? kakSAnA AgrahamA tanAca ke AgrahavRddhi, mithyA kalpanAne Agraha khoTo: jamAli, ada-avivekathI (pR 340) dividha dukha yuvarAjarSi, uttarAdhyanapAThI muni. graha-parigraha-pUrvagraha-vyuhathI Avyaye du:kha, ratnAkacuri; pUrvagraha AryarabinasUripitA, vyagraha, siddharSidaSTAMta kahI prazamasukhayukta banavA kahyuM, jemA namirAjarSi lIdhA (3) gacchavAsa-mukapratibaddhatA-vinaya-saddabhUtadanamAM (5 345) gavAsanA lAbha, te vinA 8 nukasAno; ApADhAbhUti, gurapratibadanA lakSaNa. guvimukhane 7 nukasAna, gusavinayamA gautamasvAmI, avinayanA 4 nukazAna; "tArthadarzImA bhUtArtha =() "gurukuLavAsa ja na, (i) tattva-sanma-sana--akAlpanika atuccha vAtavastu para ja munidaSTi ananyabhUta bhiyAdanamAnyatAo-AhAraviyAdi jaDavijJAna svArtha sAdhanA-pApathAna-dakSiza vagerene avagaNuM tattvabata pAtmazudi-nAnAdiparyAdri-zubhadhyAnayaM-navRddhinu ja lakSa, anakanA anartha vaiva-vAlI -brahmadIpatApanI daSTi vicArI pachI karAya * zumrapAdi-tattvaAgraha -maMtravat sUtrAzcayanAdimAM ( 3) buddhinA 8 guNanA bhAva, tAbhinivezanI jarUriAta; e vinA 5 artha Ana dadi zrAvaka, mutratamuni Adine maMtravat satrA na thI rava bhanu ke te (!badalala banI (kemake jJAna to pravartaka tapI , naDinara pa nukazAna, 5 prakAranA laya;) ane (ii) = kAmarina che (5) samyaguniyAgamAM(pR ka58) zini sutrAnI eka prAdhi, sada, adhikAra, viniyogane spaSTa karyA. *() anArAdhanA-ArAdhanAyuktane mArgadaranAmAM ( 360) binAnI vinAne che. anArAdhaka, e phaLane adhikArI, kapa ka - makama ema trividha; mArgadezanAthI kama bane - a , tyAre bAgAlene e traNe nahi, paNa Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizcita ArAdhanAmAra bha, bhale tIvra zraddhAvIyogAbhAve virAdhanA hAya, paNa jema kAMTALA paNa sanmArgagAmIne iSTa sthAna sanmukha ja prayANa che virAdhaka mArganusArI 3 kakSAnA, kramazaH emane mArga dezanAthI mArgane anAgraha-pakSapAtayukta svIkAra-amala thaze, vagere varNavyuM : (7) "sApAya-nirapAya sAdhaka: bALarakSaka pravacanamAtA mAM (5 366) sabIja mArgagAmIne mokSaprayANa akhaDa, nirupakramakasopakramaka mArgagAmI,, 8 pravacanamAtA, 5 samiti 3 guptinuM svarUpa, ane munine devaparIkSA, kimabodhaka muni, Dha DhaNa, valkalacIrI, padharmaci, kumArapALa, metAraja, gajasukumAlanAM daSTAMta, chagha- kevaLInA bALapukhta cAritra vagere varNavyuM 8) AzvAsa-prakAza dvIpa-dIpamAM (pR 373) cAritra dvIpa ane jJAna dIva, udAyanarAjA, siddhasena, dvIpa taratA-DUbatA, dIpa sthiraasthira, lAyopathamika e atithara, kSAyika e sthira, dvIpa ne cAritradvIpa zuM kare ? bhavasAgaramAM UI enIce thavAnuM, jhaverAta kheravikhera, rAgahepa magara, amRtAhAra-nAza, dIpa ne jJAnadIpano prabhAva, kSAyikamAM javA navya jIvananA 8 upAya,- heyatyAga-upAdeyAdara svabhAvagata karavA, devasUga, iahisAdinI bhAvanAo, sAdhanAmA bAhya sAmagrIne badale aMtaramAMthI preraNuM, bAdhaka sAme daDhatA, pUrvapurupanAM parAkramonuM smaraNa, utkRSTa Adarza-prAptinuM lakSa, vairAgyamUlyAMkana-daDhatA, 'virAgaupazamanA manoratha, vagere varNavyuM (9) asaMbhrama-anusUtA-asaMsatArAdhanAmAM (pR 386) asa brAnta--anusuka= phaLabhrAnti-utsukatA rahita, (dhanakuTubAdithI) nivRttimAM bhramarahita, ane sapravRttimAM adhIrAI vinAne, A tarmukha pravRttimAM abrAnta-vizvastadila, ne AhAra-vasati-pAtrAdimAM anutsuka, asa so=asapatana (anyayogathI abAdhya) ArAdhanA; anyagathI saMsakta-mizritama khedAdi 8 deSa, vagere kahyuM (10) uttarottara ga Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhi virodhanamAM (pR 389) sAdhanA Atma-vikAsa vRddhikara sAdhe; viSayakaSAyavazatA ghaTatI Ave, bhAvazuddhimAM vRddhi, sayama-tapacikitsAmAM apIDita, prazamasukha, parIsahAdimA avyathA varNavI ( ) zarIrogacikitsAnuM daSTAMta (pR 393) vaidyavacanathI dardanAna, dardadhRNa, auSadhapraga, svecchAcAranirodha, nissAra pathya, Arogyadarzane bhAvavRddhi, nasavedhakSAra-prayoge avyAkuLa, zubhalegya, vaidya-bahumAna; ema 11-ga) karmaroga-cikitsAmAM (pR 396) suguru-vacanathI janmAdipIDAnuM jJAna ne ghaNA, cAritrakriyA, pramAdanidha, asAra zuddha AhAra, ISTaviyogAdirU5 vedanAhAsa-cAritrAgya darzane zubhabhAvavRddhi, tanmamatvathI parisahAdimAM tattvasa vedana zubhAzaya-vikAsa, dharmopayogathI prazAta te leyAmAM pragati varNavI AmAM koLiyAnuM jALu, 4 gatinAM duHkha, karmoganAzaka Ava-sa vAdinI moTI yAdI, karmaga kADhanArI UMcI hospiTala saMyamajIvana, vagere batAvI tRSAtura bALamuninuM dRSTAMta kahyuM (12) gubahumAnathI ja paramagurusaMga. abahumAnathI saMsAramAM (pR 404)-gurunI asa ga niHsvArtha ane nirmoha bhakti, gurune mAne te ja mane mAne che evI jinAjJA, abahumAnavALuM cAritra kulaTAnA upavAsa jevu, viSAvata sa sAravardhaka gurubahumAna kalyANadhAma, (pR.40 8) vadhatu gurumamatva dIrghavI, paramaguru-jinayogakArI, zudayarUpa bhavacikitsaka, zAlibhadrane pUrvabhavanu gurumamava phaLyuM, enI sarvasudaratA, prazamanAM 3 kAraNe,-guNanukRLa Atma-pariNAma, pragaTa guNamAM viziSTa bhAllAsa, zAstrabodhe vivekaprajJA, dA ta tIrthadarzana-guruzravaNe A traNa; bhASa0Sa muni, 12 mAsamAM kramazaH tejolezyAvRddhi, te vyaMtaralezyAthI mADI anuttaradevalezyAne lIdhe, anAdi kRSNa maTI zukla banavAnA 5 upAya,- (pR 14) ahiMsAdivrata akhaMDa, amAtsarya kRtajJatA, izAstrAdi sampravRtti, pahitAnubadhI prayatna; hitAnubaMdhanA 5 mArga, nirAzaMsa-niraticArapAlana-vairAgyamatrIAdi- jinavacana puraskaraNa, vagere darzAvyuM Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra7 11) "lokasaMjJAtyAga-pratitagamanamAM (pR 16) kamanubaMdhaviccheda, suphalavirodhI guNethI kRSNadazA, bhavAbhina dInI kriyA para prIti tyajI lekaherI-vijaya tathA pratinigamana yAne Indriyamanane anukULa bhautika unnati ne 18 pApasthAnaka na sevavAmAM hoMzahoziyArI-udyama, ne laukikabhinna lokettara yogatatAthI cagI paNa kahyuM . (14) "cAritraphaLa: caramabhavasaMdhAnamAM (5 419) kSagamanabhAvanuM sadhAna karI Ape tevA asa kilaSTa bhogapuNya; bhegakriyAnuM sAcuM svarUpa svAtmasaM phaleza-paraparitAparAhitya, dharmaphaLa bhoga e sAdhya nahi. paNa anivArya che...vagere varNavyuM (15) "samyagUjJAna-kriyA: pravartaka bhAvamAM (pR kara2) enuM svarUpa, vizuddhabhAvathI zubhAnuba dha, e mATe anucitatyAga; jJAnadazAnI bhUmikA kaDaka, eno pravartaka che bhAva; vastu samajanI pariNati e pADitya, sAdhanAnA samyaga upAya, azubhaya chatAM vina kema nahi ? (16) "sa&iyAnuM phaLa ane vizeSatAomAM ( 427) pragatinAM rUpaka -subhanayoga, niSkala ksAdhanA; ane kriyA-sadAsukriyAmalinaAzaya, e traNathI mela asAdhya, uttarottara zubha gadhArA akhaDa, parArtha-sAdhanA parArya-satyArtha ? ke sasvArtha ? anyamAM bIjabIjAdi sthApana; pArtha sAnuba dha be rIte (5 43ra) parArtha sAdhakanI vizeSatAo, - kartavIryAdi, amoghazubhapravRtti, kasama ta- bhatA, sammaNidhAnAdijanana, pamohatimira-rAgaroga-pAnalavAraNa, dasa vegasAdhakatA che : 7 "vadhato saMvega - caramabhavamAM vadhato kevI rIte 2 siddha-buddha-mukta- parinivRta be rIte, . vagere varNavyu sUtra-5. pratrajayAphaLasUtra (48) mekSisvarUpamAM, paramAtmabhAva pAmelAnI vizeSatAo, vizvadarzana e kriyA nahi, sasAranI 9 durdazA. 69 2) 'asAMyogika sthitinuM mahattva ane rahasyamAM (pR.443) sa yoga rAdhanA karavAnA ane Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukhamA TevAyela kema e na samaje? siddhane AkAzasaMga kema nahi ? eka sata e anyasata ke asata na thAya, sApekSadazAmAM nirAta nahi, simukha anupama, 12) "siddha sukhanuM daSTAMta-vibhASA-aci tyatA.. (pR 450) 4) bhAvazatrabhAvaga-paramaartha anicchacchamAM ana mukha kema ? karmaga, anicchAnI IcchA kema mahattvanI ? ke 5) tathAbhavyatva vicitra zAthI? (5 456), ) "anekAMtavAdathI ja ta vyavastha" (pR 457), ekAntavAda mithyAvAda, "bhavya-keNa ?" mola ke jIva ? (abaddhane mukti nahimAM (pR 460) sAMkhyamata "anAdi abaddha chava mukta thAya'nuM khaDana, arUpI jIvane baMdha kema ? jAtane malina ja karavAnI mUrkhatAno dhaMdho, anAdi badhapravAha , 8). anAdi karmavegane nAza kyAMthI pAme? (5 464) suvarNa mATInuM dAta' dikSA yAne prakRtidarzananI IcchA pachI baMdhapravAha cAlu'nI ne "abaddha ane baddhamuktamAM bhedane lIdhe karI baMdha nahi"nI sAMkhyamAnyatAnuM khaDana (5 465), sarvathA ajJAtanI dikSA nahi, "ahetuka didakSA zAzvata'nI Apatti, dilA bhavyatva tulya nathI 9) baMdha-mekSa e pariNAmavizeSa che. (5 471), paryAyanayathI vicAraNa, bauddhamata "atyata kSaNo cheda mokSanuM khaDana, "sat je asata thAya, te asat utpanna thAyanI Apatti (pR 474), nirAdhAratA-ananvayanI Apatti (pR ka77), niga aprAmANika 1. siddhanuM sukha, sthAna, gati . mekSa age dArzanika sAMkhyavidAtI bI-pAzcAtya-avatAvAdInI mAnyatAonI samIkSA (pR 482) siddhonuM sukha avinazvara, rathAna siddhazilA, tyA gamana sahaja punarpatana nahi 7 11) bhavyono kadI uThera nahi (pR 86) emAM dalIla ane zAstrapramANu bhavya jAtibhavya-abhavya (5 489) (12) vyavahAra e tattvanuM aMga (pR 492), enAM 3 kAraNa, dAkhalA (13) jinAjJA samaMtabhA (pR 496, triparIkSAzuddha-mArgAbhimukha-mArgapatita Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 --pariNatijJAna (5500), AjJApriyatA--aucitya, sa vega 6(14) apAtrane jinAjJA na devAmA karuNA (pR 103),-tAraka jinAjJA yA- gyane kema vadhu nukazAnakAraka ?--AjJAnu pariNamana-atima namaskAra ane abhilASA ----A rIte A graMthavivecananA TUMka khyAla apAye|.. kahetA kheda thAya che, ke AvA camatkArI ane kalpanAtIta vidvattAthI sa panna bhaharSine vivecanamA kalpita bhUla batAvavAnuM, tathA vadhu ThIka artha batAvavA emanA keTalAka ane aThIka TharAvavAnu ane peAtAnA anuvAda prayAsamAM DhagalA dha kSati karavAnu eka Adhunika prephesara upAdhyee (rAjArAma kAleja, kolhApura) sAhasa karyu che prasaMgavazAt emanA agrejI TippaNa-anuvAdane jotA A emane gaMbhIra anyAya khyAlamAM AvyA che tethI enA para ahI TUMkI samIkSA karvAmAM Ave che 2. ' (1) ahaM zabda e jema sa krRta arha ' zabdanu-tadbhava rUpa che tema sa aha zabdanu tatsamarUpa che TIkAkAre zrI arihaMta prabhunI eka vadhu vizeSatA ziSyane batAvavA mATe A tatsama 'zabda lIdhA che ahIM prephesara ' tadbhava 'ne Agraha rAkhI, tatsamane, bhUla kahevAnu ajJAna sAhasa karI, ulaTuM peAnI ja tatsamanI ajJAnatA sUcave che r ' ( 2 ) * takhsa puNu vAga sAhANi' ahI 'vivAga' zabdanI rUe 'tassa' zabdane TIkAe karela a ayeAgya mAnI 'pApakarmAMnI' e a karavA jatA AAe bhUlI gayA ke jainadarzanamA bhavapariNatine paripAka kALaneA paripAka, bhavyatvane paripAka vagere ullekheA khUba Ave che, ane vipAka e paripAka che bhavyatva e meAkSabIja hovAthI ene vipAka thavA Avazyaka che tethI tasanA artha * bhavyatvane ' evA thAya che khIjI, pApakarmane! vipAka te pApakarmanA sthitikALa pAkavA upara nir che. vaLI, pApakarma aneka che tethI te levA hAta teA - tarasa ' evu ekavacana rUpa nahi muta pre. pote ja pahelAM * pAvakambha vigamAe ' ne artho karatAM pApakamAM evu bahuvacanarUpa lIdhuM che. te pachI * ' : Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30. tenA sarvanAma tarIke "tAra evuM ekavacana rUpa kema levAya ? (3) jaina dharmamAM atiprasiddha "micchAmi sughauM no artha mikyA che sujhata'-mArU duSkRtya mithyA thAo" evo Ave che, te ucita che kemake ethI "duSkRtya para mAre keI paNa rucibhAva na rahe e duSTabhAvane hu duza chuM chuM, ene vosirAvuM chuM. e sucavavuM cheA mATe je AvazyakatAo che, tenuM niryuktikAra pratyeka akSara laI prati- pAdana kare che, ke "rama" mRdutA mATe che, "cho? chAdana mATe che, vagere pro. A tAvika gabhIra bhAvo uvekhI, upalakathI "mAM kucha suMs" levA gayA che, jene jaina praNAlikAne paNa Teke nathI vaLI ene artha to mAtra eTale ja thAya ke "hu vartamAnamAM duSkRtya Icchato nathI, nahi ke "mArU pUrvanu duSkaya pazcAttApa-prAyazcitathI mithyA thAo" vaLI "IcchAmi sukkaDa " nI sAme ene mUkatA, e bhUlI gayA ke sukRta te navA IcchavAnA che, tethI enI haroLamAM "duSkRta navA nathI Icchato" evo artha thAta, paNa tethI bhUtakALanA duSkRtyenuM zuM ? ahIM te atItanA anubaMdha toDavAnA che (4) yunivarsiTine mAnya prophesara prAkRta izabdane sa0 anuzArita ane anuAidi vaccenA geTALAnuM pariNAma kahetA e samajavu cUkyA ke anuzASTinuM prAkRta 5 to juSTi thAya (5) vAva vire ne navo artha lagAvatA pro. e samajavu bhUlyA ke pApanA anuba dha dumana jevA nahi paNa jhera jevA che kemake dumanane vadarAva kahevA karatA huvA ke evu. kAIka kaheta ghagDhe na kahetAM, qne kaheta. phalano artha to bIjA darzanamate paNa kArya, pariNAma e thAya, paNa lAbha nahi bIju, duzmana jevA azubhanA anuba dhane bIje kyAMya laI javAnuM nathI ke jethI "" kahevAnI jarUra rahe kharI rIte jAnIno artha dUra karavuM e thAya, je jherane barAbara lAgu thAya. temaja, pu tra e paNa jherane ja saMgata thAya, kemake maMtrAdithI jhera utArI nAkhyA pachI pharI Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e jherarUpa thatuM nathI, "zatrune beDIthI bAMdhI, pachI e pharI zatrurUpa thata nathI, evuM zatru to ekalA A sAkSara prophesara kahI zake ! bAkI jheramAM tevuM kahI zakAya . (6)satra bIjAnA TIppaNamAM -TIkAkAre lIdhelA dhUne badale raghura zabdane prophesare "taddana judA arthavALo che," ema addhara AkSepa karyo. vastutaH e bIje ya Ave che. vaLI, rIlanuM aikaya paNa gaNAya che (7) tigicchA satya no no artha cikitsAzAstra eTale vADhakApanuM zastra karI vidvattAnuM pradarzana karavAmAM che eTaluM jovuM cUkyA ke A vize paNa AjJAnuM che AjJA eTale jinaAgama. ene zastra nahi, paNa zAstra kahevuM ucita che, jemAM karmavyAdhinI cikitsA upadezI che (8) gujaLarvranI AgaLa "sana umeravAnuM sUcavatAM che e , na samajyA ke lekaviruddhane je taje che te vartamAnamAM anukaMpAvALo banIne nahi, hitu ahiMsAdi vrato lIdhA hoIne anuka pAvALo pUrvethI ja banI cUkyo che tethI" "sa' to vartamAnakALa sUcave che, to pachI je vartamAnamAM anukaMpAvALA banato hoya to vrata lIdhelA bhUtakALamAM anukapA kyA rahI? mATe che. te ne adhyAhAra khoTo che (9) "nAniramAM nA ane uttara ema padaccheda samajI che bhUla kADhatA pahelA samajavu ghaTe ke A samartha zAstrapitA to sa dhi karIne lakhe che, tethI ta+nihva=nira e ja bhAva che nahitara niSedha mATe kaI sthAne "nA" pada na lakhanAra graMthakAra ahi kema lakhe ? (10) sUtra trIjAnA TippaNamAM- safhattamAM "upadhi eTale ke mAyA levI che, tyA "upAdhi" eTale ke sAMsArika Asakita e che ne no artha egya nathI kemake ema keI mumukSu sAsArika AsaktivALA bane, tethI kAMI mohAMdha mAbApa rajA Ape, e na bane e te nimittotiSa kathana vagere kAI Ubhu kare, ane tethI pelA rajA Ape to Ape, evo sa bhava che vaLI ahiM kaaif zabda paNa nathI, kita va zabda che Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara (11) "ava nA'mAM "nAyane artha nyAya e khoTo artha che karyo che kemake "ajAgalastananyAya, ardhajaratIya nyAya vagere prasiddha nyAyAmAM bhagavAna Iha' e nyAya nathI Avato tethI 'nA'no artha jJAta=daSTAMta e ja barAbara che. evo artha laIne to Akhu jJAtAdhyayana che, "nAya che te "dAMtanAM adhyayana artha mAM che, paNa nahi ke "nyAnuM adhyayana e arthamAM (12) " rAjima ke kAlane artha mRtyu le che te khoTo che kemake ahI e sucavavuM che ke "mAtApitA hajI kALane sahe evA che arthAta Ave evA che, evuM vyavahArathI lAge che te daramiyAna je auSadha lAvIne Apu, to e bacI javA saMbhava che." have "mRtyu sahita che, evo artha karavAthI to UlaTu ema thAya, ke davA lAvuM to ya marI javAnA che, mATe emane choDIne aiSadha levA javAmAM ya zI vizeSatA rahI ? auSadha levA jAya paNa e hajI kALa kADhe tema na hoya to zuM kAmanuM ? tethI "kolasahANi kahyuM aidhi lAvI bacAvavAnI dhagazavALAne e vicAravAnuM kyAthI hoya ke mAbApa aMte to maravAnA che ? bIju 'sahane artha "sahita karyo te ya khoTe e artha mATe to aman evu pada rAkhyuM hota, nahi ke 4ttaji nizALane saMskRta vidyAthI paNa ATaluM to jANato hoya che, tyAre phalAsIkala liTarecaranA A vidvAne kema vicAra na karyo ? uparAMta emaNe "vacAro pada paNa Udhu lagADI ema artha karyo ke "maraNa to vyavahArathI che, paNa nizcayathI nahi" eno sAro bhAva e che ke vyavahArathI (sthiti jotAM lAge che ke e kAlasaha che, arthAta keTalAka kALa kADhe tema lAge che. kemake TIkAmAM lakhyuM che ke "tharIvanamA -nizcatatu " vyavahArathI jIvavuM saMbhave che, paNa nizcayathI na kahI zakAya ke eTaluM AyuSya che ja kAlapadane AyuSyakALane badale maraNa evo UMdho artha pro, lIdhe, tethI pachI keTalA ya bIjA khoTA arthanI kalpanAmAM UtaravuM paDayuM ahiM tathA jIvanasa bhavAtane artha "maraNa sabhave che, paNa Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizcayathI maraNa nathI saMbhavatu, evo artha to prova karI zake ! nyAyavArtikamAM "vicArasahatva" zabda Ave cheAyurveda zAstramAM vanaspati mATe "kAlasaha" "akAlasaha" kahe che (13) zulapAkSikanI vicAraNAmA cakalAnI kalpanA paNa asthAne che kemake zulapAkSikamAM zuklapakSa eTale zuklamata arthAta kriyAvAda (astitvavAda) levAno che. eTale ke AtmA-karma-mokSa vagerenA astitvane yathAsthita. mAne te kriyAvAdI, suphalapAlika gaNAya ane e na mAne te nAstitvavAdI, vainayikavAdI vagere akriyAvAdI, te kRSNapAkSika gaNAya A jaina AgamanI mAnyatA che (juo zrI yaza vi. kRta dharmaparIkSA , AmA kamasara teja vadhavA ghaTavA rUpa canA zuklapakSa kRSNapakSa jevI kalpanA sa gata nathI nahitara kRSNa sadA vadhAre plAna thato jAya ! (14) "vibhApA mA nuM navuM avataraNa dvibhASA e asa gata che "jJAne bhale prAkRtamA "vA Adeza thAya, paNa "ddhine to "su"ja Adeza thAya che jema ke vinu duviha thAya, paNa vivihaM nahi diguNanuM "viguNa nahi paNa duguNa thAya. dIpanuM "vIva' nahi, paNa dIva' thAya che tema ahi paNa miir levuM hota to dubhAvA kahe, nahi ke vibhAsA vibhAsAne artha to vibhApA ja thAya (15) "supautAvasmaya'nA arthamA pra sAmAyikAdi cha avazyaka le che, te khoTuM che kemake sAmAyikAdino sAro abhyAsa to pratrajyA lIdhA pachI karaze ke ahi to Avazyaka tarIke lokettara pravajyA-dharma svIkAravA mATe sArI rIte jela sAdhunuM dhAraNa vagere je avakhya kartavya, te levAnA che. bIju e, ke e mATe to "suabhyatha" jevuM kAIka kaheta ahi supautta' kahyuM che, te che kema bhUle che ? Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 (16) sutra cothAmAM "upAya e upeya (kAryane sAdhaka ja heya che, nahitara atiprasa ga Ave enI samajutInA TIpaNamAM je If Anything else can fruitully function for them...4017 lakhyuM, eTale ke, A upAyane badale bIjA keIthI kArya nIpaje, to AvA kAryakAraNabhAvane niyama bhAge" vagere lakhyuM, te sUtrakAranA Azaya sAthe tadana asaMgata che graMthakArane bIjAthI je kArya sIjhe,' evuM nathI kahevuM, paNa ema kahevuM che ke "A upAyathI paNa kArya na sIjhavA chatA jo e kAraNa tarIke gaNAya, te pachI je trAhita bIjAothI prastuta kArya nathI sIjhatA, e paNa prastuta pratye kAraNa tarIke gaNAvAne prasa ga kema na Ubho thAya ? AnuM nAma atiprasaMga" AnA badale che jene upAya tarIke na kahI zahya e paNa je kArya sAdhe, to game te anya paNa kema kArya na sAdhe ? atiprasaga che evuM asa gata je kahe che, te "aprasa ga-aniprasa ga (avyApti-ativyApti)nuM ajJAna sUcave che ethI ja lAge che ke TIkAnI vyavahAra-viccheda ane nizcayamata vagere keTalIka tAtvika vAta na samajavAthI emaNe ThIka ja cacI nathI (17) "niattagahaduoMmAM che vadhAre ThIka artha tarIke gRhaduHkhathI , eTale sa sAra-dukhathI nivRtta evo karavA jatA e bhUlyA ke prAkRtamAM gRhanu ha ke giha' thAya ahiM te gaha' zabda che temA je "ga" sa yukta che, te sayukta akSara "grIne sUcave che tethI TIkAkAra maharSie kareluM nivRttAgraha-duHkha ( nivRttAtraphula, nivRtta+ 36 8 ) evu ja avataraNa sAcu che (18) Ayata" zabda "mokSa" arthamAM cAlu sAhityamAM nathI vAparele, ema kahI pro zuM kahevA mAge che? jenomAM "Ayata zabda mokSa arthamAM sArI rIte vaparAyelo che, ne te vyutpattisiddha che. (19) "anicAgane artha "durapayoga karyo te yogya nathI hajI dunniyogane e artha thAta ahi to adhikAra arthe yogya che Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -35 (20) "aWheubhA to pre. khUba ja cUkyA kemake kharI rIte A virAdhanA- anArAdhanAnuM prakaraNa e samajI zakyA nathI. A prakaraNanI samaja rahasya sAthe A vivecanagrathamA vistArathI ApavAmAM AvI che e parathI samajAze ke sUtrakAra be vibhAga kare che, eka mArgolla ghI ane bIjo mArgagAmI emAM mArgagAmIne paNa khalanA (virAdhanA) na ja saMbhave ema nahi, sa bhAve kharI kemake e chaghastha che paNa enI khalanA anartha hetu nahi paNa "a hetu" ISTano hetu hoya che, kemake eNe bhAga tAzka cekasa prayANa Ara byu che. have ahi pro. "arthahetu mA arthano artha "zabdanI samaja' evo kare che, e keTalu badhu behada chekemake mArgola ghIne paNa evo strArtha e prayojana tarIke to hoya che vaLI pro. mUva sUtramAnu "na esA magAmiNa virAhaNA asthamuhA" e azane uparanA phakarAmA lIdhe ane pachI judA phakarAmAM "aWheu lIdhuM, e kevuM ajJAnatAbharyuM ? vastuta : kahevu to e che ke mArgagAmInI virAdhanA to (unmAga jevI) anartha mukhI nathI banatI paNa artha (ISTa mokSa)ne hetu bane che. pro. ne A nahi samajAvAnu kAraNa e che ke ahi "pALe pH dhirig" udezya che ane ra saghaNu" e eka vidheya pada che, tathA "jasthas? e bIju vidheya pada che e udezya-vidheya samajAyA nathI. tethI TippaNamAM "gar virArA mAthI "virAdhanA" evuM khoTu niSedha pada paNa khece che (ra1) vaLI bhagadesaNAe aNubhiniveso ne paNa prebeTa lagAve che anabhinivezano proha samaje che te "sa sAra pratye anAsakti" e artha nathI, para tu "upadezelA mArga pratye anAgraha" evo artha thAya che A na samajavAthI ahi vAkya toDI, pratipatti ane kriyAraMbhane judA pADI tyAM paNa asaMgata artha karyo che. e khyAla bhUlI gayA ke pUrve mArgadarzaka sUtra sAMbhaLI jema unmAgane te pratye thatA duHkha, avajJA ane asvIkAra kahyA che, tema ahiyA apAya (kilaSTa kama )vALA mArgagAmIne anAgraha, svIkAra ke kriyAprAraMbha kahevA che tyAre Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 apAyarahita mArgagAmIne to sUtre kahyA mujabanuM pUrNa vartana ho-- ema kahevuM che. A traNa vibhAganA ajJAnane lIdhe apAyano artha nizcaya levAnI paNa bhUla proDa karyA vinA rahyA nathI. jethI to bIjA ane trIjA vibhAgamAM taddana asaMgati thAya TUMkamAM A prakaraNane paNa preo samajI zakyA nathI chatAM pUrNa samajelA TIkAkAra maharSi karatAM vadhu vidvatA dekhADavAno hAsyAspada prayAsa karyo che, (22) parijJAno artha phakta "jANa mATe siddhAtanuM jJAna" e proha karyo te khare che kemake evuM bhAna to abhavyane paNa hoya che, paraMtu tene parijhA nathI mAnI jJaparijJA eTale siddhAMtanuM zraddhAyukta jJAna eTale ke pAlananA dhyeya mATenuM jJAna te samyagdaSTi bhava"ne ja heya che parijJAno A artha zrI AcArAMga vagere sutro ane enI vRttiomAM spaSTa che (23) asthira-sthira be jAtanA dvIpa-dIpanA prasagamAM TIkAmAM maghA nA vize satyagiAn je lakhyuM teno artha spaSTa che ke "dIpa-dIpa banemA je pahelo asthira prakAra te akSepaNa arthAta vilaMba vinA (tarata ja ) ISTa mokSanI siddhi mATe nathI banato, kemake vinAzI che" ahiM che. "umatrAdyonAkSepaNa" ema vacamAM avagraha kalpIne "anAkSepaNa" pada lagAvI arthanI vimAsaNamA ane bhramamAM paDyA ! (24) bAra-prapanna padamA, "pada dhAtu gati arthamAM hovAthI ane paravaDAuitrapure hai vyA. munnanA anusAre pratyaya kartAmAM AvavAthI, kartaribhUtakRdaMta che paNa che. AnA ajJAnathI karmaNi bhUtakRdaMta samajI prapananuM prapannavAna karavA zIkhave che !! (25) "tattawg' bhA tatatavane sthAne tatpatvanI bhalAmaNa karavA jatA bhUlyA, ane viruddha hetu Ubho karyo kemake A pada to pUrve batAvela bIjI apUrNa kriyAonI asa pUrNatAmA hetudarzaka che. jyAre tatpanu khaDana e to ulaTuM asa pUrNatAne viruddha paDe tyAre Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 37 TIkAkAre lakhyA mujaba "tatatattvanuM eTale ke bhogakriyAnA zuddha Ana dadAyI ravarUpanuM je sa phalezAdijanya khaDana,' e kriyAnI asa pUrNatAmAM hetu banI zake A na samajavAthI prophesare mULa graMthamAM paNa hetudarzaka A padane pUrvathI chuTuM pADI navA phakarAmAM mUkavAnI bhUla karI che temaja pUrvokta asa pUrNatAnA hetune ya taddana vIsarI javAnI bhUla karI ! - (26) "sAkhyadarzananA prakRti-puruSa matane jainadarzananA karma AbhA mata sAthe nikaTa meLa che," evuM lakhanAra pro. e bhUle che ke be vacce mahAna atara che sALyo puruSane kuTasthanitya, abaddha, amukta, ajJAna, asukhI mAne che jeno AtmAne pariNAmI, baddhamukta, ana tajJAnI, anaMta sukhI mAne che. sAkho prakRtine jagatanuM upAdAna kahe che "prakRtino pariNAma e ja pacabhUta, ane indriyo vagere jagata," ema e kahe che tyAre jene jagatanI vividha racanAomAM karmane mAtra nimitta kAraNa mAne che, bAkI jagatanuM kalevara to judA judA dravyonuM baneluM kahe che sApe jaDa prakRtinA pariNAmamAM jJAna, IcchA, vagere dharmo mAne che tyAre jene jaDa karmanA AvA dharmo nathI mAnatA, sAMkhe sadA zuddha mukta puruSaneya mekSa puruSArtha jarUrI mAne che jene baddha AtmAne ja e jarUrI, muktane nahi ema kahe che ke mahAna taphAvata ! (27) dikSAnA prasa ganA sUtrone pro. gUDha ane gucavaNabharyA mAnI ene spaSTa na samajI zake, e to ThIka, paNa TIkAkAra maharSineya potAnI samajaNa mATe sahAya na karI zakavAnu, arthAta na samajI zakavAnuM kahe, e ajJAna bacu bApane ajJAna kahe, enA jevuM che. TIkAkAre kevI sarasa spaSTatA karI che, e AgaLa vivecana - thanA pRSThamAM juo (28) = apjIDaguvAra no artha spaSTa che sa sAra sata che eno sarvathA uccheda je thaI zake, to taddana asat sa sAranI utpatti ya na thaI zake evu nahi, arthAta thaI zake. je sane sarvathA vinAza Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 thaI zake, te asatanI utpatti ya kema na thAya ? A artha cho na samajI zakyA, tethI emaNe "7 phudana 3iAra ema be padaccheda karyo ane "saMsAranA vinAzathI mokSa utpanna nahi thaI zake evo artha karyo e pro no keTalo karuNa abodha ! (29) " "ra a vAra . rUri ne ema lagADavA dhArU chu " evu kahetA pronI khyAla bAra e lAge che, ke TheTha "ra jAnA vidi'thI mAMDIne praznottarI ja zarU thAya che. juo A vivecana graMtha. tyAM mAtra ahI ja "ti ? zuM kAmanuM? (30) pro. "nirAdhAnvaya kRto niyogena ItyAdi khAsa spaSTa karavA yogya sthaLo na samajI zakavAthI carcavu cheDI de che. e emane mATe bhAbharyuM banyuM che evuM je sarvatra karyuM hota to vadhu zebhAbharyuM sthAna (31) "rAcA:tra jJAta ahI bhavyanI anaMta sa khyA samajAvavA traNe kALanA AThame ane te pahelA samaye avibhAjya sUmakALIne dachAta tarIke lIdhA che. pro. A jinAgama-prasiddha vAna paNa na samajyA. tethI TIkA karatA sAro artha banAvavA "samayAna " pada kalpI, " mAtrathakI" evo artha karavA gayA che. tethI te jJAna eTale dAna te karyuM, e kahevuM rahI gayuM. e na samajyA jJAnam eTale jANelu che e artha paNa saMgata nathI kemake samayAnI pUrve "zuti" pada nathI (3ra) abhavya karatAM mekSa kadI na javAvALA bhavyamA zo taphAvata ? enA samAdhAna mATe 2 mA gAThALu kApaDa ane paDI raheluM zuda vega kASTha ene dana tarIke lIyA che paNa che. e na samajavAthI samAdhAna tarIke tyA lakhe che ke ghara cagya kASTha pratimA banyA vinAnA rahe che! (33) a te jinAjJA kene Apavo nA prasaganA che. je kahe che ke ayogyane dIkSA na ApavAmAM anu dina che te kathana tadana adhuru che kemake ahiM to dIla ja nahi para tu kaMI paNa jinAjJA ayogyane na ApavAnuM pharamAna che Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' 39 (34) khIjI sakhyAbaMdha bhUle A pre ntaryA kare che tene sahaja namune jue : (ka) sUtra pahelAmA ja cAra tAttvika bhUlA che:-LAkamala nAna mA anAdi eveA sayAga levAnA che, tyAre pre. anAdi karma kahe che te khAtu che jainamate koi ka anAdinA che ja nahi. paNa AtmAmA karmInA sabdha eTale karmavALApaNu anAdinu che 2 (kha) 'Tu brAjIva thI'nA artha du.kha tarapha dore che lakhyA e khATA che, kemake e arthatA khIjA du:lajamA AvI jAya che tethI trIjI vAta kaI ! sAce| a'du khanI para parA (Series) calAve che eve che. kemake 'anubaM dha b dhI pachI badha,' sa sAra ekavAra du.khAtpAdaka pachI paNa du:khAtpAdaka che peAtAnA aMgrejI bhASA (ga) 'tarasa vivAnannAdAni'mA vipAka tathAbhavyAdine kahyo che, pazu preA 'pApakarmonA' vipAka le che, te khAyu che kemake pApaka enI sthiti pUrNa thatA svata. pAke che vaLI ahi batAvela catuHzaraNagamanAdi sAdhane ene pakavI zake nahi tathA tanna e eva mA che (2) 'saMzihera' eTale saphleza e jinAgama prasiddha zabda che, ene a kaSAyanI tIvratA thAya che pre. tene dukha evA che, te khAya che kemake mAtra du khamA ja nahi, sukhamA ya je gussA, abhimAna, mAyA, tRSNA vagerenI tIvratA sa bhave che, saleza che 4 tsu a kare ghaNIvAra te paNa anuttara (Da) khIjA kakarAmAM anuttaravuMthaNuMmArthI sarva zreSTha evA, puNya sabhAra eTale puNyanA prAgmAra, je nAmakarmAdi, te levAnu che te zrI arihata prabhunI ja khAsa che te na samajI pre. sAmAnyathI sarvazreSTha puNyAnA samUha le AmA puNyane a guNa karyA te paNa khoTA che ana ta (ca) trIjA phakarAmA kevaLajJAnanA artha sarva viSayanuM jJAna jJAna'evA thAya che enI jagyAe pre. khAmI vinAnu jJAna evA eTale tIrthA kara vizeSatA che. vaLI Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 artha lakhe che, te artha samaja vinAno che (cha) bIjuM kRtakRtyamAM kRtyano artha chepharajo kare che, paNa te khoTuM che. kemake karaje purI karelI hoya chatA potAnI apUrNa sthitine pUrNa karavAnuM kAma jayAM sudhI UbhuM rahe che, tyAM sudhI mokSa nathI. mATe kRtyano artha dareka kArya evo levAno che kRtakRtya eTale have jene kAI ja karavAnuM rahetuM nathI te (aa cothA phakarAmA sAdhune paropakAra-nirata kahyA eno artha che bIjAne madada karanArA evuM kahe che, tene badale zreSTha upakAra karanArA (Benevolent) kahevA jaI e sAdhuo gRhasthane to madada karanAra nahi, paNa upakAra karanArA kahevAya che A te sAmAnya bhUlanuM digdarzana che, paNa nA A bhASAMtaramAM AgaLa upara to ghaNI asahya aneka gabhIra bhUle che, jene ahI sa mArjavAno avakAza nathI paNa te bhUle A vivecana-pra tha parathI samajI zakAze vidvata zaraNya zrI haribhasUrIzvarajI mahArAjanA lekhamAM bhUlo kADhavA jatA, ke emanA karatAM sAre artha batAvavA jatAM prophesare pote karelI sakhyAba dha bhUlanuM ane bhApAtaramA karela anekAneka tAtvika khAmIonu mukhya kAraNa te emane gurUgamane abhAva lAge che A 5 casUtrakamAM batAvela avazya kartavya gurunI nizrA vinA kevaLa bhASAjJAnathI ke Idhara-udharanA pAnA-prastAvanAo uthalAvI javAthI gabhIra jinAgamonA sAcA artha samajAI jAya; e mAnavu mithyA che, ayukta che. gItArtha guruonA mArgadarzana vinA vAcA ke kalama upADavAnuM pariNAma keTalu kaTu Ave che, te upara batAvyuM che je kelejanA vidyAthao vAstava tridAna sAdhuonA saMsargamAM nathI AvatA, te AvA prophesaranA lekhathI kevI vidyA pAme e paNa samajAya evuM che evI vidyA para bI e, ema-e; pI eca DI nA vaibhavI biruda ApatAM pahelA ane evA pustakane pAThaya pustaka banAvavA pUrve yunivarsiTie Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 pUratI tapAsa kanvI ghaTe kolejIyaneAe paNa A uparathI sadvidyA mATe khUba sAA rahevu Te prAte, melanA AdarzavAlA A mAtrane svAdhyAya mATe, tathA bhavyatvanA paripAka mATe A zrI 5casUtrazAstra ati Avazyaka che, Ane rAja svAdhyAya karavA joI e jethI sAceA meAkSAdhikAra prApta thAya AnA nirupaNA ghaNA maulika ane vyApaka che jema dravyAnuyAgamAM tatvArthAdhigama, tema caNukarAyAgamA AgamA pachI pAMcasUtra mUla AdhArastha bha tarIke lAge che. pacasUtrane AdhAra AgamA che vidhivAdane A sakSiptasagraha grantha nididhyAsana mATe paNa parama upakAraka che Ane vivecana grantha paNa ghaNA padArthAne apazabdamA sagrahe che tethI khUba sthiratApUrvaka pratyeka zabda, pratyeka vAkaya ane pratyeka prakaraNu punaH punaH mananIya che chApele gratha jotA presadoSa! thaI gayA dekhAya che temAnA mukhyanu zuddhipatraka mUkyu che, te parathI zeAdhI pachI graMtha vAcavA bhalAmaNa che muktidvAra, lI kRpAkSIrAdhi gurudeva dazA meravADa seAsAyaTI siddhAMtamahAdadhi pU. AcArya deveza vijayapremasUrIzvarajInA vinayANu bhAnuvijaya amadAvAda. AsA suda 3 visa 2022 samA t Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ucca prakAzanA paMthe -viSayAnukrama viSaya pAnuM ! viSaya pAnuM. AtmavikRti-adhikAra-prakAza 1 | SaMgAramardaka dharmamAM pAca satranI oLakha 4 malinAzaya 70 sa-satya-sudara zrIkRSNa samyatva-ArAdhakamAvA 71 bhagavAna zrI AdinAtha 7 sAnuba dha kSayopazama-upAya 7ra sUtrakrama sahetuka : bIjadhAna 11 nadamaNiyAra-priyamitracakI 74 paribhAvanA-jIvane sahaja zuM ? 16 sUtra--1 pravacanasAra zu ? jJAna-kriyA 20 vItarAganamana-bhAvamahattva nirjI jasabIjakriyA 22 : 4 vizeSaNonI sArthakatA 79 bhavAbhinaMdInA 8 durguNa rAga e hepathI prabaLa 35 sutA-parvana-nArada 25 hetue 81 bharati-mammaNa bAlaca 32 mehanI vizeSa bhayAnakatA 87 dInatA-kaMDarIka ariha ta zuM zuM prakAze ? 93 mAtsarya-sihaguphAvAsI sarva vacana zravaNanI rIta 94 Sbhaya-tijorImAM zeTha maryA zaThatA cakAtane nokara anAdi chava-bhava-karma yoga 98 ajJanA-mUDha paDita 56. sa sAranuM svarUpa duHkharUpa 100 niSphaLAra sa gatanA upAsanAnA agaaucityaavyavahArarAzi-vyavahArarAzi- sAtatya-vidhisatkAra 103 kRpala-garamAvana-bhavyatva tathAbhavyatva--vipAka-sAdhana 107 pAsaporTa 64 4 zaraNa svIkAra-sulasA 110 sahajamalahAsalakSaNa arihaMta paramatrika4 cogadaSTi 67 nAtha Adi 117 yathApravRttakaraNa-gra vibheda siddha kahInajarAmaraNaAdi 121 5 cagabIja 69 | sAdhu prazAta ga bhIrAzaya Adi 1 417 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAnuM aImuttAmuni ! 143 43 viSaya pAnuM | viSaya kezI gaNadha-pradezI 128 | kumArapALa-akabara dharma surAsumanuja-pUjita nIlu-dhana jaya 177 Adi 13ra | paramArtha kAritA-rAjuzeTha dharma sakala kalyANa hetu vijaya-maNikAta 179 kumArapALa-devabodhi (2) dharmaguNonI duSkaratAdihemaca dasUri 135 va kaLa 181 duSkRtaga-daDhaprahArI 138 (3) vidhi-bhAvasahita daprahArI ! jIvanamota thAya, svIkAra 185 pApamAna kyA che? 140 . (4) tapAlana-Aga - micchAmi dukkaDamA para grahaNAdi 187 vikAsamArga- AgamathI bhAvita eTale 189 (5) jinAjJA mAtra-jaLazAstra 190 hitazikSAdina praNidhAna 147 ! haribhadakepa InDanA prArthanAbaLa-citArAnI putrI 149 tApasa-sa yati 192 sukRta Asevana vrata uparAta zAstrazravaNa kema ? 194 ahaMdahinA sukRto 153 jIvanI udhAI unnatinA 5 sAdhanA-a 15 (6) akalyANamitra-tyAga 197 6 prArthanA-pArasa : nAgaketu 1ra 6*na damaNiyA--marIci- bhagavastrArthanA 164 yavane-jinadAsa prathama satra pAThanu kaLa 167 ! (7) kaviruddha-tyAga 2 02 Aza sA niyANuM nathI - | dhaDAma pAzerI sarakAvI 205 tripuTha brahmadata171 lokasa kaleza TALavA 207 sUtra-2 sAdhudharmanI paribhAvanA (8) kalyANamitra-ga (1) dharmaguNonI sahaja madanarekhA 210 sudaratAdi 173 sevana, a dha Adi 4 dAte 213 haribaLa-helAzeTha sudarzana 175 gAvidapatnI-guNasenadharmanI anugAmitA kabala za bala-mahAbaLa paropakAritA 176 ! nAgaketu 214 - - 196 - 199 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 pAnuM viSaya pAnuM ! viSaya (8) dharmaguNa-yogya sUtra-3 pravrajyAgrahaNavidhi AcAra vedya 19 ! (1) parapIDA vinA prayatna ra5 (9) azudvavyApAra-tyAga 21 } (2-6) mAtApitAne pratimAnasika azuddhio bodha jIvana sukRtathI saMkaLavajubAhu ra22 samudAyakRta karma-5 khImeLe - vAcika azuddhinaNada samudaratna-dharma jahAjamAnA putra rara7 durgatibhavo kevA ? taNa- kAyika azuddhio durlabha-siddhi kevI ra sa sAra kenTrAkaTara 232 kevo ? ra76 (10) lAbhAcita dhanamegAdi 235 (7) anugrahayAcanA-ucinakaraNara01 (11) parivArane anya nA5 238 (8)apratibodhe niha-ci tA 292 bhamava-ba vahetu lalitAMgadeva (9) anujJA na maLe mAyA 296 suredatta-AkumAra 240 (10) "asthAna glAna aupadhArthe (11) AtmanirIkSaNa tyAga daSTAMta ra99 dividhamUDa--a garSi (11) ema mAbApane dhana Adi baDizAmiSa 247 tyajIne dIlA 301 (13) bhAvama gaLa siddha tyAga e atyAga kema? 304 AcAra 249 bharudevA-hemacaMdra-vajIsvAmI 307 (14) dharma agarikA 252 (12) duSpanikArya mAtApitA 308 A ke kevo kALa 2 253 (13) dIkSA graha gunA ane 310 (15) viSaya ne mRtyu para citana 263 gurunI AvazyaktAnA 8 hetu 312 SjanakarAjA videhI 267 pratrajyA eTale 314 (16) dharmapadha para citana 268 ! (14) jinAjJA avirAdhya 315 (17) dharma-tatrakAzakodine sUtra-4 pravrajyaparipAlana namana 270 (1 vidhikaLa sakriyA Adi 317 (18) dharmapraNidhAnAdi 271 ! cagAvacaka-kriyAvaMcaka 318 244 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya bhAvavizuddhinA bAdhaka cittamAlinyanA prakAra mahAsattva abhrAntatA viparyAsanA aneka prakAra meghakumAra nizcaya-vyavahArathI gunA devamA kakSAbheda (2) samabhAvagrastyAga vajraravAmI-kha dhakamuni yAnuM 320 321 321 223 326 agraha-AgrahagrahatyAga OMjamAli-cavarAjapi 320 zikSAgrahaNu 335 336 337 41 uttarAdhyayanamuni 340 3 graha-parigraha--pUrvagraha yuddhaha 343 343 prazamasukha (3) gacchavAsa-gurupratibaddha 345 bhUtA darzI--tattva--matattva vaizrava -vAlI 349 351 (4) zuSAdi--tattvAgrahamatravata adhyayana buddhinA 8 guc tattvAbhiniveza jarUrI munnA vyayana-addalakSya (5) samyag niyeAga (6) anArAdhanAyuktaArAdhanAyuktane mArgadezanA 360 para 353 354 356 358 viSaya virAdhA chatAM dezanAnI pAnu sArI asara 364 (7) sApAya--nirAya sAdhaka 366 bALacAritra-pravacanamAtA 368 samitiguptinA dAta :- OdeDakI rakSaka muni Dha Dha!-- valkalacArI-dhana ruci-kumAra metAraja-gajasukumALa 369 (8) AzvAsadIpa-prakAzadIpa 373 cAritradrIpa-jJAnadIpa zuM kare? 376 (9) navyajIvananA 9 upAya 380 kSAyikamA javA zu kare ? 384 (10)asa bhrama-anutsuka 3 rIte 386 asa sakta asapatna ArAdhanA 387 (11) uttarAttara yAgasiddhi vizeAdhata 389 (12) zarIroga cikitsA dRSTAMta 393 (12) ka rAga--cikitsA cAritrArAgya vRddhi 396 tRSAparisahI bALamuni 402 (13) gurubahumAnathI. parma guru~sa yeAga 404 asa gabhakti 406 abahumAnIkriyA kulaTA-upavAsa jha 2 408 gurubhakSumAna 4 kalyA yudhAma (14) prajJA-bhAva-pariNAma 410 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya cAritrInI 12 mAsamA vadhatI pAnu tejaleyA 412 41 anAdikRSNa maTI gula thavA (15) lAsanA tyAga-- pratisrotagamana 416 (16) cAstrikA cabhava sAna 419 (17) samyajJAna-kriyA pravartaka bhAva 422 sasAdhanAnA vidyAbhAva kema ? 425 427 429 (18) sakiyAnu phaLa dvividha pA pArtha sAdhakanI vizeSatA sama tabhadra--prabiMdhAnAdi hetu 433 (19) vadhatA sa vega--caramabhava 435 432 sUtra-5 prajA phaLa (1) metasvarUpa meAkSe padyAtA jJAne sakriya sa sAranI 9 vika aNuA (2) asAyeAgika sthitinu 439 kema nahi ? 440 441 vahasya 443 AkAza-siddhane sayeAga nahi 446 (3) siddhasukhanu dRSTAna 450 (4) bhAvazatru Adi 452 siddhasukha ana ta zAthI ? kAga anicchAnI icchAnuM mahattva 453 bhAvazatrukSaya Adizo ja zreSTha sukha 454 46 viSaya pAnu (5) tathAbhavyatva vicitra kema 456 (6) anekAnavAdathI 8 tattvamyavasthA 58 aLadanI mukti nahi 40 461 42 (7) a pIne dha m ? anAdi b dha-pravAha (8) anAdi karmayoga nAsa kema ? 464 dikSA'nA yAMmata asat 465 (9) -mokSa e pariNAma vize auDane nirAdhAranA ananvayApatti 401 47 4 18 483 niyeAgathI svabhAva meAkSa age dAnikamateA (10 siddhAnu mukha-sthAna-gati 484 (11) bhavyAnA kadI uccheda nahi 487 bhavyajAtibhavya-abhavya 489 (12) vyavahAra e tattvAga 492 (13) nAnA samatabha 487 apuna dhaka, mArgAbhimukha, mArgapatita 499 500 pariNatijJAna AjJApriyatA-aucitya savega 501 (14) jinAjJA apAtrane na devAmA karuNA paMcatra mULa 503 507 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhipatraka 2 . 191 11711 I pRSTa pera-paMkti azuddha zuddha | pRSTha perA-paMkti azuddha zuddha 3-2 varAgya vairAgya 117 1-6 zaraNe zaraNa 32 1-1 ba bIje 119 1-8 AkarSavA AvA 1-7 mahattva mahattA 123 a te 3 cetanya caitanya 2-9 graMyaka kaiveyaka 140 1-1 43 3-7 bu buTTa 128 1-18 vItsAhanA 44 1-13 bAda bhavAntaramAM vItsAha, enA bAda bhavAtaramAM 130 3-5 pachI paikI 55 2-3 pibhAe pelAe 132 1-2 zvAsyA rahyA 56 1-12 kRpamAM kRpasamA 138 1- kudama guma 3-10 khaDadhu theTI 144 6-9 thaI zake 57 zake aDadhu moTI 145 3-6 kRtya duSkRtya 147 65 1-9 1-1 gaNa guNA aisA pasA 148 1-2 ra3 putra 69 2 4 vagere vagere dvArA 2-3 mana mane cittaththiratA e 150 4-1 putrInuM putrInuM 3-1 citana - citana 15ra - su karIne su darIne pUjanAdi 172 1-1 tta yAsta -4 have haiye a tti 86 3-6 dvi "dipu" 176 1-1 parikSA parIkSA 95 2-6 jana jinata 1-11 parimANathI 97 2-1 tralokya trailokya parigraha parimANathI 109 2-8 jaIe joIe ! 179 3-13 veSe veze IIIIIIIIIIIII Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 48 pRSTha parA-paMkti azuddha zuddha | pRSTha para-paMti azuddha gu 182 3-15/16 hAya..ho ! 207 2-4 bedhi je bodhine Avya . Avyo 3-9 kITaze le phITaze. bhale 184 1-18 subhatA sulabhatA 1 ga na raMga 184 3-1 2- jJAcAra nAnAcA 2 vihamaNa virasaNa ra-ra Ave daSTAna Ave thulana adanA thUlaga- 224 A te anaimAM aniSTamAM sadattA 226 1-23 abhAvane abhAve mehutta mehuNa 227 1-3 0catri 0caritranu 1852-1 sthUla skUla citana 2-9 karavAnI karavAno 2-13 Abha ALa 10 dAnana, dAna na 230 1-8 cADa cADI 13 raviNama parimANa 3-9 kare, na kare, ne parimANu , 1-ja gaga garva 15 bhaga50 bhogo 50 186 1-10 zrepaka lapaka 260 3-4 AgalI prati AgaLa 187 1-1 bhAna bhAvana vaLI 190 2-1 sArasa 2-20 e pazcika 192 3-7 marI maTI aparigra 193 1-9 piDayAne piDa yAne ra71 5-8 laghu che laghu chu 1-5 fao hisso ra7ra 1-3 nimitti. thayAnuM 198 a te 2 . mitra . mitra nimitta thavAnuM 200 2-11 thI doSothI 280 2-2 samudra samuda 201 2-8 de ! dAmA 287 2-1ra AzAti azAMti 204 2-12 anAdAra anAdara ra93 3-1 10 #Hpa0 206 5-1 : ra93 4-2 pArakA Tag | saMpADijjA 23 2. ji. 255 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha perA-paMkti azuddha zuddha | pRSTha para paMkti - azuddha zuddha ra98 1-1 pazu paNa mAstara 366 3-1, 2 mA. mAru 299 32 taours ago 3 i... vi ja 368 2-5 barA barAbara ghA...vitra 3-4 gopana-gopana satamAM __ 5 saThavitha saMThavia sthApana, asatathI 304 2-5 padANa pahANa 369 1-7 eNanA eSaNAnA 307 16 nI dezanA sAbhaLI 16 10 nA darzane bhAvanAmAM caDI 371 2-6 samarma samartha 310 1=6 eTache eTale 372 19 keLavI kevaLi3ra3 2-2 atIndri 10 A bhAva-)) A bhAvaatIndri ! 380 4-11 zAstrAvana 13 to ene te ene 327 2-9 , kAyama kAyara, zAstravacana 328 2-2 tara tassa 15 kaheza, kaheze" 335 5-12 dezamAM ke. dAmA 6-1 niSiddhane kASTA.. kASThA niSiddhane, 343 1-1 pitamuni pitAmuni 382 3-ra karyA karyA kare 1-3 carcAmAM caryAmAM 384 2-4 sAmagrIthI sAmagrIne 345 6-4 garamA gacchamAM 385 1-13 sonerI sonerI 350 3-7 avava anava 35ra 2-1 bhUtArya bhUtArtha 2-7 yoga yoga ane 953 3-4 kAra 388 1-3 mitu kitu anya ho'pAho' 394 2-7 ghaTa86 varU 358 3-2 vAra sAsa 394 1-7 devapUjAdi vaidyapUjAdi 363 2-1 maggamiNo 396 3-5 ghama ghara maggAgAmiNo visepao visesao . avasara Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha perA-pakti azuddha zuddha | pRSTha perA-paMkti azuddha zuddha 398 1-7 piSa piSavA 420 ra-ra abhaya abhava 9,12 jALa jALuM karara ra-1,4 vidatta...%iAva vize... niva 42 2- A paNa A pANI ! 428 13 maNI ..rahIta maNi. . 404 3-4 40 (2) 40 (2) rahita 5 -1 tajaNu tayaNu 430 3-4 bhavaduHkha- bhAvaduHkha408 2-1 bahulAna bahumAna 7 bAkI che, che bAkI prAtabadha pratibaMdha 431 3-4 samyakatva samyaktva - 6 guru-e- guru- 434 1-4 pratibaddha pratibuddha 409 2-11 bahumAnane bahumAne | mana zamana ane pa-3 ho, ..chI kahe,...pachI 435 3-0 (17) (10) ja eahaMdu e adda ,, 5-7 upastha kurajI 441 1-17 adale badale karma pIDita 410 3-0 prajJA-bhAva (14) prajJA 443 4-2 aphala aphalaM bhAva 411 2-5 sAdI sAthe ! 446 2-2 vitare 812 1-11 bhAva- -bhAva miNa bhiNNa 2-10 sAdharma saudharma 3 -3 nayI nathI 415 2-14 mATe bhAvI hita- 448 2-2 yAga yoga para parAnA bIjarUpa 449 4-4 Ama AmAM che, hitAnuba dhanA kAraNa 454 1-15 niSkAmanI niSkAmatAnI che mATe 455 1-14 vadhArIne veza dharIne 416 4-4 karma vipAkane karma 463 4-2 karmabadha karmabaMdhavastu vipAkane 464 6-7 pUrva 417 2-11 (ziyArI, hoziyArI , 3-5 mere Namegha 419 2-3 0 mAvA 0 mAvo ! 465 1-8 che che te me pUrvanI Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha parA-yakti azuddha zuddha 5 -ne -darzone dikSA ,, 467 33 jyAre 469 3-3 yeAgana 470 3 7,12 che...kALanA ja che... kALathI 41 4-3 mAmA mAmavA 472 1-4 parivartana 456 4-1 5-1 27 478 1-16 481 6-10 482 4-7 496 a te 497 / tyAre cega 473 1-18 alaga 10 498 2-1 48 a te 5001 5 avasthA parivartana * alaga ya 'nannaya carmaguNa caramakSaNa e lA ekalA pA nizcayanA 0 yuna . yukta 0 vyApI * vyApI siddhyAya nizcayanI 0 vaaAnti... 0 AaAzi . pAmI pALI Adi apuna dha kAdimAM Adi' hRdayayA heyamAM pRSTha perA-pakti azuddha zuddha tuM ane tuM 501 4-9 503 1-1 sarpArA tappa 507 2-2 dukakharU ve dukaDa 3-1 510 7-1 0mAla ejjA dukharve du 0mAlAejA nime ka ici nimmese kahici 520 8 511 7-2 513 1-1 514 5-2 taduvagaraNa tadupagaraNa 514 1 jajAmANe jamANe pikae pippue deg 3-10 7 sahaeNvia (2) sa DaeNvia (2) 4-1 acca nie acca tia 2 517 4-3 5 4 vajha 14 viDie Die . asa ki A ISNe apaNe asaki 518 4-2 0 suMDhALA 03TALA medAne medAno 5-3 d O 'nnaya0 'nantaya0 15 jogayA jAggayA ggadAniru gagadArUni 16 21 tayaNumAha0 tayaNumAha0 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ucca prakAzanA paMthe ' yAne zrI paMcasUtra-vivecana AtmAnI vikRta dazA : AtmA anAdi anaMtakALathI A virATa vizvamAM aviratapaNe paribhramaNa karI rahyo che. A paribhramaNa paNa kevuM duHkhada! enuM potAnuM vizuddha anaMta jJAna-vIrya-sukhAdimaya, sahaja svarUpa dabAI jaI vikRta banelA ene ajJAna-durbaLadukhita viTaMbaNAmaya corAzI lAkha yUniomAM punarapi jananuM punarapi maraNuM karavA svarUpa ! ke jemAM rega-zokadAridraya, ISTaviga-aniSTasaMga, mAna-apamAna-tiraskAra, bhaya ciMtA-saMtApa Adi pIDAone pAra nathI ! aha-mamanA sAcAM sthAna bhUlyA - AtmAnI A vikRti ane paribhramaNa zA kAraNe ? karmanA jabaradasta baMdhanonI jakaDAmaNanA kAraNe. karma baMdhAvAmAM kAraNabhUta pitAnI ajJAna timiramaya viparyAsa dazA che, avaLI mati che. AtmA pite "ahaM" "manAM sAcA sthAnane bhUlyA che. AtmAne badale mATInI kAyAne Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahaM"--huM mAnI beThe che! jJAnAdi AtmasaMpattine badale kAyAnAM sukha-sagavaDa ane tatsaMbaMdhI jaDa-cetanane "mama-- mArA" kalpI beThe che! A "ahuM "mamanA ayogya sthAnane lIdhe ja jaDa pratye anAsakta rahevAne badale Asaktibharyo rahyo che. pachI jaDanI AsaktimAM jaDahita sAdhavA athe jaDanI dhaMdhamAra pravRtti aviratapaNe karyo jAya emAM zI navAI? Azcarya to e che ke ethI kaparAM dusaha duHkhada phaLamAM anaMtAnaMta kALathI viDaMbAvAM chatAM e aMdhakAra-ceSTAthI hajI thAkyo nathI ! are ! tavAMdhakArane lIdhe hajI emAM kazuM ajugatuM ene lAgatuM nathI ! pachI e ahaM-mamanAM sthApana zAne rada kare? viTaMbaNAmaya karmabaMdhanathI ze mUkAya? tane aMdhakAra : AhAhA ! kevI duHkhada durdazA ! anaMta prakAza ane anaMta sAmarthyane dhaNuM AtmA nijanI anaMta zuddha samRddhi punarvastagata thavAnI ADe ubhelA asat "ahaM-mama" yAne ajJAna ane moha jevA kAramA zatrune ja aMdhakAravaza jyAM kalyANamitra mAnI cheDavA taiyAra na hAya, ulaTuM janmojanma ene ja AdaravAnuM ane tethI enA phaLasvarUpe UMDA aMdhakAramaya pradezamAM viharavAnuM cAlu rAkhe, tyAM ucca prakAzamaya anaMtAnaMta svarUpane kyAMthI pAme ? anAdithI cAlI rahelI avaLI cAle cAlavAnuM sarvathA baMdha karAya te ja anaMta sukhanA dhAmabhUta AtmAnI muktinuM paramapada prApya che. to ja anAdithI ghora timirAdita janmamaraNanI guphA pAra karIne Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ucca prakAzanA ajara amara akhUTa AnaMdamaya svasthAne zAzvata sthiti karI zakAya ema che. mArga aMdhakArane leane avadhi (amaryAdita) satata nirbheLa sukhanI AzA rAkhavI e haLAhaLa jhera khAI jIvavAnI AzA rAkhavA jevuM che. anAdinA viSama viSamaya meha-ajJAnanA rAhe cAlavAmAM dukha, durdazA, parAdhInatA ane viTaMbanAbharyA saMsAramAM dIrgha bhramaNa sivAya bIjuM kAMI jovA na maLe. evI AtmAnI vikRta avasthAno aMta to ja Ave ke AtmA uccaprakAzanA paMthe vaLI jAya. graMthanuM nAma "uca prakAzanA paMthe zAthI? - ucca prakAzano paMtha mahAjJAnI ciraMtana AcArya mahArAje zrI paMcamUtra nAmanA A zAstramAM addabhuta leTine batAvyuM che. enA anusAre je pitAnA jIvanane ghaDe che, jIvana enA AdezanA mArge jIve che, te ucca prakAzanA paMthe cAlI rahyo che ema kahI zakAya. eTalA mATe A bhAvArtha-graMthanuM nAma "ucca prakAzanA paMthe" rAkhavAmAM AvyuM che. paMcasUtranA padapadanA arthanuM zravaNa ciMtana ane AtmapariNamana karatAM karatAM evuM Atara saMvedana thAya che ke jANe kettara rAjamArgo AtmA kUca karI rahyo hoya. paMcatra ajJAnanA paMthethI pAchA vALIne prakAzanA paMthe vicaravAnuM sacoTa digdarzana karAvI AMtaracakSu kholavA priotsAhana Ape che. ' eTale prastuta graMthanuM adhyayana ke svAdhyAya karatAM karatAM AtmAmAM navanavI saMvega vairAgyanI pariNati, AMtaradaSTine Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikAsa ane kartavya-amalane vizvAsa adhikAdhika jAgate jAya che ne? e khAsa tapAsavuM ghaTe. A paMcasUtranI bhASA Agama jevI atimadhura, prauDha ane bhAvavAhI hAI enI racanA keAI prAcIna pUrvadhara maharSie karI hoya ema samajAya che, emAM rahelA viziSTa keTinA bhAve joIne 1444 graMthanA praNetA mahAna zAstrakAra AcArya varya zrI haribhadrasUrIzvarajI maharAje A graMtha upara zabdasaMkSipta ane arthagaMbhIra vyAkhyA lakhelI che. emanA paNa vacane sUtravacana jevA hoIne enAM ya rahA gaMbhIrapaNe ukelavA rahe che. prastuta vivecanano prayatna e mAge eka alpa prayAsa che. paMcasUtra zuM ?: pAMca sUtrano viSaya : A zAstranuM nAma zrI paMcasUtra eTalA mATe che ke, AmAM mukhya pAMca adhikArane lagatA pAMca sUtrane samUha che. adhikAranAM nAma A pramANe che - (1) pApa-pratighAta ane guNabIjAdhAna (2) sAdhudharma-paribhAvanA (3) pravajyA-grahaNa-vidhi (4) prajyA-paripAlana (5) pratrajyA-phaLa. (1) pApa-pratighAta ane guNabIja-AdhAna - * pAMcamA sUtramAM pravajyA eTale ke dIkSAnA phaLa tarIke anaMta avyAbAdha sukhAdimaya AtmAnI siddhi avasthA, Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktaDhazA varNavI che. tyAM meAkSadazA pragaTa karavAmAM sarvaprathama kAraNa tarIke pahelA sUtramAM pApa-pratighAta ane guNamIjAdhAna karavAnI prakriyA matAvI che. ahIM pApapratighAtamAM pApa' eTale azubha anukha dhanA Azrava gamana, athavA azubha anubaMdhavALA karmanA Azrava. anukha dha eTale tevA tevA pApanI paraparA calAve tevI khIja-zakti. evI azubha paraMparA cAle evAM karyAMnuM AtmAmAM Agamana e pApa kahevAya, tene pratighAta eTale viccheda. e eveA ke jethI e anukha dha naSTa thayethI e pApane AtmA parathI adhikAra ja UThI jAya arthAt e pApeAmAM AvatA tIvra mithyAtva, bhavaruci, asad abhiniveza, kAcAveza, vagere pApeA tarapha AtmA prerAya ja nahi, ane tethI AtmA para guNIjane adhikAra sthApita thAya, 'guNukhIja' eTale guNAnu khIja. guNeA' eTale bhAvathI prANAtipAta--viramaNa (hiMsAtyAga) vagere; ke je zrAvakapaNAnA aMze ane sAdhupaNAnA sa pUrNataH guNa che enuM 'khIja' eTale evA mulAyama vipAkavALA karmanuM 'AdhAna'=sthApana, ke jethI tIvra rAga-dveSa-AvezanA sa'kaleza aTakI jaI ne guNanI paraparA cAle, AnuM nAma guNakhIjAdhAna. tene parama AdhAra bhUta pahelA sUtramAM matAvela catuH zaraNu-svIkAra vagere upAye che. e evA sacATa che ke enAthI A pApa-pratighAta ane guNukhIjasthApana thavA dvArA pachInA sUtreAnA vividha padArtha AtmAmAM UbhA thavAnI bhUmikA sarjAya che. (2) sAdhudhanI paribhAvanA :-sAdhu-dhama eTale Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcamahAvrata ane kaSAyApazamarUpa kSamAdi 10 prakAranA cAritradharma,--enI paribhAvanA eTale enI pUrvabhUmikA taiyAra karavA mATe karAtA enA tIvra jhaMkhanAbharyA aNuvratA vagerene abhyAsa. jaina zAstromAM bhAvanA zabdane atha (1) ciMtavana, jhaMkhanA, ane (2) abhyAsa, yAne vAravAranA prayatna thAya che. tethI ahI paribhAvanA e ciMtavana ke jha MkhanA zuSka nahi kintu dilane bhAvita kare evI cAkkasa prayatnavALI ane AtmAnA cAritranA vIllAsane jAgRt karavA tarapha prere evI levAnI che. e mATe khIjA sUtramAM zrAvakanA pAMca aNuvrata uparAMta khIjI anekAneka adbhuta ane ati Avazyaka sAdhanAe matAvI che. S : (3) prayA-grahaNa-vidhi : - eTale ke mumukSue dIkSA yAne saMsAratyAga kaI rIte karavA tenu' vidhAna. A sUtramAM paNu gaMbhIra suMdara prakriyA batAvavAmAM AvI che. (4) pratrayA-paripAlana - AmAM sAdhu-dharmAMnA cAritraguNathI AtmA adhikAdhika bhAvita ne vAsita cAvat e caMdanamAM sugaMdhanI jema AtmAmAM ekaguNa ekarasa kesa ane e mATenA ceAsa prakAranA atyaMta Avazyaka upAyAnuM varNana che, ke je upAye| sAthe cAritradharmAMnI carcAnuM pAlana karavAnuM che. (5) pratrajyA phaLa tarIke cAritra parAkASThAe pahoMcIne sakamanA kSaya pUrvaka Ubhu thatu meAkSaphaLa grAhya che. A sUtramAM mekSa aMgenu adbhuta pratipAdana kareluM che. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkAkArane maMgaLa bloka : namaskAra - zrI paMcasUtra upara vyAkhyAkAra vyAkhyA karatAM maMgaLamAM A zloka lakhe che ke - praNamya paramAtmAnaM mahAvIra jinottamam / sat paJcasUtraka vyAkhyA samAsena vidhIyate // arthAt jinezvara bhagavAna paramAtmA zrI mahAvIradevane namaskAra karIne sata evA paMcasUtranI vyAkhyA saMkSepathI karavAmAM Ave che. paramAtmAne namaskAra rUpI maMgaLa e ISTa zubhakAryanI ADe UbhelA vinnene yAne aMtarAya karmane nAza kare che, mATe zubha kAryanA prAraMbhe te jarUrI che. bhagava-namaskAra suvarNa siddhi ke anya mahAmaMtra karatA paNa mahA kiMmatI che. mATe to kahe che ke ne ke ___ ikkA vi namukkAro. tArei nara' va nAri vaa| mahAvIra prabhune karele eka paNa namaskAra puruSane yA strIne bhavapAra karI de che. namaskAranuM ATaluM utkRSTa keTinuM aciMtya sAmarthya joI kaNa sujJa emAM pramAda kare ? alabata, e namaskAranuM mUlya, namaskAra sarvajJa bhagavAnanI AjJA- svIkArarUpa banI javAthI, ghaNuM vadhI jAya che. jinanI AjJAne svIkAra cAne AtmasAkaraNa jeTaluM UMcuM, teTaluM phaLa UMcuM. Ama je namaskArathI mokSa sudhInuM phaLa maLe che, to bIjI sagati ane acitya siddhio prApta thAya temaja bhayaMkara Apattio TaLe emAM navAI zI ? vacana satuM-satya suMdara - paMcasUtraka eTale pAMca sUtronuM baneluM "paMcasUtra" nAmanuM zAstra. ahIM "sat Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasUtraka' kahIne A zAstrane "sat " : evuM vizeSaNa lagAvyuM. zAstra sat eTale satya ane suMdara. e zAstra satya eTalA mATe che ke enI batAvelI prakriyA je barAbara rIte ArAdhavAmAM Ave to te nizcitapaNe nirvivAda tadukta anaMta sukhamaya mokSane pamADe che. vaLI zAstra suMdara eTalA mATe ke e mekSa mATenI je prakriyA batAve che te mane rama che, suzakya che, ane svahita-sAdhaka sAthe parahita-sAdhaka che. parane leza mAtra paNa pIDAkAraka nathI. svAtmAnuM ahita hoya ke bIjAne pIDAkAraka hoya te te asuMdara prakiyA gaNAya. paMcasUtre batAvelI kSa-prakriyA evI nathI. vicAraka puruSe AvI satya ane suMdara hita-sAdhanA ja pasaMda kare che, ane tene Adara kare che. sarvajJa-asarvajJa-vacananA be dAkhalA - ema to ghaNuM ya mokSanI vAta to kare che. paraMtu te nathI to hatI sarvathA satya, ke nathI enI sAdhanAprakriyA ekAMta suMdara. ahIM sarvajJavacana ane Itara vacananA be dAkhalA laI e. zrIkRSNa-vacana : mekSa ane tenA upAyanI vAta karanAra Itara zAstramAM evuM sAMbhaLavA maLe che ke arjuna kauTumbika jhaghaDAne lIdhe laDavA taiyAra thaye; chatAM yuddha-bhUmipara "jugAramAM gumAveluM rAjya pAchuM levA jatAM, yuddha karIne kuTuMmbio, vidyAgurU tathA anya guNiyala purUSone saMhAra kare paDe che; to e yuddha karavA karatAM zIkha Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAgavI sArI, evI bhAvanA karI! pachI vijayathI labhya rAjya-saMpatti para ema virakta thaIne zastro heThAM mUkI dIdhA! have tene zrIkRSNa taraphathI laDAI mATe ema uttejita karavAmAM Ave che ke "A virAga nathI paNa tArI kAyaratA che! AtmA ajara amara che, "ene huM mAruM chuM" e bhrama yAne abhimAna tuM zA mATe rAkhe che?..." ItyAdi. tethI e uttejita thaI bhayaMkara laDAI laDe che. A vacce khUnakhAra jaMga jAme che. temAM keI mahAna puruSane nAza, bhayaMkara TheSa, ane durgAna tathA viSayatRSNAnAM piSaNa vigere pariNAma nIpaje che! zuM AvA vacane satya ane suMdara ? pAyAmAM mAMDaNI ane antima pariNAma ja A prakAranuM hoya evAM vacanone satya ane suMdara zI rIte kahI zakAya? ene mokSazAstra kema kahI zakAya? kaSAyathI bhUlA paDelA jIvone tathA saMgavaza evAone pakSa karanAra sajajanone mArI nAkhavAmAM maitrI ane karuNAbhAva kyAM rahyo che te te vinAnI mokSa-sAdhanAnI prakriyA satya sthAne yathArtha kema gaNAya? ane e vitarAgatA tathA melane kevI rIte nipajAvI zake? zrI RSabhadeva-vacana : tyAre paMcasUtramAM darzAvela prayoga-vidhinAM camatkAra joIe. bhagavAna RSabhadevanA aThThANu putro, jemane bhagavAne pitAnI saMsArI avasthAmAM alaga alaga rAjya Apela hatA, temanA para moTAbhAI bharate, cakravatapaNuM saMpUrNa karavA mATe pitAnI AjJAmAM AvI javA, nahitara laDAI Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe taiyAra thavA Adeza karyo. aThThANu gusse thaI gayA ane laDI levAnuM dhArIne prabhu pAse bhAratanI anyAyI mAgaNI para phariyAda karavA ane potAne nyAyI pakSavALA tarIke lekhAvavA gayA. te vakhate A vItarAga sarvajJa jagadayALu paramAtmAe emane ke addabhuta bodha Ape ! e kahe- "mahAnubhAva! tame bhUlA kayAM paDyA ? bharatane duzmana samaje che ? duzmana to tamArA aMtaramAM beThelA viSaya-tRSNa ane abhimAna Adi kaSA che. virATa pRthvI para eka nAnakaDA jamInanA TUkaDAnI rAjya-saMpatti para tamane rAga ane "ame enA vyAjabI hakadAra" evuM mamatva abhimAna je na heta, te bharatane duzmana zuM kAma dekhata? bharata e jhuMTavIne tamAro paraloka bagADe ja evo niyama nathI. jyAre A tRSNA arhatva Adi AMtara zatruo te paraloka nizcita bagADe che mATe he naravIro! bahAranA kahevAtA duzmana jevA karatAM aMdaranA bhayaMkara duzmana juo. kaSAyathI ApaNo AtmA anaMta kALathI saLagI rahyo che. evA kaSAnI bhayaMkara Aga bujha. rAjya-lakSmI ane mAna-pAnanA pale paDI anaMtA Atmadhanane kAM gumAvo ? A mahA mUlyavAna ane ati durlabha mAnavabhava viSaya-ghelachAmAM tathA kaSAyanA AvezamAM barabAda karI nAkhI, jAtane ane bIjAne anaMta bhavasAgaramAM DUbADavA mATe nathI, paraMtu Atara zatruo ane junA karmanA baMdhana toDIne anAdi anaMta kALathI cAlI AvelI bhavaparaMparAne kAyamI aMta lAvavA mATe che! anaMta Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna-sukhAdimaya zAzvata muktinAM nijanAM sAmrAjya levA mATe che..." ItyAdi. A samajutInuM sukhada pariNAma e AvyuM ke jyAre pUrvokta prasaMgamAM pahelAM jAte virakta banele e pAchaLanA upadezathI kaSAya ane bhayaMkara hiMsAmagna banyo ne khUnakhAra laDAInI lehInI nadIo vahI! tyAre ahIM jAte kaSAyathI dhamadhamatA AvelA, paNa have upadezathI zAMta ane virakta banI saMsAratyAgI saMyamI sAdhu banyA ! vaLI e sAMbhaLIne bharata doDato AvyA, ane pazcAttApa karatA kSamA mAge che, ne rAjya svataMtrapaNe sukhe bhegavavA vinaMti kare che ! paraMtu A to sAcuM samajIne kharA tyAgI banelA che; temane saMsAra sAthe zI nisbata? e to pitAnA tyAga-mArgamAM ja dRDha rahI AgaLa vadhatAM vadhatAM TheTha kevaLajJAna sudhI pahoMcI jAya che! patyuM. lehInuM eka TIpuM paNa reDAyu nahi! duzmanAvaTa varALanI jema UDI gaI! mitrI ane ane karuNAnA pUra vahyA ! jemA AgaLa jaI aMte bharata paNa kevaLajJAnI banyA! sarvajJavacanathI AvuM sukhada pariNAma nIpajyu! e sarvajJa zrI tIrthakara bhagavAnano ekSaprakriyAno upadeza A "paMcasUtra" -zAstramAM saMgRhIta karAyela che, mATe e satya ane suMdara che. pAMca sUtrane kema sahetuka - have prazna che ke pAMca sUtrane upanyAsa Ama kema ? upanyAsa eTale samI5 nyAsa, arthAt amuka kramavALI racanAnI rajuAta. te ahIM sUtrone A krama kema mUkyo? uttara e che ke A pAMca sUtromAM Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahelA padArtha vastugatyA evI ja rIte eTale ke e ja kramathI , pragaTa thAya che. te A rIte ke pApane pratighAta karyA vinA guNabI jAdhAna thatuM nathI, ane..guNabIjAdhAna thayA vinA vastutaH dharmaguNa uparanA zraddhApariNAmane aMkura phuTato nathI; ane te na thAya to sAdhudharmanI paribhAvanA azakya che. tyAre sAdhudharmanI paribhAvanA na karelAne dIkSA levAnI vidhi AdaravAne haka nathI. Ama dIkSA na lIdhI, to tenA pAlanane prayatna kyAM rahyo? dIkSAnuM pAlana na kare tene dIkSAnuM phaLa mekSa kayAMthI maLe? maLe ja nahi. A krama jALavavAne badale je koI mANasa pAchalA sUtranI vastu dA. ta. sAdhu-dharmanI paribhAvanA agara pravrajyA vagere pahelI ja upADe ane pUrvanAM pagathiyAM na race, to e yatheccha taphaDaMcI kahevAya. emAM kAMI vAstavika guNa nahi, AtmAnI utkrAMti nahi. tethI mokSa siddha na thAya. mATe ahIM kahyuM ke pAMcasUtranA krame ja vastu prApta thAya. A pApapratighAta karIne dharmaguNanAM bIjanuM AdhAna karavAnuM che. ahIM guNa tarIke prANAtipAtavirati Adi che. arthAt jIvahiMsA, asatya vagere deSa-duSka upara saheja aruci, apakSapAta, dveSa, vagere thaIne have ene pratijJAbaddha tyAga thAya te guNa. emAM paNa svargIya sukha vagerenI AzaMsAthI ja A hiMsAdityAga AdarAya, enI kazI kiMmata nahi. e kAMI guNarUpa nathI. emAM to bhautika sukha-siddhi Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 onI ja aMdha tRSNa mukhya rahe che. enA badale, "e hiMsAdi duSka bhavavardhaka che, mokSane aTakAvanAra che, AtmAnI eka adhama siMgha dazA che, ema samajI ene tyAga thAya, guNanI ja zuddha cAhanA seve, e ahiMsAdi guNene Adara thAya, tyAre dharmaguNa pragaTayo kahevAya. bIjA sUtramAM e hiMsAtyAgAdi guNonA svIkAranI vAta che. enA bIjanuM AdhAna vAvetara karavAno upAya ahIM pahelA sUtramAM batAvavAmAM Avyo che. - bIjAdhAna eTale zuM ? keIpaNa dharma ke guNa enuM bIja sthapAyA pachI kramazaH e bIjamAMthI aMkura, nALa, patra vagere utpanna thaIne enA phaLarUpe te te dharma ke guNa prApta thAya che. zrI lalita vistarAmAM AnuM varNana karatAM kahyuM che ke dharmaguNanI prazaMsA e enuM bIja che. arthAt te te dharma--guNa koInAmAM joIne yA upadezamAM sAMbhaLIne manamAM enuM AkarSaNa UbhuM thAya, ane ugAra sarI paDe ke "aho! kevo sarasa dharma-guNakevA sarasa hiMsA-tyAga, ahiMsA, satya! ...." vagere. e dharmaguNanI prazaMsA thaI kahevAya. AgaLa paMra dharmaguNarUpI phaLa prApta. thavAmAM A bIja che. pachI enA para e dharma-guNanI ciMtA arthAta abhilASA, jhaMkhane thAya ke "mane A kyAre male ? male to kevuM sarasa !" evI dharmaguNanI hArdika abhilASA e aMkura tarIke che. pachI e kema prApta thAya, e mATenuM - Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 zAstra-zravaNa karAya, enI prApti mATe upAya jAya, ItyAdi karatAM karatAM jIvanamAM e dharmaguNano svIkAra yAne dharmaguNa. prApta thAya, e bIjanuM phaLa AvyuM kahevAya. A guNabIja kharekhara pApapratighAta karyA pachI ja prApta thAya che. emAM jevI rIte pApapratighAtamAM azubha anubaMdhanA Azrava aTakAvavAmAM Ave che, tevI rIte zubha anubaMdhavALA kama UbhA thAya che. Ama to pratisamaya karmone baMdha cAlu ja che. paraMtu tIvra mithyAtva kaSAyAveza vagere zAMta paDI gayA hovAthI enA sthAne cittamAM zubha bhAva pragaTa thAya che; ane ethI zubha anubaMdha eTale ke zubha karmanI paraMparA cAle evI sthiti UbhI thAya che. ene puNyAnubaMdhI karma kahI zakAya. enA vipAka vakhate AtmAmAM evA tAtra mithyAtva, kaSAyAveza vagere nahi hovAthI dharmaguNanI ruci UbhI thAya che. sArAMza - guNabIjAdhAna karavAnI lAlasA hoya te e prANAtipAta-viramaNa Adi guNanuM pahelAM to AkarSaNa evuM UbhuM karavuM joIe ke jIvanamAM dharmaguNa eja upAdeya lAge, eja kartavya ane hitarUpa lAge, eja prApta karavA cigya lAge, ane hiMsA asatya vagere akartavya samajAya. emAMthI dharmaguNanI e zraddhA UbhI thAya che ke e dharmaguNenI prAptithI ja jIvana dhanya lAge, e dharmaguNe ja sArabhUta lAge. A zraddhArUpa bIja e samyakatva che. emAM mokSanI ruci che, tattvane Agraha che, pariNatijJAna che. A Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 badhuM kyAre Ave ? pApano pratighAta thayA pachI ja. bhavacinuM pApa jAya te ja mokSarUci vagere pragaTe. atattva-mithyAtvanI rUcinuM pApa jAya, to ja tattvanI ruci jAge. saMsArarasikatAnuM pApa jAya, to ja ekSa-rasikatA Ave. viSaya-pratibhAsa jJAna arthAt viSayone sukhabharyA ane Indriyone sukhasAdhana tarIke dekhavuM, e pratibhAsa jJAna jAya, to ja tattva-pariNatine guNa Ave. pariNati eTale viSa enA sAcA svarUpe oLakhAya, haLAhaLa viSasamA samajAya, bhavavRddhi karanArA tarIke hRdayamAM aMkita thAya. evuM ja hiMsA asatyAdi pApa mATe lAge. A thavAthI mithyAtvapApane pratighAta thaIne samyagadarzanarUpI guNabIjanI prApti thAya. A sUtrone padArtha uparathI samaja saheluM che, paraMtu gaMbhIra che. arthAt hadayamAM enI spezanA karavAnuM kArya UMDe. vicAra mAge che. enA sAcA ra tarIke che. A thavAnI prApti pApa-pratighAtathI azubhAnubaMdhane Azrava aTakI javAthI tathA guNabIjAdhAna dvArA zubhAnubaMdhano Azrava UbhuM thavAthI have hRdayamAM hiMsAdi duSkAnA bhAva jAgavAnI pA5sAmagrI aTakI jaIne guNanA bhAva jAgavAnI sAmagrI UbhI thAya che. evI zubha vRtti-pravRttine anukULa sAmagrI bAhyathI mAnavadeha, AryakSetra, pAMca indriya tathA svastha mana, Arogya, arihaMta devAdhideva, nigraMtha guru, sarvajJa vacana ItyAdi, tathA atyaMtarathI zubhabhAva samyagU vIllAsa vagere UbhA FuT: Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che. TheTha mokSa pAmavA sudhI AvI sAmagrI maLyA karavAnI. azubha anubaMdhanA pratighAta ane zubhAnubaMdhanA AdhAnathI A banI Ave che. e puNyAnubaMdhI puNyane prabhAva che. emAM mukhya te vizuddha adhyavasAya yAne hRdayane vizuddhabhAva ke jemAM mokSa ne dharmaguNanI tIvra tamannA vagere che e guNabIja che. jyAre guNabIrAdhAnathI hiMsA-viramaNa Adi guNe tarapha ruci sAthe AkarSaNa UbhuM thayuM eTale A guNe bhUlathI svIkAravA mATe prayatna thAya che. "sthalathI" eTale gRhastha gharavAsamAM rahetAM pALI zake tevA moTA moTA rUpamAM hiMsA-viramaNa, asatya-viramaNa, vagere. emAM dA. ta. 1. niraparAdhI hAlatA cAlatA jIvane jANI joIne huM mArIza, nahi" 2. "kanyA, Dhera, bhUmi vagere aMge jUThuM bolIza nahi..." 5. parigraha amuka pramANathI vadhu rAkhIza nahi..." vagere. ene aNuvrata kahe che. saMsAratyAgI sAdhune mahAvrata hoya che ke jemAM pRthvIkAya, aSkAya, vagere nAnA jIvanI paNa hiMsA vanya che, ema sUkSma paNa asatyanuM bhASaNa nahi... rAtI pAIneya parigraha nahi, ItyAdi. e sthitinuM dila UbhuM karavA mATe ahIM aNuvrata, ane enAM piSaka bAbatono Adara, tathA bAdhaka bAbatono tyAga, A badhAne abhyAsa karavAno hoya che. A abhyAsa mahAvrata ane kSamAdi daza prakAranA sAdhudharme pahoMcavA mATe che... tethI ene sAdhudharmanI bhAvanAvALe abhyAsa cAne paribhAvanA kahe che. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 paribhAvanA eTale bhAvanA, jhaMkhanA, tatparatA sAthe cokakasa rUpanA vrata-AcArAdinA pAlanane vAraMvAra abhyAsa. sAdhudharma yAne sarvaviratimaya kSamAdi daza prakArane cAritradharma bahu UMco dharma che. sarva bAhya mAyA ane atyaMtara mamatAdi cheDIne e karavAno che, ane te paNa manavacana-kAyA ane indriyanI sarva azubha pravRttio choDIne mahAvrato ane enI takedArIonA aNIzuddha pAlana sAthe karavAnuM che. e mATe AtmAmAM te vIllAsa jagADavA mATe pahelAM aNuvratone zuddha abhyAsa kare joIe. te paNa e ahiMsA-satya vagerenI sahaja sudaratA vagere hRdayamAM aMkita karI daI tathA e akalyANa mitrono sarvathA tyAga karIne kalyANamitrono khAsa saMsarga rAkhI, dharma-AgarikA Adi sAthe karavAnuM che. sAdhudharma AtmAmAM utAravA mATe AtmAne bahu cagya banAvavo joIe. jIvana svabhAvamAM zuM lAge che ? -paristhiti e che ke AtmAe anaMtAnaMtakALa enAthI avaLI caryA khUba rasapUrvaka AdarI che, tethI sAdhudharmane svapane paNa khyAla Avyo nathI. sAdhudharmanI koI vAta kare to "eja kharekhara AtmAne svabhAva che" evuM kyAM bhAse che? sAdhudharmamAM mukhaya tapa ane saMyama Ave che, zrAvaka-dharmamA dAna ane zIla Ave che have jIvane pUchIe ke tAro svabhAva tapana ke khAvAne ? paisA devAne ke levAno? dilamAM saMyamanI vRtti jAge ke viSaya-kaSAyanI? saMyamI eTale te game tevA raLiyAmaNa viSaye AMkha sAme Ave paNa manane viSayamAM na bhaLavA de. A svabhAva hajI svane paNa nathI anubhaLe. jANe jIvanA-svabhAvamAM Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 viSayarasanI etapretattA thaI gaI che ! AhAra sheje yAda Ave che, tapa nahi ! parigrahamAM sheje AkhAdI bhAse, niparigrahatAmAM nahi ! iMdriyAnA viSayAnA bhAgavaTA niya lAge, tyAga nahi ! jIvane atRSNA sAthe nahi paNa tRSNA ane tAlAvelI sAthe ekarUpatA jANe svabhAvamAM kAM na heAya ? sAdhudhamamAM AvA ulaTA bhAsa na nabhe, evA ulaTA bhAsa TALavA AtmAmAM keI prakAranI yeAgya taiyArI karavI ja paDe. te karyA vinA sAdhudharmanI sparzanA na thAya pratipakSI je na cIjo AtmAmAM pesI gaI che te kAyama na rahevI joI e. ryAM phavavI joI e H AtmasvabhAvathI viruddha carcA anaMtakALa AdarI che, e sahaja jevI manI AtmAmAM pesI gaI che, tene AchI karavI joI e. ochI hi karAya te jIvana hAlamehAla thaze. tene echI karI ucca sayama ane tapeAmaya jIvana mATe bhUmikA tayAra karavAnI. e kema ane teAja, ke jo jaDane bhUlAya ane cetanane ja yAda rakhAya. a-kAma visarAya ane dhama-meAkSa ja smarAya, viSya-kaSAyanuM nAma mukAya ane tyAgavairAgya ane kSamAdimaya jIvana anAvAya. paNu asAsa ! ke je cIjo bhUlavAnI che tenuM vAravAra smaraNa sheje yAda karavAnuM te yAda Avatu nathI ! ane hAya teA bhUlatA vAra nathI lagatI ! thaI jAya che, ane je kadAcita yAda Avyu ratnaciMtAmaNi jevA mAnavabhavamAM yAda karavA lAyaka chu` ? ahiMsA, sayama ane tapa; tyAga, varAgya ane upazama; pariNati, virati ane apramAda, darzana jJAna ane Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 cAritra. vagara khyAle paNa saheje saheje yAda Ave, Aja magajamAM ramyA kare, bhUlyuM bhUlAya nahi, e sthiti UbhI karavI joIe. e mATe bhUmikArUpe chevaTe AMzika tapa, AMzika saMyama AMzika ahiMsA, ema e aMze paNa svabhAvamAM AvI javA joIe. e pitAnI cIja lAge ane tenA pratipakSI hiMsAdi pApasthAnake, AhArAdi saMjJAo, saMsAranA kaMcana kuTuMba vagere hRdayathI pArakA lAge, TharUpa lAge, nukasAnakArI bhAse. svabhAvamAM pasI gayelI anAdinI avaLI caryA sahaja bhAve UchaLI zake nahi tevuM thavuM joIe. UThe te baLAtkAre UThatI hoya evI sthiti karavI joIe. saMyama lIdho haze tyAM bhUkha bI lAgaze. paNa have manamAM AhAra ane rasanAnI saMjJA eTalI utkaTa nahi UThe tapa ane saMyama manane dhyAna tarapha laI jaze, AhAra saMjJA tarapha nahi ghasaDatA svarUpa-ramaNatA tarapha ghasaDaze. sAdhudharmanI paribhAvanA na thAya tyAM sudhI sAdhudharma le kAragata na thAya. tethI sAdhudharma letAM pahelAM levAnI je prAthamika vidhi, tenA adhikAranI tajavIja thavI joIe. vidhipUrvaka sAdhudharma lIdhe nahi hoya to sAdhudharma pALavA mATe zuM prayatna karaze ? jene sAdhudharma levAno che tenA pitAnA AgaLa pAchaLanA nikaTanA saMbadhIja saheje saheje enI sAthe bUjhI jAya. na bUjhe to upAthI pratibodhe temeya na bUjhe to yathAzakti emanI AjIvikAnI ciMtA karI rajA mAge. rajA na maLe to aTavI kAna-auSadha nyAye gharane tyAga kare. A vidhi pachI pAlana mATe prayAsa thavo ghaTe. AtmA ane paryAyanI kerI vAta karyuM kArya nahi sare, paNa te pramANe pravRtti joIe. sAdhupaNAne salarAITa (ekAnta haka) phakta Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyane che. asaMkhya tiryace samakiti ane vratadhArI dezavirati atyAre mojuda che, paNa sarvavirati nathI. narakamAM samakitI ane devabhavamAM paNa samakitI che, paNa viratidhara nathI. manuSyabhavamAM ja sAdhupaNuM-sarvavirati svIkArI zakAya che; to te lIdhA ane pALyA vinA mithyA-sapA5 pravRtti kema aTake? ne saMskAro kema ghasAya ? sAdhudharmanI pAlana sivAya aMtima phaLa mokSanI prApti zI rIte thaze? pahelA sAdhudharmanuM pAlana ane pachI pAlananuM phaLa mokSa. kema Aja pramANe che. A kume ja A padArtha AtmAmAM pragaTa thAya che. dvAdazAMgI pravacanane A sAra che. dvAdazAMgImAM agaNita padArtho kahyA che. zratano e mahAsAgara che ne e badhAne sAra A paMcasUtramAM che. jeNe paMcasUtra bhaNane AtmAmAM pariNamAvyuM teNe dvAdazAMgInuM navanIta pariNamavyuM. kemake dvAdazAgI bhaNIne AtmAmAM je utAravAnuM che te paMcasUtramAMthI sArabhUta tasvarUpe maLe che. AkhI dvAdazAgI juo, be vAta najare tare che, eka jJAna ane bIjI kiyA. koI paNa vAta juo, kAM jJAnanI haze athavA kriyAnI haze, te parasparanA sahakAravALI, arthAt jJAna sahita kriyAnI agara kiyA sahita jJAnanI. ekalA jJAnanI athavA ekalI kriyAnI vAta nathI. jJAna vinA kiyA AMdhaLI che, kriyA vinAnuM jJAna bhUluM pAMgaLuM che. jJAna ane kriyA baMne joIe : dvAdazAMgInA pahelAM aMga AcArAMgamAM mukhyapaNe AcAranI-kiyAnI vAta che, paNa paDUjIvanikAya ane enA ghAtaka zasanA jJAna sAthe. bAramA aMga daSTivAdamAM dravyAnuga Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 21 che. e jJAna zuddha kiyAnI sAthe AtmasvarUpanI najIka laI jAya che. padravyanI vicAraNA yAne jJAna jaDanI vAsanA bhUlAve, ane sAdhupaNAnA AcAranuM pAlana zuddha cetanAno pakSa majabUta kare che. samyak kiyA AtmAnI pravRttinA cakaDeLane mithyA ghumaraDI letuM aTakAvI samyaga dizAe savaLuM pherave che, A jIvanA anAdinA "lAva lAva" nA saMskArane aTakAvI saghaLA saMskAra le lenA UbhA kare che; "Ava, AvanI vAta mukAvI "jA, jAnI vAta karAve che. bheLuM karavAnA saMskAra jatA karAvI, cheDavAnA saMskAra siMce che. A badhuM samyak kriyA karI zake kriyA ane jJAnanI vAta ja dvAdazAMgImAM, ahIM paNa teja vAta, tethI dvAdazAMgIne A sAra. ekalA jJAnavALAne te vAta kAMI ane kiyA kAMI. te cAle nahi, zobhe nahi, saphaLa thAya nahi jJAnanI vAta sAthe tenI anukULa kiyA joIe jJAna sAthe samyaka kriyAnA khUba jorathI jyAre kusaMskAra naSTa thaI jAya, meha sadaMtara nAbUda thaI jAya, tyAre anaMta jJAna pragaTa thAya. pachI zelezI kiyA dvArA mokSa thAya, eTale AtmAnuM zuddha jJAnasukhAdi svarUpa pUrNapaNe pragaTa thayu, have kriyAnI jarUra nahi. pApa pratighAta guNabIja vinA badhuM eLe : pahelAM pApane pratighAta karyA vinA dharmaguNa bIjanuM ApaNa thatuM nathI e baMne vinA badhe prayAsa aphaLa jaze, ane saMsAranI rakhaDapaTTI cAlu raheze. parimita saMsArane badale aparimita saMsAra raheze. anAdi evA A saMsAramAM pApane nAza karyA vinA ane dharmaguNabIjanuM AropaNa karyA vinA ja anekavAra A jIve kaDaka sAdhupaNuM pALyuM; paNa pariNAme Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 mukti je thavI joie, te thaI nathI e joI zakIe chIe. zAthI ema anya ? krama vinA vAstavika padArthanI prApti thatI nathI. kaeNmika prayAsa vinA sAdhudhama game te rIte lIdheA hAya tA te guNukAraka nathI thatA; kemake e cAritra guNarUpa nathI paNa guNAbhAsa che. niI ja kriyA - cAritranuM najIkanuM phaLa zuM ? mukhya phaLa AtmAnI zuddhi, ane gauNu phaLa sudevapaNu, sumanuSyapaNuM, puNyAnukha dhI puNyAIvALu' UMca geAtrIya deva-manuSyatva. A na lAve e cAritrakriyA guNAbhAsa che, nikhI ja kriyA che. khIja A, pApapratighAtapUrva ka guNakhIja, pUrva kahyuM te, azubhAnukha'dha teADI zubhAnukha'dha UbhA karAya te. zAstramAM lakhyuM che devapaNuM anaMtavAra maLyuM, paNa e puNyAnu dhI nathI anyu. devapaNu cAritranA guNa vinA ajJAna kaSTathI paNa maLe. game te rIte cAritra le, ane anatIvAra navamA veyaka svarga sudhI utpanna thAya. e traiveyaka dravyacAritra vinA vA na ja maLe. mAdhukriyA vinA traiveyakamAM na javAya. jIve ana tIvAra UMcI sAdhukriyA pALI, paNa pachIya saMsArabhramaNa rahyuM, mukti na maLI. e khatAve che ke vidhipUrvaka, kramapUrNAMka sAdhukriyA lIdhI nahi. pApapratighAta ja na karyAM, cAritrakriyAnI ta'cI karI. AtmAmA kAMI mahattvanA palaTA karavA joIe, e vAta ja na jANI. sahana kareluM kaSTa eLe gayu. devalAka maLyA tethI te AtmAnA anAdi jayAnaMdanA svabhAva gADha anyA, paNa temAM ulaTa parivartana na thayu. sAdhu banyuM, kaSTa sahyuM, chatAM sthiti kaiMgALa ! kemake savirati lIdhI kharI, mahAvratanI pratijJAe karI kharI, paNa jIva khAvApIvAmAM Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 sukhazIlatAmAM, mAnapAnamAM, kaSAmAM, mastAna ba! saMjJAo eNe jItI nahi, paNa saMjJAothI e jatA ! mokSa-sAdhanAmAM bIja samyaktvaH sabIja kriyAthI ja mokSa : dA.ta, prephesare vidyArthIne 25 varSa bhaNAvyo. mahAna graMthanuM dehana ApIApI vidyArthIne bhaNAvyA. paNa chavIsamA varSe parIkSA lIdhI tyAre sAmAnya gaNitanA hisAbamAM cUkyo e kevuM karUNa aMjAma! tevI ja rIte sAdhudharma lIdhe paNa tenA phaLamAM saMsAra maLe e karuNa aMjAma the. hiMsAnI ghelachA, asaMyamanI aharniza kuTeva, khAvApIvAnI lAlasA, viSayanI laMpaTatA, kaSAya ane pramAdanI paravazatA-e AtmAne dayAdra keTimAM mUke che. sAdhukriyA karI paNa phaLa na maLe to samajavuM ke vidhi ane kramamAM khAmI che. kramathI vidhipUrvakanA mArga tarapha mAtra samyak daSTi paNa thAya, to paNa tenI bhavasthiti ardha pugala parAvartanI aMdara ja. te vinA bhAvimAM pAravinAne saMsAra che! mATe samyaktva vinAnI koIpaNa kAra athavA samyaktva vinAnuM cAritra AgAmI saMsAra-sthitikALanI koI gerenTI (pramANapatra) nathI ApatuM. kemake e kriyA niba ja che, vadhyA che. bI nahi hoya to phaLa thavAnI AzA ja nathI. dareka kiyA ane cAritramAM bIja mATe tattvazraddhA ane mokSaruci hovI ja joIe. bIjavinAnI kriyA nibIja gaNAya, sabIja kiyAthI ja phaLanI prApti thAya. sabIja kriyA AvyA pachI dIrgha saMsAra na hoya. AtmAnA pradeza pradeze (aNue aNue) tattvanI zraddhA ane mokSarUci hAca te koIpaNa kriyA tene saMsAramAM Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 rakhaDAvanArI na thAya. eTalA mATe A zAstranA padArtho paramArthathI eja krame AvirbhUta prigaTa thAya che, ema kahyuM. bhavAbhinaMdI agya : ayaM cAtigambhIro na bhavAbhinandibhiH kSaudrAyupaghAtA-pratipattamapi zakyate / A paMcasUtramAM kahelA bhAva atigUDha ane gaMbhIra che; mATe ja pahelAM pApane saMpUrNa samULage nAza karI dharmaguNa- bIjanuM AdhAna karavAnuM kahe che. bhavAbhinaMdI (saMsAra-rasiyo) jIva pitAnI kSudratA, lebharati vagere dUSaNane lIdhe A pavitra padArtho meLavavA mATe yatna nathI karato. are ! A padArthone samajavA paNa zaktimAna nathI, ane padArthane samajavAnI darakAra sarakhIya ene nathI. enI kimata ja na hoya pachI enI garaja ke darakAra zenI jAge ? eTale guNabIja ja nathI to phaLa kyAM? bIja vinAnI game teTalI kaSTamaya kriyA paNa karavAmAM Ave tethI phaLa na ja bese. e to bhavAbhinaMdIpaNAnA pAyA para UbhelA ane ene piSanAra sudratA Adi ATha durguNothI AtmAno je prAthamika zuddha bhAva haNAI gaye che, tene te durguNe TALI zuddha karavAmAM Ave, ane zraddhApUrvaka zrAvakanA aNuvrata, guNavrata, ane zikSAvrata svIkArI ene khUba khUba abhyAsa thAya, sAthe jarUrI bIjA guNe ane sAvadhAnIomAM satata prayatna rahe, tyAre sAdhudharmane cagya tathA utsukatAvALuM mana UbhuM thAya che. A badhe abhyAsa ane prayatna e paribhAvanA che Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavAbhinaMdInA 8 durguNa ahIM bhavAbhina dInA AThe duNe! samajI levAnI jarUra che. jethI jIvanamAMthI huMmeza mATe ene dUra karI devAya, ane sakhIja dharmakriyAne dhama AcArane avakAza maLI zake. ATha durguNA A pramANe che~~~ kSudrI lAbhAtinA matsarI bhayavAn zaTha | ajJo bhavAbhinaMdI syAd niSphalAraMbhasaMgata: // (1) kSudratA, (ra) lAbharata, (3) dInatA (4) mAtsa, (pa) bhaya, (6) zaDhatA, (7) ajJatA, ane (8) niSkulAra`bha prayatna. AnA Trake vicAra A mujama che (1) kSudratAH--hRdaya kSudra eTale tuccha, chIMcharU, uttAna, uchALuM, halakaTa, vagere hAya. emAM vastune UMDANathI jovAnI vAta nahI. mAtra peAtAnA adhama svArtha ja priya hAvAthI e svArtha siddha karavAnI tAlAvelImA kAI paNa vastu ke prasaMgane dIrghadaSTithI ke nipuNudRSTithI jovAnI vAta ja na heAya. A sthitimAM tAttvika zraddhA Ave ja kathAMthI ? tattva gaLe Utare nahi, samajAya nahi, teA pachI TakavAnI vAta zI ? tattvAnI vAta gaLe Utare ane Take te ja satata vicAra tAttvika keATinA rahI zake. e mATe tuccha svArthanI aMdhatA TALI vastu ke prasaMgane sAcA rUpamAM joI tapAsavI, ane e mATe sUkSma buddhithI vicAra karavA ema karavAthI anucita vana, duSkRtya ke dilanA duSTa bhAvathI kheMcI javAya, AnA mATe dharmaratna prakaraNa' graMthamAnA prasaga jovA jevA che. < f Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 pata nAradanuM daSTAMtaH-- zrotrImatI nAmanI eka nagarImAM eka pApabhIrUkSIrakardama nAme brAhmaNa raheteA. e vedazAstranA jANakAra hAI enI pAse ene putra paMta, mahArathI Avela nArada, ane rAjaputravasu zAstrAbhyAsa karatA hatA. tyAM ekavAra AvelA mahAjJAnI e muniemAM eka muni dhIrethI mIA munine kahe che ke A traNamAthI e adheAgAmI ane eka UdhvagAmI che. upAdhyAya e sAMbhaLI gayeA. manane thayuM ke vItarAganA mAne anusaranArA A mahAbhAga asatya mele nahi. tyAre emAM rAjaputra prAyaH adheAgAmI sabhave che. bAkI emAM kANu eka adheAgAmI, e tapAsavuM joIe. kemake adheAgAmI haiAya te keI pApa karmo kare. evAnA guru anavAmAM mATe doSa che. kahyuM che:-- 'bharttu bhAryAkRtaM pApaM ziSyapApaM gurorbhavet / rAtri rASTrakRtaM pApaM, rAjapApaM purohite || arthAt patinA mAthe patnInA, gurunA mAthe rAntanA mAthe prajAnA, ane pureAhitanA mAthe rAjAnA pApAnA bhAra caDhe che. ' ema vicArI parIkSA mATe rAte lAkhanA rasane bharele 1-1 kUkaDA nArada ane pava tane ApI kahyuM ke meM Ane mAtrathI mUti karelA che tame ene * jyAM kAI na dekhe tyA mArIne lAve.' k ziSyanA duSkRta adhArI nAda gurunu' vacana alaMghanIya che ema mAnatA te laIne upaDayo. jaMgalamAM jue che tA tArAmaMDaLa zvetuM lAge che. cakSa`diramAM yakSa netA lAgyA. zunya gharamAM paNa lAgyuM. ke ' ahIM huM pAte te| jeuM ja chuM. kadAca Akha mIMcI dau. teAya Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMca lokapAla ane divyajJAnIo A jue ja che. mATe gurunA vacanano bhAva e che ke Ane vagara mAce laI Ava. " ema karI pAchA lAvI gurune seMpI dIdhe, ane khulAso karyo. A parvata to mudramativaza jaMgalamAM kaI mANasa na dekhe tyAM mArIne lAvyuM. gurue nAradane AvakAryo, ane parvatane ThapakAryo ke tyAM tuM, lokapAla, devatAo, vagere to dekhatA ja hatA, to kema mArI lAge ? " have upAdhyAyane manamAM muMjhavaNa thaI ke "are ! AvA narakagAmI ziSyane pakavI huM pApathI kevI rIte chUTIza ? " savAre udyAnamAM muni pAse jaI pUche che, "bhagavaMta ! kuTuMbano mANasa duSkRtamAM pravarte to mAlika adharma vaDe baMdhAya ke nahi? " sAdhu kahe che "saLagato ghAsane pULe hAthamAM lenAro dAjhe ke nahi ? basa, ema gharamAlika paNa baMdhAya." brAhmaNa pUche che "to pachI e pApathI mUkAya kevI rIte ? " - sAdhu kahe, " jema baLato pULo mUkI de ane pachI na dAjhe enI jema." e sAMbhaLIne thIrakAda be muni pAse cAritra lIdhuM, ane sadgatino bhAgI thaye pAchaLathI parvate chAtrone "ajIryaSTavyuM evA vedavAkyane "bakarAthI yajJa kare evo artha batAvatA tyAM Avela nArade sAbhaLyuM ne kahyuM ke "gurujIe to aja eTale bakaro nahi paNa na Uge evuM junuM dhAnya DAMgara vagere kahyuM Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 che. paraMtu kSudratAvaza parvate e kabulyuM nahi, tema khAnagImAM enI mAtAnA kahevA chatAMya na mAnyuM, ane e arthamAM vasurAjAnI sAkSI levAnuM nakkI karyuM. mAtAe paNa putrahavaza vasune khAnagImAM pahelethI parvatane pakSa karavA bheLa. vasue jUThI sAkSI ApatAM bhavanadevatAe ene tarata nIce paTakyo, e marIne narakamAM gaye ! parvatane lokamAM phiTakAra thavAthI tyAMthI bhAgye, ane bahAra ghora hiMsAne mArga pravartAvI aMte adhogatimAM paTakA ! zudranA vicAra eka zuddhatA kevuM tattva bhUlAve che ! satyane olaMghAve che. ane bhayaMkara hiMsAdimAM rakta banAve che ! tyAM pachI mokSanI daSTi ja kyAMthI jAge ? mAtra bhavane ja AnaMda hoya che. mATe A kSudratA TALI udAra dile vicAravuM joIe ke, "kSudratAthI te anaMtA bha bhamya ! have mokSa kyAre nikaTa karIzuM ?" karmane zarama nathI. karma to mudra dilanA ati dAruNa pariNAma dekhADe che. mATe kSudratAvaza bhavavardhaka viSayoga ane svArthanA tuccha bahumAna na karAya. " je mAnapAnAdi tuccha svArtha tathA dhanamAla Adi tuccha vastunA lobha bahu satAve che, enI nyUnatAmAM bahu baLApa thAya che, to e tucchanA bahumAnathI hudaya mudra ja rahyA karaze ! dA. ta. UMgha bahu vahAlI karI, tyAM aDadhI rAte keIe bAraNuM ThekI bUma mArI, te jAgI jatAM zudra manane thaze ke " A koNa harAmI A ?" pachI bhale kadAca pelAne aMdara letAM, e kaI sArI vAta karavA upara, dila lalacAI jaze kharI rIte kSudratAne badale udAra mana Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkhI eja vicArAya ke "keNu bhAgyazALI kayA saMkaTane lIdhe atyAre AvyA haze ?" tethI dila dayAsahAnubhUtibharyuM rahe, ane AtmA udayanA mArge prayANa karato rahe. mAtra manane jhaka pheravavAne che. zudranA tucha vastunA bahumAna : mudratA kevaLa sAMsArika svArthanA pAyA para pholIklI rahe che. tuccha bheganA bahumAnathI kSudratA satata jevI banI jAya che tethI tuccha vastuno bhAre lebha, enI nyUnatAmAM bhAre , baLApa, e maLavA para tuccha harakhane pAra nahi, divasano moTe bhAge enI vAto, enA vicAro, ane evI halakI pravRttio, A badhuM sahaja bane che. AmA pachI UMcI vicArasaraNa, mAnasika UMcA dhoraNa, udAra vRttio, udAra vyavahAra e badhuM kyAMthI AvI zake ? "mAre hajI muktinuM keTaluM aMtara ? huM bhAvavRddhi karI rahyo chuM ke bhavasaMkeca ? " ene svane vicAra Avato nathI. kSudratA TaLI mana vizALa bane, udAra bane, to tucchabha, tucchabhega, tucchamAna, tucchaviSayo vagerene mahatva ja na apAya. banavA joga che ke eno tyAga na karI zakato hoya paraMtu tyAre dila emAM otaprota paNa na thAya. ulaTuM evI mudra-tucchanI ramata TharUpa lAge, glAnI karAve, enA evA AdhaLiyA nahi ke jethI ja pratye dayA gumAve, sahAnubhUti bhUle, paropakAra vIsare. e badhuM to kSudratAnA khela che. mudra niSphara bane che, nirdaya thAya che. bIjAnI bhUla, agara pitAne thatuM leza paNa nukazAna sAMkhI zakato nathI. ene vicAra nathI ke, Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 udAranI vicAraNuM - sAmo jIva paNa mArI mAphaka eka saMsArI jIva che, karmathI kacarAcele che. enI to bicArAnI dayA ja khAvI rahI, enA para gusse zuM karo ? gusse thAya te AkhA jagatane paDanArI e karmasattA ane mohanA aMdhAyA para thAo. bAkI e jIvane to saddabuddhi maLe. e bicAro bhUla, kaSAya ane duSkRtyathI baca; bicAre durgatinA duHkhamA na phasAo. enuM bhaluM thAo" AvI karuNA-mitrabhAva rAkhavo joIe. nirdayatA ane DhaSa rAkhavAthI dharmanI sagAI nahi thAya." jyAM A vicAra ja nahi tyAM e sudratAvaza dharma Ave ja kayAMthI? va tavAtamAM "huM " pada Ave, huM ja kAka chuM. bIjA kucha nahi"--e garva rahe. yenakena prakAre mane managamatuM maLavuM eIe. huM sAro lAguM .." evI tucchatAmAM baDAI hAkavI, juThAM balavA, niMdA karavI, vagere durgaNe ghara ja ghAlI beThA hoya. ema tuccha svArthamA bIjAnuM vaTAI jAya enI ciMtA nahi. dhana AdinA lebhe bIjAne kacaravAmAM saMkeca nahi! mAyA-pilisI hRdayamAM ramatI, ane vartanamA vaNAyelI ! Atmahitakara dAna-zIla-tapa vagerenI sAdhanA kaDavI lAge. A badhA kSudratAnAM pariNAme che vaLI jarUra paDaye pitAne dAnanI TIpamAM lakhAvavuM paDaze e bhayathI "A TIpa ne A kAmanI jarUra ja zI che?" ema karIne AkhuM ja uDAvavAnI vAta! temAM bIjAonA dAna paNa UDI jAya eTalI hadanI ceSTA mudra hRdayamAMthI UThe che. dila je mudra na hoya, udAra hoya, te to AtmahitakArI ane jagatahitakArI dAnAdidharma pratye cAhanA ma Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32. UbhI thAya. enA vinA jIvana asAra kUcA lAge. hRdayamAM dharmanI bhAvanA evI UchaLyA kare ke dharmanA bAdhaka pralobhane tuccha gaNe. bhaya rahe ke A dunyavI prabhathI rakhe dharmabhAvanA tUTe ! dharmabhAvanA zuM zIkhave che ? : dharma-bhAvanA to zIkhave che ke "nAzavaMta ane AtmahitaghAtaka jaDa padArthanI bahu kiMmata zI AMkavI ? rasadAra bhajana ke hIrAmANeka Adi to jIvane pAgala banAvI nacAvanArA che, durgatinA kuvAmAM utAranArA che enA zA abhakhAra rAkhavA? dilanI abhilASA to eka mAtra anAsaMga * padanI rakhAya, paNa pudgalanA saMganI nahi. hIrAmANeka, sevAmiThAI, baMgalA-vAhana vagere badhuM te ekendriya jIvonAM kalevara che. evA tuccha kalevara mATe mudra zuM banavuM ? enI ujANI zI mAnavI? maDadA para ujANI gIdhaDA kare, -mudratAne lIdhe AvA vicAranuM svapna paNa nathI AvatuM tattvanI mazkarI karavAnuM sujhe che! nibuddhi pitAnI jAtane mahAbuddhimAna mAnI mahAjJAnIone samajaNa vinAnA mAne che agara DuM zAstrajJAna paNa hoya to ya kSudratAvaza pitAne prAjJatAne bhrama ane abhimAna bhAre ! TUMkamAM kahIe to A khataranAka kSudravRttinA pAyA para anekAneka deSa durguNo ane duSkRtye eTalA rasapUrvaka sevAya che ke tyAM guNabIja lAve evA viSayavirAga, kaSAya-aruci, kSamAdiguNenI prazaMsA, bhavane bhaya, mokSanI ruci vagerenA phAMphA hoya che. mATe dila udAra, umadA, vizALa jarUrI. * hAya 1 :kamAM kahejA ane avirA Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavAbhinaMdIne ba je duguNa bharatiH (lAbharati) - jIvanamAMthI sadaMtara lobha ja ghaNe muzkela, bahu UMcI kakSAnI vAta ! paraMtu bhavAbhinaMdI jIvane lebhanI bhAre gRddhi hoya che, pakSapAta hoya che. e to sikako mAre che ke "lobha to rAkhavo ja . joIe. ApaNe te sAdhu theDA ja chIe ? saMsArI chIe. lobha na hoya, dhaMdhe na karIe, pachI saMsAra kema cAle ? evuM jIvana to muphalisa gaNAya! mANasane mahatvakAkSA to hovI ja joIe" Ama lema nIDarapaNe sevye jAya, e mAtra lebha nahi, kintu lobharati che. ethI e alpa lebhI ane a95 dhana dhAnya AdimAM saMtoSI jIvane te mUDha, ajJAna, edI raMkaDA samaje che. tyAganI vAta Ave tyAre kaheze ke "bahu jhINuM zAstra ! cothA ApAnI vAta ! AjanA kALe to vaLI lebha ne lAbha vinA cAle?" evI lAbharativaza dhanamAla, mAnasanmAna, mevA pakavAna, vagereno lAbha thavA para eTale badhe emAM Asakta bane che, ene evuM sarvasva mAne che, prANathI adhika samaje che, ke rAtadivasa enI ja ciMtA, enA ja vicAra, ane enI ja gaDamathala karyA kare che. tyAM pachI e kSaNika, caMcaLa ane maryA pachI jIvanI sAthe nahi ja janArI vastunA lAbha kaDavA mAnavAnI vAta kayAM ? kapila kevaLI : pagalika lebha, enI pachI thato lAbha, enA para vadhato lobha ane vadhu meLavavAnI doDadhAma, vaLI pUrvanI puNyAI-vaza thatA lAbha, ema lobhalAbhanI paraMparA cAle che. e viSacaka che. kapila brAhmaNane rAjA be mAsA senuM bheTa Apaze e AzA Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatI. paNa jyAre rAjA kahe che "mAga zuM joIe che?" tyAre kapilane eTale lAbha nakkI thaI javA para vadhu lebha jA ke rAjA mArI IcchA mujaba mAgavA kahe che to pachI cAra mAsA mAguM' paNa pAchuM manamAM thayuM ke "eTaluM to rAjA Apaze paNa eTalethI zuM ?" ema lAbha upara lebha vadhe. vaLI pAchA rAjAe ApavAne AMkaDe mAMDyo nathI eTale adhikAdhika lAbha kalpI enA para "8-15-25.mAguM" ema lebha vadhatAM TheTha koDanA AMkaDe kAma pahoMcyuM ! tyAM pote have ceMkI UThe che, ke "are! A zuM? Ama te lobhane thobha nahi "chA 6 sIsamAM vadhatA ! " ahe ! A mUDha jIvanI kevI anaMtAnaMta kALathI gejhArI lebhanI lata ke hajI AvA Ucca mAnavabhave paNa chUTatI nathI! e AvA buddhi-samaja-vivekanA bhave nahi chUTe to kyAM chUTaze ? lAbha to anaMtIvAra anupama anupama thaI gayA, chatAM lebha zamyo nathI e hakIkata che. lAbhathI lAbha na zake; e te taddana nispRhatAthI ja zame. mATe mAre have lobha karAvanArA gharavAsa mAtrathI sayuM" ema karI kapila muni , banyA. cha mAsamAM AMtarika sUkSmAtisUkSma paNa lobhanA kuracA uDAvI kevaLajJAnI banyA ! paraMtu bhavAbhinaMda jIva lAbha-bhanA viSacakramAM phaselo e bannene ati jarUrI lakhe che. kadAca bhagavAnanI bhakti kare, gurune upadeza sAMbhaLe, AMkhamAM AMsu ya lAve, gaLageLApaNuM dekhADe, chatAM aMtaramAM lobha-lAbhanI gAMTha sajajaDa zakhe che. dharma-sAdhanAne paugalika lAbha-leMbhanA DhAMcAmAM DhALe che! ene Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 ene eTalo badhe pakSapAta rahe che ke tyAM sarvathA dhana ane Indriya-viSacenA tyAganI vAta magajamAM besatI ja nathI ! ene samajAtuM ja nathI ke "lobha sarva pApanuM mULa che ! sarva guNano nAzaka che! jIvane A saMsAramAM apAra pIDA pamADanAra che! anaMtAkALathI karmanA cIMtharehAla gulAma tarIke bhaTakAvanAra che! jIvane nijanA suktinA anaMta AnaMdathI to dUra zuM, paraMtu ahiM paNa tRpti ane aparigraha tathA sarvatyAganA apUrva sukhathI dUra ne dUra rAkhanAre che. AvI samajanA abhAve mAtra jaDa jagatanI ja eka raTanA ane AnaMda hoya che ene ja upAdeya sAnI e lobha na karanArane gamAra lekhe che. te pariNAma kevuM? subhUma cakravatI rAjya-lAbhanI vRddhimAM, cakI brahmadatta ane tripRSTha vAsudeva indriyaviSayanA lobha-lAbhanI AsaktimAM, mammaNazeTha dhananA lebhanI ratimAM..vagere kaI pAmara marI marI sAtamI narakamAM paTakAI gayA ! mammaNane prasaMga batAve che ke vAtamAM kaMI mAla nahi ane lAbha-lebhanI cIkaNa rAti hadayamAM kevIka jAmI paDI ! ne kevI rIte e phAlIlI sAtamI narakamAM ene utAranArI banI ! TUMke prasaMga A pramANe che - aNanuM daSTAMta : mammaNa zeTha pUrva janmamAM eka vaNika hato. ekavAra ghare sAdhu AvyA. gharamAM bIjuM kAMI dekhyuM nahi, paNa keI ne tyAMthI Avelo siMha-kesariye lADu che, te sAdhune vaherAvI khUba khuzI khuzI thaI gayo. sAdhunA gayA bAda paNa mAne che ke "dhanya divasa ke munine suMdara dAna devAno lAbha maLe !" Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 < eTalAmAM pADeAzI AvI pUche che ke kema ? peleA lADu khAdheA ke? A kahe are ? enA te suMdara lAbha maLye! ! ? peleA kahe teA ghaNA ya levAya. A te ' : 7 2 ' are, zuM mArA bhAI ! lAbha eka cIja hatI. lAve ne e zemAM mUkayo 'te ? " mammaNe bhAjana Apyu. emAMthI kaNiyA cATelA jeI mammaNune kahe, ' cAkhe| A,' mammachu cAkhIne cakita thaI gayA * vAha, A te koI avvala cIja che! are huM bhUlyA. raheA hamaNAM ja jaI lADavA pAche laI AvuM; gayA. gAma gAma bahAra nIkaLatA mahArAjane khUma mArI 'mahArAja UbhA raheze, ' mahArAja kahe ' bhAI khapa nathI. A kahe * are paNa mAre khapa che. mahArAja samajyA kaIka khAvA-niyama leveA haze, te UbhA rahyA. mammaNa kahe 'bApajI jarAka bhAIsAma / mApha karajo tame ghera AvyA te sAruM karyuM. krI paNa padhAro, joga haze te huM khIjA mahu lADavA vaheArAvIza. paNa hamaNAM teA bhAisAkha, mane pelA mArA lADavA ApeA. " sAdhu kahe e bhalA mANusa / dAna karyo pachI pAchuM ma`gAya ?'* mahArAja ! e huM samajuM chuM, na magAya. paNa jarAka mane enI tRSNA jAgI che te dyo bhAIsAba mArA lADavA,' sAdhu samajAve che ' are mahAnubhAva! e tA have cAritranA mAla thaI gayA, te sAdhune devAya, ? gRhasthane nahi * * e mApajI game te hAya, paNa mane ene 3 mAha lAgI gayeA che. eTale tamAre page paDuM, dyo. mane tame mAre| lADavA. 'bhalAbhAI ! A te ame gurujInI ciThThInA OM cAkara, te bhikSA laI jaI e. bAkI A mAla te gurujInA che eTale amAre teA gurujIneja ApavAnuM, ' mamNu kahe ke | | I' Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 ' ' 1 ' ' bhAIsAkha ! huM gurujI pAse kayAM Avu ? me' te tamane ApelA che. mATe maheramAnI karIne daI dyo. mArA lADave. mamaNune lADavAne evA te leAla lAgyuM che ke sAdhue e leAlanA bhayaMkara pariNAma ane dAnanA aDhaLaka lAbha samajAvyA chatA na mAnyuM tyAre sAdhu nIce mesI ene vAtamAM rAkhI kapaDAMnI aMdara hAtha ghAlI lADavA nIce dhULa-bhegA ceALI nAkhyA, UbhA thaI kahe che ke have tame jAe dIdhelA dAnanI ahu anumeAdanA karo. puNyalAbha ghaNA vadhI jaze ' pele kahe nA mahArAja! mane lADavA gho''teA jue, A dhULamAM bhaLelA che, tame jANA, ' mammaNa leAbhanI vRddhimAM zeka karatA karatA pA! gaye; dAnathI jakharadasta puNya UbhuM kareluM, temAMthI ghaNuM mALI nAkhyu. vadhArAmAM bAkInA puNyAmRtamAM meAhanA jherI kaNiyArUpI pApAnubaMdha nAkhyA pariNAme khIjA bhavamAM masmaNu zeTha thayA. ratna jaDelA seAnAnA maLadiyA jeTalu aDhaLaka dhana meLavavA chatA pelA pApAnukha dhathI atyaMta mamatA rahI! ene dhana bhegu' karatA mAla maphata ke sastA yA vadhu na maLavA vagerene bhAre zAka thatA, meLavavAnI leAbharata rahetI, ane mAtra telane ceALA khAvAnI bhAre kRpaNutA rahI. ityAdi tAmasa bhAvathI marIne sAtamI narake gayeA. evA anatA pAmarA marIne sAtamI narake gayA. dATelA nidhAna tyAne tyAM paDI rahyA, ane leAbha-lAbhativaza jIvAne aneka bhavAmAM bhramaNu, kapAmaNa, chUMdAmaNu cAvat ekendriyakAyamAM asa`khya ke anaMtakALanI keda maLI. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 samarAditya triIjAbhavanA adhikAramAM avAMtara kathAmAM bAlacaMdra pitAno bhAI guNacaMdra bhAga na laI jAya ane sAta lAkha sonaiyA pitAne pace, e mATe bhAIne mArI parvatanA bhAgamAM dATela e dhana para cokI karate hato. paNa mahAkAya sApathI maryo ! keTalAya bha bAda guNacaMdra tyAM bAjunA nagaramAM vaNikaputra thaI te parvata para padhArelA tIrthaMkara bhagavAnane vaMdana karavA gayela. tyAM prabhune pUche che, "bhagavaMta! A zuM Azcarya ke parvata para Ugela eka nAriyeLInA vRkSanuM mULa nIce TheTha taLeTIe hatuM? zuM tyAM nidhAna che? ane te keNe dATayuM?" bhagavAna kahe che, "hA, tyA nidhAna che ane te, te tathA nAriyeLInA jIve pUrvanA eka bhavamAM be bhAI banIne parvatanA nIcenA bhAgamAM dATela, paNa bhAIe tane dhanalebhathI mAryo. pachIthI vacalA eka bhavamAM eNe tikSmaNarathI dhana jANI tyAthI uThAvI taLeTIe dADhyuM. Ama lAbharativaza jIva ekendriyapaNAmAM gayo. have ene ze uddhAra ? bhavAbhinaMditA eTale ke saMsArano rasa AvA lebha-lAbharati Adi durgaNe para pivAya che. bhavavyAdhinuM pathya lAbha-lesa-rati sAme vicAraNa ati lobha ne lAbharati te dIrgha bhavyAdhine lAvanAra bhayaMkara kupacca che. jaDa padArthanA lAbhamA lebhane vijaya thAya che. evA lAbha-lAbhanA satkAra na hoya, emAM khUmArI na zobhe. vicAravuM joIe ke "aho mArA jIvanuM kevuM ajJAna ! ke parAdhIna lAbha para zAbAzI ? AtmAne kALo meza karanAra lebhamAM ujamALatA lAbha te pUrvanA puNyanI anukULatA hoya to Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 vagara dhAraNAe, ane nahi jevI mahenate, aDhaLaka thaI jAya che. anukULatA na hoya to game teTalI jhaMkhanA, deDadhAma ane hoziyArI chatAM khuzAmata karIne paNa lAbha nathI thato. kadAca pAdiye levAnA devA ya thAya che. AvA karmane AdhIna paranA lAbhanI peThe zuM paDavuM? AtmAmAM pApa gaMja khaDake evA tuccha mAna-mAlano lebhaze kara ? lebha te sukRta, sadAcAre ane sadgaNono ja karAya, jethI susaMskAro vadhe. sattA-saMpatti -sanmAna-viSayasukhonA lAbhathI to junAjunA ane bhavavardhaka jAlima kusaMskAro daDha thAya che ! jene bhUMsavAnI taka pachInA bhamAM kyAM maLavAnI? e to ene nirmULa karavAnI anupama taka A mAnavabhavamAM che. tene kema gumAvI devAya?" A vicAra nathI. icchAonA dhADedhADA hRdayamAM ghuse che. ciMtAne hutAzana saLage che; kAramA pApa karavAmAM AMcake nathI Avato, bhAI bhAInA ke pitAputra jevAnA pavitra saMbaMdhe gaMdA banAvAya che; mahAna jhaghaDA khaDA thAya che. hiMsA jUTha, anIti, gusse, prapaMca vagere aneka durguNo AtmArA jIvaMta thAya che ! AvA aneka anarthone lAvanAra lesamAM khumArI ane marAtA karavI e keTalI bevakuphI che ! AvI jaMjALamAM jIvana pANInA relAnI jema cAlyuM ekAeka pUrNa thaI jAya che tyAre e e lAbha ane lAbha bhavAMtare jIvane kayAMya zaraNa ke bacAva nathI ApavAnA e nizcita che. mATe vicArIe ke-javA lAbha lAbhathI jarA pAche vaLa. e thaI jAya tyAM enI kavitA na gA ene kartavya na mAna. samaja ke e AtmaguNanA cAra che, tyAjya che. ene sevavAmAM puruSArthipaNuM nahi paNa kAyaratA Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 che. dunyavI mahatvAkAMkSA para kartavyane, guNano, hoziyArIne, " ke niSpApatAne sikko mAravo e bhavAbhinaMdInuM bIju lakSaNa. trIjo | dInatA e, ke vAtavAtamAM ochuM Ave, badhuM suMdara ane sarvAga saMpUrNa joIe, jarAe ochuM na cAle, sAruM maLyuM te paNa Teva rodaNAM rovAnI ! haMmezano asaMtoSa! gameteTaluM maLe, game teTaluM sacavAya, to paNa ochuM paDe. kAMI nathI maLyuM ema lAgyA kare ! ema to jagatanI kaI vAtamAM khAmI ane adhurAza nathI rahevAnI? keInaya badhI khAmI kadIya nathI TaLI. tyAM khoTI jhaMkhanA zI karavI ? paraMtu bhavAbhinaMdIne maLelAnA saMteSane badale na maLyAno khaTake thAya che, maLelAmAM sattara khAmIo dekhe, zeka kare ane sure che! khAmI TALavA ane manamAnyuM meLavavA adhama gulAmIo ane cApalusI kare che ! sadAne mAgaNiye te kUtarAnI jema dIna banI cATu karIne mAga-mAga karavAmAM ene zarama nahi potAnA uttama kuLa, dharma, guru AdinuM kAMI ja bhAna nahi. jAta bhUle, kuLa bhUle, svamAna cUke, pApamAM DUbe ne pAzavI saMjJAmA paravaza bane che saMsAra pite sarvAge duHkhamaya che, sarvAge sukhamaya nathI. sarvAge sukha to pitAnA AtmAnA zuddha svarUpamAM che, ane AchuM sukha evA AtmasvarUpanI ramaNatAmAM che. te sivAya to jaDa padArthonA saMyogomAM sukhAbhAsa che, sukhanA paDachAyA che; te paNa mahAduHkhanI pheja lAvanArA ! tyAM sukhanI AzA zI ? je AzA cheTI che, te ISTa jaDa-saMga ocho ya meLavyA pachI Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manane ochuM zuM lagADavuM? saMsAra sarva aMge to nahi paNa eka aMge ya saMpUrNa denAra nathI, chatAM saMsAra-rasikano svabhAva ja dInatA karavAno ! vArevAre manane ochuM ja AvyA kare ! saMsArano rasa jIvane mUDha banAve che. e padugalanuM ya svarUpa samajato nathI, temaja AtmAnuM ya svarUpa samajato nathI! e AtmAnuM avinAzI, aparAdhIna, ekAta sukhasvarUpa samajato nathI. e AtmAnuM avinAzI, aparAdhIna, ekAMta sukhasvarUpa jaDa pugalanA svarUpamAM zodhe che ene bhAna nathI ke "pugala te nAzavaMta che, parAdhIna che, ane pudgalanA AzIne e duHkha devAnA svabhAvavALA che, tyAM te sukha jaDe? amRtanI zodha sarpanA mukhamAM karAya ? sAcA sukhI thavuM hoya to saMsArane vizvAsI na bana. saMsAra eTale ja ochapa ! tyAM pUrNatA na hAya; tethI thoDAmAM tRpti kara. "mAre zI khAmI che?" ema mana rAkhI jarAya dIna na bana, DuM maLyuM jhAjhuM mAna, te ja haju kAMI sukhanI AzA rahe, A to ja bane ke je jIva artha kAmane sarvasva na mAne, ne indriyonA viSayamAM lubdha na bane. nahitara ekAdavAra mahAsaMyama paNa pALyuM hoya chatAM je viSayagRddhi jAgI, te pachI jIva e dIna ane kaMgALa bane che ke pUrvakamAI jANe badhI DUla! kaMDarIkanI dInatA bahu UMce caDhelAne paNa je dInatA AvI jAya to ke paTake che e puMDarIka-kaMDarIkanI kathAmAM jovA maLe che. puMDarIka rAjA che, nAno bhAI kaMDarIka cuvarAja che. ekadA nagaramAM mahAmuni padhAryA. emanI dezanA sAbhaLI baMne vairAgyavAsita banyA. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 ' puMDarIka kaMDarIkane kahe che ' bhAI! tuM A rAjya saMbhALa, huM cAritra laIza. 'kaMDarIka kahe - meATA bhAI! cAritra te mAre ja levuM che. tame teA rAjya sabhALatA paNa vairAgya TakAvI zakaze, ane pachI ya cAritra laI zakazeA, tyAre huM teA jo rAjyamAM paDayo te pachI vairAgyane mahA jokhama. pachI kAMI A jiMdagImAM cAritranA puruSA thAya nahi. mATe mane teA hamaNAM ja levA de. ' puMDarIkane lAgyu ke e ThIka kahe che, tethI rajA ApI. kaMDarIke sihanA jevA parAkramathI cAritra lIdhu' ane e rIte pALavA mAMDayuM. eka hajAra varSa suMdara tapasyAe paNa karI! * gurue svIkAryu svIkAryuM. have daivayeAge kaiDarIkamuni mAMdA paDayA ! guru sAthe kudaratI e puDarIkanA nagaramAM AvyA che gurune rAjA vinaMti kare che ke ' bhAinI cikitsA ahIM ja karAve! ane je kAMI anupAnAdi joI e tenA lAbha mane Ape. mAre raseADuM mATu' che, eTale badhuM nirdoSa maLaze 'gurue kaDarIkamuni auSadha pratyeAgathI sAjA teA thaI gayA, paNa daradanI dInatA para have rAjavI mAlamazAlAnA caTakA lAgavAthI vadhu dIna anyA ! te have vihAra mATe taiyAra nathI thatA. gurue samajAvyA chatA khAvAnI dADhamA evA nisattva rAphaDA manavALA thaI gayA ke guru parivAra sAthe vihAra karI javA chatAM pAte tyAM ja rahyA ! rAjA puMDarIke joyu, mAmale bagaDayo che, tethI kaDaDarIka pAse AvI madhura zabdomAM kahe che, mahArAja ! Ape te kAma sAdhyu, ane ame kIcaDamAM paDyA chIe. chatAM amane : : Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaiyAvaccane suMdara lAbha Ape, e ahobhAgya amArA! pharIthI paNa pAchA guru mahArAjane laIne padhAra, lAbha Apajo !" vihAra ane sAdhutAnI sAmAnya gocarInA kAyara ane dInahIna banelA kaMDarIkamunine javAnI IcachA nahotI, paNa have moTAbhAI rAjA garbhita sUcana kare che ke "sidhAvo ahIMthI," eTale zaramanA mAryA tyAMthI vihAra to kare paDyo; paraMtu mana mIThA nigdha rasanuM lAlacu ane tethI dIna kaMgAla baneluM, te cheDA vakhatamAM ekalA pAchA AvyA nagaranA udyAne ! mALInA khabara ApavAthI rAjA gabharAIne jhaTapaTa Avyo. dedAra jotAM samajI gaye "chatAM sthirIkaraNa upakhaMhaNApUrvaka karavuM"--evA zANapaNathI munine traNa pradakSiNa daI vaMdanA karI kahe che bhAgyavaMtA che, dIrghakALanA saMyamI ! brahmacArI ! mahAtapasvI! kevA parAkramI ke rAjazAhI viSacenA baMdhana phagAvI daIehanA kuracA uDAvI rahyA che ! have gurumahArAja pAse ja jaze ne?" kaMDarIka muni belatA nathI. rAjAe joyuM ke talamAM tela nathI; tethI pUche che "zuM galIca bhoga joIe che ? kaMDarIka nirlajaja ane dIna thaI Akha mAthuM namAvI hA sUcave che. e ja vakhate puMDarIka rAjA ene pitAno veza ApI ena veza pite laI bhAvathI sAdhu banI gurune bhegA thavA cAlI jAya che. be upavAsa bAda trIje divase gurune bheTI cAritrakriyA karIne zuSkarzIta-saMtaprAMta AhArathI pAraNuM kare che. e na pacavAthI e ja rAte pIDA UbhI thavA chatAM cA UchaLatA bhAllAsamAM kALa karI anuttara vimAne janme che! kaMDarIka dIna rAMkaDAnI jema khAnapAna para Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 tUTI paDe che, rAtanA ajIrNathI maratAM bhayaMkara raudradhyAnane lIdhe sAtamI narakamAM utpanna thAya che ! dInatAe keTaluM meTuM aMtara pADyuM ? pelA 14mA rAjalokanA cheDe, A 7mI pAtAle! ahIM jovAnuM e che ke dInatAthI mANasanuM sattva naSTa thaI jatAM hAthamAM Avela paNa dharma jato rahe che. pachI tRpti dharapata dharavAnuM kayAM? artha-kAmanI sateja abhilASA "thoDAmAM ghaNuM lAge "--evI tRpti nathI AvavA detI. mUDha jIva arthakAmane sarvasva mAne che. emAM pachI mana sadAnuM dIna-dukhiyAruM rAkhyA kare che. ene khabara nathI ke "arthanI pAchaLa doDadhAma eTale te ApaNA mAthAnA pAchaLa rahelA paDachAyAne pakaDavAne niSphaLa prayatna! jema jema pAchaLa bhAgIe tema tema e Aghe bhAge. ene badale je AgaLa doDAya, to paDachA pUMThe lAgaze. tema arthathI paNa moDhuM pheravavAnI jarUra che. meTuM pheravAze to artha pachavADe deDaze. tIrthakara bhagavaMte artha-kAmathI meTuM pheravyuM, te cAlatI vakhate paga taLe survaNanA sudara mulAyama kamaLa hAjara thayA ! paNa ApaNe to arthane mAthA para caDhAvIne nAcavuM che ! AtmAnA caitanyane pudgalanI jaDa vAsanAonI nIce kacaDAI javA devuM che. bhAna nathI ke A ratnaciMtAmaNi je mAnavabhava te jaDavAsanAone kacaDI caitanyane khUba khUba vikasAvavA mATe che. artha kAmanI bahu kiMmata karavAthI caitanya bu banatuM jAya che. artha te nAmathI artha che paNa pariNAme bhaya kara anartha nIpajAve che. arthanI tRSNAbharI vicAraNA ja kharAba, temA game teTaluM maLe to ya ochuM paDe. vAtavAtamAM ghamaMDa, IrSA, zeka, Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aratithI kSaNekSaNe manane kALuM karavAnuM. ! jarA gayuM te "kema gayu" thAya. kevI mUrkhatA! jene svabhAva javAnuM ja che tene mAruM karI besavuM che ! ane je prApta karIe to pachI e jaya ja nahi evA AtmAnA uttama guNone pragaTa karavAthI dUra rahevuM che! zudratA jIvane vika-zUnya rAkhe che. lebharati ane lAbhArati AtmAne kaMgALa ane pAmara banAvI de che-dInatA nitya duHkhI rAkhe che. e TALavA zrI vItarAga prabhu pAse traNa prArthanA, 1-A jIvana akSaya sAthe karmakSaya, game tevI vikaTa paristhitimAM paNa mAnasika duHkhano kSaya, arthAt manane ochuM na lAge, mana, masta rahe, tRpta rahe, enI sAthe nirjarA yAne 12 prakAre tapanI ArAdhanA. 2. aMta samaye samAdhi, ane 3. bhavAMtare badhilAbha. paheluM AkhI jIMdagI daramyAna, bIju maraNa samaye, ne trIjuM maraNa bAda. bhavAntaramAM traNethI pApa TaLe, AtmA ujavala bane TUMkamAM, ahIM sukhazAMti joItI hoya, paralokamAM sukha UbhuM rAkhavuM hoya, ane pariNAme zAzvata sukha pragaTa karavuM hoya te dInatA choDavI joIe. ceAthe huguNa mAtsarya eTale ISya, keSa, khAra, verajhera, moDhuM kaTANuM thAya, asahiSNutA, tiraskAra, bIjAnuM sAruM na joI zake. (sauthI ucca kakSA vItarAganI, tenI nIce apramatta sarAga saMyamI, tenI nIce kamasara pramatta, sarvaviratidhara dezaviratidhara, samyaktvI ane mokSarucivALA mithyAtvI, tyAM sudhInI javanI dazA guNanI che. tenI nIce bhavAbhinaMdInI sthiti e guNa vinAnI doSabharI dazA che.) A chellA pATalAnI sthiti majabuta rAkhanAra IrSyA che, mAtsarya che. e keInuM, Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 paNa sAruM joI na zake. tene joIne baLApa kare, khAra Ave halako pADe, tenI sIdhI sArI vAta paNa toDI pADe, " mane lAkha maLyA paNa ene savAlAkha kema ? kAM mArA vadhe, kAM enA jAya !" AvI adhama vRti karAve, tyAM AnaMda mAnavAnuM khamIra ja kyAMthI hoya ? potAnAthI vadhAre dhanika, vadhAre AbarUvALA, adhika jJAnI, adhika tapasvI ItyAdi adhikane joIne aMdara baLe, asahiSNu banI vikalapa ghaDe, sAmAne phajeta kare. "huM UMce, bIjA nIcA " A apalakSaNa kaSAyane teja rAkhe; viSayaruci daDha kare, pAchA ene upAdeya mAne. A IrSyA bhavavirAga ane samyaktvane kare rAkhe che, tattva sAMbhaLavA-samajavA ne sparzavA nathI detI. ISyavaza mANasa eTalo badhe satvahIna banI jAya che ke Ama bIjI rIte bIjA parAkrama paNa karyA hoya, chatAM IrSyA- vaza avasare upakArI pUjyane paNa avagaNe che ! siMhaguphAvAsI suni zrI AryasaMbhUtivijaya jevA zrata kevaLI AcArya bhagavAnanI AjJA laIne sihanI guphA AgaLa upavAsa ane dhyAnamAM comAsuM pasAra karI AvelA. " guphAmAMthI bhUkhyo siha bahAra nIkaLe to e cIbhaDAnI jema baTaka baTaka bacakA bharIne mane khAI jaze,' e bhaya zuM na lAge? paraMtu A parAkramI muni leza paNa gabharAyA vinA tyAM mahinAo sudhI dhyAna-sAdhanAmAM rahyA. comAsuM UThathe pAchA AvatAM gurue emane 'duSkarakAraka tarIke dhanyavAda Ape. paNa tyAM skUlabhadrajI kezAvezyAne tyAM comAsuM karIne AvelA, emane "duSkaraduSkarakAraka tarIke AvakAryA ! sihanA rejanA bhayaMkara bhayane Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jItI AvelA suni ahIM IrSyAne jItI na zakyA. emane lAgyuM ke vezyAne tyAM comAsuM karavAmAM duSkara-duSkara kArakatA zI ? bIje comAse gurUnI nA chatAM upakezAne tyAM comAsuM karavA upaDA ! tyAM e kALanI rAjAmahArAjAomAM prasiddha saudaryavALI vezyAne vagara zaNagAre paNa jotAM muni DhIlADhaca ! emanA para kAmavAsanA caDhI beThI ! vekyA AgaLa bheganI prArthanA kare che. vezyA kazAnI bena che, eTale samajI gaI ke "Ama to skUlabhadrajIne IrSyAthI A cALe karavA AvyA haze, paNa AmanA zA gajA? have e kevaLa zikhAmaNathI mAge nahi Ave. emane to jarA camatkAra dekhADavo joIe." ema vicArI kahe che ke "mahArAja! ame te vezyA, nANAM vinA amAro mAla na maLe. pilA dIna banI kahe che, "paNa huM paisA kyAMthI lAvuM? vezyA kahe "jAo, nepALa dezanA rAjA navA saMtane ratnakAMbala bheTa Ape che te laI Avo." muni upaDayA nepALa! laIne pAchA vaLatAM jaMgalamAM cora lUMTavA AvyA. emane dInatAthI page paDI pitAnI sthiti dayAmaNuM bhASAmAM kahI, dayA mAge che. IrSyAe kyAM pahoMcADyo ? zudra yAcanA, viSaya bharati, dInatA ItyAdi keTe vaLagyA. coroe dayAthI cheDyA. ratnakAMbala lAvIne vezyAne detAM kahe che " le have to nANuM pahoMcyuM ne? vezyAe savA lAkha rUpiyAnI kAMbala laI sIdhI khALamAM ja nAkhI ? muni gabharAI jaI kahe che, are ! are ! A tuM zuM kare ? keTalI trAsa muzkelIthI A huM lAvyo chuM ! te tane khabara che ?" basa, lAga joI vezyA AMkha caDAvI kahe che, "are tyAre tamane bhAna che ke gurue AkhA jagatanI Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 saMpatti karatAM keTalI badhI UMcI kiMmatanA darzana-jJAna-cAritra ratna tamane ApyA ? ane tameya keTalAya janmanA trAsa pachI ahIM e pAmI zakyA ? have ene A mArA maLamUtrAdi bharelI deha khALamAM nAkhatA zarama nathI AvatI ?" muni tarata bodha pAmI ene upakAra mAnIne guru pAse jaI kSamA mAge che. thaDI paNa IrSAvaza pITha ane mahApITha jevA anuttara svargagAmI mahAmunione pachI brAhI suMdarI tarIke strIpaNe avataravuM paDayuM ! mATe ISya bhUMDI te bhavasthiti pakavanAra eka mahAna Avazyaka sAdhana parasukRtAnumodana-guNAnurAga eno nAza kare che; meTI vidvattAne paNa avasare AvarI de che asahu Aveza -abhinivezamAM phasAvI jIvane eTalo badho e nIce paTake che ke pachI jIva keIne mAnavA taiyAra nahi, zAstranI paNa kaMI asara le nahi. e bhavAbhinaMditAne sArI rIte puSTa rAkhe che. pAMca daguNa bhaya -dInatAmAM pitAne na maLyAnuM dukha che; matsaramAM bIjAne maLyAnuM duHkha che, ne bhayamAM pitAne maLeluM khevAya to ? e ciMtAnuM du kha che, traNeya duHkha bhUDA. emA bhaya vilakSaNa ! durgAnanuM prabaLa kAraNa bhaya bhayathI bhava nIpaje, bhayathI bhAva vadhe. "hAya, hAya, cAlyuM jaze ? nAza pAmaze ? dukhI thaIza to ?"--e ja hAyavoya, vidhyakSAyanI upara atyaMta anahada Asakti, jarApaNa uNapa na Ave, Apatti na Ave tevI satata IcchA ! kema jANe, " sarva saMpattino IjAradAra pote ! leza paNa Apattine yogya nahi! " karmanA saMjogo vicitra che. vAraMvAra bhaya rAkhavA chatAM kyAre karma ThagI jAya, kaSTa UbhA kare, sukha naSTa kare, teno niyama nahi. to pachI bhaya Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkhavAthI zuM vanyu ? javAnuM to jAya che ja. paNa vadhAre bhaya karI karIne mamatA vadhArI ciMtAmAM banyA, AtmaciMtA karI nahi, paramArtha sUjha nahi, pitAnI mAlikInA mAnasane jaDa padArthonuM gulAma banAvyuM, ane pote e baMnenA gulAma banyAM! bhayabhItane to khAya to paNa bhaya; kharacce bhaya; khuTI javAno bhaya; luMTAI javAne bhaya, koI mAgI jaze to ? e bhaya, sarakAra kAyadA karaze te ? e bhaya, mAna javAne bhaya, sattA javAne bhaya, nahi sacavAya, pitAnA tAbAmAM nahi rahe, kahyuM nahi mAne, tene bhaya ! kevA bhayanA ghA ? bhayanI ghora paraMparA ! bhaya ajaMpe caMcaLatA karAve, sthiratA na rahevA de. bhayamA ne bhayamAM sukhe khAya nahi, khAvA de nahi, paramArtha jAte kare nahi, bIjAne karavA de nahi; sukhe nidrA nahi, sabuddhi nahi, guNanI ne dharmanI kadara nahi. bhaya tAmasa bhAvamAM ramADe, dharmaguruothI DarAve, upadeza-zravaNathI A rAkhe, amUlya dharma-sAdhanAthI vaMcita rAkhe, kema? eka bhaya guru pAse jAuM ne dAnanuM kahe to? tapanuM kahe che? mATe javuM ja nahi," sajanatAnA saMgathI dUra rAkhanAra bhayabhIta kalapanA che. e jIvanane hAthe karI akArUM banAve. pitAnA hAthe pitAnA ujajavala jIvanane e malina kare, Darapoka bane, asatya kalpanAo kare, pazuthI karAtI saMjJAmAM ja jIvana purUM ! kemake ene te saMsAra eja kartavya. saMsAra joIe ene bhaya vinA kema cAle ? jyAM tRSNA che, tyAM bhaya che, tRSNAthI bhaya vadhe che; saMsAra vadhe che. gherathI bahAra nIkaLI tIjorI baMdha karI ke Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 nahi tenI yAda nathI rahI. sAMja sudhI ghera pAchA javAya tema nathI, khasa AkhA divasanI Adhi, AkhA divasa bhaya, najara sAme eka ja lakSya, kayAre sAMja paDe ne ghera jauM ne tapAsu ke adhu' kharAkhara che ke nahi ! vAta vAte bhaya. bhayanuM kAraNa na heAya chatAM paNa bhaya lAge ke * hAya, hAya ! badhu jatu raheze te ?" bhayane lIdhe keIka asatyAnI, prapaMceAnI, hiMsAnI, kaSAyAnI ceAjanA manamAM ghaDe. jarUra paDaze e AcaravA ya na paDe, chatA bhaya e pApeAne vicAramAM lAvyA vinA na rahe. e vicAramA raudradhyAna paNa saMbhave. emA AyuSya khaMdhAya teA marIne jAya narake ! tyAMthI durgaMCtimAM bhaTake ! kemake pApanA anukha dha laI ne ahIthI gayA che. bhayavALAne asamAdhinA pAra nahi. sAcavavAnI tAlAvelI khUba; rAtanA sUtI vakhate daravAjA teA baMdha karavA nathI rahyo ne ? badhuM kharAkhara peka karyuM che ne ?' rAtanA jarApaNuM avAja thatAM ema thaze ke e cArane avAja tA nathI ? kAie tiorI khAlI ? jyAM Asakti vadhAre, tyAM bhayane pAra nahi. bhayamAM dharmakriyA cUkAya te paravA nathI. paramAtmAnI pUjA bhakti sevA nathI thatI tyAM bhaya dekhAtA nathI mATe tenA bhaya nathI. sAdhanA aTakI tA kaI vAMdhA nahi; kAle karazuM. zuM UtAvaLa che ? vakhata kathA vahI gayA che?? dharma AkhA khAvAya te bhaya nahi ! * saMsAranI sAmagrImA TAMca na paDavI joIe ? A lata ! bhavAbhinaMdIne samAdhinA svAda nathI, samAdhinuM bhAna paNa nathI. samAdhinI kiMmata nathI; eTale dunyavI bhayeAmAM samAdhi gumAvI rahyo che! asamAdhine ene bhaya ke ' . < ' d Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa8 duHkha nathI. bhavAbhinaMdIne bhaya ghaNA, AtmAne leza cAvIra kalAka, tijorImAM zeTha : eka zeThanI pAse paisA bahu hatA paNa bicArAne evo bhaya rahyA kare ke ene A chokarA jANe ke ApaNI pAse paisA bahu che to kharca karavA lAge; ne ema tijorI khAlI thaI jAya. mATe keIne khabara paDavA na detA e bAraNuM baMdha karI oraDAnI aMdara tijorI khAlIne rUpiyAnI thelIo bahAra kADhI gaNatA. pachI khUba dhana najara sAme joI khuza thAya ke "aho! keTaluM badhuM dhana che !" pAche rAtadivasa bhaya rahyA kare ne rAtamAMya UThIne AjubAju joI Ave ke koI ahIM AvatuM to nathI ne ? jarAka khaDakhaDATa thAya ke jhabakIne jAge ! pahelI tapAsa kare ke keDe cAvI che ne? tijorInuM bhAraNuM barAbara baMdha che ne ?" * kevI bhaya saMjJA ke ene bhagavAnanuM nAma paNa na sAMbhare, to sukRta karavAnI te vAteya kayAM? bhacanI vRttine lIdhe dharmanI lezyA UThavA ja na pAe. kadI suni pAse jAya nahi,- "khe paisA kharcAve ke AvA de to ? " e bhaya. ekavAra rUpiyA gaNavA beThelA, eTalAmAM bahArane kAI avAja sAbhaLe. bAraNuM sAme jue che to sAMkaLa devI ja bhUlI gayelA ! e joI vicAre che ke "vaLI sAMkaLa devA jAuM ene avAja bahAranAne saMbhaLAvAthI vahema paDe to? athavA te eTalAmAM aMdara AvI jAya to ?" tethI jhaTapaTa nANuMkothaLI tIjorImAM nAkhI pote paNa aMdara pesI go ane sAcavIne tijorInuM bAraNuM baMdha karyuM. bhayanI lezyAmAM e jovuM bhUlI Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa1 gayA ke je Ane kaLa besI jaze to aMdarathI pachI zI rIte ughADIza? kemake henDala te bahAra hoya. ane kharekhara ahIM banyuM paNa ema ja ! bAraNuM adhuM khulluM baMdha thavAne badale pUruM baMdha thaI gayuM ! kaLa besI gaI thoDIvAra pachI kholavA jAya to khUle nahi. akaLAyA, guMgaLAya, have te avAja karavA chatAM bahAra keNa sAMbhaLe ? te emAM ne emAM aMte marI gayA ! pAchaLathI cheka bahAra zodhAzodha kare ke bApA kayAM gayA ? AkhA gharamAM jaI vanyA, bahAra kAkA, mAmA, phaI vagerene tyA ane gAma bahAra paNa joI AvyA, sanyA nahi, eTale mAnyuM ke "jaMgalamAM gayA haze ane tyAM zikArI pazue mArI nAkhyA haze." basa, DesAnuM saraNakArya karyuM. pachI 13me di gharanuM saMbhALavA jatAM tijorI baMdha dekhI, cAvI jaDI nahi, luhArane belA. luhAre te paheluM henDala ja tapAsya-khaTa . .bAraNuM khUlatAM gaMdhAI uTheluM bihAmaNuM maDaduM joyuM ! bahAra lekamAM khabara paDI gaI ne gAmamAM kahetI cAlI ke, "zeTha tijorImAM marI gayA ? Ama beTA bhayanA deSa para DosAnA behAla thayA ! jiMdagI cittamA tIvra rAgadveSanA saMkaleza karI karIne pUrI karI | pariNAma zuM ? du:khada adhama durgatiomAM tIvra rAdinA saMkaleza ane duSTa pApabharyA jIvananI paraMparA cAlavAnI ! - jaDa khAtaranA A bhAre rAga, tRSNA, mamatA, madamAyA, kAmakrodha vagerenI satAmaNI e cittanI saMkSiNa dizA che. bhaya cittanA saMkilaSTa pariNAmane ati saMkilaSTa karAve che. bhayasaMjJA kAyA, kuTuMba, dhana, dolata vaibhava gharabAra, Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para mAnamarta, AbarU-sattA vagere pUrastI che? ke "dharmadhana nahi maLe te ? dharma maLelo lUMTAI jaze te ?" e paNa bhaya che? "kAyAnA mehamAM tapa gumAvIza to? rasanAnA kesamAM tyAga karavAnuM cUkIza te ? dAnamAM vidana Avaze te ? dharma nathI sAdhato ane AyuSya pUrNa thaze agara roga Avaze te?' A bhaya nathI. anAdinI bhayasaMjJA sAmAyika, pratikramaNa prabhubhakti, dAna-zIla-tapa-bhAva, kSamAdi guNe, vrata-paccakhANa, karmakSaya vagere na sadhAya tyAM bhaya nahiUlaTuM "e badhuM sAdhavA jAuM, ane kAyA ogaLI jAya, dhana ochuM thaI jAya, TAIma bagaDe, vepAramAM vAdha Ave, vyavahAra ghavAya to zuM thAya ?....." e bhaya khare. ahe, jIvanI kevI durdazA ! are ! kadAca dharmAnuSThAna karaze te paNa bIjA-trIjA bhayathI citta sthira nahi rAkhI zake. bhaya te kevA? tuccha bAbatonA ! e sArI pravRttine DahoLI nAkhe che. bhaya bhAre paMdhelo che ! sAdhu paNa sAdhavAnI jAgRti na rAkhe te bhaya emane ya cheDato nathI; kemake Indriye DAku che. mana cora che. nAgaNa jevI kuvAsanAnA cekabaMdha humalA che. viSane duzmana-zero che. viSayanI chAyAne, Agamanane, enAM saMparkane bhaya thavo joIe. jeTalo bhaya mohanI sAmagrI lUMTAI javAmAM thAya che, teTale AtmahitanI pravRtti ke vicAraNA lUMTAI jAya temAM nathI! kevI kAramI dazA? muktinuM paheluM pagathiyu mokSarucivALI avasthA che. jyAM sudhI dunyavI bhathI bhavAbhinaMditA jIvatI rahe tyAM sudhI te Ave nahi. chaTho guNa zakatA- emAM vAte vAte mAyA rAkhe; Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para luccAI prapaMca, dago, phaTake, vizvAsaghAta kare. svabhAvathI kapaTa karanAre; keLavelI guMDAgIrI AdaranAro. niSNajana nAnI vAtamAM; nakAmI bAbatamAM paNa mAyA ! sIdhI vAta kare nahi, saraLatA nahi. kAMI levAdevA nathI; chatAM svabhAvathI ja dago ! bhUtakALano anaMtavAra abhyAsa kAramI mAyAno. mAyA ja AvaDe. enA lehInA paramANu ja evA ke ekalI mAyA ja kare. tenA cage karma paNa evA bAMdhe. A badhA anaMtakALanA avaLA vaLa sIdhA savaLA kare nahi, avaLA vIMTaDyA tevA savaLA ukele nahi, UMdhAI mUkI sIdhI dizA pakaDe nahi e badhuM bhavAbhinaMdIpaNAmAM sulabha che. enAthI bacavuM hoya to aMtaramAM kadAca mAyAne vicAra jAge, paNa emA puruSArtha na ja bheLavAya, arthAt mAyAne amalI na banAvAya, paNa tene guMgaLAvAya, jethI e kAragata na thAya te hajI bacAya. chaLa prapaMca dagA phaTakA kaye rAkhavA che, jagatanA lAbha ke jagatanI vaDAI levA mATe vAtavAtamAM vakatA vAparavI che, mAyA AcaravI che, tyAM mokSanI tamannA kyAM UbhI rahe ? | mAyAnuM pApa jagatamAM bahu saheluM, emAM ughADA paDIe chIe evuM na dekhAya. pAchuM hoziyAramAM khapAya, ane mAyAthI lAbha thate dekhAya. A kALajunI enI kuTevane TALavA dilane zuddha banAvavuM paDe. kadAcit mAyA karavA mana UThe, paNa hRdaya nA pADe. "dhruva AtmAnA guNa adbhava jaDa khAtara mAre gumAvavA nathI," ema hRdaya pokAre, pachI mana kadAca mAyA karAvI jAya paNa te kevI ? maLI. bhavAbhinaMdIne to chUTathI prapaMca, mAyA, kapaTa joIe, joradAra joIe, ema aphasa nahi. mAmulI Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 tuccha vAta hAya paNa mAyA na choDe. tuccha mAna, AbarU, a95 vakhANa, tRNa jeTalI zAbAzI meLavavA mATe ya mAyA karatAM saMkeca na thAya. bhavAbhinaMdItAne mahAna durguNa mAyA. jene saMsAra bahu game te mANasa mAyA ke je saMsAranI mAtA che, tene kema na sAcave che khUbI juo, lebhanI ratine bhavAbhinaMdinuM apalakSaNa kahyuM, paNa lebhane nahi ! jyAre zaThatAnI ratine durguNa kahevAnI jarUra na paDI. paNa zaThatAne ja durguNa ko. e sUcave che ke khAlI lema tevA saMsArarasika nahi banAve, jevI zaThatA saMsArarasika banAvaze. zaThatA yAne mAyA khataranAka che. mAyA mANasane kevo pakaDamAM pakaDI rAkhIne enI pAse rAta-divasa aMte potAne ja khataranAka UMdhA vetaraNanI ciMtA karAve che! tyAre enI sAme saraLa jIva aMte kevI sundara unnati pAme evA pavitra vicAramAM rahe che ! ene adbhuta khyAla samarAditya caritranA avAra kathAprasaMgomAMthI maLe che. candrakAnta nAme eka zreSThi putra bahAragAma gayela che. evAmA enA gAma para dhADa paDI che. candrakAnta AvIne jue che to gharamAthI kaMIka mAla corAce che ane potAnI patnI caMdrakAtAne patto nathI. gAmanA eka bujharga pAsethI jANavA maLe che ke A lUTArAo avaranavara mANasane upADI jAya che, jethI pachI enA sagAvahAlA ghaNuM dhana ApIne ene choDAvI lAve. - caMdrakAnate e parathI dhananI thelI laI pitAnA nokarane sAthe lIdhuM. ene bhAtAyelI pakaDAvI. cAlatAM-cAlatAM rastAmAM nokaranI buddhi bagaDelI te kaI prapaMcathI dhanathelI cAuM karI Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 bhAgavA vAre che. paNa kare zu? e thelI zeThanA hAthamAM che. emAM jogAjoga evuM banyu ke eka sthAne khanne jaNa bhAtu khAvA beThA, paNa UThatI vakhate sahaja bhAve caMdrakAntanA hAthamAM bhAtAthelI pakaDAI; pelAe dhananI thelI pakaDI. have nAkara manamAM khuzI thatA zeTha TaLe enI taka zodhe che. emA dUrathI eka kUvA dekhatAM gaLagaLA thaI zeThane kahe ke mane bahu tarasa lAgI che.' bhale! zeTha kUvA dekhatAM pANI mATe gaye nAkara cUpakIthI pAchaLa jAya che. tyA caMdrakAnta vA vaLI kUvAmA jevA pANI jovA jAya che ke tarata pezAe ene haDaseleA mence, tethI e paDayo aMdara ! tyA aMdarathI name arihaMtANu' avAja AvyeA. avAja peAtAnI patnInA pArakhIne kheAlI UThe che, ahA tuM ahI' kyAthI ?' pelI kahe 'mane lU'TArA laI cAlyA, rAta paDavAthI badhAMne ahI pAse mukAma hatA. mane thayuM ke kadAca emane tyA mArA zIlapara AkramaNa Ave enA karatAM ahIthI ja rastA karavA sAdeza, eTale badhAne tyA sutA mUkI A kuvAmAM paDatu mUchyuM paraMtu tame ahI' kUvAmAM zI rIte ? ' candrakAnta kahe che'huM tane dhanathI cheDAvI lAvavA ApaNA tAkara sAthe nIkaLeleA. vacamAM khAvA beThA tyAM kudaratI dhananI thelI nAkaranA hAthamA rahI! ene bicArAne ene leAbha lAgyA haze, tethI A kUvAmA pANI jovA hu' jevA vAkA vaLyA ke tarata pelAe pAchaLathI mane haDaselse ' patnI kahe, are, kevA duSTa nekara !' A kahe che ' bhalI " khAI, ete upakArI kahevAya ke ahI" ApaNA meneA bheTA karI ApyA nahI te huM cArAnI pallImAM Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ javA chatAM tane kyAMthI pAmI zakata! saraLa mANasa dareka prasaMgamAMthI sArI ja tAravaNI kare banne jaNa kUvAmAM nirAdhAra rahyA pANInI bAjunA eka TekarA jevA bhAga para beThA beThA koI pravAsI kUvA para AvavAnI rAha jue che. emAM divase vItyA. chatAM candrakAnta kahe che "je puNya kevuM adbhuta kAma kare che ke dhana jatAM te maLI ane ahIM mArA hAthamAM rahela bhADAthelI ApaNa banene jIvana TakAvI rAkhavA kAma lAgI che! khAvA to bhAtuM kAma Ave, hIrA mANeka nahi !' candrakAnatAne patinA AvA AvA tAttvika bola para zraddhA vadhI jAya che. have bhAtuM khUTavA AvyuM ane jaNa ciMtA kare che ke "are! amAre AvA uttama bhavamAM zuM cAritra pAmyA vinA ema ja maravAnuM ? kyAre A bhavakSepamAM kUvAnI kedamAMthI chUTavAnuM ? saddabhAgye eTalAmAM eka sArthavAha te pradezamAM AvI lAge che. enA mANase kUvApara pANuM levA AvatA candrakAnta bole che, are? amane bahAra kADhe." pilAe jaIne zeThane vAta karatAM zeThe mAMcAthI emane bahAra kADhavA kahyuM. e baMne ema bahAra nIkaLI sArthavAhane bhajanasatkAra pAmI gAma tarapha pAchA vaLe che. rastAmAM eka bAju maDaduM ane pitAnI ja ghanazelI jue che ! candrakAnta tarata kalpanA karI ke kaI zikArI pazuthI marAyela nokaranuM bicArAnuM A maDaduM lAge che. ethI vairAgya vadhu dRDha karI, jaI te bannee cAritramArga apanAvyuM saraLatAnAM mIThAM phaLa; mAyA kUDI ane bhUMDI ! (7) sAtame durguNa ajJAnatA -ajJAnatA yAne ajJAnanA be bheda,-(1) mUrkhatA, ane (ra) mUDhatA. mUrkhatA che eTale Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa7 gatAgama nathI. eka ja vAta che "lUMTe, bheguM kare, uDAe, e mATe badhuM karI chUTe." bhale pachI mUrkhane loka niMde hase, ke e pIDAya saMsAramA, yA durgatiomAM bhAre trAsathI daMDAvuM paDe. tenI khabara nathI, ciMtA nathI, paravA nathI, A mUrkhatA. bIjI che. mUDhatA. paMDita haya, zAstro bhaNele hoya ke prophesara hoya, bIjAne bhaNAve kharo, paNa tenI paMDitAI mUDhatAnA gharanI, je jJAna che paNa viveka nathI, bhaye che paNa hadaya pariNata nathI banyu zAstrathI je AtmA keLavAyA nathI to ekalI buddhi keLavAya tethI zuM? bhaNataramAM e muMjhAyo ke tenI badhI pravRtti jaDa pAchaLanI ! pitAnA AtmAnuM ja bhAna nathI ! vicAra-belI-AcaraNa badhuM jaDa pAchaLanuM ! AtmAnA hitanI vAtanA vicAra-vANI-vatana nathI. narI mUDhatA ! paramArthanI khabara nathI. mUDha paMDita uttara pradezanA eka gAmamAM eka paMDita ghare chokarAone vidyAbhyAsa karAvato. emAM eka yuvAna vidyArthI paMDitanI yuvAna patnInI sevA karatAM karatAM e baMne premamAM paDyA ! paNa paMDitapatnI paranA mUDha rAgamAM enI sAthenI A vidyArthInI maryAdA bahAranI chUTane zuddha sevA mAnato alabat paMDitanA dekhatAM kAMI vilAsa thaI zakato nahoto, tethI ja baMnee bhAgI javAnuM nakakI karyuM. emAM ekavAra paMDitane bahAragAma javAnuM thayuM tyAre mUDhatAmAM e A vidyAthIne ja patnInI saMbhALa rAkhavAnuM pato gaye. have to baMnene phAvatuM thayuM. eka maDaduM lAvI gharamAM meMdu vagere khaDadhuM paDadhuM saLagAvI gharamAM theTI Aga lAgyA Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jevuM karI, elavIne baMneya bahAragAma cAlyA gayA. paMDita AvyA. jue che, ghara saLageluM che maDaduM paDayuM che, eTale rovA beThe ke "hAya! huM bahAra gaye te patnI bicArI baLI gaI!" have enA hADakA gaMgAjImAM padharAvavA laI cAlyA. gaMgAnA kAThe pilA be acAnaka Ane hADakAnAM piTaka sAthe roto-kakaLato ane mAthuM kuTato jue che ! e joIne baMnene dayA AvI gaI bhAre pazcAttApa sAthe enI pAse AvI kahe che, "mApha karaje, ame kubuddhithI tamane dago dIdho. banAvaTI maDaduM bALI bhAgI AvyA. kSamA karo. " paMDita kahe, "tame koNa che ? huM tamane oLakhatA nathI. jAo ahIMthI strI kahe che, "are ! mane ya bhUlI gayA ? huM to tamArI gharavALI." mUDha banelo paMDita mAnavA taiyAra nathI e to kahe che, "jA re jA bAI! gaLe kAM paDe? mArI patnI to baLI gaI A rahyA enAM hADakAM. tuM vaLI koNa? kAzImA tArA jevA ThagArA bahu phare. ja ahIMthI " paMDite dharAra na svIkArI. pADiye kayA bacAvyo ? rAganI mUDhatAmAM bhAnabhUlo banya, zeka karI karIne rakhaDI ! mUrkhatAnA yege jJAna ja nathI, mUDhatAnA ge rahasyanuM bhAna nathI. ucca Adarza nathI pazutAthI zI vAstavika vizeSatA mAnavamAM hoya te samajato nathI. sanAtana svAtmAne bhUlI kSaNika sukha dekhADanArA viSamA rAtomAto rahe che. tattvanI ruci te zu paNa koI tattvanI vAto paNa yuktipUrvaka bIjAne saMbhaLAve ane bIjAne te ruce, teya Ane khaTake che. svajIvanamA rAtadi" atatvanuM piSaNavardhana kare jAya che saMsAranI ciMtA sivAya bIjuM samajavA mAgato nathI. ItyAdi sthiti Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 mUDhatA ane mUrkhatAnI che. A annatA e bhaya, zatA, kSudratA, leAbharati, mAtsa, vagere durgANeAne peASI rahe che. jIva bhavAbhinI che, eTale A apalakSaNA che, ane A doSanA ge saMsArane rasa eTale ke bhavAbhina'ditA majabuta mane che. keka meAhanA pAtrA ane svArthImAM upayeAgI vyaktie pratye yuddhaha sAthe evA premamAM mUDha hAya ke tenA sattara doSane gaNe nahi. kaI samajAve tA mAnavA taiyAra thAya nahi tyAre keTalAka kadAgrahIe evA ke pakaDeluM khATu chatAM mUkavA taiyAra nahi. vaLI keTalAka sArAsAramA ne kAryAMkA mAM ajJAna evA ke jJAnInI nizrA (Azare) paNa na le ! mUDhatA bhayaMkara! Ama peAtAne samajadAra gaNuM, paNa pAchA bIjA mUDha anelAnI pAchaLa peAte mUDha ane udyogapatie mUDha, tenI pAchaLa duniyA mUDha. zuM karavuM te sUjhatuM nathI badhA kare che mATe karavu ! AdhaLI doTa ! jANe rahI gayA. ' mUDhatA eTale praLa sAhathI gherAI javuM cetana chatAM jaDa nacAve tema nAcavA taiyAra, paNa jJAnI vivekI saMteAnI zikhAmaNe sArI cAle cAlavAmAM taiyAra nahi vicArapUrNAMka kAma karatA heAvAnuM mAne paNa tenA kAma badhA avicArI !' eka bApane sUtu dIkarA, khApe kahyuM, 'tAre caMcaLa ne adhIrA na banavu, sthira thavu kArya karatA pahelAM vicAravuM. pachI kAryo karatA Dagavu nahi tenA makAnanI AgaLa eka pADA rAja AvI bese chekarA vicAre che ke ' AnA zigaDA vacce mAruM mAthu Ave ke nahi?' cha mahinA sudhI A vicAra karyAM. pachI nakkI karyu` ke jarUra e ziMgaDA vacce mArU mAthu' AvI jAya ke nahi enA prayAga karaveA. eka divasa vakhata joI pADA t , Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ beThe hato, tyAre mAthuM barAbara ziMgaDA vacce ghAlyuM. pADe bhaDakyo, ne nAThe. paNa bApAe Teka jALavavA kaheluM, mATe mAthuM kADhayuM nahi. mUDha jIvanI khAsIyata ke tenA kArya avicArI, buddhi skUla, tIvra mehanI dRSTi. te TUMkI hoya ane pariNAme e lokamAM beAbarU ane bhAre pazcAttApa pAme. leka pAchaLathI hAMsI kare. bha paNa gaye nahi. mUDha jIva lADI, vADI, ane gADI pAchaLa gAMDe. A ja jIvananuM sarvasva mAne. paramArtha karavA buddhi nathI, gama nathI. svArtha mAM AMdhaLo, svArthane poSavA kaMIka UMdhAcattAM kare. A lakSaNe mUDhatAnA che. aho ! jaDamAyAne A jIvanI paravA ke ciMtA nathI ! paNa jIva ghele enI ja ciMtAmAM rakta che! jaDa mAyA jIvanuM nikaMdana kADhe che, tyAre jIva jaDa mAyAne AbAda karavA-rAkhavAmAM jIvana ape che. jaDa mAyA jIvane mRtyubAda eka tasu ke kSaNa paNa AgaLa anusaravA taiyAra nathI, paNa jIva jaDa mAyAne jiMdagIbhara vaLagyo rahe che. A badhuM mUDhatAne AbhArI che. bhale eTale buddhizALI na hoya, pite prajJa na hoya, jena na hoya, samakita na hoya, paNa mAtra mUDha na hoya toya vicAra karI zake. vivekapUrvaka kAma kare, bIjAne lAbha thato hoya to thavA de, pite thoDuM nukasAna paNa veThe. cAra zANuM kaMI kahe tene vicAra kare. vAre vAre nukasAna thatAM hoya, ThagAto hoya to cete. ciMtave che ke Acare te kAMIka jaDanI bahAra nIkaLIne, jaDamAMthI UMce AvIne. AvuM kaMI na Ave te bhavAbhinaMditA ze jAya? ATha durguNa niSphaLAraMbhasaMgatatA-mUrkha pAse vicAraja nathI, ane mUDha UMdhAja vicAra kare che, tethI banenAM kArya Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUrkhatA ane mUDhatAnA pariNAme niSphaLa nIvaDe temAM navAI nahi. kadAca zarUAtamAM saphaLatA dekhAya te ya pariNAme avazya niSphaLa. athavA "niSphaLa' eTale nisAra, bhavAbhinaMdI jIva nisAra pravRttine AcaranAro hoya che. kahe ke ene niSphaLa bane evA | kAryo saheje karavA maLe. jenA udyamamAM bahudhA niSphaLatA ane nissAratA hoya, te jIva bhavAbhinaMdI che. ekavAranA niSphaLa kAryanA yoge pAchA vaLavAnuM te ene bAjue rahyuM, ulaTuM evA kAryone ene dviguNe Agraha vadhe e vadhu ne vadhu niSphaLatA meLavato jAya, paNa saphaLatAnI cAvI na pAmI zake. ene lakSamI maLI hoya, te ya saphaLa nathI, kemake ene ethI AnaMda ke zAti maLatI nathI; haiyAmA hoLI saLage che; pAchaLa nukasAna ane pazcAttApano pAra nathI. kAryamAM bhalIvAra nathI enA niSphaLa prayatno enAmA deze vadhu khIlave che. nisAra udyama jaDatA vadhAre che. bhavAbhinaMditAnA dezonI sahajatA -bhavAbhinaMditAnA A badhA dUSaNa TALavA mATe khAsa kALajI rAkhavAnI che; pratikSaNa jAgratu rahevAnuM che. kAraNa ke, durguNono abhyAsa anaMta kALane che. ethI jIvanamAM dUSaNa sahaja jevA thaI gayA che, ane guNa jANe taddana aparicita. mudratA saheje Ave, udAratA suzIbatathI lAvavI paDe. lebha saheje thAya, saMtoSa rAkhavuM muzkela ghaDI ghaDImA dInatA AvatAM vAra na lAge, ane dhIraja ane napharata rAkhatAM nevanAM pANI mobhe caDAvavA paDe-IrSyA bahu sahelI, keInuM paNa sAruM jeI uga jhaTa thAya, paNa prema baLAtkAre lAvavuM paDe. mana udvega karAve paNa dila jo prema karAve, teya Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicArAya "ke ApaNe nArAja zA mATe thavuM ? manane ugathI pAchuM vALI premamAM joDavuM joIe." paNa A zubha vicAra parANe lAvavo paDe che. bhayabhIta thavuM saheluM che, nirbhaya thavuM muzkela che. bhaya eTale jaldIthI Ave eTalI nirbhayatA jaladI AvatI nathI zaThatAnA vicAro jIvane bahu sulabha. svArtha sAdhavA, pitAnI ja anukuLatA jevI, A vRttio jIvanI sAthe jANe saheja ghaDAI gaI che. e vRttione siddha karavA udyama kare paDato nathI. bIjAnI sevA levAnA, bIjAnA bhoge sukha levAnA vicAra pahelA Ave, paNa paramArtha mATe jatane bhega ApavAnI vRtti chelle ya AvavI muzkela ApaNuM hoziyArIthI ja anukuLatA maLe che, evI mAnyatA ghaDAI gaI che, mATe A vRtti sulabha thaI paDI che khabara nathI ke puNya vinA phAphA. eka jarAka Apatti AvI paDI ke jIva duSTa vRttiono Azraya saheje le che, paNa je sAvadhAna bane, to Apatti to AvI adhama vRttione dabAvavA kharekharI upagI thAya ema hoya che. Apatti to guNazreNInI parIkSAmA jaladI pAsa thavAnI parIkSA che. Apatti ja kharo kasoTIno kALa che. Ama to AvI adhama vRttio jhaTa jAge nahi; paNa Apatti kALe jAge, te vakhate ene zubha vRttiothI karADI zakAya. sUrkhatA ane mUDhatA ke je gaLathuthImAM ekameka thaI gaI che, tene TALI AtmAmAM jJAna ane vivekanI navI bhAta pADavAnI che. svecchAthI, mUrkhatAthI ne mUDhatAthI karelA kAryamAM niSphaLatA ane nissAratA lagabhaga rajanI vastu thaI paDI che. jyAre saphaLatA haMmezanI, ane niSphaLatA keka divasanI. sAravALI pravRtti ghaNI, ane asAra Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravRtti bahu ochI; te banavuM joIe. paNa e muzkela che, kemake de jANe svabhAva thaI paDyA che, ane guNa aparicita, ke aLakhAmaNu jevA rahyA che. paMcasUtramAM kahelI vAto svIkAravA mATe AtmAmAMthI bhavAbhinaMdIpaNAnA A apalakSaNe-durgaNe cAlyA javA joIe. kemake bhavAbhinaMdinI aMdara kSudratA vagerenuM jora jyA sudhI hayAta che, tyAM sudhI tene tattva para dveSa che, tattvanI ruci thatI nathI, sAcI tattavanI ene samajaNa ja nahi paDe. jyAre paMcasUtra te lAyakane ja samajAya ane lAyakane ja apAya. e gaMbhIra rasAyaNa che e pacAvavA deSa vinAnI ane joradAra hAjarI joIe. hAjarImA de khadabadatA hoya to rasAyaNa phUTI nIkaLe. sarva jIne A vastunI prApti na thAya. vAyaDI vAtothI A na maLe. bhavAbhinaMdInA durguNe TALavA ja joIe, mana mAravuM paDe, kAyA ghasavI paDe, tuccha lAbha jatA karavA paDe, svachaMdatA mUkavI paDe, anaMta jJAnIne samarpita banavuM paDe. e badhuM Aja sudhI nathI karyuM, mATeja bhavAbhinaMdI jIva saMsAramAM rakhaDe che. mokSa e pApapratighAta vagerenA kramathI maLe. sAdhananI bhUmikA te pramANe ja racAvI joIe, ane sAdhanAnI ImArata teja keme pUrI thavI joIe pApa pratighAta mATe (1) bhavAbhinadInA durguNono nAza karavo joIe, (2) paMcasUtramAM batAvela sAdhanAnA kema upara deDha zraddhA joIe. (3) te kema mujaba puruSArtha kara joIe. te dharma puruSArtha paNa (1) satata (2) vidhipUrvaka ane (3) hRdayanA bahumAna sAthe, cagya kALe ane (4) jIvanamAM aucitya jALavIne thavo joIe. Ama karavAthI Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 bhaTakavAnuM thayA kare che. have e vyavahAra rAzinA jIva gaNAya. emAM ana ta janmamaraNAdi duHkhe| anubhavavA paDe che ! prApta jIvananI mAjI hAre teA nIcenI cenimAM jAya, ane jIte te UMce caDhe che. A hAra-jItamAM kAreka manuSyajanma paNa maLI jAya che. evuM anaMtIvAra mane che, chatAM jIvananI mAjI hAravAnA pratApe pAchuM ceArAzI lAkhane cakkare caDhavAnu thAya che. emAM sUkSma nigedamAM jAya, chatAM have e vyavahuArarAzine ja jIva gaNAya. kRSNa pakSa carmAvarU jIvananI mAjI hAravAnuM zAthI ? jIva kevaLa bhavAbhinaMdI, mAtra pudgala rasiyA, ekalI viSayatRSNA, svArtha ane ahatvanA AvezamAM ja layalIna rahe che. e sthitimAM jIva kRSNapakSIya ja khanyA rahe che, arthAt evA tAmasa bhAvamAM rAcatA rahe che ke kadAca svargAdi-sukhanI abhilASAe cAritra laI kaThera kriyA paNa Adare che, chatAM AtmasvasthatAnA jhAMkhA zukUlapakSa paNa ene bicArAne sAMpaDatA nathI, e te jyAre have meAkSa pAmavAne eka ja pudUgala dharAvata kALa bAkI heAya evA kALamAM jIva AvI jAya, pachI ja prApta thAya che. Ane caramAvatAM kALa paNa kahe che. caramAvata kALamAM AvavAnu` jIvanI peAtAnI kAI heAziyArI ke puruSAthI nathI thatuM, kintu peAtAnA anAdisiddha bhavyatva--svabhAva tathA anAdithI ahI sudhInA teTale kALa pasAra thavA, A e tattvAnA prabhAve thAya che. bhavyatva mAmA mATenA pAsapeTa : bhavyatva eTale mekSa pAmavAnI ceAgyatA, jema nadInI retI ghaDA khanavA mATe ayeAgya che, kuMbhAranA ghare paDelI mATI ghaDA Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 - - 2. banavA mATe cagya che, ane dUra jaMgalamAM paDelI mATI cogya chatAM ene sAmagrI na maLavAthI ene ghaDo banavAne nathI; evI rIte jagatamAM keTalAka jIvo mokSa pAmavAne sarvakALa mATe taddana ayogya che te abhavya che, bIja anAdi-nigodamAMthI bahAra nIkaLI mokSa pAmavAnI dizAmAM che e cagya che, te bhavya kahevAya; jyAre gyatA chatAM je jIvo anAdinIgodamAMthI nIkaLavAnA ja nathI, te jAtibhavya kahevAya che. Ano artha to e ke bhavyane pitAnA koI puruSArtha vinA ja anAdisiddha bhavyatva-svabhAva yAne mokSe javAnA pAsaporTanI maphata bakSIsa maLela che ! mAtra ene pakavavAnI ja arthAta mokSamArganI sTImaramAM besavAnI jarUra che. je maphatamAM maLela A pAsaporTanuM mUlya na samajAya, ne ene pakavavA prayatna na karAya, to e keTalI badhI karuNa dazA kahevAya ? sahajamala hAsanAM 3 lakSaNa caramAvarta mA AvavA chatAM niyama nathI ke tarataja ghadiSTimAMthI bahAra nIkaLe hA, e niyama khare ke oghadaSTimAthI bahAra nIkaLI yogadaSTimAM AvavAnuM bane to te caramAvata yAne chellA pudgalaparAvartakALamAM ja bane. koIne tarata ja bane, koIne kALa pasAra thayA pachI paNa bane paraMtu sahaja-maLanA noMdhapAtra hAsathI A vastu bane che anAdinA tIvra rAgadveSane AtmA para jAma thayele maLa e sahaja maLa che caramAvartamAM ene noMdhapAtra hAsa prApta thAya che. tyAM dukhI jIve para dayA, guNavAna para dveSane abhAva, ane aucitya,-e traNa lakSaNa pragaTa thAya che. AmAM garbhita rIte AtmA tarapha dRSTi UbhI thaI hoya che, Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avazya sabIja-kriyAnI prApti ane avaMdhya pAlana pragaTaze. je pAlananA phaLarUpe ceDA ja kALamAM kramazaH mukti avazyabhAvI banaze, arthAt siddha thaze. paMcasUtra je vastunuM nirUpaNa kare che, te satya ane suMdara che, tethI pariNAme AtmAne ajJAna ane mehanI aMdhArI aTavImAthI aLago karI, ucca paramAtma-prakAzanA paMthe caDhAvI anaMta joti jagAvanAruM che "paMgasUtramAM kahyA mUjabane krama to durlabha che,' ema kahI aTakavAnuM nathI, paNa manamAM khUba utsuka banavAnuM che. jethI AvI ati suMdara durlabha vAto A jIvanamA pamAI jAya, ane jIvana dhanya bane. manuSya bhava ane maLela sAmagrIne saphaLa karavAmAM gamArI na cAle, AvaData joIe; divAnApaNuM na nabhe, sAvadhAnI-hoziyArI joIe. bhAvanidrA nakAmI, jAgRti jarUrI; vAtothI kAMI na vaLe, guNone khapa karavo paDe. jIvanamAM A kareluM karyuM gaNAze, ethI ja janma-jarA-maraNAdinI jaMjALa veThavAnuM aTakaze. TIkAkAra maharSi A badhA uttama padArthone kahenAra zrI paMcasUtra mahAzAstra upara vyAkhyA kare che te bhagavAna mahAvIra devane namaskAra karIne kare che, sabIja kiyAnI prApti mATe bhavAbhinaMdIpaNAnA de TALavAnuM garbhita sUcana kare che. avyavahAra rAzi :-dhyAna rAkhavAnuM che ke emaNe zrI gadaSTisamucca nAmanA zAstramAM Aja vAta karI che ke jIva pahelI cagadaSTimAM tyAre ja praveza pAmI zake che ke jyAre e ghadaSTimAthI bahAra nIkaLe che. oghadaSTi e anAdi anaMtakALathI bhavAbhinaMdIpaNAne arthAta kevaLa jaDa rasikatAne lIdhe Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 AtmAne sarAsara khAdya rAkhI kevaLa jaDanA taraphanI dRSTi che. anAdikALathI jIva anaMtAnaMta pudgalaparAvata kALa sUkSmanigeAdamAM pasAra karatA rahyo che. nigeAda eTale sAdhAraNa vanaspatikAya-jIvanuM ati sUkSma zarIra ke jemAM-bhUta bhaviSya kALanA sarva mukta AtmAonI sa khyA karatA paNa anaMtaguNI saMkhyAmAM jIvA heAya che. e jIvAnu` AyuSya mAtra aMtamuhUta; ane keTalIka vAra te kSullaka lava tarIke eka zvAseAzvAsamAM 17 uparAMta bhava paNa thAya eTaluM. teya madhu... atya5 AyuSya sava - nArakIethI anaMtagaNuA dukhavALuM! A badhAya anAkALa ekalA sUkSma nigeAdanA ja avatAra. bIjo khAdara nigeAda ke pRthvIkAyAdinA vyavahAra ja nahi. tethI tene avyavahAra rAzinA jIva kahevAya che. anaMtA jIvAnA darekanAM kama judA, anaMta enI bhegA eka ja zarIramAM ana tIvAra purAI anata dukha veThavAnA ! AvI duHkhada sthitinA kALa ApaNA jIve anaMtA pasAra karyAM che, e jo lakSamAM levAya te ahI maLela anupama tattva dRSTinA saMcAganuM mahatva samajI e sacAganu' suMdara phLa upAvI levA satpuruSAmAM lAgI javAya. vyavahAra rAzi : evI anAdithI cAlatI eka sarakhI sUkSma nigeAdanI paraMparAmAMthI chUTavAnuM, saMsAramAMthI koI eka jIva meAkSa pAme tyAre, jenI bhavitavyatA pAkI heAya te jIvane thAya che. pachI khAdaranigeAdya vanaspatikAya dA. ta. kaMdamULa, lIla, sevALa, phUga vageremAM temaja pRthvIkAyAdi sthAvarakAyamAM temaja dvIndriyAdi trasakAyamAM jIvane caDavAnuM, paDavAnuM, Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ emAM sadguruono upadeza vagere nimitta maLatAM AtmAne bhavanI jaMjALamAMthI mukta-zuddha svarUpa para daSTi paDe che. A mokSa taraphanI daSTi che. pahelI 4 cagadaSTi mArganusAritA : alabata hajI tavanI tevI samaja nathI eTale ene tavaruci nathI. paraMtu (1) pUrvano cAlI Avato tattvane dveSa zAMta thAya che. (2) pachI tatvanI jijJAsA jAge che, ane (3) pachI tattva sAbhaLavAnI IcchArUpa zugRSA jAge che. bAda (4) tatva-zravaNa kare che. A pahelI cAra gadaSTimAM ArohaNarUpa che. ethI ene saMsAramAM janma-jarA-mRtyu, roga, zoka, iSTaviyega, aniSTasaMga, trAsa apamAna vagere saMsAranuM duHkhada svarUpa ane ethI saMsAranI nirguNatA-apakArakatAno khyAla Ave che. tethI enAM pratye napharata chUTe che. manane ema thAya che ke "kyAM sudhI A viSAkamAM bhamyA karavAnuM? tAtparya, saMsAranA AbhAsarUpa sukhe uparathI AsthA bahumAna UThI jAya che, ema e vairAgya yAne bhavanirveda pAmya gaNAya. vaLI ene saMsAranA kAraNabhUta pApasevana karavAmAM evI heza nathI rahetI A badhI sthitimAM jIvane apunabaMdhakapaNuM prApta thAya che. apunabaMdhaka eTale duHkhada karmanI 70 sAgaropama kaDAcheDI sthiti jevI utkRSTa sthiti have pharIthI na bAMdhe evI dazA. enA coge dayA, dAna, tyAga, tapasyA, devagurusevA, vrata-niyama vagerene aMze puruSArtha kare e dharmapuruSArtha che, dharmapurUSArtha jIvanA anyAya anIti, anucita vyaya, udbhaTaveza, vagere de aTakAvI daI mArgAnusArI jIvananA. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 69, nyAyasaMpannatA, mAtA-pitAnI pUjA, atithisevA, jJAnavRddha ane cAritrazIlanI bhakti, AMtara-zatruno nigraha, Indriyo upara aMkuza, dayA-paropakAra-saumyatA-dharmazravaNa ItyAdi ityAdi guNabharyuM jIvana khaDuM kare che. ahIM caganI pahelI cAra daSTimAM anukrame (1) ahiMsA satya-nIti-sadAcAra-parigraha parimANa, e "yama" ane (2) tapa-svAdhyAya-izvaradhyAna-zauca-saMtoSa, e "niyama, tathA (3) padmAsana, gamudrA vagere "Asana, ane (4) bAhyabhAvanuM cana (tyAga) tathA AtarabhAvanuM pUraka ane kuMbhaka (pragaTIkaraNa ane sthiratA) e "prANAyAma" sAdhavAmAM Ave che. cagabIja-vaLI (1) vItarAganuM zubhaciMtana ane praNAma, (2) AcAryasevA, (3) sahaja bhakaeNga, (4) abhigraho, ne (5) zAstra lakhAvavA-vaMcAvavAdi, e pAMca gabIja saMgRhIta karavAmAM Ave che. yathApravRttakaraNuH graMthibhada: upara kahela AtmadaSTi ane dukhI pratye dayAthI mAMDI prANAyAma vagere sudhInA saguNa ne sampravRtti e badhuM jIvane je zubha bhAva zubha varcollAsathI prApta thAya che, e "yathApravRttakaraNa" kahevAya che. e thavA chatAM pachI rAgadveSanI nibiDa gAMTha (pranthi) bhedavA je apUrva baLa UlasavuM joIe, yAne apUrvakaraNa karavuM joIe, te jhaTa prApta thatuM nathI. A graMthibheda karanAruM apUrvakaraNa ghaNuM durlabha che. e caramAvanA pAchalA ardha bhAgamAM ja prApta thAya che. tenI pUrve asad rAganuM jora rahe che. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ss sAMsArika sukhanA IrAde karelA dharmathI anartha - mokSa mATenI zuddha sAdhanA keTalI badhI kaparI che ! keTalI durlabha che ! keTakeTale vizvAsa mAge che ! emAM to AzaMsA ekamAtra AtmahitanI ja rakhAya. paNa jIvanI mUDhatA to evI hAya che ke hajIya sAMsArika sukha-sanmAnanA udezathI kaparAM kaSTa sahavA taiyAra ne anahada gulAmI karavA taiyAra! paraMtu potAnA Atmahita mATe ja e karavAmAM ene vAMdhA paDe che! kevuM Azcarya ? nAzavaMta kAyA ane mAyA pAchaLa tUTI marAya, avinAzI AtmA pAchaLa vAte ya nahi ! te enuM pariNAma paNa keTaluM badhuM dukhada Ave che ! naraka-tiryaMcAdi gationA jAlIma dukhabharyA bhavacakamAM pAchuM bhamyA karavAnuM ! bhamyA karavAnuM ! aMgArardaka AcArya abhAvI che. abhavIne AtmadaSTi ja na jAge, "mokSa hoI zake ja nahi" evI enI sajajaDa mAnyatA, chatAM e svargAdinI IcchAthI ugra kaSTamaya cAritra pALe, zAstra bhaNe, tapa kare, paNa saravALe mIMDuM ! dIrgha durgatiomAM daTAI javAnuM ! A AcArye potAnA bAhya tyAga ane upadezathI pratibadhI 500 ziSyo karelA. emane zAstro ya bhaNAve, zAstramAM zraddhA ca karAve ! paraMtu eka divasa bahArathI gItArtha muni padhAryA, emaNe AcAryanI AMtarika sthiti pArakhI, kelasI patharAvela jagA para rAtanA AcArya ekalA cAlatA nirdayapaNe zuM belatA hatA, te guptapaNe emanA munione batAvyuM ! paga nIcenI kelasInA kacuDa kacuDa avAja para AcArya bolyA "vAha, mahAvIranA jIvaDA ! vAha, zuM tamAruM saMgIta sarasa ! le le, kare saMgIta." ema kahI enA para Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nighaNapaNe cAlatA! ethI bIje divase 500 ziSyo gurune abhavya jANa cheDI gayA. pachInA bhavamAM e 500 rAjakumAra thayelA. eka vAra kyAMka prasaMga para gayelA te rastAmAM eka UMTa joyuM ke je atula vedanAnI tINI cIsa nAkhI rahyuM hatuM ! enI pITha para bhAra, uparAta gaLe paNa bhAra laTakAvelA ! mAlikanA keTalA soTA khAdhelA ! ne zarIra paNa mAkhIo-jIvAtanA caTakAthI pIDAtuM hatuM ! pAMcasone pUrvanA saMbaMdhathI kudaratI vizeSa lAgaNI thaI AvI. viziSTa jJAnI gurune pUchatAM emaNe kahyuM, "A pUrva bhave tamAre guru aMgAramardaka AcArya hato. abhavI hAI cAritra pALavA chatAM AtmaguNa-Atmahita sAdhavAnI vAta nahi, tethI ahIM mahA pIDA pAmI rahyo che, ne saMsAramAM bhaTakayA karaze !" dharmasAdhanAno durlabha kALI : kevI durdazA ! eka mana sudhAravAnI vAta nahi, tethI mekSasAdhanAmAM keI pagathiyAM racAya nahi. mAnavabhave ArAdhanA atidurlabha puruSArtha-kALa maLavA chatAM A tuccha IndriyonA tarpaNamAM ane mUDha mananA asad grahamAM ene veDaphI nAkhavAnI mahAmUrkhAI che. A puruSArtha -kALanuM eTaluM badhuM mahatva che ke mAtApitAnI AjJAnuM pAlana e eka AdaraNIya kartavya chatAM je e dharmavirodhI AjJA hoya to enuM pAlana nahi karavAnuM, paNa dharmapuruSArtha ja abAdhita rAkhavAne. kemake e durlabha che. samyagdarzana : chellA adha pugala parAvartamAja A puruSArtha vikasvara banI apUrvakaraNarUpa thaI rAgadveSanI nibiDa gAMTha bhede che, grathibheda Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare kare che. tyAM utkaTa bhavavairAgya sAthe mokSadAyI ane sarvajJakathita tatva para ananya zraddhA pragaTa thaI samyagdarzananI prApti thAya che e prathama-saMvega-nirveda-anukaMpA-Astikya e pAMca lakSaNathI alaMkRta hoya che. bIjA paNa tattvaparicaya, kudaSTijanasaMsarga tyAga, jinezvaradevanAM zAsana aMge mana-vacana-kAyazuddhi vagere aneka guNethI e vibhUSita hoya che. mahAprabhAvI ArAdhaka bhAva : samyaktva pAmyA pachI paNa khUba sAvadhAnI jarUrI che, jethI ArAdhakabhAva nAza pAmI virAdhabhAvamAM na paDAya. samyagdarzananA pAyAmAM vItarAga sarvajJa zrI jinezvara bhagavaMtanI AjJAnuM baMdhana have gharavAnuM hoya che, te TheTha vItarAga banavA sudhI aNIzuddha dharavuM joIe che. "dhame ANAe paDibaddhA dharma zuM ? jinAjJA pharamAve te ja dharma. mATe dharma AjJAmAM ja saMbaMdhita che. samyaktva-avasthAmAM jinAjJAnA badhA vidhAna pALavAnuM nathI banatuM, chatAM ene AjJAnuM baMdhana ATaluM hoya che ke jinanI AjJA ja tAraNahAra che, jinavacane kahyuM te ja barAbara che, eja kartavya che, bAkI badhuM anartharUpa che. tethI jinekta ArAdhanA tarapha apekSAbhAva hoya che. eja ArAdhakabhAva. sAnubaMdha pazama : A jinAjJAnA UMcA upAdeyabhAva, kartavyabhAva haiye vasyA hovAthI vidyAsa jAgatAM badhA yA zeDA aMze AjJAnA vidhi-niSedhanA pAlanamAM je jIva Ave che, e anukrame sAdhu yA zrAvaka banyo kahevAya. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 ahIM sAvadhAnI bahu rAkhavAnI che; kemake jagatanA saMgo ane karmanA udaya evA che ke ArAdhanA bhulAvI nAkhe! eTale ja je evA bAdhaka saMyogothI dUra rahevAya, sAvadhAna rahevAya, ane karmanA kSepazama TakAvI rakhAya to ArAdhanA ane ArAdhakabhAva cAlu rahI zake jinAjJAnI ArAdhanA ane ArAdhaka bhAva e mehanIya Adi karmanA Azika nAzathI prApta thAya che. paraMtu je A kSapazama sAnubaMdha hoya to uttarottara kSopazama cAlu rahe che. tethI ArAdhanA ane ArAdhaka bhAva baMne Take che paNa je niranubaMdha hoya te kSepazama Takato nathI, tethI pAcho karmane udaya cAlu thaI jAya che! ethI e gumAvI jIva virAdhanA ane AgaLa vadhIne virAdhakabhAvamAM caDI jAya che. Ane artha e ke guNa TakAvavo hoya to kSaye pazama TakAvavuM joIe, ane enA mATe anAyatananAM sevana AdithI dUra rahevuM joIe anAyatana" eTale AyatanathI viruddha, arthAt guNanA zeSaka sthaLa ke nimitta e anAyatana dA ta brahmacarya pALavuM hoya hoya to vezyAvADAnA rastethI gamanAgamana karavuM, strI saMbaMdhI kathA karavI, e anAyatana ema samyagradarzana mATe mithyAdaSTinA paricaya ane emanA upadeza-zravaNa e anAyatana che. dAnanI rUci sAme kRpaNonA paricaya e anAyatana; kemake e vAte evI kare che ke je sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM dAnanA pariNAma maMda paDI jAya. sAnubaMdha pazamanA upAyaH (1) anAyatananA tyAganI sAthe, (2) vAraMvAra pitAnI Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 pariNatinuM avalokana yAne tapAsa paNa karatA rahevuM joIe ke e mana keI azubha vicAra ane azubha lAgaNuomAM te nathI kheMcAtuM ne? sAthe (3) guNanI sahaja suMdaratAnuM sacoTa hArdika zakarSaNa saheje rahevuM joIe. ema (4) ethI viparIta denI ghaNA paNa jIvatI jAgatI rAkhavAnI. (5) guNapoSaka sthAna ane nimittAnuM sevana paNa cAlu rahevuM joIe. e satsaMga ane kalyANamitrane vega barAbara rAkhavuM paDe. AvI badhI takedArIthI karmane pazama sAnubaMdha bane che, Take che, tethI ArAdhanA ane ArAdhaka bhAva salAmata rahe che. kadAca saMga-paristhiti ke azaktivaza ArAdhanA cUkAIne virAdhanA ubhI thAya che evuM dekhAya tyAM paNa dilamAM ArAdhaka bhAva te barAbara jAgrat rAkhavAno. - dilane kamamAM kama eTaluM to jarUra lAge ke "jinanI AjJA te asuka ja vAta pharamAve che. huM kamanasIba chuM ke e pALI nathI zakato. bAkI pALavuM to eja pramANe joIe. je e pALe che tene dhanya che, ane mArI jAta mATe IcchuM chuM ke e pramANe ja pALanAro banuM " Ama jinAjJA pratye sacoTa apekSAbhAva e ArAdhakabhAva TakAve che. upekSA thAya to ArAdhabhAva jAya. naMdamaNiyArane ArAdhabhAva naSTa : ArAdhabhAva nAza pAme to jIvanuM bhAre patana thAya che. naMdamaNiyAra e zrI pArzvanAtha bhagavAnanA zAsanane eka zrAvaka. paNa kalyANamitrarUpa sadguru ane dhamI zrAvakeno saMga cUkyo. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 mithyAtvIonA saMgamAM paDyo, to dhIredhIre zrAvakapaNAnA guNa ane AcAra cUkato gaye. ekavAra ene parvatithie pauSadhaupavAsamAM rAtanA tRSA lAgI, mana vikalpamAM caDyuM ke "je pravAsI mANasa ane Dhera dUrathI garamImAM cAlIne AvatA haze emane tarasanI keTalI badhI pIDA thatI haze! tyAre mArA paisA zuM kAmanA ? basa, nagara bahAra eka sarasa vAva baMdhAvuM. A vicAramAM pauSadhanI pratijJA, zrAvakapaNuMnAM vrata, asaMkhya apakAyajIvo ne enA saMbaMdhI bIjA agaNita trasa jIvonI dayA, vagere cUkyo ! ane pAchuM A vicAramAM kAMI khoTuM lAgyuM nahi, jinAjJAne apekSAbhAva gayA, ArAdhakabhAva nAza pAmyA! ane pAche je pite vAvaDI baMdhAvI enI anamedanAmAM paDyo ! marIne eja vAvaDImAM deDakA tarIke utpanna thaye! tyAM lokone "vAha naMdamaNiyAre kevI sarasa vAva baMdhAvI !" e vAraMvAra sAMbhaLatAM ene pUrvajanmanuM smaraNa thayuM ane ene tyAM khyAla Avyo ke "meM ArAdhanA sAthe ArAdhaka bhAva paNa gumAvI virAdhanA ane virAdhabhAva apanAvyuM tethI A tiryaya yonimAM paTakAyo !" bhAre pazcAtApa kare che. pachI te mahAvIra prabhu tyAM padhAryA jANe prabhu pAse jatAM ghoDAnA paga nIce chuMdA; ArAdhaka bhAvamAM marIne deva tarIke utpanna thaI tyAM prabhunA samavasaraNamAM A ! Ama ArAdhakabhAve ene tA. eTaluM bhUlavAnuM nathI ke ArAdhanAthI ArAdhaka bhAva Ave che, Take che, ane vadhe che. mATe ArAdhanAnI manamAM jarAya upekSA nahi lAvavAnI. "enA vinA cAle, e na hoya to ca kAMI baha vAdho nahi, e zakti ane bhAvanA Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya to karIe,' AvA AvA lecA nahi vALavAnA. nahitara ArAdhaka bhAva paNa cAlyA jAya ane virAdhaka bhAvamAM paDI javAya. kharekhara je ArAdhaka bhAva hoya to ArAdhanA zaktisaMyoge mujaba karyA vinA dilane cena ja na paDe, ane jema jema ArAdhanA thatI jAya tema ArAdhaka bhAva vadhato jAya. jagadguru mahAvIra paramAtmA, e pUrvabhave priyamitra nAmanA cakravata thayA, tyAM emaNe eka koDa varasa cAritranI ArAdhanA cakavatapaNe mahAlelA suMvALA sukomaLa zarIre cakIpaNAnA vibhava vilAsa phagAvI daIne, evI evI joradAra karI ke emAM ArAdhaka bhAva sArI rIte khUba puSTa thato gayo. pachI devalokamAM jaI AvI pacIsamAM bhave naMdana rAjAnA bhavamAM dIkSA lIdhI. eka lAkha varasa ugra cAritra uparAMta lAkheya varasa mAsakhamaNanA pAraNe mA khamaNa, ema 11 lAkha 80 hajAra upara mA khamaNanI atyaMta ugra tapasyAnI ane arihaMtAdi vIsa sthAnakanI ArAdhanA karI! adabhuta ArAdhakabhAva vadhAryuM ke emAM tIrthakara nAmakarma upAmyuM ! jethI pachI svargamAM jaI mAnavajanma cAritra ane utkaTa ArAdhanA sAthe ArAdhakabhAva sevatAM vItarAga sarvajJa carama tIrthapati zrI mahAvIra svAmI thayA ! e jagata-dayALu prabhune ahIM TIkAkAra maharSi prAraMbhe namaskAra kare che. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcasUtra-1 luM (pApapratighAta-guNabI jAdhAna) Namo vIarAgANaM sabaNNUNaM deviMdapUDaANaM jahaTiavatthuvAiNaM telukaguru arahatANaM bhagavaMtANaM / artha-vItarAga sarvajJa devendrothI pUjAyela, yathAsthita vastu vAdI traNalokanA guru arihaMta bhagavAnane huM namaskAra karuM chuM. vivecana :-have paMcasUtranI zarUAta thAya che, temAM "namo vAyarAgANuM e paheluM vAkya eNnthanA maMgaLAcaraNanuM che zubha kAryanA prAraMbhe maMgaLa to khAsa karavuM joIe, jethI vidana dUra thAya. zubha kArya karatAM ja vidane naDe che, mATe ja tyAM maMgaLa joIe. azubha kArya karatAM vina naDe te sAruM, jethI azubha karatAM aTakIe; paNa azubhamA to vidano na AvIne pApanI sagavaDa karI Ape che! e vAta ajJAnI samajato nathI tethI azubhathI zA sAru pAcho haTe ? maMgaLa e vidanono nAza kare tevuM kauvatavALuM che. maMgaLa ISTa devatAnA smaraNathI yA namaskArathI thAya. jagatamAM devAdhideva arihaMta vItarAga paramAtmA e sarvazreSTha ISTadeva che, temane karelo eka namaskAra paNa vidanene nAza karavA pUrata che. bhAvanuM mahatva : kriyAne Teke : vItarAga paramAtmA anaMta guNonA ane anaMta jJAnanA dhaNuM che. evA emanuM vizudhdha dhyAna, ane ucca koTine emane saMka95 e ghaNA karmanI nirjarI karAvavAnA sAmarthyavALe che. paNa e namaskAra bhAvathI tha joIe. jeTalI bhAvamAM kamInA teTalI ja phaLamAM kacAza. bhAvamAM kacAza rahe te deSa ApaNe Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 che. zubha adhyavasAya (bhAva) ucca keTinAya azubha karmo toDe che, ane zubha phaLa Ape che, tyAre azubha bhAva adhama keTinA cIkaNAM pApa karma baMdhAve che. adhyavasAyano mahimA juo ke kyAreka dekhAvamAM bahu hiMsA karanAro eTale nIce jato nathI, tethI vadhAre nIce hiMsAnI ugra bhAvanAvALe jAya che. taMduLiyA macchane bahu ja nAnI kAyA, zakti bahu ochI, ethI dekhItI hiMsA a5, chatAM paNa pApanA vicAra eTalA badhA halakA ke e marIne narake jAya. ahIM ema na vicAravuM ke "tyAre to hiMsA karavAmAM vAMdho nahi, bhAva zuddha rAkhazuM."--A khoTI mAnyatA na dharavI, kemake hiMsAnI kriyA paNa hisAnA bhAvane poSanArI che; kAraNa jIva emAM lAbha dekhe che, ethI hiMsA para rAga thAya che eTale rAgathI navI navI hisAnI bhAvanA jAge che ja. A bahu bhayaMkara che. hiMsA to hajI ya kaIka ja vakhate thAya, jyAre hiMsAnI bhAvanA sadA jAgratuM rahe che. kiyA karatAM paNa kriyAnI bhAvanA, leDyA, pariNAma, adhyavasAya vadhAre sabaLa vikaselA ane dIrdhAyuSka, dIrghakALa rahenArA hoya che. emAM je zubha kriyAnA sArA abhyAsathI zubha bhAva vadhAre sabaLa hoya, to te azubha kiyA vakhate paNa azubha bhAvane sArI rIte dabAve che dA. ta. kriyA to khAvAnI thatI hoya paNa je gurunA virAgya-nItaratA upadezanI zravaNakiyA bAda enA smaraNathI AhAranI saMjJA upara jugupsA thAya "rasane ane AhArane huM kyAre tyAga karIza!" evI jhaMkhanA vAraMvAra rahetI hoya, te te jhaMkhanA AtmAne bacAvanAra thAya che. kamamAM kama hRdayanA bhAva te AhAra-saMjJAne kApavAnA joIe, piSavAnA na hovA joie. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arihaMta bhagavAnane namaskAra karI zAstrakAra maMgaLa kare che. te bhagavaMtanA cAra vizeSaNa-1. vItarAga, 2. sarvajJa, 3. deva pUjita, 4. ane yathAsthita vastuvAdI, evA bhuvananA guru. A cAra vizeSaNa jagadguru paramAtmAnA cAra mahAna atizaya batAve che. pahelAM cAra vizeSaNa samajI laI e. vItarAga Adi 4 vizeSaNanI sArthakatA (1) vItarAga eTale rAgadveSa vinAnA. ahIM rAga eTale AtmAnI Asakti-pariNAma jagADanAruM mohanIya karma. te ja pramANe AtmAne kaI vastu para aprIti karAvanAruM karma te zreSa. temaja ajJAna-mithyAjJAnanA pariNAma jagAvanAruM karma te meha, TIkAmAM "rAga vedanIya karma " e pada , tene artha rAgarUpe vedanA eTale bhegavavA yogya karma e samaja. rApadi padone artha, rAga-mehanIya karmanI jema, AtmAmAM thatA rAgAdi-pariNAmo laI zakAya. A rAgadveSa-mehathI atyaMta rahita te vItarAga. mohane jemaNe AtmAnI aMdara dabAvI tene udaya saMpUrNa rokyo che, evA upazAMta-mehI paNa vItarAga hoya che, jyAre ahIM to sarvathA kSINamehI ane chastha (ajJAna)bhAva vinAnA levA che, mATe vItarAganI sAthe. (2) "sarvajJa"e vizeSaNa mUkayuM. "sarvajJa eTale bhUta,bhaviSya, vartamAna-e sarvakALanA sarva dravyane ane enA sarva paryAyane jANe tathA jue te. nimitta-zAsAdinA AdhAre trikALavettAne paNa vyavahAramAM sarvajJa kahe che, paNa te to sarAga che, tethI ahIM sarvajJanI sAthe "vItarAga" e vizeSaNa mUkayuM. (3) vItarAga-sarvajJa to sAmAnya kevaLajJAnI paNa hoya che, Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C te ahIM nathI levA, paNa zrIjanezvaradeve levA che; tethI devendrothI paNa pUjAyelA' e trIju vizeSaNa kahyu'. paramAtmAnI jagata para hayAtI iMdrone ya bhaktithI gaLagaLA karI prabhunA caraNasevaka manAve che. prazna-devendra-pUjita evuM trIju vizeSaNa kahe ane pahelA e na kahe te kema ? uttara-devendrathI pUjya gaNudhara bhagavaData paNa hAya che, te te vItarAga-sajJa nathI, eTale te ahI levA nathI; mATeja pUnA e vizeSaNu mUkayAM. (4) Ama traNe vizeSaNe ala'kRta paramAtmA dharma-tI sthApyA pachI ja, arthAt meAkSamA ane tattvA upadezyA pachI ja meADhe janArA heAya che e sUcavavA 'yathAsthitavastuvAdI' e ceAthuM vizeSa kahyuM caudapUrvI` zrutakevalI bhagavAna paNa yathAsthita vastuvAdI hAya che. paraMtu te na letAM, pUnA traNa vizeSaNe joDI ahI zrI jinezvara deve ja lIdhA. mULamAM 'aruhaMtANu ' e pada che tenA atha,- jemanAmAM have kakha dhanAM kAraNa nathI tethI jemanAmA kaa krura UgatA nathI te,' evA karavA. .1 4 vizeSaNamAM 4 mahA atizaya -zrI tItha 'kara prabhunA cAra mahA atizayeA che. (1) apAyApagama atizaya. apAya eTale deSA tenA apagama yAne nAzavALA eTale ke sava rAgadveSAdi doSathI rahita manelA, mATe vItarAga. vaLI apAya eTale upadrava paNa kahevAya. prabhu apAyApagamavALA che arthAt tIrthaMkara nAmakarmanA udmayathI vihAranAM savAse ceAjanamAM mArImarakI vagere upadravane nivAranArA che. (2) 'saCjJa' vizeSaNathI jJAnAtizaya sUcavyA. (3) devendrapUjitathI pUjAtizaya matAnye. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) yathAsthitavastuvAdI kahI pAMtrIsa atizaya yukta vANIne vacanAtizaya nide. cAra mahA atizayanA paNa prabhu traNa lokanA guru che. "patti ti : hitano upadeza ApanAra te sAcA guru te zuddha ane satya dharmanA upadezaka, saMsAratyAgI ane virAgI nigraMtha munio sivAya bIjA na hoya. emAM zrI ahaMta paramAtmA e zreSTha guru che, Adya guru che. vItarAga zabdathI prabhu vItaSa, vItoha paNa che e samajI levAnuM che; kemake rAga badhA domA rAjA che; e jatAM bIjA cheSa vagere deza naSTa ja che. rAga e TaeNpa karatAM prabaLa deza che. te A rIte- (1) rAgane nAza dazamA guNasthAnakane aMte thAya, dveSa nAza navamAM guNasthAnake thAya. A sUcave che ke jyAre dveSa nAza kare evI Atmavizuddhi karatAM adhika Atmavizuddhi thAya arthAt cittanA adhyavasAyanI adhika vizuddhi thAya tyAre ja rAgano nAza thAya. (2) zreSanuM mULa rAga. kyAka rAga che, mATe TheSa che. rAga e dveSane bApa che. (3) dveSa kADha sahele, kemake dveSamA kALe kALe ghasAro paDe che, paNa rAgamAM vRddhi thatI jAya che. (4) rAganuM AyuSya deSa karatA ghaNuM meTuM (5) dveSa bhUlo sahele, paNa rAga bhUla kaThaNa. hada karatAM vadhAre jojana karyuM jhaTa bhajana upara hepa thAya; paNa jarA vAra thaI bhUkha lAgI eTale cheSa bhUlAI rAga thatAM vAra nahi. dveSa thAya toya rAga jaladIthI na bhUlAya, aMdara beThe hAya (6) dveSa karkaza lAge, rAga mITho lAge. mIThe zuM kAmanagame? rAgano raMga lAlacaLaka, dveSane raMga kALA. rAga pAchaLa harSa, ne dveSa pAchaLa kheda, evA anubhavo siddha che. emAM harSa saheje Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ game; (7) dveSa kare paDe che; jyAre rAga saheje thaI jAya che. (8) hajIye samaju mANasane kadAca Sa gamatuM nathI, agya lAge che, paNa rAga agya kyAreya lAgatuM nathI. kemake (9) dveSathI pariNAme nukasAna samajAya che; rAgathI nukazAna thAya che te samajAtuM nathI. hajIya dveSa bhayaMkara lAge, rAga bhayaMkara lAgato nathI. rAgamAM kharAbI jaNAtI nathI. (10) "DheSa na karIza" ema hajIya jagata kahe; "zaga na karIza--ema jagata nathI kahetuM, e to vItarAganuM zAsana kahe che. (11) cheSa durgAna karAve che ema hajIya lAge, paNa rAga tethI vadhAre durthAna karAve che ema lAgatuM nathI. (12) dveSa jANakArImAM pese che, rAga bIna-jANakArImAM pese che. zreSagusse thatAM mAluma paDe che, mATe to e DhAMkavA meDhAne, AMkhane dekhAva prayatnathI pheravI nAkhavo paDe che. paNa rAga pisato duzmana tarIke, ke durgaNa tarIke mAluma ja paDato nathI, saheje khuzIno dekhAva thAya che. (13) Sa hiMsA sudhI pahoMce kharo, paraMtu te pUrve jIva je pariNAma vicAraze to kadAca pastAze ane hiMsAthI aTakaze. rAga to TheTha AtmAnI bhAva-hiMsA sudhI pahoMcaze, ane aTakavAnI vAta nahi. (14) rAga karanArane ane rAganA pAtrane baMnene bhAvathI svAbhAhiMsA thAya chatAM khabara paDatI nathI, ane rAganI aMdhatAmAM paDaze paNa nahi. (15) rAgamAM baMne bhAna vinA phasAya che, keI pazcAttApa nahi; dveSanI pAchaLa baMnene bhAna ane pastAvAne avakAza rahe che. (16) dveSanuM pAtra ApaNA pratye dveSI tarIke rahe te gamatuM nathI, paNa rAganuM pAtra ApaNu pratye akhaMDa rAgI rahe evuM joIe che. arthAt rAgIpaNuM chUTatuMya nathI, ane bIjAnuM paNa rAgapaNe chUTe te gamatuM nathI. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) dveSa bhasIne kATanAre phare che, jyAre rAga paga cATIne phUMkI phaMkIne bacakuM jorathI bharanAre che. pahelAM khabara ja nA paDe. saMyoganA vige rAganI khabara paDe, ne tyAre rAga UchaLe che. (18) jIva rAganA pAtra mATe kaI pApa ane ghasAvAnuM karI chUTe che cheSa pioSavA te ghasAro na ya veThe. (19) kraSa durguNa che e hajI khabara haze, paNa rAga e AtmAne svabhAva nathI, kiMtu durguNa che e khabara nathI. (20) dveSa dIrghakALa rahe te keTalIka vAra gamatuM nathI paNa rAga lA rahe te game che. paNa (21) eka ja vastu para rAga kAyama Takate nathI; kAraNa ke e svabhAva nathI. vaLI rAgane vaphAdAra rahI zaktA nathI te jyAre rAgane vaphAdAra rahI zakAtuM nathI, tyAre rAga dhare zA mATe? enuM kAraNa jaNAtuM nathI, ane rAga karyA vinA rahI zakAtuM nathI. cheDavo paDaze e cokkasa che. (22) zreSa cetAvI de che, jyAre rAga UMghADI de che. (23) rAga sarvathA bhayaMkara ! te gaye eTale to badhI bhayaMkaratA gaI. krodha, mAna, mAyA, lobha, badhAya rAganI sevAmAM, ane rAgane majabuta karanArA. (24) rAgane lIdhe mithyA mati Take, ane mithyA matithI rAga piSAya. rAganI vastu prApta karavA, sAcavavA, bhogavavA, kaMdha, mAna, mAyA, ane lebha chUTathI karAya che. rAganA pAtra para kAM kAmavAsanA, kA neha, kA daSTirAga rahevAne; rAganI vastu aMge hAsya ane AnaMda (rati), udvega (arati) ane zeka, rAganI vastu aMge bhaya ..ema rAga pAchaLa tephAna ghaNu ! draSa pAchaLa eTalA na paNa hoya. (25) ATha karmanI jaDa mehanIya; ane mehanIcanI jaDa rAga. mehanIyanI badhI prakRtinAM mULamAM rAga. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 tIvra keTine rAga eTale ke anaMtAnubaMdhI rAga na jAya tyAM sudhI mithyAtva na jAya. (26) rAgane pakSapAta bhAre hoya che. pakSapAtavALe rAga e tIvra rAga che. je kaSAya hitakArI lAge, kartavya lAge, "kema na karIe ? emAM zuM thaI gayuM ? ema bhAse, aMtaranA uMDANamAM paNa e khUce to nahi, kintu rue, e tIvra kaSAya anaMtAnubaMdhI kaSAya che e hoya tyAM sudhI saMsArano rasa ane atattvano durAgraha hRdayamAMthI khase nahi. e to kahe che, "patnI upara, putra upara rAga karIe to zuM vAMdho ? tyAM rAga na karIe to zuM tyA jhaghaDIye ?" paNa tenA javAbamAM ema pUchIe ke duniyAmAM hiMsA, jUTha, cerI kenA mATe thAya che? e ja patnI putra mATe ne ? enI sAthe laDe nahi. paNa aMdha rAga ocho karo te jIvanamAM durgaNe ane duSkAnA gunA ochA thAya. hiMsA, jUTha, corI duniyA uparathI ochA thAya te sAruM? ke vadhe te sAruM ? jagata zenAthI sukhI? (27) hiMsA, jUTha, cerImAM sahAyaka tarIke dveSa karatAM rAga vadhAre. corI karAvI koNe? rAge ke deze? duniyAmAM koIne duHkhI jevA chatA tenuM duHkha ochuM karavA zA mATe yatna nathI ? dhananA ane kuTuMbanA rAgane aMge ja. (28) paramArtha cUkAve che keNu? rAga ja ne ? e ja rAgane lIdhe pachI garIba para dveSa thAya, kahe "tagaDe thaIne mAge che? majurI karavI nathI"...ityAdi (29) anIti karI pacIsapacAsa maLatA hoya to tene aMge meLavAya? rAganA aMge ke dezanA aMge je duniyAmAM tophAna mULa rAganA ja che. rAga meLe paDe, te pApa ochA thaI jAya. (30) duniyA kadAca zreSamAM DAhI haze, paNa rAgamAM to pAgala ja che. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85 (31) jIvananA mahAna dene piSaka rAga che. (32) vivekI pAse paNa avivekanAM kRtya rAga karAve che. (33) baLiyA ya jIva rAga pAse mAyakAMgalo. (34) dukhanI hoLI saLagAvanAra rAga che,mATe dunyavI pharajonuM mApa rAgAMdha thaIne na kADhavuM. AzritanuM poSaNa vagere karavAmAM rAgAMdha na thavuM. rAga ocho thaze te geravyAjabI jarUriyAta ApoApa ochI thaze. rAga che tyAM sudhI ja hiMsAdinA pApa che rAga be jAtanA che; 1 prazasta, 2 aprazasta, prazasta rAga baMdhanakartA nathI, baMdhanathI choDAvanAra che. prazasta rAga e auSadhanI jema aprazasta rAgathI choDAve che. prazasta rAga eTale deva-guru-dharma para rAga, samyakuzAstra, tIrtha, parva, dharmakSetra, AtmaguNa vagere para rAga, tethI pApane baMdha thato nathI. khATI AzaMsA yAne dunyavI rAga pApano baMdha karAve prazasta rAga to aprazasta rAgane nabaLA pADe che. prazastamA dharma-lezyA che dharmanI lezyA dharmane anurAga saheje karAve. dharmarAga eTale dharmanI lephsAvALo rAga. e pApane kApI AtmAno vikAsa sadhAve che. aprazasta rAga eTale pApanI lezyAvALo rAga. e prazastane dekhAva kare tethI prazasta na thAya. jAtane guMDe hoya, paNa zAhukAranA kapaDAM paherI le, tethI zAhukAramA na khape. guMDAgIrInI dizA pherave, dha pherave, vRtti palaTe, to leke vizvAsa kare. dIkarA upara, strI upara prazasta rAga tyAre kahevAya ke jyAre neharAga ane kAmarAga jato karI zuddha sAdhamane ane mekSa-kuTuMbane ja nItarato rAga Ave. sAdhu upara paNa aprazasta rAga sAre nahi "A sAdhu vAsakSepa sAro nAkhe che, phAyado thAya te, vagere.to e azubha-aprazasta Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAga banI jAya. saMsAranA lAbhanI apekSAe, hAsyAdi mehanI vRttinA piSaNanI dRSTie, rAga kare te aprazasta rAga. saMsArathI nistAra pAmavA, mukta thavA mATe, ane tenA upAyamAM joDAvA badala je rAga karAya te prazasta rAga. ethI dharma-lezyA ane dharmane rAga baMne vadhatA jAya. jeTalI zudhdha dharmanlezyAnI mAtrA ane vega (Degree, Force) ochA teTaluM puNya kAcuM baMdhAya; dharmanI lezyA joradAra, to puNya paNa joradAra, ane ethI sAmagrI paNa UMcI joradAra maLe. zAlibhadrane lezyA UMcI hatI to devatAI navvANuM peTIo rejanI maLatI chatAM, UMcI dharmanI lezyAthI cAritra lIdhuM ane pAnyu! UMcI dharma-lezyAvALe adhurI sAdhanAno khapa na kare. ene gayA bhavamAM khIra vaherAvyA pachI ca gurumahArAja upara prazasta rAgane pravAha e, ke piTamAM pachI phUlanI pIDA thatI hatI to paNa mAtAne bhUlI, enA cittamAM ekalA gurunI yAda hatI. piTamAM zULa vakhate mAtA hAtha pheravatI haze, sevA karatI haze, paNa te vakhate mAtAne yAda nahi karatAM dhyAna eka mAtra gurumAM ane dAna karAvavAnA gurunA upakAramAM--"aho ! mArA upakArI gurue ke mane tAryo ! " A kyAre AvyuM che mAtAe pharI khIra ApI-khavarAvI te lakSamAM nahi, paNa gurunA pAtre gaI te lakSamAM! " ke suMdara cega ! khIra! ane dAnamAM ! teya mahAmAne !". AvI dAnadharmanI anamedanA hRdaye ! A prazasta rAga; ne tethI e ucca vaibhavI sAmagrIne dhaNI banyo ! paNa e sAmagrI pApAnubaMdhI nathI, eTale mehamAM aMdha nathI karatI. tethI ja jyAre "mAthe eka mehagrasta mAnava rAjA pitAnI Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 87 jemaja e hAtha e pagavALA chatAM dhaNI che' evI khakhara paDI ke rAja navI AvatI ratnAdie chalakAtI devatAI navvANuM peTI ca kathIranI lAgI, ne apsarA jevI 32 nArIe paNa narakanI dIvaDI lAgI. khAmIvALI A puNyAI na joIe,'....Rddhine cheADI, strIone cheDI, vahAlI mAtAne cheDI, vItarAga prabhu mahAvIra bhagavAnanA caraNa pakaDacAM, cAritra lIdhuM, ane taryo. prazasta rAga tAre, aprazasta rAga mAre. (35) rAga karatAM dUSa kharAma lAge che; paNa vastutaH dveSa karatA rAga bhayaMkara che. rAga AtmAmAM vastu pratye AkaSa Nune bhAva pedA kare che, AtmAne khUMce che; jyAre, dveSa AtmAne vastuthI dUra khaseDe che. " Ama aneka dRSTithI rAga e dveSa karyAM khUbaja mahIe ane mahAna ana kArI che, temaja emAM mIjA dUSaNA malAta pASAya che, mATe rAga kAco eTale bIjA dASA te gayA ja. eTale ahIM * vItarAga' evuM vizeSaNa kahyuM . raMge te rAga, AtmA jenAthI raMgAya che te rAga AtmAne vastu pratyenA AkaSa NunA raMgathI ra Mge che mATe te rAga. dveSa, dvi ' dhAtu-apasaMda paDavuM, ThIka lAgavuM, aNagamA karavA'enA parathI manyA vItarAga eTale jene ISTa tarapha AkaSa Nu nathI, ane eja vItadveSa che, tethI aniSTa pratye aprIti-anAdaranA bhAva muddala nathI. arthAt jene ISTa ane aniSTa uparathI Adara ane aNagamA cAlyA gayeA che te vItarAga meAhanI vizeSa bhayAnakatAH-eja vItarAga vItamAha che, eTale meAha vinAnA che. meAha eTale ajJAna, mithyAjJAna, viparyAsa, mUDhatA, mithyAtva, durAgraha, asat budagraha vagere. rAga, dveSa be mahAna DAku AtmAne kabaje karI AtmAnA asalI peAtAnA Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAna(mekSa)thI ene parADramukha rAkhe che. A be DAku sAthe meha vaLI gajabano luMTAro che. rAga bhasyA vinA pheMkI cATIne bacakuM bhare che, dveSa bhasIne baTakuM bhare che, jyAre meha aMdhArAmAM rAkhIne karaDe che. rAgadveSamAM A kutare che ema mAluma paDe, mehamAM te kUtaro che ema khabara ja nA paDe eha kUtarAne bakaruM dekhADe, sApane doraDuM mAnI hAthamAM pakaDAve. "duniyAmAM je kAMI kiMmatI che to te jaDa che, zabdAdi viSaye, dhana, kuTuMba, kAyA, ghara dukAna vagere ja mahattvanAM che, te ja zreSTha che, te ja sarvasva che, te ja hitakArI che"--evuM evuM meha ene manAve che. ene mana kiMmata jaDanI. enI AgaLa AtmA kaI vastuja nahi. e jaDathI ja jIvI jaDathI ja mare; A badhA cALA mehanA che "AtmAne mATe deha che, e vastu bhUlI, "deha che teja vastu che, mATe enI ja kALajI karavI," ema mAne, ema vate. "AtmA mATe dehane badale "dehane khAtara ja AtmA samaje. jeTalo moha jIta meM che, mehathI jItAvuM teTaluM ja saheluM che. meha na hota, ne ekalA rAgadveSa hota to e karaDI khAnArA kUtarAne oLakhata. te kutarA upara vizvAsa na rAkhata. meha kUtarAne bakare dekhADe che, tethI bacakuM bIjAe bharyuM haze ema nizcitapaNe baLAtkAre manAve che. bakaruM karaDe ? kUtarAne bakaruM dekhADavuM te mehanuM kAma. ema moha pratikULatAne anukULatArUpe dekhADe che, ane ahitane hita tathA hitane ahitarUpe sacoTa manAve che. e jagatanA bhayaMkara trAsa, AyAsa ane vedanAdAyI paNa AnaMdadAyI manAve; jema, keI dArU pIdhelAne tamAco mAre toya e hase che. gaMdhAtI gaTarane sukhane Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 sAgara manAvanAra dArU che! te pramANe gaMdhAtI gaTara jevI kAyAne uparanA maDhelA mAtra cAmaDAnA rUparaMgathI khUbasurata manAvanAra meha che. vAha ! meAhu tArI mAyA ! mAha AtmAne bhayaMkara nukazAna tA kare ja che, paNa nukazAnane pAche lAbhamAM khatavAve che. mAhane kAbumA le te ja rAga kAbumA Ave. jIva mehu che tyAM sudhI ja AnaMdathI rAga kare che, ane rAgane hitakArI mAne che. AtmAmAthI meAha eTale mithyA mati khasI gayA pachI te rAgane duzmana dekhaze. rAga karatAM kALaju kapAze. meAha bhAna rahevA de nahi; deSanA ja khacAva karAve. keI ApaNI cIja mAgIne le te khamAya, bhUlamAM le te ya khamAya, paNa upADI jAya, AMcakI le, khUMcavI le, ane pAchA peAtAne enA hakadAra mAne te nathI khamAtuM., guMDAgIrI lAge che cArI kare ane pAche zAhukArIne phAkA ? A teA hada thaI' ema thAya che. khasa, meAhu A kepiTanAnuDA lUTArA che, chatAM ene evA mAnavAne badale paramitra mAnIe chIe eja ApaNI gamArI che mAha na heAya te rAgadveSanA dUSaNanI oLakhANu hAya, dUSaNa tarIke hajI mAnavAnuM mane, paNa meha dUSaNa ne dUSaNa tarIke nahi mAnavA detAM, guNunI maheAra-chApa mArI Ape che. doSa para guNanuM lekhala lagADavu' te mahAbhayaMkara daLelA mIThAnA DakhA para khAMDanuM lekhala mArI pachI te dUdhamA naMkhAya te dUdha bagaDI jAya. doSanA DakhA upara guNanuM lekhala mAravAthI tenA tenA sauMparkamAM AvatI guNakArI vastu doSarUpa thaI jAya che. dA. ta. eka mANasa abhimAnI che, paNa pAte doSita chatA jAtane guNavAna mAne che. 'huM samajuM chuM, huM kAMI mUkha nathI, bheATha nathI.' vagere abhimAnathI doSa upara guNanu lekhala lagADe; ' Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 samajavA 2 hAya pramAdI avasthA, tathA dharma pratye ane Atmahita pratye beparavAhI, ne pAchA te upara lekhala mAre sAvadhAnInuM, AtmajAgRtinuM ! guru ghaNu kahe, paNa abhimAna ene satya vastu na de. hAya alpa jJAna, ane peAtAne jJAnanA mahAsAgara mAne ! AvAne AtmadoSanA spaSTIkaraNanI, peAtAnI adhama dazAnA khyAlanI, ke tyAgavairAgyanI vAta paNa na sparze. kemake meAhanA gharanu huMpada che A jAgRti nathI. A teA gheAra nidrA che, ahu bhAvanA kheATe khyAla che. tene 'anaMtajJAnI AgaLa huM kAI visAtamA nathI' e samajavA nathI detA. hAya kRpaNatA doSa, paNa karakasara guNa mAne, hAya kharAkha gusseA, paNa mAne prazasta dveSa ! huM teA hitanuM kahuM' chu, hita mATe karUM chuM? ema mAne A ghamaMDa che. kumati ghamaMDa eche| thAya te guNu samaje, ne avaguNu kADhavA keAziSa thAya, tathA guNakArI vastunA saparkathI guNanuM grahaNa karAya. 6 ' ahaMbhAva ne kumati jAya te| AtmAnuM svarUpa samajAya, guNadoSane viveka thAya, doSa upara guNunuM lekhala na lagAvAya; samaje ke * puNya jAgrata haze te deSa paNa guNamA khapaze kharA, paNa deSa te deSa ja. guNa tarIke doSanuM sevana mahAlaya kara pariNAma lAvaze.'ema e ahaMbhAva cheADI sarvAMsanuM upazamavirAgakArI zAsana seve teA ja doSanI pichANa ane nikAla thAya. bahAra pratyenA ughADA DALAthI tA bahAranI ALapaMpALa vadhaze, ane de| kAI guNa nahi thAya. jIvane kaheA ke 'macAva tarIke AgaLa dharelA ane peAdhelA dekhe nahi taje tA bhAre thaI paDaze. samaja jIva! samaja, vItarAganuM zAsana cheDI, meAhanA jore karAtI jagatanI zAkhAzInI ghelachA pAchaLa, manakalpita kheATA Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukha pAchaLa, sagavaDa sAhyabInA khoTA kadAgraha pAchaLa, tArA hAthe tArA AtmAne guNathI dUra-alaga karI rahyo che, ane AtmAne deSamAM DubADI rahyo che. mATe mohano tyAga kara. e mATe nirmohI paramAtmAnI aharniza niraMtara upAsanA kara." (2) sarvajJa -prabhunA pahelA vizeSaNa vItarAganI vAta thaI. paramAtmAnuM bIju vizeSaNa sarvajJa. emAM jJAnAtizaya sUcavyuM. sarvajJa eTale anaMta kevaLajJAnavALA. sarvajJa, eTale vizvanA samasta jIva pudgala vagere anaMtAnaMta dravyanA anaMta bhUta bhaviSya ane vartamAna kAlanA, pratyeka dravya upara banelA, banatA, bananArA sarva anaMtAnaMta bhAvo paryAye (avasthAo)ne hAthamAM rahelA AmaLAnI mAphaka dareka samaye pratyakSa jenArA ane jANanArAtrikALanA paramANu paramANunA paryAye ane sarva jIva uparanA bhAva anaMtAnaMta saMkhyAmAM che, te badhuM pratyakSa jue. A kevaLajJAnane prakAza jabaradasta ! emA anaMtAnaMta kALanI koI vastu ke ghaTanA chUpI nahi pratyakSa zuddha jJAnano svabhAva ja seya vastune jaNAvavAno. keTaluM jANe e maryAdA na baMdhAya; kemake maryAdA bAMdhavAmAM niyama che ke ATalI ja vastu jANe? prakAzasvabhAva e ke jenuM nAma ya, tene jANe. pachI bhale te anaMta kALa pUrvanA che ke pachInA; ane anaMtAnaMta saMkhyAmAM he; rUpI ho yA arUpI, badhAM ja 3ya tyAM jaNAya, kevaLajJAna vartamAnabhUta-bhaviSya sarvakALanA samasta ya pratyakSa jue, keI prasaMga ke koI sthiti chUpI nahi. (3) IdrothI pUjaya kema? arihaMta paramAtmAnuM trIju vizeSaNa "devendra-pUjita". emAM pUjAtizaya sUcavyuM. asaMkhya devatAonA svAmI Indro paNa jenI pUjA bhakti kare. zuM joIne Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Azrava, baMdha, saMvara, nirjarA, ane mokSa e ya-heya-upAdeya ta. nAma, sthApanA, dravya, bhAva e cAra nikSepe cAra bhede vastumAtra vahecAyelI che. vastu pramANa ane nayajJAnathI ya che. "svAdasti" vagere saptabhaMgInA svAvAdathI vastuno pratyeka dharma pratipAdya che. vastumAtra anaMta dharmAtmaka che. A badhuM yathArtha ane spaSTa kahenArA. matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna ane mana-paryAyajJAna karatAya sarvajJanuM jJAna anaMtagaNuM zreSTha. emAM emaNe jeyuM ke jIva jaDamAM muMjhA, phasAye ane aTakyo che, tethI ja bhavamAM bhame che, ane duHkhamAM sabaDe che jaDanA AkarSaNa tUTe ja muktino sAdhaka bane. e mATe prabhue jaDa kAyAnI dayA na khAdhI tethI kAyAnI nahi paNa AtmAnI marAmata zIkhavI. e kahe che ke A mAnavabhava hAthamAM che, tyAM sudhImAM jIve para je anaMtA karmanA jALAM bAMdhyAM che, te toDI nAkhavAne apUrva avasara che. mATe e toDI nAkhavAnA che, paNa vadhAravAnA nathI. sarvajJanuM vacana hRdaye pharasavuM joIe. sarvajJanA vacananI zraddhA AtmAnA pradeza pradeze vyAta thaI javI joIe. enAthI A bhAvita thavA joIe. e mATe kheTAne bacAva nahi karavAnA. jIvane bacAva karavAnI Adata anAdinI che. bacAva e daMbha che. acAva e mehanI zikhavaNI che. have to jJAnInI zikhavaNI joIe. jJAnInA vacana hRdaye ArapAra UtarI javA joIe. emanA virAganA upadeza-bANathI rAga-hRdaya vIMdhAI javuM joIe. mAtra sAMbhaLatI vakhate gaLagaLA thavAya eTale ja asa Lii nanAM vacana upara avicaLa zraddhAthI e upadeza have mAM e ramato thaI jAya, ke e ghera, bajAramAM ke A Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95 mitrAmAM, sukhamAM keduHkhamAM AtmAnI hAjarI le, ene jAgrata rAkhe. bacAva kAinA cAlyA nathI. jinazAsanamAM te jarAka aruci ke aNagame e paNa dveSa che. duniyAmAM ApaNane aniSTa lAgatA viSayA, aniSTa jIveA, ane aniSTa saceAgeA pratye kheda dveSa jeTaleA vakhata rahe, teTaleA vakhata e AtmAne kALeA anAve che. ahA ! zA sAru AtmA paramAM paDatA haze ? paranI ja jALa karatA haze ? ene peAtAnuM saMbhALavAnuM, peAtAnI kharAbI miTAvavAnuM kayAM echuM che ? paNa prabhuvacananI zraddhAnI kamInA che;nahitara eka samaya mAtra paNa parica'tA karavAnI jarUra nathI. para te ApaNA bhAgya mujaba ja vartaze. duniyAmAM rahyA tyAM ati Ava zyaka dekhAva rAkhavA paDatA haiAya teAya, jema sarpanI dADhamAthI jhera kADhI nAkhyu, pachI phADA nukazAna karanArA nahi; tema ApaNA dekhAvanA phuMphADA pAchaLa rAgadveSanA jhera na rahevA joI e kaSAya-jheraneA samULagA nAza thavA joI e. nAnA sarakhA paNu kaSAya karavA paDe e kusa'skArane pASavAnuM thAya che, ene tAjA karavAnuM thAya che, e haragIjha na bhUlAvuM joIe. tyAre manuSya jIvana maLyu eTale dheA zu rAgadveSa ane verajheranA karave ? jyAM sudhI jIvanamAM AvI adhama kAryavAhI joradAra che tyAM sudhI jaganAthanuMdana dohyalu che. samyagdarzananI sudara sAmagrIvALA A megherA mAnavabhavamA daza nanI ADe naDatI ghAtIkarmInI divAla majabUta na karAya, paNa tene teADI nAkhavI neie tene kheAkharI karyA vinA janeAkta tattvanuM sAcuM dana nahi thAya, danAbhAsa thaze. mAre sevaka jaganAthanA banavuM che, kiMtu viSayakaSAya ke rAga SanA nahi. mATe jinanI vANInA anusAre ja ' Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjA karatA haze? pUjA be prakAre thAya.--(1) lAlaca, svArtha, parAdhInatA agara bIkathI, e adhama pUjA. ane (2) upakArI mAnIne yA guNanA bahumAnathI, ane guNa meLavavA mATe pUjA, A uttama pUjA. nirmaLa avadhijJAnanA mAlika ane pUrva bhavanI suMdara ArAdhanAvALA Idro parAdhInatAthI agara lAlacathI namatA nathI. jene asaMya kALa sudhI paugalika sukhano pAra nathI, tevA Idro arihaMtanI pUjA kare che, te (1) arihaMta paramAtmAnA anaMtAnaMta upakAra ane guNanAM bahumAnathI, tathA (2) temanA jevA guNanA svAmI banavA mATe. jyAre Idro A rIte pUjA kare tyAre ApaNe kevI rIte ne kaI AzAthI pUjavA? Indro paramAtmAnI pUjA bhautika apekSA vinA ane RddhinI AzA vinA kare che, mAnavabhava pAmI prabhunA jevA zuddha bhAve ane temanA jevuM vizuddha cAritra meLavavA pUjA kare che, paNa IndrAsana kAyama TakAvavA nahi, pharI IndranI Rddhi meLavavA nahi. je mAnavabhava Indrane vartamAnamAM nathI, tene mATe Indra talase che! ane ApaNe? ApaNane manuSya-bhava maLe che, tethI kevI uttamottama sAdhanA thaI zake tenI ApaNane paravA nathI, ke bhAna nathI! manuSya bhava phakta (1) tuccha viSane keLavavAmAM, (n) kaMgALa kaSAyane pAra caDAvavAmAM ane (iii) svarganA rasa-ddhi-zAtA karatAM raddI evA rasa, Rddhi ane zAtAnI jALamAM gu thAI javAmAM pasAra karIe chIe !!! khUbI jue, Indra je manuSyabhava mATe jhaMkhe che, prabhune pUjaka bane che, chatAM IndranI pUjA adhUrI che. kAraNa ke vItarAga paramAtmAnI sarvavirati-cAritranI AjJAne amala karI zakatA nathI. bhagavAnanI zreSTha pU bhagavaMtanI AjJA sarvAze amalamAM mUkavI che. te sarvavirati cAritranA pAlanathI thAya. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra-bhagavaMtanI AjJAne amalamAM gaNadhara mahArAja zreSTha mUkI zake che, to paMcasUtrakAre prabhune gaNadharapUjita kema na kahyA? devendrapUjita zA mATe kahyA ? u-devatAI atizaya sukha-sanmAnAdimAM mahAlatA Indro arihaMtanI bhakti kare e eka anerI vizeSatA che. je kSetre arihaMta bhagavaMto vicare che, te ja kSetre gaNadhara bhagavaMtA vicare che eTale ke tyAnA rahelA tyA ja pUjA arihaMta bhagavaMta vicare che te ja kSetre kare che. te karatAM bahu ja dUrathI, parajAti, parakSetrI, evA devonA paNa svAmI manuSya kSetranI durgadha avagaNane paNa ahIM prabhune pUjavA Ave te vizeSatA gaNAya. vaLI jagatanA bALa cha divya RddhimaMta ane vaibhavazALI evA paNa dethI thatI pUjA jaIne vadhAre AkarSAya che devothI karAtI samavasaraNAdi pUjA bahu ja UMcI ! ane e asaMkhya ejanathI de nIce AvI kare che, tethI bALa jIvone AkarSaNa thAya che. arihaMta zuM zuM prakAze che ? - cothuM vizeSaNa "yathAsthitavastuvAdI emAM "vacanAtizaya sUcavyo. kevaLajJAna meLavyuM, sarvajJa banyA, kRtakRtya thayA, pitAnuM prayojana siddha thayuM. eTale have mUMgA mUMgA muktimAM gayA ema nahi; paNa je tattva pitAne pragaTa thayuM, pitAne pratyakSa thayuM, tene mArga jagata samakSa mUkyo,-jagatane muktimArgane upadeza Ape, ane gyane tAryA. pite akSaya ratnatrayInuM bhAtuM bAMdhyuM ane vizvamAM tenI prabhAvanA karI. e vastutattvane yathAsthita rUpamAM (jevAM che te rUpe) kahenArA che. vastumAtra utpAda, vyaya, ane dhrauvyavALI che, te vastune te rIte oLakhAvanArA che. jIva, ajIva, Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArI vicArasaraNI hevI joIe." A je nirdhAra rakhAya, paramAtmA yathAsthita vastuvAdI che to te rIte je e svIkArAya, te mehanI prabaLatA na rahe. pachI kadAca mehanuM deNuM bharavuM paDe, paNa te chUTavA mATe, vaLagavA nahi mehane AdhIna na bane, paNa meha upara pAke tiraskAra rAkhe. AMtara zatru je krodha te kadAca mAMhI udayamAM Ave, paNa bahArathI AMkha paNa lAla thavA na de. kaSAyanA udaya vakhate jAgrat rahe. kaSAyanA udayane AtmavIryanI sahAya na de. mohanA paga e bhAMge, paNa moha enA paga na bhAge. cAra vizeSaNavALA paramAtmA traNa bhuvananA guru, traNe lokanA jIvane hitakArI, eka mAtra zaraNa, e ja pitA, mAtA bhrAtA ane trAtA che. arihaMtane "ahaMta paNa kahevAya che, a-haMta eTale jemanAmAM nAno sarakho paNa karmane phaNaga pheTe nahi, karmane aMkuro Ubho thAya nahi te. tema arihaMtane "arahaMta' paNa kahevAya che; a-rahaMta eTale jenA kevaLajJAna AgaLa badhuM pragaTa che kAIja rahasya ajJAta chupuM nathI te. prazna-je vItarAga sarvajJa che, te yathArtha vastu kahenArA to che ja, to juduM vizeSaNa kahevAnI zI jarUra? uttara-amAre jarUra nathI, paNa jeo asat vastu svIkAre che tenA niSedha mATe A vizeSaNa che. teonI A asat mAnyatA che ke "vastu vANane viSaya ja nathI, zabda ane arthane saMbaMdha ja lAgI zakato nathI, tethI vastune yathArtha kahenArA keI hAI zake ja nahi paNa je vastu ane zabdane saMbaMdha ja na hota to amuka saMketelA zabdathI amuka ja vastu kema jaNAya? Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka7 pUrvadhara maharSio paNa yathAsthita vastuvAdI che te ahIM nathI levA, mATe vItarAga vagere vizeSaNa mUkyA. pUche ke "bhale ne e paNa sAthe sAthe stavAya to vAMdho che ? pUne stavavAnuM te sAruM ja che paraMtu emAM viveka e che ke sarvatra guNonI parAkASThA jemanAmAM hoya te mukhyapaNe stavavA gya hoya che. vaLI utkRSTa guNanI stuti karI, eTale e guNonI atargata samAna avAnara guNonI stuti to AvI ja gaI, -mAtra e nyAya batAvavA alaga rIte bIjA mahaSi na lIdhA, paNa nahi ke khAsa emane bAda rAkhavA mATe ja na lIdhA, ahIM e paNa samajavAnuM che, ahIM TIkAkAra apAyAparAma atizaya rAgadveSa-mehanA atyaMta kSayane kahe che, e "vIyarAgANuM vizeSaNanA rahasya tarIke che. bAkI to prabhunA vihAra-kSetranA savAso jojanamAM mArI marakI vagere upadravanA rahitapaNAne paNa "apAyAparAma kahe che. A cAra atizaya sAthe avazya rahevAvALA -dehanI divyAtidivya suMdaratA, zvAsanI sugandhitA, vagere bIjA paNa ghaNuM atizaya samajI levA. tethI ahIM "cotrIsa atizaya yukta paramAtmAne namaskAra he" evuM kathana thayu. traya-guru" e vizeSaNa sarva vizeSaNanA arthane upasaMhAra kare che emAM (1) traNe lokanA vAsI jIvone (pAtAla- vAsI devane paNa) tattvabhUta padArtho kahenAra che mATe, (2) traNa lokanA ja karatA adhika guNa, prabhAva ane upakAravALA che mATe, athavA (3) traNa lekane pUjya che mATe e traNa lokanA guru che. temane namaskAra ho "bhagavaMta" zabdamAM bhaga zabdathI samagra ezvarya vagere guNasaMpatti levI. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 sUtra :- je evamAkukhaMti - iha khalu aNAI jIve, aNAI jIvassa jammasano--nitti, pulahave, tu che, bhave, aNAI dukakhANuva ghe / aassa NaM cchittI suddhadhammAo / suddhadhammasaMpatti pAvakasmavigamAo / pAvakammavigamo tahAbhavvattAibhAo / tassa puNa vivaagsaahnALi-1, 23sAmaLa, 2 TukarA, rU, sukAna sevaLa | ao kAyanvamiNa houkAmeNa sayA suppaNiNaM bhujjo bhujjo saMkilese, tikAlamasaMkilese / atha :-je ( arihaMta prabhu) A pramAthe kahe che,--A jagatamAM jIva anAdi che, jIvanA saMsAra (pazu) anAdi che, (e sa'sAra) anAdi kama saceAgathI khanele che, (ne te) duHkharUpa, duHkhalaka, du:khAnukha dhI che. enA uccheda zuddha dharmAMthI thAya; zuddha dharmAMprApti pApanA nAzathI thAya, pApakamanA nAza tathAbhavyatvAdi bhAvathI thAya. ( tathAbhavyAdi )nA paripAkanAM sAdhanA, 1. cAra zaraNAMne svIkAra, 2. duSkRtagA~, 3. sukRtAnu sevana (anumeAdana). eTalA mATe mukta thavAnI icchAvALAe haMmezA saphleza vakhate vAraMvAra, ane saleza na hoya tyAre trikALa samyak praNidhAna sAthe A sAdhana AcaravAM joI e. jIvanuM svarUpa:-je paramAtmA ema bhAkhe cheke (1)leAkamAM jIva anAdi kALanA che. (2) jIvane sasAra anAdi kALaneA che. (3) saMsAra e anAdi kALathI cAlyA AvatA kasaceAgathI baneleA che. mATe (4) saMsAra duHkha rUpa che, (5) pariNAme phaLarUpe paNa duHkha ApanArA che, Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane (6) teya duHkha ekavAra nahi, paNa duHkhanI paraMparAne bhavabhava sarajanAre che. paramAtmAe kaheluM ja graMthakAra kahe che te "anuvAda kare che" ema kahevAya. mahApuruSonA upadezane anuvAda e paNa kalyANarUpa hevAthI zubha kArya che, tethI tenA prAraMbhe vinapizAcanI zAti mATe pUrvanA "namo vAyarAgANuM' sUtrathI ISTadevane namaskAra je karyo te maMgaLa mATe che. muktinI sAdhanAnA prathama pagathiyA tarIke batAvela che pApa-pratighAta pApanAza, tenA upAya ahIM kahevA che; te eTalA ja mATe, ke pApanA uchedathI saMsArane ucacheda thAya. e saMsAra kone che? kyArane che? kevI rIte thayeluM che? ane kevA svarUpa ane pariNAmavALo che ? e A sUtramAM batAvyuM che. A badhuM "Iha" eTale ke lekamAM che, aleka AkAzamAM nahi. jIva" eTale AtmA. "atati" yAne bhinna-bhinna jJAnAdi paryAye (avasthAo)mAM satata rahe te AtmA'. e Atmadravya anAdi kALathI che, sanAtana che; paNa nahi ke navuM ja utpanna thAya che. zarIrathI AtmA ke caitanya taddana navuM utpanna thAya evuM nathI. kemake pUrve je sarvathA asat hoya, te kadiye utpanna thaI hayAtimAM AvI zake ja nahi. tema ahIM paNa paMcabhUtanA samUhathI AtmA na ja utpanna thatA manAya nahi jema mATInA piMDAmAM apragaTarUpe ghaDe che, to tenA uparanI kriyAthI ghaDA pragaTa thAya che. taMtumAM apragaTarUpe paNa ghaDe nathI, tethI taMta-kriyAthI kadiye ghaDe pragaTa thatuM nathI. tevI rIte pRthvI Adi bhUtamAM apragaTarUpe caitanya che ja nahi, tethI navuM ja pragaTa na thAya, AtmA tenAthI utpanna thaye ema na kahevAya. A siddhAMtane sat kAryavAda kahe che. syAdvAdanIzalIe to sadasatkAryavAda che, arthAt dA. ta. mATImAM Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 ghaDe kathaMcita sat che, eTale ke sat paNa che, ane asat paNa che; aNaghaDAyA rUpe sat che, ne ghaDAyelA goLAkAra rUpe asat che. jyAre taMtumAM ghaDe sarvathA asat che. have je AtmAne paNa sarvathA asatu mAnIe to e kadiye pragaTa thAya nahi mATe AtmA anAdi kALano ane jaDa bhUtothI taddana judI jAtano siddha thAya che. e AtmA pitAnA pradeza upara karmanA cage zarIra race che. prazna-paMcabhUtonA samudAyanI viziSTa zaktithI cetanA kema utpanna na thAya ? u0-bhUtasamUhamA AvI koI viziSTa zakti che, emAM pramANu zuM ? kemake tame to adazya zakti mAno nahi, ane pratyakSa zakti bhUtomAM dekhAtI nathI. cetanA je dekhAya che, te kayAMthI AvI tene te prazna che. adazya zakti mAne to marelAM zarIramAM pAMca bhUta che, te temAM kema cetanA nahi ? mATe kahe ke AtmA eka svataMtra vastu che, te anAdi sata che, zarIra sAthe mAtra tene saMbaMdha thAya che eTaluM ja; ne tene ja janmavuM kahe che. saMsAranuM svarUpa -jema A anAdikALane che, tema jIvane bhava arthAt saMsAra paNa anAdi che. te "saMsAra eTale AtmAnI palaTatI rahetI azuddha avasthA. AtmAnI manuSyAdi gati-zarIra vagere vibhAva dazA "koI kALeya jIva taddana zuddha hato ne tyAre saMsAra hato ja nahi" evuM nathI. jemAM prANuo karmane paravaza manuSya deva Adi rUpe dhAya che (bhavati), evA A saMsArane bhava kahe che. te anAdi saMsAra paNa anAdikALathI karma saMgathI cAlyo Ave che anAdinI vastu saMsAra, e anAdinA ja kAraNe e heya nahitara te je pUrve koI vakhateya AtmA karmasaMgathI rahita hota, to te zuddha hota; ane ema zuddha AtmAne, mukti pAmelA jIvanI jema, kadie saMsAra zarU thavAnuM koIja Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 kAraNa nathI, tethI saMsAra thAya ja zI rIte? vartamAna saMsAranuM ane zarIra-Idriya-prANa vagerenuM kAraNa pUrvanAM bAMdhelA karma che, jevAM jevAM pUrva karma, tevuM tevuM zarIra vagere maLe. mATe zarIrAdi enI pUrvanA karmane AdhIna che tyAre te karma vaLI zarIra vagere saMsAranA lIdhe baMdhAelA che. te zarIrAdi enI pUrvanA bAMdhelA karmathI maLelA. te kama tethI pUrvanAM zarIra dvArA, ane te zarIra pUrvanA karma dvArA... A rIte pUrva pUrva kALano deha ane karmane vicAra karatAM saMsAra ane karma-saMgane pravAha anAdi siddha thAya che. yuktisiddha A anAditA na mAnatAM, kyAreka zarUAta to thaI ja hoya ne ?" AvI manamAnI kalpanA karavI te yuktirahita che; kemake ema te te sauthI pahelI Adya zarUAtane kAraNa vinAnI mAnavI paDaze, ane te khoTuM che. jagatamAM kAraNa vinA kArya banI zakatuM ja nathI. keI eka karmasaMga ke saMsAra, vyaktigata rIte utpanna thavAvALA hAI, jarUra prAraMbhavALe che; chatAM, enI pUrve enA kAraNa tarIke bIjo e saMsAra ane karma-saMga hato ja e anivArya che. ema pUrve pUrve vicAratA saMsAra e pravAhathI anAdine siddha thAya che. arthAt saMsAra thavAnI kriyA anAdithI cAle che. jema keI paNa samaya, ghaDI, varSa vagere kALa utpanna thavAvALe che, chatAM AvA kALane pravAha anAdithI cAlu che tevuM saMsAra mATe samajavuM. A saMsAra dukharUpa, dukhaphalaka ane dukhAnubaMdhI che. (1) duHkharUpa kahyuM te sUcave che ke saMsAra dukhavALe che ema nahi, paraMtu khuda dukha che, duHkhasvarUpa che. emAM dekhAtuM viSayasukha e ya du kha che. sukhAbhAsa che; kemake, jema khasa, dhAdhara, ke kharajavAmAM upaDelI caLanA duHkha para khaNavAthI te duHkhane Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 kSaNika pratikAra ane kSaNika sukhAbhAsa thAya che, tema pUrve utpanna thayelA tRSNAnI caLanA duHkhane viSayasaMparkathI kSaNika pratikAra ane kSaNika viSayasukha bhAse che; sukhAbhAsa thAya che. paraMtu pachI caLanI jema bhayaMkara navI tRNa khaNaja ane navAM duHkhane jagAvanAra bane che. eTale, vastu tyA saMsAranI kaI vAta evI nathI ke je du:kharUpa na hoya athavA janma, jarA, mRtyu, roga, zoka, e ja mahAna duHkha che ane e ja saMsAra che. (2) vaLI saMsAra duHkhalaka e rIte ke saMsAra bhavAntaramAM bIjI gatimAM janma, jarA, jarA, mRtyu, roga, zeka, vagere Ape che, tethI phalarUpe (pariNAme) paNa saMsAra duHkha ApanAro che. AnuM kAraNa e che ke pUrva karmanA hisAbe avazya-vedya evA A janmajIvana-jarA-mRtyu vagere evI rIte vitAvAya che ke emAMthI na janmAdirUpa saMsAra pAcho dukharUpa khaDe thAya che. mATe saMsAra phaLamAM paNa duHkha ApanAro che. te saMsAranuM phaLa duHkha paNa (3) ekavAra AvI patI jAya emeya nahi, paNa aneka janmonAM duHkhanI paraMparA saje che; arthAta 1. aneka bha sudhI veThavA paDe evAM karmone tathA 2 aneka bhavamAM jaIne navAM navAM azubha karma UbhAM kare evA karma-bIjene, vartamAna saMsAra pedA karato hovAthI janma vagere 9 nI paraMparAne calAvanAre paNa che, eTale saMsAra darakhAnubaMdhI che. A jotAM, "aho ! ApaNe jIva kyAraya che? ene bhaTakavAnuM kevA anaMta anaMta kALa vahI gayA chatAM cAlu che! ane kevAM ghora dukhe anaMta kALathI e veThI rahyo che! chatA hajI AvA kAramA saMsArathI are! pAgala e thAkyo nathI ? thAkyo hoya kaMTAnya heya, te saMsArano aMta lAvavA kema kaTIbaddha na thAya ? anaMta kALanA lekhAmAM ati alapa kALavALe A mAnavabhava kaI gaNatarImAM? Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 evA a5 kALamAM jarA kaSTa veThI saMyama sAdhI le to zuM bagaDe? chatAM mUDha nAdAna chava pUrvanI jema ja anaMtA janmAdinI paraMparA UbhI thAya evuM ja karavAmAM racyA pacce rahe che! ane aphasosa ! te A mahAmUlyavaMtA uttama mAnavabhave jIvanane veDaphI rahyo che! keTalI badhI kiMmata khacIne A bhava hAthamAM AvyuM che, enuM ene bhAna nathI. tethI tene upaga lAkhanI kiMmatanA hIrAthI mahI mamarA kharIdavAnI jema tuccha ane AtmaghAtaka viSayasuo kharIdavAmAM karI rahyo che ! AhAhAhA ! jIva ! jarA thobha, vicAra ke tyAre have A saMsAra kyAre TALavAne?" saMsAra TALavAno upAya zuddha dharma che. saMsArochedaka upAya sAdhavAnI rIta - earsa chuM. AmAM "NuM" zabda vAkaya-racanAnI mAtra zobhA arthe che, eno kaI artha nathI. A saMsArane ucacheda (nAza) jJAna-darzanacAritrarUpa zuddha dharmathI thAya paNa te dharma (1) aucitya sAthe, (2) satata (niraMtara), (3) satkAra sahita, ane (4) vidhi pUrvaka sevAya che. ema na mAnavuM ke vratadhArI gRhasya zrAvakathI ane tethIye utaratA avratI gRhasthathI AvI ArAdhanA zo thAya ? thAya, abhigraha (pratijJA) nA pAlanathI thAya. arthAt pitAnI kakSAnI darzana-jJAna-cAritranI vividha ArAdhanA pratijJA sAthe karavAthI thAya ahIM (1) sarvatra aucityanuM pAlana jIvanamAM na hoya te ekalI zuddha paNa dharmanI sAdhanA AtmAnA anAdinA kusaMskAra miTAvI devA samartha nathI banatI. anucita AjIvikA, agya vartAva AtmAne kaThera rAkhe che; ane kaThera AtmAmAM samyagdarzana vagere guNa pariNamatA nathI, AtmA sAthe ekameka thatA nathI. jema ghaDe, kuMDuM, kalADuM vagere bhinna bhinna AkRtinA pariNAma mAna AvI A tArI, Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 (ghATa) kaThaNa mATI para utArI zakAtA nathI, paraMtu TIpAI. TIpAIne kUNI banelI mATI para ja utArI zakAya che tevI rIte anucita vartanathI kaThaNa rahelA AtmA mATe samajavuM. mATI para ghaDAnI jema jJAna-darzana- cAritra paNa AtmAnA pradeza pradeza para utAravAne pariNAma che. te tyAre ja Utare che, je AtmA aucityanA pAlanathI mulAyama bane. e kema? aucitya jALavavAmAM AtmAne vadhu paDato lobha, kodha ahaMbhAva, kSudratA vagere tajavA paDe che, tethI AtmA pice paDe che, mulAyama bane che. (2) sAtatya-bhUtakALamAM anaMta bhavamAM mithyAtvanI, ajJAnanI tathA hiMsAdi pApanI, ane indriyanI aviratinI satata dhArAbaddha pApapravRttie AtmAmAM mithyAtva-bhAva, mUDha dazA, ajJAna ane pApapravRtti daDha karyA che. Ane miTAvavA mATe pratipakSI samyagdarzana-jJAna-cAritranI nirmaLa pravRtti jIvanamAM satata AcarAvI joIe zarIramAM dIrghakALathI gADhapaNe vyApI gayela rogane dUra karavA jema auSadhanuM sevana satata karavuM paDe che, tevuM ja mithyAtvAdi gADha saMsAra-rogane dUra karavA samyagdarzanAdi satata AcaravA joIe. (3) sAra, --vaLI te dharmasevana satkAra sAthe thAya; arthAt hRdayanA Adara -bahumAna sAthe thavuM joIe. jIve saMsAra-rogane vadhAranArA mohane khUba Adara sAthe sevyo che, mATe ja saMsAramAM aneka kaNa ane trAsa vagere anubhavavA chatAM saMsAra parane meha, jema bahu mAnelA-satkArelA putra parathI meha na khase tema, khasato nathI, ane saMsAra upara udvega thato nathI. e to mokSasAdhaka samyagdarzanAdi zuddha dharma paNa hRdayanA bahumAna sAthe je AcarAya to ja mokSaprIti vadhe, mohamAyA ghaTe, ane pheme karIne saMsAra Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 roga nAbuda thAya. vAta sAcI che ke zeThanI nokarI satata sevavA chatAM nokara bahuAna na dharAvato hoya te tenI kiMmata nathI aMkAtI; sAro lAbha nathI maLatuM. athavA patnInI pati pratyenI bhale satata paNa je sevA Adara vinAnI hoya, to e patine jarAya AvaI zakatI nathI. tema dharmane paNa satata sevavA chatAM Adara vinA sevelA dharmane hRdayamAM AvaI zakAto nathI, ene hRdayamAM pratipakSI mithyAtva-kaSAya vagerenuM sthAna maTIne samyagdarzanAdi zudhdha dharma sthAna pAmI zakato nathI. (4) vidhi-A uparAMta dharmanI zravaNAdi sAdhanAmA vidhinu pAlana jarUrI che. Adara pUrvaka ane satata paNa sevA karanAra putra je vidhisara sevA na kare, te avivekIpaNAne laIne pitAne teTalA pramANamAM AvI zakato nathI sevA vidhisara joIe. auSadha paNa satata ane bahuzraddhApUrvaka sevAvA sAthe te te samaya, te te anupAna, te te kupane tyAga vagere vidhipUrvaka sevAvuM joIe che; nahitara te rogane na kADhI zake. moTA rAjAnI sarabharA paNa Adara uparAMta vidhine ya jarUra mAge che. tevI ja rIte bhavaregane kADhanAra dharma-auSadhanuM sevana zA kahelI vidhi mujaba ja thavuM joIe. ahIM, 8 oNcityamAM AjIvikAno cagya vyavasAya, ucita loka vyavahAranuM pAlana, ucita raheNI karaNI, ucita bhASA bhajana, kuTuMba--vaDila-mitra-maMDaLa vagere sAthe ucita vartAva, Ama badhe ja aucitya joIe. sAtatyamAM darzana-jJAna-cAritranI te te pravRttio jIvanamAM nityake kALakALe paNa niyamitapaNe saLaMga cAlavI joIe, ke jethI enA saMskAro para saMskAra dRDha thatA thAya. AdaramAM te te dharma ane dhamI para, kiMmatI ratnanA nidhAnanI jema prIti, temanI vArtA para rAga, temanI niMdAnuM Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 azravaNa, niMdranI daiyA, saMsAranI mIjI kAI paNa vastu karatAM te dhama nI adhika phaMdara, dharma pAmavAnI ati utkaTa AturatA, pAmavA mATe viziSTa udyama, pAmatAM sa'bhrama (apUrva harSa) ane rezamAMcane anubhava, tathA pAmyAnA eTaleA Ana ke peAtAnA jIvanane ethI ja mahA bhAgyavata mAne, ane tene kAI khAdha na Ave tevI kALajI rAkhe. 7 vidhimAM zAstra khatAvela te te kALa, sthAna, Asana, mudrA, Alakhana, vagerainuM pAlana; tathA jJAna-dana-cAritranA ATha ATha prakAranA AcArAnu tema ja tapa ane vIyanA AcArAnu' Asevana; vaLI A dharma vinAnA AtmAe upara bhAva dayA; tathA dharma pAmelA para hRdayane sahu prema,-ItyAdi ItyAdi vastue vidhimAM gaNAvI zakAya. A sthiti UbhI karavA, jIvanamAM te aMgenA abhigrahe (pratijJA) laIne enuM pAlana khUba ja upayeAgI thAya. kemake, abhigrahaMthI dharma satatapaNe jIvanamAM Take che. zuddha dharma pUrve kahela samyagdarzanAdirUpa samajave. AvA zuddha dharmanI samyakU-prApti, eTale ke bhAvathI AtmAmAM tenI sparzanA thavI joI e. te panA mithyAtva-meADhanIya, jJAnAvaraNu, darzanAvaraNa, anaMtAnubaMdhI kaSAyeA vagere pApakamanA viziSTa nAzathI thAya. viziSTa nAza eTale ke evA nAza ke jenI pachI pharIthI te pApa UbhuM na thAya, khaMdhAya nahi, e rItanuM dvIkaraNa. AvA pApanAzane karavA mATe tathAbhavyatva (svabhAva), kALa, niyati (bhavitavyatA), 'ka' (puNya-pApa), tathA papuruSArtha, e pAMca kAraNeAne samavAya (anukula sayeAga) joIe. AmAM tathAbhavyatvane paripAka karavAthI khIjA' kAraNu anukULa manI Ave che. tathAbhavyatvanuM svarUpa :-'bhavyatva' eTale sAmAnyathI kAIpaNa bhavya jIvanI meAkSa pAmavAnI ceAgyatA; ane tathA Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 bhavyatva eTale viziSTa bhavyatva; te te bhavya jIvanI mokSa pAmavAnI vaiktika gyatA. bhavyatvathI tathAbhavyatvane juduM kahevAnuM kAraNa e che, ke sAmAnyathI sarva bhAmAM bhavyatva svabhAva sarakho hovA chatAM mukti eka sarakhI rItie thatI. nathI, kintu judA judA kALe, judI judI sAmagrI pAmIne bhinna bhinna rIte dharmabIjanI prApti thaIne, bIjanI upara aMkurAdinI phaLa payatanA vikAsanI jema, mokSa paryaratanA vikAsathI thAya che. e badhI vicitratA vastunA svabhAvanI (bhavyatvanI vicitratA vinA na banI zake. judI judI vyaktionuM A juduM juduM bhavyatva e ja te te vyaktinuM tathAbhavyatva, A tathAbhavyatva e sAdhyavyAdhi jevuM che. roga asAdhya hoya te nAIlAja. paNa sAdhya hoya to sAdhanothI e roga pakavIne, aMte Arogya thayethI, rAga aMta pAme che. temAM tathA- bhavyatva paNa upANI pAkI zake che, ane aMte bhAvaArogya je mekSa, te prApta thatAM tathAbhavyatva aMta pAme che. A kathAbhavyatvanA paripAka mATe sAdhane batAve che. "tassa paNa...* tathAbhavyatva pakavavAnAM sAdhana : (1) tathAbhavyatvane vipAka(paripAka) karavAnA sAdhana traNa che. paheluM sAdhana zrI arihaMta, siddha, sAdhu ane sarvajJabhASita dharmanuM sAcuM zaraNa svIkAravuM te, rogamAM vaidyanI jema, eka mAtra rakSaNa svIkAravuM, te. jagatanAM bIjAM zaraNa e upacArathI zaraNAM. che, arthAt kahevAtA zaraNAM che, kemake te svIkAryA pachI karma. sAme kharuM rakSaNa maLatuM nathI. haMmezanI Apatti TaLatI nathI, eTale. pharI pharI te zaraNAnI apekSA rahe che, vaLI temA thApa khAvAne saMbhava che, ne pariNAme to avazya nirAdhAra ane dukhada sthiti Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 che. jyAre A zaraNamAM sAcAM ane sacoTa rakSaNa che, e sarva prakAranI ApattiothI bacavAno zreSTha upAya che, ane te pAmyA pachI kadI dhakhAno saMbhava nathI. temaja pachI bhaviSyamAM vAre vAre zaraNAM levAM paDatAM nathI, kemake me karIne AtmA tenAthI jarUra saMsAraregathI mukta thaI jAya che. (2) tathAbhavyatvane pakavavAnuM bIjuM sAdhana duSkRtagartAA bhavamAM ane parabhavamA karelA duSkRtyanI pazcAtApapUrvaka guru-sAkSIe niMdA karavI te che. AmA "te duSkRtye jarAya kartavya nathI, are ! adhama evA meM e karyA te cheTuM karyuM che! tevI buddhi sAthe, "te mithyA thAo" evI hArdika bhAvanA jAgrata rahe che. gurunI sAkSIe A kRtyenuM yathAsthita nivedana, ane "aho ! A meM beTe karyuM? te svahadaye pazcAtApapUrvaka svIkAra e rUpI gaha-A be pUrve baMdhAyela karmanA anubaMdhane teDavAmAM apratita (sacoTa) zakti dharAve che. karmanA anubaMdha eTale karma mAM rahelI pitAnA udaya vakhate navA karmabaMdhanI paraMparA calAvavAnI zakti; eno nAza dukRtagartA kare che. (3) trIjuM sAdhana sukRtanI AvanA. eTale ke arihaMtAdi AtmAonI uttama pravRttio ane uttama guNenI anamedanAnuM Asevana ahIM sukRta zabdathI anumodana eTalA mATe lIdhuM ke anumodana je vivekavALuM, eTale ke daMbha vinAnuM ane vastunI kadara (mUlyAMkana)vALuM hoya, sAthe niyamita thatuM hiAya, te AtmAmAM akhaMDa zubha adhyavasAyane avazya sAdhI Ape che. jyAre, sArI pravRttine jAte karavAmAM ke bIjA pAse karAvavAmAM nizcitapaNe tevA bhAvanI siddhi thAya ja evuM haMmezAM nathI banatuM. anumodanAmAM te mana-vacana-kAyA traNenI prasannatA Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 joIe ja; ane te AtmAmAM mahAna zubha pariNatine jagADyA vinA rahetI nathI. puNya ke pApa traNa rIte thAya,svayaM karavAthI, anya pAse karAvavAthI, ke jAte anamedavAthI. AmAM uttama (zubha) anuSThAnonI anumodanA e paNa eka prakAranuM sevana che, eka pavitra kArya che. tethI vizuddha bhAva hRdayamA jAge che. A traNe upAye aucitya, satatapaNuM, satkAra ane vidhithI sevAtA auSadhathI sAdhya roganI jema tathAbhavyatvano paripAka kare che, ane te paripAka thatAM, pApa karma nAza pAmI zuddha dharmanI bhAvathI prApti thaI saMsArano ucheda thAya che. je kAraNa thakI A traNa sAdhanothI avazya duHkhamaya, du khaphalaka, ane duHkhAnubaMdhI saMsAranA nAzarUpa prastuta tattvanI siddhi thAya che, eTalAja mATe mokSAthI bhavya jIve e sacoTa upAyonuM sevana haMmezA karavuM joIe. te paNa prazasta praNidhAna, ekAgratA, bhAvavizuddhi ane kartavyanA nizcaya sAthe karavuM joIe. ahIM kALano vicAra nathI, kiMtu jyAre jyAre e karAya tyAre tyAre suMdara praNidhAna sAthe karavuM joIe, kemake kArya-siddhimAM praNidhAna e sAdhanAnuM pradhAna aMga che. kahyuM che ke praNidhAnathI kareluM karma utkaTa vipAkavALuM mAnya che, kemake emAM avazya anubaMdha paDe che, ane ethI AgaLa pravRtti vagere siddhi sudhI pahoMcADe che. cheDazakamAM sAdhaka mATe praNidhAna-pravRtti-vinaya- siddhi e kema batAvyo che, te praNidhAnanI ati AvazyakatA sUcave che. che zAlibhadranA jIve pUrvabhavamAM thoDuM paNa dAna karyuM, ne guruno satkAra karyo, temAM ne aMtakALe ya gurunuM ane tyAgadharmanuM kI jabaruM zaraNa karyuM, A badhuM evA praNidhAnathI karyuM ke parabhave che rejanI amUlya navANuM devatAI peTI uparAMta enoya tyAga ane - prabhunuM zaraNa maLyAM! . . A. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 have dhyAnamAM rAkhavuM, ke je tIvra saMkuleza eTale ke tIvra rAgadveSane anubhava thaI AtmAne ati harSa_udvega, rati-arati, mada-tRSNa vagere thatA hoya to A traNa upAyanuM sevana vAraMvAra karavuM joIe. bAkI saMkuleza na hoya ane svasthatAe kALa pasAra thato hoya, tyAre paNa roja saMdhyAe to A traNa sAdhana avazya sevavAM joIe. AmAM pahelo upAya "cAra zaraNa kevI rIte svIkAravA te batAve che. ahiM e khAsa samajavAnuM che ke A jIve Ama te cAra zaraNa svIkAravAno dekhAva ghaNI vakhata karyo haze. kemake, zAstra jyAre kahe che ke A jIve anaMtIvAra dhArmika dravya-kriyAo karI to pachI emAM cAritra jevI kaSTamaya jIvanacaryAe pahocelA jIve zuM cAra zaraNa svIkAravAnI kriyA nahi karI heAya? karI haze, chatAM pApapratighAta thae nahi. e sUcave che ke sAce zaraNa-svIkAra ja karyo nathI. ApaNe sAmAnyathI ema kahIe ke "mAre arihaMtanuM zaraNa che, siddhanuM zaraNa che, eTalA mAtrathI upAyabhUta zaraNane sAco svIkAra thato nathI. tyAre emAM zuM karavAnuM bAkI rahe che ke jethI ApaNe bhAvathI zaraNa svIkAryA ema kahI zakAya? graMthakAra je arihaMta paramAtmAdi cAranuM zaraNuM ApaNI pAse svIkAravAvA Icche che, tyAM pate te arihaMtadeva ane siddha bhagavAna vagerenAM amuka amuka cokkasa vizeSaNe kahe che, ane ApaNe te te vizeSaNenI zraddhA sAthe zaraNuM karavuM joIe, e sUcita thAya che. have je zaraNuM svIkAravAnI abhilASAvALe te te vizeSaNanI javalaMta zraddhA nahi kare to sAcuM zaraNuM nahi thAya. te te vizeSaNe emanAmAM yathAsthita che evuM zradhdhAthI tyAre zuM karavAnuM zaraNane zaraNa Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnya gaNAya ke je emanAthI anya koImAM te vizeSaNe ghaTe evA nathI, balake tethI viparIta sthiti che, evuM hRdaye sacoTa vasI jAya. tAtparya e che ke jemanuM zaraNuM svIkArIe chIe, temanAmAM mukhyapaNe te guNe mAnavA joIe, ane anyamAM te guNe nathI balake pApavardhaka viparIta de che, e paNa hadayanA uMDANamAM ThaseluM hevuM joIe. Ama karavAthI sAcI rItie te te guNethI niSpanna zrIarihaMta deva vagere ja sAcuM zaraNuM ApanArA lAgaze; ane jIva paNa eka mAtra temanuM ja zaraNuM svIkAraze. eTaluM ja nahi, paNa AvuM zaraNa pAmavAthI potAnI jAtane mahA bhAgyazALI samajaze. pite A zaraNArUpI ratnanuM mahAnidhAna pAmyo, enuM ene gaurava raheze. enI AgaLa koI sAMsArika anukULatA ochI paNa maLI haze tene bahu visAtamAM nahi gaNe, ne tethI ene ochuM nahi lAge. zaraNuM pAmyAthI ene saghaLuM maLyuM ema lAgaze; sAthe hadayamA khAtarI thatI jaze ke have mAre saMsAramAM dIrgha bhramaNa hAya ja nahi, paNa jaldIthI mukti prApta thavI ja joIe A vastu hRdayamAM spazI eTale zuM thayuM ? kaho ke eNe bhavarUci ane mithyAtva jevA Avyo ke je azubha karmanA anubaMdha karAvanArA che, tene tyajI dIdhA. e Azrava eja pApa. eno nAza e pApapratighAta thaze. eTale guNenA bIjanuM AdhAna thatAM zI vAra? arihaMtadeva AdinAM zaraNa svIkAra AtmAne keTale masta rAkhI pApapratighAtAdi karavAmAM ati upayogI bane che, e ApaNane sulasA zrAvikAnA eka prasaMgamAM jovA maLe che. 0 sulasA zrAvikAne zaraNu-svIkAra - vizvahitakArI mahAvIra prabhune aMkhaDa parivrAjaka sulasAnA gAma jatAM pUche che, prabhu! kAMI AjJA?' tyAre prabhu kahe che! "tyAM sulasAzrAvikAne Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 dharmanA khabara pUchajo." A sAMbhaLI aMbaDanA manamAM Azcarya thayuM ke "AkhA nagaramA prabhune eka bAI culasA ja bhakta jaDI? tyAre ene dharmarAga kevaka haze? mAre enuM pArakhuM karavuM joIe." aMbaDe tyAM jaI sulatAnA ghare parivrAjakanA ja veze praveza karyo. sulasAe veza parathI keI siccAdaSTi kuguru samajI eno Adara na karyo. are! sAmuM paNa joyuM nahi. enA manane nizcita hatuM ke "mAre arihaMta ane nirgamuninuM zaraNa che e puratuM ja che, e ja tAraNahAra che, saMsArabhaya nivAraka che. pachI mAre kudeva-kugurunI zI Aza ke emanuM sanmAna karuM ? rAgI-SI deva ane AtyaMtara mamatAdinI sthivALA gurunA pokaLa zaraNA zA dharavA ? ethI mAruM samyaktvaratna meluM thAya ke jAya." aMbaDe joyuM che to pAkI chatAM vizeSa pArakhuM karuM? e hato vidyAvALe te eNe kramazaH nagaranA ekeka daravAjA bahAra ThAThathI brahmA-maheza- viSNu ane 25 mA tIrthaMkaranAM rUpa vikuvya. dareka prasaMge AkhuM nagara jevA ulaTayuM, lokamAM comera vAha ! bhagavAna sAkSAt padhAryA! aho! ahe!" thaI rahyuM, harSaghelI pADeNe sulasAne laI javA ghaNuMya nathI paraMtu vIramagna sulasAne e jovAno keIja umaLako ja nahi, te e na ja gaI! ene mana eka arihaMtanuM ja zaraNa eTaluM daDha cokkasa che ke mArA eka nAtha arihaMta mahAvIranA AMtara darzanamAthI paravAyuM to bIjA hAlatu-phAlatune jovA jAu ne? ne bIjAmAM jovA jevuM che paNa zuM ? sakala kalyANanuM eka kAraNa mAtra arihaMta deva che. anaMta jJAna anaMta sukhabharyA sarva siddha emanI upAsanAthI ja thayA che, emanA je zAsanane sAdhu mahAtmAe ArAdhe Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 che. emaNe bhAkheleA dharma ja zreSTha maMgaLa che, mAre te e arihaMta-sidhdha sAdhu-A dhama ja zaraNu hA." khasa, emAM kAMi adhurUM ene lAgatuM ja nathI ke je pUravA bIje mana laI javuM paDe. bIjI AturatA paNu karavAmAM e samyagdarzana setu' thavAnu dekhe che, pachI e jovA-jANavAnI vAteya zI? abaDe Ane ekeya daravAje joI nahi, samajI gayA ke prabhue kAI kAcI peAcIne khakhara nathI pUchAvI. enA manane thayuM ke 'kharekhara ! AmAM te prabhue mArA samyaktvane vizeSa nirmaLa karavA mATe ja mArA dvArA A sulasAne khakhara pUchAvI lAge che. ahA! prabhunA kevA mahAna upakAra !' khasa, aMbaDa have zrAvakanA veza sajI kapALamAM tilaka sAthe sulasAne AMgaNe jaI UbheA. sulasA zrAvakane joI tarata ja sAme gai. padhAro, padhAro ' karI gharamAM lAvI besADe che. kahe che- dhanya bhAgya! amArA jevA rakanuM ghara pAvana kIdhuM!" pANI vagere dhare che. pUche che 'Apanu zubha nAma ? kayA nagaranA vAsI ? ahI padhAryAM che te amArA sarakhI zI AjJA che?' aMkhaDa kahe 'huM tamArA para prabhu zrImahAvIradevane sadeze lAvyo chu'.' eTalu' sAMbhaLatA te sulasA rAmAMca anubhave che! gaLagaLI thaI kahe che 'huM' ! mArA dharmAMupagArI vIra prabhune mane sadeze| ahAhA ! kA, jaldI, kaheA mArA jevI rAkaDIne prabhue zu pharamAgyu che ?' aMkhaDa kahe che ke 'ahIM AvatA hatA tyAre prabhune me' kAmakAja pUchyuM; prabhue zrImukhe mane kahyu- tyAM sulasAne amArA battI dhruma khabara pUcho !' basa, eTalu' sAbhaLatAM teA sulasA pANI pANI thaI gaI! jhaTa UbhI thaI ne prabhu je dizAmAM vicaratA hatA te dizAmAM pAte prabhune manamA lAvI vAravAra 8 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 ' pacAMga praNipAta vaMdanA kare che, ane meTalI UThe che ke * prabhu ! prabhu! A te ApanI keTalI badhI dayA ke pApagharamAM beThelI mane yAda karI ? Ape mArI khakhara pUchAvI ? zI mArI lAyakAta ? viSayakaSAyanA kIcaDamAM khUMcelI mArA para ATalI badhI karuNA!' khelatAM khelatAM enI Akhe prabhunA anahada upakAranA jhaLajhaLiyAM AvI gayA! raDatI raDatI kahe che mArA nAtha! tame cira jIveA. ahA, tamAre meATA meATA gaNadhara mahArAjA ne iMdra jevA sevaka ! kevA e suceAgya ! ane kayAM pApa bharela ha* ? prabhu ! have te TheTha sudhI dayA karo ke jethI sayama-tapa-dhyAnamAM caDI jaI ApanA ja eka AdhAre bhavapAra karI jAu.' akhaMDa A jotAM pANI pANI thaI gayA ! AMkhe AMsu sAthe kahe che, ' sulasA ! dhanya che tamArA jIvanane ke ATalI javalaMta zraddhA bhagavAna mahAvIra prabhu para rAkhe che ! ane jagatamAM e ja sArabhUta mAnI bIjI koI ja AzaMsA AturatA tamArA manamAM UThatI karatI nathI ! sa`sAramAM beThA che chatAM prabhune tamArUM A AtmasamarpaNu kharekhara AzcaryakAraka che! ene mArA kroDa jhADa vadana che!" khasa ema kahIne akhaDa peAtAnA samyakRtvane nima La karatA tyAMthI cAlI nIkaLyeA. arihaMMtanuM zaraNa A, ke eja nAtha tAraNahAra lAge, sakaLasukhanuM khIja lAge, e ja sarva bhayAthI mukAvanAra lAge. eja danIya, vandvanIya ane sevanIya lAge. mana kahe ke 8 jagatamAM ariha'tathI vadhIne jovA lAyaka koI cIja nathI, vaMdana karavA ceAgya keAI deva nathI, stuti guNagAna ane sevA karavA ceAgya arihaMtanI tAle kAI vibhUti nathI, emanuM zaraNu svIkAryAMthI haiyAne bhAre huMr hAya ke have sa bhayeA gayA 1 have te emanAmAM Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 bhaLI jAuM, emanA saMpUrNa Adezamaya jIvana karI dauM! basa, have te saMsArathI Ama chUTI jAuM!" zaraNa svIkAranI cAvI :-ahIM eka vastu e dhyAnamAM rahe ke zaraNane svIkAra A rIte thAya. dA. ta. kaI jaMgalamAM khUba dhana laIne mANasa cAlyo jato hoya, emAM enI pAchaLa je khUnI lUMTArAo paDe che tyAre e keTalA badhA bhayathI deDato hoya che ? have te vakhate je sAmethI keI zastradhArI pAkA rakSaka maLI jAya to keTalA vizvAsa ne keTalI badhI tIvra AjIjIthI emanuM zaraNuM mAge ? pelAo kahe ke tuM "phakara na karIza. konI tAkAta che ke tene kAI hAnI karI zake ? ema je AzvAsana maLe che te AnAM mana para pilAonA zaraNa-svIkAra ke gadgadabhAva AvI jAya che ? gagada dilathI kevuM emanuM zaraNuM svIkAre che ? evI rIte ApaNane lAgavuM joIe ke "A saMsAra aTavImAM karma ane kaSArUpI lUMTArAothI ApaNe pIcho paka DAyelA chIe emAM anaMta Atma-dhananAza ane janma-maraNanI paraMparA nakkI che. A sthitimAM jyAre ApaNane cokkasa rUpe bacAvI zakanAra arihaMtAdi cAranI je prApti thaI che, to pachI ApaNe avazya emanA zaraNe jaIe, prArthanA karIe, ke he arihaMta-siddha-sAdhu ane dharma ! mAre kevaLa ApanuM ja zaraNuM che. bIje kaI mAre AdhAra nathI, koI ja mAro rakSaNahAra-tAraNahAra nathI, belI nathI, nAtha nathI, Apaja mAre trANa-zaraNa-nAtha che." hadayamA karma ane kaSAyanA tIvra bhaya sAthe A zaraNuM svIkAravAmAM Ave, arthAt "arihaMtA me zaraNuM' e zaraNuM bAlatAM ja, (1) eka bAju karma--kaSAyanI bhayaMkara julmajhaDIno trAsa anubhavAya, (2) bIjI bAju arihaMtAdi cAranuM emAMthI bacAvavAnuM akAya sAmarthya samajAya, ane (3) e bacAvanI ApaNe mATe atyaMta Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 sUtra-jAvajjIva me bhagavaMto parama tiloganAhA aNutarapuNNasaMbhArA, khINarAgadosamohA, aciMtaci tAmaNI, bhavajalahipoA, egatasaraNA, arahaMtA saraNaM // artha -jIvanabhara mAre bhagavAna parama trilokanAtha, utkRSTa puNyasamUhavALA, rAga-dveSa-mohano kSaya karI cukelA, aciMtyaciMtAmaNi, bhavasAgaramAM jahAja, ekAMta zaraNa karavA cogya arihaMta deve zaraNa che. AvazyakatAne khyAla Ave. Ama karma-kaSAyano bhaya ane ethI mukta karanAra arihaMtAdi cAra pratye rakSaNanI tIvra zraddhA ane garaja,-e traNa bhegA thaIne sAce zaraNano bhAva UbhuM thAya. zaraNa-svIkArane ucca bhAva lAvavA mATe ahIM eka vastu samajavA jevI che ke maraNa-zayyAe paDelo mANasa keTalA badhA gadgada ane kakaLatA hadaye arihaMtAdinuM zaraNuM svIkAre che? enuM kAraNa, pitAnA mAnelA badhAM ja sagAMsnehI ane kAyA sudhInI pitAnI badhI mAlamilkata vagere koIja pitAne rakSaNa. ApI zakatA nathI."--e najaronajara dekhAya che. pitAne have taratamAM parakamAM javAnuM che, e hakIkata mana sAme taravarI rahI che vaLI jIvanabhara AcarelA pApe para dila kakaLatuM che. A paristhitimAM dekhAya che ke paralekamA rakSaNa ApI zake to te mAtra arihaMtAdi cAra che basa, to pachI AvA aMtakAle svIkArAtAM zaraNanI jema ja cAlu jIvanamAM paNa e paristhiti manamAM lAvI, dA. ta., kene khabara pachInI ja ghaDIe huM jIvaMta hAIza ke kema ?' ema samajIne, e ja pramANe gadgadabhAva vagere sAthe zaraNa svIkAravAM joIe. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 vivecanaH- (1) have ahIM arihaMta bhagavAnanuM zaraNa svIkAravAmAM Ave che. "jAvajIva me...." e pAThamAM arihaMta prabhunA viziSTa vizeSaNe che. tenA tenA dvArA te te rIte emanA pratye sacoTa zraddhA ane atizaya AdaravALA banavAnuM che, e bhUlavAnuM nathI; to ja e zaraNa svIkAryuM saphaLa thAya. "jIvanabhara ahaMta bhagavaMte mAre zaraNe ho" A eka jAtanI pratijJA jevuM che. je mAtra sAmAnya bhAvanA rUpa abhilASA hota, te to te to AgaLa bhavAMtara mATe paNa karI zakata; paraMtu cAvajajIvanI maryAdA na bAMdhata. maryAdA bAMdhI che te bhavAntaramAM ajJAnatAe kadAca eno bhaMga na thaI jAya e hetue; ane bhaMgano bhaya pratijJAmAM hovAnuM gaNAya, paNa abhilASAmAM nahi. eTale zaraNa svIkAranAre dhyAnamAM e rAkhavAnuM ke A zaraNa A jIvananA aMta sudhI rahe. have emanuM zaraNa mUkAya nahi, ane bIjAnuM zaraNa svIkArAya nahi. ahIM "ahaMta" eTale jemanAmAM karmano aMkura nathI Ugate te. "arahaMta" eTale raha-rahasya vinAnA arthAt jemane jagatanI traNe kALanI kaI vAta gupta nathI te. "arihaMta' eTale aSTa prAtihAryanI Rddhine je ahe che, egya che. te "bhagavaMta eTale bhaga arthAt parama aizcaryo-rUpa-kAnti-caza-jJAna-dharmavALA. e "paramatrilekanAtha che. dunyavI (laukika) nAtha kadAca A lokanA keTalAya bhayamAthI bacAve; jyAre A traNe lokanA zreSTha kettara nAtha durgatinA bhayathI bacAve che, bhAvI dIrgha saMsArathI bacAve che, jugajuganI janma-jarA mRtyanI jaTila jaMjALamAMthI saMrakSe che. A vizeSaNanI zraddhA manAve che ke huM nAtha te ahaMtane ja mAnuM. hajI jagatamAM koI karoDanI Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 Rddhi ApI daridratAthI bacAve, auSadha ApI mahA rogathI bacAve, sahAre ApI nirAdhAratAthI bacAve, sevA karI agavaDathI bacAve, rakSaNa ApI cora-DAkuthI bacAve, paNa tethI zuM bahu rIjhavAnuM ? ethI kAMI jarA ke maraNano bhaya TaLe ? pharI navAM janma maraNAdi dukha TanyAM? durgatine tALAM lAgyAM? bhaviSyanA kAramA rega, du khadAridra-daurbhAgyAdi dUra thayAM? nA, e karavAnI tAkAta te mArA aciMtya prabhAvI arahaMta devAdhidevamAM ja che. kyAM samartha trilekanAtha! ane kayAM A svaMya anAtha ! kamaDanA kANamAthI pArzvaprabhue baLatA sApane bahAra kaDhAvyo, navakAramaMtra apAvyA, sApe paNa prabhunuM zaraNa lIdhuM, te marIne dharaNaMdra thaze ! durgati TaLI. arihaMta vinA A keNa karata? pApI sApa te dharaNendra thAyI "anuttara-puNya-saMbhArA' -e prabhu sarva puNyomAM zreSTha puSya je tIrthaMkaranAmakarma, te ane zreSTha yaza-saubhAgya-AdeyatAdinA puNyanA prAgabhAravALA che. enA adbhuta ge,e mAtAnA garbhamAM Ave tyArathI, IdronA acaLa siMhAsane dhrujI UThe ! jamakALe pa6 dikumArIe halarAve ane 64 idro deve sAthe prabhunA janmAbhiSeka Ujave ! janmathIja rAga-mela-parasevA vinAnI kaMcana jevI kAyA, sugaMdhI zvAsozvAsa, adazya AhAradividhi, gAyanA dUdha jevuM rUdhira, ane abibhatsa mAMsa,A atizayavALA! kevaLajJAna pachI apUrva aSTa prAtihArya, samavasaraNa, ne cAlatAM paga nIce suvarNakamaLanI RddhivALA ! temaja aneka devendro-naredrothI sevAtA tathA kula cotrIsa ane vANanA pAMtrIza atizayavALA e prabhu bane che! jagatanAM bIjAM puNya A puNya AgaLa zI visAtamAM? bharata cakravartIne putra marIci RSabhadeva prabhunuM devatAIcAMdI-senA-ratnamaya Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 samavasaraNanI alaukika samRddhinuM puNya I A vicAramAM calyo, to ene jagatanA puNya para vairAgya thaI gaye, ane eNe tyAM ja prabhu pAse dIkSA lIdhI ! bhavanA aMte eja mahAvIra prabhu thayA. evA prabhune hadayathI ekAMta zaraNe javAmAM ApaNe paNa prabhu banI zakIe chIe, e A puNyanI viziSTatA che. te bIjA puNyanAM svAgata sanmAna ke gItagAna yA IchA ya have zA sAru mane khape? oha kevA uttama puNyane dharAvatA devAdhidevanI prApti mane thaI ! A puNya joI jagatamAM bIje AkarSavA ke IcchavA jevuM che ja zuM? jIvanamAM mAre te A pucavatA arihaMta ja nAtha ho," A zraddhA joIe. "kSINarAgadveSa mahA-vaLI rAga, dveSa ane moha, arthAta ISTa pratye Asakti, aniSTa pratye aruci ane ajJAna-mUDhatA. mithyAjJAna jemanA atyaMta kSINa thaI gayA che, evA te prabhunuM zaraNa che. mArA prabhu bhakto paranA lezamAtra paNa rAgavALAke zatru paranA dviSavALA nahi. vIra prabhue mahAbhakta gotama para rAga na karyo. tejalezyA mUkanAra gauzALA para dveSa na karyo, temaja emanuM kaI paNa kathana mUDhatA-ajJAnatAbharyuM nahi; kemake e vItarAga sarvajJa che. evA bIjA koI deva nahi, mAnava nahi; e to e ja evA nAthane zaraNe javAmAM samyajJAna vairAgyAdinI jarUra prApti thAya. e mATe ja emanuM zaraNa karavAnuM hoya e prabhu vaLI kevA ? aciMtya-ciMtAmaNi" svarUpa che aciMtya kema kahyuM? eTalA mATe ke ciMtAmaNi to ApaNe dhAryA mujabanuM ja phaLa Ape ane te paNa laukika, arthAt A leka pUratuM ja phaLa; jyAre "paramAtmA te dhAraNAthI paNa para (utkRSTa) evA akathya anaMtasukhamaya mokSa parvatanA phaLane ApanArA che." AvA aciMtya mATe eka sabhyajJAna , nahi e to e Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 ciMtAmaNi rUpa prabhune prApta karyA pachI have mAre zI nyUnatA che ke huM dunyavI koI ApattinA prasaMgamAM ochuM mAnuM ane duHkhI thAu? vaLI "bhavajaladhi pitA' -bhagavAna saMsArathI pAra utAranArA hovAthI bhavasAgaramAM jahAja samAna che. emanA zaraNe rahele jarUra bhavasAgarane taravA mathIza evA mArA keDa che. bhava eTale caturgatirUpa saMsAra; tema viSaya ane kaSAya, ne anAdinI saMjJAo vagere paNa bhava che. e badhAthI jIvane e cheDAve che. egatasaraNA -bhagavAna arihaMta-devo ja ekAMte zaraNa karavA yogya che, kemake bhedabhAva vinA pitAnA aparAdhI ke niraparAdhI sarve AzritanuM hita karanArA che, ane te paNa AzritanA sarva hitanA karanArA che. emanA je sarva-kalyANa karavAne mahAna upakAra bIje kazuM karI zake ema che? jagatanA pRthvIkAya apUkAca Adi ekendriya jIva sudhInA jIvananI oLakha ane dayA karavAnuM tIrthakara bhagavAne zikhavADIne bhavya jIvone e jIvonI rakSA karatA karyA. eTaluM e jhINA jIvonuM paNa hita karavAnuM bIjA koNe karyuM che? ane je bIjo koI te nathI, te evA bIjAonuM zaraNuM paNa hRdayamAM kema rakhAya ? rAkhavAnI jarUra zI? mATe, "arahaMtA sara" arthAt azoka vRkSa, surapuSpavRSTi... vagere aSTamahAprAtihAryarUpI pUjAne lAyaka evA ahaMndu bhagavaMto mAre jAvajajIva zaraNa che, Azraya che; emane ja mAre AdhAra che. jagatanA kahevAtA, kapita ke nAmanA zaraNe para mane zraddhA nathI. tethI te nAmanA zaraNabhUta zeTha, mitro, kuTuMba, dhana, sattA vigeremAMnuM keI paNa avasare mane sahAya Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 sUtra-tahA pahINajarAmaraNA, apeakasmakalaMphA, pacavAvAhA, kevalanANasaNA, siddhipuranivAsI, niruvamasuhasaMgayA, sanyahA kayakiccA, siddhA saraNa / na kare te paNa huM duHkhI na thAuM, ciMtA na karUM; kemake huM jANuM chuM ke e kaI paNa sAcA zaraNa ja nathI. meM to eka mAtra devAdhidevane sAcA ananya zaraNa tarIke dhAryA che, ane tyAM sudhI mane keI bhaya ke Apatti nathI. pUrvanA tIvra karmanA udaye kadAca pratikuLatA Avaze to paNa, nAthanA zaraNanA pratApe, te aMta pAmavA mATe ja banaze; arthAt emAMthI have navA karmane phaNago nahi phUTe, karmanI dhArA aTakI jaze, ane du:khane sadAne mATe abhAva thaze." 7 zrIpAla kumArane keTalIya Apatti AvatI gaI! dhavalazeThanA paMpace dariyAmAM paTAkAvAnuM ya AvyuM ! to paNa ene mana te eka arihaMtAdi navapadanuM ja zaraNa! jenA prabhAve magaramaccha tarApAnI mAphaka pITha para laI evA thANA baMdare utAryA che jyAM rAjakanyAnA pati tarIke zrIpAlane levA mATe rAjAnA mANaso AvI lAgyA ! zrIpAla A zaraNanA pratApe nava bhavanI samRddhi jevA para mokSanI anaMta samRdhine varavAnA che. artha "tathA jarA-maraNa rahita, karma-kalaMkathI mukta, pIDA naSTa thaI gaI che jemane evA, kevaLajJAna-darzanavALA, sidhinagarInA vAsI, anupama sukhasaMpanna, sarvathAkRtakRtya sidhdha bhagavAna mAre zaraNa che. (2) siddhazaraNa -have zrI arhata prabhunI jema zrI siddha bhagavAnanuM zaraNa svIkAruM chuM. te sidhdha bhagavAna kevA che? Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 pachINajarAmaraNA" arthAt jemane janma vigere bIja ja nahi hAvAthI, jarA (vRddhAvasthA) ane maraNa rUpI aMkura paNa emanA atyaMta kSINa thaI gayA che, ke jethI e janamamaraNa pharI karIe jIvane sparzI zake nahi. eTale, sadAne mATe akSaya sthitivALA zrI sidhdho banyA che. aho ! A kevI suMdara avasthA ! A vicitra vizvanI raMgabhUmi para vidUSaka (bhA)nI jema navanavI gatinA vezamAM janmavuM, pulanA levA levA. zarIrAdinA ghATa banAvavA, ene piSavAnI kAramI kaSTamaya mahenata karavI, paNa pAchA ghasAtA javuM ane gharaDA thaI yA vahelAM ya maravuM ! eTale e badhuM lupta! tyA pUrvanI badhI mahenata ane enuM phaLa-sagavaDa eLe ! ane emAM bAMdhelA pApa mAthe ! A badhI viTaMbaNAne kAyamI aMta Ave te pachI pIDA ja zI ? are! saMsAranA bIjA trAsa to pachI, paNa mAtra vAraMvAra parAdhInapaNe jamavuM paDe che e paNa vivekIne zaramAvanAruM lAge che nAnA bALa rAjakumAra aImuttA jevA paNa jyA mahAvIra prabhu pAsethI samajI AvyA ke saMsAranA pApathI pharI pharI janmavA-maravAnuM Ave che, cAritrathI karma khapAvI sidadha banyA pachI kadI janma-maraNa nahi" to ghare AvI mAtAne e samajAvI pite cAritra lIdhuM ane mokSa pAmyA, sidhdha thayA.sidhdha prabhunI akSaya sthitino mIThe khyAla jIvane pitAnA janma-maraNAdi pratye ghaNA upajAve che, ane mane kyAre evI manorama akSaya sthiti maLe evo koDa utpanna kare che. emane janma aTakavAnuM kAraNa e che ke e sidhdha bhagavaMte "avea-kazma-kalaMka karmakalaMkathI rahita thayelA che. tethI sphaTikavata atyaMta nirmala thayelA che. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 zradhdhALune jagatanI Rddhi siddhi ApanArAM karma paNa AtmAnA kalaMkarUpa bhAse che. karma-kalaMkane dUra karanArA jIve ja kharekhara mahAvIra ane vikramazALI che, kemake karmane ahisA saMyama ane tapathI sarvanAza karavAnuM kArya ja atyaMta kaparUM che. karma jyAM gayA, ke paNaavAbAhI sarva pIDA, naDatara, vagere atyaMta nAza pAmI gayu hovAthI, zrI siddha sarvathA bAdhArahita banelA che. e sarva prakAranI 1UMcInIcI viSamatA, svarUpa-hAni, vibhAva vagerethI para che. arthAt (1) e zarIra, karma AdithI taddana rahita hovAthI emane yaza-apayaza, mAna-apamAna, zAtAazAtA, ISTa-aniSTa vagere viSamatA nathI, (2) nijanuM anaMtajJAna-sukhAdimaya svarUpa pUrNa khIlyuM hoI svarUpa-hAni nathI; tema ja (3) rAga-dveSa-ajJAna-hAsya-bhaya-dInatA-mada-mAyA-kAma krodha vagere vibhAva yAne parAdhIna bhAva nathI. AvA siddha prabhune huM zaraNe jAuM chuM, ema samajIne ke "kama che tyAM sudhI ja bAdhA ane viSamatA che nibaMdha sthiti mATe niSkarma sthiti joIe, tethI bAdhAthI AkuLa vyAkuLa thavA karatAM karmathI ja AkuLavyAkuLa thaI karmanA aMtane yatna karUM vaLI zuddha svarUpavALA banelA zrI siddho nyAyAdi-darzananA kahevA mujaba ajJAna nathI, paNa 7 "kevalavaranANudaMsaNuM uttama kevaLa(saMpUrNa jJAna ane kevaLadarzanane dharanArA sarvajJa ane sarvadazI che. kemake jJAna darzana to AtmAne svabhAva ja che. tethI to e cetana che. nahitara enuM catanya zuM? A jJAna eTale yamAtrane jANe. traNe kALanA samasta bhAva reya che, te taddana AvaraNa rahita banela jJAna "jagatanA sarva bhAve kema na jANe? jagatanA sarva Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 bhAvane taTasthapaNe (rAgadveSa vinA) jevA jANavAnI A kevI majhAnI ramaNatA! mane paNa kyAre zuddha jJAnadazA maLe!" vaLI 'siddhipura-nivArasI mithyA matoe mAnyAnI jema AtmA jagavyApI nahi, paNa lokAMte siddha zilA upara nivRtti nagarInA nivAsI banela che. tyAM "nivama-susaMgatA" anupama svAdhIna sukhathI parivarelA che. koI viSaya, kaI kALa, koI saMga ke koI paristhitinI A anaMta sukhane apekSA nathI. evA asAMyogika, nitya, sahaja, AnaMdanA bhoktA zrI sidhdha vibhu che. "aho ! amArA sApekSa sukhanI, yAne viSayasApekSa, samayasApekSa, saMyogasApekSa ane paristhiti sApekSa sukhanI, tuchatA, kSaNikatA, duHkhapariNAmitAdi kayAM ane kayAM e nirapekSa anaMta AnaMdanI vAta? e anaMta AnaMda pAmavA amAre anaMta AnaMdamaya zrI siddha prabhunuM zaraNa che."0 karakaMDu rAjAe puSTa baLadane pachI jIrNa thayela joI ene e vicAra Avyo ke "are! tyAre je amArI ya A sthiti thavAnI che, te pachI kyAM saMsAranAM sukha kAyama rahevAnA ? yuvAnI, saMpatti ane Arogyane sApekSa A sukhamAM zuM paDayA rahevuM? kemake e yuvAnI vagere vinazvara hoI tatsApiza sukha paNa vinazvara 1 sAcAM sukha to sidhdha avasthAnAM. enA mATe ja udyama na karuM?' ema karI sidadha zaraNarUpe cAritra lIdhu. pravRtti mAtranuM prayojana ISTanI siddhi che, ane jIvane ISTa ekAMta sukha che. zrI siddha paramAtmAne anaMta sukha siddha che, eTale have e "vahA kicA? sarva prakAre kRtakRtya che, sidhaprayA-janavALA banyA che. have emane kaI prajana bAkI nathI. tethI kaI pravRtti sAdhavAnI nathI. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 sUtra:- tahA pasaMtagaMbhIrAsayA, sAvajjajogavirayA paMcavihAyArajANagA, parovayAranirayA, paramAinirdasaNA, jhANajjhayaNasa gayA, visujjhamANabhAvA sAi saraNaM / artha:- tathA prazAMta ane gaMbhIra AzayavALA, sAvadya gathI virAma pAmelA, paMcAcAranA jJa-pratyAkhyAna (ubhaya) parissAvALA, paropakAramAM atyaMta rakta, kamaLa AdinI upamAvALA, dhyAnaadhyayanamAM parovAyelA, vizudadha thatA bhAvavALA sAdhu bhagavaMte mAre zaraNa che. - - - aba evA e siddha bhagavate zreSTha mokSatajvarUpa che, kemake (1) jagatamAM tava be,-jaDa ane jIva. jaDa karatAM jIva uttama che. kAraNa ke vizvamAM keI jaDa kadI zAzvata zuddha nathI banI zakatuM; jyAre jIva tattva evuM zAzvata zuddha banI zake che, ke jethI pachI kadIya azuddha na thAya. vaLI (2) jIva tattvamAM siddha-buddha-mukta jo e bIjA jIvo karatA zreSTha che, kemake te sarvathA karma-kalaMkathI rahita che. vaLI (3) nava tattvamAM aMtima sAdhya mekSa tattva che, e sadhAyu pachI kazuM sAdhavAnuM nahi; ne te mokSa sidhdhasvarUpa che. mATe ya sidhdha parama tatvarUpa che emanAthI UMcuM ke emanA samAna bIjuM koI tattva nathI. e evA saMpUrNa kRtArtha che ke emane mekSa maLyA pachI kAI meLavavAnuM bAkI raheluM nathI. have emane zarIra nathI, idriya nathI, bhUkha nathI, hAjata nathI, paNa ja ke vedanA nathI, IcchA nathI, ajJAna nathI, tethI zuM karavAnuM bAkI rahe? mATe, mAre e siddho ja zaraNa che, e ja sevya che, e ja dhyeya che. prApta che, stutya che. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) sAdhu zaraNa-trIjA naMbaramAM sAdhu mahAtmAnuM mane zaraNa che. kevaLa siddha bhagavate ja zaraNa nahi, kiMtu sAdhumahAtmAo paNa mAre zaraNa che. te sAdhu bhagavaMto kevA che? prazAMta ane gaMbhIra AzayavALA che. kSamAnamratAdine dhAraNa karanArA hovAthI emanA cittane pariNAma (avasthA) prazAMta che, paNa UchaLato dhamadhamato nathI. emAMya kSamA pahelI, mATe ja e kSamAzramaNa kahevAya che. temaja emanI cittavRtti yAne Azaya gaMbhIra che, paNa chIcharI ane mudra nathI. tuccha gaNatarI, tuccha svabhAva, tuccha lAgaNI emane nathI. sAcA sukhanuM A kevuM suMdara sAdhana! pAmara prANu Avezane vaza thaIkrodhamAM dhamadhamato banI pahelAM to jAte ja duHkhI thAya che, vaLI bIjAneya dukhI kare che, ne pariNAme paNa duHkhane netare che. kSamAzIla manuSya, Avezane rekI karela cittavALe banela, kaI paNa Atarika rAgAdi klezano bhaMga nathI pite banate, ane tethI nathI bIjAne banAvate. e to svaparanAM karmanAM vicitra nATakane nihALata ApattimAM paNa sAcI prasannatA anubhave che. ethI avasare bIjAne paNa dhArmika ane prazAMta banAvI de che! yazodhara caritramAM prasaMga che. sudatta munivara nagara bahAra dhyAnamAM UbhA che. rAjA zikAre javA nIkaLela munine joI apazukana mAnIne emanA para zikArI kUtarA cheDe che paraMtu katarA prazAMta muninI najIka pahoMcatAM, emanA tapa-saMyamanI prabhAthI aMjAI jaI zAMta thaI UbhA rahyA! rAjA bha pAme. tyAM eka zrAvakanA kahevAthI samaye ke "A te meTA rAjakumAra hatA ane mahAtyAgI sAdhu banela che; eTale rAjAne bhAre pastAve thayuM ke huM kUtarAthI ga?" e jaIne muninI kSamA mAge Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 che. prazAMta muni jarA paNa kAdha ke arUci batAvyA vinA ene protsAhaka dharmopadeza ApI mahAna dharmAtmA banAve che. ema, muni gaMbhIra-Azaya arthAt cittanI gaMbhIratAne lIdhe akAryothI bacI jaI mRdabhAvane TakAvI rAkhe che, tyAM ahaMbhAva ane garvanA paNa UkaLATa kyAMthI UbhA ja thaI zake? jagatanI karma janita Apa-saMpanI mahAna vicitra ghaTanAe A sAga-gaMbhIra cittane na DahALI zake, vismaya na pamADI zake, tuccha vicArAdimA na tANa zake; kintu ulaTa e ghaTanAo te evA gaMbhIra cittamAM zAMtapaNe samAI jaIne tAtvika vicAraNAne vega Ape che ne AtmAne vadhu ojasvI banAve che. tethI AtmAmAM kaSAyanI lAgaNIo-pariNatio ke viSayanI tuccha vicAraNAo -gaNatarIo janamatI nathI A sAdhu bhagavaMte vaLI "sAvajaga-viracA sAvadya cogathI virAma pAmelA che, nivRtta thayelA che avadha eTale pApa pApavALI manovAkAya-pravRtti te sAvadha vyApArIe karavArUpa, karAvavArUpa, ane keAI kare temA anumatirUpa,-ema traNa prakAre hoya. sAvadya vyApAra te sAsArika kathA che; ghara, kuTuMba ane AraMbha parigrahanI rAmAyaNarUpa che enAthI sAdhu bhagavaMte sarvathA phArega thayelA che. eTale SaTkaya jIvanA saMhAramaya ke parigrahAdinA ha-mUDhatAmaya hiMsAdi pApa vyApAro have nathI te emane svayaM karavAnA, ke nathI bIja pAse karAvavAnA, eTaluM ja nahi paNa bIjA kare temAM potAnI khuzI, bhAga ke sammati sarakhI paNa nahi. AmanI pAsethI ApaNA sAvadya kAryamAM saMmatinI paNa AzA na rakhAya, te ApaNe emanI pAse karAvavAnI vAta ja kyAM ? Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 0 AcArya mahArAja nagara bahAra padhArelA che. kumArapALanA maMtrI havelImAM padharAvI kahe che "sAheba ! A hamaNAM havelI baMdhAvI. AcArya mahArAja mauna rahe che, eTale maMtrI pUche che kema kaMI bolyA nahi?" tyAre sAthenA muni maMtrIne jagADavA kahe che "mahetA !tamArepApanA-sAvAnA kAryamAM sAdhunI saMmati joIe che? na maLe, saMmati to dharmakAryamAM maLe" tarata maMtrI samajI jaI kahe che "lya sAheba, tyAre AjathI A dharmanuM sthAna, piSadhazALA !" have AcAryadeva kahe che, "AmAM dharma-sAdhanAo sArI thaze!" saMmati dharma-kAryamAM ApI. Ama mana-vacana-kAyA thatI pApathI sarvathAnivRttine sAdhujIvananA eka aMga tarIke dhAraNa karavA sAthe, zubha pravRtti rUpa bIjA aMgane muni pALanArA hoya che, zuM te mATe kahyu "paMcavihAyAra-jANugA jJAnAcAra, darzanAcAra, caritracAra, tapAcAra, vIryAcAra,-e pAMca prakAranA pavitra AcAranA "samyajJAtA," arthAta, jJa-parijJA ane pratyAkhyAna-parijJAvALA, eTale ke jANanArA ane pALanArA hoya che. emAM emane ' sabhyazAstrajJAna, 2 samyagdarzana 8 paMcamahAvratamaya samyakracAritra, * bAhya-Abhyantara tapa, ane e cAremAM vIrya yAne prabaLa viryotsAhanA poSaka-samarthaka-vardhaka vividha AcAre ja pALavAnA hoya che AvuM suMdara AtmayakArI ane parane leza paNa pIDA nahi ApanAruM jIvanasvayaM jIvavA uparAMta, te mahaSio parepAramAM paNa rakata hoya che; avasara Avye bhavya jIvone mAtra pavitra niSpApa jIvanano upadeza karI, detyAga ane guNaprAptimAM utsAhita kare che. yeca jIne sAdhupaNuM paLAvI parano uttama upakAra karanArA sunie ja che. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) emane upakAra pitAne ane bIjAne mATe ekAMtika che, eTale ke apakAra(ahita)nA leza vinAne kevaLa zuddha upakAra che; tathA (2) te upakAra AtyaMtika eTale ke chelle che, arthAta je upakAranI pachI have bIjA upakAranI apekSA nahi rahe, kemake jIva A devatyAga ane guNapAlananA upakArathI aMte anaMta zAzvata sukha prApta karI haMmeza mATe kRtakRtya banaze. evo emane upakAra che. je nAstika rAjA pradezIe zuM kareluM ? "sAdhu-saMnyAsI te lokone dharma tapa-dAna-vatAdi karAvI dukhI kare che,"-ema mAnI emane nagaramAM AvatA baMdha karelA. paraMtu zANA maMtrInI gupta rojanAthI kezI gaNadhara tyAM udyAnamAM padhAryA. rAjA e jANe emane vAdathI niruttara karI ravAnA karavA mATe ghoDe caDhIne tyAM gaye, ane raphathI kahe che "A zuM dhatIMga mAMDayuM che? zAne dharama? zAne AtmA? AtmA, dharma, pApa, vagere kharekhara vastu heta te tamArA hisAbe mAre pApI bApa narakamAMthI ane mArI dhamI mA svargamAMthI AvI mane salAha Apata. paraMtu evuM kAMI banyuM nathI. eTale AtmA, dharma vagere kalpita che. bolo zuM javAba che?" kezI mahArAje jarA paNa vismita ke mukhya thayA vinA ene AtmA, dharma, pApa, svarga, naraka vagerenI evI tAttvika vicAraNA ApI ke rAjA pagamAM paDI rudana karato kSamA mAge che, ane tyAM ja mahAna Astika zrAvaka bane che. aMte rANanA jherI prayogamAM samAdhithI marI sUryAbhavimAnane mAlika mahAna jinabhakta deva thAya che ! sAdhune rAjA upara keTale bhavya upakAra the ke rAjA have kramazaH mokSa pAmI kRtakRtya banaze. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 vaLI te sAdhu bhagavaMte paumAiniMda'saNA' kamaLa, zaradaRtunA nirmaLa pANI, vagerenA dRSTAMta jevA yAne evI upamAvALA che, jema kADhavamAM utpatti ane jalamAM vAsa hAvA chatA, kamaLa e bannene sparza paNa karyA vinA UMce rahe che, tema sAdhu bhagavatA kAmathI janmelA ane bhAgathI UcharelA chatAM, kAmabhega annene pA~ vinA nirvAsanAmaya ceAgijIvana jIve che. evI ja rIte svarUpe nirmaLa, mIThA ane zAMta evA zarada RtunA sarAvaranI jema upazamathI svaccha, karuNAthI madhura, ane tRpti-gAMbhIya thI bharyAM-hRdayavALA sAdhu bhagavaMtA paNa pavitra, dayALu, gaMbhIra ane zAMta hAya che. Amane satsaMga kevA AlhAdakArI, zItaLa ane anata guNAvaha ane ! evA mahiSanA zaraNe jaine 'kyAre paNa kramaLa-dRSTAMtanuM jIvana jIvuM!' evI bhAvanA A zaraNamAM che. te munimaha tA saMsAranI kAmaeAganI galIca vRtti--pravRttimAtrathI alaga khanIne ya pAchA niSkriya ane edI nathI, para'tu 'prANajUayaNu-sa gayA' yAne dhyAna ane adhyayanamAM lIna che. dhyAnasaMgata' eTale (1) 4 dhama dhyAna, (1) jinAjJAnI atinipuNatAdi, (ra) rAgadveSAdghi AzraveAnA apAya-ana, (3) jJAnAvaraNIyAdi karmanA viSAka, tathA (4) leAsa sthAna- sthiti,-e viSaya upara dhyAna; athavA zukaladhyAna cAne dravya-paryAya paikI eka -viSaya para dhyAna yAne ekAgra cittanA anirAdha (pheAravaNI)-vALA che. athavA (ii) 25 mahAvrata-bhAvanA, 4 maitrI Adi bhAvanA, ane 12 anityAdi zubha bhAvanA paikI game te bhAvanAnA eka viSaya para eka prazasta ekAgra vicArasaraNI, ke jyAM khIjA-trIjA vicArAnA vyAkSepa (DaheALAmaNu) nahi, te dhyAnavALA che. athavA (i1) samasta kriyAmArgamAM ekAgra zubha Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 cittarUpI dhyAnavALA che. "adhyayana saMgata eTale jJAnaga, -samyak zAstronI vAcanA, pracchanA, parAvartana, anuprekSA ane dharmakathA -e pAMcane AtmalakSI satata abhyAsa, emAM e parovAyelA rahe che. jIvanamAM adhyayana ane dhyAnanI ja mukhya pravRtti muktino AsvAda ahIM karAve che. * evA sAdhu puruSe vaLI "visubhUjhamANubhAvA",zAstravihita (zA pharamAvelA) samiti-guti-svAdhyAya.-Avazyaka vagere anuSThAnathI AtmAnA bhAvane uttarottara vizuddha karanArA hoya che. jema hiMsA--jUTha--jugAra-niMdA-parigraha-viSayasevA Adi kriyAthI haiyAnA bhAva phura-niSphara-mAyAvI Adi bane che, tema A samiti-gupti, zAstravyavasAya, pratikramaNa-paDilehaNa Adi kriyAothI bhAva zuddha zuddhatara bane e sahaja che. aho ! mAnavabhavanI A kevI suMdara saphaLatA ! sAce ja anaMtakALathI cAlI AvatA kAma, krodha, lobha, moha, mada, matsara, hAsya, zeka, rati, arati vagere mahA malina bhAvAthI atyaMta kharaDAelA AtmAnuM saMzodhana vizuddhikaraNa zrI jinAjJAkathita prazasta vRttio ane pravRttionA trikaraNa bheganA pAlanarUpa jalathI thAya. e je ahIM nahi karavAmAM Ave, arthAt malina bhAvane nAza ane pratipakSI brahmacarya, kSamA Adi vizuddha bhAvene AtmasAta karavAnuM ahI na karyuM, te pachI bIjA kayA bhavamAM karI zakAze? dhanya che te nirgatha gurudevane, jemaNe e saMzodhanamAM sAruM jIvana adhyuM che. che evA e munio "sAdhu che. samyagudarzana-jJAnacAritratapathI mAtra muktine sAdhanArA hovAthI sAdhu kahevAya che te mAre jAvajIva zaraNa hA, AzrayabhUta ho. AvA mahAna AtmAonA zaraNe janAranA hRdayanuM valaNa eTaluM to jarUra bane ke jIvananA janma . Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 sUtra :-tahA surAsuramaNuapUio, mohatimiraMsumAlI, rAgadosavisaparamamaMto, heu sayalakallANANa, kammavaNavihAvasU, sAhago siddhabhAvassa, kevalipaNNato dhammo jAvajIvaM me bhagavaM saraNaM / artha tathA sura-asura-manuSyathI pUjita, meharUpI aMdhakAra haTAvavA sUryasamAna, rAga-dveSarUpI viSano nAzaka parama maMtra, samasta kalyANenuM kAraNa, karmavanadAhaka agni, siddhabhAva(mekSa)ne sAdhaka, sarvajJa bhagavAne prarUpela prabhAvaka dharma mATe jIvanabhara zaraNa che. Adarzo, jIvana jIvavAnI vastuo tathA paddhatio, lAbha-alAbhanA lekhAM, bhaya-nirbhayatAnI gaNatarIo, vagere jagata karatAM vilakSaNa ane A mahAtmAonI hoya che tene anusaranArI joIe. (4) have zuM zaraNuM batAve che. "tathA" eTale ekaluM sAdhunuM zaraNa svIkAruM chuM ema nahi paraMtu kevalI bhagavaMte prarUpelA zuddha dharmanuM paNa huM zaraNa svIkAruM chuM. te dharma ke che? surAsuramaNua-puIo,-"sUra yAne jyotiSka ane vaimAnika dethI, tathA "asure" eTale bhavanapati ane vyaMtara dethI, tema "manuSya" arthAt gaganagAmI vidyAdharothI pUjAelo che. A vizeSaNa e zraddhA karAve che ke "jagatanI Rddhi, samRddhi vagerenA ApanArA zeTha, zAhukAra, ke rAjA karatAM A dharma mAre adhika mAnya che; kemake, A dhama te devane paNa mAnya ane pUjya che. AvA ati pUjya uccatama dharmanuM zaraNuM pAmyAnuM mane gaurava che. mAruM ahobhAgya che ke mane AvA zuddha dharmane mAnavA pUjavAnuM maLyuM!" vaLI mehatimiraMsumAlI A dharma Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 moharUpI aMdhakArane haTAvavA mATe sUrya samAna che. mahaeTale sa-asatnA, sAcA-khoTAnA, tAraka-mArakanA, hita-ahitanA, sva-paranA, kArya-akAryanA ItyAdinA vivekane abhAva, aviveka ane ethI AtmAnI thatI mUDha avasthA. e meha kharekhara ! vastunuM sAcuM darzana yAne udAsIna taTastha niSpakSapAta darzana nathI karavA detuM; eTale ke vastunI rAgadveSathI akalaMkita evI sAcI pIchAnane Avare che. mATe meha e aMdhakAratulya che. te zrata, samyakatva ane cAritrarUpa tripuTIdharma AtmAmA sUryavat prakAzI e mehane dUra kare che. tethI have jagatanI vastuonuM sAcuM svarUpa AtmAmAM bhAse che. A pratApa dharmane che. "AvA dharmanuM zaraNuM te IcchAe karuM chuM ke aMze paNa Ave dharma prApta thatAM jarUra aMze paNa AtmAnI mUDha dazA nabaLI paDe. vaLI A dharma "rAgadosavisaparamamate rAgadveSarUpI viSa(jhera)ne dUra karavA mATe zreSTha maMtra samAna che. jema jherathI prANInuM mRtyu thAya che, tema rAgadveSathI AtmAnuM bhAvamRtyu thAya che; arthAt bhAva prANa je jJAnAdi, te aTakI paDe che. sAthe ja e rAgadveSathI baMdhAyelA tIvra karmone laIne jIvane bhAvI ajJAna saMsAramAM bhabhave mRtyu pAmavuM paDe che. mATe rAgadveSa e vicitra bhayaMkara jhera che. dharma ene ghAta kare che, mATe dharma e jheranI sAme maMtratulya che. AvA dharmanuM zaraNuM te zraddhA mAge che ke je AtmAmAM dharmanI sAcI sparzanA karavI haze, te rAgadveSane pUrvanI jema pALI piSI zakAze nahi, paNa ochA karavA paDaze. ahA ! ke suMdara A dharma ! ke e prApta thatAM rAgadveSarUpI jhera ane ethI caDelI mUrchA UtarI jAya!" sAthe, Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 e paNa kharuM ke dharmanuM AvuM svarUpa hovAthI ja dharmane zaraNe janAre (1) dharma sevatAM ke viSayAzaMsA ke mAnAkAMkSA na rAkhe, kemake e AzaMsA te rAga viSane piSanArI che, (2) vaLI je bIjAonI dharma pravRttimAM aMdarakhAne dharmavRttine badale rAganAM tAMDava jue te temAM e bhaLe nahi, emAM enuM dila Thare nahi, temaja (3) sAMsArika pravRttimAM rAgadveSanA tophAnamAM pite sapaDAtuM hoya tyAM paNa ema thAya ke "are! A mahAmaMtrasame zuddha dharma mArI pAse chatAM hajI rAgadveSanA jhera AtmAmAM ghAlI rahyo chuM ? e kevuM mAruM durbhAgya ! kayAre A zaraNane svIkAra mane zuddha dharmanI sparzanA karAvI rAgadveSathI bacAvI le !" vaLI A dharma sarvajJa bhagavAnane kahele hAI, 9 "he sayala kalANuNuM, deva-manuSyanI sArI gati, yaza ane zAtA vagere cAvatuM mekSa sudhInA sakala kalyANanuM sacoTa sAdhana che. A vizeSaNa sUcave che ke adharma eTale ke hiMsA, jUTha, corI, abrA, parigraha vigere, tathA krodhAdi kaSAye, mithyAtva, ane kuzAstro ItyAdi, e kalyANanAM sAdhana nathI. kadAcita ajJAnavaza emAMnAM keInuM AlaMbana lIdhuM hoya, te paNa ene kalyANanA ne sukhanAM sAdhana (kAraNa) tarIke haragIja na manAya. kalyANa ane sukhanuM sAdhana te dharmaja. A zraddhAthI ja dharmanuM zaraNa saphaLa thAya. jema sAcA vighane "huM tamAre zaraNe chuM" ema kahenArA daradI mAne che ke bIjA beTA vaidya tathA tadukta deSapaSaka vastu ArogyanA hitakAraka nathI, balake hitanAM ghAtaka che, (avarodhaka che,) tevI rIte jema keI moTA mANasane zaraNe gayele duHkhI daridra samaje che ke AmanAthI ja mArI daridratA ne bIjA dukhe TaLaze; Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 vaLI lUMTArAnA trAsathI bacAvI zake evA rakSakenA zaraNe janAra rakSaNanAM bahumUlya AMke che; evI rIte jenA vaDe ema manAya ke-"dharma e sarva kalyANanuM kAraNa che mATe dharmane zaraNe jAuM chuM, ene mana dharmanAM mUlya agaNita hoya. e samaje che ke-khAvuM-pIvuM e dharma nathI, paNa tyAga--tapa e dharma che, tethI kalyANa tyAga-tapamAM che, khAvA pIvAmAM nahi. puNyanA paDe tyAga tapa jame thAya che, khAvApIvAnuM nahi. anAdithI khAvApIvAnI lata rasanA tyAga ane tapathI jamaTe, paNa khAvApIvAthI nahi. aneka prakAranA rAgadveSanA saMkelaza, vihvaLatA, kuvicAra, atRpti adhIrAI vagere e badhA khAnapAnanI pAchaLa che. tyAgatapamAM to e badhAnI zAnti! mAnava jIvananI mahattA tyAgatapamAM rahelI che, khAvApIvAmAM nahi. paraka UjaLo tyAgatapathI banaze; aneka pApa tyAgatapathI aTakaze; savicAraNAo tyAga-tapathI khIlaze; nirvikAratA tyAgatapathI Avaze; ragaDAjhaghaDA tyAgatapathI aTakAvAze. A ane bhAvanA aneka sukho tyAgataparUpI dharmathI ja thaze paNa raMgarAga ane bhegathI nahi. dharmanuM zaraNuM letAM jarUra sacaTapaNe hRdayamAM bhAsavuM joIe. ke AnA sivAya bIjI kaI vastuthI mAruM kaI kalyANa nathI, kazuM bhaluM nathI." kumArapALa ? jana dharmanI mahattA sakalakalyANahetatAthI - vItarAga sarvajJa zrI tIrthakara bhagavAne je dharmazAsana sthApyuM che, e sakalakalyANane arthAt TheTha vItarAga sarvajJatA sudhInA samasta zubha bhAvane pragaTa karanAruM che. evA dharmazAsananI rUe ja kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrasUrijI mahArAje rAjA kumArapALanI zraddhA majabUta karI hatI. banyuM evuM ke eka devabodhinAmanA rogIe rAjAne Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 rogamAyAthI mahAdeva sAthe enA pitA hAjarAhajUra batAvyA, ne tyAM pitAe kahyuM: "je kumArapALa ! A zaMkara bhagavAnanI bhaktithI huM svarga pAye, to tuM paNa A devane ja mAnajepUjaje." pachI kumArapALe hemacaMdrasUrijIne pUchatAM emaNe rAjAne enA pUrvajonI paraMparA covIsa tIrthakara bhagavAnanI pUjA karatI batAvI ! ne e pUrvajoe rAjAne jena dharma ja ArAdhavA kahyuM. rAjA vicAramAM paDyo, tyAM sUrijIe kahyuM, "rAjana ! pelI ya yogamAyA, ne A paNa cogamAyA ! kharI rIte to jina dharma ja sakala kalyANanuM, zubha bhAvonuM, kAraNa hoI mAnya che e yuktithI siddha che, mATe ja e zaraNa karavA gya che." rAjA jina dharmamAM sthira zraddhAvALa banyuM. eNe jena dharmanA vrata niyama, AcAra-anuSThAna ne sukRta-saguNothI jIvanane evuM gUMthI lIdhuM ke sarvatra sva-parane kalyANabhUta dayA-vairAgyAdi zubha bhAvamAM e ramatA rahetA. vaLI dharma che "kassavaNa-vihAvasU- jJAnAvaraNAdi karmarUpI vanane bALI nAkhavA mATe agni samAna che. karmavanamAM duHkhanAM ne kalezanAM phaLa nIpaje che. sarvajJa-kathita zuddha dharma na pAmavAne lIdhe AtmAmAM e vana phUlyuM phAvyuM che, ane anAdi anaMtakALathI saMsArI jIvane enAM duHkharUpI kaDavAM phaLe cakhADyA kare che. duHkha e kaMI AtmAne sahaja svabhAva nathI. e to karmanA udaye Ave che. tyAre karma hisAdi pApathI janme che. sarva kahe zuddha ane siddha ahiMsAdi dharma A karmavanane bALI bhasmIbhUta kare che. pachI duHkhanuM nAma-nizAna paNa nathI rahetuM. pachI te phaTikavat nirmaLa AtmAmAM anaMta jJAna ane anaMta sukhanI zAzvata jyoti jhagamage che. aho ! ke suMdara dharma ! huM ene Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 sUtra-saramuvamo 1 naM ra huphA ja jate; vA, sidhdhesu vA, Ayariasu vA, uvajJAsu vA, sAhusu vA, sAhuNIsu vA, annesu vA dhammaThANesu mANaNijjesu pUaNijjesu, tahA mAisu vA, piisu vA, vaMdhusu vA, mittesu vA, uvayArIsu vA, AheNa vA jIvesu, mangaTTiesu amaggaTTiesu, maggasAhaNesu amaggasAhaNesu, jaM kici vitahamAyari aNAyariavvaM aNicchiannaM pAvaM pAvANuvaMdhi, sAdhuM to mArAM karma jarUra khapI ja jAya; ethI ja karma khape. vaLI A dharma * "sAhago sidbhAvasa siddhapaNAne eTale ke muktine sAdhaka che, saMpAdaka che. dharma vinA siddhi nathI. temaja dharma hoya to siddhi tarapha avazya prayANa hoya. arthAt jema jema dharma sAthe, tema tema e jIva vItarAga dazA, asAMgika AnaMda (nivRttinuM sukha), zuddha jJAnadaSTi, vagerenI nikaTa jaI rahyo che. AvA dharmanuM , huM yAjajIva zaraNa svIkAruM chuM. ahIM cAre zaraNAnuM kArya eka sarakhuM che, tethI ekane badale cAre zaraNa karavAmAM parasparanAM kAryone virodha nathI AvavAno. vaLI arihaMta vItarAga che, ane vItarAgatAnA upadezaka che, siddhi prabhu paNa vItarAga che, sAdhu eka mAtra vItarAgatAnA sAdhaka che, dharma vItarAgatAne upAyabhUta che. ema cAreya vItarAga. banavAmAM upagI che. mATe cAra zaraNamA ane virodha nathI. pApa-pratighAta mATe A catu zaraNagamana karyA pachI duSkRtanI gaha karavAnI kahI che. tethI ema bhAva thAya ke-- Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 suhamaM vA vAyaraM vA, maNeNa vA, vAyAe vA, kAraNa vA, kayaM vA, kArAviaM vA, aNumoi vA, rAgeNa vA doseNa vA moheNa vA, ittha vA jamme jammataresu vA, garahiabhe, dukkaDamejhaM, ujhianbameaM. viANioM mae kllaannmittgurubhgvNtvynnaao| ekmeaMti roiaM saddhAe / arihaMtasiddhasamakkhaM garahAmi ahamiNa du kaDameaM, ujhiyvvmeaN| ittha micchA mi dukarDa, micchA mi dukkaDaM, micchA mi dukaDaM. huM arihaMtAdi cArane zaraNe gaye thake, te arihaMta prabhu Adi pratye meM sevelA duSpakRtyanI, huM gaha-niMdA-durgA karuM chuM. te A rIte Aja sudhImAM zrI tIrthakarade, zrI siddha paramAtmAo, AcArya bhagavaMto, upAdhyAya sAdhu ke sAdhvIjI mahArAjAo pratye, athavA bIjA mAnanIya pUjanIya dharmanA sthAne ( sAdhamikAdi, jinamaMdira-tIrthAdi, ane dayA-ahiMsAdi) pratye, temaja aneka janmanA mAtAo, pitAo, badhu, (sagAM), mitro ke upakArI pratye, athavA sAmAnyathI sarva jIvo pratye, te mokSamArga samyagdarzanAdine viSe rahelA athavA mithyAtvAdimAM rahelA sAmAnyathI koIpaNa jIva pratye, athavA mokSamArgarUpa jJAnadarzanacAritranA sAdhanabhUta (dharmazAstrAdi) pratye ke mokSa sAdhanAmAM anupayogI pratye athavA mokSamArgathI viparIta sAdhano pratye je kAI khoTuM AcaryuM hAya, (eTale ke je kAI avidhi upayogAdi karyuM hoya,-saMkSepamAM) je kAMI na karavA cogya ke na IcchavA je koI pApa, bhaviSyamAM tenA vipAke paNa pApa baMdhAve tevuM sUkSma ke sthUla pApa, manavacana-kAyAe jAte (vacaM) karyuM hoya, athavA bIjA pAse karAvyuM hoya, ke bIjAnuM ThIka mAnyu hoya te paNa duSkRta, rAgathI, Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 dveSathI, ke mehathI (ajJAnathI), te A bhavamAM ke pUrva bhavane viSe, je kAMI AcaryuM hoya te badhuM mAre gahita che, ninda che, jugupsanIya (durgachanIya) che; kemake te samyagdharmathI bahirbhata che. mATe ja te tajavA gya che evuM meM kalyANamitra (AtmahitaiSI) evA gurubhagavaMtanA vacana thakI jANyuM. (ahaMtu bhagavaMtanA vacananI guNa thakI prApti thaI hoya tyAre prAyaH A kema bane tethI Ama kahyuM. ahiM upadezaka gurudeva ekAte paranA hitaciMtaka che, parane kalyANa-sAdhanAmAM sahAyaka-mitra che, eTale emanuM vacana tathya ane pathya ja hoya. mATe emanA hitavacanAnusAre, khATI AcaraNa e duSkRta che, tyAjya che e pramANe mane barAbara manamAM ThasI gayu che.) sadgurune kahevA mujaba ja vastusthiti che evuM zraddhAthI mane rucyuM che. eTale arihaMta ane siddha bhagavAnanI samakSamAM te agya adhama AcaraNene huM gahuM chuM. niMdu chuM. enA para mane jugupsA thAya che. e duSkRtya che, ne mAre tyAjya che. A prasaMge te saghaLuM mAruM duSkRtya mithyA thAo, mithyA thAo, mithyA thAo. ahIM duSkRtye samajavA jevA che. zrI arihaMta paramAtmAnI ke temanI mUrtinI tathA maMdiranI AzAtanA, vidha, avinaya, avarNavAda, ke anAdara; emanI AjJAnI avahIlanA emanAM tattva siddhAnta ke mArgane virodha ke virAdhanA, azraddhA ke azuddha prarUpaNa, vagere emanA pratyenuM viparIta AcaraNa gaNAya. lamaNA sAdhvIne e virAdhanAnI pAchaLa AThaso kevAkeDI sAgarepamanA kALa saMsAramAM bhaTakavAnuM thayuM. zrI siddha bhagavAna pratyenuM viparIta AcaraNa zuM? abhavyanA jevI mAnyatA,-"siddha koI Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 hAI zake ja nahi' (ne hAyatA emanAmA catanya zu?) athavA anaMta sukha viSe kuzaMkA,- tyAM khAvAnuM, pIvAnuM nahi, lADI nahi, vADI nahi, te sukha zuM?" AvI AvI mithyA mAnyatAo ane prarUpaNA tathA zrI siddha paramAtmAnI mUrti vagerenI AzAtanAdvi--A badhu emanI pratyenu viparIta AcaraNa. che. 'muktimAM sukha zu?" ema zakA karanArane e khakhara nathI ke tyAM kAI tRSNA nathI, tathA khAvA-pIvAnI pIDA nathI, mATe te kharU sukha che, kei kama nathI, apekSA nathI,tethI ja ana Mtu svAdhIna sukha che. vaLI e sukha kAlpanika nathI, vAstavika che. kAlpanika tA IMdriyAnA viSayanu sukha che. kemake ene eja sukharUpa lAgatA viSaya khIjA mANasane ke khIjA samaye peAtAne ja duHkharUpa lAge che; eTale saMsAramAM sAcuM' mukh kAM rahyuM ? zrI AcArya mahArAjathI mAMDI dhasthAna pratye paNa viparIta AcaraNamAM anAcaraNIya ane anicchanIya ArcaraNa tathAprakAre samajavuM. emA mAtApitA cAvat kAipaNa jIva pratye kRtaghnatA, droha, IrSyA, pIDA, apamAna, anAdara, tiraskAra, vagere anAcaraNIya che. mAga-sAdhananI AzAtanA, avagaNanA, nAza, aMtarAya vagere anAcaraNIya gaNAya. amA-sAdhananA Adara, mahemAna, mUlyAMkana, pracAra vagere anAcaraNIya gaNAya. TUMkamAM je kAMI mithyAmati ajJAna, aprazasta rAgadveSa, hAsya mazkarI, harSoMnmAda, asat khedra ke krodhAdghi kaSAyavaza jIva ke jaDa pratye mAlyA-cAlyA-vicAryuM', te badhu... anAcaraNIya--anicchanIya. gaNAya. AnI gA~ karavAnI. * daDhaprahArI cAre brAhmaNunA gharamAM ghusatAM ADI gAya Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 AvI te kara gussAmAM ene bicArIne talavArathI khatma karI ! gharamAM brAhmaNa kAgAroLa karavA jatI hatI te tyAM ja ene mArI, tethI sAthe ene garbha paNa khatma thaye! pAcho eNe bahAra nIkaLatAM sAme brAhmaNa dharyo to ene uDA! paNa have krodha maLe paDatAM bhAre pastA saLagyo ! ApaghAta karavA jaMgalamAM bhAge che. tyAM munie ene Ubhe rAkhyo, kahe che "tuM te marIza, paNa tArAM ghora pApa ze maraze ? pApa khatma karavAno A ucca bhava ja gumAvyA te pachI pApanAzanI bAjI hAthamAMthI gaI ! pachI te pApanA dANu vipAka ja narakAdi dItiomAM asaMkhya kALa davAnA ! daDhaprahArI cukyo duSkRtanI ati tIvra gaha sAthe muni pAsethI arihaMta prabhue kahela darzana-jJAna-cAritra-tapano mArga jANatAM cAra zaraNa svIkAra karI eNe pApano pratighAta karyo! zubhadaye guNabIjAdhAna thatAM e cAritra laI, "pApa yAda Ave to upavAsa.--e niyama sAthe nagaranA daravAje dhyAnamAM rahe che. leke pApa yAdakarAvI prahAra-tiraskAra karatA hatA, paNa upazamadhArI mahAtmA daDhaprahArI svaduSkRta-gahaane pApa-pratighAtanA majabUta pAyA upara kalyANa sAdhI gayA. ahIM sutakevalI bhagavAna zrI bhadrabAhu svAmIe Avazyaka niryuktimAM "micchAmi dukkaDa' padanA akSarane judo artha batAvyuM che. temAM "mi" mRdumArdavapaNAnA arthamAM che. e sUcave che ke duSkRta gahamAM pazcAttAparUpe "micchAmi dukkaDaM" kahetAM AtmAe pahelAM te hRdaya ekadama kuNuM ane ahaMbhAva vinAnuM ati namra banAvavuM joIe. vAta sAcI che Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 ke je hRdaya kaThera che ane ahaMta bhulAtuM nathI, te pachI "huM akArya karanAre chuM, aparAdhI chuM, adhama chuM," e bhAva hadayamAM nahi jAge.vicAro ke jIvane ema to pUrve ahaMbhAva kyAM mUke paDyo nathI? ane e keTale TakAvI zakyo che, ke ahIM Takaze? Ama to paravazatAmAM ke dunyavI svArthapUrtinI lAlasAmAM anicchAe ahaMbhAvane ghaNaya vAra jato karyo che, te ahIM Atmazuddhi mATe ahaMbhAvane svecchAe kAM na taja ? jIve e samajavuM joIe che ke "e te che mAro prabhAva ke upakAra jagata para amara thaI gayo che ke e haka sAthe ahaMbhAva bhogavuM chuM? ane haju paNa mArA jIvanI ahaMbhAva mUkavAnI taiyArI nathI ? anaMtajJAnInA vacanathI pUrva daskRtanI sAcI rAha karavA mATe hRdayanI je mRdutA jarUrI che, te arthe jIva ja ahaMbhAva ahIM nahi mUke, te zuM aMte UbhA rahI gayelA duSkRtanA ge karma ahaMbhAva mukAvyA vinA raheze? micchA mi' emAM (2) chA" no artha denuM chAdana che. doSe AtmAmAM je niraMkuzarUpe che, tene dabAvavA, eTale ke doSo upara niyaMtraNa karI nAmazeSa karavA, jethI e deze pratye pakSapAta TaLe tathA kartavyapaNane ane hitakArIpaNAne bhAva maTI ghuNAbhAva-durgacchAbhAva jAgrata rahe. "micchAmimAM (3) bIjA "mirane artha maryAdAmAM rahelo evo thAya che, tAtparya ke dharmakSetranI maryAdAmAM rahele. A vastu sUcave che ke dharma zAsananI sImAonI aMdara rahevAnI apekSA, ane vidhi tathApUrvApara sthiti keLavavAnI AtmAne je evI apekSA na hoya Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 to paNa duSkRtanI sAcI zuddhi na thAya. "duka' mAM (4) dune artha e che ke huM AvA duSkRtyane AcaranAra mArA AtmAnI durgachA karuM chuM. mane mArI jAta mATe zarama thAya che, ghaNA thAya che ke meM kyAM AvuM kArya sevyuM ? ane "duka"mAM (5) "kuka" kahetA mArAthI karAyelA te pApane, tathA (6) "tuM" kahetAM upazamabhAvathI laMghI jAuM chuM. arthAta dukRtyanA sevanamAM ane tenI anumodanAmAM mULa kAraNabhUta banelA ke pAchaLathI upagI thayelA je kaSAye, tene tyAga karIne upazAMta banuM chuM, eTale ke kSamA, mRdutA, nirlobhatA, pApane tiraskAra, vagere bhAve dhAraNa karI te duSkRtyanAM ArkaSaNa-pakSapAta vagere nA sImADA oLaMgI jAuM chuM. AtmAmAMthI enA kusaMskAro UkhaDI jAya e mATe khUba sAvadhAna ane upagavALo banuM chuM." - saMkSepamAM, ApaNAthI thaI gayelAM duSkRtyano sAco "micchA mi dukkaDaM kare ane te karIne duSkRtyanA saMskAra ane duSkRtyathI baMdhAyelA karmo AtmA parathI bhUMsI nAkhavA hoya te ATaluM jarUrI che, -1. ahaMbhAvanA tyAga sAthe sAcA pazcAttApane cagya kemala ane namra hRdaya 2. do para tiraskArabhAva, 3. atimAnI svachaMda ane niraMkuza vRtti para kA5, 4. ApaNuM deSita AtmA . pratye dagaMchA ane 5. deASa sevanane poSanArA duSkRtyanA mULamAM rahela kaSAyanI zAMti sAthe samAdi dharmonuM AlaMbana jarUrI che. bhagavAna arihaMta devathI mAMDI sarva che ane sarva jaDa sAdhane pratye game te prakAre janmajanmAMtaramAM thayelA duSkRtya badala je A paddhatie niMdA, gaha, ' ... ja ka Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 durgachA, pazcAtApa thAya, te evA duSkRtyane saheje karAvanAruM, mULabhUta saMsAra ane atattva pratye rucibhAvarUpI je pApa, tene pratighAta kema na thAya? Atma vikAsamAM upayogI 5 bhAva:- micchA mi dukkaDaM" mAM garbhita A pAMca bhAva AtmavikAsa mATe bahu upagI che- (1-2) dene tiraskAra, tathA deSita svAtmAnI durgachA, (3-4) namra ane kemaLa hRdaya, tathA svachaMda niraMkuza vRtti para kApa, temaja (5) doSa duSkRtyanA mULamAM kAma karatA kaSAyone upazama, atattvacine tyAga. (12) AmAM pahelA bethI e lAbha che ke deSa-pApa pharI sevavAne prasaMga Ave teya emAM pUrvanA jevo rasa nahi rahe tema e ochuM ochuM karavAnI vRtti raheze. eTale ja jyAM sudhI duSkRtya sevana cAlu che tyAM sudhI enI gaha ane svAtmadugaMchA rahevI ja joIe. pra-pApe sevyA kare ane gaha karyA kare emAM daMbha yA naThAratA nahi thAya ? u-A vicAra karIne je vAraMvAra duSkRtya-goMnuM kArya na karavAmAM Ave te jIva kayAreya UMce ja na Ave; kemake saMsAramAM pahele tabakake deSa-pApa-duSka tyAga thaI zakatA ja nathI. gRhasthane ghara-saMsAranA AraMbha-parigraha-viSayanA pApa rahe ja che, sAdhune vItarAga thavA pUrve nAnA rAga, dveSa, hAsya, rati arati vagere naDayA karatA hoya che. have je enI gaha tiraskAra svAtmagaMchA karatA rahevAnuM na hoya te ene artha e ke dila e pApa demAM dubhAtuM nahi, paNa khuzamizAla rAkhavAnuM bane che. pachI e kyAre chUTI ja thaI zake? e te Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 145 gahanagaMchA cAlu hoya te ja e denAM sevana muDadAla banatA Ave. eTale A garlAdimAM daMbha ke naTheratA nathI. alabata keI dekhADa mATe nahi, ke bIjI trIjI lAlasAthI nahi, paNa aMtarathI akartavya tarIke sacoTa lAgIne do pratye gaha-tiraskAra ke joIe. bharata cakravatIne A AMtarika gaha cAlu hatI. ene pratApa hato ke ArIsAbhavanamAM eka maLatAM e rAgAdi doSe ane enA piSaka padArtha upara sUga, napharata vadhI jatAM prabaLa pApa pratighAta thaI tarata AgaLa vadhatAM kevaLajJAna pragaTa karyuM. (34) "micchAmi dukkaDaM 'mA bIjI vAta e AvI ke ethI namratAke maLatA thAya, ane svachaMda niraMkuza vRtti para kApa mUkAya. kaThina mATImAM ghaDAne ghATa na Utare. ema kaThaNa hadayamA guNano ghATa na Utare, kamaLamAM ghATa Utare. jAtane ane doSaduSkRtyane mahattva ApavuM e kaThaNAza che. mATe je kaThaNAza phagAvI devAya, ane guru AgaLa duSkRtanI sAcI gaha thAya, te emAM ahaM tvane bhAva dabAya. maTe, huM sAro; guru AgaLa mArI halakAI kema dekhADuM ?" e ahaMbhAva UMcA guNasthAnake nathI caDavA dete mATe namratA paNa joIe sAcI deSa-gartAmAM e thAya. (5) deSa ke pApanA hoMze hoMze sevananI anAdi kuTeva che. e kADhavA e tapAsavuM joIe ke aMtaranI kaI duSTa vRtti upara A deSa A pApasevAya che? dA. ta.cakSukuzIlatAne sparza kuzIlatAmAM nirbhayatA hoya, ane ene lebha rahe e hRdayanI duSTa vRtti che; ne e mULa bIja upara parastrInuM nirIkSaNa ke sparzanuM pApa karAya che. mATe e pApane preranArA e bIjane ja UkheDI nAkhavuM joIe. Ama dareka darekakRSkRtya 10 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 ane pApanA nikAla mATe enI mULabhUta duSTa vRttine ukheDI nAkhavAnI che. ene nikAla karavAthI upara duSkRtyone UgavAnuM baMdha thAya che. dA. ta. krodhakaSAyane duSTabhAva e apazabda, kaThera bhASA, prahAra vagere pApa karAve che, te mULamAM je e phrodhakaSAyane ja zAnta karI devAya te apazabda kaThera bhASA vagere belavA karavAnuM aTakI jAya, e sahaja che ema duSTa vRttio ane badhA kaSAyone upazama karavAthI ja pApanA sImADA oLaMgI javAya. bAkI mULa kAyama rAkhyuM ane uparathI DALapAMkhaLA kApI nAkhyA, tethI zuM vaLe ? jema roganI cikitsAmAM ene mULabhUta doSa haTAvAya che, ema pApa-duSkAnA nivAraNamAM mULa kAraNabhUta kuvRtti zodhI kADhI ene haTAvavAno prayatna tha joIe, to ja saMgIna unnati thatI Ave AtmAmAMthI duSTa bhAve haTavA para UMcA guNasthAnake caDAya che. ahIM deSane tiraskAra ane svAtmAnI durgachA karavA aMge, "aIsunA sunino suMdara prasaMga che ke emaNe bAlaceSTAmAM taLAvaDAmAM pAtaruM tarAvyuM, paraMtu sthavira munioe emane sAvadhAna karyA ke tarata emane thayuM ke "are ! vahAlA prabhue to mane pApathI ugArI cAritra ApavAne mahAna upakAra karyo, ane meM duSTa pAchuM pApa hyuM? ke adhama huM kevuM A asaMkhya jInI virAdhanAnuM duSTa pApa!" tyAre A aImuttAne hajI keTalA bhava?" ema avagaNatA munione prabhue sAvadhAna karyA ke "A te carama-zarIrI che. ahIMthI mekSe jaze. emanI kiMmata ochI na gaNe." tyAM have munio svadeSanI gahagaMchA kare che. kevuM dhanya zAsana ! svaccheda vRttino tyAga ane namratA - kumArapALanA jIve pUrvabhave karI. rAjakumAra chatAM duSTa vyasanothI e dezanikAla Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 (satra-) = me tenA riA phera che - niamo| bahumayaM mama eyaM ti icchAmi aNusahi arahatANa bhagavatANa guruNa kallANamittANa ti // artha -A mAre samyagra gaha ha. mAre (pharIthI A duSkRtya) na karavAno niyama che, ane mane A bahu mAnya che eTalA mATe huM arihaMta bhagavAna ane kalyANamitra gurudevanI hitazikSA IcchuM chuM. thayela, tethI jaMgalamAMthI e lUTAro banele abhimAna ane svaccha dapaNAmA ghera kRtya karato hato, paraMtu muninA saMparka dukRtyagahamA caDyo, namra banI gaye, svacchatA visArI gurubhakta ane ahaMdubhakta banI gaye, te marIne e rAjA kumArapALa , paramAIta gurubhakta ane ahaMdubhakta bane. vivecana :-"micchA mi dukkaDa nA e Atarika bhAvo sAthe gaha karatA ema bhAvanA bhAve ke A prakAre mArI samyak eTale ke vidhisara ane bhAvathI duSkRtya gaha hai, paNa mAtra zAbdika nahi hArdika gaha evI ho ke jethI te duSkRtyanI lezamAtra paNa suMdaratA yA kartavyatA have mane na bhAse sAthe jema eka vakhata rAgadveSanI gATha bhedI ke pachI pharIthI karmanI utkRSTI kALa-sthiti kadI baMdhAtI nathI, tevI rIte hadayamAM pharIthI te TukRtanA baMdha have na rahe e tenA akaraNane niyama hA. TIkAmAM "Iti sAmarthyama' ema lakhyuM che, tene artha e arthapattithI gamya che' evo thAya. eTale ke duSkRtyanI gahanuM prakaraNa che, mATe akaraNa niyama duSkata aMgene samaja, eTale ke "duSkRta na karavAno bhAva ho," ema arthopattithI samajAya che. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 sUtro che je hiM saMko, ra je ghA supa hou me Ittha vahumAyA, hAu me io mukakhavI ti|| uparanA be, eTale ke (1) pUrvanA dukRtanI gaha ane (2) bhaviSyanA duSkRtano akaraNa niyama-A be, athavA (1) catura zaraNagamana ane (2) duSkatagartA-A be, mana bahu ja ce che. eTalA mATe huM trilokanAtha zrI arihaMta bhagavAnanu ane kalyANamitra gurudevanuM mArA para niyamana ane hitazikSAne IcchuM chuM. kemake emanI deravaNuM ane hitazikSA e, cAra zaraNane svIkArane tathA duSkRta-gane upara kahelo je vistAra tenI sAdhanAmAM bIjabhUta che. ahIM guru sAkSAt upakArI chatAM pahelAM devanI ane pachI gurunI hitazikSA kema IcchI? enuM kAraNa e ke tattvane aMgIkAra karanAra AtmAoe mULa upadezaka ane adhika guNa paramAtmA tarapha pahelAM pravartavuM e ucita che. vaLI dukRtagartA uparAMta anuzAsti ja kema IcchI? kahe eTalA mATe ke tattvanusArI mANase adhika guNe mATe ane adhika guNI taka jhUkatA valaNa mATe prayatna karavo joIe. A karAya to ja tattva svIkAryuM e sAcuM gaNAya. A eka praNidhi (kartavya nizcaya) che, ke "huM arihaMta prabhunI ane gurunI anuzAsti icchuM chuM.' vaLI praNidhAna e che ke-hAu me eehiM...." artha-vivecanaH "e trilokanAtha zrI arihaMtadeva ane kalyANamitra sadguruono mane ucita samyaga (bhakti bahumAna sahitana) nizcayavALe samAgama he; zAsaka-ziSya-bhAvane svAmisevaka-bhAvanA, ane kalyANadAtA-kalyANaarthiMbhAvane yoga hA, emanA pratye samarpita bhAvavALe samAgama mane prApta thAo, Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 ahI` dhyAnamAM rAkhavAnuM e che ke emanI hitazikSA ane samAgamanAM A be praNidhAna kevaLa kerI prAthaeNnA karavAnuM nathI sUcavatA, kiMtu 'huM A bene prApta karavA mATe prayatnazIla thA", evA hRdayanA dRDha nirNaya karavAnu sUcave che. mATe prAthanA sAthe evA nirNaya paNa karavAne arihaMtAdinA samAgama paNa mAtra svamaLe ja nathI maLavAnA, paNa devAdhideva ane sadgurunI kRpAthI thavAnA che. mATe emanI AgaLa enI prAptinI ya ddilabharI uttama prAthanA he. * prabhu ! tamArA sa'caiAga mane satata thAya,' evuM prAthavAnuM jIvata he. aho ! parama puruSane karAtI AvI uttama vastunI prArthanAmAtra paNa jagatamAM kevI alabhya, aNusAla ane anaMta upakArarka vastu che ! " vaLI enA upara mane bahu ja saddabhAva ane mAnaheA, jethI jIvanamAM hRdayanA atyaMta ullAsa sAthe A prArthanA vAra vAra huM karU. AvI rIte prArthanA vAravAra karavAthI mane meAkSanu' khIja prApta thAo,'A paNa prAtha vAnuM che. prAthanA mAtmAnenasa manAve che, jenI AgaLa prAnA karAya che enA tarapha vizeSa nikaTabhAva ane jhukAvaTa karAve che, ane zubha adhyavasAyane jagADI dIrghakALa sudhI jIvaMta rakhAve che, tathA jIvane susAthI samRddha kare che! ethI mithyAtvAdi karma nAza pAme che, ane meAkSakhIja prApta thAya che. meAkSakhIja suvarNa nA kaLazanI jema anubaMdhavALuM zubha kam ' che. anukha'dha eTale zubhanI paraparA. jema senAne kaLaza bhAMgI javA chatA setu' kAyama rahe che, tevI rIte prAnAthI prApta thayeluM zubha puNyakama vipAke bhale bhegavAI javA chatAM, e bhAnu'dhI kama heAvAthI navu' zubha Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 UbhuM thaI jAya che. arthAt zubhapara parA UbhI rahe che ahIM suprA nA ane bahumAnane duSkRtagarhI aMge laI e te A praNidhAna thAya, deva-gurunA saMcAgeAmAM hRdayanI A jhaMkhanA thAya. ke 'huM haiyAthI prAthu` chuM ke duSkRtanI gA~ ane a-karaNa jIvaMta raheA, enA para mane bahumAna-Adara heA. mArI A utkaTa prArthanA rahyA karI ' pra0-vastu teA magAya, paraMtu prA nAnI mAgaNI zA mATe ? u-prArthanA e bahu kiMmatI vastu che. dila mAge che eTale ke jhaMkhe che ke nAtha ahiMta prabhu pAse A prAnA rahyA kare; kemake (1) e arihaMtanAtha acitya prabhAvava tA che, (2) prArthanAthI iSTasiddhi thAya che; (3) dhana AdinI prAthanAthI zuM ? duSkRtago tathA deva-gurusa ceAganI prArthInA eja bhavya AtmAnnatinA sacATa sAdhananI prAnA che; ane (4) ethI AtmAmA mahAna nirA za...sabhAva nispRhabhAva jAge che. 0zrI uttarAdhyayanasUtra TIkAmA prasaMga che eka citArAnI putrInuM. buddhibaLa ane vivekazakti dekhI rAjAe ene paTTarANI manAvI. bIjI rANIe enA paranI bhAre irSyAthI rAjAne enI viruddha bhaMbheratAM, eka divasa kahe che ke " jue tamArI paTTarANI eraDA aMdha karI aMdara kAmaNumaNu kare che ' rAjA gupta rIte bAraNAnI tarADamAMthI jue che, te dekhyu ke priya rANI te citArAnI putrI-vakhatanAM jUnA kapaDAM paherIne gadgada prA nA karI rahI che ke 'hai prabhu ! sadA mArA hRdayamA vaso. he jIva! tuM A tArI pUsthiti yAda rAkhI kadI abhimAna na karIza, tArI zAkaya enA pratye bahu prema rAkhaje, emanu' sanmAna karaje.' rAjA cakita thaI bIjI rANIone e batAvI IrSyA DAve che, ane sitArAnI putrI para adhika AdaravALA ne che. prArthanA kevA camatkAra saje che! Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 sUtra-pattajI vastu aM sendi silA, bALAoittinA, paDivattitte siA, niraDaArapAra siA / duSkRtagaha ane deva-guru-sa'cAga tathA enI prAthanA e traNa para bahumAna paNa IcchanIya che; te evuM ke enI AgaLa jagata sUcA lAge, jAtaDahApaNa vAhiyAta lAge. A gA~, sa yAga, prAnA ane bahumAna e meAkSakhIjane sAdhaka sudRDha zubhAnukha dha UbheA karI Ape che tethI jema seAnAneA kaLaza tUTI gayA pachI paNa seAnuM UbhuM rahe che, ema ahIM mRtyu thaI e goDhi cAraneA aMta thavA chatA ene sAra-sattva-arka Ubhe rahe che, ane ethI bhavAMtare zubha-para MparA cAlu rahe che. 7 guNasena rAjAne peAtAnA vaDe agnizarmA tApasanA pAraNA ajANe paNu cUkAvyAM te anucita thayu lAgyuM, ane ethI aMte agnimaya retInA upasa'mAM enA pratye vizeSa kSamApanA kare che, tathA deva-gurusahita jaina dharmAMnA prApta saMcAgane ati dula bha gaNI enA para evArI jAya che, teA ethI evA zubhAnukha dha UbheA thayeA ke pachInA bhaveAmAM e uttarAttara AgaLa vadhatAM aMte e samarAditya kevaLI bhagavAna thayA. Ama prArthanA, bahumAna, gA~ Adi e meAkSa paryaMta upacAgI thAya evI zubha saMskAranI ane zubha karmanI paraMparAne akhADita rAkhe che. prAthanAthI AvI paraparAne ApanArUM zubha kama mane prApta thAo. A arihaMtAdine saMcAga sevAthI saphaLa che arthAt 'ceAga maLyA pachI arihaMtanI sevA karIe teA sayeAga sAtha ka thayA gaNAya. emanI sevA satata karavI e mAnavajIvananI lahANu che. mIjAnI sevAthI jIve sukhane badale du:kha dIThAM che. AmanI sevAthI zAzvata sukha lAdhe che. tethIja, 1 ' Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para ' aM-vivecanaH- huM Icchu chu ke tAraka devAdhideva ane sadgurue mane prApta thayA che teA huM emanI sevA-upAsanA karavAne ceAgya thAu, lAyaka thAuM.' uttama puruSAnI sevA sArI rItie karavAnuM ceAgya AtmAe ja karI zake. vaLI ceAgya banIne karAtI sevA sevyanI AjJAnA pAtra manAve che. mATe " emanI kalyANakArI AjJA jhIlavAne huM pAtra manuM.' jinanI AjJAnu pAlana / zivasu darIne saketa che. enI pratipattivALA thA, svIkAra, bhakti, bahumAna ane samarpitatAvALA thA; jethI emanI mAjJAne aticAra-rahitapaNe saMpUrNa pALI AjJAne pAra pAmanArA thA; arthAt niraticAra AjJApAlananI parAkASThAe huM paheAMcu'. e mATe A mArI bahumAnavALI prArthanA che ' ( sevA-bhakti vinA AjJAnI lAyakAta na maLe; ane AjJA jhIlavAnI samyag Atma-dazA vinA AjJAnA sAcA svIkAra ane samarpitapaNu thavuM azakaya che. tema svIkAra samarpitapaNA vinA saMpUrNa AjJAne pALI lezapaNa skhalanA ke dveSa na lagADI bhava pAra utAravAnuM kAryAM azakaya che. mATe e krama mUkayo ke sevA-bhaktinI mane lAyakAta maLe, AnA jhIlavAnI ceAgyatA maLeA, maneAjJAnuM pAlana maLe, ne huM AjJApAlanane, deSa lagADacA vinA, akhaDa calAvI parakASThAnI AjJAnAM pAlana sudhI pahAMcu'. ahI' sUcavyu` ke deva-guru-saceAga maLavA para pahela ka vya 'lAyaka manI emanI sevA karavAnuM che.' zayyabhava,bhadrabAhu, haribha, vagere brAhmaNeA cAritra laI ne pahelAM deva-gurunI sevAmAM lAgI gayA, teA jinAjJA-jinavacanane ceAgya banI ene jhIlatA prabhAvaka AcAya thayA. 0 varAhamihira, kulavAlaka, khAlacaMdra vagere e bhUlyA te! sa'sAre rulyA. mATe lAyaka manI sevA karavI. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 sUtra - saMviggro jahAsattIe sevemi sukaDaM, aNumopami savvesi arahaMtANaM aNDANaM savvesi siddhANaM siddhabhAva / 3. sukRta-Asevana prAsa'gika vastu sAthe duSkRtagAMne vaNavI. have pApa-pratighAta ane guNu-khIjAdhAnane trIjo upAya sukRta-Asevana vadhu ve che. * artha ane vivecana - savigna anele huM yathAzakti sukRtane sevuM chuM. savigna' eTale saMvegavALA, eTale ke meAkSa ane meAkSamAnA athI. sevu... " uparAMta anumAdu che' zuM? sarve arihaMta paramAtmAnAM dharmadezanA vagere uttama anuSThAnA, ane sasiddhonI siddha dazA AgaLa, karaNa-karAvaNu ane anumeAdanane samAna phaLa ApanArA kahevAnA che. te ahI sUtrakAre ucca anuSkAnAne anumeAdavAnA jANe svaya' karavA samAna keveA mahAna lAbha matAnyeA ! trikALanA ana ta jinezvara devAnAM anaMta duSkara anuSThAna ApaNe AcaravAnuM te zuM gajuM ? paNa e anuSkAneAnI * anumeAdanA dvArA e anuSkAnAne karavA jeTaleA lAbha thAya ! azti tanAM anuSThAneA kayA ? mA; zreSTha apramatta sayama, ugravihAra, ghAra tapa, praca' parisahajaya, bhayaMkara upasarvAMmAM leAkeAttara sahiSNutAthI dRDha hRdaye dhyAna, krUra karyAMthI niyapaNe / pIDAtA jagatane tAraka dharmanA upadeza, bhavya jIveAne citAmaNithIya adhika zruna-samyakatva-dezavirati ane saviratinu dAna, sayama-preraNA...vagere vagere AvA eka eka arihaMta prabhunAM keTalAe saMsadara anuSThAneA (kriyAe) ! dhanya jIvana - Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 dhanya pravRtti ! evA anaMta jinezvara devAnA ana ta anuSThAnAnI huM pulakita hRdaye anumedanA karU chuM. he ! kevI emanI leAkeAra kAryavAhI ! ahe| mArA jevA dIna du:khI jagatanA '* bhavyajIvAne kevAM ati upakAraka e anaMta ariha ta prabhunA anaMta umeAAma suMdara anuSThAne ! are emAMnA ekAda paNa anuSThAnane AcaravA huM samatha nathI, chatA ahe|bhAgya mA ke mane e uttameAAma anuSThAna jANavA-samajavA maLyA enI prameda bhAvanA maLI! mane enI anumedanA karavAnuM maLyu !' / hI... samajavAnu che ke 'karaNa, karAvaNa ane anumedana, sarikhAM phaLa nipajAyA re' e kathananA anusAre dharma-sAdhanAnA e traNa rastA. emAM A trIjA upAya tarIke khatAvela anumeADhanA 4 vizeSatAthI yAne(1) bhAvapUrNa hRdaye, (2) AtmAne gaLagaLeA karIne, (3) saMbhrama (apUrva harSa) ane bahumAna sahita, ane (4) te anuSThAne jIvanamAM utAravAnA maneratha sAthe jo thAya, te tevI anumeAdanAthI anuSThAna sAkSAt AcaryuM sarakheA lAbha kema na thAya? anumedana eTale anusAru meAdana (AnaMda), anuSThAnane anusaranAra AnaMda.eTale ke sa Myama tapa titikSA dharmopadezAdianuSThAnanApratipakSI (virUddha) je tattvA asa'yama, sukhazIlatA, kaSAyA, pApeApadeza vagere; tenA uparathI khasIne teanuSThAneAupara AkarSita ane abhilASukapaNe mugdha thanAra hRdayanA nirmaLa ane preraka AnaMda. Apa Nu eTale A kevAM uttama ane AdaraNIya !'eveAbhAva. 2 abhilASipaNu` eTale 'A mane kayAre maLe ' evI kAmanA have bIjA nakharamAM sarvAM siddha bhagavAnanuM siddhapaNuM, eTale ke avyAkhAdha (akSaya nirupadrava) sthiti, anaMta zAzrvata . 1 "THEL! Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1papa sUtra-savesi AyariyANaM AyA, sanvesi uvajjhAyANaM suttappayANaM, sabvesi sAhUNaM sAhukiriaM, sukha, arUpipaNuM, sphaTikavat niSkalaMka zuddha svarUpa, anaMta jJAna-darzana, vagerene anumoduM chuM aho ! amArI adhama evI vAraMvAra janmavA-maravAnI, roga-zeka-pikanI, kAma-krodhalobhanI, hiMsAdi pApanI tathA mahA ajJAna ane mahA mehanI upadravamaya galIca avasthA kayAM? ne sAme A siddha AtmAnI kevI uttama adUbhUta agama avasthA ! atha-gavavecana -vaLI trikALanA sarve AcArya bhagavaMtonuM jJAnAcAra, darzanAra, cAritrAcAra, tapAcAra, ane vIryAcAra - e AcAronuM pAlana, bhavya jene enuM dAna, ane emA pravartana, tathA zAsana-prabhAvanAdi, e saunI huM bhUri bhUri anumodanA karUM chuM jagatanA prANIonA hiMsaka ane mehabharyA, vivekazUnya ne kathIra, kaSTadAyI ane adhapAtakArI pA-AcAro kayAM ? ne kyA vivekI ane bhAvadayAbharyA, unnatikArI, kaMcanasamA A jJAnAcAra Adi uttama AcAro ! kayAM pApAcArAnuM pAlana ane pracAra? ane kyA pavitra AcAranuM pAlana ane pracAra ? AcArya kezI gaNadhare nAstika pradeza rAjAne, ne cha thAvAputra AcAce siccAdaSTi sudarzana zreDIne mahA Astika samakitI zrAvaka karyo ! evI rIte sarva upAdhyAyajI mahArAja je bhAvika mumukSu ziSya vargane cagyatA-anusAre jinAgamanA maMtra-sarakhA maMgaLamaya sUtronuM samyaga vidhie dAna kare che, e sUtradAna ane sUtraparaMparA-rakSaNane anumoduM chuM "kevI e mahApunI Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 suMdara bhAvAnukaMpa! jenA ge anaMtakALamAM e ziSya-vargane keIthI upakAra na thayela hoya te ati mahAna upakAra ! temaja sUtranI A rIte bhUtakALathI cAlI AvatI kalyANa paraMparA akhaMDa rahI bhaviSya mATe cAlaze !" tevI rIte "sarva tyAgI sAdhu mahAtmAonA samyak vAdhyAya, ahiMsA-saMyama ane tapa, vinaya-bhakti ane vaiyAvacca, upazama-zubhadhyAna ane mitrI karuNA Adi zubha bhAve; tathA mahAvrato ane enI suMdara bhAvanA, ghora parIsaha ane upasargamAMya aDaga dhIratA, sAthe anya bhavya ne ratnatrayInI sAdhanAmAM sahAya...ItyAdi sAdhu bhagavaMtonA uttama anuSThAnanI huM bhAre anumodanA karuM chuM. kevI alaukika jIvanacaryA! ke nirdoSa, svapara-hitakArI kalyANAnubaMdhI, vizvavatsala vyavahAra! kevI AtmAnI pavitra pravRti! kevo prabala puruSArtha ! ahA ! je bhAgyavAna AtmAone AvuM suMdara jIvana prApta thAya che, temanA puNyanI ane temanA AtmAnI balihArI che! temane karaDe vAra dhanya che! bhavasAgarane te lagabhaga tarI javA AvyA che. dilanI e anuSThAno para pAkI zraddhA, AkarSaNabhAva, nidhAnaprAti je harSa-saMbhrama, ItyAdithI anumodanA karyuM javAya, jIvanamAM e ja sAra, e ja kartavya, e ja zubhAspada lAge, to emAM svayaM puruSArthane cagya karmakSapazama thata Ave che khabhadeva prabhune jIva pUrve vasena cakravatI nA bhavamAM pitA tIrthakarane pAmI e sukatAnumodanA karato rahyo, te mohanIya vIryaMtarAya vagere karmone dabAvatAM dabAvatA ene kSapazama karIne e cakavatIpaNuM choDI muni banyA, yAvat TheTha Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1pa7 sUtra-tti rAva yuGio , vuiM sevA, sanvesiM jIvANaM, houkAmANa kallANAsayANa mgsaahnnjoge| artha - sarva zrAvakanA mokSa-sAdhanabhUta gonI, tathA sarva mumukSa ane kalyANa AzayavALA deve tathA jIvane mokSamArganAM sAdhanabhUta nI (anudanA karUM chuM.) 14 pUrvadhara mahA tapasvI ane aneka labdhithI saMpanna AcArya banI tIrthakara nAmakarma upAjIne anuttara vimAnamAM deva thayA. pAkI zraddhA, AkarSaNa, ane saMbhrama, e sAdhanAne tejasvI banAve che. vivecana -"sarva zrAvakethI karAtI devaguruonI viyAvacca, hatvazravaNa,dharmarAga, prabhubhakti, sAdhusevA,dAna, vrata-niyame, tapasyA, sAmAyikAdi, svAdhyAya vagere e sAkSAt ke paraMparAe mekSanA sAdhanabhUta che; evAM jJAna, darzana, cAritranA vyApArane huM anumeTuM chuM." mehano adhikAra AtmA parathI UThI gayA pachI AvA adhyAtmaganA anuSThAna jIvane prApta thAya che. e AtmAnA adUbhuta vikasita guNenI avasthA sUcave che. A avasthA doSabharelA A vizALa jagatamAM ati durlabha ane mahA pavitra heI, jyAM kavacit dekhAtI hoya tyAM khUbaja anumodanIya che. ATaluja nahi paNa "sarva deva, sarva che je mumukSu che, muktinI nikaTa che, eTale ke je carama pudgala parAvartAmAM AvelA ane vizuddha AzayavALA che, nirmaLa bhAvavALA che, emanA mArgasAdhana cAgone huM anuduM chuM ' "mArgasAdhana eTale mokSanA mArgabhUta je samyagU darzana-jJAna ane samyakracAritra, tenA sAdhanabhUta go, arthAt mArgAnusArInI, AdidhAmikanI, apunarNadhaka jIvanI ane caganI cAra dRSTimAM rahelA jIvonI Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 sUtranhoi me mA anumolaLA sama viiikvalA, sama suvAsA, sammaM paDivattijuA sammaM niraiArA, paramaguNajutta arahaMtAi- sAmatthao / madhyasthabhAve durAgraha vinA AcarAtI kuzaLa pravRttio; devadana-vratasevana Adi yAgeAnI pUrvasevA; tathA nyAyasa pannatAdi mArgAnusArI guNe; ke je samyagadarzanAdi mekSa mArgane sadhAvI ApavAmAM anukULa bane che te. mithyAdRSTine paNa mithyAtva chatAM A guNeAnI apekSAe prAraMbhika pahela * guNasthAnaka' kahyuM che, ane te sAnya che, ayukta che. tethI paraparAe paNa meAkSasAdhaka A guNNA (kuzaLa vyApArA-zubha pravRttie) anumeAdanIya che. ahIM samajavAnuM che ke mAkSamAge payAgitAnI ane jinavacanathI avirAdhanI dRSTie mAtra A guNA ja anucedanIya che; paNa tethI mithyAtvI anumedanIya nathI, enI prazaMsA nathI karavAnI. 'anyamA paNa yAkrika guNuA, je janavacana anusAra re; te guNu tAsa anumAdIe, samakitabIja niradhAra re.' have abhiniveza rahita thaIne, eTale ke manamAnI ke durAgrahabharI atAttvika kalpanAone tajIne praNidhAnanI zuddhi karavAmAM Ave che. praNidhAna eTale kartavyanA niya ane abhilASa, tathA vizuddha bhAvanAnA mULavALI, cathAzakti kriyAvALI ane temAM samarpita thayela mananI ekAgratA. tenI zuddhi A rIteH atha-vivecana :- haiAu me esA ...' zreSTha leAkeAttara guNAthI yukta zrI ariha Mtadeva, siddhabhagavAna AdinA sAsthya thI, emanA zaktiprabhAvathI upara kahelI mArI anumeAdanA, (1) Agamane anusAra sabhyavidhivALI hA evu Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAdi guNa, dizata aMge gata zAstra cAne 159 huM IcchuM chuM. vaLI (2) te anumodanA tIvra mithyAtvakarmanA vinAzathI samyak eTale zuddha AzayavALI che, arthAta pagalika AzaMsA rahita ane daMbha vinAnI tathA vizuddha bhAvanAvALI che. vaLI (3) te samyak svIkAravAnI che, eTale ke te kriyAmAM Utare. te paNa sArI rIte pALavAthI (4) aticAra (khalanA) vinAnI ha. anamedanAne pApapratighAta ane guNabIjAdhAnanI sAdhaka banAvavA mATe anumaMdanAno A ke suMdara ane sacoTa pravRttikama batAvyo ! unnatikAraka sAdhanAnA aMge - anumodanA zuM, ke kaI paNa sAmAyikAdi dharmAnuSThAna, kSamAdi guNa, yA dAnAdi sukRta zuM, enI sAdhanA karavA mATenI pravRttinA A vyavasthita aMga che - (1) zAstrokta vidhinuM pAlana, arthAt zAstra yAne jJAnInAM vacana pratye jvalaMta sApekSabhAva ke, "mAre e rIte e mujaba ja sAdhanA karavAnI, zAstravacananI jarAya upekSA karIne nahi ? (2) vizuddha adhyavasAya, arthAt dilamAM nirmaLa pavitra bhAva-bhAvanA-vicArasaraNI. tathA (3) yathAzakti samyak kiyA; eTale ke jenI sAdhanA karavI che tenA aMge sArI pravRtti dA. ta. samabhAvanI sAdhanA mATe vidhisara sAmAyikanA anuSThAnamAM joDAvuM, enI pravRtti karavI. temaja (4) e pravRttinuM niraticAra pAlana, eTale ke emAM jarAya deSa-khAmI na lAgavA devI A cAreyamAM ekeya ochuM na cAle; kemake, (1) paheluM to vidhine Agraha e jinavacana pratyene sApekSabhAva sUcave Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 che ane sarva-pravRttimAM ja zuM, jIvana AkhAne mATe jinAjJA te Dagale ne pagale AgaLa karavI ja joIe. "mAre jinAjJA pahelI, A baMdhana hovuM ja joIe. "jinAjJAthI ja tarAya e jhaLahaLate hRdayapokAra jarUrI che. nahitara svaccheda pravRtti thavAthI ajJAna ceSTA thAya; ethI bhava pAra na thavAya. (2) vaLI, e bhAra dila para rAkhavA chatAM, sAthe dilamAM viSayalaganI, IrSyA, mada, kaTheratA, mAyA, svAdhatA, vagere kaluSita bhAva na rakhAya. nahitara e jinAjJAnuM baLa ochuM karI nAkhe che. ema mAnAkAMkSA ke adAvata, tathA samRddhi ke sattA ItyAdinI AkAMkSA paNa rakhAya nahi. deva, guru ane kriyA pratye hadayabhInI bhakti ane bahumAna joIe A mATe citta-pariNAma vizuddha, nirmaLa, prazAMta hovA ja joIe (3) tyAre A baMne chatAM pramAda te cAle ja kema? dharmapravRttine pAke puruSArtha joIe, nahitara pApane puruSArtha cAlu rahevAno. tyA dilanA bhAva zuSka banI javAnA. tyAre anAdinI AhArAdinI saMjJAo ane kaSAyasaMjJAonA AhAradinI pravRttithI jAmelA kusaMskAra ethI viruddha tapa, dAna, vagere dharmapravRttinA puruSArthathI ja ghasAtA Ave. khA-khA AdinI pravRttithI to e pioSAtA ja rahe. ema, (4) e traNe hovA chatA dharmapravRtti je khoDakhAMpaNavALI haze, to AtmAnuM sattava haNAze. je sarva akhaMDa, to zuM kAma doSa lagADe ? tyAre pravRtti doSa-aticAra vinAnI ane te ja ethI uparanI kakSAnI pravRtti Ave, uparanAM guNasthAnake caDe, ne TheTha parAkASThAe vItarAgatA sudhI pahoMcI zake. sattva vinA e. kazuM na banI zake. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161 zara emane kharekhara ema kahela bhAva UbhA , zAsaka sa vidhi ane khAvA ta unnatinAM ajoDa sAdhana ane enA kAraNa: tAtparya, jinAjJAne jAgate khapa, nirmaLa hRdaya, prabaLa puruSArtha ane sattva, e cAra unnatinAM sAdhana mATe (1) samyagU vidhinuM pAlana, (2) vizuddha adhyavasAya, (3) yathAzakti samyakriyA ane (4) tene akhaMDa nirdoSa niraticAra niha,A sAcA pravRtti-aMgo che. (1) jinAjJAnA baMdhanamAM jIva jinezvaradevanuM sAcuM zaraNa pakaDe che. emane kharekhara zaraNe gayA eTale emane sAcA tAraka, rakSaka, zAsaka mAnyA; emaNe kahela tatva ja sAcAM; emaNe kahela ArAdhanAmArga ja sAco -A hArdika bhAva Ubho karyo, tethI jinakti tattva, mArga ane vidhi pratye bhAre Adara * rahe ja. anAdinA mULabhUta deSa ahetva ane Apamatine dabAvavA mATe A addabhuta kAma kare che. eTaluM kharuM ke "huM jinAjJAne ja * pradhAna karuM chuM" evuM mAtra kahevA tarIke kahevAnuM nahi, paNa jIvanamAM jIvI batAvAya, e jinAjJAbaMdhana che. mATe sakriya jinAjJAbaMdhana joIe. (2) sudara adhyavasAyathI bharyuM bharyuM hRdaya, pavitra bhAvavAhI hRdaya, satata jALavavAmAM Ave, to malina bhAve ane halakA vicAro ghaNuM ghaNA ochA thaI jAya; kusaMskArano hAsa thate Ave; susaMskAranuM baLa vadhatuM jAya. tethI to e saMskArone che. sAro ja ekatrita thatAM AgaLa AgaLa ati uccakoTinA ? avyavasAyane avakAza maLe. utA (3-4) puruSArtha ane sattvanAM vaLI bahu mUlya to tIrthaMkara bhagavAne kahelI dharmazAsananI sthApanA parathI samajI zakAya ema pA 11 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 che. je kALa, svabhAva, pUrvakarma ke bhavitavyatAthI ja AtmAne uddhAra thaI jato hoya, to zAsana sthApavAnI jarUra zI? paraMtu ja mekSamArganI ArAdhanAmAM puruSArtha pherave eTalA mATe e ArAdhanAnuM zAsana sthApyu. emAM paMcAcAramAM vaLI vIryAcAra nAmano judo AcAra batAvyo, eya cAre AcAranA puruSArthamAM vizeSa sattva pheravavA mATe, jethI nirdoSa ane sabaLa ArAdhanA thAya. ahIM khAsa dhyAna rAkhavAnuM che ke A prArthanA saviSayA che, "sadaviSayA che. saviSayA eTale ke AlaMbanabhUta prAcce vyaktivALI. emAM ya AlaMbana sat, arthAt prArthana keI kAlpanika ke akiMcitkara vyakti AgaLa nathI karavAmAM AvatI kiMtu vAstavika ane samartha prabhAvazALI viziSTa kAryakara vyakti AgaLa karavAmAM Ave che, tethI prArthanA niSphaLa javAno saMbhava nathI. kemake prAcya puruSanI lekottara uttamatA e emanI AgaLa prArthanA karanArA hRdayane evuM bhInuM, kuNuM, namra ane udAra banAvI de che, ke tethI e hRdayamAM prAccenA aneka guNenA Avajana (AkarSaNa) thAya che. prAcya puruSanA AlaMbane ja A bane che, e emano viziSTa prabhAva che. tethI emanI AgaLa zaddha bhAve karAtI prArthanAnA paNa mUlya ochAM nathI. prArthanA tA pArasa che, e jIvane guNasuvarNanAM javalaMta teja ape che, letA jevA guNahIna AtmAne tenA jevA guNa-saMpAna banAve che. anumodanA mATenI prArthanA paNa evI anumodanAnI suMdara bakSIsa kare che ke jenA cAge kramazaH niraticAra vizuddha cAritra sudhI pahoMcI, jIva ajara amara thAya che. vAha ! ahiM mAnava bhavamAM kevI mahAmUlyavaMtI prArthanAnA sulabhatA ! vastunI prArthanA vastunuM utkaTa AkarSaNa ane abhi Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 lASA sUcave che; tathA AkarSaNa sAthenI sAcI abhilASA e bIja che, emAMthI phaLa Ave che. mATe prArthanAthI bIja rope. nAgaketune jIva, pUrva bhava paTela, aThThama karI zakyo nahoto; paraMtu aThThamanI prArthanA, utkaTa AkarSaNa-abhilASA eNe karelI; te pachI sAvakI mAtAe ene UMghamAM jhuMpaDI bhego bALI nAkhe chatAM e zubha bhAvamAM AdhyAna ane tiryaMcagatine avatAra na pAmatA prArthanA-AzaMsAnA baLe nAgaketa tarIke manuSya avatAra pAmyA che uparAMta janmatAM pUrva bhavanuM smaraNa thatA aThThama-AcaraNarUpI phaLa pAmyo ! ane kramazaH eja bhavanAM aMte mekSa pAmya! prArthanA pArasamaNi ! mukatanI sAcI anudanA paNa mithyAtvanI maMdatA vinA na thaI zake. mithyAtva maMda karavA mATe AmAmAM zubha avasAya avazya jagADavA joIe arihaMtadevAdi upara viziSTa sadabhAva jAge, zubha adhyavasAya pranTa thAya. Ama ariha " siddha vakare tattva evA prabhAva zALI che ke emanA pratya hRdayamAM dhArele gaddagada sadUbhAva zubha adhyavasAya jagADI mithyAtvane maMda banAvI de che! ane hadayamAM sakatanI sAcI anudanA ullasita karAve che ! A te bhagavaMtonA prabhAvathI banyuM, kRpAthI banyuM, ema kahevAya. dA. ta. dhruvatArAnA AlaMbane samudramAM nAvika sAcI dizAmAM nAva calAvI ISTa sthAne pahoMce che, te tyA nAvika mAne che ke "bhale nAva calAvavAmAM buddhi ane mahenata mArI, tathA ISTa sthAne pahoMcavAmAM bhale sAdhana naukA, paraMtu aMdhArI rAta jevA kALe virATa samudramAM sATa pravAsa dhruvatArAnA prabhAve thAya che. e tArAdevanI amArA para anahada kRpA !" ema ahIM bhISaNa bhavasAgarane viSe IndriyaviSayadarzananA ane mithyAmata-darzananA aMdhakAramAM sAcA Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 sUtra :- acitasattijuttA hi te bhagavaMtI, vIarAgA savaNNa paramakallANA paramakallA heU sattANaM // atha H- kharekhara te arihaMta-siddha bhagavAna aciMtya prabhAvazALI che, vItarAga sajJa che, parama kalyANa svarUpa che, jIveAne parama kalyANanu kAraNa che. meAkSa-rAhe pravAsa thaI ISTa meAkSa sthAne paheAcAya, te arihaMta devanA Ala'ane, emanA prabhAve, emanI kRpAthI. e o na heAta, tA jIvanI buddhi ane mahenata badhI ya saMsAranA rAhe ja veDaphAI jAta. anAdi bhUtakALamAM e Alakhana nathI levAyu' mATe ja jIva bhavamAM bhamatA rahyo che. vivecana : kharekhara te ariha tADhi bhagavate (1) aciMtya zakti-prabhAvavALA che, vItarAga che, sarvajJa che. acitya eTale agama, ameya, ane anupama. arthAt e at-zakti na teA kharAkhara eLakhI (samajI) zakAya, yA na kazAthI mApI zakAya, ke na kAI sAthe sarakhAvI zakAya. (ra) temaja e prabhu parama cAne zreSTha kalyANu-svarUpa che . ApaNe emanu daCna kayu' eTale jANe zreSTha kalyANanuM darzana karyuM...! kemake pragaTa paramajJAna ane paramasukhamaya emanA AtmAnuM svarUpa e zreSTha kalyANa che. e svarUpa AtmAthI abhinna che. eTale have je paramAtmA pAte ja anaMta kalyANu-svarUpa che, e paramAtmAnA sAcA darzanamAM parama kalyANunuM ja darzana karyu" gaNAya. AtmA jANe soMsAranA trividha tApathI mukAyA, ane anaMta kalyANanA AMgaNe paheAcyA ! AcAryAdi parameSThI puruSA paNa jemane kevaLajJAna hAya, te mukhyapaNe vItarAga sajJa hAya che, bIjA mahAvirAgI ane mahuzruta AcAryAdi mahApuruSA mALa veA mATe vItarAga sasanI mAphaka parama Alekhana Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 sUtramUre gve, sAphohavAti, umine mAvo, hiAhiANa abhinne siA, ahianivitta siA, hiapavittesiA, ArAhage siA, uciapaDivattIe sabvasattANa sahiti / icchAmi sukkaDa, icchAmi nukkaDa, icchAmi sukkaDaM / che, tathA parama kalyANa-svarUpa che vaLI jIvone te te upAyothI parama kalyANa ApavAmAM e AcAryAdi kAraNabhUta che. e paMca parameSThInI sAdhanA ane upAsanA kayu kalyANa nathI apAvatI ? emane tAraka upadeza kalyANanA aneka mArgo prakAzita kare che. emanAM darzana kalyANanA upAyone jAgratuM kare che. emanuM ja smaraNa, emanuM ja vaMdana, emanI ja bhakti, emanA ja guNonuM utkIrtana, emanuM ja AlaMbana, emanuM ja zaraNa ItyAdi, e jIvone mATe aciMtya mahAkalyANanAM sacoTa sacoTa sAdhano bane che. mATe e aciMtya prabhAvavaMtA che. tethI ja "e abhaya-cakSu-mArga-zaraNa- bedhi-dharmadAtA e ja jina-tIrNa-buddha-mukata banAvanArA, vagere evI stuti gaNadhara mahArAja jevA zreSTha vidvAno paNa kare che. sulasAe zuM karyuM hatuM? A ja ke, eNe prabhu zrI mahAvIra paramAtmAnuM zaraNa joradAra pakaDeluM,-"mAre to e ja AdhAra, e ja jovA-vicAravA-TharavA lAyaka, brahmAdi deve ya nahi ane zabdAdi viSaye ya nahi" emAM eNe tIrthakara nAmakarmanuM utkRSTa puNya upAryuM ! artha ane vivecana -huM AvA viziSTa guNo ane viziSTa upakArovALA e arihaMtAdi bhagavatene e rUpe hajI hRdayathI nathI svIkArata, sukRtanI hRdayavedhI abhilASA nathI kare, e huM mUDha chuM, abujha-ajJAna chuM. kemake huM pApI jIva Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 chuM. ajJAna ane mehanA aneka prakAranA pApAe mane khUba ja gherI lIdhe che. mAre saMsAra anAdi kALathI cAlyo Avate hevAthI, anAdi kALathI abhyasta (bahu sevelA) evA mohane lIdhe mArA AtmAnA pradeza pradeza, jema lasaNanI gaMdhathI vastranA taMtue taMtu vAsita thAya tema, rAga dveSa ane mUDhatAthI vAsita che. tenA gherA nazAthI unmatta banele prabho! tattvane anabhijJa (ajANuM) chuM, mArA AtmAnA ja vAstavika hita ane ahitanA bhAna vinAne chuM. tethI evuM mAruM zuM gajuM ke sukRtanI vAstavika anumodanA huM karI zakuM ? paraMtu huM abhilapuM chuM ke arihaMta devAdinA sAcA zaraNa svIkAra dvArA emanA prabhAve huM hitAhitane jANakAra banuM ahitakArI mithyAtva, avirati, kaSAya, pramAda ane azubha ganI pravRttithI pAchA haTa, tathA hitakArI samyagadazanacAritra-mAge pravartamAna thAuM; pravRttithI huM mokSamArgane, mokSamArganA dAtA devAdhideva, sadaguruono, jinAjJAne, sukRtane ItyAdine ArAdhaka thAuM, tathA jagatanA sarva jIva pratye aucityabharI pravRttivALe thAuM. huM A rIte sukRtane Icche chu . sukRtane IcchuM chuM, sukRtane IcchuM chuM." A traNa vAranuM kathana kema ? to ke e (1) mana vacana kAyanA trikaraNa cege sukRta karavAnI IcchA sUcave che; (2) bhUta, vartamAna ane bhaviSya--e traNa kALanA sukRtanI IcchAne sUcave che; ane (3) sukRtane eTale ke anumodanAne paNa karavA karAvavA ane anamedavA-e traNa rUpe IchA hovAnuM sUcave che. A sukRtanuM Asevana uttama kriyA che bIjA jInA sukRtanI anumodanA paNa kevI mahAphaLadAyI che, te vizeSe karIne rakAra gRhastha, sAdhu baladevamuni ane tiryaMca mRganA kathA Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 sUtra.vika samaM padamAsa gumArasa puSpamALA siDhilIbhavati parihAyati khijati asuhkmmaannuvdhaa| artha A pramANe Ane samyak rIte bhaNanAranA, sAMbhaLI nAranA ane enI anuprekSA karanAranA azubha karmanA anubaMdha zithila bane che, hAsa pAmatA jAya che, ane kSINa thaI jAya che. nakamAMthI vicAravA yogya che. rathakAra e saMyamInI bhakti karavA dAna dvArA saMyama paLAvI rahyo che, muni e saMyama pALanAra sAdhu che, ane haraNiye e saMyama tathA dAna sukRtanI mAtra anumodanA kare che emAM haraNiye muninA saMyamasukRtanI ane rathakAranA dAnasukRtanI evI adbhuta anumodanA kare che ke tyAMthI e paNa pelA benI sAthe pAMcamA brahma devalokamAM utpanna thAya che. ahIM mRganI sukRtAnumodanA zAthI evI uttama ke eNe saMyamanA ane dAnanA phaLa jevuM phaLa apAvyuM? eTalA ja mATe ke e anamedanA sukRtanA karavA yA karAvavAnI corIvALI nahotI. vivecana -A sUtrane samyagra rItie bhaNe to kevuM apUrva kaLa che. te batAve che "samyagu rItie" eTale ke hRdayamAM saMvegane prakAza pAtharIne. saMvega eTale pUrve kahelA (1) cAra zaraNamAM zrI arihaMtadevAdinA te te vizeSaNanI tevI tevI hadayasparzI zraddhA ane Adara, (2) duSkRta gahamA saMga eTale hRdayamAthI duSkRtanA zalya kADhI, pitAnA duSkRtakArI AtmAnI pratye sAco dugaMchAbhAva, "ke ahe! huM A adhamakArI? meM kevuM che, karyuM !" temaja (3) sukRta-AsevanamAM saMvega eTale kriyA paryata AtmAne laI jAya tevI guNapramedavAlI prArthanA. (4) sAthe, te pALavAmA devAdhideva ane sadagurunA parama sAmarthyanA prabhAva para aTala zraddhA e saMvega. vaLI (5) saMvega eTale zaraNa vagere Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 sUtra-nigva chevADasume mAmalve supariNAme, vidhe via vise, appaphale siA, suhAvaNije siA, apuNabhAve siaa| traNa upAye anaMtakALe A bhavamAM prApta karavA badala pitAnI jAtane mahAdhanya mAnavAne bhAva, ItyAdi ityAdi saMvegabhAvane mukhya karIne A sUtra svayaM bhaNanArane tathA bIjA pAsethI sAMbha LanArane, temaja sUtranA arthanuM pAchaLathI paNa maraNa dvArA ciMtavana (anuprekSA) karanArane (1) azubha karmonA pUrve baMdhAyelA rasa ane anubaMdha maMda paDe che, (2) te karmonI sthiti ane daLiyAM paNa ochAM thAya che, tathA (3) viziSTa keTinA zubha adhyavasAyanA suMdara abhyAsa dvArA te azubha karmonA anubaMdha nirmULa paNa nAza pAmI jAya che. azubha karmanA anubaMdha eTale AtmAmAM rahelA pragaTa ke chUpA tIvra bhA(saMkaleze)nA saMskAra athavA te saMkalezo jagADanArA khAsa cIkaNAM karmo. AvA azubhAnubaMdhI karmathI saMsAra avizmana vahyo Ave che. paNa mahAmaMtrasama, mahAauSadhi ane zreSTha rasAyanasama, tathA parama amRta svarUpa pUrvokta sUtranuM paThana, zravaNa, manana ane nididhyAsane (ekAgradhyAna) AtmAmAM UtaryAthI je zubha bhAva jAge che, tethI e azubha anubaMdhanA bhukkA UDI jAya che! pachI AtmA para cAlI AvatA saMsArapravAhane sukAI gaye ja chUTako ne?7 pradeza rAjA mahA nAstika ane kaThera-kamI chatAM kezI gaNadhara mahArAjanA upadezathI A zaraNu-svIkArAdine prApta karI e parama astikazrAvaka ba , jinabhakta sUryAbhadeva thaye, kramaza mokSe jaze. artha-vivecana -A rI te A paMcasUtra dvArA hRdayamAM ulasita thayelA zubha adhyavasAyethI aguma nu baMdharUpI jhera ura thAya che, tethI azubha karmanuM have vipAkanI para parA cAvavAnuM Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 169 tahA Asagalijjati pariposijati nimmavijjati suhakammANubaMdhA / sANuvandhaM ca suhakamma pagiheM pagihabhAvajjiaM niyamaphalayaM supautte via mahAgae suhaphale siA, suhapavattage siA, paramasuha sAhage siA / sAmarthya nAza pAmI jAya che. jema maMtranA sAmarthyathI kaTakabaddha (sarpada DasyAnA DaMkhanI najIka sthAnamAM derI vagerethI baMdhAyela) viSa bahu thoDA phaLavALuM thAya, tema cAra zaraNa AdinA zubha bhAvarUpI maMtrathI ahIM bAkInuM azubha karmarUpI viSa paNa alpa kuLavipAkavALuM bane che tethI sahelAIthI ane saMpUrNapaNe e dUra karI zakAya evuM thAya che, temaja tevuM bIjuM paNa tevI utkRSTa sthitivALuM, pharI na janme tevuM thaI jAya che, ane ema thavAthI pUrvakALamAM jema bhagavyu tema have bhaviSyakALamAM azubha karmanA mahA kaTu vipAka jogavavAnA rahetA nathI. cAra zaraNAdi traNa upAye ane pUrvokta prArthanAothI UbhA thatA zubha bhAvane. A jabaradasta lAbha samajAya, to e roja trikALa sevAya. ahIM e pramANe nukazAnuM nivAraNa e phaLa tarIke kahyuM. have samyagu upAyonI siddhisvarUpa phaLane kahe che. atha-vivecana -A sUtra ane tenA arthanA paThana vigerethI zubha karmanA anubadhe AtmAmAM bharapUra ekatrita thAya che; vaLI zubha bhAvanI vRddhithI te anubaMdha puSTa thAya che, ane parAkASThAe pahoMce che. aho ! kevuM mahimAvaMtu A paMcasUtra kharekhara, anubaMdhavALuM zubha karma emAM rahelA atyaMta anubaMdhanI apekSAe utkRSTa (pradhAna) koTinuM hoya che, temaja tIvra "zubha adhyavasAye e upAjeluM hAIniyamAM uttama phaLane Ape che. jemake keI ekate kalyANakArI evA uttama auSadhane sArI rIte vidhisara Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 sUtra-arpIttavapameLa asuhabhAvani roheNaM suppaNihANaM sammaM paDhiavvaM, sammaM aNupehian ti / suhabhAvavIaM ti namo namianamiANaM paramaguruvIrAgANaM / namo sesanamukkArArihANaM / jayau savvaNNu sAsaNaM / paramasaMbohIe suhiNo bhavantu jIvA, suhiNo bhavantu jIvA, suhiNo bhavantu jIvA / prayAga thayA haiAya te te sudara phaLa tarIke ArAgya-tuSTipuSTine Ape che. ema, zubha karma anukha dhavALuM hAI, e vipAke navA tejasvI zubhamAM pravRtti karAve che, ane ema paraparAe zubha utkRSTa kATinuM thatAM e nirvANunA parama sukhanuM sAdhaka ane che. jema anaMta saspeMsAra anubhAnukha dha para thAya, ema anaMta meAkSa zubhAnukha dhanI pramaLatA para nIpaje, AthI ja nidAnarahita eTale ke kAIpaNa jAtanA anAtmika yAne jaDa saMbaMdhI rAga, leAbha ke mamatva rAkhyA vinA, arthAt A leAka ke paraleAka sa'kha'dhI paurnaMgalika Aza'sA, mAnAkAMkSA, vagere dUra karIne, tema ja azubha anukha dheAne rokIne, zubha bhAva -bhAvanAone pedA karavAmA A sUtra khIja samAna kAma kare che, eTale ke asAdhAraNa nimitta-kAraNa ane che. mATe (1) suMdara praNidhAnathI (cAne vizuddha bhAvanA, ekAgratA-tanmayatA ane kanya nizcaya sAthe) ane (2) samyaklR rIte eTale ke cittane prazAMta karIne A sutrane bhaNavuM gaNavuM joIe, enA vAMcana tathA vyAkhyAnane kharAkhara anusaratuM akhaMDa zravaNa karavuM joI e, temaja sUtranA padArthAMnu ciMtana manana karavuM joI e. Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17? artha ane vivecana : prazna-ahIM te tame niyANuM karavAno niSedha karo cho, te pUrve "hAu me esA aNumoyaNA ItyAdi pAThathI vidhipUrvaka anumaMdanAnu niyANuM kema karAvyuM? uttara-te niyANuM nathI. kemake niyANuM rAga, dveSa ke mohathI karAtI AzaMsAne kahe che dunyavI kIti, Rddhi ke bhegA AdinI lAlasAthI karAtI abhilASA e niyANuM che. e philaI karmabaMdhanuM kAraNa che, bhavanI paraMparA vadhAranAruM che, ane e saMveganA abhAve karAya che * tripRSTha vAsudeve pUrvanA vizvabhUti rAjakumAra-suninA avatAre "huM athAga baLane dhaNuM thAu," evuM rAgathI niyANuM karyuM che brahmadatta cakI pUrvabhave tapa saMyamanA prabhAve cakavartInI bhega samRddhi pAmavAnuM niyANuM karIne Avela; tethI e pApaniyANAnA pratApe aMte sAtamI narakamAM jaI paTakAyA. cha agnizarmA tApase mAsamaNonA prakADa tapanA phaLarUpe guNasena rAjAne bhava mAravAnuM zreSathI niyANuM karyuM, te pachI e mAraka banate banato ane nIcI nIcI narakamA jato jato aMte anaMta saMsArI che. mATe AvA niyANa taddana akartavya che. kiDu katirAga, RddhirAga, bhegarAgajIvaSi, vagere niyANAnAM lakSaNo sukRtAnu medanAnI prArthanAmAM ghaTatA nathI. tethI pelAthI judI jAtanI A mAtra guNanI pavitra AzaMsAne niyANuM kema kahevAya ? nahitara te mokSanI prArthanA vagere paNa niyANuM banI jAya. tema thavAthI, zAstramAM virodha khaDe thAya, jemake, AggabehilAbha vagere vacane zAstramAM Ave che tyAM "Arogya eTale bhAva-Arogya mekSa, enA mATe Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 edhilAbha mane Ape|'A prArthanA karI. te vacana jo niyAAnu pratipAdana karanAra mAnIe, te niyANAMnA niSedhaka vacane sAthe virodha paDe. tAtparyuM, AvI zubha kAmanAvALI prArthanA e niyANuM nathI. astu, adhika carcAthI sayu have sutranI samApti karatAM carama magaLa kare che. deveAthI vaMdAelA evA idro tathA gaNadhara maharSie paNa jemane vade che evA paramaguru vItarAga paramAtmAne namaskAra haiA. AkInA paNu namaskArane ceAgya evA guNAdhika AcAryAdi mahArAjAone namaskAra hai| sarvajJa prabhunuM zAsana mithyA danAne haTAvI vijaya pAme, jayavaMtu varyAM. prANIe varaedhi-lAbhathI, eTale ke mithyAtva deSa TALIne samyagdarzana Adi zuddha dharmanI spanAthI sukhI thAe, sukhI thAe, sukhI thAo. A pramANe (1) 'pApa pratighAtathI' eTale ke azubha anubaMdha karAvanArA AzravabhUta bhAveAnA vicchedyapUrvaka, (2) 'guN khIjanuM AdhAna' arthAt bhAvathI prANAtipAtAdiviramaNurUpI guNunA bIjanuM AtmAmAM sthApana, eTale ke tathAprakAranA zubhAnukha'dhaka vicitra vipAkavALA karmInu AdhAna sUcavyuM. Ane sUcavanArU pApa-pratighAta-guNakhInnadhAna sUtra samApta thayuM. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sutra ra. sAdhudharmanI paribhAvanA (1) dharmaguNenuM svarUpa-sahajasuMdaratA AdinuM ciMtana sUtra :-jAyAe dhammaguNapaDivattisaddhAe, bhAvijjA eesi sarUva, pAiludarataM, aNugAmitta, parovayAsta, paramatthaheu-ta / artha :--dharmaguNaprAtinA bhAva jAgyA pachI e dharmaguNonuM svarUpa citavavuM, enI sahajasuMdaratA, (paraloka-) anuyAyitA, popakAritA ane paramArtha kAritA vicAravI. vivecana -have bIjA sUtranI vyAkhyAno prAraMbha thAya che. bIjA sUtrano prAraMbha A rIte che - pahelAM sUtramAM dharmaguNabIjanI vAta karI, tyAM e bIja tarIke vicitra vipAkavALuM zubha karma kahyuM e bIjane prApta karyA pachI te bIjarUpa karma piotAnI vicitratAne laIne amuka amuka prakAranI kALa puruSArtha vagere sAmagrI pAmIne pAke che, eTale enA zubhAnubaMdhane lIdhe dharma guNa (prANAtipAta viramaNa yAne hiMsAne tyAga vagere vato)nI sanmukhatA prApta thAya che, ane tethI AtmAne dharmaguNa prApta karavAnI pariNati jAge che. te thAya tyAre zuM karavuM te batAve che. tathA prakAranA mithyAtvAdi karmano upazama thavAthI AtmAmAM dharmaguNanI prAptine bhAva (IcchA) pragaTa thAya pachI Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 e dha guNNAnuM svarUpa ci'tavavu ke dhama guNA kevA kevA svarUpa vALA che, ne jIvanA anaMtakALanA hiMsAdinA sali pariNAmane kevA vizuddha banAvanArA che! mATe ahA ! e kevA svAbhAvika suMdara che! vaLI bhavAMtaramAM susaMskArarUpe kevA anusaraNa karanArA che! anyane pIDAdi na karanArA haiAvAthI kevA pApakArI che ! ane paraparAe meAkSane sAdhI ApatA heAvAthI kevA parama anA hetu che!-e bhAvathI hRdayamAM ciMtavavuM. ahiM samajavAnuM che ke uttama koTinu tathA zIghrameAkSasAdhaka evuM sAdhupaNuM prApta karavu. heAya te te mATenI prAthamika keLavaNI AtmA upara karavAnI che, te teA zrAvakanA aNuvratArUpI dha guNeAthI ja susAdhya che. eTale je aNuvratAnI prApti mahAvratAne AkaSanArI kahevAmAM Ave che, te aNuvratAmAM evu camatkArI sAmarthya pragaTa kema thAya enI prAra'bhika vidhi ahIM evI matAvavAmAM Ave che ke, (1) svarUpa-ciMtana -pahelAM te te sthUla ahiMsA, sthUla satya, vagere aNuvratAnuM vistRta svarUpa khUSa ciMtavavuM; jemaka (1) ahi'sA-satya-acauya vagerenI maryAdA zI zI ? (2) enI karaNI kaI kaI ? (3) emAM pUrvanI kaI kaI vRttie-pravRttie TALavI paDe ? (4) e teA kema pALyA gaNAya ? (5) temAM sa`bhavita kayA kayA aticAraza TALavA jeI e ? (6) sAMsArika jIvanamAM kayA prasa geA, kaI pravRttie ane kaI kaTAkaTI A vratAne mAdhaka nIvaDe ane tethI te mAdhaka prasaMgAne vaza na thatAM vrate kevI rIte rakSAya - Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 ni nathI. Ane daM tAM . te saMsArane A badhuM vratonuM svarUpa vicAravuM joIe. e vicAratAM AtmAe nirutsAha ke kAyara thavAnI jarUra nathI. kemake, dharmaguNe sivAya Atmahita nathI. AnaMda-kAmadevAdi zrAvake e vatasvarUpa vicArIne utsAhathI vrata lIdhAM hatAM, te saMsArane mAtra 3 bhavamAM TUMkAvyA. (2) sahaja suMdaratA-ciMtana -vaLI vicAravuM ke dharma. guNemA naisargika (svAbhAvika) sudaratA che. arthAt 0 (i) e ahiMsA, satya vigere guNo, e svarUpe suMdara pavitra bhAve che, AtmA enAthI zobhe che, jene priya bane che. jyAre hiMsA, jUTha ityAdinI vicAraNA, vANuM ke vartAva galIca che, apavitra che. e sevanAro lokamA halakAI ItarAjI-nidA pAme che. bhale kadAca hiMsA, jUTha vigerethI Arthika lAbha, paugalika sagavaDa, ke mAnapAnAdi ekavAra maLI paNa jatA hoya, toya emAM AtmA svastha nathI, asthira che; zAMta nathI, azAta che. e durgaNe mamatA, mAyA ane kaSAyenI saMlezabharI malina vRttiothI kalaMkita che. AnuM ja nAma te durguNonI (SonI) sahaja asuMdaratA (kharAba paNuM). jyAre, ahisA satya vagere guNomAM mamatA-kaSAyanA tevA saMkleza hotA nathI; citta svastha rahe che. mudrA saumya ane tejasvI dekhAya che. e bIjAne vizvasanIya ane samAgama karavA cogya lAge che. A svarUpanI daSTie suMdaratA thaI deg (in) phaLanI draSTie paNa suMdaratA che. kemake ahiMsA-satya-nIti AdithI upajela dunyavI bhogomAM AtmA vihvaLa-vyAkuLa nahi, Asakta-asvastha nathI banate. A badhuM te guNenI svAbhAvika suMdaratA gaNAya. ene AtmAmAM khUba bhAvita karavuM. 0 haribaLa mAchImAre muninA upadezathI Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 jALamAM Avate pahelo maccha cheDI devAnuM karyuM. devaparikSAmAM ekavAra nizAna bAMdhIne cheDI dIdhela pahele maccha pharI pharI pakaDAvA lAgyA. chatAM mana mArIne vratamAM makkama rahI ene ja karyo, ane sAMja paDaye ghare ema ne ema ga. strInA jhagaDAthI e ghara choDIne paragAma cAlI gaye. paraMtu pachI to jIvana palaTAyu. ahiMsAthI e suMdara banI gaye. ema, cha putravadhunA vacane anItinA tyAgathI pelA zeThamAM suMdaratA vikasI UThI, lokone khUba vizvasanIya ane jAte svastha cittavALo banI gaye. huM parastrInA tyAganI suMdaratAe sudarzana zeThane mATe zuLIne siMhAsana banAvI dIdhI, ane 9 vaMkacUla cerane rAjyamaMtrI banAvyA. -parimANathI puNi zrAvaka evo suMdara banyA ke bhagavAne enA sAmAyikanA guNa gAyA, ane rAjA zreNika enuM phaLa levA puNiyAne tyAM pahoMcya! Ama ahiMsAdinI kevI kevI suMdaratA! (3) anugAsitA-ciMtana -vaLI A ahiMsA, satya, vagere guNe anugAmI che, arthAt paralokamAM paNa susaMskArarUpe AtmAnI sAthe cAlI Ave che; ethI upara kahela suMdaratAne yaNa sAthe sAthe paralakAnugAmI banAve che. ethI paralokamAM saheje e suMdaratAne poSe evI sadgati, ucca kuLa, vagere guNonA svAbhAvika bheTa maLe che. A sutrata zeTha, sudarzana zeTha vagerene e rIte guNonI bheTa maLelI. hiMsA vagere paNa paralakAnugAmI te che, chatAM jIvane ati saMkUilaSTa pariNAmavALA banAvatA hovAthI temaja mahAduHkhamAM sabaDAvatA hovAthI ene kacarAnA ke jheranA vArasAnI jema paralokAnugAmI mUDI zI rIte kahevAya ? gaNatarI to sArabhUta ane sukhAkArI vastune vArasAmAM laI AvyAnI gaNAya. 9 guNusena rAjAe aNuvrata lIdhAM, pAnya,! Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 te uttarottara bhavamAM e vratone vAra prApta ane vikasita thato gaye. (4) paropakAritA-ciMtana -paropakAritA be rIte ciMtavavI. ahiMsA satya vagere guNo sAcA paropakArI paNa che. () eka to ahiMsAdi guNo e jIvane bIjAne pIDA karavAmAMthI pAchA haTAvanAra ane bIjAne upakAra karAvanArA bane che; ane (i) bIjI rIte paropakArI eTale ke, svAtyAne "para" yAne zreSTha upakAra kare che-durgatine baMdha karIne sadgatinA dvAra khelI AtmAne zAtA, yaza, UMca gotra vagerene bhAgI kare che 6 kamArapALa mahArAjAnA ahiMsA vate aDhAra dezamAM a-mAri phelAvI lAkha jIne abhayadAna bakSya ! eka vakhatanA krUra--ghAtakI-hiMsaka akabara bArdazAhane AcArya zrI vijayahIrasUrijI mahArAjanA upadezathI ahiMsAdharma maLe, ne eNe sakala rAjyavyApI jIvadayA, jajiyAve tyAga, vagere mahAna paropakAra pravartAvyo ! dhana jayazeTha pAse, nIlu zeThe amuka hIrAnA hAranI mAga karI. dhanaMjaya kahe "hAra tA rU. 20) hajArano che paNa vecavAne nathI." pele kahe rU. 50) hajAra thApaNa mUkuM chuM, to amuka vakhata mATe Ape. pAcho na ApI jauM to mArI badhI thApaNa jAya. e rIte lakhANuM laIne hAra Ape. nIlu zeThe paradeza jaI rAjAne bIju jhaverAta batAvyuM. paNa rANIe enA gaLAmAM A hAra joI enI mAgaNI karI. A kahe "e nathI vecavAno." paNa kiMmata te kaho. "kiMmata rU. savA lAkhanI che." rAjA kahe nA, rU. pa0) hajAra le ane Apa." nIlu zeTha "na maLe" kahIne gayo. paNa rANIe khAnagImAM rU. savA lAkha apAvI hAra meLavyuM. 12 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 adhI rAjAe ekavAra e hAra jotAM jANyu ne rANI para gusse thaI enA tyAga karyuM. bIjI mAju nIluzeTha savA lAkhathI harakhAtA harakhAtA deza tarapha jaI rahyA che. paNa jaMgalamAM prANa sAthe lUMTAyA ! madhuM sApha thaI gayu. ghare emanA viyeAga ane dhananI ta'gIthI patnI kALA kakaLATa kare che. chekarAe cApaDA jotAM pelA hAranI vigata lakhelI vAMcI dhanaya zeTha pAse pahoMcI jaI kahe che, 'amArA pitAjInA pattA nathI. ApanA hAranI rakama kApI laI khAkInI rakama Ape.' zeTha kahe, 'jue bhAI ! e hAra te! mAre ApavAnA ja naheAtA, chatAM tamArA pitA Agraha karI A lakhANa ApIne laI gayA che ke thApaNa jAya.' AkarA kahe, 'zeThajI! paNa amArI mA amArA pitA ne dhananA nAzanA bevaDA duHkhathI kALe! kakaLATa kare che.' dhana jaya zeThe dayA ne satya-nItineA mama samajI peAtAnI hAranI kharIda kiMmata rU. 15) hajAra kApI lai bAkInA rU. 35) hajAra daI dIdhA ! chekarA ane mAtAnuM hRdaya bhAre AzvAsana pAmyuM. nIlunA asatya-anItie rANIne, jAtane ane kuTuMbane anatha karAvyeA. dhanaMjayanA satya ane nItie paranA upakAra karyo. Aje paNa satya nIti jALavanAra vepArI grAhakane nahi ThagavAnA upakAra kare che; temaja peAtAnA kuTuMba ane bIjAone dhaDA ApI emane satyanItimAM joDavAnA mahAna upakAra kare che. satya-nItimAna rAjAenA prajA para mahAna parAkAra spaSTa che. ema rAjAe ane khIjA gRhasthA sadAcArathI khIjAne pApamAM nahi pADavAne upakAra ane jagatamAM jIvAne sadAcAra pALavA mATe Adeza ane vAtAvaraNa ApavAnA mahAna upakAra Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 karI gayA che, Aje ya karI rahyA che. 0 caMDapradyotanA putra avaMtIvardhane nAnAbhAI rASTravardhananI patnI para mohita thaI bhAInuM khUna karAvyuM. rANIe zIlamAM makkama rahI bhAgIne bIjA dezamAM jaI cAritra lIdhuM. avaMtIvardhane ya pastAvo karI cAritra lIdhuM. rANInA sadAcAre ene ya unnati pamADavAne mahApakAra karyo. alpaparigrahanA upakAra aMge te Aje pragaTa dekhAya che ke TheTha pradhAnothI mAMDI nAnA amaladAra ane anya prajAjana alpaparigrahathI saMtoSa na mAnatAM parigrahanA amApa lobhamAM keTale anartha karI rahyA che! (5) paramAthakAritA-ciMtana -uparAMta, guNone abhyAsa - bhaviSyamAM ethI paNa UMcA ahiMsAdi guNene AkaSI, jIvane mahApavitra banAvIne TheTha muktinA anaMta sukhamA mahAlato karI devA sudhIne "parama" yAne uttama "artha siddha karI Ape che. eTaluM ja nahi, kiMtu anyane paNa guNAthI AvaI (AkaSI) kalyANa-mArge cAlatA karI de che, temaja paramArtharUpa kalyANa ane paramakalyANa sudhI pahocADe che. AvA upakAra ane paramArthane sAdhI ApavAnuM kazuM ja gaju hiMsA, jUTha vageremAM ke dhana-dhAnyamAM nathI; ahiMsAdimAM che. (1) megharatha rAjAe devaparIkSAmAM pArevAne bacAvavA dayA apanAvI, te evA vizuddha dilathI e TheTha tIrthakara--nAmakarmanuM puNya upAjI zAMtinAtha tIrthakara thavAnA paramArtha sudhI pahoMcyA.7 (2) zrIkAnta core AbarU bacAvavA dharmAtmA pAse satya vrata svIkAryuM. pachI rAjAne tyAM bIjA varSe corI karavA jatAM ane corI karIne AvatAM mArgamAM gajege rAjA bheTayo, pUchayuM; A kahe "huM cera, rAjAne tyAM corI karavA....", "cerI karI Avyo," emeM sAcuM kahetAM, rAjAe ene pAgala dhArI javA dIdhe. Ama satyathI AbarU ane prANa Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 bacatAM zrIkAnta vratane mahA prabhAva jANa khAnagImAM rAjAne samajAvIne sAdhupaNuM lIdhuM, ne e paMca mahAvratanA paramArtha sudhI pahoM! che (3) rAju zeThane anItityAganuM vrata hatuM. ekavAra eka gharAka mAlanA paisA cUkavI gayA pachI rAjue joyu ke e vadhu paisA ApI gayo che. tethI vadhArAnI rakama laI ene pAchI ApavA gayA. pele kahe "meM to sadA vakhatanA bajArabhAva pramANe barAbara ja paisA cukavyA che, te vadhAre zAne?" rAju zeTha kahe meM to be divasa pUrva bhAva cAlu dhArI mAla vece che, te bhAva ocho hato, tethI A vadhArAnA nANAM nyAyasara mArAthI na rakhAya." paisA ApI cAlI gayA. pelAne zeTha para eTale badhe Adara thayA ke pachI pote ane bIjA aneka jaNa zeThanA pAkA zraddhALu kAyamI gharAka banyA, kamAI khUba vadhI. e kamAIrAju zeThe nItidharmanA gharanI jeI ene ullAsathI dharma mArge joDatA gayA. Ama anItityAganA te emanAmAM maMdira-dharmazALA-cAtrAsaMghajJAnabhaMDAra vagere aneka dharmakSetromAM mahAna sukRtanA paramArtha jagAvI dIdhA. 7 (4) vijayazeThe-vijayazeThANIne brahmacarca (1) kevali-mukhe emanI prazaMsA karAvI, ane (2) cAritra sudhInA paramAthe emane pahoMcADyA! (5)maNikAnta zeThane parigraha parimANa dhAreluM. pUrNa thavAthI, vepAramAthI dhIkhatI kamAI chatAM, vepArathI e chUTA thaI gayA. bhAgIdAre joyuM ke "mULa huM to garIba, paNa zeThanA TekAe ATale UMce AvyA, tethI kRtajJatA adA karavA khAnagImAM zeThanA chokarAnuM nAma bhAgIdAra tarIke copaDe caDAvyuM. amuka vakhata pachI maNikAnta zeThane bhAganI kamAI ApavA jatAM emaNe e levAnA pADI. ANe maNikAntanA chekarAnA nAmathI bhAre kharca karI AcArya Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181 mahArAjane bhavya pravezotsava Uja. emane adabhuta dharmopadeza sAMbhaLI, maNikAnta mULa pitAnA vrata para A badho dharmaudyata joI, dharmane atyaMta mahimA jANIne tyAga-tapasyAdi paramArtha sAdhanAmAM caDI gayo. mULa parigraha parimANa-trate A paramArtha UbhuM karyo...Ama ahiMsAdi pAMce guNene abhyAsa sva-paranA parama yAne zreSTha arthane sAdhI Ape che, paramArthakArI bane che. - A badhuM jotAM ahiMsAdi vratanI sahaja suMdaratA, para kAnuyAyitA, paropakAritA ane paramArtha hetutA joI vicAra Ave ke, "ahe! jIvane A durlabha mAnavabhave Aryadeza-kuLamAM jamIne mahAsukhamaya suMdara dharmajIvananI, jagatanA upakAranI, jIvananI pavitratAnI, tathA *uttarottara bhAvo mATenA sukhada . ja che eka nirmaLa saMskAranI kevI kalyANa-keDI maLI ! mahApurUe enuM bhAna karAvIne ke anaMta upakAra karyo ! kayAre e adbhuta dharmaguNa utkRSTa rIte mArA AtmAnA pradeza pradeze huM otaprota karI dau!" A rIte dharmaguNonI suMdara bhAvanAthI hRdaya bhAvita kare. (2) dharmaguNa-tratonI dukaratAdi sUtra-tahA duraNucarattaM, bhage dAruNataM-mahAmohajaNagataM, evaM dullahatta ti| artha :-tathA vratanuM duSkara pAlana, enA bhaMgamAM bhayaMkaratA- mahAmahakAritA, ema dulabhatA (manamAM bhAvita kare) vivecana -vatonI suMdaratA Adine bhAvita te karyA, paraMtu sAthe sAthe e dharmaguNene, mahAmohanA vidanakArI jhaMjhAvAtonI vacamAM paNa, samyaga rIte aNIzuddha pALavA che, te e mATe, (1) ke prabaLa puruSArtha jarUrI che e vicAre, tathA pUrve te abhyAsa nahi hovAthI pAlana duSkara ane kaSTavALuM paNa Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, ema samajI rAkhIne "kaThinAI veThIne ya e pALavA joIze, evo nirdhAra kare dharmaguNoe mAmulI vastu nathI, paraMtu mahA javAbadArInI apekSAvALA kiMmatI gaNe che, e nahi bhUlavAnu; juo ke, A javAbadArI mAthe dharIne vaMkacULa dharmaguNe kevA pAnyA ! * vaMkacULa core bhayaMkara kaTekTInA samaye paNa cAra niyame javAbadArI samajI aNIzuddha pALyA. te A rIte - munione comAsuM bharAI AvavAthI enI pallImAM cAturmAsa karavuM paDayuM, paNa enI zarate ke "ahIM rahe tyAM sudhI upadeza Apa nahi. comAsuM pUrNa thaye vihAra karatAM munie vaLAvavA AvelA vaMkacULane "zarata pUrI thaI' kahI dharmane upadeza Ape, ane vaMkacULa re ke niyama lIdhA,-"(1) ajANyAM phaLa na khAvAM, (2) keIne mArI nAkhatAM pahelAM be cAra DagalAM pAchuM haTavuM; (3) rANI sAthe vyabhicAra na karo; ane (4) kAgaDAnuM mAMsa na khAvuM." (1) eka vAra jaMgalamAM bhUkhyA thayelA bIjA sAgrIto to ajANyAM viSaphaLa khAtAM maryo, paNa A bhUkhyA chatAM na khAtAM bacI gaye. (2) bIjI vAra rAtanA meDama bahArathI AvI "e" gharamAM patnIne koI puruSa sAthe sUtelI joI ne gussAmAM khaDraga kheMcI mAravA jatAM niyama yAda AvavAthI De pAchA haTya, emAM khaDakhaDATa thavAthI puruSavezamAM sUtelI bena jAgI kahe che "Ava mArA vIrA?? ene khulAso karyo ke rAtanA nATakiyA tane belAvavA AvyA, tethI puruSanI hAjarI batAvavA huM ja A veza paherI bhAbhI sAthe nATaka jevA gaI, ne meDuM thavAthI ema ja ame UMgha bharAyAthI sUtA" vaMkacULane niyama para bhAre mAna thayu. (3) ekavAra vaMkacULa rAjamahelamAM Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 cArI arthe caDyo. rANIe A sudara navayuvAnane joI bhAganI mAgaNI karI. va'kacULa trIjA niyamamAM makkama rahyo. rANIe khATA kAlAhala karyAM. A pakaDAyeA, paNa rAjAe khAjunA khaMDamAM anenA vArtAlApa sAMbhaLelA, tethI rANIne dezanikAla karI vaMkacULane sAttvika ne satyaniSTha jANI maMtrI manA. (4) ekavAra vakacULane maraNAMta rAga AnyA. vaidya kahe '* kAgaDAnA mAMsamAM davA le te ace.'vakaphULe ene InkAra karI niyama pALye, dhama arthe iMhA prANanejI chaDe, paNa nahi dharma' e TekamAM marcI, marIne bAramA acyuta devalAke deva thaye ! < vaMkacULe Ama niyama(dharma guNa)nI javAdArI kharAkhara vahI, te e caDatAM caDatAM kalyANunA bhAgI thayA. je vrata pALavAnI javAkhadArInuM ulALiyu karI vrata bhAMgyA haiAta te kevI durdazAe pAmata ? (2) ethI dharma guNA svIkAratAM pahelAM e paNa samajavAnuM che ke pratijJApUrvaka ahiMsAdi guNe svIkAryAM pachI jo tenA bhaMga thAya te! te bhaMga bhayaMkara nIvaDe che., kemake, emAM jinendra bhagavaMtanI AjJAnuM udlaMghana thAya che. jinAjJAbhaMge mahApApa. vaLI lIdhuM" vrata pALavu' ja joI e, enA bhaMga karavAnI dhiThThAI AtmAmAM mahAmaha, mUDhatA ane ajJAnatAne utpanna kare che; ema ethI leAkamAM - dharma paNa dUSita thAya che, arthAt khIjAemAM dhama nidAya che. leAka dhama pratye arucivALA ane che. tema bhaga karanAranA peAtAnA AtmAne paNa tenI prItivALe rAkhavAne badale dASanI prItivALA manAvI de che. ate e deSaprItinA kusaskArane lIdhe pharIthI te guNe| bhavAMtaramAM pAmavA durlabha ane che. guNe! kayAMthI pAme ? pratipakSI hiMsAdi dR NeAnA rasa, Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 pakSapAta, ane paricaya AtmAmAM puSTa thavAthI paralokamAM durguNone ja cagya bha maLe ne ? tyAM to saheje hiMsA ane jUTha vagere sastA ane managamatA ! tethI ahiMsAdi guNe durlabha! naraka gatimAM hRdayadrAvaka ati ghera trAsayAtanA veThavA chatAM ya guNe durlabha! kemake, nAraka jIva paramAdhArmikanA ghera trAsa veThavA chatAM paNa pA5-ghaNuM na karatAM pAchAM paraspara kApAkApI kare che. ahIM have te hiMsAthI viramAya ne? paNa nA, nathI viramAtuM. zAthI? eTalAja mATe ke pUrve vratabhaMga karatAM, durgaNone hRdayathI vadhAvI lIdhA hatA; tethI have ahIM ahiMsAdi guNe kayAMthI sulabha thAya? cha kaMDarIke mahAvrata bhAgyA, rAjya lIdhuM, to mahAmohamAM paDI mIThuM mIThuM hada uparAMta khAdhuM, emAM e ajIrNathI marI sAtamI narake ga! cauda pUrvI jevA mahAtmA paNa vrata bhAMgI mahAmohamAM paDavAthI nigodamAM cAlyA jAya che! tethI ahIM ahisAdi sulabha banyA pachI ene prANathI adhika sAcavavA joIe. teya jIvane ema samajAvIne ke "mahAnubhAva AzIrvAda rUpa ahiMsAne cheDI, zAparUpa hiMsAdine vaLagatAM pahelAM balAbalane e vicAra karI leje ke pariNAme ethI je guNanI durlabhatA ane durguNanI suvabhatA thaze tene, ane duHkhama halakA hiMsaka bhava thaze enA bhArane UThAvavAnuM tAruM gajuM che tane e piSAze? je nahi te ahI mana makkama rAkhI dhame guNone ja khapa kara." (3) vidhi ane atyaMta bhAva sAthe vrata-svIkAra sUtra-pUrva vAratI vividha kArghatamAravA paDevafail: = (1) vRttAvAva, (2) zUTAcavima, (3) ghUsTananAvA-vima, (4) gheTameduttaviramai, (6) thUlagaparigaha-viramaNamiccAi / Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 artha ane vivecana -A pramANe (1) zaktithI jarAya ochuM nahi ane adhike ya nahi, arthAt pitAnA sAmarthyane gepavyA vinA ke oLaMdhyA vinA, (2) zA kahelI vidhi mujaba, ne (3) atyaMta bhAvabharyA hRdaye prabaLa praNidhAnathI dharmaguNone svIkAravA joIe. emAM sahasAkAra (vagara vicAce jhaMpalAvavAnuM) na karavuM. kemake e rAsapaNuM pariNAme bhayaMkara nivaDe che. e dharmaguNo kayA ? 1. sthUla prANAtipAta-viramaNa, prANanA atipAta (nAza)thI aMze viramavuM te, "huM niraparAdhI trasajIvane nirapekSapaNe jANI joIne haNaza nahi--e vata. A aMze ahiMsAtrata thayuM, saMpUrNa nahi, kemake emAM sthAvara che ane aparAdhI trasa jIvonI ahiMsAnI vAta na AvI. 2. sthUla mRSAvAda -jUThane aMze tyAga. saMtAna, nokara, Dhora, milkata vagere, pAca aMgenA moTA jUTha na bolavAnI pratijJA. 3. sthUla adattAdAnaviramaNa,-"adatta" eTale bIjAe na ApeluM evAnuM "AdAna" eTale grahaNae adattAdAna. enAthI aMze virAma karavAnI. arthAt dANacerI, khATAM tolamApa, bheLaseLa vagere pAMca adattAdAnana,karavAnI pratijJA 4 thula mithunaviramaNa aMze mithunanI virati. parastrI eTale svastrI sivAyanI strI. enA bhegane pratijJAbaddha tyAga, ane svastrImAM saMtoSa. 5, thala parigraha-rarimaNa-dhanadhAnyAdi parigrahanu amuka pariNAma na oLaMghavAnu vrata,.... vagere vrato. arthAt A AvratarUpa sUA. guNo ane dizA-parimANa, bhegapabhoga-pariNAma, tathA anarthadaMDa -pravRtti-viramaNa, e traNa guNavrata, tathA sAmAyika dezAvagAsika, piSadha ane atithisaMvibhAganA cAra zikSAtratarUpI uttaraguNe, e dharmaguNo samajavA. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 prAraMbhamAM A dharmaguNe kahevAnuM kAraNa e ke AtmAmAM bhAvathI e ja rIte prApti thAya che. zAmAM kahyuM che ke karmonI sthiti keDIkeDI sAgaropamanI aMdara bane tyAre ja samyakatva prApta thAya. e sthitimAMthI vaLI bethI nava palyopama jeTalI sthiti ochI thAya tyAre 2 zrAvakapaNuM (aNuvratarUpa dezavirati) maLe. emAMthI vaLI saMkhyAtA sAgarepama-pramANa sthitine hUAsa thAya tyAre mahAvrata (sarvavirati) rU5 cAritra prApta thAya. emAMthI paNa bIjA saMkhyAtA sAgaropama kapAya tyAre upamazreNI Ave. ane te sthitimAMthI paNa saMkhyAtA sAgarepama ghaTe to pazrapakazreNI maMDAya, A badhe sthitiCAsa thavA mATe AtmAmAM kaSAyanI vizeSa vizeSa maMdatA thavA sAthe, adhyavasAya (bhAva)nI uttarottara vizuddhi thavI joIe. samakitI jIvane caDhavA mATe pahelI zarUAta zrAvakapaNAthI thAya che, tethI ahIM pahelA dharmaguNa tarIke zrAvakanAM aNuvrata batAvyA. je deva ke manuSya bhavamAM samyakatva gumAvAya nahIM, te eka ja (manuSya) bhavamAM bemAMthI game te eka zreNI sivAya upara kaheluM badhuM prApta thaI zake che. . sUtra- vAsaNa paddhi sanA, thAiSorreo siMgA, sayA''NAbhAvage siA, sayA''NAparataMte siaa| artha -dharmaguNe prApta karIne (1) enA pAlanamAM yatna rAkhavo joIe. (2) sadA AjJAnA grAhaka banavuM joIe. (3) sadA AjJAne (dilamAM) bhAvita karanArA thavuM joIe. (4) sadA AjJAne parataMtra banavuM joIe. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 (4) vrata pAlana ane AgAma-grahaNa-bhAna-pAtaMtrya vivecana : (1) A rIte dharmaguNone svIkAra karIne enuM pAlana karavAmAM barAbara prayatnazIla rahevuM joIe. jema ratnakaraMDiye ke mahAmaMtrAdi maLyA pachI enuM rakSaNa bhAre cIvaTa ane takalIpha veThIne paNa karAya che, tema anaMtakAle prApta thayelA A apUrva ratnakaraMDaka-tulya dharmaguNene sAcavavA have kahevAtI vidhi mujaba prarvatavuM joIe. ahIM e khAsa dhyAnamAM rAkhavAnuM che ke (1) AmAM kadAca kaThiNAIne anubhava thAya, te paNa ati TUMkA eka bhavamAM veThelI e kaThiNAI AgAmI anaMtakALa upara sat nirmaLa citanyane prakAza pAtharaze. temaja (ii) jyAre ApaNuM pitAnA AtmAnuM sAcuM jhaverAta paNa dharmaguNa ja che, te pachI "para" evI lakSamI ane viSaye meLavavA veThatAM ghaNuM ya kaNanI apekSAe ahIM thoDAM paNa kaSTa svanA dharmaguNa mATe na veThIye? kaSTa veThIne 0 sAgaracaMdra, kAmadeva, caMdrAvatuMsaka vageree dharmaguNa pALI mahAna kalyANa sAdhyA. (2) dharmaguNanA pAlananA prayatnamAM sAthe jarUrI e, ke haMmezA zrI jinAjJAnA grAhaka thavuM joIe, eTale ke zrI jinAgamanuM roja adhyayana ane zravaNa karavuM joIe. prazna thAya ke adhyayana karyA pachI zravaNanI zI jarUra ? te samajavAnuM ke je vatA-guNe svIkAryo che, enI tAvika zraddhA keLavavA mATe tattvajJAna meLavavuM jarUrI che. e mATe zAstronuM adhyayana-svAdhyAya karavo (bhaNavuM guNavuM) te dhamI jIvananuM eka pradhAna aMga che. A karavA uparAMta paNa, zrAvake bhale dharmaguNe-tratonAM zAstravidhAna jANyA to kharA, paraMtu zrAvake vizeSa preraNA maLe e mATe guru pAse jinavANInA upadezanuM, zrAvakanI sAmAcArInuM tathA vairAgyanuM zravaNa paNa reja karavuM joIe. (1) je e nahi hoya to e Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 ahiMsAdinA custa pAlananA ane vairAgyanA adhika, caDataH piraNAma khanavA saMbhava bahu eche! rahe. pariNAma catA zuM, kadAca maMda anatA javA saMbhava che. vaLI (2) je zAstravidhAnAnAM rahasya, yukti, dRSTAntA vagerenuM zravaNa satata cAlu nahi, te e ahiMsAdi guNAnI adhikAdhika dRDha zraddhA nahi ane, (3) te sAthe zrAvakanI samAcArInu arthAt AcAra-vicArAtuM cAlu zravaNuM nahi hAya, te juga-junA kusaskArAthI AtmAne sahaja jevI manelI mithyA pravRttie aTakaze nahi. (4) gurumukhe zravaNu vinA tattvadRSTi, sArAsAra-viveka, zubhAzubha dhyAnanI pichANu, vagerenI khAmI UbhI rahevAnI. tethI keTalAMya vyartha azubha AMdhaze. mATe jinAjJAnA zravaNunI ati jarUra che. kama (3) Ama AjJA yAne jinavacananAM adhyayana ane zravaNa jarUrI hAvA uparAMta AjJAnuM bhAvana paNa atyaMta jarUrI che. 'bhAvana' eTale ke AjJAnu' ciMtana-manana karI AtmAne enAthI bhAvita karavA, ragI deveA tethI AjJAnA bhAvaka manAya. sAMsArika unnatinA khapI mANasa unnati-abhyudayane upayegI evI vAte -samAcAra-salAha kAna ine sAMbhaLanArA ane enu zikSaNa lenArI hAya che, emaja ene sArI rIte ciMtaka manI ane dilamAM vaNI lenArA heAya che. khasa, A rIte AjJAne hRdayamAM etapreAta karI levI joie; te evI ke tethI have dilanI daSTi jagatanI sRSTimAM maLavAne ye jinanI dRSTimAM maLatI rahe, eTale saMsAranI pravRttimAM paNa enAM hRdayanu valaNa tathA vicAraNA AgamathI viruddha na rahe, kha Azrava savaranA Ago khatAvelA vivekathI yukta heAya. have enI eja vastu ke prasaMga mAhanI nahi kintu jJAnanI dRSTie vhevAya ke vicArAya. teA ja aneka vyatha kakha dhana ane Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 rakuvAsanAnAM daDhIkaraNathI bacI javAya, susaMskArone saMcaya thAya, ane sAdhudharmanI paribhAvanA thAya, arthAt enI najIka javAya. AjJAnuM grahaNa ane bhAvana nahi hoya to tethI Azrava zuM ke saMvara zuM, eno viveka nahi rahevAthI jyA saMvara yAne pApathI rakSaNa sulabha che chatAM eja sthAne Azrava arthAt pApe pArjana kiraze. jemake, (1) cUlethI cahAnI tapelI utArI, "hA ThaMDI na paDI jAya mATe DhAMkI, e rasanA-InidrayanI AsaktirUpa Azrava sevyo. enA badale emAM jIvajaMtu na paDe e udezathIDhAMkI, to e hiMsAnA rokANa rUpI saMvara thayo. mohanA badale jJAnanI daSTie jovAthI ahIM AzravathI bacI saMvarane mahAna lAbha maLe. ema (2) je hIrAne ajJAna mehamUDha jagata bahu kimatI bahu tejasvI ane sukhakArI samajatuM hoya che, e ja hIrAne A bhAvita AjJAvALo rAga karAvanAra, AtmaguNa bhUlAvanAra ane durgatiduHkhadAtAra mahA AzravanAM sAdhana tarIke jJAnadaSTithI samaje che, dekhe che A jAgRti e saMvara thayA ema (3) jagatanI dRSTimA sArA majhenA lAgatA paNa mevAmiThAIone koLiye kaLiye gUDAnA khaMjara--ghAnI jema svAtmAne ghAyala karatA lAge; kemake mevA-miThAIne sAmAnya bhojana karatAM adhika rAga karAvanArA, vadhu karma baMdhAvanArA, ane paramAtmAthI vadhu dUra rAkhanArA tarIke dekhe che. AjJAnuM AvuM pariciMtana banI gayA pachI te ene have AjJAnI ja parataMtratA bahu game. ethI AgamamAM pharamAvelA dhArmika anuSThAna ane aucityanA pavitra kartavyo tarapha e khUba khUba kheMcAya. hadayanI ca parAdhInatAne sAMsArika pravRttio pratyethI khaseDI A pavitra AcAza ane uttama pravRttio tarapha keLavato jAya. hadayane satata jhoka jinAjJA tarapha rahyA kare. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 (5) jinAjJA e maMtra, jaLa, zAstra, kepavRkSa, sUtra-ANA hi mohavisaparamamaMto, jalaM rosAijalassa, kammavAhitigicchAsatthaM, kappapAyavo sivphlss| artha -enuM kAraNa, AjJA mehaviSanAzaka parama maMtra che, dveSAdiAga bujhavanAra pANI che, kamareganI cikitsA che, mekSaphaLa denAra kalpavRkSa che. vivecana :- prave-jinanI AjJAnuM eTaluM badhuM mAhAbhya zuM ke enAM AvAM zravaNa, adhyayana, ciMtana ane parAdhInatA vinA na cAle? u0-hRdaye A khUba ja ThasAvavA jevuM che ke, (1) AjJA e to mehaviSane utAranAre parama maMtra che. mehamAM, rAgamAM, dveSamAM ane hAsyAdi tathA kAmadayamAM (1) vartamAna AtmAne vikRta ane jugupsanIya avasthA che; (2) AgAmI kaTu karmavipAke ane kusaMskAranI daDhatA che, (3) svaparanA Atmahitane sAdhavAnA maLelA amUlya avasaranI barabAdI che; uparAMta (4) svaparanA Atmahitano joradAra ghAta ane bhAre ahitanuM upArjana che. meha-sevAmAM AvAM AvAM bhayaMkara nukazAna rahelAM che, te badhuM AjJA (sarvajJanA Agama-vacana)thI jANavA cheDavA maLe che. mATe AjJA e mehaviSane nAbUda karanAra zreSTha maMtra che. sarvajJa sivAya bIjAnuM zuM gajuM ke e jANI zake ke (1) mohanI sUkSma ane vividha lAgaNIo aMtarAtmAmAM kevI kevI kAma karI rahI hoya che? (2) ethI kevA kevA karma-vistAranA Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 191 baMdha-saMkramaNa-udvartanA-apavartanA-nikAcanA vagere AtmAmAM pravatI rahela che? (3)enA bhAvI kevA kevA bhayaMkara udaya AvanAra che, ane e kevuM kevuM kArya karavAnA che? (4) AjJA-pAlana kaI vidhie kevA kevA kSayopazama-karmanirjarA-puNyabaMdha karAve che?.... ityAdi. sarvajJanI AjJAthI enuM sacoTa jJAna thaI gayA pachI AtmAmAMthI mehanA jherane haTAvavAno vidyAsa ane udyama pragaTe che. AjJAne ajJAnI zuM karI zakavAno? ene to mehanI bhayAnaktA ja nathI samajAtI. e to mahine ja hitakArI dekhe che. enuM pariNAma? anaMta saMsAranA trAsamaya ghora aMdhArAmAM DUbI maravAnuM ! AjJAne mahAmaMtra mehanA jhera aTakAvI nAbUda karI prakAzamaya jIvana, prakAzamaya utthAna, ane prakAzamaya prayANa UbhuM kare che ! AjJAnA maMtra vinA e mehanuM jhera AtmAmAthI koNa kADhe? indrabhUti vagere 11 brAhmaNa mithyAtvamehamAM aTavAtA hatA, paNa emane jinendra bhagavAna zrI mahAvIradevanuM mahAmaMtrasamuM vacana maLyuM, ene emaNe jhIlyu, ane e jinavacanarUpI paramamaMtrathI emanuM mithyAtva tathA avirita-mehanuM jhera nAbUda thaI jatAM, e tyAMja cAritra laI prabhunA ziSya ane gaNadhara banI gayo. anaMtA gaNadhare emaja jinavacanamaMtre nirmohI banelA. (2) AjJA e jaLa -ATaluM ja nahi, AjJA to TheSa- arati-zaka vagere agnine bujhavanAra pANI paNa che. kemake, je haiye AjJA vasI, e hRdayamAM have upazama arthAt kaSAyanA abhAvano ane udAsInatAne megha varase che. udAsInatA eTale jaDa parathI UThI gayeluM citta, jaDanuM zuddhadarzana. pachI tyAM dveSAdi kema TakI zake? evA megha na varasatA dekhAya to AjJA hadayamAM vasI che ke kema, enI zaMkA kahevAya. Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 jinavacana-jaLamAM roSa Adi ThAravAnI ajaba tAkAta che. 3 AcArya zrI haribhradrasUrijI mahArAjane bauddha para gusse caDhela, kemake bauddhae karelA prapaMcathI potAnA be muni haMsaparamahaMsanA mota nIpajelA. paNa e gusso emanA guru A0 zrI jinabhaTTasUrijIne dhyAnamAM AvatAM, emaNe "zramaNapaNuM upazamapradhAna hoya che, "rvasaMmatI hu samaUST e jinavacana sAthe samarAditya ane agnizarmAnA saMyukta bhavenI gAthA mekalI. A zrI haribhadrasUrijI mahArAjane enAthI roSa TharI gaye. (3) AjJA e cikitsAzAstra -evuM ja AjJA (eTale ke jinAgama) e karma rogane kema dUra kare tenI sAdhanAvidhi batAvanAra cikitsAzAstra samAna che. enA anusaraNathI karmakSaya ane mekSa thAya che. ahIM e samajavAnuM che ke jagatamAM karma je kaI jAlima vyAdhi nathI. karma che tyAMsudhI janma-maraNa, pIDA ane parAdhInatA, II-aniSTanA saMga-viga, zeka ane pika, trAsa ane talasATa, duHkha ane dInatA, asvasthatA ane aratie vagerethI AtmAe herAna thavuM ja rahyuM. ene dUra karavA zrI jinAgamamAM sacoTa cikitsA-prakAre cAne amogha IlAje varNavelA che. ethI aneka prakAranA karmane nAza thaI pIDA marI jAya che. jinavacana cokkasa prakAranI sAdhanAprakriyA batAve che. GindranAga tApasa babe upavAsane pAraNe bababe upavAsanuM ajJAna kaSTa karate hato. e tapa ajJAna kaSTarUpa eTalA mATe hatI ke bIjI bAju enAM pAraNAnimitta ghara ghara paTakAyajInA Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 ' saMhAramaya pAkathI bheAjana taiyAra thatAM, emAMthI e eka ja ghara pAraNuM karatA. ekavAra bhagavAna zrI mahAvIradeva jyAM sameAsaryAM che e nagaramAM e AnyA. enA pAraNA samaye prabhue gautamasvAmIne meAkalyA. emaNe prabhunu vacana ene jaI ne sabhaLAvyuM 'o roviDiyA ! vargAdino saM miksDa / . huM aneka piDika ! tane ekapiDika maLavA Icche che.' tApase prabhu pAse - / 1 AvI pUchyuM ke huM te eka ja gherathI AhAra lauM chu., / aneka pi`Dika zAnA?'prabhue samajAvyuM ke 'bhale tuM tema karatA hA, paNa tArA mATe aneka sthAne pi DayA ne ghara ghara me!jana taiyAra thAya che, e tArA nAma para De che.' jinacanathI iMdranAgane daInameAha-cAritrayeAhanIya ka-vyAdhi dUra cA, ane tarata ja eNe SaTkAyajIvarakSA ane AhAranI nirdoSa gaveNAmaya sAdhumAnI dIkSA svIkArI lIdhI, . saMyati rAjA kara zikArI hatA, paNa ekavAra zikAra arthe gayelA, ane muni pAsethI dayAmaya jinavasana maLyAM; tethI enA kavyAdhinI evI cikitsA thaI ke eNe zikAra cheDayo ! eTaluM ja nahi, kintu saMsAramA ka-viTa khaNA dekhI sasAranA paNa tyAga karyAM! saMyati rAjA muni manyeA. AjJAthI sa kama nAza thaI meAkSa maLe che, eTale AjJA e tA zivaLanuM kalpavRkSa che. svarganA kalpavRkSeA enI AgaLa tuccha che. kemake e kAMI meAkSa na Ape. jyAre jinAjJA mAhyaAjJAnAM grahaNa-bhAvana-pArataMtryanI jarUra che. tapa dvArA karmAMnA cUrA karI mekSa Ape che, mATe Abhyantara 13 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 pra0-aNuvratA laI lIdhA eTale joItA guNa te maLI gayA, pachI AjJAnA grAhaka-bhAvaka vagere thavAnI zI jarUra che? u-vratAmAtrathI khasa nathI. kemake dA. ta. khIjA aNuvratathI e e jUThThuM* tA TALaze, satya pALaze paNa sAcuM elIne maLelA lAbhamAM mahAlatA acakAze nahi ! athavA, tevA koI prasaMgamAM dayAne ja cUkIne sAcuM pakaDI rAkhaze! paNa jo AjJA arthAt jinavacananuM grahaNa ciMtana-manana haze teA dhanAM mULabhUta tattva dayA maitrIbhAva vagerene AgaLa karIne ja cAlaze. ema, jinavacananA ciMtana -manananA abhAve jo ke parigrahanA parimANane ela ghaze nahi, parantu khAkI rahelA parigrahamAM pAte Ana'thI mazagula anavAmAM kAca nahi rAkhe! tyAre jIvane kaheA ke 'tArI e virati zuM kare, je parigrahane mahattva ApavAnu' UbhuM che ?" trasanI hiMsA nahi kare, paNa sthAvaranI hiMsA ni yatAthI karaze ! anIti cArI nahi kare, para'tu nItithI prApta thatA IndriyAnA viSayAmAM Asakta pUrA banavAnA! nIti, satya ane ahiMsAthI maLatI sAMsArika sagavaDa--RddhimAM jo koI ADe AvatA haze te tenA upara gusse thavAne. dveSa thavAnA !' AvA badhA doSa TALavA mATe AjJAnAM grahaNa, (samaja), bhAvana (AtmAne AjJAthI bhAvita karavA te), vagerenI ati jarUra che. tethI, virati levA uparAMta, sAdhaka zrAvaka Agama batAvelA jIva, karma, vagere tattvAnA, samyagvidhi-vidhAnAnA, AcAra-vicArane, ne haiye pAdeyane sArA abhyAsI mane, hRdayane enAthI bhAvita karanArA ne enuM pAlana karanArA ane, arthAt bhAvaka bane, pAlaka ane, ane parataMtra ane. AjJAnA bhAvana ane pArataMtrya mATe devagurunu vaiyAvacca Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 195 tathA bhakti ane upAsanA, ema ta tathA AcAronuM zikSaNa, paramAtmadhyAna, vrata-paccakakhANa, Indriyanigraha, kaSAyajaya..... ItyAdi ati jarUrI che. kemake, dA. ta., tenA abhyAsathI sAvadya kArya mAtra ene AtmahitanAM ghAtaka ane heya lAge che. tethI sAvaghathI thatA paugalika lAbhamAM harSa-rAgAdi nahi kare, sAthe ja, AjJAvaza bIjA pavitra AcArothI keLavAto AtmA dveSanI bhaThThIne olavI nAkhaze.vagere doSothI mukta thaI aMte mekSa pAme te badhuM AjJAnA prabhAve ja thAya. tIrthakara bhagavAne paNa pUrvajIvanamAM jinavacanarUpI amRtanuM sevana karatAM AgaLa vadhe che, ane aMte mekSa pAme che. pArzvanAtha bhagavAnanA jIve marubhUtinA bhavathI mAMDI uttarottara bhavamAM jinavacanarUpI kalpavRkSanI upAsanA karye rAkhI. aMte phaLamAM dasamA bhave e tIrthakara thaI mokSa pAmyA. jaMbUkumAre bhavadattanA bhavathI jinavacana-kalpavRkSanI ArAdhanA karavA mAMDI te pAMcame bhave jaMbusvAmI banI mokSa pAmyA. vaLI se maNa sAkaramAMthI khUba prakiyAe satva (aka) kheMcyuM hoya te tenI keTalI mIThAza gajaba ne? tenA ekeka kaNamAM paNa keTalI madhuratA ? chatAM te sattva lAkha maNa ratImAM bhaLI gayethI tenI madhuratA kyAthI dekhAya? hA, tenuM pRthakakaraNa karavAmAM Ave te arka--sattva juduM paDayethI madhuratA jaNAya. AtmAnI paNa tevI ja sthiti che. AtmAnA pradeza pradezamAM anaMta AnaMda ane vItarAgatAnI madhuratA bharI paDI che. paraMtu anaMtA karmapradeze emAM ekameka-seLabheLa thaI javAthI te madhuratA chapAI gaI che. jinAjJAnI prakriyAthI karmanuM pRthakkaraNa Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya to e jarUra pragaTa thAya. jinAgamanI kastUrInA puTathI vAsita karela AtmAmAMthI jugajanI avaLI AdatanI badaba nAza pAmatAM vAra nahi. e badabo gayA pachI to zuddha svarUpe zAzvatakALa rahevA rUpa mokSa thAya emAM navAI zI? vaLI ArA e cikitsA-zA -vaLI mithyAtva avirati ane kaSAyaga tathA karma-vyAdhi dUra karavA Agama e cikitsA-zAstra che. emAM karmaroga miTAvavAnA aneka cakkasa upAye ane vividha vidhAna (prikizane) che. ene sarvajJa-vacana ja batAvI zake. enI upekSA karyethI zuM vaLe? Agame batAvelA e upAyabhUta dayA, dAna, tyAga, tapasyA, indriyadamana, prabhunI bhakti, e badhuM viratinA pariNAma vadhAravA mATe che; jethI avirati-mithyAtva-kapAyAdi jaga ghaTata Ave. "e dAnAdi badhAnI zI jarUra che? ApaNe te aNuvrata laI lIdhAM che, Ama cA vALI rAMka jIva hajI paNa anAdikALanI UMdhI vRtti-pravRttine jIvaMta rAkhI rahyo che !! jIvanI e kevI ajJAnatAbharI Adata che ke "devagurune pitAnA tarIke sArA na sevavA, paNa zarIrane pitAnuM gaNI sA sevavuM! ghara dukAna pUrNa saMbhALavA, ane maMdira upAzrayanI sAmeya na jevuM ! dharma khAtara kAMI na karavuM, ane ghara khAtara badhuM karI chUTavuM! dharmakSetramAM na ghasAvuM, paNa saMsAra-vyavahAra mATe bahu ghasAvuM! paramArthamAM hadayathI rAtI pAIna kharacavI, jyAre ghara ane dukAna pAchaLa hAMsathI dhanane dhumADo karo ! jaDanI vAtAmA vagara ka taiyAra, ane AtmAnI vAta-vastumAM preraNA chatAM pramAda! agara upekSA !" A badhe anAdi kALano moha Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuabhyAsa che. meha zIkhave che ke "tyAga tapa to zakti ane bhAvanA mujaba karavAnA. vaLI viratimAM te vrata pALavAnuM Ave, paNa tyAga tapa nahi. tyAga tapa karavA e te IcchAnI vAta che. vaLI dhana vagere parigrahanuM parimANa ja alpa rAkhyuM che, tyAM dAna kyAthI thAya? mehAne AvA AvA keIka UMdhA khyAle che. jyAM sudhI AtmAne rAgadveSanA galabaMdhathI guMgaLAmaNa, ne ajJAnazciAttAnanA jherathI sanepAta paDe che, tyAM sudhI e jaDane ja samarpita rahevAne. tyAM sudhI dharmane arpita thavAnuM ane dhanaga sukhaga ane Abhaga ApI dharma sevavAnuM ene muzkela! paNa je amRtasamI AjJAne grAhaka bhAvaka ane parataMtra bane, te jarUra e jhera ane sanepAta UtarI jAya, meharaga-karmaroganI jinAjJAnusAra cikitsA thAya, ane e roga nAbUda thAya. (6) akalyANamitra-tyAga. - jJA dharmAsmitta viMtikAmigvapava , aNAibhavasaMgae a agunne| udaggasahakArittaM adhammamittANaM, ubhyDhoLatti, skupa para ja ! artha -adharmamitrane saMparka tyajavo. vicAravuM ke ahiMsAdi guNe navA prApta thayA che, hiMsAdi doSa anAdi saMsAranA lAgelA che, adharmamitra ene atyaMta sahAyaka che, ubhaka mATe niMdya che, ane azubha vyApAranI paraMparA (calAvanArA) che. vivecana -sAdhujIvananI pavitra ane suMdara avasthA Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 akalyANa para durAcArInA ghAtaka, hitAyANamitra mATenI gyatA keLavavA chaThThI vastu A che ke "akalyANamitrono saMparka tyajavo." "akalyANamitra eTale sAmAnA AtmAnA kalyANanA ghAtaka, hitazatru, dA. ta. jugArI vyasanI cora durAcArI vagere mitra banIne sAmAne e ja jugAra vagereno rasiyA banAvI Atmahitano mahA ghAta kare che, mATe e adharmamitra che. ema je jaThaDaphANu, niMdA, kuthalI, pApabhASA, vizvAsaghAta vageremAM prere che, hiMsaka kriyAomAM tANe che, krodha-mada-mAna-mAyA-kapaTa-tRNA-mamatA vagere kaSAyamAM je ghasaDI jAya che, abhakSyabhakSaNa-asevyasevana-aprazasyaprazaMsAdinA je preraka bane che, e badhA akalyANamitra che. TUMkamAM paraleka bagADe evA deSa-duSkRtyamAM, jaDanA raMgarAgamAM ane AhAra-viSayaparigrahAdi saMjJAonI gulAmImAM je phasAvanArA che, pachI te cAhe mavAlI mitranA rUpamAM hoya ke vyavahArathI sagAsnehI-pADelInA yA upadezaka gurunA lebAzamAhoya, are! mAbApa, pati-patnI ke putranA rUpamAM hoya, paNa je e bhayaMkara mehanI pariNati ja vadhAratA hoya, bAhyabhAvane naze ja khIlavatA hoya, ne saMsAra-rasikatA ja piSatA hoya, to e adharmamitro che. eka bAju jIva zrAvakanAM vrata to le, paNa bIjI bAju akalyANamitrone saMbaMdha ne cheDe to kaI durdazA pAme e vicAre. prazna-te zuM evA akalyANamitranI garaja sAratA sagAsnehIne mUkI devA? uttara :-uttama mArga to e che ke saMsAramAM je koI akalyANamitra che, te sarvane sarvathA tyAga karavo. paNa te je na bane to tevA sagAMsnehIone kalyANamitra banAvavA. "je ucca Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ see guIA upazama, samAdhi, tyAga, vairAgya tathA ahiMsA satya vagere che, tenAM mUlya agaNya che; te guNe ja AtmAnA sAcA upakArI che e ja bhaviSyane ana MtA kALa ujajavaLa banAvanAra che,' ityAdi emane hRdayamAM saceATa DhasAvavu`joI e. AnaMdakAmadevAdi zrAvakAe mahAvIraprabhu' pAse samyagdana ane vratadharma pAmI AvyA pachI ghare patnIne e samajAvI kalyANamitra banAvI. tethI e patnIe jAte dharmAtmA anI. patine dhama sAdhanAmAM sArI anukULa thaI. naMda maNiyAr-AthI ulTu* je aklyANamitrarUpa sagAM snehIparivAranA raMgamAM ApaNe taNAyA te ApaNA behAla thAya che, pAmele dhama ThekANe paDI jAya che. naMda maNiyAra zrI pArzva prabhunA zAsananA zrAvaka, paNa pAchaLathI munie . ane dhI` zrAvakane saMga chUTI akalyANamitra sa'sAranA dalAleAnA saMgamAM taNAye e leAkA tA a-kAmanA ja guNa gAya. naMda zrAvaka tyAM e jovu bhUlyA ke A meM munie pAsethI ahiMsAdi guNlRA navA prApta karyo che, ane A leAkeA vAta kare che te AraMbha-parigrahArdi dASA te anAdinA che ja. ene AvA phusa'gathI uzkerAvAnuM' ane dRDha thavAnu thaze! mATe AnAthI AdyA rahuM!" nA, A joyu nahi, tethI klyANamitrane saMga cheDI akalyANamitrAnA saMgamAM rahyo. dharma ane guNeAmA zithila thaI asa`khya akAya jIva ane khInta agaNita trasa jIveAnI hiMsAmaya vAvaDImA eNe dharma mAnI vAvaDI baMdhAvI. enI khuzInI lephsAmA tiya "tinuM AyuSya mAMdhI marIne emAM ja deDakA tarIke utpanna thayA ! A parathI samajavAnu` che ke ApaNe kuTu'bIe zu', ke bIjA zu', emane kalyANamitra banAvA joI e, jethI e badhA Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 ApaNane ahiMsAdi dharma-guNemAM sahAyaka bane. jAte paNa vicAravuM ke ahiMsAdi guNo navA prApta karelA che. kAraNa? e je anAdikALathI jIvanI sAthe AvyA hatA, te to tenI upara mamatva heta, e guNe bhUlAya che te na bhUlAta. navA che mATe ene khUba sAcavavAnA, bIjA saMyamanothI sAcavavAnA. jyAre hiMsA, lobha vagere durguNe anAdinA che, kema ke avirati anAdinI che, mATe enAthI baha sAvadha rahevA jevuM che, rakhe e jAgI na paDe ! A zreSTha bhavamAM guNone khUba pitAnA karavAnA che, khUba yAda karyA karavAnA che, tema durgaNone bhUlavAnA che, aLakhAmaNA karavAnA che. ahIM e nahi thAya te guNene bhulavA mATe mAnava bhavathI bIje sArA bhava maLa ati muzkela che. doSe thI te dIrgha durgati ane akhaMDa saMsAra thaze! jIvane e ja samajAvavA jevuM che ke "kSaNajIvI saMpatti ane viSayasukha mATe che je sevAya che, zuM tenAM pariNAma rUpe nIpajanAra dIrgha durgati ane akhaMDa saMsAra tane khapaze ? je nahi, te nakkI karI de, ke doSanI ramata pUrve bahu karI, have e na joIe, have te guNAnuM ja jIvana joIe. eTalA ja mATe akalyANamitra sAthe sabaMdha na rAkha. akalyANamitro to hiMsAdi denA atyaMta sahAyaka che. emanA saMbaMdhathI hiMsAdi pagabhara rahe che e A loka paralekanI ciMtAthI rahita hoya che. A bhava ane bhavAtaramAM vAstavika hita, zubha ane zAnti kaI ane zAmAM che ? tene vicAra ja e mane nathI. tethI ahita, azubha ane azAti UbhI thAya evI salAha, sUcanA, preraNA, ane yAvat balAtkAra paNa te durguNene AcaravA suraja e * * Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 mATe kare che; e pApamAM samati ApI ene vadhAvI lenArA hoya che. dA. ta. Aje paisA ghaNA che to te kaheze ke "bIjI peDhI le. baMgalA moTara vagere vasAvo, dhaMdhe game te kare paNa pisA bhegA karo. kasara na karatA, sArI rIte khAo, pIo, bhego AvI pApavRddhinI ja salAha Ape che. kaleza-kalaha, ahaMkAra-daMbhaprapaMca, vilAsa-durAcAra, asatyaanItivagerenI salAha akalyANamitro ApatA rahe che, emAM sahAya paNa kare che. kemake emA emane rasa che. AvA mANasone "dAna kare, tyAga-tapa kare, ahiMsAdi vrato le, sadAcAro pALe, dharmazravaNa kare, deva-guru-sevA kare, vaDila janonI AmanyA rAkhe, zAstra bhaNe, zAsana-prabhAvanA kare, sAta kSetranI bhakti karo." AvI AvI salAha-upadeza ApavAnuM kyAMthI AvaDe? e te pitAnA adhama rasa, pitAnA tuccha svArtha ane pitAnA paugalika Adarza mujaba ja bIjAne doravAnA. evA akalyAzumitranA saMgamAM phasAyA ke maryA! dharmanA e lUMTArA che mahAvIra prabhunA jIva marIcine durAgrahI kapila rAjakumAra akalyANamitrane ega thA marIcie ene rAjI karavA saMnyAsI parivrAjakapaNAmAM paNa zuddha dharma hovAnuM" usUtra bhASaNa karyuM. Ama marIci navA prApta thayela samyagdarzana guNanI durlabhatA ane mahatva bhUlyA, anAdi-siddha mithyAtvane jAgatuM karyuM, ane ethI emane eka keDAcheDI sAgaropama varSa-pramANa saMsAra-vRddhi thaI! akalyANamitra kapila vaLI ziSya banyA pachI paNa A mithyAtva nA e sahAyaka banyuM haze ke marIcie e dezanA pazcAttApa ke prAyazcita na karavAthI e pachInA bhavonA bhave Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra02 sudhI jaina dharma ane samyagdarzanathI dUra pheMkAI gayA! uparAMta asaMkhya ekendriyanA bhAmAM bhamyA! alyANamitra mithyAtvaAraMbha-parigraha-kaSAyAdi demAM ugra yAne ugra sahakArI che, atyaMta sahAyaka che, mATe ene tyAga karavAnuM ahIM khAsa kahyuM. kayane dharmAtmA chatAM akalyANa-mitranA saMparka TheTha vezyAgAmI, mAtA-pitAne visaranAro ane saghaLI lakSmI nAphAtiyA karanAra banyo. jaMbUkumArane kAke jinadAsa akalyANamitra jugAriyAnI saMgate jugAra Adi mahAvyasanano laMpaTa baje. cAvat nirdhana thavA uparAMta jugArIone devAdAra thaI emanA hAthe bhayaMkara kUTAye. pachI bhAna AvyuM ke A saMgata khoTI; tethI have bhAI RSabhadattanA kalyANa saMsage dharmamArge caDhI gayo. (7) leka viddhane tyAgaH svapara-abodhi. sUtra-pariharijA sammaM logaville / karuNApare jaNANaM na khimAvija dhammaM / saMkileso khu eso, paramavAhivIam, avaahiphlmppnnotti| artha - loka viruddhane sArI rIte tyAga karavo. loko para karuNAtatpara rahevuM. dharmanI niMdA na karAvavI. e kharekhara saMleza che. utkRSTa adhibIja che, ane pitAnA mATe abAdhi pedA kare che. vivecana - akalyANamitranI jema lokaviruddha kArya paNa mahAanarthakArI che, mATe ene ya tyAga jarUrI che. mATe dharmaguNenA svarUpanI vicAraNA, bhaMganI bhayaMkaratA, guNone Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 svakAra, jinanI AjJAne abhyAsa ane AdhInatA, AjJA e maMtrAdi, akalyANamitrano tyAga, satya, ahiMsA vagere navA guNonA ane hiMsAdi anAdi durgaNonA svarUpane pUre khyAla, e cha nI jema A sAtamuM lokavirUddhane tyAga karavAnuM kahyuM. ema A loka paralokathI viruddha je kAryo te tajavAemAM sAta vyasana, niMdA, cugalI, kharakarma vagere Ave; temaja jethI lekane azubha adhyavasAya cittasaMkuleza vagere thAya tevuM vartana paNa Ave. evAM lokaviruddha kArya na karavAM. sAdhudharmanI paribhAvanA karavAvALe to loko para dayAbhAvavALo hoya. tethI e pitAnI tevI pravRtti nimitta lokone adharma na thAya, tene pUrato khyAla rAkhavAvALA hAya. pra-mehAMdha mANasa koI dhamI jIne piSadha karavA jatA joIne, "A badhA bhagataDAoe Ama ne Ama dezane pAyamAla karAvyA che, ema vicAre babaDe, tyA piSadha e lokaviruddha na gaNAya? u0-nA, kemake, e azubha adhyavasAya dhamI jIvoe nathI karAvyuM, te te tenI aMdara paDI rahele ja hato, te jara pragaTa dekhA. paNa piSadhavALe laghunIti game tyA karavA bese, tenAthI lokone je ghaNA thAya ane dharmadhamI upara abhAva thAya, te to A anucita pravRtti nimitte thayuM kahevAya; mATe ene tyAga kare. eka mANasa navakArazI karIne ghaNAM sAdharmikane jamADe te keTalAkane na catu hoya, to te pravRtti lekaviruddha kharI ke nahi? nA, te lokaviruddha nahi paraMtu jyAre koI mANasa tenI ja pAse garIbI avasthAne aMge pAMca rUpiyAnI madada Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 mAge, ane chatI zaktie te na Ape te te leAkaviruddha kahevAya. dharmakAryamAM Ama ghaNA paisA kharacavA chatAM pAMca rupiyA mATe AnAkAnI kare, na Ape, te e jANavAmAM AvatAM leAkeA enI nidA kare. joce! dharmadaMbhI !" AgaLa vadhIne leAka dhama ne vakhAruM ke Amane dhama ja evA che,' ane ema dhama pratye dveSI paNa thAya. tethI AvI kRpaNatA kaDhAratA e leAkaviruddha gaNAya. keTalIka sAmAnya pravRttithI ekAda mANasane tenI aNusamaja ke mUrkhatAne lIdhe manamAM lAgI jAya te hajI upekSaNIya hAya, paraMtu janasamUhane na lAge te mATe sAvadhAna rahevu ghaTe. guNane upAsaka te! sAmAnya pravRttinI paNa ghaNI ja kisata AMke leka bicArA adhama na pAme, dharmonI niMdrA caNA karanArA na ane, dha para tiraskAra na kare, avahelanA na kare,--e dayA dharmIne nahi Ave te kene Avaze ? tene AvavI joie, ane tethI ja leAka adhamamAM paDI na jAya tevI te sAvacetI rAkhe peAte khIjAne dhama pamADave te dUra rahyo, paNa khIjAe peAtAnA ja rahyA sahyA dharmane ke dharma pratyenA Adara-sadbhAvane gumAve, uparAMta anAdara-tiraskAravALA ane, evuM kemaja AcarAya ? e anAdAra vagere azubha bhAva hAI saphlezarUpa che, ne edhi yAne dharma pratye arucirUpa heAvAthI, enu pariNAma ugra amedhibIjanuM Ave che. jainadharmanI prAptinA viredhI bhAvane utpanna ane dRDha karanAruM ane che; ke je dharmoprAptinA kAraNabhUta dharmAMAdara-AkaSa Nu-prazasAthI, arthAt ezcimIjathI e leAkane atyaMta krUra rAkhe che, ane peAtAnA mATe ya parabhave amedhitu phaLa nIpaje che. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 lokaviruddha eTale lokanA dilamAM dharma pratye durbhA karAve evA vANI vartAva. dA. ta. dAna tiraskArathI de, bhikhArIne roTalI ApI paNa gussAthI, "le mo bALa, sADha jevo thaIne bhIkha mAgatAM zaramAto nathI ?"--ema kahIne bhikSA ApI. ethI pelAnuM dila ghavAya, manane thAya ke A lokono dharma Avo dharmanA aMcaLA heThavI ThagAI karavI e lokavirUddha kArya che. kemake jyAre e ThagAIne ghaTasphoTa thAya che, tyAre aneka loko dharma tarapha abhAvavALA bane che. eka zrAvaka bahAragAma gaye. tyA eka zeThe ene pitAnA ghare AvakAryo. pelAe joyuM ke "A bhAI dharmapravRtti sArI kare che, ane ethI loko emanI dukAnethI kharIdI sArI kare che paraMtu eka bhAI sAdharmika vAtsalya mATe Amane tyA ghI levA AvyA, e mAM ANe trAjavAnA dhaDAmAM 5TathI chAnImAnI pAzerI sarakAvI dIdhI, e A memAne joyuM. memAnane lAgyuM ke AvI rIte te e keTalAya sAdharmikane Thagato haze, mATe ene gUDha zikhAmaNa ApavI. e mATe eNe sAje samUha-pratikramaNamAM jaI theyano Adeza mA. Adeza maLe alabat e samajato hato ke pratikramaNa jevI mahApavitra kiyAmA AvI theya na bolAya, chatAM A bAlavAthI e bhAIne zikhAmaNa lAge ane lokone dharmanA oThA heThaLa ThagavAnuM baMdha kare to sAruM, e hetuthI A pramANe thAya bole che - zrAvakane ghera zrAvaka AvyA, , kapaTa jALa dekhANajI pAMcazerI sarakAvI dhaDAmAM, dharma oThe na pekhANIjI.. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 ATaluM bolatAM to pelA zeTha tarata samajI gaye, gabharAye, "keNa jANe have AgaLa zuM ya belaze!" eTale tarata vacamAM ja kAussagna pArI A paradezIne bheTI paDe che. bAhyathI harakha dekhADe che ane enA kAnamAM kahe che "bhAI sAba ! mApha kare, A bolaze nahi, bIjI thAya che. loko samajI gayA ane keTalAyane enA para ane enA dharmasukRto para aruci thaI. pratijJAbhaMga, vatabhaMga paNa lokone dharma para aruci karAve che. meTA UcharaMgathI jAhera samArohapUrvaka cAritra lIdhuM hAya, ane keTaleka vakhata pALIne anekane AkarSI hoya, paNa pachI je e cAritra choDI de ane e ja leka vacce phare, to tethI anekane dharma pratye aruci thAya. ApaNI sArI paNa pravRtti pAchaLanI evI bedarakArI ke je lokone cittaleza kare e ya kavirUddha kahevAya. dA. ta., sAdharmika vAtsalya to jamADayuM, paNa lekenA AMgaNe AgaLa ke rastAmAM paDelA eMThavADa sApha na karAvyA, te lokane jamADanAra pratye ane kadAca AgaLa vadhIne sAdharmika-vAtsalyanAM jamaNe upara paNa aruci thAya ke "A lekane A dharma ?" mATe sAvadhAnI rAkhI lekaviruddha kAryano tyAga kara. kAraNa A che - loka viruddhanI bhayaMkaratA sUtra-na khalu itto paro anntyo| aMdhattameaM saMsAroDavIe, jaNagamaNiTThAvAyANa, adAlaNaM sarUveNaM, asuhANubaMdhamaccatyA artha :-(A pramANe ciMtave- "kharekhara A lekavirUddhathI - vadhIne koI artha nathI. e saMsAra-aTavImAM aMdhApo che, aniSTa nukazAnone pedA kare che, savarUpe ati bhayaMkara che. Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atyaMta azubha anubaMdha-(bIja-zaktithI)thI yukta che. vivecana -lekaviruddha pravRtti sAmA jIvamAM citta-saMkuleza ane dharma tarapha glAnI-durbhAva karatI hovAthI, evA e aneka jIne bhavAMtara mATe paNa bodhi yAne dharma pAmavAnuM bIja ja dUra karI mUke che, tema e pitAne paNa badhi je durlabha banAve che, e baMnenI bhayaMkaratA vicArIe to lAge ke lokavirUddha pravRtti e mahAanartharUpa che, saMsArarUpI araNyamAM eka aMdhApe che." tethI evA ghera pApakAryamAM na phasI javAya mATe A pramANe ciMtavavuM ke lokaviruddha-tyAga mATe vicAraNuM - - lokaviruddha e ugra anartha -"kharekhara ! lokaviruddha kAryathI vadhIne jagatamAM bIjo koI artha nathI. kemake enAthI aneka lokone dharma pratye abhAva-aruci thAya, ethI e bhavAtare paNa dharmaprApti na karI zake. "dharmaprAptinuM bIja dharma pratye Adara che, AkarSaNabhAva che. e Ubho hoya to sadgurune saMga vagere nimitta maLatAM dharmanuM UMcuM kalyANu-svarUpa jANIne dharmane svIkAravA utsAhita thAya paNa mULamAM je e AkarSaNa ja gumAvI nAkhyuM, ne ulaTuM vidhibhAva hRdayastha thaye, to pachI dharma saMbhaLAvanAra maLe to ya vidhibhAvanA kusaMskArane lIdhe e dharma svIkAra zAne karaze ? eTale A rIte lokaviruddha kAryanA sevanathI bhavAtare paNa dharmaprAptine agya banI javAya! ethI adharmamAM ja kheMcyA rahevAnuM thAya! tethI to bicAro corAzI lAkha eninA cakramAM ghUmato ja rahe! kaviruddha-sevana Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 sivAya Ave mATe ana mIjI kaI vastu kare? mATe kahyuM ke leAkaviruddha-sevanathI vadhIne khIje keAI anatha nathI. bIjI kaI vastu ATaluM badhuM duSTa pariNAma UbhuM kare ? e te leAkaviruddha sevana ja evI vastu che ke je sevanAranA dilane evA eka tIvra saphleza yAne meAhabhAva UbheA kare che ke mAre mAre svA` jovAnA khIjAne huM kayAM zveta khesu ?" arthAt peAtAnA nimitte khIjAe dharma pratye abhAvavALA khane, bhavAMtare paNa dharma pAmavA asamartha mane, ne jahannamanI khADamAM jAya, enI Ane keAI paravA nathI. AvuM paravA vinAnu hRdaya e atyaMta kaThAra gaNAya, ati sa`kilaSTa gaNAya. e peAtAnI saMkilaSTatA peAtAne paNa dharmathI vaMcita kare che, dharma mATe nAlAyaka Therave che, ane sAmAne paNa edhi khIjabhUta dhamapraza'sA-dharmokaSa NathI Aghe ja rAkhe che, mATe khUba jAgrata rahI leAkaviruddhanuM sevana na ja karavuM.' saMsAra vanamAM aMdhApA :-AveA,sa'phUleza,-meAhamUDhatAbha kaThAra cittapariNAma, vaLI jainadharmanI aprApti ane jainadharma prAptinA khIjabhUta dhamaprazaMsAdinI ya aprApti-e A saMsAra aTavImAMananya aMdhapaNu che. mULe saMsAra eTale vanavagaDA, saMsAra eTale iSTa mukAma ane mA`thI bhraSTa pradeza. emAM vaLI leAkaviruddha sevana eTale te a dhApA; dhamamAga jaDe ja nahi. e aMdhApAmAM vAstavika hitamA nuM daeNna ja nathI thatuM. e te cittanA kAmaLa pariNAma, jainadharmAMnI prApti ane ene tANI lAvanAra dharmaprazasA-AkaSa Nu e kharekhara cakSu yAne darzana-zakti gaNAya, ke je vAstavika hitamA darzana karAve. bAkI e cakSu vanA adhama ane saMkUlezanI adhatAmAM te bhavacakramA bhramaNa ane * Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 209 narakAdiduHkhamAM patana thAya. jIvane A mahAna aniSTa apAya che, bhayaMkara nukazAna che. ene Ubha karanArUM lekavirUddha sevana che, sevana pAchaLa kAma karato cittasaMleza che. lokaviruddha sevananI bhayaMkaratA - mATe ja A lokaviddha-sevana ane citta-saMkuleza svarUpe ati bhayaMkara che. e atyaMta azubha anubaMdharUpa che, bIjazaktirUpa che emAMthI AgaLa bhavamAM evA kaThora citta pariNAmanI paraMparA cAle che, je anekAneka pApa karAve che, ane bIjAnA dharmanAzanI beparavAI rakhAve che. vaLI pitAne dharmavimukhatA ane duHkhanI paraMparA cAle e to ja. tyAre bIjAne dharma para abhAva-aruci thAya, dviSa thAya, e paNa svarUpe ati bhayaMkara che. kemake emAM jIva pAcho anAdinI tatvaSa--atattvarucinI rItarasamamAM paDI jAya che vaLI e dharmaSanA citta-pariNAma daDha ane sateja hovAthI anubaMdharUpa cAne bIjazaktirUpa banI AgaLa mAM ya cAlu rahane dharmabIjabhUta dharmarucine ja aTakAvI de che. enuM paNa pariNAma pApAcaraNa ane duHkhapIDitatA mAM AvIne UbhuM rahe che. tema pate A badhI duHkhada vastunI upekSA kare e paNa atyaMta azubha manubaMdhavALo saMleza bane che. Ama, lokaviruddhasevana jAlima anartha kare che. eTaluM ja nahi, enI IcchA paNa cittA saMlezane laIne thAya che, mATe e bhayaMkara che. eTalA mATe kahyuM ke "sarve armasAdhakone AdhArabhUta leka che. tathI lekaviruddha ane dharma viruddha kArya dUrathI tajI devA joIe." Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra10 (8) kalyANamitrane vega sUtra-sevijja dhammamitte vihANeNa! aMdheo vivANukaTTae, vaahie| viva vijje, darido viva Isare, bhIo viva mahAnAyage! na io suMdarataramannati bahumANajutte siA, ANAkakhI, ANApaDhicchage, ANAavirAhage, ANAniSphAyagetti! artha -kalyANamitrane vidhipUrvaka sevavA; te, jema deranArane aMdha seve, vaidyane zagI seve, zrImaMtane daridra seve, mahAnAyakane bhayabhIta seve. kalyANa mitranA vegathI vadhI bAju suMdara nathI; eTalA mATe enA para bahumAnavALe ane ane ene AjJAkAMkSI, AjJA svIkAranAra, AjJAne a-virodhaka tathA AjJAne amalI karanAra bane. vivecana -akalyANamitrano tyAga karavAnI vAta thaI. paraMtu have koI cAre saMga Adara te joIe ne? te tene vidhAnapUrvaka, arthAta, kalyANamitrane seva te sArI pratipatti eTale svIkAra-satkAra sAthe, athAga Adara ane AsthA sahita. "adharmamitro nahi, ti tame ja mArA kalyANumAM sAcA sahAyaka che."--evI hRdayanI AsthA sAthe svIkAra emane thavuM joIe. A jIva e pAgala che ke ene duniyAnI keI anukUla jaDa vastu Ape, agara te kema meLavAya tenI salAha preraNA Ape, to tenI pAchaLa e marI phITaze. bhale jarA jeTalo lAbha maLe, to ca pilA para khuza thaI jaze paNa kahyA mitro ApaNane dharmamAM joDI Ape, te tenuM kAMI nahi!! Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 tyAM tene kazuM ja kiMmatI lAgatuM nathI. A khATuM che. Ama ne Ama ja satsa`ga phaLatA nathI, kharI rIte sAcI ucita bhakti, vinaya, satkAra, prema, AsthA, pakSapAta, bahumAna vagere badhuM vidhAna kalyANamitra pratye sevIne ene saMga rAkhavA ati jarUrI che. kalyANamitra kAnekahevA ? je kAI ApaNA AtmAnuM kalyANu sAdhavAmAM sahAyaka thAya te ApaNA kalyANamitra. jemake munipuMgavA, ane guNapreraka gRhasthA. tethI ulTuM. ApaNA hitanA AvarAdhaka ke pratibaM dhaka thAya, agara ahitanA mArge caDhAve, te akalyANumitra hitazatru kahevAya. kalyANamitra tA hita mAdhavAmAM sahAyaka ane preraka ane, sAdhanAmAM AvatI maga - vaDA vighna dUra kare, dhama--sAdhanAnI prazasA karI pretsAhita kare, dharmasAdhanAmAM thatI bhUla premathI sudhArI Ape, athavA pramAdamAM kaSAyamAM ke doSa-duSkRtyamAM paDatA hAIe tA e aTakAve...ItyAdi. kalyANumitra madanarekhA :- yugamAhu mATAbhAI rAjAnA hAthe talavAranA ghAnA bhega anarAM tIvra kaSAya ane kALI lezyAmAM caDyo hatA, paNa ene kalyANamitra tarIke patnI madanarekhAnA evA suMdara caiAga huM ke eNe Ane aMtakALe vikaTa saMcAgamAM kaSAyamAMthI macAvI adbhuta samAdhi ApI. vAta ema banelI ke madana-- rekhAnA ati sauMdaya -lAvaNyathI meAhata thaI je rAjAe ene khAnagImAM peAtAnI paTTarANI manavA kahevarAvyu, paNu madanarekhA mahAsatIe ene kuzIlanA bhayaMkara phaLanAM kathana sAthe kahevarAvyu* ke rAte kAMI nadhaNiyAtI nathI. kAmAnya rAjAe enA evA - Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 oTe artha karyo ke "enA pati cAne pitAnA bhAI yugabAhane khatma karAya te e rANI tarIke maLe. tethI eka samI sAMje eNe ughAmAM ekAMtamAM e bhAI bhejAI beThelA tyAM jaI vinayathI namana karatA bhAI para talavArane ghA ThekI dIdho, ane bhAgyo. satI samajI gaI, paNa e have pitAnA zIla para ane nAnA putra para mahA Aphata dekhe che. chatAM eNe atyAre pitAno rivAra paDatuM mUkI kalyAzumitra tarIke patinA parAkano vicAra karyo maratA patine krodhamAM paDelo je kahe che: "mahAnubhAva! a tyAre paraloka javA TANe A guNa? e kevA narakagamanA di bhava- bhramaNanA ravADe caDAvI deze? mATe zAMta-prazAMta-upazAMta banI jAo. vAka te ApaNe pitAnA pUrva karmane che, e kAI duSkRtyathI upajeluM, te ahIM have ra vipAka dekhADI hyuM che. javAbadAra ene lekha. bhAI te "namitta mAtra che. ane kSamA Ape; ane have to tame javAne avasara che mATe arihaMtAdi cAra zaraNa ane para chI-raNanuM AlaMbana kare, je atyAre sacoTapaNe durgatipatana aTakAva tamane sadagatimAM laI jAya" yugabAha upazama-samatA-samAdhi pAmyuM. ema karIne mecamAM devaloke deva thayA pachI te e deve , kalyANamitra banI potAnA mRtyu bAda tarata ja jaMgalI bhAgelI je madanarekhA kAmadha vidyAdhara rAjA tha naMdIzvaramAM laI javAyelI. e tyAMthI upADI ahI lAvIne sArA sArIjIno cega karAvI Ape - satIe dIkSA lIdhI kalyANamitranI balihArI che. gRhastha kalyANamitra banelA putraputrI-mAtApitA, pati-pa nI, sAsu-vahu, degaNuM-jaThANI Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 213 naNaMda -bhejAI, mitra-mitra, snehI, pADozI vagere, e araznaparasa deva-gurusevA, dAnAdi dharma pavRtti, kSamA-namratA-udAratAsahiSNutAdi guNe, sArA AcAra vicAra, vagere kalyANanI preraNA karI zake, parAna, tIrthayAtrA, oLI-padhAnAdi tapa, dhArmika prasaMge vageremAM joDI zake. sAdhu kalyANa mitra e badhAM kalyANane vizeSa upadeza-protsAhana ApI zake; tatvabodha, mokSamArga baMdha, zaprAdhyayana, vagere pamADI zake. dAna, vrata, tapa, jJAnArjana vageremAM nirutsAha thanArane sthirIkaraNa karI zake. 4 daSTAnta- AvAM kalyANamitrane zAnI jema sevavA? e batAvatAM ahIM cAra daSTAMta ApI kahe che ke- 1. AMdhaLo jema deranArane, 2. rogI jema vaidane, 3. nirdhana jema tavaMgarane ane 4 bhayabhIta jema nAyakane seve, enI mAphaka vidhAna yAne rItinItithI kalyANamitrane sevavAM jagatamAM jIva ghaNAne bhaje che, rUve che, paNa tevA kalyANamitra gRhastha ane munine viziSTa rate bhajavA-sevavAnA che e viziSTa rIta A daSTAtomAMthI samajI zakAya che, ane AgaLa sUtrathI spaSTa paNa kare che. (1) vanamAM bhUlA paDelA AMdhaLAne aTavI pasAra kavAnI hoya te paNa bhayAnaka, vAgha-varu AdinA vasavATavALI ane aneka jaMgalI unmArga bharelI ! tyAM ene sAcA mAge derI janAra kaI hoziyAra dayALu niHsvArtha mANasa maLe te enI upara ovArI jaIne e AdhaLe ke namra, garIba ane samarpita thaIne ene anusare ? enA para keTalo vizvAsa mUke? ke barAbara kahyA pramANe, deya pramANe, dhImo ke jaldI, ke ke lAdhe raste, visAmA sAthe ke vinA cAle ? basa, e pramANe Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 bhavATavImAM bhUlA paDI gayelA pazu have mahAra nIkaLI javA IcchanAra ajJAnamUDha jIve hitamArge dorI janArA kalyANamitrane sevavAnA, manusaravAnA, kalyANamitra para evu evArI javAnu', e athAga vizvAsa dharavAnA,ane emanA ciMdhelA mArge kahyA kharAkharacAlavAnuM, cAhya mArga lAMkhA ke TUMkA, manamAnyuM ke manane na rUcate, kaSTa echuM ke vadhu, game te hAya, emanI AgaLa namra garIkha ane samarpita rahevAnuM. A khadhu vidhAna' yAne rIti-nIti kahevAya, gAvida brAhmaNanI patniIne jatismaraNa jJAna thavAthI ene peAte rukamI sAdhvInA bhavathI cUkelI te have pUrvajIvanamAM cakravatI muni khanelI enuM saMyama-tapa-jinazAsana yAda AvyA! pachI tyAM pati ane khIjAne sAcA cAritramArga ALakhAve che. e sAMbhaLIne brAhmaNane A kalyANamitra lAgavAthI enI para ane enA ciMdhyA mArga para e evArI jAya che, pAkA vizvAsa dharI namra-garIkha-marpita banIne, patnI dIkSA letAM peAte paNa cAritramArgane anusare che (2) koi rAgI kema ca roga maTatA na haiAya, jarA ya cena paDatuM na hAya, duHkha thI kaMTALI gayeA TrAya, keAI raste e ne sjhratA na heAya, jIvana akAruM lAgatu. hAya, tyAM have ene koI kimiyAgara ane ghaNAMnA roga maTADanArA vaidya maLI Ave tA e ene kevA seve ? TeTalI zraddhA, khaDumAna ane AturatAthI enuM nidAna tathA upAyavidhi-sAMbhaLe? temaja enI cikitsAne anusarI bhavarAga aneka rAgatha pIDAtAe paNa e rIte dharma mitrane apanAvavA. ja brUkumAre sudharmAsvAmIne e rIte sevyA. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 pachI emAM rA la ka 99 krADa seAnaiyAnI sapatti, 8apsarAsamI ? naveADhA ane gharavAsa mUkavA paDe te mUkayA. kalyANamitra sudharmogaNudhara pAse ja ziSya anI gurue kahyA kharAkhara cAritrarUpI cikitsAprayAga AdaryAM. te aMte kevaLajJAna ane mAkSarUpI bhAva-ArAgya prApta karyuM. (3) ema, kaiAi nidhana, gharakhAra rAjagAra vinAnA, rAjayathI i'DAyelA ane bhUkhe maratA kuTuMbavALA banI gayA hAya, ane jo pheAi rAjamAnya mahAna zrImaMta maLI jAya, je ene kahe ke * tuM jarAya ciMtA na karIza, AvI jaje peDhI para, tArI adhI Ata gaI samaja,' teA e enA paga keTalA athAga bahumAna ane bhAre parizramanI taiyArI sAthe pakaDe ? eja rIte Atmasapattie nina jIve kalyANamitrane anusaravAnuM che. alakhat enI niHsvAtha zuddha ! lyANamitratA joI e; pachI te kema ? te ke pelA zrImaMtanI jema e rAta kahe tA rAta, dahADA he te daDhADA, je rIte je kAI jyAre jyAre karavAnuM kahe, te rIte te te vatu tyAre tyAre bhAre ulaTathI Adare, dhAra zrama ane kaSTa uThAve, bhAre lega Ape, kazuM pratikULa na garthe. guNusena rAjAne ahu mATI "mare kalyANamitra vijayasena mAcAya mahArAja maLyA, emanI vANI sAMbhaLatAM peAtAnI nina dha vinAnI sthiti samajANI, pachI te eNe emanA evA caraNa pakaDavA ke javana dharmAMthIrAI gayu ! te caivu, ke saheja kAInI smazAna yAtrA jetA vairAgya vadhI javAthI rAjya putrane sAMpI tat ja gharamAM tyAgI nI esI gayA, ne rAtanA duzmana agnizarmA devane agni-lkhatI naitImAM zekAI maLI javAne Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 gheAra upasarga ahu samatAthI sahyA! ane svarge gayA. (4) ema, koI mahAbhayanA sthAnamAM ke julmagAranA trAsa. AkramaNa vakhate chaThThI' gayA haiAya ane ene kAI samartha AzrayadAtA nAyaka zaraNu-rakSaNu ApavA taiyAra thAya, ene kahe 'jarAya gabharA nA, kANu tArA vALa paNa vAkA karanAra che ? huM paDakhe UbhA chu," te e mahAnAyakane keTalA ullAsathI kevA bahumAna sAthe ane ene kevA 12taMtra anI seve ? mamra eja rIte kalyANamitrane sevavAnA che. zrAvaka 'patI jinadAsa ane sAdhudAsInA e baLadiyAe emane evI rIte sevyA ke emanI sAthe patithie upavAsa kare, dharmazAstra sa bhaLe....cAvat maraNAnta ghera kaSTamAM emanI niyamA jhIlI samatA-samAdhi apanAvI! te marIne e 'ka khala-za'khala' deva thayA, tyAM mahAvIra prabhunA upasarga nivAranAra anyA! vidhisara kalyANamitrane sevavAnuM A phaLa ke jANe madhane cakSu maLye ThekANe paDyo ! rAgInA rAga gaye ! ninane mana maLyuM ! bhayabhItane bhaya TaLyA ! mATe e adha, rAgI vagera seve tema kalyANamitrane sevavA. kSamajavu` ke jagatamAM kalyANamitra maLavA khaDuMbahu muzkela che. jyAM ne tya akalyANamitranA ja ceAga thAya che, sukhamAM ya e ane duHkhamAM ya e. sagAM-- hI vagere zuM kare che? e sukha vakhate, RSabhadevanA jIva mahAbaLa rAjAne maLelA viSayAMdha maMtrIenI jema raMgarAga bhAgavilAsa, sattAhakumata vageremAM prere che; tyAre duHkha vakhate jUTha, prapaMca, hiMsA, gussA nimAna vagerenI sAhu a pI khuvArImaya durgatinA dIdha kochi Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 paMthe caDAvI de che e te kalyANamitra subuddhimaMtra e emane uMcakayA, ema nAgaketune pUrva save dukhamA mahAbhAgyodaye kalyANamitra maLe, te UMce AvyA. je akalyANamitra maLe heta te ugra kaSAyanA ravADe caDAvI ene nIce durgatima paTakyo hota. nAgaketune pU jIvanamAM kheDUta-avatAre rimAna mAtAne trAsa hAI salAha mATe kalyANamitra zrAvaka maLe hato. zrAvake e mAtA sAme jhaghaDavA karavAnI salAha denAra adharmamitra na banAM kalyANamitra banI kahyuM "A te pUrve tapa nathI karyo, tethI parAbhava pAme che. mATe taya kara. pahelAM aThama tapanuM maMgaLa kara " beDUtaputre e pavitA pajusaNamAM karavAnuM nakkI karyuM. jhuMpaDImAM ekavAra e sUtele, ma e jhUMpaDI saLagAvI dIdhI. pele aThamanI bhAvanAmAM marI zrIkAMta zeThane putra nAgaketu -nma bAda thoDA ja divasamAM ene pUrva jIvananuM smaraNa thayu, ne tyA aThama ! dharaNendra AvI ene mahimA karyo! ane A ja bhavamA AgaLa jatAM e prabhunI puSpa-pUjAmAM kevaLajJAna pAmyA!ma. vaidya jinanI upazamanI davA ApIne eka kalyANamitra zrA ke karma pIDita ajJAna kheDUtane kyAM sudhI pahoMcADe evA tapa-dharmanI slAha ApI? mATe ja sUtrakAra kahe che, A jagatama kalyANamitrane sevavAthI dhika suMdara zuM che? mATe ja (1) e kalyANamitra pratye eka udAra dhanikanI jema khU pa ja badaramAvavALA banavuM joIe, (2) vaLI emanA AjJAkAMkSI banavuM, eTale ke AjJAnA abhilASI panavuM. arthAta kalyANamitre kaI bAjJA nathI pharamAvI te vakhate Na "aho! te mane AjJA kyAre kare!" tevI AkAkSAvALA banavuM. eka Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 mahA upakRta sevakanI jema AjJA nI utkaMThAvALA banavuM. (3) tevI rIte jyAre AjJA pharamAve tyAre tenA svIkAranArA banavuM. jema ke bhUkhyo bhikhArI kalAkonA kalAke rakhaDavA chatAM khAvAnuM kAMI na maLavAthI bhUkhathI pIDAI rahele hoya, tevAmAM tene ke anna Ape, tyAre te jevA ane jeTalA AdarathI tene grahaNa kare, te pramANe AjJAne vadhAvI levI joIe. (4) sAthe AjJA nI virAdhanA na ja thAya, e takedArI rAkhyI. "tahatti karIne AjJA zirasAvaMgha to karI lIdhI, paNa pachI ethI viruddha vartAva kare te AjJa-virodhI gaNAya. tema na thavuM joIe. kalyANamitranI AjJAnI virAnAthI AtmAmAM dezanI vRddhi thAya che, guNe dUra rahe che, ane bhavAMtaramAM durgati thAya che. tethI pharI maMgaLa AjJA maLavI muzkela bane che. (5) vaLI, bajJAno ucita rIte amala karavo joIe ucita rItie amala eTale, veTha rUpe nahi ke arucithI nahi, kintu bahumAnathI ane pitAnI jAtane dhanya mAnIne, vaLI jevI AjJA heya, barAbara te rUpe ene amala karavAne. emAM kadAca agavaDabharyuM ke aNagamatuM lAge, chatAM vicAravuM ke enA amalanA mahAna lAbhe che. ethI jugajanA kusaMskAre, bhuMsAI saMskArane vAra maLe che, kupravRttio aTakI supravRttiothI jIvana jhaga magatuM thAya che! kalyANamitra muni pratye A khAsa dhyAnamAM rahe. bhavanI bhItara khAsa sevavA gya mATe kalyANamitra ja che," evuM nakkI karyuM, pachI to emanI AjJAne pitAnA zvA sozvAsamAM vaNe che. ethI jIvane ja anAdina svachaMdacAri tAthI karmanI mahAparAdhInatA veThavI paDI hatI, tene badale have Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 219 AjJAnI parAdhInatA svIkArI, eTale to e karmathI pUrNa svataMtra thavAnA dvAra khullA kare che. have kalyANamitranI kalyANa AjJA upara te eTalo badho mohita thaI gayo che ke jethI pratipakSI mohanI tAkAta nathI ke tene potAnI tarapha jarA paNa AkaSI zake, bharamAvI zake, ke paDachAce sarakhe paNa AnA para nAkhI zake. moha ene mUDha banAve e divase gayA. 9) dharmaguNagya gRhasthAcAra-kriyA sUtra-paDivannadhammaguNArihaM ca baTTijA, gihisamuciesu gihisamAcAresu, parisuddhANuhANe, parisuddhamaNakirie, parisuddhavayakirie, prisuddhkaaykirie| artha - svIkRta dharmagune cagya vartana karavuM. (kayAM?) gRhasthanA AcAramAM, zuddha kiyAmAM, zuddha mananI kriyAmAM, zuddha vacananI kriyAmAM, zuddha kAyAnI kriyAmAM. vivecana - dharmaguNenA samarthakakalyANamitranI sevAdinI sAthe, dharmaguNone chAjatuM mana, vacana, kAyAnuM vartana paNa joIe vizeSa egya pravRtti to pachI, paNa sAmAnyathI ya vartana paNa dhamIne zebhe tevuM joIe. gRhasthane cagya bhinna bhinna prakAranA AcAra-vyavahArone viSe sAmAnyathI vizuddha AcaraNavAlA te banavuM ja joIe. e mATe zAstra je AcAra, vicAra ane vANInI zuddhAzuddhatA kahI che, te samajI laIne zAtre pharamAvyA mujabanI mAnasika kriyA eTale ke vizuddha vicArasaraNI rAkhavI jarUrI che. e vicAradhArA evI joIe ke jemA mAyAzalya, nidAnazalya vagerenAM mizraNa na hoya; rasa-Rddhi-zItAgAravane saMcAra na Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 hAya, aprazasta kRSNAdi vezyAne opa caDhele na hoya, Artaraudra dhyAnAdinA ukaraDA na hoya, ke dhAdi kaSAyanA raMga na chaMTAyA na hoya, ItyAdi tevI ja vacana ane kAyAnI kriyAvALA paNa banavuM ja joIe. eTale ke vANuM asatya, AkSepa, karkazatA, apriyakAritA, aparimitatA vagerethI kaluSita na hoya, temaja kAyika Age pAMga ke IndriyanI ceSTA (pravRtti) e bibhatsatA, krUratA, udubhaTatA, uzRMkhalatAdithI rahita hoya, arthAt vicAra, vANI tathA vartana e satya, sajajanatA ane zAstrIyatAnA pAyA para racAyelA hoya; udAratA, gabhIratA ane premathI suvAsita hoya; vyApaka aucitya, jI para sneha bhAvadayA, tathA sahiSNutA ane dIrgha dRSTithI otaprota hoya. eka vaidyanuM daSTAMta : AcAra pradIpa' nAmanA jJAnacArAdi paMcAcArane varNavatA zAstramAM Ave che. eka vidya pitAnA dhaMdhAmAM ghaNe DUbele ane mUDha banele hate. muninA upadezathI ene bhAna thayu ke "AmAM davAo banAvavA vanaspatikAyAdi jIne ke kaccaraghANa kara paDe che. grAhaka tarIke bimAra mANase cAra dahADA vadhu Ave mATe enI bimArI laMbAya,... vagere mATe kevI mAyAvANI ane kara kALI lezyA AvI jAya che! paisAne malina lobha ke pravate".ItyAdi. evA pApothI gabharAI eNe e badhA anucita vartA-vANuM-vicAra lagabhaga baMdha karI dIdhA, ane zrAvakanA vrata pALavA mAMDyA. paNa vakhata jatAM pAchA lobha jAge ane e zrAvakane anucita pApanI malina vicAraNAdi pravRttimAM paDyo. pariNAme ArtadhyAnanI bahulatAe Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 221 e rIne vanamAM vAnara tarIke janmyA. hA, gRhasthane anucita vartAva sevavAnI kevI kaTu ka sajA! e te bhavitavyatA sArI ke tyAM kADha| vAgavAthI aTakI gayelA munine zvetAM ane pUjanma yAda Avye ! e pRkha pastAyeA, eNe muninu vaidu karyu'. emaNe ene upake za karyAM. pachI te eNe dezAvakAzika vrata laI prasa'ge prasa'ge eka niyata avakAzamAM rahI tyAM pApakriyAe badha karIne dhama dhyAnamAM rahevAnuM karyuM. ekavAra ema zilA para vratamAM sthira rahelA ene bhUkhyA sihe phADI khAdheA, paNa zubha bhAvanA ja pakaDI rAkhyAthI marIne e svarga mAM deva thayA. azuddha ane zuddha vartAva-vicAranAM phaLamAM ATaluM mATu' aMtara che! (10) mana-vacana-kAyAnA azuddha vyApArAnA tyAga sUtra- vajjijjANegovaghAyakAragaM, garahaNijjaM, vahukilesaM, AyaivirAha samAraMbhaM / na citijjA para pIDaM / na bhAvijjA dINayaM / ga garichajjA harisaM / na sevijjA vitahAbhinivesa / uciamaNapavattage siA / na marmAsannATAMcaNaM, maiM hAM, meM paithuna, nALivaSya himaabhAge siA / evaM na hiMsijjA bhUANi / na givhijjA adattaM / na nirikkhijjA paradAraM / na kujjA aNatthadaMDaM / suhakAyajoge siA / artha : akane pIDAkArI ninda, ahukalezavALA, ne bhaviSyane bagADanArA Arabha-samArabhanA vicAra tyaje. pane pIDA ApavAnuM na ci'tane dInanA na vicAre hu` na ubharAve. mithyA thyAgraha na rAkhe. ucita manane pravartAve. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rarara asatya na bole. karkaza nahi, cADI nahi. asaMgata nahi lavAnuM. hita ane parimita bolanAra bane. ema jIvonI hiMsA na kare. dhaNanuM na ApeluM upADe nahi. parastrI sAmuM na jue. anarthadaMDa na Acare. zubha kAyagavALe bane. vivecana - pUrva sUtramAM sAmAnya rUpe zuddha vartana kahyA pachI havevizeSa rUpe kayA kayA mAnasika, vAcika, kAciMka azuddha vyApAra tyajavA e batAve che. dhyAnamAM rahe ke sAdhudharma mahAsaMyama-mahAcAritranI paribhAvanA yAne pUrva taiyArI karavI che, te emAM mAtra pAlana ahiMsAdi AvratonuM paryApta nathI, kintu mana-vacanakAyAne azuddha vyApArathI kaluSita na karavAnuM paNa sAcavavuM joIe. e mATe, 1 mAnasika zuddhimAM-(i) aneka jIvane jyAM nAza thato hoya ke emane nukazAna thatuM hoya evA AraMbha-samAraMbha na vicAre. taMduliyA maracha ArAmathI meM phADI pADelA moTA masyanA meMmAMthI kSemakuzaLa nIkaLI jatA mAchalAne khAvAnI vicAramAtra kare che, emAM marIne narakamAM cAlyA jAya che ! keNika mahAAraMbhamaya yuddhanA mAnasamAM marIne chaThThI narake ga ! mATe magajamAM ghAlatAM pahelAM ja jovAnuM ke A viSayamAM aneka jIvono nAza nathI ne? (ii) lekamAM baha ninya hAya tene vicAra nahi karavAne. dA. ta. corI, chinArI, mada, vagerene. rUpasena rAjaputrI sunaMdA sAthe ekAMta milanAdinA vicAramAM marIne sApa, kAgaDo, haMsa, haraNiye thaI enA rUpasparzanA vicAramAM krUra rIte marAte gaye. (ii) je bahu Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 223 kalezakArI haya, dA. ta. ragaDojhagaDe, khunasavALI zatrutA, kalezabharyA vepAra-vahevAra vagere, ene vicAra na karo.azirmA tApasa guNasena rAjA pratyenA dharanA vicAramAM ene bhavobhava mArI narakagAmI banato gaye. aMte anaMta saMsAra rakhaDaze. je bhaviSyamAM bahu duHkha anarthakArI hoya, dA. ta. kAna viMdhavAdi krUra kharakarma, karmAdAnanA dhaMdhA, sAta vyasana vagere, enA vicAra paNa na karavA. abhavI aMgArardaka AcArya kelasIne jIvaDA samajI ene kacaravAnA vicArathI marIne UMTa thaye. sAgaracaMdra zeTha mAla-vepAra vagerenA rAtadivasa vicAramAM marIne jitazatru rAjAne ghaDo thayA. sArAMza, AvA samAraMbhanA vicAra na karavA. kemake ethI citta malina, tAmasI bane che, zubha vicAre mATe azakta bane che. (2) parane leza paNa pIDA karavAnuM ciMtavavuM nahi. kemake parane pIDA e papepArjana dvArA pariNAme pitAne ja pIDArUpa bane che. parapIDAne vicAra narakadAyI raudradhyAnamAM tANI jAya che. zrAvaka te jIve para maitrIbhAva-dayAbhAvathI bharelo kamaLa dilane hoya, e bIjAne pIDavAnuM zAne ciMtave ? pitAne mAranAra duzmana para paNa kSamA varasAvAnI hoya. enA para ene svapane paNa kUratA kyAMthI kure? pUrve mAtAne rAjI karavA leTanA paNa kUkaDAne mAravAnA citta-pariNAmathI yazodhara rAjaputranA pUrva bhayaMkara dukhada tiryaMca-avatAre thayA. (3-4) vaLI zrAvaka, kAI dhAryuM na thayu ke aniSTa thayuM te, manamAM dInatA na bhAve, mana nIsAsA-garIbaDApaNuM. eziyALApaNuM vagere na anubhave. manamAM jarA ya ochuM na Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 lAve. e te samaje che ke par vastunA kuraMgamAM ApaNA mananA raMga zA mATe bhagADavA lalATanA lekhamAM mInamekha pheraphAra thAya nahi, e hakIkata che. te jema divasa pachI nizcita rAta paDatAM dInatA nahi, ema ahIMya zA sArU dInatA ? vidhi vAMkA enuM calAve, huM mAru. prasanna-prazAMta-udAsIna cittadhArAnuM kAma calAvuM.' ema iSTa AvI maLatA ke aniSTa TaLatAM harakhaghelA na thAya. kaimaka e indriyAne ane manane gamatuM thayeluM. te AtmAne rAgAdha karI sa`sAra-jelamA vadhu jakaDI rAkhanAra che, dugaCtimAM duHkha denAra che. jelamAM jakaDI duHkha denArA jaDane meLavIne rAjI zuM thavu? tyAre aniSTa TaLyu te ethI kAI bhavanA pherA na maLyA; pachI khuzI zAnI? vajrabAhune bahu suMdara rAjakanyA maLI paNa harakha-harakha naheAtA, te ene paraNIne laI jatAM rastAmA pata para munine dekhI vana kanvA javA Icche che. sALe zyAmasuMdara mazkarI kare che ke vagya che te soMsAra tyAgavAmAM vilaMba zA mATe? tamane koI nA aMtarAya nathI" vakhAhuM tyAM tarata cAritra laI le che! maLadava potra sAgaracaMdrane pASadhamAM zatru adhI AgaLImAM tAkhAnI cUkA khAse che. chatA sAgaraca dra manamAM dIna na banatA sattva rAkhI zubha bhAvanAmAM rahe che, ne kALA karIne svagaeN jAya che. tAtparya, zrAvaka iSTa-a naSTamAM harSa kheda na ha, paNa samabhAva rAkhe (5) ema, kheATA Agraha, jemAM maravALe kAMI tattva nahi, sAra pariNAme mithyA che ke phajula che, enA mAru' ja che. emAM pheraphAra nahi ja abhiniveza, pakaDa na seve. nahi mAla nahi, je svarUpe durAgraha zA sevavA 'A thAya....huM kharAkhara ja vaoN Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 225 -bAlyo chuM.phalA sAthe na ja huM" vagere? beTA nirNaya bAMdhI levAmAM yA pitAnI vizeSatA mAnI levAmAM A beTI pakaDa UbhI thAya che ke huM te na ja bhUluM. evA nirNaya durAgraho khoTA che. mAnavajIvana te bhUtAveza jevA atavane vaLagADa kADhazA mATe che, tyAM enI pakaDa zI? nahitara meghe jIvana-kALa ati alpa! ane ata amApa! enAM ciMtana-durAgrahamAM jIvana jhaTa pUrUM! ane tatvapakaDatattvaciMtana- tattva-sevanane sonerI puruSArtha kALa khatma ! mATe manane atatvamAMthI uThAvI jinAga kahela tAtvika vAtavastumAM ja yaMgya rIte pravartAvavuM joIe. dA. ta. (a) jevo sadavartAva ke zASaNa, tevuM manamAM ciMtana rAkhavuM, paNa mananI ghelI gaNatarInI pakaDanuM ciMtana nahiM. dA. ta. bhAvanA ke zakti nahatI chatAM dAna devuM paDayuM, te pachI manamAM lecA na vALe ke "AvA ne AvA bhIkhaNiyA ja maLe che ! kyAM ApaNe phasAyA ? mAgatA zaramAtA nathI ? jANe emano bApa ahI thApaNuM mUkI ye che?..TIpavALA lakSmI nahi, lohI levA AvyA che....vagere. kAyA-vAthI uttama kiyA heya paNa durAgrahI mana adhama ciMtave che. (1) cagya mana-pravartana eTale ke na maLI zakavAnI ke na banI zakavAnI vAta-vastunA beTA abhAkharA na rAkhavA. mananuM emAM anucita pravartana che. vepAramAM nazIba vAMku dekhAvA chatAM kamAInA abhAkharAmAM che kheDatAM mANasa khuvAra thAya che. vAMkA snehIne manAvavA javAthI e vadhAre viphare che. (un) anarthadaMDanA vicAro e anucita 15 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 221 mana pravRtti che. jANe che ke potAnI karma-mUDI mujaba ja thavAnuM banatuM hoya che, mATe khATAM ArtadhyAna e kare nahi. tyAM e samajI ja rAkhe ke-"kALa, karma ke bhavitavyatAnAM calaNamAM mArI dakhala-daramyAnagIrI nakAmI che. mana phegaTa zA sAruM DaheluM ke "Ama thavuM joIe, ne Ama na ja thavuM joIe? A ThIka thayuM ne A ThIka nahi...." ema sinemAdi kautuka, yuddha, duniyAnA raMgaDhaMga, vagerenA vicAra na kare. tema, bIjAne pApa sAdhane adhikAraNe ApavAnA, ja-zekha karavAnA, ke pApApadeza pApasalAha devAnA vicAra nahi karavA Ama jAte paNa asatya, anIti, cerI, durAcAra, parigrahAsakti, vagerenA vicAra nahi sevavAnA, enAthI thatA dhana vagerenA lAbhamAM khuzInA ke bIjAnI saMpatti para havAna, yA ISyanA vicAro nahi karavAnA. badhA sAme samajI ja rAkhavAnuM ke "e A jIvane TakAvavAmAM binajarUrI ane niSphaLa pApa-pravRtti che. kiMmatI Aya parameSThinA smaraNAdi vicAramAM na joDatAM AvA yathI pApa vicAramAM zA mATe lagADuM? (iv) ema dAna, paropakAra, devagurubhakti vagere sukRto kare paNa mana bagADIne, cA karyA pachI enA saMtApa karI sukRta bALI nAkhe, evA vicArasaraNI-adhyavasAya e anucita manakriyA che. ethI uttama kriyAo pratye dilamAM UMdhA bhAva jAge che, meha vadhe che.dharma karIne mehane toDavAno ke piSavAno? khAsa khyAlamAM rahe ke uttama paNa sAmagrI ke kAryavAhI,ucita manapravRttinA abhAvane kathIranI enI UlTI nukasAnamAM Utare che! mATe A suMdara bhavamAM to nirdhAra joIe ke "game tema thAo, paNa manane asuMdara nahi banAvuM.' A nirdhAra pAchaLa mananuM Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 227 ucita pravartana joIe. e (1) jIvamAtra pratye sneha, (2) dukhI ane doSita pratye dayAbhAva, (3) guNanurAga, (4) anityAdi 12 bhAvanA, (5) mahApuruSonA saccaritra, (6)pApane bhaya,(7) paralokane vicAra, (8) deva-guru-dharma pratye AMtara prItiyukta zraddhA, (9) tIrtha smaraNa, (10) dharmanA manoratha, (11) svadukRtaniMdA vageremAM ja mana joDAyeluM rAkhavAmAM Ave te bane. adhama che Ama ja uttama banyA che. have bIjI vastu zuddha vAcika kriyAnI. e mATe (1) asatya na bolavuM. pUrve bIjA vratamAM A kahyA chatAM mahatvanuM hoI ahIM tyAjya vAcika azuddhionA saMgrahamAM Ane pharIthI kahyuM. jUTha bolavAmAM keTalAM nukasAna? () jUTha bolavAmAM hRdaya mAyAvI karavuM paDe che, agara (i) vastunI ajJAnatA sAthe ahaM. bhAva mAnAkAMkSAdi piSAya che, yA (i) lAyathI kAyara-ni sattva banAya che; athavA (iv) haiye khATAM rAgadveSa, hAsya vagere jherathI vyAkuLatA rahe che. mATe jUTha bolAya che. paNa e jUThathI dilamAM zA mATe e mAyAdi cikaNa kaluSitatAo daDha karavI ? jUTha bolavAthI pharI jIbha ja na maLe. cA maLe te trAsanA kalpAMta bharI cIse pADanArI maLe. vasubhUti jaTha belI narakamAM jaI paDayo. dhyAnamAM rahe, bIjAnI upara Abha-Arepa caDAvavAmAM paNa phUraniSphara jUTha poSAya che. ane e vaLI dilamAM mahA adhamatA-nIcatAne poSe che. jaTha bolI bIjAne halakA pADavAnI manovRtti jAge e mudra hadayane lIdhe bane che; ne emAM to bhavAbhinaMdIpaNuM AvavAthI mokSakaci ja khatma thaI jAya ! bhayaMkara Thema baMdhAya! samarAdityacaritramAM eka prasaMga Ave che ke, eka bahene pitAnA be bhAIne emanI patnI Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 28 pitAnA para prema-vizvAsa vadhu che ke e che, enuM pArakhuM karavA be bhejAI para ALa caDhAvyA,-khAnagImAM paNa bhAI sAMbhaLe ema, ekane kahyuM, "sADI sAcavaje, bIjIne kahyuM, "hAtha cokhA rAkhaje." pahele bhAI samaye ke- patnI kuzIla che, bIje sama ke-patnI cora che." tarata ja ene piyera kADhI mukavA taiyAra thaI gayA. bena aMdarakhAne khuzI thaI gaI ne bhejAIne vahAlI thavA bahArathI bhAIne dhamakAve che, "mUrakha ! koNe AvuM kahyuM? meM te emanI nAnI uMmaranA hisAbe bhaviSyamAM kayAM ya na phasAI paDe e mATe sAvacetI ApI hatI." patyuM. paraMtu enA karmathI bIjA bhave e bAIne lagna bAda teDavA AvelA enA patine enI kuzIlatAne bhrama thaye! te ene lIdhA vinA ja jato rahyo ne pachI kadI bolAvI nahi. bAIe pachI dIkSA lIdhI. eka vAra be zrImaMta bAIonA ghare upadeza ApavA e jatI hatI, emAM peilI bAIo bahAra Tele hIrAno hAra caDAvI aMdara snAna karatI hatI, ne sAdhvI jaI bahAra beThI. keda bhUte kautukathI bhIMta paranA meranA citra praveza karI UDI hAra gaLI jaI pAchuM citra sthApita karI dIdhu. sAvIne laya lAge te tarata upAzraye gaI; paNa enAM karmathI ahI pelI benA patie Aropa caDAvyuM ke "sAThavI sivAya ahIM keAI AvyuM nathI, mATe sAdevIe ja hAra carco. pitAnA para ALa ane zAsananI dharmanI niMdAthI sAvIjIne ka9yAMtanI pAra nathI, paNa pUrvakarmanAM phaLa AgaLa zuM kare? alabat a te e tIvra svaduSkRta-goM karatA kevaLajJAna pAmI. pitAnI pUrva bhUla dekhAI. bIjI bAju tyAM pele hAra pragaTa thayo. khera, paraMtu pUrva Arope bhAva bhaja. usUtra bhASaNamAM vaLI mahAjUTha ane mithyAtva pioSAya. Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 229 che ethI bhaveAnA bhavA jaina dharmanuM dana nathI maLatuM. marIci, jamAlI vagere ethI rakhaDI paDacA. jUThathI khacAya te A badhA bhayaMkara anarthAthI macI javAya. " C ' (ra) sAcuM paNa vacana kaeNza na melAya, kemake e sAmAnA dila para ghA kare che. dA. ta. sAcAmAlA pa phAI a'dhane kahe ke besa AMdhaLA ! tane zI khakhara paDe ? peAtAnI mAtAne kahe, esa. mArA bApanI vahu! oLakhu chu. tArA premane.' asatya khelanArane kahe, 'tame juThThA che. ' teA A kaza vacana che. kharI rIte te ahI' kahevAya ke bhAI tame AMkhe akhama che. tethI pratyakSa na dekhAya. * mArI mA! ApaNA enA aMtaramAM mane du:kha thAya che.' 'bhAI! tamAruM kahevuM magajamAM besatuM nathI.' alabat kahevAnI vastu enI e, paNa kaeNza rIte zA mATe kahevI ? seAnAnI pazu lagaDI InAmamAM ya hAthamAM agni-dhIkhatI na apAya, mRdu vacana je Adreya thaze, evuM kaza-kaThAra ghA jevuM veNu nahi. mahAvIra prabhue peAtAnA mahAzrAvaka zatakane kahyuM, "mahAnubhAva ! te dhamamAM tane upadrava karanArI patnIne, avadhijJAnathI nara- kagAmI joI bhale sAcuM kahyuM ke tu' narakamAM javAnI che.' paNa zrAvakathI evu' parapIDAkArI mATe ja kaza vacana na khelAya." asabhya, uddhRta, sAMdhavacana paNa za che. (3) cADIcUgalI e paNa anucita sUcana prayeAga che. 'cADI' - evI kAInI gupta vAta, rahasya, doSa-mAmI, enuM gejheTIga na karAya. ema ' cUgalI ' = niMdA e na karAya. ane khataranAka DhASa che. emAM jAtA ahu bhAva, bIjA para tiraskAra, vadhArIne ca khelAvAnA sabhava, e cADIcUgalIthI = H Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 sAmAne nIpajanAra game te nukasAnanI eparavAI, sAMbhaLanArane sAMbhaLIne vadhatI kaSAyanI Aga para rAjIpA,.... ityAdi mahA anarthI jAge che. 7 vijace varSo sudhI gabhIra rahyA chatAM ekavAra e patnI AgrahathI jamADatAM hasyA, e hasavAnuM rahasya putra AgaLa khAnagImAM kheAlyuM ke 'tArI mAe teA, hu' ene pahelI vAra teDavA gayeleA tyAre mane kUvAmAM dhakelI dIdhelA ! Aje e presa dekhADe che! tethI haMsavu AvyuM.' bahAra patnI A cADa sAMbhaLI gaI ke tarata ene AghAta lAgavAthI tyAM ja mAta nIpajyu ' 4. animRddha = asaMgata na bolavuM, asaMgata eTale ADAavaLI sama dha vinAnI vAtacIta, lavArA, gAmagapATA, kuthalI, temaja sva-paranA hita sAthe kazI ja saMgata nahi evI vikathA (rAjyakathA, deza-kathA leAjanakathA ane strIkathA), tathA darzanabhedinI cAritrabhedinI vagere pApakathA, eTale ke je sAMbhaLanAranI deva-guru-dhazraddhA, dha prema, tattvaruci, zubha bhAvanA, vrata-niyama, dha kriyA vagere ghavAya. AghaNu anucita kahevAya; kemake ApaNe bIjAne e zradnAdi pamADavA--vadhAravAnI vAta teA dUra rahI ulTu ene Takkara lagADavI ane tethI sAmAne pAche pApamAM Thelave e e ApaNAmAM dharmonI avagaNanAnA ane sAmAmAM dha tarapha arucinA ana`ne saje che. tyAre vakathA e khAdyabhAva, AhArAdisa nAcyA ane kaSAyAne puSTa kare che. kuthalI-gAmagapATA e vaLI tadna jaDarasa, niMdArasa ane tattva tathA dhama pratye kaTALA vagerene pASe che. azuddha vANInA A avA prakAza tyajavA e mATe, hita-mitabhASI thavuM. hitabhASA' eTale svaparane hitakara evA satya vacana, paranA guNAnuvAda, paramAtma stutistA, zAstra-svAdhyAya, tattvacarcA-dha kathA, mahApuruSanA caritraupakAra-sukRtaprazasA, hiteApadeza vagere ane sAdhamikanI Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 upakhaMhaNA-samarthana-protsAhanakArI veNa; tathA guNa ke dharmamAM sIdAtAne sthirIkaraNa karanArI vANI. AmAM ne AmAM ja rakta rahevAthI saheje niMdA vikathAdi aTake che. "mitabhASA eTale pramANasara ugAra, jokhIne vicArIne bela, IzArAthI na pate eTaluM ja ne te paNa taddana jarUrI kathana.AmAM ghaNuM mauna jevuM AvavAthI asatya ajAce ghusI jatuM aTake che; ne khI- vicArIne bolavAnuM hovAthI paNa karkaza, apriya, ane asaMbaddha bhASaNa tathA jaNane asatya bolavAnuM aTake che. pramANarahita bAlavAnuM te agajane khAlI ane ni.satva kare che. vicAravuM ke 1. mAnavajIbha e to mAtA sarasvatI che. ene saMbaMdha pitA paramAtmA ane emanA Adeza sAthe ja hA. e sivAya bIjo asatyAdimAM e jIbhane joDavI, e te mAtAne vezyA banAvavA jevuM thAya. 2 bahu puNya khacIne A mAnavabhavanI jIbha meLavI che, enAthI hita-bhASaNa karavAnuM kyAM ochuM che ke ene ahitamAM joDavI? 3. priya evuM hita vacana te du khathI tapelA vizvajananI para jaLa-varSA che. 4. hita ane parimita vacana e pitAnA dilanI aMdara melI vRttionA piSaNa aTakAvI saduvRttione pagabhara rAkhe che. bahAra kAMI paNa bolAya che te lagabhaga AMtarika keI ne koI manavRtti para. sAruM hitakArI ja bolavuM che. tethI aMdaramAM elI vRttine phAvaTa nahi ke piSaNa nahi maLe. paramAtmahuti vagere hitavacanarUpI taMbeLa cAvelA meDhe asatya, niMdA, kuthalI vagere kelasA cAvavAnuM kema karAya ? e tyAjya ja lAgaze. asatya-ahita vacanathI (1) A bhave rApayaza, virodha, durbhAva Adi aneka vipatti ane vizeSa pApa-pravRttinI taiyArI rAkhavI paDe che, tyAre (2) parabhave Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 kAM jIbha vinAne ekendriya avatAra maLe, yA totaDA-bebaThA mUMgApaNuM, ke jIbha para cAMdA kahevA jevI sajA AvI paDe. juo eka durvacananuM ghera phaLa - eka mAtA bahAra gaI hatI enA bhUkhyA putre ghera AvI khAvAnuM zag, na maLyuM, mAtA gharamAM pesatAM ja e tADUkyo, "kyAM zULIe caDavA gaI hatI? tane bhAna nahotuM ke dIka bhUkhe Avaze? tyAre mA paNa gussAmAM taDUkI - zuM kAMDA kapAI gayA hatA letA ? zIkethI letAM zuM thayuM? ahIM baMnenA dila ghavAyA. parabhave dIkaro vaNikaputra, ne mAtA bIje gAma vaNikanyA thaI. baMnenI sagAI thaI. ekavAra vaNiputra paragAma jatAM vacamAM asura thavAthI sAsarAnA gAma bahAra maMdiramAM sUte. pilI kanyA ghara pAchaLa pharatI hutI, cAra enA hAtha paranA dAgInA levA kAMDA kApIne dAgInA laI bhAgyA. pAchaLa keTavALa AvatA jANI re maMdiramAM sUtelA vaNiputra pAse dAgInA sUkI pAchaLa saMtAI gayA. sipAIo Ane bicArAne pakaDI laI gAyA rAja pAse! rAjAe zuLI bheMkAvI dIdhI! baMnene ahita vacananI sUjha maLI. mATe hita-mita vacana ja bolavuM. ethI nirmaLa yaza, buddhi samati-puNyavRddhi Adi maLe. A vacanazuddhinI vAta thaI. - have trIjI kAyika zuddhiA ,(1-4) 1. hiMsA na kare, 2. cerIne na le, 3. parastrI sAme jue paNa nahi, ne 4. anartha daMDa na seve. A hiMsAdi cAreyanA phaLa kevA bhaMDA! juo, visanagaranA eka bhAI bhIMtanA khUNe saLagatI mINabattI pheravI mAMkaDa mAratA hatA. pADe zIthI mAnyA nahi. eka vakhata Ta saLagAvatAM agninI jhALa evI uThI ke hAtha ne me baLI gayA ! aNuvratIe te pANI paNa ghInI jema jokhIne vAparavuM joIe, jethI enA TIpeTIpe je asaMkhya Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 233 ja che e nirarthaka na sare. zAkabhAjI paNa ukelI na lAvavI, nahitara aMdaranI IyaLa vagere kapAI mare. badhe ja jIvajatanA yAne zakya jIvarakSAno prayatna joIe te hiMsAnI kAyika azuddhi TaLe. (2) cerI nAnI paNa na karAya; gAvalI na kaDhAya, kara na chUpAvAya; are ! TapAla para TikiTa paNa ochI na lagAvAya, ke AvelI TapAlanI TikiTa para bhUlamAM chApa na lAgI hoya to e TikiTa pharIthI na vaparAya. te ja hRdaya pavitra rahe. kendrIkaTamAM mAla halake vAparI paisA pUrA le che , zuM kudarata ene badale vALe che. eka kenTrAkaTare pUla bAMdhI rUA. be lAkha mAryA. insapekaTarane lAca ApI sarakAramAM pUla maMjUra karAvI lIdho. banyuM evuM ke je gADImAM enuM kuTuMba AvatuM hatuM ene e pUla sAMgavAthI akasmAta naDyo, kuTuMba khatma thayuM kenTrAkaTara pike poka mUkI raDatA beThe. cerIthI paralokamAM te bhayaMkara sajA che ja. (rU) parastrI sAme dRSTi paNa na nakhAya. AjanA sinemAmAM Ane zAhukArI durAcAra cAle che raste jatI strI sAme jotAM lajavAze, paNa tyAM sinemAmAM tAkIne strInA aMga jotAM koIne ca lAja nathI!parastrI sAme AMkha para adhamaNu sIsA bhAra joIe. nahitara jovAmAM zuM maLe che? e cakSukuzIlatAthI ulaTuM baLatarA unmAda-kuvika vadhe che, cikaNAM pApakarma baMdhAyAthI parabhave aMdhApe cakSuda, napuMsakapaNuM....yAvat AMkhamAM paramadhArmikanA bhAlAnI ke cAmaNa maLe! tyAre parastrIo sevAnA gojhArA havasamAM pachI patnInagame,gurUmukha para dila na Thare, na devAdhidevanAM darzane harakha na uThe e kevI durdazA? parastrI levAnI ya manAI utsAhavi pusaka parIe vAda Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra34 te sparzanA cALAnI vAte ya zI? rUpAsenA e rAjakumArI sunaMdAne jovAmAM yAne cakSu-kuzIlatAmAM gabaDyo. pelInA enA e ja eka bhavamAM AnA sAta bhava! cilAtIputra zeThanI dIkarIne spezakuzIla banyA. te lUMTArApaNuM, cerI, ane eja kanyAnA khUna sudhInA ghora pApa sudhI pahoMcI gaye! A be kuzIlatAthI bace te ja dharma dilamAM Thare. (4) anarthadaMDa na sevavA. e ja prakAre,(i) Ata-raudra durthAna na karavuM. rAga ane zekatuM ciMtana paNa khataranAka durthAna che. lakSmaNajInA rAma uparanA rAganuM pArakhuM karavA deve devamAyAthI emanI AgaLa aMtaHpura retuM-kakaLatuM lAgyuM. ahIM lakSmaNajIne rAma para athAga rAga, te rotI strIo pAsethI kAraNa tarIke rAmanuM mRtyu sAMbhaLatAM zekaciMtAnA bhAre AghAtamAM tyAM ja tallaNa kharekhara maryA ane cothI narake gayA! (r) () pramAdAcaraNa tyajavuM, dA. te dUdha-ghI-telanAM bhAjana, cUlA, davA vagere UghADAM na mUkavAM, nahitara emAM uDatA jIvajaMtu paDIne mare! evI rIte maMtra-jaDIbuTTI-vazIkaraNa, vIryottejaka davAo, abhakSyabhakSaNa, zikAra, jugAra, vyasana, pApaprazaMsA, durAgraha, sinemA-nATaka-naTa-tamAsA - sarakasa - ramata - phAMsI -tAbUta-kustI-laDAI vagerenuM prekSA kAmaSTA, hAsImazkarI-kautuka-camatkAra pradarzana, rAja-deza-bhejana - strIkathA pApakathA-kuthalI, vAtavAtamAM mada-ahaMvapradarzana, nadI-saravara-snAnAdi mejazokha, vADApaNuM....vagere vagere pramAdAcaraNa kahevAya. ene tyAga zakhave che (ii) pepadeza ne karo. je salAha-sUcana-vAtacIta pAchaLa mithyAtva hiMsA, jUDa, anIti ke durAcAra poSAya, AraMbha-samAraMbha thAya, yA viSayavAsanA uttejita ke daDha bane, ke krodha-lobhAdi kaSAcanuM Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 235 utthAna ke vRddhi thAya, kalaha-kusaMpAdi jAge, pApanI navI tarakIba maLe, evuM preranAro vacana vyavahAra e pApopadeza che. ene tyAga karavo. 8 (iv) rAdhikaraNa-pradAna tyAga adhikaraNa eTale, 1 kalaha-kaMkAsa-caDAkatarI na karavI; ane 2. pApasAdhano dA ta. ghaMTI-haLa-hathiyAra, muzaLa-garacheke, cAku-kAtara-dAtaraDuM, sAbu-khAra-esIDa vagerenA devAmAM pahoLA na thavuM; kemake enI pAchaLa moTI vahiMsA che. ema vilAsI citra--nevela vagere na vasAvavA, kAraNa ke e khoTe meha utpanna karanArA che. - A rIte hiMsA-corI-parastradarzana - anarthadaMDamAMthI kAyAne aTakAvI zubha pravRttimAM joDavI; ne jinAgane kahelI rItinItinA anusAre jIvarakSA, dAna-zIla-tapa, devabhakti, gurusevA, jinavANa-zravaNa, zAstrAdhyayana, tIrthayAtrA, sAmAcika-paSadha-pratikramaNa, parameSThismaraNa vagere zubha anuSThAnemA pravartamAna rAkhavI. (21) lAbhArita dAna-bhegAdi sUtra-tahA lAhociadANe, lAhocimabhoge, lAhociaparivAra, lAhocianihikare siaa| artha-tathA Avakane anusAre dAna karanAra, Avakane anusAre bhegAbhega karanAra, Avakane anusAre parivAra mATe rAkhanA, (ane) Avaka mujaba mUDI saMgharanA bane. vivecana -sAdhudharma yAne sarva pApanivRttinI bhUmikA mATe jarUrI jema ahiMsAdi guNo che, guNonI atyaMta upAdeyaaddhi che, jinAgamanuM grahaNa-ciMtana ane utkRSTa mUlyAMkana che, akalyANamitra tyAga, lokavirUddha tyAga kalyANamitra sevana vagere. Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 che, ema peAtAne thatI dhanakamAInuM cAgya niyeAjana yAne upa cAga che. e upayAgamAM cAra vastu che, Avakane ceAgya 1. dAna, 2. bhAga, 3. kuTu kha parivAra ane 4. saMgrahe, AmAM cAritrane zu? A, 7 (1)AmAM AvaceAgya dAna nahi hAya te| (1) sarva tyAganI bhUmikA rUpa AMzikAganA abhyAsa nAha paDe; (ii) sa ahiMsAmAM gati parahitakara-vRttinuM sASTha parAkaraNa nahi khIle; mAtra svArtha karaNu ja cAlyA karaze; (iii) dharma pratye kRtajJabhAvanu pAlana, ane (iv) pUjyapUjA tathA duHkhitayArUpI pAyAnA guNa nadghi Ave. pachI e vinA ati mahAna sAdhudhama AtmAmAM zI rIte dhAna pAmavAnA krame ApaNane ghaNuM dIdhuM che, te dha pratye kRtajJa hoya e ja dhane pU vaphAdAra rahI UMcA sAdhamane ya pALaze-ajavALaze. ema dAnamAM e cIja,-1. laktidAna, 2. anukaMpAdAna, AmAM pahelAmAM dAnathI thatI pUtya-pUjA e guNupUjA hAI guNanI sasatha ka ane, khIjAmAM duHkhInI DhayA paLAvAthI AtmAmAM guNugrAhaka kAmatA-mulAyamatA 2bhI thAya. guNanA ghATa kAmaLa dilamAM Utare. sArAMza Avakane ceAgya dAna karatA rahevu joIe. (2) ema Avakane cepagya bhAga joI e, nirvAha joIe. (i) bhAga ja nahi hoya, te| kRpaNutA-kSudratA-dhanamUrchA vagere deza pASAI, e dekheA sAcA sAdhudhama nI uttamatA nahi AvavA de.tema, (ii) ucita pramANunnara legavyaya nahi kAya te tyAM pachI uDAugIrI, udbharatA, indriyagulAmI vagere pASAze; tethI sAcI sa.tyAgavRtti-zama-dama vagerenI bhUmikA ja naDhi sajAya, uDAu bhAgathI DadAca devAdAra paNa banavAnA avasara Ave, mATe cata bhAga te e. Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra37 (3) Avakane yegya parivAra joIe; arthAta, kuTuMba eTaluM ja vadhAravuM jenuM ApaNI AvakanA pramANamAM piSaNa thaI zake. dA. ta. jeyuM ke be saMtAna thayA, have AgaLa vadhu saMtAnanA pAlana-poSaNanI AvakamAM jagA nathI, te brahmacarya. pAlanamAM AvI javuM joIe, jethI javAbadArI na vadhe. ema bIjA parivAramAM nokara-cAkara paNa AvakanA pramANamAM ja rakhAya. (i) bIjuM e, ke Avakane cagya svabheganI jema, parivAramAM bhaya joIe. kharca karavAmAM jAtamAM paheLe ane parivAramAM kaMjUsa hoya to parivArane samAdhi nahi ApI zake, parivArane sadUbhAva nahi pAmI zake. e yA uDAu rIte ucherela parivAra te dahADe Ane sAdhudharma svIkAravAmAM sAthe anusaranAro ke saMmati ApanAre kyAMthI thavAno ? vadhAre paDatA parivAranI javAbadArIthI kadAca devuM pitAnA cittamAM saMkaleza, ane Avaka cogya parivAra-kharcanA abhAve parivArane citta-saMkaleza rahyA kare. pitAnA e doSa cAritramAM ca naDe. mATe ahIM lAcita parivAranI trIjI ja mUkI, 7 (4) Avakane cagya bacAva rAkhI bacAvela bhaMDaLane saMgraha paNa jarUrI che. enAM be kAraNa che (1) bhaviSyamAM koI vyAdhi, akasmAtu Adi UbhA thAya, te ene ane AjIvikAne pahoMcI vaLAya; nahitara bacata bhaDALanA abhAve devuM karavuM paDe, sIdAvuM paDe, cittasaMkaleza thAya, samAdhi na rahe, vagere aneka anartha nIpaje. vaLI (1) je pAse bhaMDaLa bacAveluM na hoya to AgaLa para sAdhudha svIkAravA pUrve Azrita kuTuMbanA jIvananirvAha mATe jogavAI nahi karI zake. te te vinA te kuTuMba sIdAya, ati saMkuleza ne duryAnamAM paDI jAya, dharma... Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 pratye abhAvavALuM banI mULa badhi ane kadAca badhibIjadharmaAkarSaNa gumAvI nAkhe ! ane loka paNa niMdA kare ke "jevuM? A bicArAne bhUkhyA TaLavaLatA mUkI dIkSA lIdhI ? zo emane dharma ?" ema leke paNa saMkuzamAM paDI bAdhibIja bALI nAkhe mATe lAbha-Avakane ucita nidhi-bhaMDALa paNa kare joIe. pitAne je dhana vagereno lAbha thAya tene gya rIte nije. ema manAya che, ke AvakanA pramANamAM, arthAt ATha bhAga karI AThamA bhAganuM dAna kare. evuM ja lAbhane AThame bhAga pitAnA upagamAM vApare. Avakane cotho bhAga kuTuMba parivAranuM poSaNa karavAmAM kharace, cotho bhAga mUDImAM saMgrahe; ane cothe bhAga vepAramAM che. A agara bIjI rIte A vakanI ucita rIte vidhisara suvyavasthA karavI joIe. bIjAoe paNa kahyuM che ke AvakamAMthI artha" athavA vadhu paNa dharmamAM javuM joIe ane pachI vadhelAthI bAkInuM ta7 laukika kArya catanApUrvaka kara. lAbhocita dAnAdithI dhakRtajJatA sacavAya, dharmadevuM thAya nahi, dayApAtra kRpaNa dekhAya nahi, parivAra sadAya nahi ke unmatta na bane, ane bhAvI Apatti sAme saMrakSaNa rahe (12) parivArane asaMtApa: mamatva baMdhahetu sUtra-asaMtAvage parivArassa, guNakare jahAsatti, aNukaMpApare, nimmame bhAveNa / evaM khu tappAlaNe vi dhambho, jaha annapAlaNe tti // artha_vivecana -ahIM pUrve kahelA guNethI ane sadA cArathI samRddha banele AtmA parivAra pratye kevo hoya ? (1) saMtApa na karanAre hoya. e zI rIte bane? zubha praNidhAnathI. arthAta) niraMtara zubha pavitra bhAvanAo, pavitra niNa ane suMdara IchAomAM ramatA hovAthI, e svAthI ane parapIDAkArI Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 239 na hoya, paNa parAthI heya.eTale pitAnI nahi, paNa sAmAnI sukha-sagavaDa jue. (ii) akakaDa ane krodhI na hoya, (ii) TUMkI daSTivALA ke tuccha vicAra karanAza nahi, paNa dIrghadRSTinA udara ane gaMbhIra vicAramAM ramanAre hAya. (iv) parivArane pIDAkArI nahi, eTaluM ja nahi paraMtu guNakArI hoya parivArane zakti pramANe saMsAranuM mAyAvI ane mithyA svarUpa, saMsAranI vicitratA, saMsAranI anAdi anaMta sthiti, ane saMsArane lIdhe nIpajatI pramAdI, mohAMdha ane gulAmI avasthAo, vagere samajAvI tene guNakamAI ane dharma mArgamAM prere. (5) zakya upAya chatAM te na samajI zake tyAM tenI upara (1) dayALa ane,-"A bicArA kevA karma pIDita ke emane bedha nathI lAga ! "sarve jIvA kamyavasa" jagatamAM ja karmonI jadI judI karma-prakRtine paravaza paDelA che, tethI bicArA na samaje ema bane. (i) vaLI sAma nyataH paNa parivAra taraphathI badalAnI apekSA na rAkhe, tethI parivAra pratye zuddha karuNAbhAvavAtsalyavALe bane. (ii) emane potAne upakAra na manAve. tema (iv) keI vakhate paNa zreSa karavAno prasaMga ja na lAve. UlaTuM emane thayelA zreSa-asamAdhi, pite gama khAIne, khamI khAIne zAMta karavAnuM kare, ethI potAnI tarapha AkarSaNa Adara ochA na thAya. A rIte vAtsalya-anukaMpAthI jaLavAelA AdaranA pariNAme parivAra AkarSita rahe. tethI ene saMsAranI asAratA samajAvavAnI taka maLe. temaja AvI pitAnI kamaLa lAgaNI joIne kuTuMba e kamaLatA sAthe rahelA vairAgya pratye AkarSAya. (v) vaLI parivAra pratye anakaMpAvALe chatAM pite aMtarathI emanA tarapha mamatA Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 vinAne rahe. e mATe (i) bhavasthitinI yAne saMsAravAsa ane saMsArasvarUpanI AlocanA vicAraNA kare, (ii) saMsAranI anaMtavAra punarpanara AvRtti, anitya sthiti, vagere vicAre; ii) mAtA-pitAdi eka saMbaMdha ekeka jIva sAthe aneka vAra thayA, ane pitA te putra, ke mitra te zatru paNa thayA, evI vicitratA hoya, tyAM konA para mamatva karuM ? je huM ahIM mamatva rAkhIza to pAchuM aneka vAra saMsAramAM bhaTakavuM paDaze! mamatva ahIM paNa aneka citA. -saMtApa ubhA kare che, jenA para mamatva rAkhyuM enA aMge keTalAMya durbAna ane vikalpa UbhA thAya che, ane emAM viraha paDo te zeka pAravAra !' - lalitAMgadeva potAnI svayaMprabhA devI marI tyAre mamatvavaza lAre zekamAM paDayo' pachI pote maryo tyAre svayaMprabhAdevI. zAkamAM paDI! ahIM pUche ke pUrve devI sarI eTale to e paraleka gaI ene have devamRtyuno zoka ze virodhAbhAsa che. paNa nA, vastu e banI ke aryA pachI e brAhmaNa kanyAne bhava pAmI muninA upadezathI vrata ane tapamAM caDI tyAM deve jaI niyANuM karAvyuM te marIne pAchI svayaMprabhAdevI thaI. have emAM krame maratAM e mamatvavaza zekamAM paDI. mamatva jIvane ke rAMka banAve che ! mATe kuTuMba para mamatva cheDIne bhAga-anukaMpA ane sAdharmika vAtsalya sAthe kuTuMba-pAlana karavuM. alabat saMsArI kuTuMba hoya che, SaTyAya jIvanA AraMbha saMhAramAM paDeluM che, evA paNa kuTuMbanuM pAlana karavuM e mAM, Ama te meha ane Arabha piSaNa hovAthI pApa che, paNa upara kahelI rIte pAlana karavAmAM Ave to, bIja dInaduHkhIne upakAra karavAnI Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra41 jema, te paNa dharma gaNAya. jIvavizeSathI zuM ? eTale ke bIjAne pALe tAja dharma, ane kuTuMbane pALe teA dhama nahi ja, evuM nathI; emAM paNa dharma anI zake. kintu kayAre ? ke jo e meAhusamatvane dUra ja rAkhI bhAvadayAthI pAlana heAya. ema karatAM, te kuTuMba sAthe esI tene asAra sa'sAranI bhaya'kara sthiti samajAve ane dhama mAM prerI zake. A rIte asaMtApita, guNaprApta ane lAgaNIbharyuM kuTuMkha AgaLa dIkSAthIne cAritramAM bAdha na kare. tema peAte nimama rahyo jhaTa TI zake sUtra - save jIvA puDho puDhA / samantaM vaMdhakAraNaM / artha :-sarve jIvA judA judA che. mamatva adharnuM kAraNa che. vivecana :-parivAra peAtAneA che, teA enA para mamatva kema na thAya ? enuM kAraNa A vicAra che ke jagatanA sarva jIvA pAtapeAtAnA niranirALA tathAbhavyatva ane kamAMthI judA judA che, ema siddha thAya che. eTale jevA khIjAe judA, tevA parivAra paNa judA. e jIvA AvyA che jude jude ThekANethI ane javAnA che. jude jude ThekANe. enA para mamatva karyAne ze! a rahe ? yAthI enA pAlanamAM dhama kharA; kiMtu enA para mamatA e adhanuM kAraNa; kemake e mamatA leAbha-kaSAya (svAtha nI icchA)rUpa che. rAganA e prakAra che, enAthI AtmA ka``dhanathI kha dhAya che, kusa'skArathI arUMdhAya che, saMsAranI gatie sAthe apAya che. te evA dAruNa pariNAma sarjanAruM mamatva zA mATe karavuM ?? " rAjA surendradatta cAritranA abhilASI chatAM mAtA ze!dharAnA meha-mamatva dAkSiNyamA taNAI leATanA kUkaDAneA ghAtaka ane bhakSaka banyA ! temaja eNe patnI nayanAvalInuM kuzIla 16 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 najare dekhavA chatAM enA mamatvamAM eka divasa cAritra-svIkAra laMbAvI e enA hAthe bhojana ane taMbela levA rahyo, to e duzIla patnInA hAthe ja jheranuM pAna-bIDuM pAmI ! ane mamatvathI gADha pApAnubaMdhI pApakarmo baMdhAI enI ja samakSamAM pite mAtA sAthe aneka duHkhada tiryaMcanA avatAro pAmI chUMdA, cavA, chelA, kapAye ! mamatva baMdhakAraNama ! tyAre huM arudevA mAtA mamatAthI, putra RSabhadeva cAritramAge gayA pachI, zekamAM garakAva hatA; e putranA tIrthakara banavA para maLavA mATe gayA. tyAM ca putre dUrathI saMdeze ne kahAvyA para e kSaNavAra to zekamAM paDayA, paNa tarata ja "sarve jIvA puDhe paDhe, mamatta baMdhakAraNa -samajI samatva choDI anyatva bhAvanAmAM caDayA, to tyAM ja kevaLajJAna ane mekSa pAmyA! baMdhakAraNa samatva jAya, to mekSa thAya. mamatA e samatAnI zAtra che. eTale ja e sukhanI zatru che. jI have te samajavuM joIe che ke je parivArane tuM hAre hAro karI rahyo che, jenA nehamAM cITakAI rahyo che, jenA virahamAM AkuLa vyAkuLa thaI rahyo che, e parivAra te, jema samudramAM ekAeka pracaMDa mojuM AvyuM ane temAM ghaNAM mAchalAMo taNAI paraspara saMsargamAM AvyA tema karma-mAMthI ekabIjAne bhaTakAI paDayo che. pachI jema e mAchalAM ekabIjAne pitAnA saMbaMdhI mAnavA lAge, ekabIjAnA premI mAnavA lAge, "huM tAre" ane "tuM hAre, kahevA lAge, paNa te bicArAne khabara nathI ke DIvAramAM ja bIjuM eka evuM - pracaMDa mejuM Avaze, tyAre ekabIjAthI kyAM ya ane keTale yA Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 243 . dUra kheMcAi phekAI jaze ! evA dUra ke jyAM ekamIjAne patto paNa nahi khAya ! ema, sa'sArI sagAmAM jyAM ekekane kALanI eka thappaDa paDaze tyAM saune viyeAga thatAM keTalIvAra ? maLelAM sagAM-sa'ma'dhIe tane jatA mAM TrAne neI raheze ane tuM dUra dUra apAra bhavasAgaramAM parAdhInapaNe kayAM ya phUMkAI jaIza ! tyAre have kahe ke be sagAMne 'mArA mArA' karyAMnA ze| atha tyAM raheze ? capaTI dhULanA ya lAbha nahi mATe DahApaNu rAkhI buddhinA A bhavamAM mamatAne phagAvI denArI ane vizvanA jIve sAthe kuTubIne samapaNe jenArI buddhi keLa, vicitra rIte saceAgaviyeAgA thayA kare, tyAM kAne kAnA sagA kahevA ? ati dIgha-anAdi evA A sasAramAM anaMtavAra navanavAM janma jyAM thAya che, tyAM kAI evA jIva nathI ke je anekavAra ApaNe sakhazrI khanI asaMkha`dhI na banyA hAya. tethI svajana e vastugatyA 'svajana' ja nathI, ApaNuM mANusa ja nathI ema chatAM, saMsAramAM rahyA tyAM sudhI ucita ane kartavya cUkavAnuM nahi. parivAra paNa e pramANe hRdayamAM cAkkasa bhAve ema karavAnuM che. paNa prazna thAya ke 'e sa'sAranI asAratA sAbhaLe ja nahi te?" te je vAtamAM temane rasa hAya te vAta kADhI temane ASI, pachI yuktipUrvaka ApaNI 'sa'sAra asAra'nI vAta, rasa tADavA vagara joDI devI. tema chatAM te samajavA sAthe azakta lAge te enA karmo gADha che, mAhAMdha dazA che, e bicArAne kAMthI A vAta samajAya' ema peAte samajI emanA pratye anukapA vALA rahe; paraMtu jarA ya dveSa-ukaLATAdi na kare. kuTuMbanuM pAlana karavamA dharma kesa kahyo ? emanA AtmAne Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upakAra thaI rahyo che mATe kahyo. e saMtApa karAvato nathI, guNa kare che, saMsAranI asAratAthI bhAvita kare che, dharmamAM rasa letA kare che, gADha ArtadhyAna-raudradhyAnathI bacAve che. e badho upakAra che. te pachI emanA para mamatva rAkhavAmAM vadhe kharo? hA, jarUra che. te eTalA mATe, ke jI judA judA che, darekanA karma, enI bhavitavyatA, enuM tathAbhavyatva vagere svataMtra che; temAM mamatva rAkhavuM e siccA bhAvanA hovAthI baMdhanuM kAraNa che. sAdhu-dharmanI paribhAvanA karavI che, te sAdhu banavA pUrvethI mamatva-tyAgane abhyAsa joIe, nahitara pachI e naDI jAya. AdrakumAre pUrva jIvanamAM cAritra pALeluM chatAM e pUrve patnInI mamatAnA tyAgane abhyAsa tevo nahi, tethI cAritrajIvanamAM e mamatva naDI gayuM, to ahI A kumAra tarIke anArya dezamAM janma maLe, rAjakumAra thayA. paNa abhayakumAre ratnamaya jinapratimA bheTa ekalI e jotAM pUrvajanma yAda Avya, vairAgya pAmI pitAthI guptapaNe nIkaLI AryadezamAM AvIne cAritra paNa lIdhuM. paraMtu pelI samatvavALI bAI ahIM zreSThI-kanyA thayelI; tenA mamatvamAM paDI cAritrabhraSTa thayA ! mamatva kevAM baMdhana UbhAM kara che ! Amunie enI sAthe saMsAra mAMDayo ! aMte mamatva choDI pharI cAritra laI utkaTa tyAga-virAga-saMyama-tapa vagerethI avadhijJAnI banyA. mATe kuTuMba para mamatva nahi karavuM. (12) svAmanirIkSaNa : dvividha mUDInuM ciMtana : sUtra-tahA telu tesu samAcArelu saisamaNNAgae siA, 'amuge'ha, amugakule, amugasisse amugadhammaTThANaTTiai / na meM tabirAhaNA, na me tadAraMbhI, yuddhI mameassa, eamittha sAraM, ea Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rakapa mAyabhUa, eaM hinaM, asAramaNNaM sancaM, viseso avihigahaNeNaM / evamAha, tilogadhaMdhU paramakAruNige sammaM saMvudhdhe bhagavaM arihaMte' tti| artha:- tathA te te AcAramAM smRti-upaga jAgrata rAkhe ke "huM amuka chuM, amuka kuLane chuM, amukano ziSya chuM, amuka dharmasthAnamAM raheluM chuM. mAre emAM virAdhanA nathI thaI mAre virAdhanAno prAraMbha (paNa) nathI. mAre e (dharma- sthAna)nI vRddhi thaI rahI che. ahIM e ja sArabhUta che. e ja pitAnI cIja che. e ja hitarUpa che. bAkI bIjuM badhuM asAra che, avidhie lIdhela (saMpatti Adi) vizeSe asAra che," ema trilokabaMdhu, paramakAruNika, samyak saMbadha pAmelA arihaMta bhagavAna kahe che. vivecanaH kuTuMbane saMtApa nahi paraMtu guNa karanAro, anukaMpAvALo ane aMtarathI pite nirmaLa rahI, gRhasthane gya je AcAra seve che, e AcAromAM paNa lakSa vinA mUDhapaNe cA gatAnugatikapaNe vartanAre na hoya, ki0 upagavALe banI vicArato rahe ke, " chuM? mAruM kula kayu? ke huM kone ziSya? ja mArA vrata kyAM ? devadattAdi nAme gRhastha AryamAnava chuM. amuka uttama kuLamA utpanna thaye chuM. huM amUka AcAryano ziSya chuM. eTale mArA guruM amuka che. huM amuka samakita, dezavirati vagere dharma sthAnamAM rahele chuM. meM je samakita ne ANuvrato lIdhA che enI virAdhanA to meM nathI karI ne? athavA heve virAdhanAno AraMbha te nathI karauM ne ? eTaluM ja nahi paNa mAruM dharmasthAna vRddhigata thaI rahyuM che ne ? 1. pAtAno eka sAro Arya mAnavabhava pAmelA tarIkeno khyAla, 2. pitAnA uttama kuLanI khAnadAnIne khyAla, 3. pote uttama Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guru mAthe dharyAnI javAbadArIne khyAla ane 4. pitAne vrataniyamAdi dharmasthAnanI javAbadArIne khyAla mANasane patana pAmavA nahi de; balake UMce caDAvaze. "dharma ratnaprakaraNa" zAstramAM A jAta kuLa ane gurUnA khyAla para eka prasaMga che. g brAhmaNa upAdhyAya pAse bhaNatA aMSine tathA rudrakane gurue jaMgalamAMthI lAkaDAM laI AvavA kahyuM. aMgaSine sUkAM lAkaDAM jaladI maLyAM nahi, eTalAmAM rudraka laherathI pharI pachI lAkaDAM laI jatI eka DozIne mArI nAkhI jhaTapaTa ene lAkaDAM laI AvI gurUne kahe che, "pele aMgarSi te nadIe rakhaDate hato. bhAIbaMdha have eka DozI bicArIne mArI enAM lAkaDAM laIne Ave che. guru gusse thayA. eTalAmAM aMgaSi Avyo; ene guru gussAmAM kahe, "nAlAyaka ! A rIte lAkaDAM lAvavAnA ? kALamukhA! ja cAlI jA ahIMthI. mane tAruM meM na batAvIza." ahIM aMgarSi gussAne khulAso maLavAnuM ane pitAnuM nivedana karavAnuM muzkela jANe tyAMthI nIkaLI gaye. vanamAM jaI zokamAM Alecana kare che, "aha A zuM? caMdramAmAMthI aMgAra-vRSTi ? guru mArA caMdra jevA saumya che. e emaja gusse thAya nahi. tyAre huM kyAM bhUlyA ? huM koNa? AvA uttama gurune vidyArthI ? ne meM AvA gurune duHkha karAvyuM? ke huM adhanya!" basa e anveSaNa-ciMtanamAM AgaLa vadhatAM vadhatAM TheTha anAsakta cAgamAM caDI kevaLajJAna pAmI gayA! devoe mahimA karyo, guru stabdha ! ane rudrakane devoe khulle pADo! zrAvakadharmanA vrata niyama-AcAra pALatAM A smaraNa vAraMvAra rahyA kare ke "huM amuka, mAruM kuLa khAnadAna, mArA Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 247 guru uttama,'e pachI A pazu dhyAna rahyA kare ke vrataniyama-AcArAmAM mAre keAI virAdhanA-skhalanA teA nathI thai ne ? agara thavAnI zarUAta te nathI ne?' AtmAmAM vrate pALavAnI jene dRDhatA che, ane je zreSTha bhAvanAomA ramavA sAthe teAne ghaNI ja sAvadhAnIpUrvaka pALavAnI kALajI rAkhe che, tathA sapheda kapaDA upara DAgha na lAgavA devAnI jema vratane dUSaNu na lAge te pramANe zAtre pharamAvelI vidhithI ceAgya dravya-kSetra-kAla-bhAvanI maryAdAe sAcavIne teAne je AcaranArA hAya che, te kahI zake ke mane virAdhanA lAgatI nathI. chatA ya te na bhUle ke keAI kALe je jarA paNa rAgadveSanu' jora thatA dhabhAvanAnI zithilatA ke pramAda Avaze te AkhA ya dharma sthAnane! prAsAda Dagamagaze ane kadAca nAza paNa pAmaze. mATe ja te asadna cAne patana karAvanArA Ala banathI dUra rahIne virAdhanAdithI bacI trAne pALe. . sAthe A vicAre ke- ahe!! jagatamAM samakita, virati vagere dharmasthAna sivAya zu sAra che e ja peAtAnI cIja che, kemake bhavAtaramA mUDI-sa patti tarIke e ja sAthe Ave che. e ja sudara pariNAma lAvanAru hAvAthI jIvane kalyANurUpa che. bAkI dhana-dhAnya, saMpattineA Dhera, idricenA viSaye, vahAluM kuTuMba, mitra-parivAra, mAnapAna, sattA, sAmrAjya ke vaibhava vilAse| e madhuM ja asAra che, te phajula che, dagAkhAra che, ane vizeSe karIne avidhi-anyAyathI meLaveluM-bhAgaveluM e pariNAme vipAkamAM kAramAM karyu du:khada phaLane ApanAruM che. Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 kahyuM che ke artha (dhana)nA rAgamAM aMdha banelo jIva pApane ja AcarIne je kAMI lAbha meLave che, te baDizAmiSanI jema te rAgAndha jIvane vinAza karyA vinA pariNamato nathI, arthAt vinAzano ja pariNAma lAve che. baDizAmiSa eTale zuM ? baDiza=mAchalI; AmiSara mAMsa. jema mAchImAra mAchalAM pakaDavA lekhaMDI aNIyArA kAMTAne mAMsanA TUkaDAthI DhAMkI pANImAM nAkhe che, tyAre e mAMsa atyaMta svAdiSTa lAgatuM hoIne mAchalAM koIpaNa jAtanA vicAra vagara jhaDapathI tene meMmAM AkhuM grahaNa kare che, ane khAvA lAge che tyAM ja pele kAMTe tALavAne vIMdhI nAkhI emAM Telo rahe che. ajJAnIne zuM khyAla ke svAdiSTa suMdara dekhAtA mAMsanI aMdara rahela AMkaDe (ka) tAre svAda pUro thatAM pahelAM ane e mAMsa pacatA pahelAM ja tane tALave vIdhI ghAtakInA hAthamAM pakaDAvI tArA prANane harI, jIvanane nAza karaze? eja pramANe anItithI meLavelI saMpatti ane bhogavilAse, dekhItI rIte to kSaNavAra ghaNA ja svAdiSTa lAgaze, paraMtu tenI AzAesa letAM pahelAM ja tenI pAchaLanAM pApothI bAMdhelA mahA cIkaNuM kamo tArA AtmAne phUrapaNe haNI nAkhaze. pavitra, suMdara, tejasvI ne mahAzaktizALI tArA AtmAne malina, bibhatsa, te jarahita ane mahAazakta banAvI, hato na hato karI deze!--e jIve bhUlavuM joItuM nathI. brahmadatta, tripRSTha, mammaNa vagerenAM dRSTAMtamAM e barAbara jovA maLe che. A badhI vastu keNu samajAve che? AtmAne suMdara atisuMdara, ane mahAsukhI banAvavAno mArga kANu batalAve che Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 249 bhagavAna ari tadeva e samajAve che. kemake e traNa leAkanA aMdhu che, sAcA snehI che, atyaMta utkRSTa tIrthaMkara nAmakarmAdinA puNyanA prAgbhAravALA che, parama kAruNika che. emanI anAdi . viziSTa ceAgyatA arthAta viziSTa tathAbhavyatAnA maLe e prabhu ja tIrthaMkarapaNAnuM puNya upArjatAM jagatanA samasta prANIe para apara'pAra ekAMtika bhAve karuNAvALA ane che. kAraNa ke, e karuNA AvavAmAM viziSTa jaja tathAbhavyatra joI e; ne tItha karanA AtmA jevuM tathAbhavyatva khIjA pAse nathI. ethI ja tIthaMkarA sarvazreSTha samyaktvAdi edhi je varodhi, tene dharanArA haiAvAthI, kharI rIte te bIjanA upadeza vagara svaya' ja mujhelA che, jaDa cetananA yathArtha svarUpanA nizcita medhavALA anI mahAvirAgavaMtA che, evA je viziSTa AtmA tIthaMkaradeva, e ema pharamAve che." (13) bhAvama'gaLa vividha dhavana sUtra :- evaM samAlAcibha, tadaviruddhesu samAyAresu sambhaM vaTTijA, bhAvamaMgala meaM tanniSphattIe / artha :- e pramANe vicArIne ahiMsAdi dharmasthAnAne Adha na kare evA suMdara AcArAmAM ThIka pravarte. e niSpanna yAne siddha thavA para bhAvamaMgaLa bane che. vivecana :-e pramANe tIthaMkara vacananu' sacATa praNidhAna karavA pUrvaka vicArIne ane nirvAsane dharmAMsthAnA (samakita, dezavirati vagere)ne viruddha nahiM, tema jinavacanane khAdha na kare, paNa aviruddha, anukula hAya, evA vividha AcArAmAM sArI rIte zAsraniyamAnusAra pravatavuM. A rItanuM vidhipUrvakanuM dhavana siddha thatAM bhAvama'gaLa bane cha. Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 pra-bhAvamaMgaLa to zubha adhyavasAyane kahevAya che, tyAre ahIM te ahiMsA, satyAdi, uttama AcAra vagerenAM savidhi pravartanane bhAvamaMgaLa kahyuM e zI rIte ? u -sAdhudharmanI paribhAvanArUpe je savidhi pravartana karI uttama egya AcAra AcarAya che, e niSpanna thatAM, siddha, thatAM, azubha bhAvanA karmone rakSapazama (Azika nAza) thAya che ane AtmA zubha bhAva arthAt zubha adhyavasAyanA suMdara pariNAmavALe bane che. Ama zubha pariNAmarUpa bhAvamaMgaLanAM asAdhAraNa kAraNabhUta che vidhipUrvakanAM dharmapravartana; e paNa. bhAvamaMgaLa kahI zakAya, dUdha ane ghImAM ghaNuM aMtara che. chatAM dUdha para meLavaNa, dahIM, mAkhaNa, tAvaNanI prakriyA thatAM e ja ghI bane che. evI rIte vidhipUrvaka ane jinavacanane tathA vratane abAdhaka AcAro sAthe vratonuM pAlana thAya e zubha bhAvamAM pariName che, arthAt bhAvamaMgaLa bane che. dhyAnamAM rahe. ahiM vidhi para khAsa bhAra mUkyo. kemake tratA le, pALe, tapa-japa kare, paraMtu pUrve kahelA Agama-grahaNa, adharmamitra-tyAga, dharmamitro pAsanA, lokaviruddhano tyAga, zuddha, mana-vacana-kAyAnI kriyA, parivArane asaMtApa ane guNakArtiA, dayA ane nirbhayatA vagere vidhi je na sAcave, to zubha adhyavasAya pAmavA durlabha che, jema, tapa ghaNe ja kare, paraMtu tapanA pAraNe AhArane ghaNuM svAdavRttithI khAya, temAM tanmaya bane, temaja ghaNuM ja khAya, to tene tapano kharo svAda kayAthI AvI zake ? tapa karatI vakhate pelI khAvAnI ane svAdanI vAsanAne yAda lAvyA kare. tyA tapanI suvAsa e nahi pAme. kemake tapa * Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22. sAthe vidhi na sAcavI. athavA jema gharamAM kaMkAsa karI koI sAthe ragaDI, jhagaDIne maMdire pUjA karavA Ave, dekhAvamAM pUjA sArI kare, kUla vagere. sArA caDhAve, paraMtu tyAM gRhaphalezanA vicAro AvyA kare, kriyA bhale ne kAyAthI thatI hoya, paraMtu mane to Arta raudra dhyAnamAM ja hoya che tethI pUjAne uttama paNa AcAra hRdayane zI zAni ane zo zubhabhAva Ape? te pramANe pUrvokta AgamagrahaNa vagere je vidhi vinAnuM pravartatuM hoya to te zubhabhAva na jagAvavAthI bhAvamaMgaLa na banI zake. vyavahAramAM jeTalI zuddhi, teTalA pramANamAM dharmasthAne UMcA vyavahAramAM jeTalA zuddha bhAve, zuddha pariNati, teTalA ja dharmanA zuddha adhyavasAye, teTalI ja dharmanI suMdara ArAdhanA. vyavahAramAM jeTalI azuddhi, teTalI ja ahIM pokaLatA. mATe te saMsArI jIve cAritra sudhInA mahAvrato ya anaMtIvAra lIdhA chatAM AjJA-bhAvana, lekavirudatyAga vagere vidhipAlana vinA e niSphaLa gayA, bhAvamaMgaLarUpa na thayA tyAre, arjuna mALInA pratibaMdhaka sudarzana zrAvakane zrAvakanAM aNuvrata paNa AjJA-bhAvana Adi vidhi yAne vyavahArazuddhipUrvakanA hatA, te e bhAvamaMgaLarUpa thayAM. bhAvamaMgaLatA evI thaI ke eNe AtmA para zubha adhyavasAyanuM ojasa mahekAbu-maghamaghAvyu ! jenA prabhAve mAravA AvatA arjunamALInA zarIramAMthI jakSane nisteja banI bhAgI javuM paDayuM ! evI rIte nAgaketu zrAvakane paNa vivipUrvakanAM vrata pAlane evuM bhAvamaMgaLa thayu ke enA prabhAve rAjA ane AkhA nagara para zilA vikuvane vidhvaMsa karavAne upadrava karanAra vyaMtara paNa aMjAI gaye, ane zilA saMharI nAgaketunA caraNe AvI namI paDayo ! Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra5ra (14) dharmajAgarikA: kALa para ciMtana sUtra : tahA jAgarigja dhammajAgariAe / athaH tathA dharmajAgRtithI jAgrata rahevuM. vivecana -sAdhudharmanI paribhAvanA karanAre sadA dharmajAgarikA kare. kevI rIte kare? to ke bhAvanidrAne tyAga karIne. bhAvanikA eTale mehamaya daSTi, atatvanA ciMtana, rAgadveSanI ramata, mithyAtvane muMjhAra, bAhya bhAvanA tAMDava, pramAdanI paravazatA vagere. Ane TALIne satata dharmajAgarikA, dharmajAgRti, arthAt jJAnamaya daSTi, samabhAvane abhyAsa, saMvega-vairAgyanI vRddhi, tattvanI samyaga vicAraNA aMtamuMbabhAva, satyaruSArtha--tamannA vagere rAkhavI joIe. e evI ucca keTinI hovI joIe, ke jIvanamAM kaThina sAdhudharma AdaravA mATe jIvane pUrNa ullasita ane utsAhI karanArI hoya. ratno pama-mAnava AyuSyanI bAkI (Balance)mAM je amUlya vakhata hajI zeSa che, tenuM (1) mahAmUlya upajAvavA mATe, (2) A viziSTa jIvananuM viziSTa mahAucita sAdhI levA mATe, (3) jaDamukhI pravRttimAMthI sarvathA chUTI AtmamukhI pravRttimAM lIna thavA mATe, ane (4) vAraMvAra janmamRtyunI jaMjAlane TALavA, tathA (5) karmavyAdhine miTAvavA mATe dharma-auSadhane saMpUrNa rIte sevavuM joIe. kALane ucitanuM mUlya samajavuM joIe. : " mana kA siksa viDyuM ?" artha:-"mane ke kALa maLe che ? A kALane ucita (kartavya) zuM che?" vivecana - dharma jAgRti A rAkhe ke "A mane ke amUlya : ", Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 253 kALa-avasara maLe che ? ane A mahA kiMmatI kALane ucita zuM kartavya che? mArI pUrva sthitimAM anaMtA pugala-parAvartanA jaMgI kALa anaMtA janma-maraNa karI anaMta zarIranAM parAvartana. karavAmAM gayA ! jyAre, A kALa tevAM parAvartana pharI na karavA. paDe evI sthiti UbhI karavA mATe samartha maLe che! chatAM A kALane huM ke upayoga karI rahyo chuM ! mAre zuM ajJAnamAM, moha- vAsanAmAM, ne saMsAranA vikaTa paMthamAM hajI paNa mArA AtmAne rakhaDAvavAno ? bhAna nathI ke evI kALanA Avarta ochA thAya che ke vadhe che ? " Ane vicAra karavA pUche aMtarAtmAne zuM kahe che? "A jIvanamAM je je vicAra-vANI-vartananA abhyAsa karyA, te zuM A khAsa mAnava-jIvananA viziSTa kALamAM ucita che? bIjI gatinA kALamAM zuM e naheAtuM banI zakatuM ? A kALanuM mahAmUlya keTaluM badhuM? ane enuM avamUlya huM keTaluM badhuM karI rahyo chuM ? ahIM prAsa kevA suMdara prakAzanA paMthane avagaNa keTalI ghora aMdhArI ajJAnanI khINamAM UtarI rahyo chuM ?" vicAravA jevuM che ke uttama mAnavakALano ke adhama uparoga thaI rahyo che ? AjanA yugamAM savAre jAgyA tyAM mahArAgadveSakAraka vikathAothI bharacaka-bharyA dainika pipara jevA sujhe che ! bajArabhAva, sinemA, vagerenA samAcAra joI mana para jaDa cAnI lAtha upADavI game che! AhAra-parigraha-saMjJA savArathI mAMDI kUdAkUda kare che ! Idriya-viSAnI ja gaDamathalanuM to pUchavuM ja zuM ! reDiyAnA progrAmanA ke bIjA trIjA AvAne AvA ja AcaraNa-vANI-vicArethI divasa rAta pUrA ! A badhuM zuM karyuM? meha vadhAryo ke ghaTADyo ? saMsArabhramaNa vardhaka pravRtti Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 vadhArI ke ghaTADI? vartamAna uttama kALa A mATe che ? - A te te kALa che, ke jemAM prabhAte (1) AtmAnA tyAjya ane kartavyanA vicAra karI zakyanA saMkalpa karI zakAya, jyAM (2) paramAtmA ane mahApuruSonA bhavya kalyANa parAkrama ane bhavyAtibhavya upakAro najara sAme taravaratA rakhAya, (3) zAsananA ta-vistAra ane ArAdhanAnA asaMkhya prakAranA bhavya prakAza jyAM mana para jhagamagatA karAya, e karIne japa (4) AmA parathI anaMta kALanA jAma vAsanAonAM jALAM ukheDI zakAya, jyAM (5) anaMta karmakASThane dharma sAdhanAnA jvalaMta agnithI bALIne sApha karI zakAya, jyAM (6) anAdi anaMtakALathI mahAmalina AtmAne vizuddha bhAvanAothI madhyAhUne grISma-sUryavat saMpUrNa tejasvI banAvI zakAya, evA. A kALamAM vAsanAonA jALAM vadhAravAnuM, navA kaukaraDAnA kacarAne mehanA TepalAthI bharIbharIne AtmAmAM ThAlavavAnuM ane melA adhama vicAro-lAgaNIothI AtmAne vadhu aMdhakAramaya karavAnuM karAya, e keTaluM badhuM kALane anucita ! A to te kALa che, jyAM (7) cetanane jaDavat banAvanArI je AhArAdi cAra saMjJA, krodha-mAnAdi cAra kaSAyasaMjJA, lekavAhavAhanI saMjJA ane gha(gatAnugatikatA)saMjJA ema 10 mahAsaMjJAo tathA hiMsAdine naze AjasudhI AtmAne caDyo hato, ane e nazAmAM jIva karmathI saMsAranA behudA vicitra nATake nA hato, hiMsA-jUTha vagere duSkamAM daTAele rahetuM hatuM, ane ethI ja karma bAdhatAM pAchuM vALIne joyuM na hatuM, ke vicAraNA karavA sarakhI ya phurasada rAkhI nahotI, te dura 10 saMjJAone dAna, zIla, tapa, bhAvanA,kSamAdi cAra,jJAnI para Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 255 daSTi, ane saMyama-vivekathI nAbUda karI zakAya. saMjJAnA nAzane AthI bIje ucita kALa ka maLavAne hato? kemake rAtadivasa khA khA nI vAte, viSano saMsarga, parigrahanI pravRtti, vArevAre nidrA ArAmI ane bhaya, vAtavAtamAM garga-gusse vagere, e badhuM te manuSya sivAyanI bIjI gatimAM sArI rIte karavAnuM maLe che, ane tenAthI kusaMjJAo puSTa rahe che. mAtra A mAnava bhavano ja kALa evo cagya che, ke e saMjJA thI pratipakSI vRtti-pravRttio ane pratipakSI bhAvanAonA amRtakupA pI zakAya AhAra-saMjJA sAme tapa, ane AhAra para evI jugupsA ke "arUpI ane ana ta sukhI evA mAre A zI lapa? A zI pugalanI gulAmI ?" viSaya saMjJAnI sAme viraktabhAva ane vrata, parigrahamaMjJA sAme dAna ane nispRhatA, nidrA sAme AtmajAgRti, bhayanI sAme nirbhayatA, krodha sAme kSamA, mAna TALI laghutA-namratA, mAyA mUkI nyAya-nIti nikhAlasatA, lebha cheDI nirAzaMsa-nimamatva bhAva, hiMsAdi pApa choDI ahiMsA satya Adi. A badhAne keLavavAne sAro vakhata che. kemake ahI tapa, zIla, dAna vagere sudara pravRttio thaI zake che. saMsArane vipasa dUra karavA mATe saMjJAno kATa utArI devA joIe. e mATe udAratA, virAga, tyAga, zubhabhAve vagerethI AtmAe sArI rIte svastha banavuM joIe, ane vacce je kAMI Ave tenA para vijayI banavuM joIe A badhuM A kALa suzakaya che. "aho ! ke suMdara kALa mane A mace che! keTalo durlabha ne kiMmatI kALa huM pAmyA chuM! chatA saMjJAonuM jora to juo ! jIvanabhara "khAu-khAuM, A khAuM te -AuM e dhUna, "A vilAsa karuM, A joI lauM, A bhegavI Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 lauM, mAruM zarIra kevuM suMdara lAge che, huM ke puSTa chuM," A Asakti, athavA te, "zarIra sAruM nathI rahetuM, majA mANI zakAtI nathI, UMgha nathI AvatI, paisA nathI maLatA," A ciMtAo ! mAnava-kALamAM te samajavuM saheluM che ke peTane game teTaluM ane game tevuM sAruM ApIza, paraMtu savAra paDatAM te bhUkhyuM ! tuM dehane ya suvADe, ane e bhUkhyuM UThe! have ene tRpta karavA pAche Akho divasa kADhavAna ! vAha ! kevI veTha ! dehanI khAtara AtmA ? ke AtmA khAtara deha ? vaLI suMdaramAM suMdara miSTAnna Ape, enI viSTA kare e! nirmaLa. gaMgAnA pANInA pizAba kare e ! AvuM sadAnuM mAMgaNiyuM, bhUkhaNiyuM ane bhIkhaNiyuM zarIra ema tRpta nahi thAya, e te tyAga-tapathI ja tRpta thAya. evI rIte dhana game teTaluM kamAya, paNa tene saMtoSa nathI. jaDanI IchA AkAza jevI anaMta che. pahelAM hajAranI, maLe to lAkhanI, te paNa maLyethI 25-50 lAkhanI, ema lAbha. ane parigraha saMjJA vadhatI ja cAle che. tene devanI paNa Rddhi. -siddhi ApavAmAM Ave, te ya tRpti nahi. pitAnAthI UMcA svarganI Rddhi joI baLe che, khinna thAya che. jaDa padArthanI IcchAnuM e mAhAmya che, ke e IcchA pUrI thatI ja nathI. e miTe te e padArthonI upekSAthI ja miTe, "na joIe, na joIe nA maMtrathI zame. te upekSAbhAva, e tRSNAnA bhayaMkara pariNAme hRdaye vicAryAthI ane pramANamAM dhanatyAga zekhanI vastutyAga vagerenA niyamathI keLavI zakAya. pachI to. AhAra-viSaya-parigraha-saMjJAnA bhukko uDADI zakAya. e mATe. A cagya kALa che. Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 257 devane kALa paNa meM je. ghaNuM ja Rddhi-siddhi joI. tyAM khAvAnI jarUra nahatI, paNa puNyAI maLI hatI, tethI uttama khAnapAna khAvAnI je icchA, tene mAtra divya suMdara oDakArathI zamAvI zakAtI. bIjA parizrama vinA mAtra oDakArathI zamI jatI AvI siddhi hovA chatAM ya je IcchAo para IchAo deDatI ja rahI, te AhAra-saMjJA kayAMthI tUTe? suvA-besavA mATe, haravA-pharavA mATe, Amoda-pramoda mATe, bAga-bagIcA, mulAyama va, makhamalanA gAlicA, ati suMdara pupa, suMvALI ramaNuo, eka devabhavamAM karoDo devIonI paraMparA, e je maLyuM hatuM, te badhuM viSaya rAgane vadhAranAruM hatuM, tyA viSayasaMjJA kyAMgI tUTe? AhAra-saMjJA, viSaya-saMjJA toDavAne tyA kALa ja kyAM hato ? kSetra kyAM hatuM? jyAre ahIM badhuM ja anukULa che. ahIM te vicAravA jevuM che ke sAruM che ke rAga vadhAranArA sAdhane tevA nathI, dA. ta. divya svAdiSTa khANA ke mahAvaibhava nathI, ke jethI saMjJAo piSavAthI bahu sAra nIkaLe. jyAre sAme, tapa ane tyAga ahIM karI zakAya ema che tethI ja A kALa ghaNe ja uttama che. AhAra khAtAM, viSama IMdione, joDatAM, parigrahanI mamatA tathA kaSA karatAM ema thavuM joIe ke-"are! duzmanane haju huM piSI rahyo chuM ? duzmana sAthe dastI karI rahyo chuM ? duzmanane mArA ja AtmA para hale karavA AmaMtrI rahyo chuM ? kayAre avasara maLe ke enAthI bhAgI chUTuM." kaI kaheze ke "A zarIrane TakAvI rAkhavA sArU te khAvAnI jarUra che ne ? paNa ene khabara nathI ke (1) jenI jarUra 17 Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 hoya e badhuM ja gamADavA jevuM nathI hotuM. dA. ta. AjanI kAyadAnI AMTIghuTIne lIdhe harAjI karane kADhI na zakato hoya ane enAthI kAma levuM paDatuM hoya, chatAM e gamatuM nathI. IcchA te e ja rahe che ke kyAre A TaLe? evuM bahAranI veTha aMge che. vaLI (2) je ema thAya che ke amuka amuka vastu mAre khAvI joIe, ATalI vAra khAvuM joIe, e badhuM zarIranA piSaNanA nAme saMjJAne piSaNa apAya che. mAnyuM ke "dUdha khAuM eTale zarIra majabUta thAya," are! ethI te saMjJA majabUta thAya che ! ane A te nAnuM bakaruM kADhI moTuM UMTa pesADavA jevuM thayuM! mAtra A ja jIvananA zarIranI apuSTatA TALavA mATe ja janma cAlanArI saMjJAnI vRttine sateja karI puSTa banAvI ! nahitara, ApaNe to evuM karavuM che ke zarIra dhasAdhanAthe TakAvavuM che kharuM paNa saMjJAne mArIne, jema, vachI pakaDa che, paraMtu e rIte ke DaMkha de nahi. te pramANe AhAradinI pravRttine pakaDa vAmAM Ave te bhaya nahi." vaLI vicAre che ke ama kalo? ki eaksa urie ? A mAre ka kALa che? A kALane cagya zuM che? A te kALa che ke jyAM (8) AtmasvarUpanI ADe AvelA karmanA aDadAne cIrI zakAya; jayAM (9) hanI nadImAM taNAI bhavasamudramAM DUbI javAne badale jyAM vItarAganA zAsanarUpI nAvamAM besI bhavapAra utarI zakAya, e kALI che. pUrve jIvananA maLI hatI te kANu hatI, kemake mokSanuM lakSya nahetuM. Aje e sUjhayuM che, te akhaMDa cAritranAvamAM besI karma jaLathI bahAra kAM na nIkaLI jAuM ? Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 tiryaMcane kALa paNa je hato. baLada hite, gADAmAM pacIsa maNa bhAra bharelo hato, madhyAhna samaye citra-vizAkhanA dhUmakha taDakA tapI rahyA hatA, jamIna agnivatuM usNa hatI, dhIkhatA tApa, tRSAne pAra rahyo nahi, ati parizrame bhUkha paNa joradAra, zarIra parasevAthI rebajheba, meMmAMthI phI chUTI jatuM hatuM, tyAre uparathI gADIvALo khaMDI AranI pareNI mArA jIvatA zarIramAM ghecato hato, tethI mane aMtaramAM bhAre gusso thato. kema gusso? te kALa ajJAnatAne lIdhe gussAne hato. "mAthe paDayuM samatAthI bhagava, karma khape che," ema tyAM koNa samajAve ? ane samajavA jeTalI buddhi ya kyAM hatI? jyAre Aje mAnava- bhavamAM e kALa che ke jyAM (10) samatA, samAdhi ane sahiSNutA lAvI karmonI suMdara nirjarA karI zakAya. pUrvane kALa (11) asaMya mane hatA, Aje saMyamana che. pUrva kALa (12) rAgane hatuM, Aje virAgane che. pUrvana kALa dveSane hato, Aje upazamane che. pUrvane kALa (13) mana-vacana-kAyAnI kupravRttioe daMDAvAne hato, A kALa e daMDathI bacavA mana-vacana-kAyAnI guNine che. jIva! ghaDIbhara besI vicAra te kara ke, "kevI A uttama kALanI bakSIsa tane maLI che ? mAtra A mAnavaDALanA pratApe ja keTakeTalI viziSTatAone lAsa thI che ? e lAbha thavAnA hisAbe Aja sudhI teM zuM karuM? ne have zuM karavA cagya che? (14) mAyA vagerenAM zalya UkheDavAnA kALamAM zalya UkheDI rahyo che ke jUnAne sAcavI navA vaLI pedA karI rahyo che ? mithyAtvazalyane poSI rahyo che ke bhagADI rahyo che ? vAghavarunA bhavamAM zalya ane mijAsa bahu rAkhyA, paNa have zA . za (1ra) rAgano che. pUrva kALa ke pUrvano kALa Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArU vAghavarU banavuM? anAryapaNAnA kALamAM pApa nidAna (paugalika AzaMsA) nAM zalya bahu rAkhyA, paraMtu have anArya banavAnI zI jarUra ? jina nahotA maLyA tyAre kutsita kumatanAM zalya bahu sevyAM, paNa have e hoya ? A to te kALa che,ke (15) jemAM rasa, Rddhi ane zAtAnI layalInatA ane enA gauravanA parvata para caDavAnuM have sahelAIthI mUkI devAya. e traNanI Asakti zilAjatu jevI che. parvata para zilA jatune tara vAMdare pANI mAnIne pIvA jAya che, paraMtu tyAM meM ja coMTI jAya che! tene kADhavA hAtha ghAle che, te hAtha Te che! ema karatAM Akho ne Akhe cUMTI jAya che. pachI tenA UkheDavAnA game teTalA dhamapachADA ke game teTalA prayatno nakAma jAya che, ane aMte vadhu tarasya, bhUkhe, ane baMdhAeloakaDAyele maraNa pAme che. ema rasa, Rddhi ane zAtAmAM ciTakelA pAmara jIvo vadhu tRNA, vadhu duSkRta ane vadhu badhanethI pakaDAI aneka janmamaraNanA kAtila duHkha pAme che evuM ciTakavAnuM devAdi bhavamAM sulabha hatuM, kemake tyAM bacavAnA sAdhana tevAM nahi. jyAre, bacAvanI vipula sAdhana-sAmagrIthI saMpanna A mAnavakALa che, ene ucita zuM ? rasa-dvi-zAtAnA zilAjamAM na levAvuM te ja ne ? vaLI, A te kALa che ke jyAM jIvane AkarSatA rasaRddhi-zAtA e kUcA maLyA che. kemake e devatAIthI ati hakA cakravartinA rasa-Rddhi-zAtA AgaLe ya hisAbamAM nathI. tyAre evA devalokanA aciMtya rasa-Rddhi-zAtA AgalI prati kaI gaNatarImAM tAtparya, denAraMgarAganI sAdhana-samRddhi AgaLa mAnavanA raMgarAganI Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 261 sAdhana-samRddhi sAva U~cA che. dA. ta. AjanA rAgabharyAM zarIramAM zAtAnA zAlekhA ? tyAre mATI-pASANu ane leADhApittaLanI samRddhi zI mATI ? teA AjanA tuccha svAdo,-eka divasa khArU ane eka divasa khATu,-evA DhaMgadhaDA vinAnA svAde kayA hisAkhamAM ? jema eka zrImata mAsa phAIne tyAM memAna thaI pAMce pakavAnnanA svAdiSTa suMdara bheAjana upara jamavA beThA haiAya, temAM jAtajAtanI miThAie! hAya ane temAMthI nIkaLatI seDamathI dUra dUra sudhI beThelAone ya mAMmAMthI pANI chUTatuM hAya, jamavA mATe mIlagIliyAM thatAM hAya; have tyAM enI sAthe beThelA pUnA tevA ja keAI zrImata paNa hAlamAM 2'ka-darIdra khalAne dhesa pIrasIhAya teA te kevI zAle? e raka jIvane kevI marI lAge ? pachI e gheMsamAM zuM rAce ? ema jIvane kame ekavAra pIraselI devatAnI divya Rddhi, divya rasA ane pAMce indriyanI tathA zarIranI divya zAtA AgaLa kame have pIraselI mAnavanI Rddhi-rasa-zAtA kevI ? jo mAnava samaje tA ene bhAre kalaMkarUpa lAge ke--je karmAMsattAe ekavAra mane e divya kSAmagrIthI sanmAnce, te have mane ahI enI apekSAe gaTaraphlAsa sAmagrIthI navAje che? zarIra gaDhakInA gADave ? rasa anucimAMthI janmelA ? ane Rddhi divya AgaLa jhu'paDA-klAsa ? A tA mArI mazkarI thaI rahI che. emAM huM... zuM rAcuM? ane devaRddhithI paNa mane kAyamI tRpti thaI nathI e vata mAna atRpti kahI rahI che. teA zuM A janmanI tuccha Rddhi-rasazAtAthI kAyamI tRpti thavAnI hatI ? kAyamI tRpti tA enI AdhInatA cheDavAthI thAya. enI AdhInatAne phagAvI devA mATe Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja ahA! mane kevo suMdara devagurudharmanI sAmagrIvALe at kALa maLe che!" vaLI vicAre, " sara : ? vimensa va ?" A ka kALa mane maLe che? ene cagya karaNIya zuM che? A te kALa che ke jyAM (16) saMsAranI cAra gatimAM cirakALa bhramaNa karAvanArI (1) kaSAya--cekaDI, enI kAraNabhUta (2) AhArAdi saMjJAcakaDI, tathA e be cekaDImAMthI janmatI (3) Ata-raudra pratyekanI durthAna cokaDI, ane (4) deza-bhajana-strI-rAjya saMbaMdhI vikathA cekaDI, A cAra bhayaMkara caMDALa cekaDIone aMta lAvI zakAya. bIjI gationA kALamAM AnuM leza paNa bhAna ja kyAM hatuM? temaja ene haTAvavAnA saMga ke sAmarthya paNa tyAre kyAM hatA ahIM to bhAna che, saMga che, haTAvavAnI zakti che, tyAre huM e cekaDIone vadhArI rahyo chuM ? ke ghaTADI? maLavA-khAvAnuM to puNyanA hisAbe ja che, to pachI nAhaka krodhAdi zA mATe karUM? ethI to ulaTuM pApa jame thAya che, jenA vipAka bhAre! paNa mAre have evA kaTu vipAka nathI joitA. Ame ya AtmA karmathI ane pApathI bhAre che. emAM phegaTa vadhu bhAra bharuM te bhavAMtare mAro DUca nIkaLI jAya ! mATe 1. kaSAya na karuM, 2. saMjJA na paDyuM, 3. durthona na levuM, 4. vikathA na AcaruMkemake mAre mokSa joIe che, ne mokSamAM to anAhAranuM sukha che, AhAratuM nahi, viSayatyAganuM sukha che, viSayabheganuM nahi, e parigrahanuM sukha che, parigrahanuM nahi maunanuM sukha che, vikathAnuM nahi; svarUpasthatAnuM sukha che, durgAnanuM nahi vidhA te satkathAne gya maLelA A durlabha mAnava-samayane lUTe che! mana bagADe che, kaSAya vadhAre che. mATe ene paDachAe ya na lauM. Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 263 durdhyAnane khadale zubha dhyAna karavAnu` mAre ghaNu' che, ane te karavuM. jyAre ahI zakaya che, teA eja karIza. '--A nizcaya paNa ahI zakaya che, ne amala paNa ahI zakaya che. te evA nirdhAra sAthe amala kema cUkuM ? vaLI A te kALa che ke jyAM viSayA pratye virAgI anI sarvavirati AdarI zakuM, khIjA kAI bhavamAM sarvavirati paNa je zakaya nathI, te pachI apramattatA, kSapakazreNI, vItarAgatA, kevaLajJAna, zailezI, ane meAkSanI tA vAta ja kayAM ? Ahe ! AvA amrutakALane huM viSayAnI gulAmImAM viSakALa karI rahyo chuM! bhAna nathI ke e jhera pAchA mane ja pIThavAnA che! mATe have tA ahisA-sa yasa-tapanA zreSTha dharmanI sAdhanAne cenca A amRtakALane e sAdhanA dvArA saphaLa karI lau. " kA mama kAleA, krim eesa ucia' enA para Avo AvI dharma jAgarikA karavI, ane menidrAne aTakAvavI. mANusane indriyAnA viSaye mUMjhave che, tathA mRtyunuM smaraNa nathI ane mRtyuno bhayAnakatAneA jAgatA khyAla nathI rahetA, tethI mehanidrA caDI bese che e aTakAvavA, A paNa dharmajAgRti rAkhe ke,-- (15) viSayA-mRtyu para ciMtana sUtra- 'asArA visayA, niamagAmiNAM, virasAvasANA / 2 bhIsaNo maccU, savvAbhAvakArI, avinnAyAgamaNo, aNivAraNijjo, puNo puNo'NuvadhI | artha :- viyeA apAra che, avameva chUTA paDanArA che, ne aMte kaTu phaLa denArA che. mRtyu bhayaMkara che, sarvAMthI rahita karanArUM che, ajJAta AgamanavALu che, a-navAya che, phrI phrI AvanArU che. Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 vivecana -viSayasukha para madAra na bAMdha. kemake e viSayo zabda-rUpa-rasa-gaMdhaparza (1) asAra che, (2) nakkI janArA-nAza pAmanArA che, ne (3) aMte vira-kavi pAka denArA che. vinazvara viSayamAM zo mAla che? game tevA suMdara sadA, ramaNIya rUpa, raLiyAmaNA rasa, sukumALa sparzI, ke sArI sugaMdhI maLe, pazu e "asAra che. kemake e jaDa che. parivartana pAmI kutsita-kharAba thanArA che, athavA kSaNadeNanacha yAne jotajotAmAM nAza pAmanArA che. vaLI asAra eTale ke AtmAne kaze guNa te nahi karanAra, upakAraka te nahi kintu uTA AtmAne vikRta, duHkhI ane parAdhIna karanAra che. tethI ja e viSaye AtmAnI anaMtI jJAna-sukhAdi traddhi AgaLa tuccha che. vaLI enA saMga kAyamI nahi ja, eTale bhagavaTe thatAM ke aMte mRtyu AvatAM viyogathI avazya chUTA paDavAnA che. eTaluM ja nahi, balake viSaye pariNAme AtmAne asIma karmabaMdhanA vipAkarUpe bhayaMkara duHkhamAM dabAvanAra che. zuM A mAre mahAsArabhUta ane anaMtasukhadAyI mAnava-samaya mArI ja AtmasamRddhinA ghAtaka, tuccha, vinAzI ane duHkhadAyI viSaye pAchaLa veDaphI nAkhuM e nemikumArane paraNAvavA mATe rAjImatInA AMgaNe laI AvavAmAM AvyA; paNa e te virAgI hatA. tyAre rAjakumArI rAjImatI to kharekhara dilathI paraNavAnA kaDavALI hatI. chatAM jyAM nemikumAra teraNiyethI pAchA pharI gayA eTale bha kSaNavAra ene AghAta lAgI gaye, kintu pachI tarata ja A vicAryuM ke viSayasukha pAchaLa mAre meha beTa che; kemake viSa asAra, vinazvara ane pariNAme kahuphaLadAyI che. bAkI nemikumAra pratye dilathI jAgI hatA. tyAra mAM nemikumAra Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 265 cAmaDAno prema mUkI sAce Atmaprema te huM TakAvI zakuM chuM ane te emanI pAse cAritra laI emanI ziSyA banIne caritArtha karIza !" kharekhara emaja karIne rAjImatI eka ja varSamAM mehanIca sahita ghAtI karmano kSaya karI kevaLajJAna pAmyA ! 0 dhanAjI saMsAramAM rahyA hatA chatAM lakSmIne hAthane mela ane viSane viTaMbaNAkAraka lekhatA; tethI ja pitAnI kamAyelI lAkha koDanI lakSmI paNa moTAbhAIono asaMtoSa TALavA ghare badhI ja paDatI mUkIne guptapaNe paradeza cAlI nIkaLyA. te pachI paNa mahAzrImaMtAI ane ATha yauvanAone viSayasukha pAmyA chatAM jyAre eka patnI subhadrA potAno bhAI zAlibhadra virAgI banI 1-1 patnI ja tyaje che enA para rue che, dhAre dhanAjI kahe che, "e kAyara, nahitara verAgya thavA pachI dhIre dhIre zuM choDavuM?" subhadrA kahe che, "bolavuM saheluM che, karavuM kaThIna" tyAM ja dhanAjI UbhA thaI gayA, ne viSaye vagere tyajI cAritra levA nIkaLyA, kemake viSayone viTaMbaNAkAraka te samajatA ja hatA, emAM A nimitta manyu. vaLI kALanA bharose besI na rahetAM pahelA samajI levAnI jarUra che ke (1) mRtyu avazyabhAvI che, bhayaMkara che, bhayane karanArUM che. e aciMtya evA agaNita bhacAne UbhA kare che. mATe ja jene mRtyu nathI ene koI bhaya nathI. (2) vaLI mRtyu sarva vastune abhAva karanAruM che, eTale ke AtmAne sarva vastuthI rahita karanAruM che. maryA pachI ahIMnA mAla, milakata, baMgalA, bagIcA, kadaMba, yAvat pitAnuM mAnela zarIra Indriyo Adi paNa koI ja pitAnuM nahi. vaLI (3) mRtyu agdhAyuM Ave che. te kaI divase ApaNe phurasade ke jANa karIne AvatuM nathI, kahe, "re Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmana ! ahIM tArI game teTalI hoziyArI haze, tAruM game. teTaluM mAna haze, tArA eka zabda pAchaLa hajAra lAkha mANasa prANa ApavA sudhI ya taiiyAra thatA haze, paNa jyAre mRtyu Avaze tyAre e mRtyune rokavA emAMnuM kAMI ja kAma nahi Ave. cakavati, Indra ke anaMtabaLI paramAtmAnI paNa koI tAkAta mRtyune rokavA samartha nathI. mRtyu tArI atyaMta kAkaludIbharI paNa vinaMti nahi sAMbhaLe, tArA mAnanI ke tArI Rddhi-siddhinI mRtyune kaI ja paravA nathI. te te tane A deharUpI bhUmi parathI TekAnI jema Dekare uDAvaze. kemake (4) e anivAraNIya che. - rokAya nahi evuM che. mRtyu Ave tyAre te tene je kahIza ke bhAI ! jarA thobhI jA bhI; meM jiMdagImAM dhana-dhAnyAdi kamAvavA te bahu bahu karyuM tethI te puNya vaTAvAI gayuM), paNa, meM dAna-puNya karyuM nathI, ane adharmo bahu ja karyo che. kuTuM banI jaMjALamAM, dhananI lolupatamAM, viSayonA mohamAM huM bahu laTAye; A badhAthI to AtmAmAM mAtra pAyanA gaMja khaDakAyA; have tuM phakta jarA thobhI jA; te huM dAna daI dauM, dharma karI lauM," AvuM kahIza tyAre mRtyu jANe khaDakhaDATa haze! te tane bhayaMkara lAgaze, tuM bhale tharathara kaMpIza, to ya te tArI mUrkhatA upara ane tArI pAmaratA upara jANe vadhu hasIne tane kayAMya aMdhArAmAM upaDI jaze !" (5) magR puNe puNepaNubaMdhI" AvuM mRtyu pAchuM eka ja vakhata AvatuM nathI, paNa pharI pharI tenI AvRtti thAya che. enuM kAraNa e che ke mRtyu thatAM bhale A jIvanathI. maryo te kharA, paraMtu karma nathI maryA, ane karma UbhAM che tethI janma thavAne ja, jyAM janma thaye ke mRtyu nakkI thayuM ja. rAgaTheSa ane mana-vacana-kAyAnI pravRtti che, tyAM sudhI karma ane je ghara baha e ja che Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 267 janma che; ane janma che, te avazya mRtyu che. bahudhA e paNa paMDita-maraNa nahi ki tu bALa-maraNa hovAthI cAre gatimAM aneka niomAM, vAraMvAra mRtyu lAve che. ethI mumukSu kSAtravaTanA praNidhAna kare ke "A te kALa che ke jyAM huM rAgadveSanA kUilaI baMdhanane kAcA tAMtaNAnI mAphaka toDI nAkhIza. zuM kAma che mAre kheTA rAga-dveSamAM taNAIne? ethI mArA AtmAmAM kaze ja guNa nathI thato. mATe mAre te have A phegaTiyA rAgadveSane nikAla ja karI nAkhavAne. e karIne huM mRtyu upara vijaya meLavIza." tethI ja "ApaNe te bhAI! DhIlA, suMvALA, sukumAra, AvA vakhatamAM ApaNAthI zuM thaI zake ? " evA vevalA zabdone kADhI nAkhI, pratikSaNa mRtyune najara sAme rAkhI prabala zubha bhAvanAnuM jema vikasAvavAnuM, ane hRdayamAM rahelA ajJAnanA aMdhakAra ane mehanA nazAne phagAvI nAkhavAne. A B janakarAjAne maMtrI pUche che, "Apa AvA rAjazAhI sukha bhege che chatAM loke kema Apane videhI kahe che ?' rAjAe avasare javAba ApavAnuM kahI, eka vAra mijabAnI goThavI, maMtrIne paNa cAra vAge AvavAnuM AmaMtraNa mokalyu. e divase be vAge DhaMDhere piTA ke maMtrIne pAca vAge phAMsI devAnI che. maMtrInA to e sAMbhaLIne hozakoza ja uDI gayA! e jamaNamAM Avyo paNa ene pakavAmAM rasa nathI. rAjA pUche, kema Ama?" e kahe che, "zuM pUche che ? kalAka pachI mRtyu najara sAme hoya tyAM mAlamevAmAM rasa rahe?" rAjA kahe che, te basa, tamane to kalAka pachI, paNa mane to bIjI ja kSaNe mRtyu bhAsyA kare che eTale rAjazAhI sukhomA ya ze rasa rahe? Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 mATe ja mAro vyavahAra nIrasa joI leAka mane videhI kahe che. ' maMtrI samajI gayeA ke, mRtyu sAme taravaratuM rahe teA viSayarasa khatma! kharekhara ! mRtyunI bhayaMkaratA-savanAzakatA-ajJAtAgamana anivAya tA vagere najara sAme heAI mahArAjA kumArapALa jevA ca zrAvaka-dhanI karaNImAM bhAre udyamI rahetA! ane RSabhadeva bhagavAnanI pATapara parAmAM asakhya rAjAee mRtyune eLakhI saMsAra tyajIne cAritra laI paDita-maraNu evA sAdhyA ke pachI keTalAyane te mRtyunI para'parA ja aMdha! mRtyunuM mRtyu thayuM...! ane khAkInAne pachI e janmamAM mRtyune ata thaI mukti maLI. zrAvaka viSayavikArane ane mRtyune AtmA para lAgelA eka jherI rAga samaje, ane te nivAravA dharmane ja ekamAtra auSadharUpa samaje, tethI A dharmAMjAgarikA kare, A vicAre ke, (16) dha-auSadha para ciMtana sUtra :-dhammo eassa osaha, ega tavisuddhA, mahApurisasevio, sahiakArI niraDaoro paramANaM daheU artha: dharma AnuM auSadha che. te ekAMte zuddha, mahApuruSeAe sevele, sa hitakArI ane aticArarahita tathA parama AnaMdane janako e vivecana : dharma e anAdikALanA lAgelA viSayavikAranA ane punaHpunaH mRtyunA asAdhAraNa regane kADhanAra ekamAtra auSadha che. enuM sevana khUba ja karu? A jagatanA lAlapILAmAM jIvane hiMsAdinA atrate ane indriyAnA viSayeA rUpI gee mUDha banAvyeA che, tethI AtmAnI zakti tadna leApAI gayA jevI che. e mUDhatA TALavA dhama ja eka auSadha che. te dhama kevA ? je ekAMte ja 1 Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra69 vizuddha hAya, eTale ke sarva pratyakSa nihALI vAstavika dharma tarIke prarUpyo hoya tathA kaSa, cheda ane tApanI parIkSAmAM pAsa (pasAra) thayelA zAtre kahelo hoya, eTale ke svAduvAdathI vibhUSita jIvAjavAdi tatvane prakAzaka ane mokSamArganI sAdhanAthe zreSTha nivRtti-pravRttirUpa hoya. te ja ekAMta nirmala kahevAya. hiMsA, jUTha vagerenI aviratine ane aDhAre pApaka sthAnakano sarvaza tyAga te zreSTha nivRtti; ane jJAnAcArAdi-pAlana te zreSTha pravRtti. vaLI je dharma tIrthaMkaradeva ane cakravarti-sarakhA mahApurUSoe sevele hAya maitrI-karUNAdikathI vAsita hovAthI svapara sarvane hita, AnaMda, nivRtti ane zAti apAve te hoya; e dharmane aticAra rahita, arthAt jinAjJAnusAra vizuddha paLAya, te je parama AnaMda (mokSa) denArA hoya; e dharma e enuM auSadha che. AvuM dharma-auSadha sevyA pachI viSaya-vikAronI zI majAla. che ke e UbhA rahI zake? te mRtyunI paNa zI tAkAta che ke e jIvane vArevAre AkamyA kare? jyAM dharma-auSadhathI sarva karmakSaya ane zAzvata mela thayo, pachI janma ja nahi, te mRtyu zuM ? pachI te aja-avinAzIpaNuM, ajara-amaratA. 0 dharmagraMpa bALa rAjA pUrva bhave bhAre regathI trAsele eka bhikhArI; te muni maLatAM karagare che, "mane kaI auSadha batAve." muni kahe che, "auSadha tArI pAse che. A je te ane bahu khAI khAIne roga thayA che te baMdha kara, e ja auSadha " eTale tyAM niyama karyo ke "reja eka ja dhAnya, eka ja zAka, ane eka ja vigaI (dUdha-dahIM-ghI-tela-goLa-taLeluM, e chavigaImAthI eka jo, khAvI bAkI tyAga. A tyAgarUpI auSadhe zarIranA roga to. Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 miTAvyA uparAMta aMtarAya-karmaroga tUTavAthI kramazaH zrImaMta banyA. chatAM e tyAga cAluM eTale jAta kharca mAmulI, te pAtradAnAdi khUba dharma karyo. marIne evA nagare vaNika-putra thaye ke jyAM nimittiyAe bhAkhelI bAra varasanI dukALI AnA paNa rada thaI! ane rAjAe ene bALapaNamAM ja rAjA banAvI pote ene AjJAMti pAlaka banI rahyo. pile pachI moTe rAjA thaI dharmane khUba ArAdhaka ane prabhAvaka banyo. vizuddha dharmaauSadhathI zuM raMka ke zuM rAjA, zu abhaNa ke zuM buddhimAna, zuM nirbala ke baLavAna, dareke sAdhu yA zrAvaka banI mahApurUSonA patha sva-para hita sAdhyA, ne mRtyu-gathI sadaMtara sukti meLavI. dharmasevana deSa-aticAra lagADyA vinA thavuM joIe. devapUjA, gurubhakti, vataniyama, sAmAyika pratikamaNAdi zrAvaka-dhame niraticAra pALatAM AnaMda-kAmadevAdi zrAvakane traNa bhavamAM saMsAra sameTAI gaye. (17) dhama-taprakAzakadine namana tra:- dharmaksa | na u pajAsaTI | namo eadhammapAlagANaM / nagge eadhammapasnagANaM / namo eadhmmpass it! artha A dharmane huM namuM chuM, A dharmanA prakAzakone huM namuM chuM. A dharmanA pAlakane namuM chuM. huM A dharmanA upadezakene namuM chuM. A dharmanA svIkAranArAone namuM chuM vivecana - have kRtajJatA ane anumodanA rUpe namaskAra karavAmAM Ave che. athavA AgaLa sAdhuomanI prArthanA-Aza sI vyakta karavI che to te maMgaLa karIne ja karAya vaLI A dharmane Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 271 temaja jemanI pAse e vyakta karIe temane namaskAra karIne ja karavI ucita che, mATe namaskAra kare che, "A sAdhu dharmane huM namuM chuM, vaMdu chuM A dharmanA prakAzaka zrI arihaMtadevane huM namuM chuM. A dharmane hRdayamAM utArI pAlana karanAra sAdhu maharSiene huM namuM chuM. A dharmanA upadezaka AcArya bhagavaMtane huM namuM chuM. A dharmane mokSanA hatu ane satya dharma tarIke svIkAranAra zrAvakAdine namuM chuM." have praNidhAna karavAmAM Ave che, - (18) dharmapraNidhAna: nima-aparasaMtApaka- bhAva zuddhivardhaka sUtraH-icchAmi ahamiNaM dhammaM paDivanjittae samma maNabayaNajhAyajogehi / u mameaM kallANaM paramakallANANaM jinnaannmnnubhaavo| artha: huM manavacana-kAyAnI pravRttithI sArI rIte A dharma svIkAravA IcchuM chuM. parama kalyANarUpa jinabhagavAnanA prabhAve mane A kalyANa prApta thAo. vivecanaH "huM dharmane pAmavA IcchuM chuM. kemake have mane A dharmano ja pakSapAta che, te paNa samyapha mAnasika vAcika ane kAyika pravRttiothI vaNAelA A dharmane pAmavA IcchuM chuM, AthI huM saMpUrNa sarvAga dharma svIkAranuM khAsa praNidhAna (kartavya nizcaya) karuM chuM. A dharma e kalyANa che e mane prApta thAo. mAruM te keAI sAmarthya nathI paraMtu parama kalyANa sva35 zrI jinezvaradevanA parama pabhAve (prabhAvika prasAdathI) e prApta thAo, evuM huM abhilapuM che? A rIte khUba ekAgratA ane vizuddha hRdayathI vAraMvAra ciMtave ane bhAve. prazna-dharma te AtmA potAnI vizuddha adhyavasAyathI pAme ne? uttara-e vAta sAcI, paraMtu e zuddha bhAva Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra72 emaja nathI jAge; e to paramAtmAnuM nimitta pAmIne ja pitAne thaye che; ne hajI paNa thaze, mATe ahIM bhagavAnanA prabhAve prApta thayAnuM IchyuM. sUtraH-suppaNihANameva citijA puNo puNo / eadhammajuttANamadhavAyakArI siaa| pahANa mohaccheaNamekaM / evaM visujjhamANabhAvaNAe kammApagameNaM uveDa esassa juggayaM / tahA saMsAra-viratte saMviggo bhavai amame, aparovatAvI, visudhdhe, visuddhamANabhAve / iti sAhudhammaparibhAvaNAsuttaM samatta / artha sArA praNidhAna sAthe A pramANe vAraMvAra ciMtave, A (sAdhu) dharmayukta AtmAone page paDate rahe. mukhyapaNe mohano cheda karanAra e che e pramANe vizuddha banatI bhAvanAthI karmane nAza thavA dvArA (AtmA) e dharmanI yogyatA pAme che; tathA saMsArathI virakta, saMvega (dharmaraMga)vALe, nirmama, bIjAne saMtApa na pamADanAra, nirmaLa, ane vizuddha thaye jatA bhAvavALA bane che. A pramANe sAdhudharmanI paribhAvanAnuM sUtra pUrNa thayuM. vivecanaH upasaMhAraH sAdhusevakaH bhAvavizuddhiH have upasaMhAra karatAM, je pUrve, (1) dharmajAgarikAmAM "A karyo avasara ! ene egya zuM? viSaye asAra, mRtyu bhayaMkara ane sAdhudharma enuM auSadha vagere ciMtavavAnuM kahI zrI. arihaMtAdine namaskAra karyA bAda, (2) arihaMtaprabhunA prabhAve sAdhudharma svIkAravAnI tIvra AzaMsA citavI, enA mATe have sUtrakAra kahe che ke khUba tIvra praNidhAna yAne vizuddha bhAvanAthI garbhita mananI ceTa sAthe A badhuM vAraMvAra citavyA karavuM Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 273 A ci'tavanAmAM dhyAna rAkhavAnuM ke sAdhudha rUpI auSadhanu ati mahattva citavyA mAda enI abhilASA-prArthanA-Azu sA karavAnI, te pUrve kahela arihaMtAdi parameSThIne namaskAra karavA pUrNAMka ja karavAnI. sUtrakAre 'name namianamithyANu.....' vagere namaskAra karIne pachI ja AzaMsA karavAnuM kahyu che. magaLa mATe ane aucityapAlana tarIke e jarUrI che, jethI mAdhaka karma tUTatA jaI e AzaMsA zIghra saphaLa thAya. namaskAra-vinaya-sevA-AjJAMkitAvane AzaMsA e bahu meATI cIja che mATe sUtrakAra sAdhudhamanI paribhAvanAmAM ATaATaluM karavA- ciMtavavAnuM pharamAvI have kahe che ke A sAdhudhama pAselAnA 'avavAyakArI' anavu, arthAt e dhama sevanArA munipuMgavAne page paDatA rahevu, yAne emane bahumAnabharyAM namaskAra, emanA vinaya, emanI sevA ane emanI AjJAMkitatA kharAmara sAdhatA rahevu. paisAnA athI e ja rIte zrIma'tane ArAdhate rahe che tyAre ja paisA pAme che. suvrata zeTha vagere e ja rIte sAdhu mahAtmAnA upAsaka banI cAritramAhanIya kanA nAza karavApUrvaka sAdhudharma pAmyA. ba sUtrakAra kahe che ke--A tIvra praNidhAna pUrvakanAM vAravAra dharma jAgaraNu-ciMtana ane sAdhusevana e mAhane chedavAnA mukhya upAya che' kemake e sava viraticAritra-sayamanA adhyavasAya-sthA nakanI pU.bhUmikArUpa ati suMdara adhyavasAyAne peDhA kare che, ne te jarUra cAritramAhanIyane teADatA Ave, mATe ja sUtrakAra A rIte upasahAra kare che, 18 Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 upasaMhAra-A pramANenA kuzala abhyAsamAM vizuddha vizuddha banato upara kahelI bhAvanAthI ghaNAM karmanA baMdhana toDa nAkhe che. karmane te viziSTa nAza thavAthI te mumukSu jIva sAdhudharmanI cegyatAne prApta kare che saMsAranI bhayaMkara deSamara sthitinI vicAraNAthI saMsAra pratye virAgI bane te, huM sAdhudharma ane mokSanI eka ja abhilASAvALo che. have ene saMsAranI koI cIja pratye mehamAyA nathI, ane mamatA rahita bane te "A sArUM ane A mAruM karavAnuM choDI paranI ciMtAe baLavAnuM karato nathI, temaja parane saMtApa ApavAthI paNa dUra rahe che. sarve pratye anukaMpAvALe banele te, rAgadveSanI pakaDa mUkI devAthI zubha adhyavasAyanA kaMDakanI vRddhi pramANe AgaLa ne AgaLa vizuddha banato jAya che; enA bhAva vizuddha vizuddhatara thatA Ave che. A rIte sAdhudharmanI paribhAvanAnA vikAsakamane ArAdhe che. -"sAdhudharmaparibhAvanA satra samApta-- Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra75 | sUtra-rU-prayAvidhi: | paribhAvie sAhudhamme jahAdiaguNe, jaijjA sammameja paDivajjittae aparovatAyo / parovatAvo hi tppddivttivigdh| aNupAo khu eseA / na khalu akusalAraMbhao hia / artha yathAta guNavALA sAdhu-dharmanI paribhAvanA karyA bAda bIjAne saMtApa pamADyA vinA e (sAdhudharma) svIkAravA sArI rIte prayatna kare. anyane saMtApa e enI prAptimAM vinabhUta che. e upAya nathI. khare ja ! azubha prayatnathI hita na thAya sUtra-3:pravajyA-grahaNa-vidhi. (1) parapIDA vinA-svIkAra-prayatna pAchaLanA sUtramAM dharmANa pAmavAnI zraddhA thayelI je kartavya che, te kahyuM. te karavAthI sAdhudharmanI paribhAvanA thaI te thayethI have eNe zuM karavuM joIe, te kahe che. vivecanaH paribhAvie..."-pUrva sUtranI kahelI vidhio sAdhudharmanI paribhAvanA karyA pachI, pUrve kahelA guNavALo banyA thake, arthAt saMsArathI virakta, mekSano abhilASI, nirmama, parane asa tApI, nirmalahRdayI, ane adhikAdhika vizuddha banatAM bhAva ne govALa banI cAritra dharmane samyagU vidhie ane bIjAne saMtA5 pamADayA vinA prApta karavA prayatna kare. anyane pIDA upajAvavI e dharma pAmavAnI ADe aMtarAyabhUta che, I 1 Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 [ 5'casUtra-3 tethI e dasAdhaka upAya nathI. dhama pAmavAmAM ya parane pIDA thAya eve! prayatna akuzaLa che (azubha) che. arthAt sAMsArika svAnA kArcomAM parane duHkhakArI evA yatna te azubha che ja, kintu dharsaMprApti mATene udyama paNa je parane pIDA karIne thatA hAya, te te paNu akuzaLa che; ane akuzaLa prayatnathI kaDhi ya kAryanuM rhuita thayu nathI; tethI e para-saMtApane tyaje. *(2) mAtApitAne pratibeAdha : samudAyasukRta sUtra:- appa buiddhe kahici paDivohijjA amprApiyare / ubhaya loga saphalaM jIvia, samudAyakaDA kammA samudAyaphalatti / evaM sudIhA aviogo / a: nahi mujhelA mAtApitAne kAIpaNa rIte pratikhAdha pamADe. (kahe) jIvatara teA ubhaya leAkanI saphaLatAvALuM hAya. (vaLI) samUhe karela kama samUhagata phaLa Ape che. mATe e rIte (ApaNuM!) bahu dI kALa sudhI vicAga nahi thAya. vivecanaH have khIje teA para sa MtApa sAdhupaNu levA taiyAra thayelA AtmAthI thAya evu prAyaH sabhavatuM nathI; paNa mAtApitA kadAca na mujhelA hAya, te temanA manane viyeganA satApa thave| sa'bhavita che. A saMbhavita satApane dUra karavA mATe zuM kare? na jhujhelA mAtApitAne saMsAratyAga mATe kAI paNa rIte pratibAdha kare. A sUcave che ke jo jIva tAmasa nahi paNa sattva prakRtine yAne atyaMta sAttvika ane puNyazAlI tathA tattvAnusArI hoya, te tenI sAdhudhama paribhAvanAnI carco ane guNeAnA prabhAve tenA mAtApitA aDyA vagara na rahe. 'mahAsattva' e pUrva ane adbhuta vastu che. mahA. sAttvika virAgInuM jIvana tapAsavAmAM Ave, ane tenI dinacaryA Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trijyA grahaNa vidhi ] 277 jovAmAM Ave to dekhAya ke (1) enI sAme divya bhego paNa Ave, to tethI tene harSane unmAda thato nathI; temaja (2) aniSTa ane pratikuLa prasaMge ke viSayo Ave, to lAni paNa upajatI nathI. (3) e uparAMta kaSAyane eNe eTale badhA upazama karyo hoya che, ke jethI mAtApitA vagere cakita ane AkarSita banI jAya che. koI tenA upara game teTale gusso karI jAya, tenuM bagADI jAya, to paNa te potAnuM mana lezamAtra vikRta na thavA devA sAvadhAna hoya che. tene have huM pada nathI, ke mAyA-khaTapaTano sparza nathI. ene jIvananI jarUriyAto ghaNI ochI, eTale IcchAo bahu ochI. ema tantrAnusAritA paNa e guNa che ke jethI e vastumAtra ke prasaMgamAtrane upalaka na jotA tatvanI daSTie jue che, sarvatra vastutattava zuM e tapAsanArA hoya che tethI pAmara jI kare evA atAtvika vAta-vicAra-vyavahAra ene pasaMda nahi, e Adare nahi. enA vAta-vicAra-vyavahArano jhika vastunA ke prasaMganA paramArtha tarapha rahe, tattva tarapha hAya. A pramANe mahAsattathI kaSAyane mRtaprAya banAvyA hoya che, ane tattvonusAritAthI samyakatva prApta karyuM che sAthe mahAsa bhaLe, tene prabhAva aneka guNa vadhI jAya che pAro bheLavI rasAyana banAveluM hoya, to te keTale badhe prabhAva dharAve che? vAta e che ke e prabhAvane sakriya banAvavuM joIe, kriyAmA utAre joIe. jema koThAramAM ghaNuM ja bharyuM hoya, te maLyA pachI jiMdagIbharanuM dukha jAya tema hoya, paNa upara DhAkaNa DhAMkeluM rAkhI tene upayoga na thAya to zuM kAma lAge ? Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 [ pa casUtra-3 tema, bhagavAne gaNadhara maharSione tripadI ApI, ne dvAdazAMgInI racanA thai. e zrutanA akhUTa bhAre ApaNane maLI te gayA, paNa have je meAhanA DhAMkaNA khaseDI e tattvAnusAritA, e saca ane AtmAnAe nimala khAdha tathA sattva na jagADIe, tema te mujaba o vartAva nahi, tA pelA bhaMDAra kAme lagADavAnuM kayAM karyuM... ? kAme lagADavAnuM aa, ke khIjA sUtramAM pharamAvyAne anurUpa vana rakhAya. te tenI asara mAtApitA para pazu evI suMdara paDe, ke emane paNa e joI vagara upadeze mAnava jIvananI ItikavyatA cAritra-sAyanAmAM ja lAge, tethI eja sAdhavAnA vIryajJAsa emane ya pragaTe. eTale putranI sAtheAsAtha e paNa cAritra mATe taiyAra thaI ya. brUkumAranI sAthe emanA mAtApitA emaja taiyAra thaI gayA. Ama chatAM, dhArA ke mAkhApa je kanI viSamatAthI vagara upadeze pratikhAdha pAmyA nathI, te temane game te prakAre pratiSedha kare. e emane samajAve ke dIkSAthIne mAtApitAne pratiAdha jue, ApaNane je uttama AyuSyanI mUDI maLI che te A bhava ane parabhava ane mATe saphaLa karavAthI prazasya gaNAya jeNe jIvatara sukRtathI saphaLa karyu, teNe ja jIvI jANyuM. A suMdara jIvataranI saphaLatA (1) A bhavamAM sajIvane acaDhAyI pavitra jIvanathI che, ane (2) paleAkamAM uttama sthAna, sthiti ane suskAranA vArasAthI che. A baMne vastunA upAya ekamAtra zuddha dhama cAritrama che. have e na sevyo, teA ya mRtyu te nakkI ja che, e bhUlavA jevuM nathI, mATe cAritra-dhama laI laIe ane rr Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravrajyA grahaNa vidhi ] 279 sarvane abhayadAna tathA bhavAMtara mATe susa'skAra-nidhi kamAI laie. nahitara jue ke ApaNane manuSyanA AvA teA keTalAya jIvatara maLI gayA hatA, paNa te A leAka ane paraleka ane mATe veDI khagADI nAkhelA. tethI have Ane jarUra saphaLa karI le.' dvIkSAthInI A suMdara samajAvaTa yathAya che. zaMkha-kalAvatImAM zaMkha rAjA, bhavadatta (jabUkumAranA jIva) vagere enA evA aneka dRSTAMta che ke je cAritrathI UMce AvyA che. te kahe che; bIjI paNa eka vAta che, 'tamane mArA para prema che. ApaNe viyeAga na thAya evuM Icche che. Ama te mRtyu thatAM viceAga nizcita ja che, kemake pachI teA ApaNe darekane judAjudA karma mujakha jude jude sthAne javAnuM heAya che. paraMtu jo ApaNe adhA sAthe eka sarakhuM' cAritra ArAdhIzuM te lAMkhA samaya sudhI eTale ke bhAvI bhavamAM paNa ApaNA avicAga (sayeAga) cAlu raheze, paNa vicAga nahi thAya. kemake, samudAye karelA ka~ (sukRta ke duSkRta)nAM phaLa sAmudAyika rIte bhAgavavAnA bane che. phAI Aga, lUMTa, phAMsI vagerene eka sarakhA rasathI karanAra ke jonAra samudRAya, e bhavAntare bhegA thaI kAI tevA ja Aga, 2, dharatIka pa vagere eka sarakhA akasmAtathI ekI kalamanA kumRtyune pAme evuM bane che, ema ApaNe keI viziSTa dha sukRtanI sAdhanA sAthe karIe, tAe eka sarakhI sAdhanAnA prabhAve eka sarakhA puNyathI bhavAntare keAI satimA badhA bhegA thaI zakAya; tyA paNa ApaNe samAna sukRta sAdhI krame karI badhA sAthe zaikSa sudhI pahAcIe ema kadi ya viyeAga na thatAM, ApaNe kAyamI dIgha sacAga rahe." Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 [paMcasUtra-3 aMgAramaEDa AcArya abhavI hatA. emanA 500 ziSya gItArthanI salAhathI emane oLakhI laI choDI jAya che bIjA rogya gurune pakaDI eka sarakhI ArAdhanAnA pratApe svargamAM jaI pachI mAnava bhave 500 rAjakumAra thAya che, ane e eka rAjaputrInA svayaMvaramAM gayelA, tyAM pelA abhavI AcAryanA jIvane duHkhI UMTa tarIke thayele joI jJAnInA vacanathI ene oLakhI vairAgya pAmI AtmahitanA mArge caDhe che. A samAna ArAdhanAnuM phaLa thayu, dikSAthI jIva mAtApitAne e samajAvatAM kahe che - (3) vRkSe paMkhI meLe manuSpAyu sudra patitaratna sUtra:-20EURT BhanivAsa DAmo paccAsaNNo a / dulaha maNuattaM samupaDiarayaNalAbhatulaM / arthe -"nahitara eka vRkSa para AvI vaselA paMkhImeLA je A (meLo) che. mRtyu na aTakAvI zakAya evuM ane najIka AvatuM jAya che. samudramAM paDI gayela ratna pharI maLavA sarakhuM manuSyapaNu durlabha che. vivecana -"nahitara to, je huM cAritra sAdhuM ane tame na sAthe te sAmudAyika sarakhI sAdhanAnA abhAve sAmudAyika phaLa paNa nIpaje nahi. tethI paraseve bhegA thavAnuM thAya nahi. eTale, eka vRkSamAM bhegA rAtavAso karI, prabhAte UDI chUTA paDI janAra aneka paMkherAnA jevI sthiti thAya. arthAt A bhavane aMte ja bhaviSya kALa mATe eka bIjAthI atyaMta chUTI paDI javAnuM thAya. zAstromAM kahyuM che ke jema nivAsa atha vRkSa para bhegA maLelA pakSIo turta ja judA paDI jAya che, tema no ahI TaMke samAgama paNa bhaviSyanA paDA viyogamAM pariNAma pAme che. tyAM ApaNe saMga kayAMthI banI rahevAnI ke Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratrajyA grahaNavidhi ] 281 tyAre mRtyu ekavAra to nizcita ja che. e kAMI thoDuM ja aTake evuM che? mRtyu te uddAma che. tenI gatine kaI ja alanA pahocADI zakatuM nathI. cauda rAjalokanA koIpaNa pradezamAM te jaI zake che. emAM vaLI AjanuM ApaNuM AyuSya yAne jIvanaderI TUMkI hovAthI mRtyu najIka AvatuM jAya che. tethI, hAthamA kALa thaDe che, ane temAM dharma sAdhyA vinA rahI jaIzuM, to mRtyu bAda mAnavajA ane sAdhanAnA saMyoga pharIthI maLavA muzkela hovAthI A aNamola taka gumAvAze. saMsArasAgaramAM mAnavabhava pAcho maLavo, e samudramAM paDI gayelA ratnane pAchuM meLavavAnI jema, ati suzkela che. (4) mAnavajIvana zuddha jahAja: svakI tijya sUtra :-aippabhUA aNNe bhavA dukhyahulA, mahiMdhayArA, akusalANubaMdhigo, ajuggA suddhadhammalsa / jumgaM ca paNeabhUaM avasamudde, kutte savA nirka saMva6mAchadde nAidhA tavapaVISIT sAthe -bIjA bhave ghaNA! (te paNa) 6 khabharyA, mehanA aMdhakAravALA, azubha paraMparA-janaka, ane zuddha dharmane agya che. cogya to A manuSyabhava ja che, ke je bhavasAgaramAM jahAjabhUta che. AvA manuSyabhavarUpI jahAjane saMvarathI (AzrarUpI) chidro baMdha karI daIne, jJAnane sukAnI karIne ane parUpI pavanathI vegabaMdha rAkhIne pitAnA (taravAnA) kAryamAM ja cukta che. vivecana-anuSyabhava dula kema? cAritrane abhilASI jIva mAtApitAne ema samajAve ke, "samudramAM paDI gayela ratnane pAchuM meLavavuM ghaNuM duSkara, Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 283 [ 5'casUtraesa A manuSya janma eLe kADhI nAkhyA pachI pharIthI mAnava janma meLavavA atyaMta duSkara che. kemake jo ahI zuddha dharmAMnI sAdhanA nathI te pazu-pakhI, kIDA-maMkADA Adi veAmAM heAya tevI samatA, viSayAsakti, aniSTaneA dveSa, vagere kaSAyAnI lAgaNI ane hiMsAdI duSkRtyeAlayu jIvana rahevAnuM! ethI saheje phrIthI manuSyabhava na maLe, ane je tiya ca pazu-paMkhI kIDA Adine bhava maLe emAM te ahInI ja kaSAyavALI lAgaNIe tathA duSya tyeAnA sa MskAra enI e AvRtti cAlu rakhAve ! tethI evA ne evA tiya "canA avatAra cAlyA kare, evA tiyApaNAnA bhava ghaNA thayA kare. emAM vaLI je gADha mUrchA-AsaktinA kAraNe TheTha ekendriya pRthvIkAyAdinA bhavamAM UtarI javAnuM thayuM, / tyAM tA kAyasthiti ghaNI ghaNI lakhI ! ! eTale sa vinAnA A manuSyabhavanI pachI teA, ahIMnA gADha cUEdine kANe mAtra che ke pRthvIkAyAdi-sa badhI lavo, dIrghaphAyasthitinA kAraNe, ghaNA ghaNA thAya. emA paDI gayele kayAre manuSyabhava pAme ? pRthvI, apu, agni, vAyu ane pratyeka vanaspatikAyanI kAyasthiti asaMkhya kALanI che, arthAt te te pRthvIkAyAdi paryAyane! eTale ke marI marIne bIje gayA vinA e ekendriyapaNu` ja pAsyA karavAnA saMga utkRSTa kALa asa`khya utsarpiNI avasarpiNI (asakhya kALacakra) pramANa che; vadhAremA vadhAre eTalA kALa sudhI pRthvIkAyAdimAM ja janma-maraNa kare. jyAre sAdhAraNa vanaspatikAyapaNAne utkRSTa kheMca anaMta kALacaka sudhI chatrane keDe pakaDe che. kadAca emAthI vacamAM hAra nIkaLe agara evA bhavamAM na jAya te pazu naraka ane ' Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA grahaNavidhi ] 283 tiyaza paMcendriya tathA vigalendriyanA bhAvamAM cAlI gayelAne evA bhanI paraMparAmAM paDavuM paDe che, tyAM manuSyabhava zI. rIte sulabha bane? durgatinA e bhale kevA? bahulatayA duHkhabharyA, moTA bhAge duHkhada azAtA vedanIya bhegavatA, ane meharUpI kAramAM aMdhakAravALA! arthAt tIvra mahadayavALA, tathA saheje asata ceSTA karAvanAra hovAthI akuzalakarmanA anubaMdhavALA te be hoya che. tyAM mahAhanuM ghora aMdhArUM! buddhi, viveka, vinaya, pavitratAdi je ahIM sulabha, tenuM tyA nAmanizAna nahi. duHkhane nivAravAnA upAye paNa tyAM na maLe. tyAM duHkha upara duHkha che. tema zuddha dharmanI prApti paNa nahi. mAtra du kha ane mehanI kAramI gherAmaNa! ethI ja e bha zuddha dharma (cAritra-dharma) mATe agya bho. egya bhava te manuSyane ja. mAnavabhava e jahAja -bhavasAgarathI tAranAra hovAthI, jahAja samAna A manuSyabhava ja che. devone paNa mokSa prApta karavA mATe manuSyabhava pAmavuM ja paDe che, tethI mokSanI IcchAe devatAI sthitimAthI teo manuSyapaNAnI sthitimAM AvavAnI jhaMkhanA kare che. zA sAru ? saMsAramAM mahAlavA nahi, saMsArane sarvathA tyAga karavA. dharmathI karma para saMpUrNa vijaya prApta karavAnuM manuSyabhavamAM ja thaI zake che. ethI ja dharma ja mAnava-kartavya che e kartavyamAM ja jIvana javuM e egya che. paNa te kevI rIte javuM? mAnavabhava e saMsArathI taravAnuM jahAja che. paraMtu emAM paDelA AzravanA, arthAt hiMsAdinI avirati, krodhAdi kaSAye, vagerenA kANAne saMvarathI arthAta virati, Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 [ poMcasUtra-3 cAritra, kSasAdi catidhama vagere DhAMkaNathI baMdha karI devA joIe. nahitara e chidromAMthI ka rUpI pANI mAMhI bharAvAthI jhUmavAnuM thAya. taravA mATenA A asAdhAraNa bhav DUmavA mATe banAvAya, e kevu' kArasu sAhasa ? te ya nAzava'tA AraMbha parigraha khAtara ? chidro DhAMkavA uparAMta A jIvana-jahAjane jJAna-sukAnI joIe. jema sukAnI vAravAra upayAga (sAtracetI) rAkhI jahAjane dore che, tema sukAnInA jevuM samyak jJAna paNa puna: punaH zubha upayogathI jIvane tAnA mAge AgaLa dhapAve che. e jJAnanA upayeAga na heAya te svara AdarelA chatAM ajJAna-Alasya-pramAda vagerethI unmArge javAnuM thAya, rAgadveSanA khaDaka sAthe athaDAI guNasthAnakanA bhukkA thavAnuM ane. zAstra upayeAge zrama jAgRtimAM dharma ThIka ja kahyo che. mAtra pratijJA e dharma nahiM, enA pAlananI sAvadhAnI paNa joIe. mAne ke sukAnInI madada Nu maLI; teA paNa vadhArAmAM taparUpI anukULa pavana joI e, nahitara jagAja DAmADaeNAla rahe; ane tyAMthI AgaLa zu na dhape anazanAdi cha mAhya ane prAyazcittAdi cha abhya tara tapa joradAra kani`rA sAdhI Ape che. tayarUpI anukULa pavanathI bhAra urjAnuM prayANu vegavaMtu thAya che. y pUrvokta saMvara-DhAMkaNathI nAM karmo AvavAnAM nathI, ane tapathI 3 kSaya joradAra cAlu che, temAM vaLI jJAnaneA zuddha upaceAga jAgrata che, pachI sa'sArane tarI jatA zI vAra ke zI zakA? mATe cAle! ApaNe A rIte tarI javAnu` karIe ! Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravrajyA grahaNuvidhi (5) kSaNa dula bhaH siddhi kevI. A pramANe putra mAtApitAne samajAve, 285 sUtra :- khaNe dullahe savvakajjIvamAIpa siddhisAga dhammasAga teNa / uvAdeAya esA jIvANaM / jaM na ImIpa jammo, na jarA, na maraNaM, na iThadhiyogo, nANiTTasaMpaogo, na khuhA, na pivAsA, na aNNo koi dosA / savvA aparataMta jIvAvatthANaM asubharAgAirahiaM saMtaM sivaM avyAvAdati / artha :-(svakArya mAM jIvane joDavAnA) avasara dubha che, sakAryoMnI tulanArI upara che, kemake e meAkSasiddhinA sAdhaka dharmAMne sAdhaka avasara che, ane A siddhi jIvAe prApta karavA ceAgya che. kAraNa ke tyAM janma nathI, jarA nathI, mRtyu nathI, IviyeAga nathI, aniSTasa ceAga nathI, kSudhA nahi, tarasa nahi, bIjo keAI deSa nathI. siddhi pAmelA jIvanI avasthA sarvathA a-parataMtra, azubharAgAdi-rahita, zAta, nirupadrava ane atyA khAdha ( pIDA rahita ) che. vivecana :- dIkSAthI e mAtA itAne e samajAvyu` ke mAnava jIvanane bhavasadra taravAnA peAtAnA kArya ja cAjI devuM joIe, have kahe che ema karavAnuM kAraNu enA avasara maLavA dula che. - kSaNA durlabha - AvI kSaNa, AvA meAkeA, Ave avasara phrIthI nahi maLe jagatamAM koIpaNa kArya sAthe Ane nahi. sarakhAvI zakAya. sa kAcanI tulanAthI para A kAya che. ene avasara eTale atizaya caDhiyAtA A prasaMga che, kemake meAkSanA sAdhaka je dhama sudarzananAnacAritra ene sAdhaka arthAt enI sarvAMga sauMpUrNa sAdhanAmAM upayAgI Aja ava sara che bIjA jItraneAmAM khIjA kAya mIjI trIjI sAdhanAe Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 [paMcasUtra-3 to ghaNI ja karI, paNa ethI jIvanI kAMI siddhi thaI nahi. nahitara hajI sudhI ApaNe mokSane badale saMsAramAM kema hota? are ! mokSanI nikaTatAya kema na dekhAya? jIvane prApta karavA rogya siddhi ja che; kemake siddhimAM janma, jarA, mRtyu vagere kAMI pIDA ja nahi." A vAta sUtrakAra kahe che, na ImIe jame, na jA. prava - mokSamAM zuM sukha? jayAM jenuM khAvAnuM nahi, pIvAnuM nahi, vADI -baMgalA mAla milakata nahi, ezaArAma nahi, premALa snehI kuTuMba nahi, tethI zuM lAbha ? zuM sukha? zei AnaMda? u0 - bIjA aneka trAsanI vAta to zI karavI? paraMtu eka mRtyunI mAtra AgAhI je keAI vaida ke joSI kare, te paNa te jIvane Dagale ne pagale akaLAvI nAkhe che, te jyAM kadi mRtyu ja nathI tyAM keTalI zAMti ? janmano trAsa tamane game che ? ISTanI IcchA thaI, ane te maLe nahi, ke maLeluM dUra bhAge to kheda thAya che? aniSTa AvI paDe te muMjhAo che ? bhUkhatarasathI vAraMvAra pIDAo che? parAdhInatAnuM duHkha lAge che? Adhi, vyAdhi, vRddhapaNuM nathI gamatA ne? to A badhuM jyAM nathI te mokSanuM kevuM ane keTaluM anupama sukha! tyAM zarIramAM keda purAvArUpa janma ja nathI, eTale prANanAzarUpa mRtyu paNa nathI, vayanI hAnirUpa ghaDapaNe ya nathI. ISTane viga nathI, kAraNa ke tyAM anaMta sukha zAzvata che. vaLI IchAnuM ke rAganuM nAma nathI eTale ITa zuM? temaja zarIra-Indriya-mana nathI tethI aniSTa ca kAMI ja nathI. anubhava che ke aniSTa badhuM zarIra-Indriya Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA grahaNavidhi ] 287 ke manane hoya che, paNa zarIrAdi ja tyAM nathI, tethI aniSTano saMga thavA jevuM ya kAMI nathI. bhUkhanuM duHkha ja nathI, tethI khAvAnI viTaMbaNA nathI. tRSA nathI eTale pIvAnI veTha nathI. temaja bIjA keI deSa arthAt vyAdhi, apakIti, azAtA, veTha vagere vagere kAMI nathI. zarIra ja nathI pachI vyAdhi kene? niMdA-prazaMsA karanArA leke ja tyA nathI eTale apakIrti kyAM thAya? zarIra nahi to kaI zItauSNatAdinI azAtA ja nahi, pachI paheravA, oDhavA, bheguM karavA, ke haravA-pharavAnI veTha zI? tyAre emAM che zuM ? sarvathA svataMtra jIvavA-rahevAnuM, koI aMze, koI rIte ya parataMtra nahi. AtmA svarUpamAM ja masta rahe. AtmAnuM svarUpa zuM? kAlekanA dareka dravyanA traNe kALanA anaMtAnaMta bhAvane jevA, jANavA, ane avyAAdha anaMtasukha tathA akSaya ane avikArya sthitinA prazAnta sAgaramA jhIlavuM. parataMtratA kema nahi? tyAM azubha rAgAdi vikAra nathI mATe jIva rAgAdinA vikArethI ja parataMtra che, rAgAdinA kAraNe ja enA viSayane gulAma bane che, enA AdhAre ja cAle che. ethI rAgAdinA vikArone lIdhe ja pIDA bhogave che. siddhapaNAmAM to vItarAgatAne lIdhe parama savAtaMtrya che. sAthe parama zAMti che. kemake tyA vyaktarUpe te nahi, paNa zaktirUpe ya aMdara chUpA paDelA krodhAdi kaSAyo nathI ke je AzAti kare. tema sarva upadravane kAyamI aMta thavAthI tyAM zAzvatuM ziva che. tyAM gamanAgamanAdi karAvanAra akaLAmaNa nathI. tethI koIpaNa khasavAnuM, hAlavAnuM, bolavAnuM cAlavAnu, dabAvAnuM, vagere kAMI nathI. siddha haMmeza mATe sarvathA akiya Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 [paMcasUtrache, mATe avyAbAdha sthiti che. jyAM kiyA che tyAM ja aneka bAdhA (pIDA) naDe che. Avo mokSa keTalo badho ISTa bane! jIvane bIjuM joIe paNa zuM che? AvuM badhuM te ene bahu game che. sarva vAtanI jANakArI ene pasaMda, svAdhInatA ja ene game; badhuM manamAnyuM barAbara hoya; te ene gusse, repha, mAyA vagere karavA jarUra nathI; taddana nirupadrava sthitine e aharniza cAhaka; ene beThA hoya tyAMthI UThavu na game, arthAt zakaya hoya tyAM sudhI kiyAne parizrama na hoya to ThIka lAge ane A badhA uparAMta saMpUrNa ane svAdhIna, tathA ekAMta ane anaMta sukhane te rasi. basa, A badhuM mokSamAM ja che. mATe he tAta ! AvA mekSa mATe AkhA saMsAramAM eka ja upayogI evA ucca mAnavabhavanA A maLelA avasarane niSphaLa na javA de, saphaLa kare. anyathA kinAre sAme chatAM, pAchuM saMsArasAgaramAM ghasaDAI DUbavA jamavAnuM raheze." dIkSArthInI kevI suMdara samajAvaTa hanumAnajI vidyAdhara rAjA hatA, vidyAnA baLe meru upara yAtrAe gayelA, lAkha jejana UMcA meru parathI pAchA nIce utaratAM nIcethI upara 800-900 jajana vacamAM rahelA sUryanA. prakAzane nIce nIce kSetramAM madhyAhna, sAja, asta, saMdhyA vagere judA judA svarUpe jeyA. vicAre che, "ahe! jIvana paNa jotajotAmAM yuvAnI, prauDhatA, vRddhapaNuM, yAvat aMtakALamAM palTAtuM che. te kema gaphalatamAM beTho chuM? kyAM sudhI AvA janma-maraNAdimAM athaDAyA karavAnuM? mokSa mATe yatna karuM jethI ahIM chUTI kAyama mATe ajara amara sthiti pAmuM.' tarata vairAgyathI cAritra lIdhuM sarve karma kSaya karI mokSe sidhAvyA. Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prajyA grahaNavidhi ] 289 (6) saMsAra ke? sUtra :-vivarIo a saMsAro imIpa, aNavaTriThaasahAvo / itya khallu suhI vi asuhI, saMtamasaMtaM, suviNuvva sbvmaalmaalNti| tA alamittha paDiveNaM / / artha -saMsAra AnAthI viparIta caMcaLa svabhAvavALe che. emAM kharekhara, sukhI paNa duHkhI che, sat paNa asat che, svanavat badhu ALapaMpALa (jUTha) che. mATe AnA para mamatva rAkhavAthI saryuM. , vivecana -saMskAra (1) upadranuM ghara vaLI dIkSAthI pitAnA mAbApane samajAve che ke, "tame jANe che ke mokSa evo che, tyAre saMsAra enAthI ulaTA lakSaNavALe che. kemake (1) ekSamAM kaI ja upadrava nahi, tyAre saMsAra e Adhi-vyAdhi-upAdhi,-janma-jarA-mRtyu, (roga-zeka-vicaga, dvi-ISTa-aniSTa vagere sarva upa nuM ja ekamAtra ghara che. saMsAramAM upadrava ja che, are ! saMsAranA agaNita upadra te dUra raho, mAtra eka janma pAmavAne upadrava e, ke emAM gulAmaDA naTanI jema jIvane vAre vAre navanavA bhAre halakA bhavaveza dharavA paDe che, e ya vIrapurUSane zaramabharyuM che. . vaLI (2) saMsAra pharate - mokSa eka sthira svabhAvane, tyAre saMsAra palTAtA A upadrathI caMcaLa svabhAvano che. dA. ta. bhava phare che mAnavamAMthI pazu thAya, vagere, zarIra phare che, vaya phare che, sagAvahAlA pharI jAya che. svabhAva phare che, mANasamAMthI bhUMDa thAya to vijhA khAvAnA svabhAvavALa bane che!- sthAna pharI jAya che, manuSya hAla ahIM, te pachInA bhave bIje ! 18 Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 [ paMcasUtra-3 bhAva phare che, ghaDImAM harSa, ghImAM beda! ema rAgAdi phare. (3) saMsAre sukhI asukhI - ethI ahIMne sukhI paNa paramArthathI sukhI nathI. kemake e sukha duHkharUpa che, tathA sukhaparyAya caMcaLa che. arthAt e sukha (1) vartamAnamAM utsukatA bharyuM, ciMtAbharyuM tathA anekanI apekSA rAkhatuM hovAthI duHkharUpa ja che, ane (2) pariNAme pApakarma udaya pAmatAM sukha avazya nAza pAmI duHkha UbhuM thanAruM che. ahIM paNa dekhAya che ke Arogya maTI paga thAya che, kamAI maTI khoTa Ave che, hI maTI virodhI thAya che. bIjo bhAI ke bena janmatAM mAbApano prema ghaTe che. paraNyA pachI patnIno prema ghaTato Ave che. saMtAna thatAM ciMtAo vadhe che, e mAMdA paDatAM duHkha thAva che. bIjI paNa pADezI, vepAra, vahevAra vagere taraphathI aneka viMTabaNAo Ave che....vagere keTalI ya ApadA ahIM; tyAre paralokamAM vaLI ahIMnA ne pUrvanA bAdhelA azubha karmonA udaye keTalAMya duHkha UbhA thAya che. (3) vaLI ragaDA-jhagaDAmAM, ke bIjAnA sukha vadhu dekhI baLavAmAM duHkha thAya che. tyAre (4 mAthe mRtyu hovAthI ya sukha duHkharUpe che. jema keAI kedIne phAMsInI sajA pharamAvelI hoya, enA paMdara divasa bAkI hoya, ane tene kahevAmAM Ave ke, "tuM tAre mAla miSTAnna khA, saMgIta sAMbhaLa. bagIcAmAM phera, badhI ja kara," paNa phAMsInI kalpanAmAM te bicAre kyAMthI heza paNa eja anubhave? tema jIva janme eTale asuka yudata pachInI mRtyunI phAMsI pharamAvAda gaI. have kedIne to paMdara divasa pachInI nizcita mudata khabara che, paraMtu saMsArane to mRtyu kyAre pakaDaze te nizcita ja Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA grahaNavidhi ] 291 nathI. AvI mRtyunI laTakatI talavAra nIce saMsAramAM sukha zuM? saMsAranuM sukha kharekhara duHkha che. evI rIte (4) saMsAre "saMta pi asaMta, arthAt saMsAramAM je vibhavavilAsa sat che, e paryAyathI asat che; kemake enA paryA paTAtA vAra nahi,-vastu phare, kSetra phare, mATikI phare, guNa phare, jIvanI ruci phare, apekSA pheravAthI eja mAmulI lAge. ema aneka rUpe ene nAza sajAele che svapranI jema A badhuM ALapaMpALa che, jUTha che, mithyA che, enA upara AsthA rAkhavI beTI che. svanI vastu para keNa samaju madAra bAMdhe ? svamamAM moTuM rAjya maLyuM, zrImaMtAI maLI, paNa AMkha khUlya badhuM phUla! jIva bhikhArIno bhikhArI. ema jIvanamAM ghaNuM ya manyu, paNa AMkha mIMce DUba gaI duniyA. jIva ekale emaja saMsArane bhaTakato bhikhArI! tethI ahIMnI svamavat saMpattisagAo upara samatva rAkhavAthI sayuM. mATe huM tAta ! he sAtAjI ! saMsAramAM ahIM kyAM ya mamatva rAkho mA. sAMsArika koI paNa vastu upara vizvAsa ke rAga, he pUjya ! na dharaze. eme karavAmAM ThagAvuM paDaze. (7) anugraha yAcanA : pratibodha : ucitakaraNa tra:-re jharaNuM huM yukiMchavijJaTI ahapi tumhANumaDae sAhemi eaM, niviNNA jammamaraNehi samijhai a me samIhi guruppbhaavnnN'| ra:-mArA upara kRpA kare. A saMsAra UkheDI nAkhavA udyama kare, huM paNa ApanI saMmatithI Aja sAdhuM. huM janmamaraNathI kaMTAnyo chuM. Apa vaDilonA prabhAve mAruM manavAMchita siddha thaze. Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ v'casUtra-3 vivecana : he putravatsala tAta ! mArA upara kRpA kareA,ne A sa'sAranA uccheda karI nAkhavA ujamALa thAe. huM paNa tamArI anumatithI saoNMsAranA ucchedane sAdhu.. kemake, sa'sAramAM avazya AvatI janma-maraNanI jaMjALathI have huM trAsI, kaMTALI gayA chuM. have te jIvanabhara sadgurunA caraNe esI jAu. Apa phila tathA gurUdevanA prabhAve mAru' vAMchita samRddha thAya. mane ISTa evA bhaviccheda jarUra nIpajaze; ane ahA! A bhavanA aMta sAthe ja sauMsAranA anata paribhramaNanA zAzvata aMta thAya, ke e a'ta najIka Ave, e kevI madhurI iSTasiddhi ! ' sUtra:- evaM sesevi bohijjA / tao samameyahi sevijja dhammaM / karijjocia karaNijjaM nirAsaso u savvadA / e paramamuNisAsaNa / artha:-ema khAkInAene paNa mujhave, mAda, emanI sAthe dhamane seve, sarvaMdA nirAza sa rahI ucita kartavya khajAve. e jinAjJA che. 292 vivecana--A rIte mAtApitAne mujhave. temaja patnI vagere bAkInA parivArane paNa aucitya jALavIne pratimAdha kare. -A vajrabAhu rAjaputra paraNIne AvatAM rastAmAM pava ta para dhyAnastha munine joI vaMdanArthe javA cAhe che. sALe mazkarImAM zuM vairAgya thayeA che?" A kahe che, zrAvakanA dIkarAne te pahelethI, varAgya hAya ja, tA kANu zake che ? vizrva hAya tA huM sahAyamAM chuM.' vAkhAhu mazkarI sAcI kare che. tarata suni pAse jaI cAnatra mAge che, sALAnI kSamAyAcanA ane rAkAvA AjIjI chatAM vAkhAhuM saMsArane svapnavat zvetAM cAritra mATe makkama che, upadeza de che. e tathA sALA, patnI, jAnamAMnA rAjaputre 2 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravrajyA grahavidhi ] 293 ' cAritra le che! ghare e sAMbhaLI mAtApitA paNa * aDe| ! ugatI cuvAnImAM A parAkrama ? amArA dheALAmAM dhULa paDI!' vicArI cAritra le che ! dIkSAthI zakayatA hAya tA mAtApitA tathA bIjA patnI Adine, pUrve kahyuM te rIte, pratikhAdha karI emanI sAthe pachI saunI sAthe cAritradhamane ArAdhe. kevI rIte ArAdhe ? huMmezA nirAza sa bhAvathI,-leAkanI Rddhi ke mAnapAnanI, temaja paraleAkanA paudgalika vaibhavavilAsanI keAI apekSA rAkhyA vinA, -cita kanca khave. e samaje che ke dhamathI vaibhavAdinI zI AzA karavI ? je jaDa sadAttu para che, tathA AtmAne apavitra banAvanAra hAvAthI apavitra che, ane aMte jAte pAyamAla thanArUM ane AtmAne pAyamAla karanArUM che, zuM enI AzA karavI AzA te eka ekSanI ka, je sthira, zAzvata ane pavitra che.' A vidhie cAritra dharmanI ArAdhanA karavI te parama muni zrI vItarAgadevanI AjJA che. (8) apratidhe nirvAhaci tA-anujJAprApti. sUtra :- anujjhamANesu a kamparipaIe, vihijjA jahAsatti tadudhakaraNaM AovAyasuddhaM samaIe / kayaNNuA khu esA, karuNA ya, dhamma pahANajaNaNI jaNammi / tao aNuNNAe paDivajjijja dhasmaM / atha :--karmInA udaye (mAtApitA) jo na mujhe, teA emanA jIvananirvAhanuM yathAzakti sAdhana kare; te paNa slamati anusAra zuddha Aya-upAyavALuM sAdhana hAya A kRtajJatA che, ane leAmAM dharmanI pradhAna mAtArUpa karuNA che. tyAra khAda (emanI) anujJA pAmI cAritradhama aMgIkAra kare. vivecanaH-have je mAtApitAdinA karmAMnI evI ja Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 [paMcasUtra-3 pariNati yAne e ja udaya hoya, ke e ATaluM kahevA chatAM baMdha nathI pAmatA, ane putrane pitAne saMsAramAMthI cokkasa nIkaLavuM te che ja, to zuM kare? ema ne ema na nIkaLI jAya, paraMtu pahelAM pitAnI zakti anusAre paisA vagerethI emanI sevA kare, temanA jIvananirvAhanI zakya ciMtA-vyavasthA kare. te svamatie zuddha Aya-upAyanuM upArjana hovuM joIe. temAM bIjAnI pAsethI upajAvAya te Aya, ane vyAja vagerenI je niyata Avaka te upAya pitAnI zakti hoya, teTalA pramANamAM e karI Ape. thAvagnA putra karoDanI saMpatti choDI cAritra levA taiyAra thAya che tyAre enAthI prabhAvita thaI kRSNa dvArikAmAM Dhare pITAve che ke "AvA thAvastrAputra jevA cAritra le che to je je kaIne cAritra levuM hoya te khuzIthI le enI pAchaLanI kuTuMbanI AjIvikA, aMdha azakta mAtApitA saMbhALa, vagere ciMtA kRSNa vAsudeva saMbhALI leze." A pachI thAvasthA putra sAthe 1000 vaNika cAritra le che. tyAre emAM keTalAka AjIvikA-saMpAdana Adi arthe aTakI gayelA haze, te paNa have enI ciMtA patI javAthI cAritra lenArA banyA haze. praka-bIjAnI sahAya laIne zuM mAtApitA dharmAdAnuM bAya? u0-A prazna cAritranI ja vAta Ave tyAre kema UThe che? saMsAramAM rahe evA aneka prasaMga bane che ke anivArya saMjogomAM yA bIjI rIte anyanI sahAya levAya che ne temAM dharmAdAnuM khAdhuM nathI manAtuM. dA. ta. dIkarA-dIkarI paraNAvavA ati jarUrI hoya to saMjogavaza lona levAya che, ne cAMllA te khuzamizAla levAya che! emAM udAra zeTha Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravrajyA grahaNuvidhi ] 295 jevAnA cAMllA hajAra be hajAra jevI mATI rakamanA paNa hAya che. chekarAne bhaNAvavA nAta vageremAMthI phI, pustake levAya che, ne AgaLa bhaNAvavA skAlarazIpeA levAya che, jenA mATe te udAra dAtAre mATI rakama kADhI haiAya che. vaLI vepAra karavA ke makAna samarAvavA, aMdhAvavA leAna levAya che. pAchu evI leAna pAchI vALavAnI zakti na rahetAM ane ghara ghareNAM megeja (MORTGAGE )mAM mUkela mudata pUrI thaye peAtAnI mUDI tarIke UDI jatAM aTakAvavA je e lenavALA rakama jatI kare agara bIjA sahAya kare teA te vadhAvI levAya che. tyAM kAMI dharmAdAnu khAdhu' nathI manAtuM. pachI cAritra levAnA prasaMga Ave tyAM ja kema evA prazna vizeSa, evuM paNa ane che ke samaju dAtAra peAtAnA dhaMdhAmA bhAga, lAlI jevu rAkhI rakama Ape che, guptapaNe Ape che, jethI bIjA kAIne enI khara ja paDatI nathI. khAkI te dIkSAthI zakaya hAya te pete ja rakama kamAI ne UbhI karI laI mAmApanA nirAdhAra Azrita mATe sagavaDa kare che. pra0-jene peAtAne saMsAra cheDavA che, te khIjAne soMsAranI vastu dhana vagerenI mATe sagavaDa kare ? zuM e pApa nathI ? u-nA, je upakArI mA pattAmAM saMsAra cheADavAnuM haju sAmarthya nathI, e pe!te saMsAramAM jIvananirvAhanA aMge durdhyAnamAM TaLavaLI na mare, tathA leAkAmA, ethI dhana nikAya, e ATe sumukSu putra emane dhana vagere Ape che. e pApa nahi paNa sevA kare che. mAtApitAnI A sevA karavI e te kharekhara kRtajJatA ane karuNA che. kRtajJatA e teA hRdayanA meAkSamArgApacegI prathama guNa che; e meAkSasAdhakanI ceAgyatA Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 [paMcasUtra-3 sUcave che; ane, karuNAne to lokane viSe dharmanI pradhAna mAtA kahI che. kemake jo pratyenI karUNAmAMthI dharma janme che, ane karuNAthI zAsananI unnati thAya che. tIrthakara deve cAritra letAM pahelAM varSadAna de che. guru praveza-mahotsavAdimAM chUTathI dAna devAya che. tethI zAsana prabhAvanA thaI loka AkarSAIne guru pAse AvI dharmazravaNa karI dharma pAme che. bIjA pratye je karuNA hoya te mAtApitA pratye kema na hoya? are! e karuNA nahi paNa kRtajJatA che, bhakti che. A pramANe mAbApanI ciMtA TALI, emanI anumati meLavIne, cAritra-dharma aMgIkAra kare. (9) asAthe mAyA asthAnaglAnauSadhArtha tyAga, sUtra-aNNahA aNubahe ceva uvahijutte siaa| dhammArAhaNa khu hi sbscaann| tahA taheaM sNpaaddijaa| savvahA apaDivajjamANe jJA te kutriAsathAnaur artha:-nahitara (aMtarathI nirmAyI rahIne ja mAyApraga kare. (mAyAthI paNa) dharmanI ArAdhanA sarva jIvane hitakArI che. te te prakAre e mAyAprayega Acare. (Ama chatAM mAtApitA) sarvathA na ja svIkAre to asthAna-glAna-auSadhArtha tyAganA nyAye (emane) choDIne jAya. vivecana -paraMtu je mAtApitA mohavaza putrane dIkSAnI rajA na Ape, te che ke mumukSunA hRdayamAM mAyA nathI, chatAM te mAbApa pAsethI rajA meLavavA mATe bahArathI-dekhAvathI mAyApraga kare, chetAnuM duHsvapna kahe, jethI sAbApane lAge ke AmAM putrane AyuSyanuM jokhama che te ene cAritranI rajA ApI Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA grahaNavidhi ] 27 do" samarAditya caritramAM cothA bhavamAM Ave che ke eka yazeyara rAjA pitAnA pahelA bhave surendradatta rAjA che ane cAritranI bhAvanAthI mAtAne svapna kahe che ke "huM jANe meru para caDyo, UMcA Asane beThe, paNe tyAM kaIke mArA paga tANI ane nIce khINamAM paTakyo ? mAtA e sAMbhaLI kahe che ke "tuM suninA kapaDAM paherI gharamAM esa.' Ama saMmati maLI kalyANane athI mAyA kare ? jyAM sva ane paranA dIrghakALanA hita para hitanA udaya dekhAtA hoya tyAM hRdayathI mAyA rahita rahI, jarUra paDaye keka sthAne mAyAne sevAya dharmanI ArAdhanA ane hitakArI che; ethI e mATe ja karAtI AyA e mAyA vI. kemake, zANA mAbApa aMtaramAM baccA para game teTaluM vahAla UbharAtuM chatAM, enI pratye dekhAvathI rAganA uchALA vinAne gaMbhIra vartAva dAkhave che. tyAM aMdara juduM, ne bahAra dekhAvuM juduM, zuM e mAyA nahi? chatAM saMtAnanA hitArthe hovAthI e devarUpa nathI. jema vaidya baMdarathI cikitsAkALa lAMbA samajavA chatAM, adhIrA dadIne bahArathI evuM dekhADe che, ke jANe basa have taratamAM ja sAruM thaI jaze. kemake, ethI enuM mana prasanna ane auSadha para zraddhALu bane, temaja e pathya pALe, te Arogya sulabha thAya, evuM vaidyanuM mAnavuM che. zuM A mAyA nahi? nA, rogInA hitArthe hevAthI mAyA nahi. te rIte zALAe javAnI ruci vinAnA bALakane zAbAya samajAve che ke "jA nizALe tane majhA paDaze, mAstara sArA che, mAraze Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 [paMcasUtra-3 nahi," vagere. AmAM paNa kaDaka ane zikSA karanArA hevA chatAM, kema baccAne pheraphAra batAvAya che? enA bhAvI hita mATe. emAM duniyA mAyA-kapaTano durgaNa nathI gaNata.. evI rIte A ghara saMsAramAM mehanA kSaNika saMbaMdhamAM ja jIvana pUruM karI karmavaza anaMtavAra bhaTakavAnuM kyAM nathI karyuM? paNa have te mohanA saMbadhe phagAvI daI, saue ratnatrayInI sAdhanA karavAnI che, jethI bhavabhramaNano aMta Ave emAM mAtApitA jAta mATe na ja samajatA hoya ane saMtAnane ya na javA detA hoya, to saMtAne A anaMta kalyANanA mAge javAnI rajA aMdarathI hRdaya nircAya rAkhI bahArathI hoziyArI karIne paNa kAM na levI? e mATe mAtApitAne durvA kahe, joSIne bolAve. joSI pAse pitAnA koI aniSTanI zaMkA. kahevarAve. e sAMbhaLI mAbApane ema thAya ke "je aniSTanI sa bhAvanA hoya, to bhale ene cAritra aMgIkAra karavA de." ema mAnI mAbApa AjJA Ape eTale pite cAgni le. pra-ahIM satyane vAMdho nathI Avato? A vacanavyavahAra asatya nathI kahevA? u -nA, vacana ke vyavahArane tenA pariNAmanI daSTie jovAno che. je zuddha hRdaye karAtA kathananuM ke vyavahAranuM pariNAma svaparane hitakArI hoya, te vacana-vyavahAra asatya nathI, paNa satya che. dA. ta. koIne mAravA doDatA khUnIne bIja mArganuM kareluM kayana ne e bAju vALI khUnanA pApathI bacAve che, ane dhArelA jIvana prANa paNa macAve che. Ama ubhayanuM hita. kare. e vacana-vyavahAra rAtya ja kahevAya. Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 pravajyA grahaNavidhi ] upAya javA chatAM ya mAbApa rajA na Ape, to te "asthAna-glAna-auSadha artho tyAga'nA nyAya pramANe mAbApane tyAga karI dIkSA aMgIkAra kare. nyAya A pramANe - (10) asthAna glAnauSadha-tyAganuM dRSTAta. sUtra.-se jahAnAmae kei purise kaha ci kaMtAragae ammApiisamee, taNpaDivaddha vccijaa| tesi tattha niyamadhAI purisamittAsajjhe saMbhava osahe mahAyaMke siaa| tattha se purise tappaDi ghAo evamAloci a. 'na bhavati ee niyamao osahamaMtareNa, osahabhAve a saMsao, kAlasahANia eANi' tahA saMThavia saThavisa, tadosahanimita vinimitte ja vacane vAhU! ghara vA, , jeva cAe / phalamittha pahANaM vuhANaM / dhIrA eadaMsiyA / sa te AsahasaMpAyaNa jIvAvijjA / saMbhavAo purisociameaM / artha -kaI game te nAmane mANasa kaIka sagavaze. mAtApitA sAthe aTavAmAM AvI paDyo hoya ane emane vaLagIne ja jaI rahyo hoya tyAM emane koI mahAna roga thAya, (te pAche) avazya prANaghAtaka haya, (auSadha vinA) ekalA puruSamAtrathI maTe tema na hoya, ane enA mATe auSadha saMbhavita hoya tyAM te mANasa mAbApa pratye mamatvathI ema vicAre ke "auSadha vinA A avazya jIvaze nahi, auSadha hoya to (jIvavAno saMbhava che ane (hajI auSadha lAvavA sudhI) A kALa kADhe tema che." vicArIne (emane samajAvI) emaja tyAM besADIne, emanA auSadha nimitte tathA pitAnI jIvikA arthe emane choDIne jAya e sAruM che A tyAga e a-tyAga che. ne (auSadhArthe) choDIne na jAya e a-tyAga (kharekhara) tyAga ja che. AvI bAbatamAM DAhyA lokone mana pariNAma e mukhya Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 [paMcasUtra-3 che. dhIra gaMbhIra puruSe A pariNAma jenArA hoya che. (ema) e mANasa auSadha lAvIne mAbApane jIvADe. (jItADavAne) saMbhava hovAthI mANasane ucita A tyAga che. vivecana -asthAna-zvAna-oSadhArthe tyAgane nyAya zuM che? e spaSTa karavA ahIM "asthAne" arthAt kaI vana jevAmAM, "glAna'=bimAra paDelA mATe gAmamAM jaI auSadha laI AvavA e bimAra 'tyAga kare' arthAt choDIne jAya, enuM duSTAMta aThThI samajAve che. pachI e cAritra levAmAM kevI rIte ghaTe te batAvaze. dRSTAMta A pramANe-keI eka game te nAmane puruSa mAbApa sAthe aTavImAthI pasAra thaI rahyo hato. aTavamAM asthAne ja, ke jyAM auSadhAdi kaI na maLe, tyAM tenA mAtApitAne ekAeka e bhayaMkara roga thaI Avyo ke tene maTADavAmAM na Ave to temanA prANano nAza thAya te che. vaLI mAtApitA eTalA azakta che, ke have te cAlI zake tema nathI. chatAM teo hajI thoDe vakhata jIvI zake tema che. roga ekalA prayatna maTe tema nathI, tene cagya auSadhanI jarUra che. te auSadha zaheramAM maLatuM hovAthI, te levA javA mATe putra mAtApitA pAse rajA mAge che. paraMtu mehane vaza thayelA te potAnA putrane rajA nathI ApatA. "ame marazuM to marazuM, paNa tuM nA jaIza, ema te kahe che. have DAhyo putra zuM kare ? nA jAya? jaya mAbApanI ghaNuM ne chatAM paNa, pelo vivekI mANuNa pite auSadha levA nimitta je jAya che, to dekhItI rite te mAtApitAne choDanAra che, paNa vastutaH kahIe te emane nahi choDanAro che, emane sAcavanAro che; kemake e ' Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravrajyA grahaNavidhi ] 301 auSadha lAvI emane enAthI nIrogI karI jIvaMta rAkhI zake e saMbhava che. eTale auSadha levA javA arthe e tene tyAga ja DahApaNabharyo che. e putra sAce sevaka che, mAtApitA tarapha bhaktivALe che. je temane atyAre tyAga karIne na jAya, te regI mAtApitA jarUra marI jAya. eTale e atyAga to ulaTa haMmezanA tyAgamAM pariName. sAthe pite vaLI bhUkhe mare e juduM. pravRttinuM mUlyAMkana upalaka daSTie na thAya, paNa. phaLathI thAya paMDita puruSo keIpaNa pravRtti vakhate pariNAmane mukhya karanArA hoya che. dhIra puruSe sUkSma daSTie phaLanA lakSyavALA hoya che. ahIM saMbhava che ke e auSadhI laIne Ave enAthI te mAtApitA bacI jAya; kemake hajI e kALa kADhe tema che. jyAre na jAya to maravAne ja nirNaya che. tethI emane AjIvikA-vastrAdi daI tyAM besADI temanuM auSadha levAne mATe ane pitAnA nirvAha mATe jAya. ema mAtApitAne choDI janAra e prazaMsApAtra che. auSadha lAvI ApIne temane jIvADe e saMbhava hovAthI ema AcaravuM e ja ucita che. (11) ema mAbApane tyajIne dIkSA sUtra:-pava sukvapakkhipa mahApurise saMsArakaMtArapaDie ammA piisaMgae dhammapaDivadhdhe viharijjA / tesi tattha niyamaviNAsage, apattavIjAipurisamittAsajhe, saMbhavaMta sammattAIosahe, maraNAivivAge kammAyake siaa| tattha se sukkapakkhie purise dhammapatibaMdhAo evaM samAlocia-"viNassaMti ee avassaM sammattAiosahaviraheNa / tassa saMpADaNe vibhAsA / kAlasahANi a eANi vavahArao" / artha e rIte zukalapAkSika mahApuruSa saMsArarUpI aTavImA paDela (paNa) dharmane vaLagI rahI mAtApitA sAthe apatatIjA siaa| tattha ta pa avassaM ANi vavahA Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 [paMcasUtra-3 rahete hoya. emane tyAM avazya vinAzakArI karmaroga hoya, (je) dharsabIja Adi vinAnA puruSa mAtrathI maTe te nahi, (maTADanAra) samyaktvAdi auSadha maLavA saMbhava che, (na maTe te) maraNAdi pariNAma (nizcita) che. tyAM e zukalapAkSika puruSa dharmanA mamatvathI A pramANe vicAre ke "samyakRtvAdi auSadha vinA A avazya nAza pAmaze. e auSadhane lAvI ApavAmAM vikalpa che (kadAca bace); ane vyavahArathI e hajI kALa kADhe ema che vivecana -have daSTAtane ghaTADe che,-e pramANe je zukalapAkSika mahApuruSe che, (zukalapAkSika eTale maryAdita saMsAra vALa kiyAruci jIva jene have adhapudaMgalaparAvartakALathI paNa e che saMsAra bAkI che te; kRSNapAkSika tethI adhika saMsArI) te zukalapAkSika evo saMsArarUpI aTavImA paDelA ane mAtApitA patnI vagerethI parivarelA chatAM dharma upara rAgI ne dharmanA mamatvavALA banI vicare. temanI daSTi nirmaLa hoya che, eTale sAcuM joI zake che, sAcuM pArakhI zake che ane keDa pariNAmaparvatano vicAra karI le che. have te jue che ke, "saMsArarUpI mahAaraNyamAM paDelA mArA mAtApitAne karmano roga (kilaSTa karmo) lAge che, je roga avazya mArapha che. karegathI eka ja vAra maraNa nahi, paraMtu bhavabhavanA aneka araNa 3ya che. te kamaMga, je purU dharmabI ja vagere auSadha prApta nathI karyuM, tenA ekalAthI yAne auSadha vinA TaLe tema nathI jyAre, kamaragane haTAvanAruM samyaktvAdi padha lAvI zakAvAno saMbhava che. anyathA auSadha vinA te Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravrajyA grahaNuvidhi ] kamarAga e maraNu, punabhava, vipAka denArA che. vaLI te mumukSu zukalapAkSika chatra dharma upara rahelA pakSapAtane lIdhe vicAra kare che ke 'ahA! A mArA mAtApitA A bhavasAgaramAM samyakRtva vagere auSadha vinA te avazya khuvArI pAmaze, jyAre, auSadhathI e khacI zakaze. jo ke samyaktvaauSadha ANI ApavAmA vikalpa che, DhaDhAcit ANI ApI zakAya, ke na paNa ANI ApI zakAya, chatAM nakkI nathI ke na ja ANI zakAya. tema vyavahArathI hajI mAtApitA gheADA kALa kADhe tema lAge che. jo ke ni ya te nathI, chatAM hajI jIva'ta rahevAnA sa bhava che. tethI te daramiyAna je huM cAritra lai lauM, ane pachI emane paNa samyaktvAdi auSadha lAvI Apu, tA te auSadhathI emane karAga maTI bhAvajIvana prApta thAya, tethI e sa'sAra-aTavIne pAra utarI zake.' 303 pra-mumukSu "jIva AvI utAvaLa kare, enA karatAM theADI hAla kare te zai! vAMdhe ? uDhIla kare eTale zuM prema icche ke A mAtApitA kayAre mare ne huM cAritra lauM?" evI mAtApitAnA mAtanI icchA te cAritranA pAyAnA je bhAva, maitrIbhAva, tene ja namra karI nAkhe che. pachI cAritra zu AvavAnu ? e evu Icche nahi. mATe emane jIvaMta rAkhI cAritra le. paNa DhIla na kare. e samaje che ke mArA AyuSyane bhareAse nathI. AyuSya eTale * jIvanadArI; enA upara upasarga bahu ajhure che, tethI AyuSya e pavanathI prerAtA pANInA pATA karatAM ya vadhu anitya che. AyuSyanI AvI ati capaLatA haiAvAthI, jIva je UMcA zvAsa Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pdmaavnnaao| 'adhAtIe, sAhU sAvattinimirca ca / 304 [paMcasUtra-3 paNa laIne nIce mUkavAmAM saphaLa thAya che, temaja sUIne yA che jAgI zake che, te Azcarya che. mATe AyuSyane bharoso rAkhyA vinA jaladI cAritra laI Atmahita sAdhavuM" A samajathI have ene turta nIkaLavuM che. tethI vicAre che ke "saMyama laI mAbApane samyaktva auSadha pamADuM." sUtraH-tahA saMThabija saMThavila ihalogacitAe, tesiM sammattA iosahanimitta, visihagurumAibhAveNa savittinimicaM ca, kiccakaraNeNa cayamANe saMjamapaDivatIe, sAhU siddhIe / 'esa cAai acAai' tattabhAvaNAsI / 'acAe ceva cAai 'micchaabhaavnnaao| tasaphalamittha padANaM / paramatthao dhIrA esadasiNo AsannamalvA / artha -tathA (mAbApanI) A jIvananA nirvAhanI ciMtA vyavasthA karavA dvArA emane svastha karIne, emanA samyaktvAdi auSadha nimitte ane viziSTa guru (zAstra) Adi pAmIne pitAnI bhAva AjIvikA nimitta, kartavya bajAvavApUrvaka saMyama svIkArIne (mAbApane) choDI jato e ISTasiddhi thatI hovAthI ThIka che. paramArthane vicAra karatAM A tyAga e a-tyAga che. mithyA kalpanAmAM takSAtAM a-tyAga e tyAga ja che. tAvika pariNAma eja pradhAna che. nikaTabhavI dhIra puruSa paramArthathI A. jenArA hoya che. vivecana-tyAga e atyAga kema ? A pramANe vicAra karIne mumukSu jIva mAtApitAnA A lekanA nirvAhanI yathAzakti ciMtA kare, arthAt emanI ahIMnI jarUriyAto mATenI ThIkaThIka sagavaDa pitAnI zakyatA mujaba kare, ane e rIte emane svastha kare. pachI emane samyaktvAdi prApta karAvavA nimitta ane pitAnI bhAvaAjIvikA (ratnatrayI) Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA grahaNa vidhi ] 305 nimitta saMyama svIkAravA dvArA mAtApitAne choDI jAya. arthAt emane cheDI cAritra grahaNa kare. have tyAM viziSTa koTinA gurumahArAja ane zAstra vagere sAmagrI pAmIne jANelI suMdara dharmakathAo ane dharmacarcAo dvArA dIkSita putra mAtApitAne samyaktvAdi-auSadha pamADI zakaze. tema pite paNa gurudevanA sAnnidhyamAM grahaNa-Asevana zikSA pAmate tapa-saMyama-svAdhyAyAdinA kRtya bajAvIne, AtmapeSaka je jJAnAdirUpa bhAvaprANa, tenuM nirvAhaka jIvana (AjIvikA) pAmI zakaze cAritra levAmAM A pavitra uddeza che, nirmaLa Azaya che. A AzayathI mAtApitAne cheDI jatA e ja sAdhu che, eTale ke siddhinA viSayamAM dharmazIla che, prayatnazIla che, mokSanA vAstavika kartavyane bajAvanAro che. jyAre mAtApitA anumati nathI ApatA, ruve che, ema karI mehathI emane na cheDI jaI saMyama na le, to e sAdhu nathI, arthAt dharmazIla nathI, ane svadharmazIla na hoya e svanI ke paranI hitasiddhi kyAMthI karI zake? Aje evA keTalAya dAkhalA che ke jemAM dIkSAthI havA chatAM mAtApitAdinA mehamAM dabAI rahyA to e saMsAramAM phasI gayA; na pite cAritra pAmyA, ke na emane kazuM pamADayu. mATe emane cheDI cAritra levuM e ja hitAvaha che. pro-dIkSA jevI pavitra vastumA mAtApitAne tarachoDI javAnuM zebhe ? e tyAga ucita che? u0-pUrvokta badhI vidhi sAcavyA chatAM; je mAtApitA rajA nathI ApatA, emane have mahAna AzayathI cAritra levA Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 306 [ 5degcasUtra-3 mATe tyAga karavA te te sAce atyAga che; mATe te ja ucita che. kemake tattvabhAvanAe, arthAt vastunA paramAtha nI vicAraNAe, e tyAgamAM tAttvika STie emanA hitane mATe pratAya che. ulTu atyAga yAne na cheDI javuM e kharI rIte taracheADavA jevuM che; kemake atyAgathI emane ema vaLagI rahevAmAM mithyA (khATA) dheAraNanI vicAraNA che. ethI te emanA vastutaH ahitamAM pravartAya che. e eTalA ja mATe, ke ema sasAramAM vaLagI rahIne te! mAtApitAne samyaktvAdi zuM pamADI zakaze ? ane na pamADI zake te peAtAnA mAtApitAne samyaktvAdinA abhAve dIrgha duCtimAM gumAvanArA e mane. e mAtApitAne bhayakara taraDavA nahi teA bIjuM zuM karyu? vastune viveka karAvanAra ane bhayaMkara rAgamAMthI bacAvanAra evA samyaktvAdi pAmavAnA uttasa bhava mAnavane ! tyAM jo e samyakRtva pAmyA hAya, teA khIjAne dIkSAmAM aMtarAya kema kare? ane jo kare che, te tethI teA bhavabhramaNumAM paDI jaze ! ahI` zANu! puruSAnI dRSTie zubha anubaMdha ane samyAdivALI avasthAnI paraMparA sarjanAru' sAtvika zubha phaLa e ja vastusthitie mukhya hAya che, jo pravRttinuM vata mAnamAM saheja sAru'phaLa hAya, paNa pachI bhayaMkara phaLa Ave ema hAya, tA te pravRttinI mAtra keADInI ya ki'mata tA nathI, paNu nukazAnakAritA che, tethI tyAjyatA che. dhIra vicAraka puruSA je nikaTamA muktigAmI che, te paramAthI mukhya evA tAttvika phaLane jovAvALA hAya che jeTalI vadhu dIrghadRSTie tipravRtti thAya,eTalI vicArakatA gaNAya, ane e meAkSane najIka kare. Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA grahaNa vidhi ] 307 marudeva mAtA, RSabhadeva bhagavAna cAritra mArge saMcaryA tyAre retA hatA. te evuM rAtA rahyA ke AMsu lUchavAne avakAza nathI te sukAI sukAI AMkha ADe enA paDaLa baMdhAI gayA ! eka hajAra varasa sudhI e duHkhI rahyA. te zuM e prabhue ajugatuM karyuM? nA, hajAra varSa pachI prabhu kevaLajJAna pAmyA ane tarata madevA mAtA tyAM AvI prabhunI dezanA sAMbhaLI kevaLajJAna pAmIne mekSe gayA ! keTaluM suMdara! mAtAnA rudana para prabhu ghare besI rahyA hota te mAtAne zuM pamAData? ane mAtA ema ghare putrane jotA besI rahe rAga pioSAto rahevAmAM AyuSya khUTe kyAM jAta? kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrasUrijI mahArAjane mAtAe emanA pitAnI gerahAjarImAM gurune vahorAvI dIdhA, te pitA ghare AvI dhuMA puA thatAM levA upaDyA. udAyana maMtrIe enI AgaLa senayAno Dhagale ane pitAnA devakuMvara jevA be putra vAbhaTTa ane AmrabhaTTane AgaLa karI kahyuM, "A sonaiyA ane A be putramAMthI game te putra laI jAo, paNa tamArA zAsana prabhAvaka tejasvI putraratnane gurune soMpI de. cAritra laI, e zAsananA sUrya pAkaze ! hajAre lAkho lokone dharma pamADaze !" bApe pIgaLI jaI kazuM lIdhA vinA dIkSA apAvI, jAte dharma prApti karI. - vajIsvAmie mAtAnI nArAjImAM dIkSA lIdhI, to pAchaLathI mAtA pratibaMdha pAmI cAritra lenArI banI. avaMtI sukamALe gharamAM guptapaNe sAdhuveza paherI lIdhe to rAnI mAtA tathA strIo zAMta paDI gaI ane mAtAe putrane jAte jaI ne gurune soMpI dIkSA apAvI, ane avaMtInA svargagamana para eka Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 [ paMcasUtra-3 garbhiNa patnI cheDI 31 patnI tathA mAtA paNa dIkSA lenArI banI. Aje paNa dekhAya che ke putranI dIkSA pachI mAtApitA ane kuTuMbIo dharmamAM AgaLa vadhyA che. e prabhAva e dIkSitane che, pachI bhale eNe mAtApitA-kuTuMbIonI eTalI hoMza nahi chatAM dIkSA lIdhI heya. (12) pratikArya mAtApitAne dharma saMpAdana. sUtra - mAlotarA vAvavA vaMtika, samaraNAcaMjhavIajogeNaM / saMbhavAo supurisociame| duSpaDiArANi ma ammaapiiinni| esa dhammo sayANaM / bhagavaM ittha nAyaM pariharamANe akusaLANubaMdhi ammaapiisogNti| artha -e (putra) mAbApane samyakatvAdi auSadha prApta karAvavA dvArA atyaMta (zAzvatakALanuM) jIvana pamADe, kemake amara paNanuM sacoTa bIja maLI gayuM! (auSadhasaMpAdanAdine) saMbhava hovAthI A (mAbApa-tyAga pUrvaka auSadhasaMpAdanAdi karavuM e) satyaruSane ucita che. mAtApitAnA upakArane badale vaLe ema nathI. puruSone A dharma che (kartavya che.) AmAM mAtApitAnA azubhAnubaMdhI zekane aTakAvanAra bhagavAna dRSTAMta che. vivecana -ema mAtApitAne mUkIne gayA pachI e zukUlapAkSika puruSa emane pitAnAM cAritra-baLe samyaktvAdiauSadhi lAvIne pamADI zake che, ane ethI zAzvata jIvana ApI zake che. kemake, samyaktvAdi te jIvane mRtyunA sImADA oLagI javA mATe amegha upAya che. arthAta chelluM maraNa eTale ke maraNane aMta lAvavA mATe e saceTa sAdhana che. enAthI ja cAritra Adi prApta thaI sarva karmakSaya thAya, che. kahevAya ke samyaktvanA cogathI. ja Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratrajyA grahaNa vidhi ] 39 mAtApitA ajara amara banI zake. A emane cheDIne javAmAM saMbhavita che. mATe satyarUpe cAritra levA mATe emane choDI javuM e egya che. zAthI cagya? mAtApitAnA upakArane badale vALI zakAya tevuM nathI, bhale sAMsArika game teTalA sukhanAM sAdhana-sagavaDa lAvI Ape, game teTalI temanI sevAcAkarI kare, te paNa badalo na vALI zake. kemake emaNe putranI garbhanI ane bALapaNanI je kaTekaTImAM je upakAra karyo che, tevI mAbApanI kaTokaTI thAya ane e upakAra kare, to tulya upakAre emane badale vAnya kahevAya, paNa te zakya nathI. zakya hoya to ya te eka ja janmane upakAra thAya e to eka mAtra dharma-auSadha pamADIne ja badale vALI zakAya. have je e dharma pamADI zakavAnA jIvanakALamAM mithyA ka95nAthI gharamAM besI rahI, dharma pamADavAno prasaMga gumAvAya, te emane karoge bhavanA duHkhamAM rIbAvuM rahyuM. paramArthanI daSTie A emanI pratye keTalI krUratA ? tethI ja sahurUSone e dharma che ke mAtApitAnA upakArane badale vALavo joIe. trilekanAtha zrI mahAvIra prabhunuM AmAM sacoTa daSTAMta che. jJAnathI emaNe pite "cAritra le te tethI mAtApitAne bhayaMkara akuzalAnubaMdha zeka thAya, ema jANI garbhamAM ja abhigraha dhArIne e zekane aTakAvya, sAtame mAse garbhamAM ja rahyA pratijJA karI ke "mAtApitAnA jIvatA huM dikSita nahi thAuM? ahiM e khAsa samajavAnuM ke zrI mahAvIravibhu garbhathI avadhijJAne saMpanna hatA. ethI e jANI zake che ke A mAtA'pitAne je zeka thavAnuM nimitta na apAya, te emanI Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 [paMcasUtra-3 bhavAMtare sadgati ane zubhanI paraMparA thAya; tene badale je zekanuM nimitta apAya te tathAvidha karmanI pariNatithI azubhAnubaMdhI zeka sAthe emanuM evuM akALa mRtyu thAya, ke e bhavAMtaramAM azubhanI paraMparAmAM ja phasAI jAya; ane tethI ragati to bhale sudhI durlabha bane. AvuM ja karAya te upakArane badale jyAM rahyo? eTaNe jyAre vizvoddhAraka prabhu jevAe mAtApitAnI bhAvadayA vicArI, te pachI bIjAoe kema na vicAravI? hA, eTaluM kharuM ke e viziSTa jJAnI avadhijJAnI havAthI emaNe mAtApitAnI e sthiti joI tethI A rIte karavuM yogya dhAyuM; ane RSabhadeva prabhue jJAnathI mAtAnI bhinna prakAranI sthiti jANe emane retA mUkIne dIkSA levAnuM cagya dhAryuM hatuM, tyAre ApaNe mATe e ja prabhue bhAkhelI dIkSA grahaNa-vidhinI kalyANa-AjJAnuM pAlana e ja ucita che. emAM ja mAtApitA pratye sAcI kRtajJatA jaLavAya che, arthAt emanA upakArane badale vALI zakAya che; ane ethI e sukhI thAya che. (13) dIkSA svIkAranI phiyAnA aMge sUtra:-gvamagovattAdhe , (2) juharakI pUrUttA (2) bhagavate vIyarAge (3) sAhU a, (4) tosiUNa vihavociraM kivaNAI, (1) kusattAvAgha, (da) suvihunimitta, (7) sahivAtig, (8) ghisujjhamANo mahApamopaNaM sammaM padainjA lomadhammahito loguttrpmmmmnnenn| artha -e pramANe bilakula saMtApa pamADyA vinA suguru pAse vitarAga bhagavAna ane sunionI pUjA karIne, kRpaNa Adine svabhavAnusAre teSa pamADa, "avazya kartavya Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA grahaNa vidhi ] 311 sArI rIte bajAvI, (6) ativizuddha nimitte joI, (7) vAsakSepathI adhivAsita banI, (8) vizuddhi pAmate pAmato bhAre AnaMdapUrvaka laukika dharmamAMthI lokottara dharmamAM javA vaDe sArI rIte pravrajyA svIkAre. vivecana -A pramANe bhAvathI keIne ya jarA paNa saMtApa pamADyA vinA, (1) suguru pAse AvI samyaga rIte cAritra aMgIkAra kare "guru vinA jJAna nahi, " "guru dI guru devatA." alabat gurunA lebAzamAM kugurunA palle na paDI javAya e khUba javAnuM. te paNa suguru vinA te eka ghaDI ya na cAle. suguru vinA dIkSA ya nahi, ane sugara vinA zikSA ya nahi. AnuM kAraNa e che ke dikSA ane te pachI "grahaNazikSA arthAt zAstragrahaNuM-zAstrAdha, ane "AsevanazikSA" arthAta sAdhvAcAranI tAlima e emAM niSNAta thayelA guru ja ApI zake. jAte ne jAte, gurunA AlaMbana vinA, e levAno durAgraha rAkhe te bhUla paDI jAya. anAdi-abhyasta moha kyAreya paNa chaLI na jAya, e mATe saMyama-virAganA svayaM prakhara anubhavI ane mohanI cikitsAnA zAstrarUpI zrI jinAgamanA pUrNa gItArtha sugurunI nizrA joIe ja. emanI pAse cAritra svIkAratAM pahelAM, (2) pitAnI zakti anusAre zrI vItarAga tIrthakadaivanI aSTAhnikAdi pUjA-mahApUjA kare, ane (3) munirAjone AhAravastra-pAtra-pustakAdithI sanmAne. (4) temaja kRpaNa duHkhI jIne potAnI saMpatti anusAre dhana ApI saMteze. tyArabAda (5) laghuvaDInItinuM Avazyaka tathA muMDana, maMgaLasnAna, ucitaveza vagere avazyakaraNayane sArI rIte sAcavIne, (6) pachI sArAM Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [paMcasUtra-3 nimitto yAne prazastayoga zukana-zabda pAmI guru pAse dIkSAnI kiyA kare. (7) tyAM dareka kriyA vakhate gurudvArA gurumaMtre maMtrAyela vAsakSepathI vAsita thato, (8) atiutsAha ane Ana dathI cittane vizuddha vizuddha karate, bhAllAsa vadhArate tathA lokettara samyagu bhAvavaMdana vagere zudhi sAcava, mahA AnaMda sAthe pravajyAne agIkAra kare, je laukika saMsAravahArane saMpUrNa tyAga karavA pUrvaka lakattara cAritravyavahAromAM joDAI javArUpa che. guru Adi 8 vidhAnanI AvazyaktAnA hetu - A vidhAna sahetuka che pahelI te gurunI AvazyakatA eTalA mATe ke, (1) cAritradharmanAM anuSThAna-sAmAcArI vagerethI aparicita mumukSune enA paricayavALA guru pAsethI ja enuM mArgadarzana maLe. (2) zAstramanA utsarga-apavAda guru jANatA hoya tethI emanI dekharekha nIce ja ene anusAre cAritrapAlana thaI zake. kyAM utsarga mA sAdha, kyAM apavAda mArganuM AlaMbana karavuM, e guru cIdhI zake; kemake emAM guNa-doSa (gaurava-lAghava)nA TakA mApavAnuM gajuM emanuM hoya che. (3) chUpA kusaMskAre kyAre ya udaya na pAmI jAya e mATe mAthe gurune aMkuza jarUrI che. (4) ArAdhanAmAM sAruM protsAhana eTale ke kayAMka upavRMhaNa (samarthana-anudana ), ne kyAMka saMzodhana gItArtha ane hitajJa guru ja karI zake | (2) dIkSAravIkAranI kriyA eka mahAgaMbhIra anuSThAna che. sAmAnya zubhAnuSThAna paNa ISTadevane namaskArAdirUpa maMgaLa karIne hoya che, to AmAM to e avazya joIe, ne e Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 313 prajA para upakAra chekriyA-vika e trijyA grahaNa vidhi ] vizeSarUpe ja hoya. tethI arihaMtaprabhunI pUjA-mahApUjA karavAnuM kahyuM. (3-4) ema gurune jIvana sepavuM che, ne emanI pAsethI cAritra levuM che, te pahelAM guru-munionI bhakti karavI e eka avazya kartavya che cakravatI pAsethI kaMI kAma karAvavuM heya te pahelAM enI bhakti karAya che. (4) cAritra eTale te jI pratye bharapUra karuNAbharyo mArga. emAM praveza karatAM saheje dIna dukhI jIvo para dAna ApI karuNA kare. vaLI e jInI duA maLavAthI vAtAvaraNa paNa zubhecchAbharyuM sajaya, je cAritrasvIkAranA prasaMgane ullAsamaya banAve che. (5) dIkSA grahaNa karavI che to enI kriyA-vidhi cAle eTalA samaya sudhImAM laghuzaMkAnI bAdhA vagere na thAya, e mATe pahelethI bAdhA TALI levI joIe e yuktiyukta che. tyAre muMDana yAne kezoccheda e rAgadveSAdi phaleze chedanuM smAraka che, enA para snAna e maMgaLa che, bhAva snAnanuM sUcaka che. dIkSArthIne tyAM khyAla Ave ke "A have huM rAgadveSAdinA uccheda sAthe bhAva-azucinivAraNanA mArge jaI rahyo chuM." vezaparivartana e hRdayaparivartananuM pratIka che, ane bhaviSyakALa mATe paNa saMsAranuM vismaraNa akhaMDa rAkhanAra che AraMbhasamAraMbha ane parigrahAdinA dilane sUcaka gRhasthaveza mUkI sAdhuveza dharavAthI sarvaviratinA bhAra dila para Ave che. e ghaNI ghaNI rIte pachI muni paNAnuM rakSaNa kare che. prasannacaMdra rAjaSine phalezamAM caDhayA tyAre aMte munize emane pAchA vALyA. Ame ya cAritra jIvanamAM pitAne muniza ja najara sAme hoI gRhasthajIvananI ghaNuM ya kalpanAothI bacavAnuM thAya Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 [paMcasUtra-3 che. Ama dIkSA letAM sAcavavAnA Avazyaka rahasyabharyA che. (9) have dIkSA-svIkAra karavAne te prazasta nimitto yAne zubha zukana, zubha zabada, zubha tithi-vAra-nakSatra-karaNa-cAgalagna joIne karavAne; kemake e kAryamAM ullAsa prere che, ane kAryane yazasvI banAve che. kharAba nimittomAM AdareluM kArya pAchA pADe che, anartha kare che e jagatane ghaNe anubhava che. mATe sArAM nimitta pakaDIne dIkSAgrahaNanI kriyA karavI. kiyA eTalA mATe jarUrI che ke ethI () "gurunA hAthe huM dIkSita thaye chuM? e bhAva para namratA rahe,(ii) AjJA-pratibaddhatA rahe, (iii) arihaMta-munio vagerenI sAkSAthI dila para javAbadArIne bhAra Ave. temaja(iv) kalyANuM guruonA haste kArya thAya temAM vizeSa pavitratA-prabhAvakatA Ave. kriyAne badale, emane ema have sAdhu evI kalpanAthI besI javAmAM A lAbha na maLe. (7) "maMtrita vAsakSepa mArA mAthe paDe che e khyAla cittano bhAvane vizeSa ujajavaLa ane utsAhI banAve che. maMtritano prabhAva paNa ajaba hoya che. "guruthI maMtrita che e bhAva guru pratye gaurava vadhAre che. (8) cAritra svIkAratAM samaye samaye ati utsAha, AnaMda ane vizuddha bhAlAsane vadhArato cAle che te svIkAra vakhate UMcA saMyama adhyavasAyane sparzavA mATe jarUrI che. enI, pachInA AkhA cAritrajIvana para asara paDe che. cAritra siMhanI jema laI siMhanI jema pALavAnuM bane che. tyAM lakattara bhAvavaMdana-devavaMdana-guruvaMdananI zuddhie dilane vizeSa bhAve. lAsathI bharyuM bharyuM karI de che. pravajyA eTale? - A badhuM sAcavIne pravajyA svIkAre, te samyaga rIte, Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratrajyA grahaNa vidhi ] 315 arthAt laukikadunvayIsAMsArika saba'dhA, kata cai, pravRtti, nyavahAra, javAbadArIe Adi leAkadhama nA tyAga karIne, leAkeAttara dharmAMmAM pravajana, utkRSTa gamana kare, yAvava mATe leAkeAttara dhane svIkAre; audayikamAMthI kSAyeApazamika jIvanamAM jAya, have e satata guru-pratibaddhatA, mahAvrata-samiti-gupti, kSamAda, nirdoSa bhikSAcaryA jinAgama-svAdhyAya, jJAnAcArAdi paMcAcAra vageretu' jIvana manAvI pelI laukika vArtAthI eTale ke gRhastha jIvanathI sathA para ( alaga ) thaI jAya, e rIte zramaNu jIvanamAM praveza kare. arthAt savirati-sAmAyika yAvajjIvatuM uccare. emAM sarva sAvadya cega cAne pApa vyApAramAtra manathI, vacanathI ke kAyAthI na karavAnA, na karAvavAnA, ane karatAne na anumedavAnA paccakhANa karI samabhAvamAM Ave; e sAdya ceAganI mamatA ane rAgadveSa-haSa zAkarUpI viSamatA cheADI samatA dhAraNa kare, dhana-mAla-kuTuMba, sArA khAnapAna-veza--ala kAra, makAna-dukAnavADI, vagere khAdya saMcAga, ane Arabha samAra'bhAdi hiMsA, jU, anIti ane pApavRttipravRtti vagere kaza' sAthe have samaya ja nahi, manathI paNa saMba dha nahi, anumedanathI paNa sa'a'dha nahi have sa''dha guru sAthe, jinAjJA sAthe, sayama-svAdhyAya-tyAgatapu-sAdhvAcAra sAthe. AgaLa vadhIne jyAre pacamahAvratanI pratijJA uccaravAmAM Ave tyAre enI sAthe vaLI vizeSa sama dha. AvA jIvananAM praveza e leAkeAttara dharmamAM prajana kahevAya. (14) jinAjJA a-virAdhya sUtra-pattA biLALamALa, maddA(c)ALatti na vitrinA yuddena mahANatthabhayAo siddhikaMkhiNA / iti pavvajjAgahaNa viddittaM samattaM / Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ pa'casUtra-3 artha :-jinezvaradevAnI A AAjJA mahAkalyANu svarUpa che. tethI meAkSAkAMkSI samaju mANase (virAdhanAmAM) mahAanatha nA bhaya hAI, jinAjJAnI virAdhanA na karavI. ema 'pravrajyA grahaNa vidhi sUtra samApta thayuM. 316 vivecana :-zrI jinezvara bhagavAnanI A AjJA che, ke A rIte pravrajyA levI joI e, A AjJA mahAkalyANakArI che; tethI meAkSanA abhilASI DAhyo samajadAra puruSa tenu ullaghana karavAmAM mahAna nukasAnanA bhaya rAkhI tenI virAdhanA na kare; arthAt AjJAthI jarA ya viparIta na varte, jinAjJAnI virAdha nAthI dIrgha durgati-bhramaNa jevA mahAna anartha nIpaje che. jagatamAM jinAjJAnI virAdhanA karatAM vadhu mATe kAI guneA nathI, pApa nathI, anartha nathI. jinAjJAnI virAdhanA ja mahAna pApa, aparAdha, ana" che. tyAre, jinAjJAnI ArAdhanA, e ja hitakArI che. mATe meAkSarUpa sazreSTa-kalyANanA abhilASIe samajI rAkhavu. joIe ke 'jinAjJAnI ArAdhanA karatAM khIjo keAI sAce meAkSamAga nathI, e ja vAstavika meAkSopAya che; mATe e ja ArAdhu, virAdhanAthI khac..' A * pravrajyA grahaNavidhi' sUtra eTale ke vastutaH pratrayAgrahaNa vidhinI vastune sUcavatu sUtra pUrNa thayuM. . 3 jI sUtra pratrajayAgrahaNa vidhi' samApta Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra-4 pravrajyA-paripAlanam // (1) vidhiphaLa sankriyA: bhAvazuddhi-mahAsattva-abrAnti, ISTa siddhi sUtra-sa evamabhipavvaipa samANe, suvihibhAvo kiriAphaleNa jujai / visuddhacaraNe mahAsatte na vivajjayamei / artha te A rIte pravrajayA lIdhA pachI samyaga grahaNavidhinA prabhAvathI kriyArUpI phaLane saMbaMdha pAme che. vizuddha cAritravALe ane mahAsatvazIla (AtmA cAritramAM) viparyaya (bhrama)ne vaza thatuM nathI. vivecana -sAdhu-dharmanI AtmAmAM paribhAvanA karyA pachI zuM karavuM te pUrvanA 3 jA sUtramAM batAvyuM, arthAt vivipUrvaka dIkSA grahaNa karavI te kahyuM. have A dIkSita thayelAe cAritrajIvanamAM kaI kaI sAdhanA karavI ati Avazyaka che, te cothA sUtramAM batAve che. vidhiphaLa sakiyAH te mumukSu pUrve kahelI dIkSA-grahaNanI samyaga vidhithI cAritrI banela suvidhinA arthAta dIkSAnI prazasta grahaNa-vidhinA prabhAve samyaphakriyArUpI phaLane pAme che. graMthanA prAraMbhe kahyA mujaba A padArtho A ja krame prApta thAya che, eTale ke Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 [ 5'casUtra-4 pravrajyA pAlananI je samyak kriyA e sunidhie dIkSA grahaNa karyA vinA na banI zake. temaja vidhi-grahaNa karyuM, eTale tenA phaLa rUpe vidhi-pAlana AvIne UbhuM rahevAnuM. mumukSu atyAra sudhI gRhasthapaNe AcAranI vizudhdhivALA hatA, have sAdhupaNAmAM cAritranI vizuddhivALA khane che. eTale e cAritra ane gurunizrA, zAstrasvAdhyAya, sAmAcArI, saMyama, tapa tathA Avazyaka anuSThAnAdi cAritrayeAgasAdhanA tarapha atyaMta mahumAna ane athI pazuM, tathA cIvaTa, ane cAkkasAi sAthe pAke| puruSA rAkhI cAritrane jarA ya malina na thavA de samaje ke cAritranI ujjavaLatAmAM AtmAnI ane AtmAnA bhaviSyakALanI ujjavaLatA che. vartamAna jIvana paNa je niSkalaMka cAritravALuM rakhAya te te khUba ja svastha, zraddheya, ane navIna navIna saMvega tathA manerathA sahita pragatizIla rahe che, cAritrane dUSaNa lagADanAra manamA zakti rahe che, dubhAyeleA rahe che, Adya patananA svabhAvathI adhikAdhika patana pAmatA jAya che, ane navIna pragatithI vaMcita manI nirAzAmAM DUbIjA ya che. pachI durdhyAnanA vamaLeAmAM athaDAya che. AvI sthiti aTakAvavA e vicAravu' ke 'jyAre AkhA sa'sAra tyajyeA che te have cAritranA dUSaNa TALavAnuM zuM kaThina che ?' ema vicArI jarA ya dUSaNa na lAge e mATe cAritra-zudhdhi sauMpUNa sAcave. ceAgAvacaka-kriyAva caka:-sUtrakAre ahIM suvidhibhAvathI kriyAphaLa sAthe cega pAme ema kahyuM, tenuM rahasya A che ke traNa prakAranA avacaka, yeAgAvacaka, kriyAva'caka ane phalAva caka,- emAthI je kharekhara * ceAgAtra caka' pAmyA arthAt guru ke * Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 pravrajyA-paripAlana ] 319 guNunA kharAkhara vidhipUrNAMka cAga pAmyA, e cega have ava caka ane che. * ava'caka' eTale nahi ThaganAre, niSphaLa nahi janAre, arthAt avazya saphaLa thanArA saphaLa ceAgamAM phaLa che kriyA, eTale ke e kriyAva'caka avazya pAme che. dA. ta. guru ke adveSa-jijJAsAdi guNa sAthe jo sAce ceAga thayA, te enA kULarUpe gurunA vinaya-vaMdanAdi kriyA ke tattvazravaNa-kriyA sAthe joDAya che. jo khIjA viSaya ke vyavasAyamAM utkaTa rasa-Asakti hoya te guru pAse javAnuM ja nahi thAya, pachI gurucega kAMthI thAya ? are! guru sAmA AvIne maLe te ya pele IndriyaviSayarasa ahIM dilathI gurucega nahi karavA de. te ceAgAva caka nahi, teA kriyAvaMcaka zAne ? ema prastutamAM cAritraNa je vidhipUrvaka nahi, paNa avidhie taphaDa McI karyAM, te te sabhyaceMga nahi ane, tethI pachI kriyAva grakanA vAMdhA ! suvidhithI cAritrayAga pAmyA e have enA phaLarUpe kriyAvacaka pAme che, cAritranI pavitra kriyA sAthe enA AtmA bhAvapUrvaka tanmayatAthI joDAya che. AnA upara ja AgaLa pAcamA sUtramAM kaheze te phaLAva caka prApta thaze. cAritranuM phaLa avazya pAmaze. mATe ja kriyAva caka cAritranI sarva kriyA dilanA bhAvapUrvaka tanmayatAthI ArAdhavI joIe. A mATe sUtrakAra huve enA upAyeA khatAve che. 1. vadhatI bhAvazuddhi, mahAsattva, abhrAntatA cAritra pAmele AtmA peAtAnA cAritra arthAt satyAganA ane sarvAze. jinAjJApAlananA bhAva have adhikAdhika tejasvI karatA cAle. A mATe cittavizuddhi vadhumAM vadhu vikasvara rahevI joIe. AgaLa kaheze te sAdhanAbharyuM cAritrajIvanamAM Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 [ paMcasUtra-4 bhrAnti na AvavA devI, azraddhA-anAdara, na thavA de, vagere akhaMDapAlanArtha vadhatI bhAvavizuddhi ne cittavizuddhi bahu jarUrI. bhAvazuddhinAM bAdhakatattva : bhAvavizuddhimAM cAritranA bhAva yAne pariNAma je bagaDyA, citta je malina thayuM, to e akhaMDa pAlana nahi thAya. cAritra-pariNati bagaDavAnuM e rIte thAya che ke (1) je ullAsa -utsAha sAthe cAritra mArga svIkAryo, te ullAsa-utsAhamAM maMdatA Ave. utsAhabhaMga thAya. (2) sarvatyAga karIne nIkaLyA pachI sAMsArika saMbaMdhInA AkarSaNa jAge, saneha ubharAI Ave; (3) dhana-mAlanuM mahattva lAge; (4) sagavaDa anukULatA mATe AraMbhasamAraMbhAdinI IcchA jAge, (5) krodha-lebha-bhaya Adivaza asatyabhASaNane bhAva thAya; (6) vArevAre dhaNunA avagrahane zo yAca ema karI adattAdAnanI vRtti jAge; dhaNIne pUchayA vagara sthAnasevana; pATapATalAdi-upabhoga, vagere karavAnuM mana thAya;(7)strIonA suMdara rUpa-gAtra jovAnI ke madhurA zabda sAMbhaLI levAnI vRtti thAya; (8) kAmakrIDA yAda karI mana miThAza anubhave; (9)cAritranA upakaraNane saMgraha vadhAravAnuM ane darzana, jJAna, cAritrane nirupagI vastu rAkhavAnuM mana thAya. Ama sarvatyAgano bhAva cUkI ahiMsAdi paMcamahAvratanuM aMze paNa ullaMghana karavAnI lephsA jAge; ema (10) jinAjJAe cAritrajIvana aMge pharamAvela vidhi-niSedha yAne pravRtti-nivRttinA ullaMghananuM mana thAya; sAdhu jIvananI dinacaryA parvacaryA ane prAsaMgika caryA ArAdhavAmAM pAchI pAnI karAya, dA. ta. ahA rAtramAM pAMca pahAra akhaMDa svAdhyAya rAkhavAmAM aNI. zuddhatA na rakhAya; ema (11) jinAjJAe je je vAtane niSedha karyo hoya tenI eka yA bIjI bAbatamAM pravRtti karavAnuM mana thAya; Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prayA-paripAlana ] 321 -Ama cAritranA bhAva malina thAya che. e aTakAvavA vizuddha vizuddhatara cAritrabhAva nAce javAnA, bhAvavizuddhi vadhAryo javAnI, e dareke dareka deSa TALavA satata jAgarUka ane udyamI rahevAnuM cittamAlityanA prakAra bIjuM, citta-vizuddhi vikasvara rAkhavA cittamAM malinatA na AvavA devI. IrSyA, asahiSNutA, beTI jijJAsA, AturatA, Urmi, taraMga, ahaMkAra, indriyavazatA, saheja paNa krodhAdi kaSAya, Arta-raudradhyAna, 3 gArava, 3 za0, 4 AhArAdi saMjJA, 4 rAjakathAdi vikathA, svArthodhatA, kRtajJatAnuM vismaraNa anaucitya, jaDatuM mUlyAMkana, rAgadveSAdinA saMkaleza, lekasakalezanI beparavAI avinaya, pavitra kriyAomAM khedaudvega, usUtra, unmArga vagere vagerene bhAva e cittanA doSa che, mela che. ene sarvathA AvA ne AzA rAkhI cittane adhikAdhika vizuddha kaste cAle saravanA abhAve anize - mahAsabhAvavizuddhi ane cittavizuddhi te rAkhI, tethI sAdhanA mATe ja cI tamannA UbhI che; paraMtu je prabaLa satva, mahAtra nahi hoya te (1) kyA kayAre ya tevuM kaSTa, upadrava ke pratikULatA Avaze tyAM ene vadhAvI levAne badale TALavA mATe citta mathaze! (2) ema viziSTa tyAga-tapa-sevA vagerenI sAdhanAmAM ahI maLelI ati durlabha puNAI ane zaktine kharacI e sAdhanA karavAnuM nahi bane. (3) vaLI va nahi hoya te upasthita bAdhaka prasaMgamAM lahevAI jaI citta pAchuM paDaze. (4) cittamAM UThatA asat vikalapa TALavAnI hAma nahi hoya, 1 Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 [ paMcasUtra-3 (5) kaiAinA aNagamatA mela sahana nahi thAya, dInatA Avaze. (6) sattva nahi haiAya te lAlaca maLatAM ke saheja kaThinAimAM devAdhidevanI sanmukha karelI cAritranI pratijJAne kheADakhAMpaNu lagADatAM vAra nahi lAge....ItyAdi khAmIe kADhavA sattvanI jarUra che. te cittavizuddhi ane mahAsattva keLavavA zu karavuM? (1) mahApuruSAnAM jIvana-prasa`geAnu' Ala'mana karavuM, e praznagA najara sAme taravaratA rAkhI emAMthI citta zuddhi ane sattvanI preraNA meLavavI. (2) vaLI e vicAravuM ke ' jyAre sAmAnya gaNuAya evI saMsAranI javAbadArI paNa sattvanI apekSA rAkhe che, tyAre vizeSa evI meAkSa-sAdhanA teA mahAsattva vinA kema ja zuddha pAra utare ? ' ethI game tevI ApattimAM paNa agrala sattva jALavI rAkhI, evA udAsInabhAve rahevu joIe ke' khananAra haze te banaze. khanavAnuM mithyA thanAra nathI. te pachI zA sAru ajA saMtApa ane rAgadveSanI pIDA bheAgavavI ? pratikUlatAmAM te ulTu* purIsaha-saMvaramAnI ArAdhanA che, sahu kaSTa-sahunathI pApa karma khape che, teA pachI cAritrane doSa lagADI ApattithI khacavAne bhrama kema karAya ? AtmAnI bhAvazatrubhUta iMdriyAnA taNuM kema karAya ? kema sevAya ?? abhrAntatA--mA cAritranA bhAvanI ane cittanI vadhatI vizuddhinA tathA mahAsattvanA sahAre paheluM A eka ati Avazyaka kArya ane che ke e cAritravAna AtmA mAnI upAya bhUta cAritra-sAdhanAe saMbaMdhamA viSayane na pAme, bhrAntimAM na paDe, unmAge na jAya. zrI AcArAMga sUtranA upadeza che ke lAva saTTApa nipala te tameya anupAjinnA' arthAt je zraddhA vairA " Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravrajyA paripAlana ] gyanirdhArathI cAritra le tene kharAkhara akhaMDa rAkhe; e zraddhAdimAM bhaMga na thavA de; viparItabhAva azraddhA, rAga, sazaya, bhrAnti, anutsAha vagerene na AvavA de; uSmAge na caDe. * AcArAMga sUtra' kahe che ke vidhinnA viloyi" visrotasikA arthAt mArga skhalanAne tyAga kare. 323 azraddAthI viSaya ya thatA aTakAvavA mATe azraddhAmAMna taNAI javA vicAre ke 'sarvajJa atIindriyA dazI paramapuruSe A cAritra mAga upadezya che, svaya AcarcA che, mahAbuddhi nidhAna gaNadhara ane meATA rAjA-mahArAjA--zeTha-zAhukArA pAse AdarAjyeA che. tethI emAM mInamekha pheraphAra hAya nahi. A kAMI ItaradvanAnI jema asajJanuM zAsana nathI. A tA pratyakSadeSTa kalyANu sAdhanA che.' mATe huM? ATaATalA cAritra-kaSTanu phaLa Avaze ?" vagere vamaLamAM na paDe, ema utsaga apavAda tenI azraddhA TALe. * mukhya mAga ATaleA jhA haze ?' A utsarganI azraddhA ema apavAda aMge azraddhA e thAya ke ' ' A apavAda vanabhaMga na kare ?'metAnA jIva pUrva bhave munine manamAM thayu' ke 'ahiMsAdi jainacAritra te uttama, paratu acitta pANIe jarA snAna karyAnA ze| vAdheA tA enA niSedha karyAM ?" A utsa'mAM cittabhrAntithI emane nIca-geAtra khAMdhI bhaMgaNInA peTe avataravuM paDyu ! ema zivabhUti munie apavAdamAM AzakA karI ke nigraMtha munine vastra-pAtranA parigraha zA mATe?" tethI e digaMbara mana kADhavA sudhI bhramamAM paDyo ! abahumAnathI viSayamAM-bhrAntimAM na paDe eTale ke cAritranA aMge pratye jarA ya abhAva na thAya. kahe che ke Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 [ paMcasUtra-3 (5) kAinA aNagamatA kheAla sahana nahi thAya, dInatA Avaze. (6) sattva nahi hAya tA lAlaca maLatAM ke saheja kaThinAimAM devAdhidevanI sanmukha karelI cAritranI pratijJAne khADakhAMpaNu lagADatAM vAra nahi lAge....ItyAdi khAmIe kADhavA sattvanI jara che. to cittavizuddhi ane mahAsattva keLavavA zuM karavu? (1) mahApuruSAnAM jIvana-prasaMgAnu' Alakhana karavuM, e praznagA najara sAme taravaratA rAkhI emAMthI citta-zuddhi ane sattvanI preraNA meLavavI. (ra) vaLI e vicAravuM ke 'jyAre sAmAnya gaNAya evI sa'sAranI javAmadArI paNa sattvanI apekSA rAkhe che, tyAre vizeSa evI meAkSa-sAdhanA te mahAsattva vinA kema ja zuddha pAra utare? ' ethI game tevI ApattimAM paNa acala sattva jALavI rAkhI, evA udAsInabhAve rahevu joIe ke mananAra haze te manaze. banavAnuM mithyA thanAra nathI. te pachI zA sAru ajA saMtApa ane rAgadveSanI pIDA bhegavavI ? pratikUlatAmAM teA ulTuM parIsaha-saMvaramAnI ArAdhanA che, sahu kaSTa-sahanathI pApa karma khape che, teA pachI cAritrane doSa lagADI ApattithI bacavAnA bhrama kema karAya ? AtmAnI bhAvazatrubhUta iMdriyeAnA taNuM kema karAya ? kema sevAya ?? abhrAntatA--A cAritranA bhAvanI ane cittanI vadhatI vizuddhinA tathA mahAsattvanA sahAre paheluM A eka ti Avazyaka kArya ane che ke e cAritravAna AtmA meAkSanI upAya bhUta cAritra-sAdhanAe saMbaMdhamAM viSayane na pAme, bhrAntimAM na paDe, unmAge na jAya. zrI AcArAMga sUtranA upadeza che ke t ' lApa saTTApa nirava te tameva anupANijJA' arthAt je zraddhA-vairA Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravrajyA paripAlana ] 323 gyanirdhArathI cAritra le tene kharAkhara akhaMDa rAkhe; e zraddhAdimAM bhaMga na thavA de; viparItabhAva azraddhA, rAga, saMzaya, bhrAnti, anusADhu vagerene na AvavA de; unmArge na caDe. * AcArAMga sUtra' kahe che ke vihittA vilo"i visrotasikA arthAt mAga skhalanAne tyAga kare. azraddhAthI viSa ya thatA aTakAvavA mATe azraddhAmAM na taNAI javA vicAre ke 'sajJa atIindriyA dazI paramapuruSe A cAritra mAga upadezya che, svayaM AcarcA che, mahAbuddhinidhAna gaNudhara ane moTA rAjA-mahArAjA-zeTha-zAhukArA pAse AdarAjyeA che. tethI emAM mInamekha pheraphAra hAya nahi. A kAMI itaradezanAnI jema a-sa.jJanuM zAsana nathI. A tA pratyakSaSTa kalyANu sAdhanA che." mATe huM ATaATalA cAritra-kaSTanu phaLa Avaze ?' vagere vamaLamAM na paDe. ema utsarga-apavAda khaMnenI azraddhA TALe mukhya mAga ATale theA haze ?' A utsarganI azraddhA. ema apavAda aMge azraddhA e thAya ke ' A apavAda nabhaMga na kare ?' metAnA jIva pUbhave munine manamAM thayuM ke 'ahiMsAdi jainacAritra teA uttama, paraMtu acitta pANIe jarA snAna karyAnA ze! vAdheA te enA niSedha karyAM ?" A utsaga mAM cittabhrAntithI emane nIca-gAtra khAMdhI bhaMgaNInA peTe avataravuM paDayuM! ema zivabhUti munie apavAdamAM AzakA karI ke nigra^tha munine vastra--pAtranA parigraha zA mATe?" tethI e digaMbara mata kADhavA sudhI bhramamAM paDagho! abahumAnathI vipayamAM bhrAntimAM na paDe eTale ke cAritranA aMgA pratye jarA ya abhAva na thAya. kahe che ke Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 [ paMcasUtra-4 gautamabuddha pahelAM jaina dIkSA lIdhelI paraMtu pachI tapasyAparisaha-vagere para abhAva thavAthI cAritra mUkI dIdhuM ane sukhe khAI pI dhyAna karavAne madhyamamArga "mAdhyamika bauddhadharma" calAge. bicArAe jevuM bhUlyA ke tyAga-tapa-parisahanA saharSa abhyAsathI Idri ane manane aMkuzamAM lIdhA vinA anAdinuM viSayalaMpaTa mana zubha dhyAna zuM karI ke TakAvI zake ? rAganA uchALAmAM viparyaya e thAya ke e cAritrabhraSTa kare. araNika muni ragilI strInA lebhAyA paDyA, cAritranA kaSTanI dhagaza UDI gaI ane viSayenA AkarSaNamAM enI sAthe ghara mADI beThA ! mATe muni vItarAgane satata najara sAme rAkhI rAgane jarAya UThavA na de. vaLI viparyaya eTale ke bhrAMti aneka prakAre thAya che. dA. ta. (1) indriyaviSayo, kumati ane mAnasanmAnAdine parIsaha samajI ene tyAga ane upekSA karavI kahI che, te tyAM ene ISTa karavAne bhrama na seve. tema (2) sAdhucaryAnA kaSTane karma kSayane upAya kahyo che, te tyAM "A aniSTa che" e bhrama na seve. evA mithyAjJAnathI have e gherAta nathI. IndriyanI anukLatA ane mAna-sanmAnAdi maLatAM enuM hRdaya "hAza! sarasa maLI gayuM! e te ApaNane ja maLe, bIjAne bicArAne kyAMthI maLe?" ema e vadhAvI letuM nathI ke jIvana e maLyAthI saddhara ke saphaLa thavAnuM mAnatuM nathI. ema kaSTa paDatAM, "huM ahIM kyAM AvyuM? kyAM meM A cAritra levAnI utAvaLa karI? A ApaNuthI kAMI paLe nahi. keTalI parAdhInatA! keTalAM apamAna!keTalA pratikUlatA! AnA karatAM te pahelAM ghaNuM sAruM hatuM. te Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravrayA paripAlana ] 325 grahastha hatuM tyAre A A sAdhu premathI belAvatA. basa, sAdhu thayA eTale have jANe ApaNe keDInA ! samAja paNa jANe sAdhune nirAdhAra lekhe! sAdhune keNa belI" vagere mithyA vikalpa rUpI viparyAya pite pAmatA nathI. kemake "cauda rAjalokamAM rakhaDatA jIvanI indriyavaza ane karmavaza kevo mahAna nirAdhAra sthiti che!" enuM ene bhAna che. tyAM bhAvazatru-IkriyAnI anukULatA zI sarasa lAge ? ke kaNamAM ahIM zI vizeSa nirAdhAratA lAge? have te e samaje che keidrinAM tarpaNathI te kAramAM duHkhe-bharI durgati. enA bhAmAM bhaTakavAnuM sarjAya che.' ne ahIM paNa AtmA ni:sava banI viSane bhukhArave ane tethI ja tyAga-tapazAsraramaNatA vagere sAdhanAmAM gaLiye thAya che. tema mAnapAnane rasi banavAmAM paNa e sthiti sarjAya che. mATe iTriyenI anukULatA ane mAna-sanmAnAdimAM sukha-sarasatA- zAbAzIne bhrama e karatA nathI. vaLI kacchamAM ya arihaMtanAtha pAmyAthI e magarUba che, masta che tethI kAmacalAu karmaviTa baNAne lekhAmAM gaNato nathI ane tAM bhavabaMdhanene bhedI nAkhanAruM cAritra hAthamAM che, tethI kacchamAM enA manane kAMI ochuM AvatuM nathI. narakanidinA kAramA duHkhane e jANa che. e duHkha kADhanAre eka ja rAmabANa IlAja cAritra; emAM zuM duHkha ? "munio taraphathI ThapakA rUpe paNa maLatA sAraNuMvAraNAdi (ArAdhanAmAM preraNA ane virAdhanA thakI nivanadi) e te zreSTa koTinA sAdhu premanuM pratIka che ema samaje che. mehamAM ke mAnamaramAM joDanArA bIjA prema te Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ pa'casUtra-4 AtmaghAtaka che.' vagere sAvadhAnIvALoe mithyA vikalpathI sparzAtA nathI. meghakumAra munine rAtanA bIjA vaDila munionA paganI raja sathArAmAM paDavAthI UMgha na AvI. ' kacAM mulAyama makhamalanI zayyA ? ane kayAM A dhULabharyAM kakaza thArA ? A kaSTa sahana na thAya,' ema citavI pAchA ghare javAnA vicAra karyAM. A viparyaya thayA. paraMtu mahAvIraprabhue pUnA hAthInA bhavanI dayA yAda karAvI kahyuM, * tyAM prANusATe nyA pALI, tA mahAmunienA yugathI raja zI visAtamAM ' vagere. A sAMbhaLIne muninA viparyAsa dUra thayA, kaza rajane sukhada kama kSayakArI mAnI sthira thayA. ' rAjakumAr ArdrakumAra mahAvairAgyathI ati utka DhAe bhAgIne cAritra lenAra chatAM pUrvabhavanI patnI ahIM zreSThi-kanyA anelI tenA rAgamAM taNAyA viSaya pAmyA, te mAga cUkayA. gharakhArI thayA. pachI pazcAttApa saLagyA ane rAganAM baMdhana phagAvI daI mahAmuni avadhijJAnI anyA. 326 (3) vaLI brAnti evI thAya che ke ' huM ghare hatA tyAM AvA AvA UMcA dravya vAparatA, AvI sattA dharatA; tyAre ahIM cAritramAM kUce maravAnuM thAya che.' kaDaDarIka e bhrAntimAM paDacA, 1000 varSa cAritra pALyA pachI ghare AvI bephAma banyA te sAtamI narake gayA ! (4) athavA brAnti evI thAya ke 'sanmatita Adi zAstradhyayananA kAraNe AdhAmika AhAranI zAstra chUTa Ape che. te ApaNe adhyayanAthe AjanA devaThThA saMghayanuM zarIra ane magaj puSTa rAkhavA mAdhArmika mAdi AhAra le, ghI-dUdha Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravrayA paripAcana ] 3ra 7 rItasara vAparo.' A beTI buddhi che. Arya maMgu AcArya vigaIomAM paDavAthI halakI kakSa nimAM gayA. athavA viparyAsa pAma eTale ke (1) je A cAritrane mArga lIdhe, tene aMge ke tenA vividha anuSThAne ane maryAdAo ane bhrama thAya ke "zuM A cAritra sAce ja mekSanuM kAraNa haze? bIjAo te jJAna ane vairAgyathI mokSa "zAna vairASpAM mokSa:' kahe che. te pachI cAritranA kaSTa zA mATe? athavA (2) "cAritramAM ATalI badhI kriyAo? ATaATalI jhINuM maryAdAo? ATalo badho paMcAcArano vistAra ! apavAdanA sthAne paNa zAtre kayAM nathI kahyA? ene kema na AcaravA ?" athavA, (3) "apavAde te kAyama mATe. mekSa to ekAMte utsarga mAgathI ja maLe."--ItyAdi bhramaNAmAM e nathI paDato. kemake, (1) ene khyAla che ke ratana zAna-vijJAni ga : rAnidhi pAmyA cheeka vairAgya zuM karI zake che sAthe acAritra-asaMyamanI kriyA ane AhAra-viSayAdisaMjJAnA badhana tathA sApekSabhAva cAlu hoya ? e to pratijJAbaddha cAritra ane saMyamanI kriyAo ja hoya te ja vairAgya vadhatAM vadhatAM vItarAgabhAve pahoMcI zakAya. vaLI sAce vairAgya hoya te acAritrabha gharavAsa rahe ja nahi. cAritra Ave ja. tyAre (2) cAritranI kriyAothI na kaMTALavA A vicAra rahe ke sasAranI ghaNuM paNa kriyAo, rasa hovAthI, kaSTavALI ke bahubahu lAgatI nathI, te ahI kaNarUpa na lAgavA mATe rasa joIe. avaLI kiyAonA gADha saMskAra vipula ane rasabharI savaLI riyAo vinA kema TaLe? tyAre cAritranI jhINI maryAdAo Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 [paMcasUtra-3 te mahAvratanA rakSaNArthe che. vaLI paMcAcAranA vistAra te jJAnAdine AtmAmAM vyApI de che. vistAra vinA AtmAmAM sAnubaMdha ekamekatA na thAya, ke je bhavAMtare cAle. tyAre (3) apavAdanA rasiyA na banavA, "apavAda e utsarganI rakSA arthe haya, utsarganA umUlana athe nahi," e vicAravuM. tethI apavAda jema tema na AcarAya. temaja ekalA utsargane ya Agra biTe; kemake prasaMgavizeSamAM taddana bhraSTa thavuM paDe ke asamAdhi thAya, tenA karatAM utsarga surakSita rAkhavA tevA prasaMge apa vAdanI AvazyakatA ya rahe. tyAM apavAdasevanane uddeza utsarganA udezane samAna he joIe. ratnatrayInI samAdhi athe ja e sevana heya. Ama sahaja vicArasaraNI, ke koI paNa prasaMga ke vastunuM avalokana, manerathanuM ghaDatara, vageremAM (1) . zAstrajJAna, (2) sadaguru, (3) ane sanmA-sevananA ja AgrahavALI samiti, e traNanI sahAyathI keIpaNa bAbatamAM bhrAnti, UMdhI samaja, cittane viparyAsa na thavA de. vipasa na thAya te ja I8 sAdhI zakAya. A mAtra sAmAnyathI. vizeSagI to viparyAsa na havA sAthe ISTasAdhaka sAmagrI paNa joIe. eTaluM kharuM ke vipasa na hovAthI kAryanA zuddha upAyamAM pravRtti thaI zake. sUtraH-gzrama samitti DAyapavittio nAvivAstho'nnuvaae payaTTai / uvAo ya sAhao niyameNa / tarasa tattaccAo jaur, niyamomeva | artha -viparyAya na hovAthI (samyaga ) upAyamAM pravRtti thavAnA kAraNe ISTa - siddha thAya che. a-brAnta puruSa mithyA upAyamAM pravRtta thato nathI. upAya te (te ke je kAryane )avazya -A upAya, Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA paripAlana ] * 3ra9 sAdhaka hoya nahitara enAmAM tatva yAne upAya paNuM UDI jAya, kemake atiprasa ga thAya. A nizcayanayane mata che. brAnimAM upAya pravRtti nahi - vivecana :-upara kahyuM tema, pravajayA-paripAlana vakhate keI brAtine vaza na thavAya ane cAritranA je upAye AgaLa kahevAmAM Avaze temAM pravRtti karavAmAM Ave, te vAstavika cAritrapAlana ane tenuM ISTa phaLa mekSa siddha thaI zake. je kaI prakAranI bhrati UbhI thaI te dekhAvamAM cAritrapAlana rahevAnuM, paraMtu enA vAstavika upAyamAM pravRtti nahi hoya dA. ta. zikSAgrahaNa eka upAya che, paraMtu vidhinI viparItatA yAne vinayane abhAva, vagere zikSAnI vidhinA viparyAsathI ke cittanA bIjA keI khoTA hisAba-lAlasA sAthe zikSA levAya te te zikSA vAstavika cAritrane upAya nahi banI zake. eTale e zikSAmAM kharekhara upAyapaNuM ja nathI ema AcaranArA e viparyasta brAnta puruSa kahevAya. aviparyata yAne bhrAnti vinAne mANasa evA AbhA sarUpa upAyamAM eTale ke anupAyamAM pravRtti nahi kare. e to sAcA sAdhanamAM ja pravRtta rahevA. A parathI nakkI thAya che ke phaLanA sAcA upAya samajI emAM ja pravate, te ja enI abhrAtA kahevAya, ane tyAre ja phaLanI niSpatti thAya. upAyAbhAsa kIjanaka nahi - sAro upAya ja kAryane niyamo sAdhI Ape ema upAya sAce hoya te kArya phaLa avazya nIpaje. anyathA je kArya pedA karavAnuM enAmAM sAmarthya ja nathI, te te saMpAdana karela upAyamAM upAyapaNuM ja nathI. kAryanuM e kAraNa ja na kahevAya. arthAt pitAnA kAryane na karanAre pitAnAmAMthI upAyapaNAne Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 [paMcasUtra-4 tilAMjali ApI gaNAya. kemake AvuM je na hoya te te atiprasaMga Ave, arthAt je kArya karavAnA svabhAva-sAmarthya vinAnA A kAraNabhAsa cAne upAyAbhAsane kAraNa kahevuM che. dA.ta. vidhi-vinAnA zikSA-grahaNane cAritrane upAya kahe che, te pachI jagatamAM evA kArya karavAnA sAmarthyathI rahita game tene paNa kAraNa tarIke kema na apanAvavA? dA.ta. niMdA-kuthalI-vikathA Adi paNa cAritranA sAdhaka banavAnI kema Apatti na Ave ? avinayAdi sAthe grahaNa karela zikSAnI jema e paNa phaLasAdhaka nathI, chatAM e vikathA evI avidhibharI zikSAnI jema upAya tarIke gaNAvI joIe! mATe jema vikathAdi trAhita, tema A mAnelA upAyabhUta avidhiyukta zikSAdi paNa kAryasAdhaka na hovAthI sAcA upAya na gaNAya. nizcayanayathI vItarAgatA-sAdhaka keNu? - pra-te pachI prAthamika dazAmAM kema evA avidhiyukta zikSAgrahaNudi calAvI levAya che? zuM e upAya nathI? u0-upAya kharA, paNa vyavahAra daSTithI. ahIM je kahyuM te nizcayamatanA hisAbe. nizcayamata sUkSmabuddhigamya che sUkSamatA A, ke je phaLane na utpanna kare tene upAya kahevAya ja nahi; nahitara to bhaLatA padArtha paNa upAya kema nahi ? jema e phaLane pedA nathI karatA mATe upAya nahi; ema mAnelAM kAraNa paNa phaLane peidA nathI karatA mATe upAya nahi. dA. ta. je vItarAga banavuM che te rAga-dazA enuM kAraNa na banI zake. e mATe te anAsakta dazA ja joIe. prIti-bhakti-vacanAnuSThAna rAgadazAvALa che, mATe e upAya nahi. kintu asaMgAnuSThAna yAne anAsaktabhAvavALuM anuSThAna ja vItarAgatAne upAya che. rAga hoya tyAM Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prayA paripAlana ] 331 sudhI te vItarAgatAne e aTakAve, pratibaMdha kare. pratibaMdhakane kAraNa kema kahevAya? pra-te pachI jinabhakti vagere prIti-bhakti-anuSThAno tathA zuddha jinAjJAnI mamatAthI thatAM vacanAnuSThAna kema ArAdhavAnAM kahyAM che ? u0-e ArAdhavAnuM vyavahAranayathI jarUrI che. enuM kAraNa e che ke vitarAga banavuM che te sarvathA roccheda kara. joIze. paraMtu jIvane IndriyaviSaye-paisA-parivAra vagere para eTalA badhA gADha rAganA saMskAra vaLagelA che ke ethI e rAga ema haTe evuM nathI. enA mATe te pahelAM zrI vItarAga prabhu, nigraMtha guru dayA-dAnAdi dharma, jinAgama, tIrtho vagere para rAga jamAvAya, to pachI emanAM AkarSaNa ane upAsanAmAM pelA azubha sthAnenA paricaya ghaTe, pravRtti ghaTe, AkarSaNa ghaTe. ema karatA karatAM enA rAga ochA thatA Ave, ane eka dhanya ghaDIe ene saMpUrNa nAza thaI prazasta sthAne devAdhidevAdimAM tanmayatA vadhI jatA rAgane badale hRdayanI ekAkAratA thavAthI anAsaMga vega anAsakta dazA AvIne UbhI rahe. pachI vItarAga banatAM vAra nahi Ama mULa pAyAmAM zubha rAganA prIti-bhaktivacanAnuSThAna khUba ArAdhAya te ja asagAnuSThAne pahoMcAya che, mATe e jarUrI che, nirupayegI nathI. pravarte pachI nizcayanaya kema ene upAya mAnate nathI? ' u0-nizcayanaya sUkSmatAe vastu jue che, tethI kArya avazya utpanna kare ene ja kAraNa kahe che. nizcayanI A Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 [ paMcasUtra-4 daSTi barAbara khyAlamAM rAkhI vyavahAra Adare e nizcayanA upAya sudhI pahoMcI zake che. mATe e vyavahAra ja zuddha vyavahAra che. tethI ja viparyAsa TALI vidhipurassara ArAdhanA karavI joIe. avidhi kriyAnuM ya mahattava ane sAvadhAnI :- pravarte zuM prAthamika abhyAsadazAmAM grahaNa-AsevanazikSApratilekhanA-AvazyakAdi kriyAmAM viparyAsathI cheDI avidhi thaI jatI hoya te te kriyA nakAmI ? u-nA, nakAmI nathI. alabat nizcayanayanI daSTie e upAyabhUta nahi, tema zuddha vyavahAranayanI dRSTie paNa nahi, chatAM jIvamAM prathama tabakke sarvathA zAstrokta vidhipAlana AvavuM muzkela che e te vidhiavidhi-mizra kriyAne abhyAsa paDatAM paDatAM AvI zake, arthAt saraLa nirdabha dilathI zuddha vyavahAranuM lakSa rAkhI vIya ke bedhanA abhAve azuddha vyavahAra AdarAya, te paNa zuddha vyavahAra mATe upayogI che. anaMtA che e rIte UMce AvyA che. alabata e badhA vyavahAranayathI upAya kahevAze, temaja tyAM paNa vidhi-pAlanano pakSapAta ane avidhi mATe heyabuddhi tathA pazcAttApa jAgrat joIe. to ja kayAreka avidhinA e aNagamAthI avidhityAga saMbhavita banaze. Ama vidhinA atyaMta rAga sAthenA cAritra-aMgenuM pAlana e nizcayanA lakSyavALe vyavahAra gaNAya, e AgaLa laI jAya che, paraMtu je mati-vipasa thAya ane avidhi vagere tyAjya tane ja upAya mAnI pravRtti karyuM jAya te te e bhUlo paDI gaye! sAcA upAyane badale upAyAbhAsamAM taNA. pra-(1) te pachI je cheluM kAraNa kArya nIpajAve che, Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA paripAlana ] 333 tene ja upAya kahe tenI pUrvanAne zA mATe upAya kahe che? athavA (2) jyAre amuka upAya e sAmagrInA abhAve kArya nathI karate te tene upAya ja zA sAru kahe? (3) athavA zuddhi sacavAya te ja jyAM kArya thAya che, tyAM zuddhi ja kAraNa kahevI. upAya zA mATe kAraNa? aMtima sivAyanA kema kAraNa? u0-A traNanuM samAdhAna e che, ke (1) chellA kAraNane janmAvanArAM kAraNe vyavahArathI A kAryamAM paNa kAraNa kahevAya. dA. ta. vItarAga para avihaDa rAga thAya te ja duniyAnI Asakti ochI thatI Ave. ema karatAM e chUTI, pachI bAkInI Asakti chUTatAM vAra nahi. mATe sarvathA anAsakti mATe vItarAga para rAga upAya thaye. ene vyavahArathI vItarAgatAmAM kAraNa kahevAya, nAgaketa jinabhaktimAM evA lIna banelA te AgaLa vadhatAM anAsakta banI vItarAga thayA. (2) bIjuM vyavahAramAM te keI upAya dA. ta bIja-saMgraha karavAnuM AdaravAthI, bIjI khetara vagere sAmagrInA abhAve pAkanuM phaLa na Ave te paNa te bIjane upAya to kahevAya ja che. kAraNa? bIjA anukULa saMjogo maLe to te kArya karI zake che mATe. vaLI je koI upAya bIjAne AkaSI lAve che, dA. ta. maMgaLa vidananAzane ubhuM kare che, te A tarAya javAthI siddha thatA kAryamAM maMgaLa paNa upAya manAya che. (3) emaja dA. ta. gurune cuMga cAritrazuddhimAM kAraNa e che ke e bIjuM kAraNo guruvinaya, vAcanA grahaNa-AsevanazikSA ane kSopazamane tANuM lAve che. je guruga ja nahi, to gurune vinaya zI rIte kare? vAcanA, zikSA, kayAMthI bane ? e vinA kSapazama zI rIte thAya? Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 [ paMcasUtra-4 brAhmaNa IMdrabhUti gautama mahAvIra prabhu pAse AvyA te ja cAritranA aMge pAmyA. mATe guruga kAraNa kahevAya. upAyamAM zuddha thayA pachI eja zuddha upAya kArya sAdhI zake che. mATe ja ekalI zuddhine nahi paNa e zuddha upAyane kAraNa kahevuM. ekalI zuddhi kenA AdhAre hoya? zuddha vidyAthI paMDita kahevAya che, kevaLa zuddhithI nahi. azuddhi hoya to ya upAya vyavahArathI to kAraNa tarIke kahevAze ja, nizcayathI nahi kahevAya. vyavahArathI sAdhana tarIke kahevAnuM eTalA mATe ke zuddha hRdaye azuddha paNa upAyane AdaratAM AdaratAM emAM zuddhi AvI jAya che. bAkI nizcayathI te upAyanI pAchaLa kArya Ave ja. kArya na AvatuM hoya to emAM upAyapaNuM kyAM rahyuM ? ema nizcaya-daSTi aviparyAsa-sava-vizuddhibhAvapUrvaka cAritrapAlana tAtparya, cittane koI paNa prakAre viparyAsa UbhuM na thavA detAM mahAsane jIvaMta rAkhI ane vizuddha bhAva vadhatA rAkho cAritramArganI sAdhanAo karyo javI e pratrajyAphaLane jarUra sAdhI Apaze. je bukamAro jIva pUrva bhave muni banyA pachI ghare neDhA mUkelI nAgilAnA mehamAM cittaviparyAsa pAmyo, satva gumAvyuM, te e muni pariNAma paDI ghare javA AvyA. paNa nAgilAe kalyANamitra banI emane uttejita karyo te e mahAsatva keLavI pAchA cAritramAM sthira thaI evuM mAnyuM ke pachI svarge jaI zivakumAra rAjaputra banIne pitAnA aMtarAye gharamAM rahevuM paDyuM chatAM cAritra jevuM pALyuM. chaThThane pAraNe Abela karyA pachI deva thaI jaMbusvAmI banyA. Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-paripAlana] 335 (2) samabhAva-grahatyAga-zikSAgrahaNa sUtra-te samajeTu vaLe, manamitta niraMtu, 4pasamasuhasamee, 5 samma sikkhamAiai / atha-te (1) mATInuM Dheku ane suvarNa para samadaSTivALe, (2) zatru-mitrane samAna gaNanAra (3) Agraha-agraha-grahanA dukhathI rahita (4) prazamanA sukha saMpanna (5) samyapha rIte zikSAne prApta kare che. vivecanaH-have sAdhu thaye eTale mATInuM DhekuM ane sonA tarapha samabhAvavALA e banya. arthAt "senuM-cAMdI kimatI che, mATe saMgharavA jevuM, mATI DhephAM mAla vinAnA, mATe taDachoDavA jevA" ema nahi mAne sonA pratye meha nahi, mATI pratye tiraskAra nahi, evI rIte zatru ke mitra pratye samabhAva hoya, tene zatru upara dveSa nahi, ke mitra upara rAga nahi. prava-Avo samadaSTi guNa vItarAgane, arihaMtane ja hAya ne ? sAmAnya dIkSitane zI rIte ? u0-guNamAM ke dezamAM ke kakSAbheda hoSa che "samadaSTibhAvanA guNanI parAkASTA vItarAgamAM Ave; ane vacalI abhyAsanI avasthA sAdhumAM hoya abhyAsane upaga na rAkhe, te parAkASThAe na pahoce abhyAsa paNa ke joIe ? sAdhaka avasthAmAM samadaSTi Adi guNa utkRSTapaNe siddha karavAnI dhagaza rAkhIne abhyAsa thavo joIe. je ema samajI le ke "ApaNe tA A kALamAM kyA vItarAga thavAnA hatA? mATe kALAnusAra sAdha" te samabhAvanI sAdhanAmAM jema nahi rahe. Adaza. uddeza UMco haze te zakya eTalA baLavAna varSollAsathI rAga Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 [paMcasutra-4 zreSane dabAvI samabhAva sadhAze. mATI-senAne samAna samajaze te A samajathI ke "sonuM te AtmAne meha pamADI kamathI kharaDanAruM che. A samaja hoya te mATInAM DhephA karatAM sonuM zuM suMdara lAge? are! mATInuM DhekuM to zuM, kintu viSTAnA ya pudgala eka divasa senAnA aNu-pudgala hatA ! ema vartamAna yugala eka vAra mATI viTAnA pudgala hatA ! jagatamAM aNuomAM parivartana thayA ja kare che, eTale enA e ja aNu ekavAra kelasArUpa bane che, te bIjIvAra ratnarUpa bane che! ema viSTAnA aNasanArUpa banI jAya che. viSTA para keIe gulAla chAMTa tethI zuM ene suMdara mAnI meha karavAne? eka vakhatanA vijhAnA pudgala upara pheraphAra thaI cakacakATa raMga, sparza vagere AvyA, eTale Aje sonuM dekhAya che. kALe karIne e ya pAchuM palaTAI jaze. karoDapatinA gharethI AvelI patnI nakI palTAI javAnI khabara paDe pachI enA para samaju patine AkarSaNa kyAM rahe che? ema avazya palTAI janAra senA upara rAga zAne thAya ? tyAre mATI paNa palaTAI ratnarUpe ya banI jaze, te vartamAna mATI para dveSa ze ? vajIsvAmI vicaratA eka dezamAM padhAryA, tyAM eka zeThe kahyuM, "A mArI putrInI IcchA che te tame ene paraNe. sAthe huM tamane eka phroDanuM dhana ApuM" vAsvAmI te samaye TukAMcana hatA. e lebhAyA nahi, paNa ulaTuM emaNe chokarIne A mAnavabhavanAM sAcAM dhana darzana-jJAna-cAritranI samaja ApI, ane paramAtmAne ja kAyama svAmI banAvavA upadeza ApyA; eTale chokarI vizagya pAmI sAdhvI thaI Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-paripAlana ] 337 vaLI zatrumitra para paNa samabhAva rAkhavAne, zatru mATe ema thAya ke "A mAruM zuM bagADI zake? A te, A bicArAnI pAse kamaMgUDe baLAtkAre AvuM kAma karAvI rahyo che. emAM Ane ze deSa ? zA sAru AnA para dveSa karUM? e te ulaTuM mArA karma kacarAne dUra karavAmAM sahAyaka che, te ene te upakArI mAtu. (2) khaMdhakamunine rAjAe rANIne cAra samajI mArAne muninI khAla utArI lAvavA mokalyA. muni vicAre che, e rAjA te bhAI thakI bhale ! kemake mArAM tevAM pUrvakRta karma choDAvavA A kare che. A sahavAmAM te sarva kama naSTa thatAM ISTa makSa maLaze." ema samazatrumitra banI khAla utAravA dIdhI, ane samatAthI kevalajJAna pAmI kSe sidhAvyA ! rAjAe pachI jANyuM ke "A te rANInA bhAI hevAthI rANIne ghaNA varase emanAM darzana thavA pa2 AMsu AvelA." tethI rAjAne bhAre pazcArApa thayo. e paNa ema ja samaleSNakAMcana ane samazatrumitra banI cAritra ArAdhI mokSa pAmyuM. zatrunI jema mitra upara paNa mane vihvaLa karavAnI jarUra nahi. kemake AjanA mitra-nehI-sagA paNa avasare zatru banI jAya ! tethI enA para rAga zuM karavuM? (3) nitta-suvarNanA 3 artha -ke dIkSita AtmA nivRttA-grahaduHkha, nivRttAgrahaduHkha ane nivRtta grahaduHkha bane. AmAM nivRtta Agraha, agraha ane graha ema traNa zabda levAya. 22 Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 [ 5'casUtra-4 tethI atha ema thAya ke (i) AgrahaduHkha vinAne, (ii) agrahaduHkha vinAnA, (iii) ahaduHkha vinAnA (i) 'aggaha'=Agraha.muni asada AgrahI na bane; AgrahanA duHkha yAne kaleza vinAnA mane Agraha eTale a'kAra ke lebha vagere kaSAyanI pakaDathI atattvanA abhiniveza, huDAgraha, e duHkha che, kaleza che. e AtmAne pIDe che, duHkhanI paraMparA saje che, meAkSasAdhaka sAdhu enAthI rahita heAya. e samaje che ke evA dAgrahathI te bahu te puNyakama nA vipAka peASAya che, eTale ke yaza vagere maLe che, paNa emAM te satatattva samAga thIvacita rahI mada peASavAnu thAya che, emAM AtmAnu mekSApayeAgI zu vanyu ?? AgrahanA pApa bhayaMkara che. A Ama ja thavuM joIe, athavA A Ama ja hAya,'e Agraha aneka vikalpe ane durdhyAnane sarje che, AgraDavALA dA. ta. pratikramaNa karavA ace. mArI pAse jagyA na maLI, terthI pavana AvatA nathI. te aneka vikalpA ghaDaze, 'A mANasa beThe tethI ja pavana rokAI gayA, jo te Ama beThA haiAta tA tenuM zuM jAta ? buddhi hAya te ne ? besatAMya nathI AvaDatu gharanA mANasA ya evA che. khabara na rAkhe ke mAre pratikramaNa karavA javAnuM che. kaTAsaNuM ThekANe rAkhyu hAta te vahelA Avata, ane cAkkasa sArI jagyA maLate.' athavA ATale meTa upAzraya che, te khArIe vadhAre rAkhavI joI e. huM, pelI khArI khadha che zuM te madha na karI hota te na cAlata pavana keTalI chUTathI Avata ' vicArA ke pavana AvavA ja joI e'-A AgrahathI e keTale duHkhI thaI rahyo che ? ene ema nathI thatu ke mArI pAse C Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-paripAlana ] 339 jagyA na maLI, tethI zuM thaI gayuM ? na ya maLe kyAM badhA bArI pAse beThA che? pavana na maLatAM, A kAyAmAMthI zuM ochuM thaI javAnuM che? ghara-dukAnamAM kayAM pavana maLe che ? athavA Akho divasa te pavanamAM pharuM chuM, te ghaDI pavana na maLe, tethI zuM? jaDa-sagavaDa karatAM te kriyA vadhu mahatvanI che, lAbhadAyI che. pavananI IcchAmAM te vAyukAya jInI virAdhanAnI anumodanA che.' Agraha na hoya, to e pramANe vicAre tethI kuvikala, durbAna ane kaSAyathI mukta thAya. A sAmAnya dAkhalA parathI samajavAnuM, ke je Agraha AvI tucha-najIvI vAtamAM ATaATalA kuvikalapothI pIDe, te meTI vAtamAM keTalA bhayaMkara vikalpanI hALI saLagAve ? puNya dubaLu maLyuM hoya tyAM Agraha zA sAru rAkhavA ke A zAtA, A trAddhi, ke A mAnapAna maLavuM ja joIe? sukha sagavaDanA mAla puNyanA nANuM pramANe ja maLe. nANAM na pahoMcatA hoya, ne mAlane Agraha rAkhavo e khoTuM. vaLI anaMtA karma jyAM jIvane gulAmanI jema veThamAM ghasaDI rahyA hoya, tyAM gulAmane Agraha zA ke "mAruM A mAna rahevuM ja joIe? mArUM bIjAe mAnavuM ja joIe? evA AgrahamAM puNya anukULa nahi hovAthI mAna na maLatAM bhAre citta-kaleza thAya che. ema mAyAnA ke krodhanA Agraha paNa phegaTa che. jIvane sacoga zIkhave che, ke "tuM krodha kara, abhimAna kara, mAyA kara." pachI pite tene Agraha rAkhavA chatAM na phAvyuM te kaheze, "duniyA badhI evI ja che. ahIM bhAvI che. uThAvagIra che." A kevuM? jagatane dabAvavA gaye, paNa puNyAI Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 [ paMcasUtra-4 kAcI, tethI jAte ja dakhAce, chatAM hajI Agrahane vaza vAMka puNyanA nahi paNa malina hRdayathI vAMka jagatane jue che. jema bhUkha mANusa gAmanuM khaLatu. jIe; paNa peAtAnA paga nIce khaLatuM nahi jue; ema AgrahI leAka jagatanA prapaMca, jagatanu abhimAna, vagere avaguNu joze, mAtra peAtAnA enA e ja chatA paNa avaguNe! nahi jue, ane dhArA ke e kaSAyanI pakaDamAM pakaDAyeA che, ne temAM peAtAnu dhAyu jo thaI gayuM, te kaheze, AvI rIte ja madhu karavuM joIe. mhe ne'tuM kIdhu ke Ama karIe te ja nale ?' Ama paDe ja vadhavAnI, Agraha vadhavAne, tethI jUnA dASA tA jIvaMta rahevAnA, pazu sAthe navA de! paNa pagabhara thavAnA ! Ama AgaDa e ja mahAduHkha che. e na hAya, teA kAM krAdha-mAnAdi kaSAyeA karate nahi, ane thaI jAta tA kakyAM kazuM ApaNe sAthe lAvyA chIe?" ema vicArI kaSAyathI pAche pharata, kaSAyanA AgrahamAM pAya vadhe che. ' C ema, mithyA panAnA Agraha rAkhavA jatAM mA bhraSTa thavAya che. jamAline Agraha baMdhAI gayeA ke ziSye saMthAro pAtharavAnu kAma puru karyuM" nathI ane e kema kahe che ke satharA thayA? mATe kA` thatuM heAya tyAre thayu' kahevAya nahi.' A cyAgrahamAM jamAli samyaphavathI bhraSTa thaye, ane eneA saMsArakALa vadhI gayA ! mahAvIra prabhunI putrI ane jamAlinI patnI priyadarzanA sAdhvI thayelI, te paNa enI pAchaLa AgrahamAM paDelI; paraMtu zakaDAla zrAvake enA sADAne saheja cheDA saLagAvatA e melI, * are ! A zuM kare ? A mArA sADhe saLagyA ? ' tyAre zakaDAla kahe che, 'ema kema kahevAya? ' Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-paripAlana ] 341 tamAre te pUra saLagI rahyA pachI ja saLage kahe joIe." e tarata bhUla samajI ThekANe AvI gaI, Agraha cheDI dIdhe (i) evI rIte "aggaha eTale agraha, ajJAna, aNusamaja, aviveka. enuM paNa duHkha-leza bahu bhAre! e be rIte-(1) eka te abodha-ajJAnatAthI uMdhI khatavaNa, cittamAM khoTA vikalpa, beTI vyAkuLatA, karmabaMdha bahu rahe. tethI muni zakya jJAna-samaja-viveka prApta kare, bAkI jJAnInI nizrAe cAle; pachI kaI cittaleza nahi. (2) bIjuM e, ke emAM ya pitAne jeTaluM jJAna karmodaye prApta na thAya, arthAt jeTale agraha rahe, enuM duHkha na dhare, paNa ajJAna-parIsaha samabhAve sahana karate cAle, arthAt samaje ke "mArUM kAma jJAnInI AjJA nusAra sUtra-artha-parisI dattacitte sAcavavAnuM kRta-AgamasvAdhyAyamAM pUrNa cittopaga rAkhI parizramI banyA rahevAnuM. bAkI te pUrvabaddha jJAnAvaraNakarmane udaya zAMtithI veThI levAno yava rAjarSine guru kahetA chatAM e jJAnedyama karatA nahAtA. pachI jyAre putrane pratibodha karavA jatAM emaNe rastAmAM kheDUta, kuMbhAra ane chokarAnI 3 gAthA sAbhaLI, e mukAme rAte TatA rahyA, te enA para pitAne prANurakSA, putranI drohI maMtrIzrI rakSA, ane maMtrIe chUpAvela pitAnI putrIne maMtrInA kabajAmAthI chUTakAre,-ema traNa mahAna lAbha thayA! tyAre e joIne agraha ajJAnanuM du:kha samajI gayA, ane pachI jJAna mATe parizramI banyA, ane agraDanA duHkhathI baccA. uttarAdhyayana sUtranA cethA adhyayananI mAtra 13 gAthA cAda karatAM eka munine 12 varSa lAgyA, to paNa e agrata Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 [ paMcasUtra-4 ajJAna-parIsaha sahana karI bAre varasa gekhavA sAthe AMbela karyo gayA, to jJAnAvaraNAdi karmonA bhAre vivaMsa karanArA banyA. lo) vaLI gaha" grahapariyaDa pUrvagraha ke vyagraha. tenuM paNa duHkha bhAre! saghaLA kalezanuM mULa parigraha che. ema pUrvagra, duha paNa kalezarUpa che. e pApa te sAdhumAMthI dUra ja rahevuM joIe. parigrahanAM duHkha "Aye dukhaM vyaye duHkhama " vagerethI prasiddha che. arthanA upArjana-vardhana-saMrakSaNa-vyaya ItyAdimAM duHkhane pAra nathI. citta saMkalezamAM rahyA kare che. ratnAkara sUrae metIno saMgraha rAkhele, tenI khabara paDavAthI zrAvake vyAkhyAna sabhAmAM sUrine prazna karyo ke "muni parigraha rAkhI zake ?" sUrijIe aneka rIte vivecana karI prazna uDA. ema ja cAlyuM, chevaTe pote samajI gayA ke mArA motIne parigraha mane A rIte saMklezamAM mUkAi rahyo che, tethI matIne cUra karI AkAzamAM uDADI dIdhe, ane pachI je vyAkhyAna ApyuM tene zrAvaka para addabhuta prabhAva paDyo. zrAvake pUchatAM emaNe khulAse karyo. sUrajIe e pachI suMdara "ratnAkara paccIzI" racI. pUrvagrahanuM duHkha paNa bhAre. emAM amuka jAtanA pUrvabaddha anucita khyAlane lIdhe cAritradharmanI sAdhanAnA aMgomAM khAmI Ave che. Arya rakSitasUrinA pitA munine pUrvagrahu hato, tethI e ceLa paTTAne badale pItAbara paheravA, chatra pAvaDI rAkhatA, gocarI naheAtA jatA. paraMtu AcArya mahA Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-paripAlana ] 343 rAje kunehathI dhIre dhIre e badhuM mukAyuM. te e pitamuni mahAna sAdhu banyA, cittakaleza rahita thayA, samajI gayA ke pUrvagrahanI carcAmAM kaleza hate. ema graha=lUgahanuM duHkha paNa bhAre, kemake ethI keIna dvArA khoTI rIte vyakjhAhita thatAM gurvAdi para aruci, aNagame thAya che. agara sAdhanAnA aMga pratye abhAva ke bedarakArI thAya che ane kadAca cAritramArgathI bhraSTa thavAnuM paNa bane che! siddharSigaNI gurunA nA kahevA chatAM bauddha maThamAM enuM jANavA mATe gayA. paNa tyAM ya pelAoe emanI tejasvI buddhi dekhI evA caDAvyA ke "ahIM amArA AcArya bane. " have evA vyagrAhita thaI pAchA pUrvanI kabulAta mujaba gurune e (rajoharaNa) pAche seMpavA AvyA. tyAM guru samajAve che, chatAM bauddhanuM AkarSaNa chUTatuM nathI. eTale gurue emane zrI haribhadrasUri-racita jina ane jainazAsananI avala vizeSatAo samajAvate zrI lalitavistarA" grantha vAMcavA Ape ethI daha chUTI pakkA sAdhu banyA ane emaNe vizvamA apratIma rUpaka grantha " upamiti bhavaprapaMca kathA" lakhI ! (4) "pasamasuhamee ?-agraha ane grahanI pakaDamAMthI je bacce, eNe te mahine lapaDAka lagAvI kADhaye ! mahAna kamabadha sahelAIthI aTakAvyuM ! dene piSaNa na ApyuM, ane guNene AvavA addabhUta avasara Ape. tethI kaSAyonI hoLI zAMta thaI gaI eTale have muni divya prazama sukhathI bharelA hoya. phodha duHkha che, phodha nathI e mahAna sukha che. mAna ke Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 [ paMcasUtra-ka lebha nathI e mahAna sukha che. IchAe che, mATe te reIe chIe, are ! jIvatA marI rahyA chIe. tRSNA ane ahaMva e bhayaMkara apUrva kSayaroga che. AtmAnA prazama-sukhanAM phephasAne e kerI khAya che, ane jIvane bhAvamRtyuvaza kare che. kaSAyonA Agraha cheDaDyA eTale prazamasukha samIpa banyA. prazama eTale jemAM krodhanI Aga nahi, mAnane udhamAta nahi, mAyAnA guMcaLA nahi, ne lebhanI vyAkuLatA nahi. A dazA sthira thaI jAya pachI te jagatanI evI kaI cIja nathI ke jagatane e kaI prasaMga nathI, ke je tenI sAgaragaMbhIra prazAMta hadayanI sapATIne paNa halAvI jAya; pachI aMdaranuM to hAlavAnI vAta ja zI ? namirAjAne dAhavara vakhate rANIoe caMdana laTatAM, kaMkaNene avAja bAdhaka lAgavAthI ekeka kaMkaNuM rAkhI bAkInA utArI nAkhyA. rAjA pUche, "have kema avAja nathI ?" te kahyuM, aneka kaMkaNanA gharSaNathI avAja hato, have ekeka hAI avAja nathI." rAjA enA para AdhyAtmika vicAramAM bahu kAyA, karma, rAjya, aMtaHpurAdi anekamAM bhaLe hAI gharSaNamAM chuM, ekale heluM te koI gharSaNa nahi, kaI duHkha nahi. A bhAvanA bAda javara zo: tarata e suni thaI nIkaLI paDyA. Idra vipra rUpe pArakhuM karavA Ave che. mithilA-baLatI dekhADI kahe che, "mahArAja A olavIne jAo." tyAM sarvatyAgathI prazama sukhamAM jhIlatA rAjarSi kahe che, "mihilA eDajajhamANIe, na me DajhaI kiMcaNa mithilA baLatI hoya temAM mAruM kazuM baLatuM nathI" mithilAne rAga-mamatva, vagere kaSAye paDe che. Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravrayA-paripAlana ] 345 ene upazama thavAthI kaI pIDA nahi; mahAsukha! ethI sAgara-zA prazAMta nami idronA ghaNA prazna para paNa canyA nahi. A guNasaMpanna muni kare zuM? to have kahe che ke e (3) gacchavAsa-gurupratibaddhatA-vinaya-sadabhUtadarzana sUtranukuMDhavAnI. guDivo, viLI, bhUtAriNI, 'na io hisaM tattaM ' ti mannai / artha-(1)gurukulavAsI (2) gurune pratibaddha (3) vinIta ane (4) sabhRtArthadazI banI "A (gurukulavAsa)nA karatAM (bIjuM) hitakArI tatva nathI" ema mAne. vivecana -A guNasaMpanna muni adhikArI (hakadAra ) hovAthI grahaNazikSA ane Asevana-zikSAne sArI rIte grahaNa kare. "grahaNa-zikSA eTale zAstromAMnuM tatvajJAna, tathA "Asevana zikSA" eTale samyapha paMcAcAra kevA ane kema sevavA, tenuM zikSaNa ane abhyAsa. grahaNa-Asevana zikSA ja karmane zikSA karI sadaMtara dUra karaze. e mATe "gurukuLa-vAsI gurukuLamAM gacchamAM vasanAre bane. vasanAre eTale temAMthI vacamAM bahAra nIkaLI yatheccha uranAra nahi, paNa satata saMsargamAM rahenAre bane, ane gurukulavAsanI eTale ke suvihita garachamAM rahI gacachanI badhI maryAdA pALanAre bane. gurukulavAsanA lAbha - tavadarzI muni "bAra de mAnA, ziroraMta carite ja ghavorgAvavA, ha4vAraMngati "gurukulavAsane te Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 [ paMcasUtra-4 dhanya AtmAe cAvajajIva cheADatA nathI. kemake ethI sabhyajJAnanA prakAza maLe che, ane tethI mithyAmati ane pApavyApAramAMthI jIva caMcaLa thai, UDIne samyagdarzana ane cAritramAM atyaMta sthira thAya che' AvAM zAstravacananA anugAmI hAvAthI ema mAne che ke gurukulavAsAdithI adhika UMcu` keAI tattva ArAdhavA cegya nathI. enI apekSAe bIjI koI hitakArI tattva nathI, ke je AdaraNIya hAya, kemake gurukulavAsamAM svacchandatA nathI TakatI. tethI mehu dula khanI jAya che. kadAcit mehanI vRttie jAgavA jAya, te ya samudAyamAM zarama ke bhayane lIdhe, athavA sArA AtmAonA Alamanane lIdhe, e vRttie zamI jAya che. vaLI gurukulavAsamAM vidhisara ceAgya jJAna ane zikSaNa maLe che. tethI pragatinA sAcA paMtha pragaTa thAya che, meAkSanI najIka thavAya che. AvA gurukulavAsa maLyethI Anada keTale hAya? gajaba ne ? gurukulahInane 8 nukzAnA -: 1 acArAMga sUtramAM sudharmA madhara mahArAja kahe che &c suaM ne AvasaMte mAthA madhavA'bhagavAna pAse vasatA me emanAthI kahevAyeluM sAMbhaLyu"" AmAM jJAnaprApti gurukulavAsapUrvaka kahI. gurukulavAsa na heAya, ekalA krU, te (1) vidhisara guru pAsethI zikSA na maLe; (2) guruvinayAdi dharma - sAdhanA na maLe; (3) sAdhusevAdi lAza na maLe; (4) tyAga, tapa, parIsahasrajhunAdi karatA munienu' lakhana na maLe; (5) adhama mANusenA upadrava Ave; (6) zrI taraphanA AkaSa NunA bhaya ane adhama strIonI lalacAmaNumAM sapaDAvAnu Ave; Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-paripAlana] 347 (7) mithyAtvInA AkramaNane bhaya ne ethI lalacAvAne saMbhava rahe, tema (8) athavAdamArganI avasare khabara nahi tethI anucita utsagandharmanA Agrahe AtmavirAdhanA-saMyamavirAdhanAdi pApamAM jaI paDe. mATe A deze thI bacavA gurukulavAsamAM ja rahevuM. - ASADhAbhUti AcArya gaccha mUkIne nIkaLyA, te devatAI nATaka jevA lebhAyA ! ne cha mAsa sudhI e jevA UbhA ! pachI AgaLa paNa ekalA bALakane joI enA dAgInAmAM lebhAIne ene mArI nAkhI dAgIne laIne cAlyA! gurukulavAsa gacchavAsa hoya te vyavahArathI paNa saMkecAI AvA pApamAM na paData. - (2) vaLI "gurune pratibaddha rahe. enAM lakSaNa pratibaddha" eTale sarvesarvA badhAcele te paNa guru para atyaMta bahumAna ane ananya mamatva rAkhI "aho ! bhISaNa bhave ddhAraka mArA atima upakArI guru ! zI vAta mArA guru !" ema samajI, traNa lokanA sAmrAjya denArA karatAM ya gurunA upara ghaniSTha Adara bahumAna ane pakSapAta dharanAre hoya. emanA pratye atyata hArdika prAMti ane pUjyabhAva dhare jIvananI zvAsa levA, AkhanA palakArA thavA, vagere kriyAne cheDI bAkInI sarva pravRttimAM gurune ja sukAnI kare. guru-vimukhane 7 nukazAna - guru para pratibaMdha yAne atyaMta mamatva ne bahumAna nahi hoya te (1) 5 mAroddhAra jevA ati mahAna upakAranI pAchaLa paNa kRtajJatA cUkAze; (2) gurunI sAravAraNa cihana nahi thAya; (3) gurunI kadAca AzAtanA ke AjJA-ullaghana karavAnuM banI Avaze; (4) gurune badale jAtanI prazaMsA gAvAnuM ke Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 [paMcasUtra-4 jAtanI hoziyArI dekhADavAnuM paNa thaze; (5) prasaMge gurunI salAha levAnuM mana nahi thAya; (6) bATAM sAhasane saMbhava rahe che. siMhaguphAvAsI munie guru-bahumAna gumAvyuM te emanI salAha oLaMgI vezyAne tyAM comAsu karavA gayA, ane paDayA! (7) bahumAna nahi tethI abhimAna SiAya; ethI jJAnAvaraNAdi karma vadhe! bIjI sAdhanAo niSphaLa jevI nIvaDe. guru-bahumAnathI mRgAvatI, caMDarudrAcAryanA ziSya, puSpacUlA vagere kevaLajJAna pAmyA (3) temaja muni "vinIta" eTale bahArathI paNa atyaMta vinaya-maryAdAvALo hoya; zuzraSA, sevA ane bhaktimAM tatpara ja raheto heya; gurunI AjJAne zaMkA vagara harSathI uThAvate rahe eTaluM ja nahi, balake ghaNuM te IzArAthI samajI, tema dravya kSetra-kALa-bhAva parathI samajI, gurunI sevA bajAvIne viNayamUle dha' dharmanA pAyAmAM vinaya joIe e samajI, ene anukULa vatI le. ene kahevuM na paDe gurunA avinayathI 6 nukazAna : guruvinaya cAra jJAnanA dhaNI, pa0,000 kevaLajJAnInA guru, ane svayaM dvAdazAMgInA racayitA tathA prathama gaNadhara zrI autama svAmI jevAe suMdara ArAdhe! te ApaNe te emanA Ala bane avazya sAdhavo ja joIe, guruvinaya nahi hoya to (1) avinaya, uddhatAI bAve, (2) mada poSAya. (3) kAyAnI sukhazIlatA anAdi kALanI jema ahIM paNa akabaMdha rahI bhAre karmabaMdhana karAve. (4) vAraMvAra vinaya sAcavIne sukhazIlatAmadAdinA kusaMskArabhUMsatA javAnI suvarNa taka jAya! (5) Itara paNa Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratrajyA-paripAlana ] 349 vidyAgurune bhAre vinaya kare che. to e je munine avinaya jue to janadharma tarapha arucivALA thAya, ethI zAsanahIlanA thAya ane (6) e jAtane durlabhadhi banAve. (4) vaLI te "bhUtArthadazI hoya. bhUtArtha eTale tattvabhUta padArtha; ene dazI eTale enI upAsanAnA lakSavALe. tattvabhUta padArtha A ke A gurukulavAsa karatAM bIjI (gurukula- nirapekSatAdi) keI hitakara vastu nathI evuM A gurukulavAsarUpa tava che, ema mAne. A mAnavAnuM kAraNa, ke cAritra lenAra AtmA jinavacana-zAstravacanane anusaranAro hoya che ane zAstravacana pUrve kahyuM te " TwArA rU mAnI A vacana kahI rahyuM che ke gurukulavAsamAM samyam jJAnanI prApti ane samyaka darzana tathA cAritramA adhikAdhika sthiratA thAya che. mATe dhanya AtmAe jIvanabhara gurukulavAsane cheDatA nathI. A vacanathI enA hRdayamAM nizcita-seluM hoya che ke eja hitarUpa che, paramatattva che, bhUta arthAt sadbhUta yAne sAco sevya padArtha che. tattva-atavanAM dRSTAMta : ahIM "bhUtArthadazI' zabda bahu sUcaka che. ene vyApaka arthamAM A pramANe vicArI zakAya ke muni satya tAtvika vahune ja jenA-mAnanAro hoya. tAvika eTale sat ane paramArthavALI vastune ja jovAnI dhagaza rahe atArikane manamAM ja na pesavA de, kAlpanika jUThA padArtho tarapha daSTi ja na laI jAya. sat padArthomAM paNa tuccha prajanavALA padArthonI bahu vicAraNA na kare. tavamAM ja te ramate hoya. mithyAdarzanIoe kalA kahevAtA ta, jevAM ke,-ekAntavAda, Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 [paMcasUtra-4 sarvathA nityatva ke kSaNika, AtmAnuM dravyathI jaga6 vyApitva, hiMsaka capsa vagere e svarganA sAdhane-A badhAM atatva che, asatya che. temaja atatva eTale tuccha padArtho, kutsita vastu, AtmaghAtaka to; jemake tatvabhUta dAna-zIlatapanI apekSAe parigraha-viSaya-ane AhAra e atattva che. AtmajJAnanI sAme jaDavijJAna atatva che, paropakAra AgaLa svArtha-sAdhanA atattva che. ahiM sA-saMcamAdi dharmasthAnakenI sAme pApasthAnaka atattva che jJAna-kSamAdi kSApazamika dharmo AgaLa yazasaubhAgyAdi, rasa-Rddhi-zAtA vagere audayika dharmo atattva che. AtmapragatinI jAMca - have e atatvane avagaNuM tane ciMtaka, pUjaka, pakSapAtI ane upAsaka bane. jemake AtmAnI apekSAe deha atatva che. tethI te dehane bhUlI AtmAne ja jonAro hoya, AtmAmAM keTalI zuddhi ane pragati thaI? enA vizuddha jJAnadarzana-cAritranA paryAya keTalA vadhyA? zubhaDyAna keTaluM lAgyuM? tapasyA keTalI karI? AtmA haLukamI keTale bane? deha te avasva che, svaya pAyamAla thanAruM ane bIjAne pAyamAla karanAruM che. tenI bahu TApaTIpa zI ? te sukAI jAya agara jADuM thAya te paNa zuM ? dehane marAmatamAM nijanA ja AtmavikAsane rUchI nAkhavAnI mUrkhAI kyAM sudhI? ato te alpakAle nAza pAmI jaze; paNa enI ghelachAmAM UbhA karelA duHkha ane duSTa vAsanAo cirakALa sudhI paNa nAza na pAmatAM mArA ja AtmAne herAna karaze. te zuM asuMdarata pAchaLa mArA suMdara AmAne gumAvI Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA paripAlana ] 351 Ama sahRdaya uMDA ciMtana sAthe tava atattvane viveka karI tatvane ja have avalaMbe. keI atave jaza ApIne sagavaDa sAcavI e atatvanI pAchI AtmAnA amUlya puNyane ane puNyopArjananA puNya avasarane khacI nAkhavA, e te kevI mUbaI che!, ke jema, cha mahinAnI lAMbI musApharIe kamAI Avele pravAsI, tApathI tRSA lAgatAM, pitAne zarabatane glAsa ApanArane pitAnI kamAI ApI de, ghaDInA Ana damAM jAtane lUMTAve, ane bAkInI lAMbI musApharInI viTa aNuo vadhAre; te pramANe saMsAranI lAMbI sapharamAM atatva evA zarIra-idri parivArAdine taravabhUta mAnI tene khuza karavA mATe pUrvanI puNya kamAI khacI nAkhe, eTale te pitAnA AtmAne ja bhavATavImAM gumAvI bese ne ? AryaprajA tatvadazI banI jAya, te te evI sukhI bane ke tenI AgaLa deve paNa dukhI gaNAya. rAvaNe laMkA bathAvI paDelA vizravaNane harAvyo. vaizravaNane yuddha-bhUmi para lAgyuM ke have jagatane me zuM batAvuM? mATe ApaghAta ja karuM. paNa pachI tarata saddasthUtAtha-darzana karyuM ke emA kimatI jIvana ane mahAkiMmatI cAritrasAdhanAnI takanuM nikaMdana nIkaLaze. tethI hArIne paNa tyAM ja saMsAra tyajI cAritra svIkArI lIdhuM ! vAlInA hAthe rAvaNa hAryo. vAlI che chatAM eNe sadabhUtArtha je ke "A rAvaNa jema enA caMdrahAsa khaDuganA vizvAse ThagA, ema huM paNa A rAjya, A baLa, AdinA vizvAse besI rahevAmAM ThagAIza." tethI eNe dIkSA lIdhI. Arya samitasUrie zrAvakene zIkhavyA mujaba zrAvakee Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 [ pacatra-4 che enI gaveSaNa karavI, . jo vyatireka-abhAva) cothA guNamAM "dhArI rAkhelI vastuthI viparIta paNe nathI banatuM ne ?" evI anubhava-de temAM tapAsa karavI. dA. ta. dhUmADo agnimAMthI janme che ema sAMbhaLyuM. enA para "UhA thI vicArAya ke , barAbara che, rasoDuM, parvata, yajJakuMDa vageremAM emaja dekhAya che; ane "apehathI vicArAya ke, "sarovara vageremAM agni vinA dhUmADe UThato nathI dekhAto. A be tarkaNA vinA padArthanuM sAMgopAMga sacoTa jJAna nahi thAya. 7. vArthavijJAna=UhApoha karIne te dhArelA padArthane sAMgopAMga asaMdigdha baMdha karo. te sivAya temAthI tatvano niSkarSa kADhavo muzkela. 8. taravajJAna padArthanA viziSTa bedhamAMthI tattva-siddhAta nizcita karI, ene Agraha sAthe pakSapAta rAkho. kura tarA-vicAd = ! TIkAkAre "dhAraNa pachI "vijJAna" paheluM lIdhuM, ane te pachI "hA" guNa lIdhuM. tyAM ema samajavuM ke dhAraNa karelI chUTaka chUTaka vastuonA akoDA goThavI, padArthonuM kramabaddha sAgapAMga jJAna karavuM e vijJAna; jethI pachI enA para IhA eTale ke anukULa vicAraNA thaI zake. A rIte padArtho ane satya tatvanirNaya karavAnuM ene sUtra bhaNatAM maLaze. tethI sUtra bhaNatI vakhate, eNe buddhinA A ATha guNane upaga kare ja joIe. e rIte tavano nirNaya thAya e mATe e tattvane bhAre pakSapAta rAkhI have te sUtrane vidhi jALavIne bhaNe (2) tavAbhinizAnI AvazyakatA -bIjA sUtramAM vitatha abhinivezano tyAga karavAnuM kahyuM che, ahIM tattvane Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-paripAlana ] 355 abhiniveza rAkhavAnuM kahe che. ethI sUcita thAya che ke atatva aMgenA, ne tuccha vastu, akicitkara vastu, khAna-pAnAdi aMgenA abhiniveza yAne durAgraha khoTA che. enI pakaDa kadI nahi rAkhavI, nahitara usUtra-unmArganA bhayaMkara pApamA caDI javAze ! evA abhinivezathI bacavA tatvane abhiniveza, Agraha, pakaDa, mamatva e sacoTa upAya che. kemake e je haze te mane kaheze, "jagatamAM sAcuM te A ja; sArabhUta A ja. bAkI badhuM asatya che, asAra che tatva ja jIvanane sacetana banAve che, AtmAne prajJatAne mAge caDAve che, manane nirmaLa kare che. atavathI te jIvana jaDa, AtmA mUDha, ane mana meluM rahe che tattvanI balihArI che. emAM mati sApha ane pravRtti sanmAgI bane che. e mATe tatvane abhiniveza joIe ja. tavAbhiniveza vinA pa anartha tatvanI gADha pakaDa mamatva nahi hoya, te (1) "bhAI ThIka che A ya", evI ThIkaThIka zraddhAthI citta avasare calita thatAM vAra nahi lAge. (2) abhiniveza yAne daDha mamatva nathI tethI avidhi karI nAkhaze. (3) viSayarUpI atavanAM AkarSaNa vaza, bhaNAtA sUtranI vArtA hRdayamAM jacaze nahi. sthira nahi rahe, sAmAnyarUpa lAgaze. (4) eTale pachI game teTalAM Agama bhaNe chatAM AtmA karo thAkAra ! ema (5) bIjA prasaMgeAmAM paNa tavanA Agraha na karavAthI pramAda, khalanA, mithyA vastunAM AkarSaNa vagere emaja ubhA raheze. Anada kAmadevAdi zrAvake tavanA abhinivezavALA hatA tethI dethI paNa calita thayA nahi! mAgane jarA ya bAdha pahoMcADyo nahi. ema suvratamuni, dhana, zAlibhadra, Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 [paMcasUtra-4 pAlepathI nadI para cAlI AvatA brahyadvIpanA tApasane ghara netarI satkAra rUpe enA paga dhoI nAkhyA! lepa dhovAI ga. pachI ene jamADIne pAche vaLAvavA cAlyA. pele lepanA bharose nadI UtaratAM bUDavA lAgyA. lokamAM hAMsI thaI. sUrijIe tyAM AvI nadIne kahyuM "amane mArga Apa." tarata nadInA be bhAga thaI dvIpa sudhI raste nirjala thaI gaye. tyAM jaIne 500 tApasane pratibaMdha karyA. ethI tApasae sadabhUtArtha jo ke pAdalapamAM camatkAra nathI, ne mAtrazaktimAM ya camatkAra nahi. camatkAra te jIvane abhayadAnamaya tathA aDhAra vApasthAnaka rahita paMcAcAranA cAritra-jIvanamAM che. pAMcase ya sAdhu thayA. gurukulavAsane bhUtArya sadbhUta pAramArthika hitakara padArtha tarIke dekhanAre e, dariyAmAM paDelAne vahANa maLI jatAM jema ene ja atyAre khara AdhAra samajI pakaDI rAkhe, vaLI mahAcagI jema saceTa rega-nivAraka mahAvaidane sadbhUtArtha samajI pakaDI rAkhI ene ja seve, ema muni gurukulavAsane sadbhUtArtha samajI pakaDI rAkhe. tyAM gurune pratibaddha rahe, emanA viyamAM sajAga rahe, mAne ke A badhAne choDIne hita zuM che? (4) zraSAdi- taAgraha-maMtravat sUvAdhyayanAdi sUtra -puraqvALarg tAminiveamvi?i gharamatti ahijjA suttaM vaddhalakkhe AsaMsAvippamukke aayytttthii| artha-te (1) zuzruSAdi guNayukta banI, (2) tatvanA saduAgrahathI (3) vidhitatpara rahIne (4) sUtrane parama maMtra samajI bhaNe, te paNa (5) lakSya bAMdhI (6) AzaMsA rahita rahI mokSane atha thaIne (bhaNe). Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratrajyA-paripAlana ] 353 vivecanaH-pUrve kahela gurukulavAsane sevata muni zuM kare? te ahIM batAve che. muni guruzraSAdi guNothI saMpanna banI ane tatvanA AgrahathI vidhitatpara rahI sUtranuM adhyayana kare, jinAgama bhaNe. tethI adhikAdhika sarvokta tattva ane mArganuM jJAna thatuM jAya. temaja pavitra zrutapaga satata cAlu rahevAthI, pApavicAro, moha-vikalpa, dudhdhana vagerethI jabaradasta bacAva maLe. A sUtrAdhyayana zuzruSAdi guNa sAthe ja thAya. (1) zuzruSAdi 8 e buddhinA guNa che - zuzrUSA zravaNaM caiva grahaNaM 4dhAraNa tthaa| 5U hoDa pohoDarthavijJAnaM tattvajJAnaM ca dhAguNAH // tattvajJAna mATe A zuzruSAdi ATha guNa kramasara ArAdhya che. temAM pahelI vRttA eTale sUtre kahelAM tattva sAMbhaLavA mATenI tIvra AturatA joIe. AturatAvALe ja vastune sArA grAhaka bane che. 2. zravaNa AturatAthI guru pAse jaI sUtrokta tattvane dattacitte sAbhaLavuM sAMbhaLe ja nahi, athavA sAbhaLatA citta bIje hoya te tattva pAmI zake nahi. rU. g=sAMbhaLelA tatvane manamAM pakaDavuM, arthAt khAsa cIvaTa ane prayatnapUrvaka, sAMbhaLelI vastune samajatA javuM samajI lIdhA vinA te manamAM dhAraze zuM ? ne laI paNa zuM jaze? ja dhar=samajelA para lakSa rAkhI manamAM e cAjanApUrvaka dhArI rAkhavuM jethI pachI enA para vicAraNuM karI zakAya. ba =(vyApti) guru pAsethI sAMbhaLI samajIne yAda rAkhelI vastu para tarka karI bIjA anubhavamAM ke temAM e vastu emaja lAgu paDe che, arthAt e mujaba ja bane Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 [ paMcasUtra-4 vagere munio tatvanA abhinivezathI kaThera tapasyA, saMyamapAlana ane sUtra-svAdhyAya AdimAM atyanta daDhapaNe pragati karatA rahyA. (3) vidhiparatA tattavane abhiniveza hovAthI vidhi tatva para paNa daDha Agraha hoya. tethI e vidhi daDhapaNe sAcave. sUtrAdhyayananI vidhimAM te te sUtrane cagya kALa, zudinA viya- bahumAna, gadvahana (niyata tapasyA, vaMdana, kAryotsarga vagere vidhAna), gurune anapalApa, vagere jJAnAcAranAM pAlana sAthe, vAcanA-mAMDalImAM yathAkrama sthAna, gurunuM AsanasthApana, sthApanAcAryasthApana, vagere vidhi sAcavI sUtra, artha ane sUtronuM adhyayana kare. (4) sUtrane parama maMtra samajI bhaNe. arthAta ke apUrva mahAna lAbhadAyI zreSTha maMtrane abhyAsa jeTalI ekAgratAthI ane je bhAvollAsabharyA hadayathI thAya che, te rIte sUtrane bIjA pAsethI sAMbhaLavAnuM ane pachI svayaM bhaNavAnuM kare. maMtranI upamA eTalA mATe, ke jema maMtra sarpAdinA eka bhavanAzaka jherane kADhI nAkhe che, tema anaMtajJAnIe upadezela sUtro sarvazreSTha maMtra heI, aneka bhavanAzaka rAgadveSarUpI jherane kADhI nAkhe che. mATe sUtrAdhyayana tevA ati ucca ekAgrabhAva ane UMcA zubha bhAllAsapUrvaka karavuM joIe. nAnA bALa vajakumAre gheDiyAmAM paDayA paDayA sAdhvIjIthI gekhAtA sUtra para evuM ekAgra dhyAna rAkhyuM ke e bALane traNa varSanI umaramAM Agama kaMThastha thaI gayA ! brAhmaNa haribhadra sAdhu thaI jinAgamene maMtravata bhaNatAM prakhara zraddhALu, dhura dhara vidvAna, ane TaMkazALI zAstronA samartha nirmAtA AcArya banyA ! Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prajyA-paripAlana ]. 3pa7 (5) baddhalakSa-badalakSya - vaLI sUtra bhaNe te emAM AvatA kartavyanu lakSa rAkhIne, arthAta jema jema sUtra bhaNata jAya, tema tema emAMthI "A A mAre kartavya che." e nirNaya karate jAya. kartavya pratye je lakSa na bAMdhyuM, te pa anartha-(1) khAlI vidvattA arthe adhyayana thaze; yA (2) gatAnugatikapaNe ke lakSa vinA thaze, ke (3) hariphAI mATe thaze; yA (4) mAnapAnAdi arthe thavAnuM. emAM (5) cittanI azuddhi pilAI anuSThayakartavya satkRtya tarapha durlakSa-beparavAI-niSkiyatA rahevAnI jJAna te pravartaka heya te upayogI; nahitara te gadheDAmAthe caMdanabhAra jevuM nIvaDe; ane pravartaka to ja bane ke emAM satkartavya tarapha lakSa jAgatuM hoya, badalakSatA hoya ema baddha-lakSya eTale ke baddha lakSyavALe yAne dayeyazuddhivALo banIne bhaNe, paNa sUtrazravaNa ane sUtrapAThanI kriyAmAM uddezahIna saMmUchima kiyAvALa (zUnya manaska) agara malina uddezavALo na bane lakSya A ke, mAre "(1) jinAjJApAlana karI jIvana saphaLa karavuM che; (2) meha-ajJAnanA aMdhakAra miTAvI jinavacananA prakAza meLavavA che; (3) kuvikalpa-durthona-esaAvRtti AdithI bacavA mAla joIe che, (4) karmanirjarA, karmane kSaya kare che. (5) asat manavacana-kAyAgathI bacavA zratApagamAM ramatA rahevuM che !." AvA lakSya sAthe zAstrA dhyayana kare. sAthe, (6) AzaMsAthI rahita hoya eTale ke A lekanA mAnapAnAdinI athavA paralokanA baLa, trAddhi, vaibhavAdinI AzaMsA spRha sevyA vinA, eka mAtra "Ayata" eTale ke mekSano ja atha banIne sUtra bhaNe, ane sUtrakathita-anusAra kartavyaniSTha bane. Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 [paMcasUtra-4 nirAzaMsa sUtrAdhayayana kema? jJAna e te AtmasaMzodhaka umadA auSadha che, rasAyaNa che. tyAre AzaMsA e kupagya che, rAga vadhAre; mela che, kacare vadhAre. jagatamAM jJAna vinA AtmAnA kacarA keNa sApha kare ? tyAre e jJAna maLyA pachI paNa je kacarA vadhArAya te e kevI mahAna mUrkhAI thAya? mATe AzaMsA tyajavI. vaLI jagatanI koI paNa vAtanI pRhAthI rahita banavAmAM e lAbha che ke sUtra bhaNavAmAM pachI jaDa svArthanI dRSTi nathI rahetI. nahitara te, "huM jaladI sAre vidvAna taiyAra thaI jAu; pagabhara (svata tra) thaI jAuM, bahAra nAma kADhuM," vagere vagere lAlasA rahevAthI Atmahita, sAcI gurusevA, ane gurusamarpaNa bhUlAya che. dhAyuM AvaDe te gumAna thAya che, te ochuM AvaDe to durdhAna thAya che. gurunI sukhasagavaDatAne badale pitAnI ja anukULatA jevAnuM bane che. nirAzaMsa bhAvamAM e kAMI paMcAtI rahetI nathI. kemake vartamAna ke bhaviSya mATe kaI laukika dhoraNe ja ghaDI rAkhyA nathI. sAthe, mokSanI tIvra abhilASA jAgrata rahevAthI mUtrAdhyayana khUba ullAsa ane dhIkhatA udyamathI thAya che, paNa ema nahi ke "thaze dhIme dhIme, zI utAvaLa che?" bhagavAsa para bhAre kheda che; mekSanA zAzvata sukha, svAtaya ane taddana vizuddha AtmasvarUpanI ja eka bhUkha che, utAvaLa che, temaja jinAgama e ja eka ene upAya dekhe che, mATe AgamasUtranA adhyayanamAM layalIna bane. (5) sUtrane sabhya niyoga sUtraH-sa tamavei sacahA, tao samma nijai / eadhIrANa sAsaNa / aNNhA aNiAgo, avihigahia-matanApaNa // Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 359 pravajyA-paripAlana ] artha :- sUtrane te sarvathA jANe, tyArapachI ene samyaka niyoga kare. A dhIra purUnI AjJA che. nahitara (samyaka adhyayana dvArA prApta jJAna vinA) avidhigrahita maMtranA daSTAMtathI niga thAya nahi vivecana -A rIte bhaNI sUtrane sarvathA eTale ke yathAsthitapaNe bedha meLave, ane vidhipUrvaka bhaNelA sUtranA kharA bedhathI sUtrane samyapha prakAre niga kare. nizcita pega, ke nitarAM vega e niga. te ja prakAre - "niga" eTale (1) cakkasa prApti, (2) sadupayoga, (3) adhikAra, ke (4) viniga. dA.ta. (1) AtmAmAM sUtrane niga karyo, eTale samyak prApti karI. (2) sadupayogathI e sUtranA arthane pitAnA vartanamAM utArI bhaNelAne sAre upa ga karyo e niga karyo kahevAya. (3) pate vidhisara e bhaNyosamaje, tethI sArI rIte ene adhikAra prApta karyoe paNa niga karyo kahevAya. (4) tevI rIte bIjAomAM paNa e sUtrane artha utarAve e paNa niga-viniyoga karyo kahevAya. dhIra gaMbhIra puruSonuM e zAsana che, e zikSAvacana che, ke dIkSita banele muni pUrve kahelI vidhi mujaba sutrane bhaNe, ne samyapha rIte e sUtrano niga kare. nahitara avidhithI je adhyayana karyuM, to tyA avidhie lIdhelA mitranA daSTAMta mujaba niyegathI viparIta aniga thaze, arthAt adhyayananI mahenata karavA chatAM (1) sUtra sArI rIte meLavyuM nahi gaNAya, (2) sadupayeAga nahi thAya, (3) vAstava adhikAra nahi maLe, (4) bIjAmAM paNa cogadAna nahi nIpaje. jema ke I maMtra aviSithI Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 [ paMcasUtra-4 lIdho hoya to maMtranI grahaNuprAtine badale vastugatyA agrahaNa thAne aprApti ja thAya. athavA, koI graha vagerenI pIDA UbhI thavAthI maMtra viparItatAmAM pariName, e ya vastugatyA maMtranI prAptine badale aprApti ja thaI gaNAya. te pramANe sUtra paNa vidhi ullaMghIne levA bhaNavAmAM Ave, te tethI sUtranA niyogane badale viparItatAthI aniye ga thAya. maryAdA utthApI lIdhelA mAlanI nyAyI prApti ke nyAyI adhikAra na gaNAya, ene cagya upaga na banI zake, e svAbhAvika che. sUtranAM vidhipUrvaka grahaNa niyeAga nahi, e jinAgamanI ArAdhanA ja nathI, anArAdhanA che. (6) anArAdhanA-ArAdhanA-yuktane mArgadezanA. sUtra:-zAduLA ja visAmA purA zA mATesnnaae dukkha, avadhAraNA, appddivttii| nevamahIamahI, avagama virajo . artha-anArAdhanAthI kAMi nIpaje nahi; kemake nizcitarUpe tyAM ArAdhanAne prArabha ja thayo nathI. ahIM mArgadezanAthI (utkRSTa-madhyama-jaghanya cha kramazaH) duHkha, avagaNanA ane asvIkAra kare che. e rIte zIkheluM e badhanA abhAve (vastutaH) zIkheluM ja nathI. vivecanaH-anArAdhaka ke zuM pAme ? have jene vidhinI paravA nathI ane emaja sUtra bhaNe che, e kharekhara ArAdhanA karanAro na gaNAya; te evAne kaMI lAbha thAya kharo? e ahIM batAve che. sUtranI ekAMte anArAdhanA (avidhi-adhyayana) mAM pravRtta thanArane kazuM ISTa ke aniSTa phaLa maLatuM nathI. ahIM ITa Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratrajyA paripAlana ] 361 eTale meAkSa ane aniSTa phaLa eTale unmAdAdi. saanuSThAnanuM phaLa meAkSa che. pratijJAbhaMgAdinu phaLa unmAdAda che. kahyu che ke sAdhupaNAnuM sAcuM phaLa meAkSa che; meAkSa sivAyanuM phaLa e khetImAMthI pAkanA badale ghAsanA phaLa jevu che, e vastugA phaLa ja nahi gaNAya. vidhi sahita zramaNupaNAnu phaLa meAkSa che, tethI ulTuM', lIdhelI pratijJAnA bhaMga AdinuM, arthAt ArAdhanAne badale gheAra virAdhanAnuM phaLa unmAda vagere ghaNuM ghaNuM Ave; nahi ke ekale samyaktvane nAzamAtra ! kemake emAM thayelA saliSTa bhAva enA niLa cittane nAza kare che. pratijJAnA bhaga karanArane unmAda (cittabhrama, gAMDapaNuM vagere) thaI jAya, kAI dIrgha kALanA rAga-vyAdhi maLe, athavA kevaLI sa bhagavAne bhAkhelA zuddha dharmAMthI bhraSTa thavAnuM maLe che 50-anArAdhanA (avidhithI sAdhanA)nuM kema kAMI phaLa nahi ? u0-eTalA mATe, ke nizcitapaNe eTale ke vastugA te, eNe ArAdhanAne prAraMbha (udyama) ja kAM karyAM che? hAya tattvathI anArAdhanA ane ArAdhanAnuM phaLa Ave, e kevI rIte bane ? sAmagrI jo ArAdhanA karatAM judI, te| ArAdhanAnI sAmagrInuM je phaLa, te ahIM na janme, nahitara atiprasa'ga Ave, dA.ta. sAmagrI hAya vajranI,--sutara, vaNakara, zALa vagere, ane kAya judu nIpaje ghaDA, evuM kAM na khane? paNu ema manatuM nathI, ema anArAdhanA thakI ArAdhanAnu phaLa na nIpaje. - pra-sUtrAdi mATe parizrama karavA chatAM, vidhinI upekSA karIne e anArAdhaka manI rahyo che, e zI rIte eLakhAya ? Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36ra [paMcasUtra u0-anarAdhaka e hoya che ke jyAre ene unmArgathI jude pADIne zuddha nirdoSa (mokSamArgano tArika upadeza devAmAM Ave, ne kahevAmAM Ave ke "A rIte amArga kahevAya, Ama Ama unmArga (mArganuM ullaMghana) kahevAya, mArga te A hAya, tyAre e sAMbhaLatAM enA manane duHkha thaze; athavA enI tarapha avagaNanA karaze; athavA ene svIkAraze nahi. sAmAnya rIte anArAdhakanA traNa prakAra -(1) pahele bhAre kamI java, tene zuddha mArganA upadeza vakhate, siMhanAdathI mRgalAM trAse, ema trAsa-phaphaDATa thaze. "AvuM AvuM baMdhana kema rAkhyuM haze ? AvAM jhINAM jhINAM vividha prakAranAM keTalAM kaSTa ?" ema duHkha thaze. "mRtadharma sUtra te amRta che, e te ekAMte kalyANakArI hoya. emAM vaLI amuka vidhi na sAcavI eTale zuM kalyANakAritA maTI gaI?".ItyAdi ItyAdi ene duHkhakara vikalpa thaze. (2) evA jIvathI jarA karmalaghu madhyama jIvane evuM duHkha te nahi, paNa evA vidhimArganA upadezanI avadhIraNa avagaNanA thaze; mana kaheze "ThIka che, zAstra te A vidhi ne te vidhi kahe, ApaNe to karatA hoIe te kare. (3) trIne ethI paNa vizeSa laghukamI ane traNemAM sauthI ocho agya jIva mArga dezanAnI avadhIraNA ya nahi kare, paraMtu ema te svIkAra paNa nahi kare ke " A vidhimArga barAbara che, jarUrI che. sUvAdhyayanavidhiH A traNa prakAranA jIvanI sUtrAdhyayanAdi pravRtti ArAdhanArUpa nathI, anArAdhanA che, kemake vidhimArgane svIkAra ja nathI, pachI pAlananI zI vAta e chava sUtra bhaye e Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-paripAlana ] 363 vistagatyA bharyo ja nahi gaNAya; kemake ene ethI samyaga bAdha thatA nathI. e te pUrve kahela samalehu-kAMcana daSTi, gurupratibaddhatA bhUtArthadarzitA, zuzraSAdi 8 guNa, tatvAgraha, nirAzaMsabhAva, mekSikakAMkSA vagere sAcavIne meLaveluM jJAna e ja sAcA jJAnarUpe pariName, jJAna sAthe e samadaSTi vagere guNone ajavAsa rahe. e guNaprakAza vinA te ekalA jJAnathI AtmAmAM ajavALuM ja nahi pachI evuM jJAna prakAzarUpa samyadharUpa kevI rIte kahI zakAya ? e badhuM uvekhIne game teTalAM sUtra bhaNI kADhayA, paMDitAI meLavI lIdhI tethI zuM? adhyAtma vinAnuM pAMDitya te saMsAranI vRddhi mATe thAya che. emaja vidhi vinA ane mArganI upekSA karI karAtuM sUtranuM bhaNatara anArAdhanAmAM jAya che. svAmI pAraNAmAM sutA sutAM 11 aMga bhaNelA, chatAM gurue emane anArAdhaka na bane e mATe godrahanAdi vidhimArga sAthe pharIthI bhaNAvyA. sUtra :- ga Irfoo, virALar regar a@de, tassAraMbhAodhuva / ittha maggadesaNAe aNabhiniveso paDivattimittaM, kiriyaarNbho| evaM pi ahIaM 'ahI" avgmlesjogo| artha -mArgagAmIne A anArAdhanA nathI hotI ke jemAM sUtravirAdhanA anartha mukhI hoya. (kintu e te paraMparAe meTA deSathI bacavAnI apekSAe) artha hetu che, mekSanuM aMga che, kemake ene nizcitapaNe ArAdhanAne prAraMbha che. ahIM mAga dezanA anAgraha, svIkAramAtra ke kiyAno AraMbha karAve che ema paNa bhaNya e bharyuM che, kemake baMze bedha thAya che. vivecana -have je AtmA mAgagAmI che, zAstrokta Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 [paMcasUtra-4 vidhimArganuM duHkha, upekSA ke asvIkAra nathI karatA, mArganI zraddhA rAkhI pravRtti karanAra che; enAthI kadAcit tIvra zraddhAbaLa, vilAsa, ane sacoTa cittopayoga AdimAM khAmIthI vidhimAM kyAMka cUkAI javAya, te paNa ene ekAnta anArAdhanA nathI; kemake mAzraddhAthI enAmAM samyaktva che, ane samyakatvAdi hoya tyAM sarvadA sakiyA-sanuSThAna heya, asadutuSThAnarUpa anArAdhanA te mArgAnusArImAM na hoya, kemake A unmAdAdi anartha e to bahu meTA deSane laIne bane che mArganusArImAM e deSa nathI. tethI je kadAca vidhinI keka khalanArUpa virAdhanA enAmAM hoya, te ya te paraMparAe arthane hetu eTale ke mokSanuM aMga che, kemake eNe mArgArAdhanAthI vastugatyA te mekSagamanane AraMbha karI dIdhuM che. mArgAnusAritAnA cage ene virAdhanA chatAM paNa e sAdhavAne puruSArtha e mokSanI sanmukha ja gamana che; jema, (1) kAMTAvALA, ke (2) tAva sahita yA (3) muMjhavaNe, ke brAnti sahita paNa sanmArge prayANa karanAra ISasthAnanI tarapha ja jaI rahyo che. kahyuM paNa che ke mArgamAM kAMTA heya, pitAne tAva hoya, yA muMjhavaNa ke bhramaNA hoya, tethI jarA dhIme calAtuM hoya, paNa e mArga sIdhe hoya to evuM paNa cAlavuM e phalavAna bane che. tevI rIte, muninI mArgane anusaratI pravRtti khalanAvALI hoya, te ya te ISTa mokSaphaLasAdhaka ja che. mArgAnusArInI ja pravRttinI saDake mekSa sTezana Ave che. virAdhaka mAnasArInA mArgadezanAnI asaranA 3-3 prakAra virAdhanA chatAM mArgagAmI hoya emAM traNa prakAra che. (1) pahele je sAdhaka vidhinI virAdhanA karate Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-paripAlana ] 365 haze, ene mArgazraddhA hovAthI mArganI tAtvika dezanA sAMbhaLatAM pelA ekAte anArAdhakanI jema duHkha, avadhAraNA, ke asvIkAra nahi thAya. alabat heya-upAdeyanI sAmAnya zraddhA te karaze, chatAM paNa enA para ene abhiniveza nahi thavAne; mArgarUpe varNavatA vidhiniSedha para mAna kharuM, paraMtu e vidhiniSedhAjJA ja kharekhara mukhya che, sUtra-ArAdhanAnA kaSTa karatAM ya enI vadhu kiMmata che, e vidhimAgane Agraha, pakSapAta e nahi seve. enuM kAraNa hajI tevA prakAranI ene amUDha dazA nathI, atimUDhatA che. jema aMdha ke badhira nara samalevalanI jagA yA spaSTa samabhAvanA zakhada para khalanA pAme; ane mUMge guMgaNa nara saraLa zabda bolatAM paNa khacakAya, ema A mUDhatAthI mArga-AgrahanA abhAve khalanA virAdhanA kare che (2) bIje enAthI je ocho virAdhaka haze, to e pakSapAta rAkhaze khare, paNa mAtra svIkAra ane pakSapAta karIne e besI raheze, kintu utsAha-vIryanA abhAve amalamAM nahi utAre. (3) trIje ethI paNa oche, eTale ke bahu ochA virAdhaka, e to svIkAra uparAMta vartanamAM ya mUkaze. chatAM pramAda-chasvasthatAdi doSe karIne kyAka kayAka virAdhanA enAthI thatI haze; kintu e meTI nahi hoya. Ama virAdhanAthI yukta paNa mArgAnusArIe bhaNeluM sUtra e paramArthathI bhaNelu ja che. kemake, ethI ene thoDo paNa samyagu thAya che virAdhanA na hota to vipula sabhyodha thAta. bodhanI A sabhyatAne AdhAra AtmAne e bodha pariNamavA upara che; arthAt AtmA bedhane anusAra mana, vacana, kAyAthI ke pravarte che enA para che. nahi ke Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ paMcasUtra-4 mAtra paMDitAI para. alabata have e pariNamanamAM mArgavirAdhanA khalanA pahoMcADe che. paraMtu jIva mArgAnusArI hovAthI, enI virAdhanA chatAM, sUtrAdhyayanathI ene bhale alpa paNa samyadha thAya che. tethI ja te vAstavika sUtra bha kahevAya, ne samyaga niyAga kare. (7) sApAya-nirapAya sAdhaka bALa-rakSaka-pravacanamAtA sUtra-vIza nameLA mA rahu paNa savArabhulss / niracAe jahodie suttuttakArI havai pavayaNabhAisaMgae pNcsmie-tigutte| aNasthapare eaccAe aviattasla sisujaNaNIcAyanAeNa / viatte istha kevalI eaphalabhUe / sammameaM viANai suvidyA pazivorg ' artha -A (sAdhaka) niyamA (samyagdarzanAdi bIjavALo hoya che. mArgagAmIne " apAya" kilaSTa karma bahu udayamAM heya te A virAdhanA thAya che. te mArgagAmI apAyarahita hoya to e zAstrokta vidhi) kArI hoya che e pravacanamAtAthI saMpanna ( arthAt) pAca samiti traNa guptivALo hoya che. bALane Ane tyAga anarthakArI hoya che. emAM dRSTAMta mAtAne tyAga karanAra bALaka che. ahIM a-bALa kevaLajJAnI che, je A (samiti-guptiyukta cAritra)nuM phaLa che. (sAdhu) be prakAranI parijJAthI A (pravacanamAtA) ne jANe, (samaje ane Adare). vivecanaH sabIjamArgIne prayANu akhaMDaH-mArgane A ArAdhaka khalanA-virAdhanA thaI javA chatA kSaphaLadAyI (samyagdarzanAdi bIjane avazya dhAraNa kare che. zuM enI virAdhanA mArga prayANane bAdha nathI karatI? nA, kemake e bIjA vALo hAI mAgane anusaranArA che. pelA anArAdhakane te Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-paripAlana ] 317 mArgadezanA sAMbhaLatAM ja trAsa Adi thAya che! tethI ene mArgAnusaraNa ja nathI. samyagdarzanAdi bIja ja nathI. Ane e che, tethI Ane mokSamAprayANa bAdhita nahi mArgagAmIne ja AvI a-bAdhaka virAdhanA heya, kemake eNe bIja prApta karyuM che. prave-te zuM sAmAnyathI badhA mArgagAmIne AvI virAdhanA thayA karatI haze ? u-nA, mArgagAmI be jAtanA heya che-1 apAyavALA e sApAya, ane 2. apAyarahita e nirapAya. apAya eTale bahu kilaSTa mehanIya-aMtarAya Adi karmanA udaya ke je karma nirapakrama haya, arthAt teDavAno puruSArtha chatAM tuTe evA na hoya, paNa pitAne bhAva bhajave ja ane virAdhanA karAve, tevAM karmanA bhegavaTA e "apAya." emAM virAdhanA-mbalanA thaI jAya che. bAkI jene a-nirupakrama arthAta sopakama karma che, tene te e karma puruSArthane dhakko lAgatA -tUTI jAya evAM che, ene pazama thaI jAya che, vipAkedya raheto nathI. e AtmA nirapAya kahevAya. e mArgagAmI AtmA virAdhanA na karatAM barAbara zAstrokta mArganuM pAlana kare che. vidhi-vidhAna barAbara sAcave che, paNa emA pramAdi ke zithila nathI banate. A baMne ya samyagyadarzanAdi bIjavALA hoya che. tethI jo ke baMnene puruSArtha te mAgapAlana mATene emAM doSa na lAge unmAgasevana na thAya e mATe; paraMtu jeNe nirupakrama ataTa joradAra mAhanIya-aMtarAya Adi karma hoya e bicAro kare zuM ? evAM karmano udaya bhrAnti, rAga, zaithilya vagere karAvI Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a68 [ paMcasatra-4 virodhanA AcarAvI de che. paNa sepakrama karmavALAne puruSArtha e karmanA vipAkedayane aTakAvI kSapazama pamADI de che, tethI virAdhanA thatI nathI. A sUcave che ke samyagyadarzanAdi bIja prApta heya ene doSathI bacavA puruSArtha to hoya ja, upekSA na hoya, nahitara upekSA-beparavAImAM te bIja ja prApta zAnuM? pravacanamAtA -A pramANe dIkSA laI samyaphakriyAmAM joDAyele AtmA vikasatA zuddhabhAva ane mahAsattvanA prabhAve viparyAsa na pAmate, samadaSTi, gurupratibaddha, gurukuLasevI, tatvadazI, zikSArakta, nirAzaMsa, matravat sUtra-adhyetA, kilaSTa karmanA abhAve avirAdhaka ane zAkta Adeza barA pALanAra, e kevo hoya ? to ke aSTa pravacanamAtAne sabhyapAlaka heya. pravacana" eTale zrI sarvajJa bhagavAnanuM cAritradezaka vacana (AjJA). emaja pravacana eTale AjJAe pharamAveluM cAritra. e bALa jevuM che. ene sAcavanAra mAtA joIe, te pAMca samiti ane traNe gupti, e ATha pravacananI mAtA kahevAya che. e pAMca samitie samita. ane traNa guptie gupta hAya. samiti-guptinuM khUba cokasAIthI-cIvaTathI pAlana kare samiti eTale samyagU -upaga ane maryAdAvALI pravRtti. AtmAne emAM doSa na lAgavA devAnI sAvadhAnI (jAgRti) hoya, ane pravRtti maryAdAvALI hoya gupti eTale gopana, nivartana, zAstra samitine pravRttirUpa ane guptine pravRtti-nivRtti ubhaya svarUpa kahI che. gunimAM jema azubha thakI ane anAvazyaka thakI pAchA haTavAnuM che, tema zubha ane AvazyakamAM pravRtta paNa thavAnuM che. Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratrajyA-paripAlana 5 samiti:-(1) Isamiti-saMyamagALe jyAM cAlavuM paDe, tyAM mAtra jIvarakSAne upayoga (lakSI rAkhI cAle te. (2) bhASAsamitibele temAM sAvadyatA, svaparane ahitakAritA, jUTha vagere na Ave, enuM dhyAna rAkhe che. (3) eSaNe samiti-ocarI (bhramaravat bhikSAcaryA) mAM jIvahiMsAdi deSa TALavA gaSaNa kare te. deSamAM udgamanA 16, utpAdananA 16, eSaNAnA 16-ema 42 doSa TALI bhikSA le; ane saMjanAdi 5 doSa TALI bhikSA vApare te. (4) AdAna-bhaMDa-mAtra-nikSepaNusamiti-saMyamanA upakaraNa (sAdhana) letAM, mUkatA jIvarakSAthe paDilehavAne (daSTithI barAbara jevAne) ane rajoharaNAdithI pramArjavAne upaga rAkhI vate te. (5) pAriSThApanika samiti-nijIva nirdoSa bhUmi joIne ja malamUtrAdi taje te , ke 3 gupta -(1) managupti-e mana para aMkuza che. azubha ane binajarUrI evI zubha paNa vicAraNA rekI, Avazyaka zubha vicAraNAmAM ja manane parAvI rAkhavuM te. evuM (2-3) vacana ane kAyAne azubhamAM jatI rokI zubhamAM rokI rAkhavI te vacanagupti ne kAyagupti. samiti-guptinA A dRSTAMte - (1) eka muninI IryAsamitinI parIkSAthe deve emanA mArgamAM bahu deDakIo dekhADI. muni bahu ja AstethI DagaluM DagaluM bhare che tyA sAmethI hAthI doDI Avato dekhADo! te paNa prANanI paravA karyA vinA deDakI na mare enI kALajIthI ja DagaluM bhare che. emAM ya muzkelI 24 Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 [ 5McasUtra-4 dekhI tyAre muni kAusaggadhyAne UbhA rahI gayA. deva prasanna thaI namI paDayo. (ra) bhASA-samiti aMge mahAnizItha sUtramAM cukamInI kathAmAM Ave che ke munine eka vAra elavAmAM samitibhaMga thayA, tethI enI sajArUpe emaNe jIvanabharanuM mauna rAkhyu. enA phaLarUpe bhavAMtare e rAjaputra, sulabhakheAdhi, bALapaNAthI prabhAvaka brahmacaryavALA, ane gRhasthapaNe avadhijJAnI thayA ! (3) kRSNaputra DhaDhaNu aNugArane abhigraha hatA ke 'svala bdhinI bhikSA maLe te ja bhikSA levI.' have aMtarAyakama udayamAM AvavAthI jyAM ne tyAM mApanI ke gurunI ALakhANu AgaLa AvI ! cha mAsa sudhI bhikSA na maLI. aMte kRSNe rastAmAM emane vAMdyA pachI bhikSAmAM maLela meAdakane temanAtha prabhue kRSNanI eLakhanA kahyA, tethI jarAya mana bagADyA vinA deSayukta tarIke paraThavavA, vanamAM mUkI devA cAlyA, tyAM paraThavatAM bhAvanA vadhI gaI, kevaLajJAnI banI gayA! (4) valkalacIrI rAjatApasaputra, e bhAI rAjA prasannacaMdrathI laI javAyelA, kAlAntare pAchA AvyA jhuMpaDImAMnA pUrve mUkelA bhAMDane pramAI rahyA che, tyAM manemathanathI jAtismaraNa jJAna thayuM. pUrvabhavanAM cAritranI samiti nihALI bhAvanAmAM caDatAM kevalajJAna pAmyA ! -(5) dharmAMruci aNugAra kaDavI tuMbaDInA zAkanuM TIpu paraThavatAM emAM gadhathI kIDI kheMcAI AvI maratI dekhI; tethI na paraThavatAM badhu* peTamAM padha rAvI dIdhuM ! jhera caDatAM zubha bhAvanAmAM marI anuttara vimAnamAM gayA ! 0 (6) kumArapALa mahArAjA dara cAmAse brahmacaya dhArI manathI paNa bhaMga thAya te upavAsanA abhigrahu rAkhatA. A mana para aMkuza e manAgupti. 0 (7) maitAraja mahAmuni mAsA Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravrajyA--paripAlana ] 371 ( maNunA pAraNe senIne tyAMvahArI pAchA vaLatAM jue che ke kauca pakSI sAnAnA javalA caNI jhADa para eThuM, ajANu sAnI bahAra AvI pUche che, javalA kayAM ?" muni khelavAmAM pakSInI 'isA joi mauna rahyA, vacanagupti pALI. seAnIe munine taDake mAthe vAdhara khAMdhI UbhA rAkhyA. muni bhAvanAmAM kama khapAvI meAkSe gayA ! 0(8) dhyAnastha gajasukumALa muninA mAthe semila sasarAe mATInI pALa mAMthI mAMDI aMgArA bharyAM. muni 'rakhe hAluM te aMgArA nIce paDI jIva mAre!' tethI sthira ubhA rahyA, kAyagupti sAthe maneAgupti-vacanagupti rAkhI kama' khapAvI meAkSa pAmyA ! samiti-guptinA adbhuta lAbha H-- A samiti-gupti anAdikALanA hiMsA ane pramAdanA abhyAsI AtmAne have sUkSma jIvane paNa mahA dayALu banAve che, ane peAtAnAmAM apramAdanA zubha upacAgane jAgrata rAkhe che. e zubha upayeAgamAM sahaja zubha bhAvane peASI puNyathI, ane zubha dhyAnane pASI vipula sakAma nirAthI, AtmAne puSTa ane samRddha kare che. jagatane niyaMtrita karavA samaya chatAM peAtAnA AtmAne ja niyatrita karavA deva paNa samatha nathI. tevA puruSa vizvamAM keAI virala ja jaDe. samiti-gupti A AtmaniyaMtraNa karavAnuM mahAna kalyANu-sAmarthya bakSe che. ethI ajJAna evA mASatuSa muni jevA paNa sajJa khanI mekSe sadhAve che. * ahA ! kevI e samitiguptinI kalpavelaDI ! jIva! khInnu' na AvaDe teA kAMI nahi~, A samitiguptinA pravacana mAtAnA pAlanamAM (ExPert) niSNAta khanaje,' ema manane pretsAhita rakhAya, Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 [paMcasUtra-4 bhAvanI paDyApakatA : bALa-pukhta cAritra - muni samaje che ke "jema mAtAnA tyAge bacuM vinAza pAme, e daSTAMte A pravacanamAtAne tyAga e cAritrarUpI bALakanA prANanuM kSaraNa-kSaya-kArI thavAthI anarthamAM pariNamaze" bhAvanI vicAraNAe chadmastha yAne a-vItarAganA cAritra-bhAva e bALa cAritra che, ane sarvAnuM cAritra e ja pukhta uMmaranuM che, ne e pravacanamAtAnA niraMtara sahaganuM ja phaLa che. keyake pravacana mAtAnA prANavat pAlanathI ja samya rIte ucharI bALa-cAritranA bhAva e keLavI-cAritranA bhAvanI parAkASThAmAM pariNata thAya che. (bacuM moTu-pakvavayanuM thAya, e dravya-pariNati, A bhAva) pariNati eTale, e abALa cAritra na Ave tyAM sudhInA avyaktaapakva vayanA cAritravALane pravacanamAtA vinA na ja cAle. kSApazanika cAritrane sattAmAM rahelA cAritramehanIya karmathI AvarAvAne bhaya che, tyAre pravacanamAtAnA pAlanamAM manane satata upaga e bhayanI sAme jabaradasta saMrakSaNa Ape che. vItarAga sarvane sakala mehanA atyaMta kSayathI nIpajelA kSAyika cAritrane kadI AvarAvAne bhaya nathI paNa te na thAya tyAM sudhI bALacAritrane mAtA "samitigupti"Ie ja. enA satata upagathI AtmA kaSA ane pramAdathI mukta thatuM Ave che. dvividha parijJA -sAdhu A badhuM je jANe che, te dvividha pariNAthI; temAM eka jJaparijJA, bIjI pratyAkhyAna parijJA. aSTa pravacanamAtAnuM svarUpa, upagitA, AvazyakatA, ekSaphalatA-ityAdinuM samyak zikSAthakI zraddhApUrvaka jJAna karyuM te jJaparijJA. e jJAnane anusaratI samitiguptinA AcaraNanI Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 373 pravajyA--paripAlana ] kiyA te bIjI pratyAkhyAna-parijJA. AnAthI taddana bhinna saMsAranI vAtonuM sacoTa jJAna ane kriyA jIvane kyAM sulabha nathI? pUrvanA anaMtAnaMta bhavomAM kyA eka paNa bhavamAM jIva ene bhUlyA che? ethI taddabhavamAM pApamaya jIvana Adhi-vyAdhiupAdhi-tRNA ane atRptinI pIDAo, tathA pachI bhavanI paraMparA sivAya bIjuM zuM maLyuM che ? paNa have je A be pariNAthI samitigupti AtmasAt thaI jAya, te A lekamAM parama svasthatA ane pachI bhavane aMta thaI jAya. ke suMdara A durlabha ga mAnavabhavamAM ja prApta ! e pAmI koNa sujJa pramAda kare ? (8) AzvAsadIpa-prakAzadIpa sUtra -tahAsakArA-pathArIve saMvAAime asaMtathirtymujjmi ! artha:-tathA AzvAsa dvIpa-prakAzIpa caLa ane asthirAdi prakAranA hoya. tene kAyamI ane sthira banAvavA mathe. - vivecana : -have cAritrI samaje che ke A lekamAM samyaka cAritra ane jJAna kevI lakattara vastu che ! e AzvAsa prakAza dIva che. dIvanA be artha. 1. dvIpa ane 2. dIpa. cAritra e AzvAsadIya che, ane jJAna e prakAzadIpa che. bhavasamudramAM kaSAya ane aviratinA kAramAM vikAromAM taNAI DUbI rahelA jIvane cAritra e dvIpanI mAphaka AzvAsana Ape che. samudrajaLanI jema avirati ane kaSAnA vikAro AtmAne Akula-yAkula karI guMgaLAvI bebhAna karI nAkhe che; tyAM cAritra e vikAranI virati ( zAMti) karAvIne mahAna sukha ane svasthatA Ape che. tyAre jJAna e ekAMta duHkhathI vyApta Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 [paMcasUtra-4 evA mahinA arthAta mithyAtva ane kumatinA aMdhakArane haTAvavA dIvAnI jema prakAza Ape che. jJAna ane cAritranA abhAve kevA anartha ? ke e cAritradvIpa na maLe to e vikAromAM pIDAI saDI maravAnuM thAya; ane e dave na maLe te AtmagharamAM sarvanidhAna hovA chatAM ajJAnanA A dhArAmAM e kAMI paNa dekhyA vinA kuTAI maravAnuM thAya. kaI gharamAM ratnanI peTI heya, mevA pakavAna ane amRtapAne bharelA bhejana hoya, paraMtu je gharamAM sAva aMdhakAra aMdhakAra ja che, prakAza nathI, te e na dekhAvAthI levAnuM te muzkela, paNa ulaTuM gharamAM aMdhAre vacamAM thAMbhalA vagere sAthe athaDAyA kuTAyA karavAnuM thAya. tyAre je prakAza hoya te tarata ja ene grahaNa ane upaga thaI zake. te pramANe aMdhakAramaya saMsAramAM jJAna e bhAva prakAzamaya dIve che. udAyana rAjA prabhAvatI rANe para atyaMta mugdha hatA zaNuM jainamaMdiramAM nRtya karatI prabhunI bhakti arthe; tyAre rAjA tyAM vINA vagADate rANInI prasannatA mATe! evA viSayAdi vikArovALA paNa rAjA, prabhAvatI cAritra pALI deva thayela enAthI je pratibodha-jJAnadIpa pAmyo, ne eNe zrI mahAvIra prabhu pAse je cAritrarUpI dvIpanuM AlaMbana karyuM, te vikArone vidava sa karI kSAyika cAritre caDI e maharSi kevaLajJAna ane mokSa pAmyA. vAdI siddhasena brAhmaNa dhuraMdhara vidvAna chatAM sarvasAkta tattvanuM jJAna nahi pAmelA, te mithyAjJAna-abhimAnanA-aMdhakAramAM athaDAtA hatA. janAcArya vRddhavAdIjI sAthe vAdamAM hAravAthI zarata mujaba e emanA ziSya thaI jaina siddhAnta bhaNayA Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-paripAlana ] 375 eTale utkRSTa jJAnadIpakane tatva prakAza pAmyA ke ethI rAjA vikramAditya jevAne ya pratibadhI jinazAsananAM prakhara prabhAvaka banyA, ne emanI "siddhasena divAkara" tarIke prakhyAti thaI AvA cAritradvIpa ane jJAna pradIpanA darekanA 2-2 prakAra che. dvIpanA be prakAra 1. keTalAka batA, ne 2. keTalAka taratA. DUbatA beTa eTale eTale enA para samudranA pANI caDhI jAya tyAre devAI DUbI jAya evA. bIjA taratA-sthira jovAI na jAya evA dvIpa. ahiM kSApazamika cAritra e pahelA prakAranA dviIpa jevuM che. ane kSAyika cAritra e bIjA prakAranA. dI paNa be prakAraH 1. asthira-vinAzI,ne 2. sthira-avinAzI. niyatakALa-niyata kSetravALe te asthira telane dIve, arthAt te tela Adi sAmagrI vinAnA ke vaM TeLa Adi vidanavALA bIjA kSetra-kALe bujhAI jAya. tyAre kSetra ane kAlanuM jene baMdhana nathI e mahA ratnadIpaka nitya sthira dIve. kSApazamika mati zruta vagere jJAna asthira dI che; sthira dIvo kSAyikajJAna, kevalajJAna. dIpa-dvIpa banemAM prathama je kSApazamika, e vilaMbe ISTa siddhi mATe thAya; kemake vyAghAtanA bhayavALuM che. bIjuM kSAyika dIpa dvIpa e vilaMba vinA ISTa kSasiddhi mATe thAya, kemake vyAghAta-rahita che, sAdhaka A badhuM mAtra jANe ema nahi, paraMtu asthira kSApazamikamAMthI sthira evA kSAyika cAritra ne kSAyika jJAnamAM javA udyama kare. e e dvIpa zuM cIja che? dariyAmAM paDelAne dvIpa maLyAthI jema sAgaramAM taNAI javAnuM rahetuM nathI, dvIpa ene Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 [pacasUtra AzvAsana rUpa che, tema bhavarUpI sAgaramAM paDelAne cAritra beTa AzvAsana dvIpa che. ahiM dvIpa vinA samudramAM kevI kevI ApadAo che te varNavI, tenI sAthe cAritra vinAnA saMsAra samudranI ApadAo sAthe sarakhAvavAmAM Avaze ane cAritranA lAbha batAvAze. jJAna-dIvA vinA saMsAra-araNyamAMnI vikaTa sthitinuM paNa e pramANe (1) dvIpa vinA kevAM kaSTa ! * 1 cAritra-dvIpanI kiMmata samajanA ane garajavALe vicAre che, ke dhAre ke keI mANasa dariyAmAM DUbatuM hatuM, tarI javA taraphaDI mArato hato, tyAre bIjI bAju dariyAmAM rahelA vikarALa jaLacara prANuo ene Akhe ne Akhe gaLI hAIyAM karI javA mathatA hatA. tyAM je dvIpa maLI gaye te ene lAge ke "ahe! A dvIpa emAMthI ke bacAvI lenAro! (2) "vaLI dariyAmAM bhUkhe ne tarase marI jAta. khAvA mATe ane pIvA mATe ThaMDuM te nahi, unA ya mIThA pANInuM ekAda cAMgaLuM ya kyAM hatu ? ulaTuM evuM khAruM pANI hatuM jethI zarIra khavAI--kahevAI jAya, pachI mahA vedanAo UThe! ene saMbhALanAra paNa keNa? tyAM dvIpa maLatAM lAge ke aha! tyAre A dvIpe mane ke uddha! (3) "dariyAmAM DUbele hato, tyAre ghaDIkamAM upara ane ghaDIkamAM TheTha sAgarane taLIe! kayAM ya sthiratA ke svasthatA na maLe emAM ya zaktihIna ane mUcchita thaI jatAM samudranA gherA pANImAM nIce kAyamane mATe daphanAI javAnuM! dvIpa-prApti para manane thAya ke-tyAre A dvIpamAM kevI sarasa Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' pravajayA-paripAlana 377 unnata ne svastha avasthA ! ' (4) sTImara (jahAja) tUTIne jhaverI dariyAmAM phasAI jAya, tyAre enu jhaverAta kayAM ya kheravAI jAya tenu bhAna na maLe ! are! jyAM peAtAnu ja bhAna na maLe ! mRta prAya jevA dInahIna ane dula pAte manI jAya, tyAM jhave rAtanuM zuM bhAna ! tyAM jhaverAtanI ane jAtanI salAmatIvALA dvIpa maLI jAya e kevuM ahAbhAgya ! have te e dvIpamAMthI peAtAne ghera jaI jhaverAta tathA zrIjI mAlamilkata, kuTuMbakakhIlA vaibhavavilAsanA bhaktA banI zakavAnA ! e ja pramANe, cAritra-dvIpa zu kare ? : (1) sa sAra-sAgaramAM rAgadveSa e mahA vikarALa jalacara prANIo che. enAthI jIva AkhA ne AkhA evA gaLAI jAya che, ke jenI kAramI pIDAneA pachI pAra nahi / cAritradvIpa jIvana ane saceAgeAne pallI nAkhI, e rAgadveSathI bacAvI le che. (2) sAmAnya aSTa pravacanamAtAnA jJAnathI mAMDI ucca dravyAnuyeAga sudhInuM jJAna, dhama dhyAna ane zukladhyAna, vAcanAdi svAdhyAya, vinaya, vaiyAvacca ane kAussagga, temAM vaLI sAthe khAdyutapa, ane prazasta anityAdi tathA maitrI Adi bhAvanAo, sacama, vagere, e adbhuta amRtanAM khAnapAna cAritradvIpe maLe che. ethI je apUrva tRpti ane parama AnaMda thAya, emAMnu sauMsAra sAgaramAM zuM maLe ? e na maLe, ne je kaSAyeA, durdhyAna, kusaMjJAo vagere maLe, tenAthI tA jIvane bhaya kara atRpti, tRSA ane saMtApa ! uparAMta jAte evA khavAvAtuM, kaheAvAnuM, ane tIvra sa'phlezanI vedanA leAgavavAnI, ke je miTAvanAra guru ca na maLe ! e gurukuLavAsa tA cAritramAM ja sulabha ! sa`sAramAM Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FOL 378 [ paMcasUtra-4 te pIDA evI, ke AtmA jANe mAMhIthI vadhu kaheAvAya, ane pharI pharI e viSaya-kaSAyanI ane Adhi-vyAdhi-upAdhinI vedanAe UThe! cAritradvIpa emAMthI keve! sarasa khacAve ! (3) vaLI bhavasAgaramAM jIva anaMta kALathI mAhamAyAmAM DUbatA, ane tethI cAre gatinA vizALa paTamAM DUbakAM khAtA, ghaDImAM upara AvattA. teA ghaDImAM nIce, te TheTha taLIce jAttA! kayAreka pAte puNyathI mAyA para hukumatavALA eTale upara thatA; ane bahuvAra te mAyAnuM sAmrAjaya peAtAnA upara, eTale peAte tadna nIce khAtA ! vaLI upara eTale kayAreka devagatimAM, tA kayAreka nIce, gheAra sAtamI narake! ethI paNa vadhu nIce ebhAnapaNe zaktihIna ane su ita thaI narakathI ana taguNu duHkhavALI nigeAdamAM phUMkAI anatA kALacako sudhI daTAI daphanAvI javAnuM banatuM! tyAre have cAritradvIpa maLyAtho keTalI rAhata! mehamAyAnA AvatA-bhamarIe have ahIM na naDe. saMsAramAM UMce-nIce have nahi athaDAvAnuM. (4) bhava samudramAM paDelA jIvanuM kSAyeApamika ane kSAyika samyaktva, kSamA, tRpti, sayama, jJAna, vIya, avyAkhASa sukha, akSaya sthiti vagere jhaverAta verivakhera thaI gayelu. sasArasAgaranI guMgaLAmaNumAM jIvane enu te bhAna nahi hatuM, paNa jAtanuM ca bhAna na maLe! pAte kANu che, kevA che, kathAM paDayo che," enI kAMI samaja nahi! tyAM ahA ! have tA jAta, jhaverAta anene salAmata karI ApanArA cAritradvIpa maLye ! keTale Anada ! kevuM anaMta puNya ! Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-paripAlana ] 379 (2) dIya vinA kevAM kaSTa - emaja jJAnane prakAza ghera saMsAra-araNyamAM prakAza Ape che, vanamAM prakAzanA eka paNa kiraNa vinA A dhAre athaDAtA, page kAMTA, kAMkarA, bheMkAI jatA, jyAM tyAM athaDAI paDAtuM ! ceraDAkune bhAre bhaya, keTalAka te rane cerI paNa jAya. raste jaDe nahi. mana muMjhAya, jaMgalI pazuonI cIthI kALajuM phaphaDe, hRdaya kaMpe, kAyA tharathare, keTalAka vanacare te potAne phAve tema bacakAM ya bharI jaya, ane eNe eka vakhata lehIne svAda cAkhe eTale te, vAre vAre baTakAM bhare. kevI duHkhada sthiti! emAM hAza! have ajavALuM pAtharanAra dI maLe eTale keTale nirbhaya! jJAna-dIpane prabhAva : ema A saMsAranI aMdara kumati ane ajJAnanA aMdhArAmAM rakhaDatAne jJAna-prakAza maLI jatAM, have (1) krodha, mAna, mAyA, labharUpI cera DAkuo dekhAI jAya che, tethI enAthI AtmAnA kSamAdi guNaratna cirAI na javA mATe kALajI rAkhI zakAze. ema (2) anAcArarUpa jaMgalI pazuthI paNa sAvadha rahevAze. (3) jJAnaprakAzathI AsrAvarUpa kAMTA-kAMkarAne mArga ane saMvara-nirjarArUpa rAjamArga eLakhAI jAya che. ke apUrva jJAnamahimA ! (4) jJAnadIpaka jIvAjIvAdi ya--heya-upAdeya tane prakAza, (5) Arta-raudradhyAna-kuvikalpanI pichANa. (6) syAdvAdAdi siddhAMtonI samaja, vagere evuM Ape che ke je aDhaLaka pApathI bacAvI samyak pravRtti-nivRttinA rAha dekhADe ! AtmAnuM anaMta jJAna-vIya-sukhamaya svarUpa, ene prakaTa karanAra che bAhya Abhyantara tapa, pAMca mahAvra, samiti-gupti vinaya, vairAgya, 12 Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 [ paMcasUtra-4 bhAvanA, mehamAyAkaSAyane tyAga, dharmazukaladhyAna vagerene jJAna dave evA batAvI Ape che, ke pachI te mAtra apakALanA prabaLa purUSArthanI ja jarUra, asthiramAMthI sthiramAM (9) navyajIvanAnA 9 upAya ? AvA dIpa ane dIvAne pAmI, taratA dIpamAMthI sthira dIpamAM javAnuM che asthira dIvAmAMthI sthira dIvo meLavavAne che. javAnu kevI rIte bane ? zubha bhAvanAo ane zukaladhyAnanI phalAMga mArIne kSAyika cAritra ane sarvajJatAmAM pahoMcAya eTale bane, asthira dIvAmAMthI sthira do kevI rIte meLavAya! asthira dIvAnI jema lApazamika samyaktvavALI anitya jJAnadIvaDAnI vATa, tela, vagerenI sAmagrIne joradAra ane akSaya karI nAkhe. samyaktvane saDasaTha prakArane vyavahAra joradAra banAvI de, tavabhAvanAnA vegane vadhArI darzanasaptaka khaDavAnI kSapakazreNI lagAve, te kSAyika samyaktva thAya kSApazasika dharmonuM pAlana bahudhA zAsAvacana, gurudAkSiNya, kalajajA, karmavipAkanA Dara vagerenA AlaMbane cAle che jemake "bhAI! zAstra Ama pharamAve che, mATe ApaNe ema ja cAle, nahitara AjJAnA ullaMghananI sajA bhAre thaze ! gurumahArAja jue ke jANe to Thapake Ape mATe ema na vartavuM, lAka jeze te kharAba kaheze, enA badale svabhAvathI pALe. have je kSApazamikamAMthI kSAyika bhAvamAM javuM che, nitya navIna tuM jIvana prApta karavuM che te A nava upAya amalamAM utAre, (1)paheluM to jinAjJAe niSiddhano-heyano tyAga ane, vihitanuM-upAdeyanuM sevana svabhAvagata banAvavA mathavAnuM. Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 381 pravajyA-paripAlana ] arthAt zAstra kahe che, paraleka sudhare, vagere hatu te barAbara kiMtu jJAna AtmAmAM evuM khUba ja pariNata karI de ke vidhinidhanI AjJAnA pAlanane svabhAva banI ja joIe. te mATe. (2) deSagNe pratye yAvata para pudagalanI pravRtti pratye suga thavI jarUrI. dA. ta. bhavAntare azAtA maLe mATe hiMsA na karavI emaja nahi, paNa "jIvanI hiMsA thAya ja nahi, hisAdi kriyA bahu kharAba ! e mArA AtmAnI cIja nahi, ema karI, ahisAne svabhAva banAvI de "gurumahArAja kahe che mATe A tapa vagere karU - ema nahi, paNa janakriyA pratye suga che. mATe tapa karyuM, jema abrahma (maithuna)nI kriyAthI saMsAramAM rakhaDavuM paDe tethI athavA zAstra eno niSedha karyo che mATe e taje-ema nahi, paNa enA pratye suga ja thAya, ane tethI taje. evuM bhejana rasamAM. ' (3) vaLI ahiMsA, tapa, brahmacarya vagerene svabhAvamAM lAvavA enI suMdara bhAvanAo bhAvyA kare, "aho -A guNe keTalA uttama, kevA lAbhadAyI, keTalI AtmAne zobhA ApanArA! tyAre, hiMsA-bhajana-kAma vagerenI khaNuje kayAM sudhI vuiM?" ityAdinI, temaja pratipakSI durga nI adhamatA vagerenI ciMtavanA khUba kare. " () vaLI guNapAlana ane daSatyAga mATe bAhya sAmagrIthI je preraNA meLavatuM hatuM, tene badale have aMtaramAMthI preraNA meLave. A zubha sAmagrI maLatAM maLelI preraNAne, sAmagrI khasavA chatAM, TakAvI rAkhe. prAra bhe prabhunI mUrti jete hato, tyAre ja je zubha Ava UThatA hatA, ane prabhunA guNe je yAda AvatA hatA, tathA prabhunuM je anupama jIvana ane svarUpa Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 [paMcasUtra-4 sAme tAdaza dekhAtuM hatuM te have mUrti sAme na heya, chatAM paNa aMtarathI e zubha bhAva, guNamaraNa ane jIvananuM tathA svarUpanuM darzana karavA mAMDe. ane enA paranI bhAvanAthI akhUTa preraNA meLave. maMdiramAM darzana karatAM AMkha mIMcIne A thAya. (5) vaLI bAdhaka vastuo sAme na AvatI, tyAM sudhI svasthatA rahetI, paNa sAme AvatI te asvasthatA, citta caMcaLatA zubhabhAvane bheda vagere thatuM. have te bhAvabhedAdi na thAya evI makkama mane zubha bhAvanI daDhatA keLave, dA. ta. amuka jaDa cIja na maLI te enI laganI nahotI lAgatI, ane tyAM sudhI cAritrarUpI dI jhagamagate hato. paNa jyAM zabda, rUpa, rasa, gaMdha, sparza Idri samakSa AvIne UbhA, tyAM dI DagamagavA lAge. te e vakhate te evuM karI de ke cAritradI jarA ya Dagamage nahi. IndriyanA viSayanI rAga-rati thavA ja na de e mATe, (6) pUrvanA mahApurUSanA ja bUkumAra zAlibhadra, dhanna sanaskumAra, tIrthaMkaradeve vagerenA, parAkrama yAda karyA ke "emaNe A duniyAnA keTalA badhA UMcA kayA kayA vaibhava, ramaNIo, saMgIta, khAnapAna, zayyA, vAhana, sevake vagere sAmagrI ane enA bhegavaTA tarachoDayA ane vicAryA pachI keTalI kaThera sAdhanAo karI ! te mane to zuM ya maLyuM hatuM ke maLe che ?" (7) sAdhanAmAM e mahApuruSonA utkRSTa Adarza pahoMcavAnuM ja lakSa rAkhe. tathA e mATe vairAgyanA mUlyAMkana evA daDha kare ane rAganI bhayaMkaratA evI vicArI daDha kare ke sarvocca virAgya sAme tenA pratipakSInuM jarA ya na cAle. (8) kadAcita azubha vicAra kaSAyane bhAva e aMtaramAM Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 343 prajyA-paripAlana] jAgI jAya, te ya ene aMdarane aMdara zamAvI de, paNa e azubha bhAvane AtmAnA vIryanI sahAya na kare dA. ta. aMtaramAM guruso thaye, paNa pachI enI vicAraNA lAla AMkha, kaThora vacana, tamAca, prahAra vageremAM AtmavIrya na pherave, arthAt e na kare. (9) vaLI guNavikAsa ane daSatyAganA vAraMvAra suMdara manera sevyA kare; kemake, A jIvane anaMta kALane A eka abhyAsa che ke e AtmAnA deSa poSaka viSaya-kaSAyanA, arthakAmanA, ne AhArAdi saMjJAnA manoratho khUba karate A che. AvuM AvuM maLe te bahu sAruM. Ama Ama bhogavI lauM ke mane pratikULa vate te mAre pitta (gusse) ene batAvI dauM. ApaNe te ATaluM ne AvuM khAvAnA. ATaluM bheguM karavAnA. basa barAbara cha kalAka Ugha Ave te sArUM. ATalA paisA, AvI strI, amuka bhegavilAsa vagere maLe te kevI majhA !" ItyAdi pApavikalapa karavAmAM hoMza ghaNI. ethI kSApazamika guNa vadhatA nathI. have e viSayakaSAyAdinA pratispardhi virAga ane upazamanA manoratha evA bhAvyA kare, ke pelA adhama mane ratha svane paNa na Ave "jANe mane kaI cakavatInuM sukha ApavA AvyuM che, te paNa mAre te na joIe. rUmajhama karatI IndrANI sAme Ave che, te paNa mArA adhyAtmaciMtanamAthI tene jovAnI ya phurasada nathI. nirdhAra ke "e kacarA mATe A mana ke A jIvana nathI. vaLI upasarga, parisaha ane kaSAyatyAganA saMkalpa ghaDe. " jANe mane koI mAravA AvyuM, tyAre meM vatesaccAraNa, kSamApanA, arihaMtAdi zaraNa karI, kAussagnamAM paMcaparameSThInA dhyAne upasarga sahyo." ema sudhA vedanAdi parisAnA saMka95 Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 ( [ paMcasUtra-4 ghaDe." mAthAvADha duzmana para paNa kSamAnA saMkalpa ghaDe. manamAM keIe karela pitAnA mahAna apamAnane prasaMga kalpI, tyAM namratA mRdatAne mane ratha kare. ema mAyAtyAga, lebhatyAgane mane ratha kare. AvI rIte IMdrANI ya jovAnA jene keDe nathI, mane ratha nathI, te A saMsAranI game tevI suMdara strIne zuM juve? maLa, mUtra, ane mAMsanI, gaMdakIne ghADe! mAtra uparathI taddana pAtaLI cAmaDIe maDhele anaMtaguNa nidhAna paramAtmAne mUkI, emAM zuM jovAnuM ya hatuM ? bhayaMkara parisaha upasargamAM ya dhIratAnA manoratha jeNe karyA ane sAmAnya pratikULatA zuM adhIra banAve ? Ama upara kahelA upAyo sevI zuM kyuM? guNa ane dharmane AtmAnA svabhAvarUpe Ubhe karyo. sAmagrI vinA paNa aMtaramAM dIvo prakAza karyo. Ane artha e nathI ke zubha sAmagrIthI ukhe; paNa e kahevuM che ke zubha sAmagrIthI rahita kALamAM ya ane bAdhaka sAmagrInA saMyogakALamAM ya zubha pari NAmane tejasvI rAkhe. pachI te dA. ta. rasane thALa nahote tyAre ya eTale vairAgya nahote te e thALa sAme Ave, lalacAve, chatAM enA pratyeka vizeSa dRDha vairAgyathI lakSa paNa na Ape. kSAyika guNemAM javA mATe te, Atmapatana karAvanAra saMjoga UbhuM thAya to ya, tenI kAMI asara AtmA para na thAya tevuM acalapaNuM prApta karavuM che. Aja sudhI evuM hatuM ke kaI gusso na karAve tyAM sudhI kSamA rahetI ane pratikULatAmAM samA bhAgI jatI. e asthira dIva kahevAya paNa have ene sthira karavAno che. e vicArAya ke jyAM gusse thavAne prasaMga nathI, badhI sArAsArI che, tyAM zI kSamA karavAnI ? Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - pravajyA-paripAlana ] 385 kSamA te koI pratikULa bane tyAM karavAnI UbhI thAya. mATe Ave mane ratha ciMtava ke "keI mane mAravA talavAra kheMcIne Ave, te paNa mArA jIvane huM pUrNa kSamAvALe rAkhuM. huM kSamAmAM jhIlato rahuM ! kSamArUpI hIMcakAmAM hIMgsa karuM ! kSamAnA AnaMdamAM masta banuM! zatru mArA karma khapAvavAmAM sahAyaka thAya che tethI e zatrune mAro mitra mAnuM. e bicAro pApathI saMsAramAM rulI jaze!--evI enI dayA khAuM. je huM kaSAya karuM, te ca (1) mAre pUrve upajelAM mArAM karmone to avazya bhegavavAM ja paDe che; ethI ApattimAM te kAMI sudharatuM nathI. paNa vadhArAmAM (2) AkulatA-vyAkuLatAe karelA kaSAyathI AtmAnA karmabaMdhana vadhe che, ne (3) kaSAyAdinA kusaMskAra jarjarita thavAne badale tAjA ane daDha thAya che. (4) mAnavabhavane kSamA keLavavAne senerI gumAvAya che ! ane (5) sAmAne paNa A badhuM nipajAvAyA che! keTalA anartha?" ItyAdi vicAraNAthI zatrune mitravat lekhe. A nava upAcanuM sevana karavA 6 sAdhana - (1) AtmA apramattabhAvane khIlavavAnuM jarA ya na cUke. e mATe (2) pudgalanA paricaya mAtrathI gabharAya. (3) anukULa-pratikULa saMgamAM udAsIna rahevA khUba sAvadhAna hoya. (4) e mATe AtmAnuM avikArI ane akSaya svarUpa, asAMgika AnaMda, jaDathI taddana aliptatAvagere khUba ciMtave, anubhave, ane bhAve. (5) e mATe jIvanane saMyama-svAdhyAyanA go tapathI ja vyApta kare. (6) Ama karatAM karatA adhyavasAyanI UMcI vizuddhi kare. tethI kSapakazreNI thaI sAyika cAritra, ane kSAyika jJAna rUpI sthira dvIpa ane dIya pragaTa thAya. 25. Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 [ 5'casUtra-4 (10) asabhrama- ranutsuktA-asa sattArAdhana sUtra:-nadAsattamalamaMte attoamaMttattaneSSIEC mavad artha:- yathAzakti saMbhrAnta ane utsuka anyA vinA sayamayeAgeAnA asa'sakta sAdhaka ane vivecanaH- sthira dIvA mATe kevA udyama kare che, te sUtrakAra ahI sakSepamAM batAve che, ke ArAdhaka muni yathAzakti asabhrAnta ane anutsuka hoya asabhrama-anutsuktAnA 3 artha :- (1) peAtAnI mana, vacana, kAyAnI sazaktine anusAre phaLa agenI bhrAti ane utsuktA (adhIrAI)ne TALe che ene te manamAM nakkI ja hAya ke 'mULa jJAnIe bhAkhyu che te nakkI AvavAnu' che,' eTale enuM kAma jarA ya phaLanI bhramaNA rAkhyA vinA supravRttimAM racyApacyA rahevAnuM. temaja phaLanI evI utsuktA na rAkhe ke je vartamAnapravRttine cu'thI nAkhe. jema cUle caDatI raseAImAM * e thai ke nahi, thaI ke nahiM,' evI AturatAthI vAre vAre halAve, te rasAi ja khagaDI jAya. ema phaLa kacAre maLaze ? kevuka maLaze ?' evI adhIrAIthI mana caMcaLa ane vyagra rahe, tA tethI cAlu ceAgeAmAM mana tarpita na rahe; tethI praNidhAna na jaLavAya; ane praNidhAna vinAnI pravRttithI siddhi nahi thAya, (2) vaLI asabhrAnta ane anuttukanA khIjA atha thI, nivRtti mArgomAM bhrAnti rahita ane pravRtti mAga mAM nrutyuka ane. arthAt kuTu kha--viSaya-AAra bha-parigraha-sagavaDa Adi jenA jenAthI muni nivRtta thayeA, 'te te rAkhyA haiAta teA anukULatA raheta' evI bhramaNA kadI na seve, cheDeluM te AtmAnI dRSTie Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SWIT $ prayA--paripAlana ] 307 mahA pratikRla hatuM, mATe ja cheDayuM che,' eve e abhrama (niNu ya) rAkhe. tema, pravRtti mArgamAM adhIrAI utsukatAthI vyagra na bane, peAtAnA vikAsamAM nizcita AgaLa vadhe, paNa hAya ! huM rahI garcA !? evI adhIrAI, ke A keTaluM bhaNyA, AmaNe kaiTale tapa karyAM, phalANA keTalA vadhyA ?' evI utsukatA (jANuvAnI AturatA) e nathI sevatA. kemake, pariciMtAmAM svaciMtA cUkAya che, khATA kheda ane hatAzA thAya che. (3) vaLI asa bhrAnta ane anusukane trIjI rIte vicAratAM, AtmAnA e bhAva, AMtara bhAva ane khAdya bhAva; emAM AMtarabhAva zuddha svAtmAnulakSI vyApAra; emAM muni bhrAnti rahita nizcita hRdaye tallIna rahe. AtmahitanI jeTalI pravRtti, je keAI saMyama-cAgA, zubha bhAvanAo, zAstra-svAdhyAya, pari sahArdi-sahana, kSamAdi yatidhama, zubha vANI-nyApAra, mAhyAntara tapa vagere, e adhAnuM sevana enuM ja mahattva mAnI leza mAtra bhrAnti vinA vizvasta hRdace kare. tyAre khAdya bhAvamAM tANI javAnA sabhavavALA AhAra-vajrapAtra-vasati vagere aMge 'hA ! ThIka maLe te sArU. kayAre maLaze ?'....vagere a Mge anutsuka rahe, utsukatA na rAkhe. jyAre saLe tyAre bhale, jevuM maLe te kharAkhara, lekhe. enu mahattva na AMka. udAsIna bhAve emAM pravarte. anukUlanI prAptinI ke rakSAnI, ane pratikUlanA virahe ke anAgamananI koI utsukatA na rAkhe. asa'sata cogasAdhanA : vaLI abhrama ane anutsukatAthI sAdhupaNAnA cAgeAnuM avasakta ArAdhana kare. bIjI bhaLatI ke sArI vastuthI je mizrita hAya, te vastu sa'saktamizrita kahevAya, lATamAM jIvAta paDI te te sasakta banyA. Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 [ paMcasUtra-4 prastutamAM zramaNapaNAnA je je kALe je je rogane AcaravAnA hoya, te te kALe te te cagane, bIjA koI paNa azubha roganuM mizraNa te nahi, kintu zubha ganuM ya mizraNa karyA vinA, are bIjA zubhaginI vicAraNa sarakhIce karyA vinA sAdhe; kemake, ene sUtrAnusArI rahevuM che. sUtra kahe che, ke asapatnI sAdhanA -zrI jinazAsanane viSe mahAna karma duHkhane kSaya karavAnA hetuo ArAdhanAnA dareke dareka joga "asapatna' yAne ekabIjAthI bAdhita ke bAdhaka na bane evA bina-harIpha sAdhavA joIe. eka ga vakhate mAMhI bIje bhaLe te harIpha Avyo kahevAya. te na Avo joIe. dA.ta. rastAmAM cAlatAM IsamitinA cega vakhate svAdhyAyAdi na calAvAya, te ja asaMsakta sAdhanA thAya. saMsakta sAdhanAmAM bIjA meMgene praveza thavAthI cAlu vega pratye akheda, anudvega, a-kSepa, anutthAna, abhrAnti, ananyamudda, araga ane anAsaMga nathI sacavAtA. enA pratipakSI deze AvI javA saMbhave che. A kheda-udvega-vikSepa vagere 8 doSa ATha cogadaSTine kramazaH bAdha karanAra deSa che kamasara e ekeka deSa TaLe to ja upara uparanI gadRSTimAM caDI zakAya. vartamAna ceAgamAM kheda, aruci vageremAnuM kAMI AvyuM, tethI azubha mAga peThe. jyAM bIje zubha paNa cega mAMhI ne pesa joIe, tyAM keIpaNa azubha ga te bhaLavAnI vAte ya zI? A bAbatane khyAla hiya to ghaNA ja aticArothI mukta thaI niraticAra anAsaMga cega sudhI pahoMcI zakAya; jethI pachI vItarAgatA ane sarvajJatA pragaTe. gRhastha paNa dhArmika gemAM anya zubha Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-paripAlana ] 389 ke azubha cogane mizrita na karavuM joIe. prabhunI pUjA karavA bahu ja bhAvapUrvaka jAya, paNa sAthe rastAmAM dhaMdhe karI Ave, e azubhamizraNa thayu. sAthi karatI veLA cityavaMdana calAve e zubhamizraNa thayuM. A badhuM pUjAne sa sakta karyuM kahevAya, te yogya nathI. vaLI eka zubha yoga bIjAne rUMdhI nAkhe te ya agya. dAta. pUjAmAM khUba majhA AvI gaI, vakhata ghaNe pasAra karyo, paNa tethI vyAkhyAna sAMbhaLavAno samaya vItI gaye, e coga ruMdhAyo. emAM pUrvane roga bAdhaka ba. ema pUrvane ceAga bAdhya paNa na banavuM joIe, pUjA karatI vakhate ciMtA thayA kare ke "vyAkhyAna zarU thaI jaze te A ciMtAthI pUjAmAM khAmI AvI. AtmAmAM jema saMsAranI dareka kiyA judI judI pitapotAnA kALe mukhyapaNe vaNAI jAya che, tema zubhAge AtmA joDe mukhyapaNe vaNAI javA joIe, jethI enA mATe enI ja jarUrI vicAraNA manamAM, enI ja jarUrI vANI vacanamAM, ane enI ja jarUrI hilacAla kAyAmAM rame. (11) uttarottara gasiddhi-vize dhana sUtra -3ramvigi gg gvamukhatti! artha -AgaLa AgaLanA coga siddha thatAM pApakarmathI mUkAya che. vivecana -Ama abrAnta ane anusuka banI, saMyama jIvanamAM asa sakta rogo ArAdhatAM uttarottara ucca ucca dharmapravRtti siddha thAya che. dA. ta. tapanA yoganI pachI pAraNuM thAya te paNa adhika unnati mATe, jemake zrI gautama svAmInA AlaMbane pAMcase tApasane adhika samatA ane samAdhirasa Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 [ paMcasUtra-4 sAthe AvuM pAraNuM thatAM, kevaLajJAna pragaTayu` ! TUMkamAM (1)Dhareke dareka dharmavyApAra AtmAnA vikAsanuM ruMdhana na kare. paNa uttarottara vega vadhAre evI rIte sadhAvA joIe. dA.ta. Aje eka vizayane tyAga karyA, majhA AvI. kAle e taje. ema, (2) sAmAnya parisahune AnadrathI sahatAM zIkhe, pachI AgaLa tethI ugra parisaha sahana karatAM zIkhe emaja (3) vadhatAM vadhatAM sApekSa yatiSa mAMthI nirapekSa catime caDhI jAya. arthAt sAdhupaNAnI sAdhanA evI kare, ke aMtarAtmA sAkSI pUre, ke 'huM uttAntara UMcA UMcA ceAga siddha karI rahyo chuM.' gRhastha paNa vairAgya ane upazamanA ceAga siddha karavA mAgatA hAya, te te pAMca indriyanA C viSaya pratye hRdayanAM AkaSa Nane, ane cAre kAcA pratye AtmAnI parAdhInatAne ghaTADatA jAya. dA.ta. pahelAM ImITezana hIrA tarapha paNa AMkha khe'cAI jatI hatI te AkaSa Nu ghaTADI evuM karyuM, ke have sAcA hIrA Ave tA ja jovAI jAya che; ane vakhata jatAM e paNa AtmAne kharaDanArA che,' ema mAnI tenA pratyenu' AkarSINu AchuM karI nAkhe, evuDa kaSAyeAmAM sacama eve keLave, ke pahelAM je saheja vAtamAM krodha-mAnAdi uThatA, te have amuka gabhIra prasaMge ja UThe, paNa sAmAnya prasa gamAM te nahi ja. AvuM Itaretara ane vyatirekI sa'jJAthI A rIte thAya, ke ATalAM viSayAka Nu ane ATalI kaSAyAdhInatA hajI mAre UbhI che, ane ATalI teA khAda thaI gaI che. haju UbhAmAMthI pazu dhIme dhIme khAda karUM." ema karI, gayA mAsa karatAM A mAse glutrI sAthe echI kare. A jema vairAgya ane kAcApazamanA cegamAM, tema bIjA tapasyA, svAdhyAya, dhyAna, Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-paripAlana ] 391 ekAgratA, manana vagere rogomAM paNa samajavAnuM. AnuM phala apUrva ane alaukika ! jema jema dharmagamAM pragati sAdhe, tema tema te te AtmaguNane aTakAvanAra pApakathI mukAI jAya che. tethI te te guNe pragaTa thAya che, siddha thAya che. dA. ta. tapane cega siddha thatA jAya, tema tema AhArasaMjJAnA uttejaka pApa-karmathI e mukAte jAya, ke have je tapa karatA bhUkha lAgI, ane manamAM laDAI thAya, te te tapa sAthe nahi, paNa AhAra-saMjJA sAthe, pudgalanI parAdhInatA sAthe laDAI thAya. ahIM abhrAnta anusuka banI anyonya bAdhA vinA, 1dAnAdi kriyA ane zubha bhAva, virAga ane upazama, saMyama ane svAdhyAya, 'ahiMsA ane satya, pavitratA ane nispRhatA, viveka ane virati, vinaya ane vaiyAvacca, zramaNapaNuM ane apramAda, bhAvane ane dhyAna, vagerenA ega uttarottara evI rIte sAdhe, ke te te ghAtI karmathI e mukAte jAya. tethI te te guNone pragaTa karato asthiramAMthI sthira dIva tarapha jaI rahyo hoya. sUtra:-vihu mAne sAmavaM mAvaritramA ! artha -(uttarottara) vizuddha thatA bhavanA aMta sudhI bhAvakriyAne ArAdhe che. vivecana - vizuddhivRddhi -ema ghAtI pApakarmathI sukAta je AtmAM uttarottara adhikAdhika vizuddha thato jAya che, te A janmaparyata ke saMsAra parvata kama-roga TALI bhAva-Aregya (mikSa, nirvANa) sAdhI ApanArI bhAvakiyA(AtmaroganI cikitsAne ArAdhe che, sAdhe che. kaI bhAva-kriyA ? aucitya, Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 392 * [paMcasUtra-4 AraMbha, ane nirvahaNa-svarUpa kiyA. mokSa-sAdhaka te te saMyama ane bAhya-atyaMtara tapane aucityanA barAbara pAlana sAthe AraMbhe che, ane e AraMbhela rogone barAbara nirvAha paNa kare che. arthAta TheTha guNanI parAkASThAe pahoMcADe, evuM enuM akhaMDa pragatizIla pAlana kare che. sUtraH-gharamaggve kavi saMmatavAritrA avahie parIsahoksaggehiM vaahiamukiriaanaapnn|| artha - saMyama ane tapanI cikitsAthI pIDA na pAmatAM temaja parIsaha ane upasargathI vyathA pAmyA vinA, sArI cikitsA letA rogInA dekhAte prazama sukhane anubhave vivecana -A rIte kaSTa sAthe saMyama-tapane sAdhavA chatAMya prazama sukha anubhave che paNa kheda, lAni, pIDA vagere pAmate nathI deha ane manane anukala paDe, evA paNa Aso dabAvavAmAM, eTale ke saMyamamAge saMsArathI pratistrota yAne ulTA pravAha gamana karavAmAM tathA upavAsa vagere bAhya tapamAM ane prAyazcitadirUpa atyaMtara tapamAM jarA ya duHkhI thayA vinA hRdayathI prazama sukhane anubhave che. citta khUba ja prazAnta, prasanna, ane evuM tRptimasta rahe che. ke tIvrasudhA, tRSA, zIta, uSNa, vyAdhi, mAra, apamAna vagere parisaha, ane deva, manuSya ke tiyacanA bhayaMkara paNa upasargonI jhaDI varase te ya e sArI cikitsA karanAra rogonI jema jarAya manathI zrebhAyamAna ke pIDita nathI thatA. prazama sukhathI e anubhave che ke AnAthI AtmAne koI hAni thavAnI nathI. AtmAne ke AtmAnA jJAna-sukhane eka pradeza paNa haNa nathI. ulaTuM pApakarma khAvAthI Atma-vikAsa thavAne che... Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-paripAlana ] 393 bhAva-cikitsAne prayoga samajAvavA kaI zarIrane rogI cagya cikitsA karAvato sukha-zAMti anubhave, tenuM daSTAMta ahIM batAvAya che, te A pramANe - (12) zarIrarega-cikitsAnuM daSTAMta ne kamarega cikitsA sUtraH- nAnAmA re mAvadi cadUtratA viNNAyA sarUveNa niviNe ttto| suvijavayaNeNa sammaM tmgviThThaviAyo vagvasiM nirazachAvA, turuMpcchbhoi, muccamANe vAhiNA, niattamANa veaNe, samuvalabhA''rogga pacaDDhamANatambhAve, tallAbhaninbuIpa tappaDibaMdhAo sirokhAroijogevi vAhisamArUggaviNNANeNa inipphattIo aNAkulabhAvayAe kiriova AgeNa apIDio avahile suhalessAe vaDaDhai, vijaca bahumaNNai / artha-jema, game te nAmane kaI puruSa mahAvyAdhigrasta hoya, eNe tenI vedanA bhegavI hoya, (jAlima vedanAnA)svarUpane samajanAro heI, e dilathI kaMTAnya hoya; ne suvaidyanA vacanathI sArI rIte ene jANune vidhi mujaba sArI cikitsA e svIkAre, svecchAcAra baMdha karI nisAra pacya vApare, vyAdhithI mukta thate Avate tethI vedanArahita banate Arogya prApta thatuM joI (vizeSa Arogya pratye enA) bhAva vadhatA Ave; ArogyalAbhanA nirmANathI enA para mamatvane lIdhe navedhakSAraprayogAdi javAM chatAM, vyAdhinI jema Arogyane khyAla hevAthI ane ISTa Arogya niSpanna thatuM hovAthI, jarA ya AkuLavyAkuLa thato nathI; (kintu svastha citta) cikitsAkiyAnA pragathI jarA ya pIDA-vyathA lagADayA vinA zubhalezyAmAM AgaLa vadhe che ane vaidyane bahu mAne che. Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 [ paMcasUtra-4 vivecana -keImANasa keDha vagere mahAvyAdhimAM sapaDA hoya ane e reganI khUba pIDA anubhavatA hoya, temaja vedanAnA svarUpane barAbara jANe hoya; paraMtu kharajavuM khaNanAranI jema ene pIDArUpa samaje ja nahi evo bhrAnta nahi. vaLI e vedanA svayaM anubhavavAthI e vedanAthI kharekhara kaMTA, hoya; tevAmAM kaI sAre vidya maLI jAya te e vaidyanA vacanathI abrAntapaNe sAcI rIte te vyAdhine oLakhe. pachI e devapUjAdi cogya vidhi-vidhAna sAcavI roga pakavavArUpa samyak cikitsA kiyA (Treatmant)ne Adare temAM pitAne nukazAna thavAnA bhayathI pitAnA game te kupagya sevavA vagere managamatA vartAvane aTakAvI, rogamAM pathya evI nIrasa halakI vastu khAte hoya, te e vyAdhithI mukAte jAya che. ahiM varSothI pIDAvAmAM divase divase roga vadhatA ja rahyo hoya, pAchI pIDA eTalI vadhI ke have sahana ja karI zakAtI na hoya, "arere!" ne "hAyanvaya thatuM hoya, pUrve pitAne rega nahatuM tyAre te bIjA keIne duHkha thatuM tyAM e duHkhane samajyA vinA DAhI rIte kahe ke "haze bhAI ! duHkha te Ave, eTalAmAM zuM e che? eTaluM sahana nathI thatuM? vagere. paNa have jyAre pitAne duHkha AvI paDyuM che, ane te eTaluM badhuM AMtarika bhAvone paNa phalezamaya kare che, tyAre to ene vedanA zuM che, e anubhavamAM AvyuM, eTale te have e tavathI eTale sAcosAca, ethI kaMTALI jAya che. emAM kaI sAro vaidya maLe, ane te kahe che ke-"tamane A amuka bahu ja bhayaMkara roga thaye che. tenuM A svarUpa ane Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-paripAlana ] 395 A pariNAma che. te je dhIme dhIme vadhI jaze. te zarIranI sAte dhAtuomAM prasarI kAramI pIDA ane kadAca mRtyu paNa karaze. paraMtu je mArA batAvyA pramANe auSadhanuM sevana karaze, to jarUra phAyado thaze. temA pacca te pALavu ja paDaze. bIje badho ja kherAka cheDI daI, mAtra thoDuM maganuM pANI levuM paDaze. te paNa divasanA be ja vAra, te sivAya kazuM ja nahi. bhUlecUke paNa bIjA kherAkane aDAze ya nahi; game teTalI bhUkha lAgaze, paNa kAMI ja khavAze nahi pANI paNa bahu ja ochuM pIvAnuM tarasa lAge te paNa sahana karavI paDaze. auSadha jUduM jUThuM ane bahu kaDavuM haze, te ya divasamAM dasa vakhata levuM paDaze; te paNa vakhatasara, temAM bhUla nahi cAle. tethI kadAca peTamAM pIDA thaze ke tAva Avaze, zarIramAM kaLatara thaze, nidrA ya nahi Ave, e badhuM sahana karavuM paDaze. pavana vinAnA sthAne pathArImAM ja rahevuM paDaze uThAze ya nahi ane bahAra javAze paNa nahi. ema karavAthI roga maTI jaze ATaATalA niyama chatAM, mahArogathI dukhI daradI, regane nAza karavA te dhyAnapUrvaka sAMbhaLe che, ane cikitsA zarU kare che. have te Aja sudhI khAnapAna haravuM pharavuM, besavuM, uThavuM vagere yatheccha-manaphAvatI rIte karatA hatA. te have tene aTakAvI de che have vaidya jema kahe che, te pramANe ja badhuM kare che. - A prakAre sevana karyAthI te kaDhanA cAThA vagerenI sAthe jema jema vyAdhithI mUkAto jAya che, tema tema pIDA dUra thatI jAya che. have mastakAdimAM tevI ugra vedanAo ke zarIre caLa nathI UThatA. zarIra kaMIka svasthatA anubhavAya che ethI Arogya Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 [paMcasUtra-4 ane navAM navAM upadra, ke jene koI aMta nahi !karmarogathI kevI kevI vedanAo! AmAM kyAM sukha che! Azcarya to e che ke jIvanabhara AtmAnuM kArya bhAre bhAre puNya khacI pudagalanA lecA levA piSavAnuM ! jyAre e cAnuM kArya AtmAne bhAre pApAnathI virATa vizvamAM kayAM ya nirAdhAra phekI devAnuM ! chatAM kamaraganI A vedanAne duHkharUpa nahi samajanAra mahamUDha pAmara prANI navanavAM zarIrAdinA khAM racavAM. piSasAcavavAnA ja dhaMdhAmAM rapo ! AkhA ya divasanI kAramI mahenatathI kaLiyAe banAvela IjanerI jALa (ghara) sAvaraNInA eka lasarake chinnabhinna thatAM, tenI sAthe sAthe bAMdhelI badhI AzAe, manorathane paNa bhAMgIne bhUko thaI jAya ! te chatAM jema te badhuM bhUlI jaI kaLio vaLI pAcho jALa bAdhavA mathe che!tenI mAphaka jIva paNa navA navA bhavamAM navI navI majurI kare ja jAya che jIvanI karuNa dazA karanAra kevI A janmAdinI veTha ane vedanAe !" ema vicArI A vedanAone duHkharUpa duHkhaphalaka, duHkhAnubaMdhI samajI enA pratye bhAre kaMTALe, bhAre kheda, bhAre udvega ene upaje. " have suguru vidya maLyA. emanAM kalyANa-vacanathI e jANyuM ke AvA AvA anuSThAnAdi hoya te sadguru kahevAya; ane AvI AvI kriyAo lakSaNe ane janmAdi vedanAo Ape te karma ga kahevAya. e rega evo ati bhayaMkara che ke ene je nahi TALe te pachI pIDAne pramANathI ane kALathI pAra nahi. tAva vagerene rega TALavA mahenata nahi karI, are !kSayane vyAdhi TALavA mahenata nahi karI, te ya cAlaze; paNa je A karmavyAdhi Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajaya |--paripAlana ] 399 TALavA mahenata nahi karI, tA jIvane durgatinAM janmanI ane enA cege ja nisIma trAsanI pheAja mahAdu:khI karaze! kaeN rAgathI zuM zuM ?-- A jagatamAM jIvane je kAi sAmAnya zireAvedanAthI mAMDI meATI bhayaMkara seALa rAganI kAramI pIDA thatI hAya, kAMi paNa aniSTa ke pratiLa thatu' hAya, game te duHkha trAsa ke yAtanA hAya, e badhu kama rAgane AbhArI che. karmAMnI duHkhada vicitra lIlA kevI, ke jIva jhaMkhaze mahAna Rddhi, paNa kama dekhADaze daradratA! jIvane joIe pUrNa svAdhInatA, paNa kama Ape bhAre parAdhInatA ! jIvane icchAnusAra ghaNuM ghaNuM manavA joie, paNa ka ghaNuM ghaNuM na manavA de ! jIvanI kAMkSA che ke peAtAnI dhAraNA askhalita pAra utaravI joI e, chatAM kama e dhAraNAne vacamAM ja kApe che ! narakanA jIva bicArAne zarIra upara kAramAM tADana--pITana, . ghaNu-pISaNa, chedana-bhedana, dahana-pacana thAya che, e saghaLu kamarAgane lIdhe ! are ene pyArA mRtyunI paNa aprApti AyuSya karAge ! e na marI zakavAthI asabhya varSa sudhI eka kSaNanA virAma vinA gheAra asahya mAra veThe te kama ceAge ! tiya ca gatimAM bhUkha, tarasa, ati tApa, ThaMDI, kha'dhana, khullA zarIra para rAtribhara DAMsa-maccharanA DaMsa, bhAravahana, prahAra, vadha vagere duHzrava pIDAe ka ceAge ! manuSya leAkamAM ya daridratA, dAsapaNu', daurbhAgya, ajJAna, apayaza, apamAna, mAra,parAdhInatA, vI-lAbha-bhAgamAM aMtarAya, ISTaviyeAga, aniSTa sa'saga, rAga, zeka vagere madhu kamAge ! deva gatimAM IrSyA, dveSa, gulAmI, sukhanA vizvAsamAM rahyA rahyA ekAeka cyavana,-AvuM AvuM paNa karANe !o e kamarAga Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396 [ pacasUtra-4 pAchuM AvatuM joi ArogyanI cAhanA vadhe che. aMze ArogyanI prApti thai, tethI Argya upara samatva jAge che. tetha tyAM vaidyanA kahevAthI aMdaranA rAga kADhavAne hajI paNa vadhu kaDaka cikitsA Adare che. jarUrI nasa viMdhAve che, upara kSAra nakhAve che. AvI aneka kaSTamaya kriyA karAvavA chatAM, rAganI zAMtithI kevuM sarasa Arogya maLe enA khyAla haiAvAthI ane ISTa Aregya prApta thatu' hAvAthI, jarAya AkuLa vyAkuLa thatA nathI. adhIrAi, kaMTALA ke asahiSNutA lAvyA vinA peAtAnI zrRtitanyatAmAM mananA upayega heAvAthI, pavana vinAnA dhAmavALA sthAne ja eThaka, kaTu auSadhanuM sevana, vagerethI jarA ya pIDita ke calita thatA nathI paNa ulaTuM, sArA utsAhita bhAvathI emAM AgaLa vadhe che, ane vaidyanA upara bahumAna dhare che. jemake 'A vaidya te mArI mahAna pIDAne haTAvavAmAM kAraNabhUta che. ANe te mAtra AreAgya nathI Apyu, paNa vepAra, bhAga, vilAsa, majhA khadhuM ja ApyuM che;' evuM ene sArI rIte jaNAI gayuM che.' A dRSTAnta thayu. have enI sAthenA upanaya (ghaTanA) AH-- . (12-4) kAgacikitsA : cAritra-AreAgyavRddhi sUtraH-va mAhila anubhUlakammAvALe viLayA sunna rUpeNa niviNe tattao / tao suguruvayaNeNa aNuThThANAiNA tamavagacchia puvyu navihANao pavanne sukiritha pavajaM, niruddhapamAyAyAre, asArasuddha bhoI, muccamANe kammavAhiNA, nittamANiTThabiogAiveane, samuvalabha caraNA''roggaM pavaDDhamANasudabhAve tallAbhaninvuie, tappaDicaMdhavisenao parIsa hova sagabhAve vi tattasaMveNAo kusalAyavuDIe thirA''sayatteNa dhammovaogAo sAthimi teullesApa pavaDaDhaI / Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-paripAlana] 397 artha - e pramANe karma (rega)thI pIDita, janma AdinI vedanAne anubhavanAra, (dIkSita AtmA kamaregane) dukha rUpe jANa paramArthathI enAthI udvigna hoya che. tethI sugurunAM vacanathI anuSkAnAdi dvArA ene pichANa pUrvokta vidhio cikitsA tarIke pravajyAne svIkArI, pramAdAcaraNane aTakAvI daIne asAra nirdoSa bhojanavALo (bI) karmogathI mUkAte jAya che, iSTaviyegAdivedanA maTatI Ave che cAritra Arogya (prApta thatuM) joI, e lAbhanA nirmANathI zubha bhAva vadhato Ave che. enI vizeSa mamatAthI, parIsaha-upasarga Ave chatAM, tatva saMvedanane lIdhe kuzaLa AzayanI vRddhi thavAthI zubhAzayanI sthiratAnA baLa upara saMyama dharmane ja upaga rAkhI sadA prazAMta (mahAsAgara jeva) rahi tetezyAthI vadhatA jAya che. vivecana : -te pramANe karmavyAdhimAM sapaDAyela prANI, janma-jarA-maraNa, roga-zeka-ciMtA Adi vedanAne anaMtavAra anubhavatA have e vedanAne dukhasvarUpa jANanAro bane, paNa nahi ke hajI paNa emAM Asakta rahevAthI e duHkhane ja sukha mAnavAne viparyAsa bhrama saMvate hAya. duHkharUpa jANe tenA pratye hAdika kaMTALe ya upaje. "are! kevo A eka ja karmaga, ke jethI Ama ajara amara, arUpI, nityAnaMdI, akSaya, evA paNa AtmAne vArevAre janmavuM, vArevAre maravuM ! navAM navAM rUpa dhAraNa karavA ! mahAroga, zAka, bhaya Ave ! aniSTakAyA, aniSTa saMga, nirdhanatA Ave, apazaya Ave ! jarA Ave, gAtre ane Indriye zithila thaI jAya ! pote paravaza thaI jAya, maravAne vake jIve ! mare te pAchA eTalA badhAM navAM navAM janma Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 [ paMcasUtra-4 na TaLe, te e vedanAe jAya ja nahi. AvA paNa anAdinA rAgane TALavAnA upAya zubha Azrava, savara ane nirA che. zubha Azrava e puNyAnudhI puNya ApI savara nirjarA mATe anukuLa sAmagrI Ape che, savara navA karAgane pesavA nathI detA, ane nirjarA jUnAM kane kApe che. A upAya sAdhavA mATe mAhyabhAvamAMthI AMtarabhAvamAM javuM joIe prabhubhakti, gurunI veyAvacca, dhama zravaNu vagerenI bharacaka pravRttie thI jIvana maghamaghAyamAna joI e. mArgAnusArInA guNA, dha ceAgyatAnA guNeA, meAkSaruci, tattvazraddhA, samyakatva vagere jIvanamAM jarA ya aLagA na mukAya. ene ceAgya zubha karaNIe sAdara ane satata sevAvI joie. indriyAnA zubha vyApAra, prazasta kAcA, dhArmika samAra'bho, manavacanakAyAnI zubha pravRtti, ityAdi zubha Azravo, samiti-gupti-parisaha-yatidharma-bhAvanA sacamarUpI sa`vara, ane bAhyaabhyatara taparUpa nirjarA tattva, AnuM sevana kareAganA dharamULamAMthI nAza kare che. sadgurunA vacanathI kriyAe AdidvArA karegane kharAkhara samaje, pachI e auSadhanuM uttama rIte sevana, eTale ke pUrva trIjA sUtramAM kahelI vidhithI pratrajyArUpI samyak cikitsA svIkArIne, svecchA cAra ane pramAdAcaraNaneA tyAga karI, apramattapaNe sayanaceAge pALavA joIe dehane paNa e sayamayeAge arthe TakAvavA puratuM ja gyu eTale asAra-antaprAnta evo zuddha ( nirdoSa ane prAsu) AdrAra sevI zakAze jagatanI sarva hospITale karanA UMcI kama ratha kADhanArI hospITala saMyama jIvana; emAM UMcA ja niyamana kAya. Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-paripAlanI. 401 A pramANe sadguru pAse samajI ene guru upara akhaMDa AsthA ane bahumAna vagere thAya. mAnavajIvanane sAra eka mAtra cAritra ene vidhisara grahaNa karI apramAda ane saMyama. zuddhimAM e pUrNa prayatna Adare. ema karatAM karma. jema jema nAbuda thatuM jAya che, tema tema tevA prakArane moha haTato jAya che. tethI have ISTanA viyege tene duHkha ke durbAna thatAM nathI, ane aniSTa saMgathI ke zULa vagere vedanAthI hAyavoya nathI. kAma, kaSAye, ke rati, arati, hAsya, zeka, bhaya, jugupsAnI pIDAe zAMta thaI jAya che. e zAMta thaI gayA, tethI cAritra eTale ke kSamAdi dazavidha yatiguNArUpI Arogya prApta thAya che. samyapha avalokanathI e prApta thatuM joIne, AtmAne zubhabhAva vadhate cAle che. tethI adhika UMcA UMcA cAritrarUpI ArogyanI kAmanA vadhe che. jema jema ati ghaNA karmavikAra zame che, tema tema teTale adhika adhika Arogya-lAbha maLavAthI te cAritra upara enuM mamatva eAra vadhe che. have A sivAya spRhaNIya, jagatamAM kaI vastu ene nathI lAgatI kyAMthI lAge ? deve jevA paNa bicArA aneka kaSAyanI pIDAmA ane viSayanA vikAromAM pIDAtA hovAnuM jANo pachI zI rIte cAritra sivAya kayAM ya saheja paNa ruci thAya? ema cAritra-Arogya para ati Adara jAgyAthI, pUrve kahela daradI jema nasaviMdhana vagere sahe, ema A cAritramAM game tevA ugra sudhAdi parisaha ane devatAIghara upasargo veThavA taiyAra rahe che. ethI jarA ya DaryA ke DagyA vinA, "e kaSTathI karmaroga zamIne Arogya 21 Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 [paMcasUtra-4 vadhe che ne ? e rIte AtmAmAM tattvanuM saMvedana (samyapha jJAna) ane Atmateja-Atmasattva-AtmazAMti vadhArato jAya che -(eka vakhata keIsa yamI pitAputra vagaDAmAM vihAra karatA cAlyA jAya che bhara unALAno divasa che mAIlo cAlI nAkhyA che dhomadhakha tApathI rasto jANe saLagI uThayo che tyA dIkarAne thAka uparAMta tRpA lAgI che. umara bAla che zarIra parasevAthI rebajhe ja che, mukha karamAyu che tarasa vadhatI cAlI bhaya kara pIDA thavA lAgI. bApe A sthiti jANI tevAmAM eka taLAva najare paDayuM bApa manamAM vicAre che ke chokarI je A paNI pIe to sArU" snehane vaza thaIne tene kahyA kare che ke je A pANInuM taLAva che" paNa bALa e pANInI IcchA vinA dhIme dhIme bApanI pAchaLa cAlyo Ave che bApe mAnyuM ke A mArAthI zaramAya che, eTale pANI nathI pIte, tethI te jhaDapathI chokarAne pAchaLa mUkI AgaLa cAlyo chokare badhI paristhiti pAmI gayo bApanI tevI IcchA jANI taLAva pAse jaI khobAmAM pANI ucakyu, motane bolAvI rahelI tRpAne bApanI IcchAnusAra sa topavA be moDhA sudhI lAvyo ya khare, paNa tavasa vedanathI tyAM teNe zuM vicAryuM ? "ahAhA ! bA pANImAM kallola karatA asa khya cho kema jANe potAnuM mota najIka AvyuM jANuM taraphaDatA prANanI dayA mAge che tamArA eka jIvana khAtara zA sAra amane asaMkhyane mAre vaLI saMyamanI A parIkSA vakhate nApAsa kema thavAya ?" ema vicAratA tene anukaMpA AvI gaI tenI vicArasaraNI pharI, "aho ! A hu zu karI rahyo chuM ? je tRpA-parisahathI karmaga maTe che, bhAva-Arogya vadhe che, tene evI rIte TALavA mathuM chu ke jethI cAritra-Arogya ghavAya ane karmaroga vadhe? zA mATe evuM karU ? pachI karmaga kADhavAnuM kyAM maLaze? me uttama cAritra lIdhu tethI keTalAya duHkha nAza pAmyA! evA e cAritrane hu nahi virAdhu " ema tattvasa vedanothI eNe ghora pipAsAparisaha, mota sAme AvIne ubhu che chatA, sahyo sAcavIne nIco khobo karI pANI pAchuM mUkahyuM paNa kAThe mUrNita thaIne paDyo kSaNavAramAM A sthUla kAyAne cheDI Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-paripAlana] 403 gayo. marIne deva thaye tyA pUrvanuM badhuM jANuM ahI AvI yukti karI bApane Thapake A ) Ama parIsaha Ave chatAM taravasaMvedanathI te sahIne deDha cittathI kSApazasika bhAvane (zubha saMyamanA adhyavasAyane) vadhAre che. AtmatattvamAM manane zuddha upaga rAkhI pitAnI ItikartavyatA(makSa parvatanI niyata sAdhanA)mAM sadA jAgratu rahI, have e rati-arati, kAma-kaSAya, rAgadveSa, harSa-zoka, vagere bhAva dro (yugale) nahi hovAthI nistaraMga, prazAMta mahAsAgara je te nirvikalpa masta rahe che. prazAnta e te AtmAnA prazasta teja (zuddha ojasa)rUpI bAramAsanA cAritraparyAyamAM te anuttaravAsI devanI cittanA prazamasukharUpI tejelezyAne laMghI jAya che, arthAt adbhuta prazamasukha anubhave che. prazamasukha kevuM? jagata jyAre hasIne alpa kALa mAmulI khuza thAya che, tyAre A gaMbhIra rahI tethI ya kAMI guNe nitya prasanna rahe che, jagatane krodhamAM, gumAnamAM, mAyA-lobhamAM kSaNika alpa rAjI, tyAre Ane kSamAdimAM vipula ne kAyamI teSa ! leka rasa-dvi-zAtAne meLavIne, bhegavIne, sAcavIne tuccha kSaNajIvI sukha anubhavanAra; tyAre A alipta rahIne, tyAgI tapasvI banIne akSaya akhUTa sukha anubhave ! A prazama sukha vizAlatA ane dIrgha kALasthitinuM kAraNa e ke ene keI bAhyasaMcoga ke paristhitinI apekSA nahi, temaja kaI AturatA nahi. e sukha te AtmAnA zuddha banelA svarUpamAMthI pragaTe che AtmasamudramAM vikanI bharatI oTa ja dukha upajAve che. ahIM zuddha cAritrajIvanamAM vikalpa UThatA ja nathI, tethI emAM zAMtapaNe nItaratuM sukha anubhavAya che. Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 [paMcasUtra-4 (13) gurubahumAnathI ja paramagurusaMga abahu mAnathI saMsAra, gurUM ca bahu mannai jahoci asaMgapaDivattIe, nisggpvittibhaavnn| emAguruDa viAhiA bhAvasArA visesao bhgvNtbhumaannenn| 'jo ma pauimannai se gurU' ti tadANA / annahA kiriA akiriA kulaDAnAro kiriAsamA, garahiyA tattveINa aphljogo| visannatattI(tti) kalamittha nAya AvaTe khu tatphalaM asuhaannubNdhe| __ Ayayo guruvahumANo avajJakAratteNA ao prmgurusNjogo| tao siddhI asNly| eseha suhodae pagiTTatajaNubaMdhe bhavavAhitegicchI na io sudara pr| uvamA ittha na vijjai / artha - cita asaMga (neharAga rahita) bhaktithI sahaja pravRttibhAve gurune bahu mAne. A (asaMga bhakti)ne mahAna kahI che, kemake e (dayika bhAvathI rahita hAI) vizeSe bhAvabharI che, ane bhagavAna uparanA bahumAnathI pravartamAna che. bhagavAnanI A AjJA che ke "je mane svIkAre che te gurune (svIkAre che. gurubahumAna vinAnI kiyA te kulaTA nArInI (upavAsAdi ) kriyAnI jema sat kriyA na bane. e anya phaLa (saMsAra)ne denArI hoI tatvavettAothI niMdya che. AmAM viSamizrita bhejanathI tRptiphaLanuM dRSTAMta che, (ne) enuM phaLa azubha anubaMdhavALe saMsAra che. (tyAre) guru-bahumAna te (kSanuM) nizcita kAraNa hovAthI mekSarUpa che. guru-bahumAna dvArA parama guru (paramAtmA)ne soga thAya che. pachI mokSa thavAmAM kaI Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 405 pravajyA-paripAlana ] zaMkA nathI. (eTalA ja mATe) A guru-bahumAna ? ahI (zubhanuM kAraNa hovAthI) zubhanA udayarUpa che, tevI ArAdhanAnI vRddhithI) pradhAna zubhodayanA anubandharUpa che, bhavaroganI cikitsA karanAruM che. guru-bahumAnathI vadhIne bIjuM kAMI suMdara nathI. (bhagavad-bahamAnarUpa hevAthI) AmAM upamA nathI. vivecana : gurubahumAnaH asaMgapratipatti - A badhuM Arogya pamADanAra ane ATalI ucca sthiti para mUkanAra bhAva vaidya sagurune keTale ane ke anupama upakAra ! tevA guru pratye ene anahada mAna vadhI jAya emAM zI navAI? tethI have te gurune baha mAne che ane barAbara ucita rIte asaMga pratipattithI seve che. asaMgapratipatti" eTale (1) bhakti-bahumAna karatAM kiI paNa badalAnI AzaMsA rakhAya nahi, tema (2) gurunA sneharAgamAM paNa prerAvAnuM nahi, e rIte sahajabhAve-svabhAve karIne emanI svIkRti bhakti-sanmAna-sarabharA kare. emanA guru paNanA (Amane hRdayanAtha guru mAnavA ja joIe."--e)bhAvane svIkArI pravarte. asAga pratipatti kahevAnuM kAraNa e che, ke sahaja svabhAve pravartatI heIne bhagavate ene meTI ( cI) pratipatti kahI che. emAM kaI padagalika cIjavastu ke kIrti-vAhavAhanI apekSA yA guru para vyaktirAga vagere mehanIya karmane udaya nathI; tathI guru-bahumAna karavAmAM audayika bhAva eTale ke AvaraNabhUta rAgamohanIya Adi karmane udaya kAraNa nahi hovAthI, hRdayanA bhAva sArA zuddha keTinA rahe che. karmanA udayanA joramAM tA malina rAgAdibhAva sAthe guru-bahumAna kare che; tethI e Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 [paMcasUtra-4 sasaMga pratipatti thaI jAya ! ane emAM to jyAM Icchita saryuM ke rAga dabAyAthI guru-pratipatti baMdha paDI jaze. ene badale AtmAnA svabhAvamAM pratipatti AvI, eTale to e ratnaprakAzanI jema vizuddha ane sthira (kAyamI) banavAnI. ArAdhya guru tarIke pratipatti karI, eTale have gurunI IcchA e pitAnI pravRttinuM ejIna banaze, athavA pravRttirUpa enajIna calAvanArI banaze. gurunA Adarzo ane uttama bhAvanA te ja pitAnA banaze. A thAya to ja sAcuM ane UcuM bahumAna thayuM gaNAya. A gurunI je asaMga sevA che te bahu ja UMcA prakAranI ane sUma keTinI kahI che kemake emAM guru paranA atyaMta bahumAnathI jANe svAtmAnuM gurumAM vilepana thavAthI mAne che ke gurune AtmA e ja pitAne AtmA, gurunI anukULatA e ja pitAnI anukULatA; gurunI IcachA-Adarza--mata, e ja pitAnI IcchA-Adarza--mata jevI ati mamatAbharI lAgaNIthI potAnA AtmA sAthe varte, tethI adhika rIte sahajabhAve guru sAthe varte. A asaMga pratipatti te, mithyAtva ane kaSAyamehanIyakarmanA umadA kSapazamanA gharanI hovAthI, bhAvapradhAna ucca bhAvavALI che e eTalA mATe, ke gurunI pratipattimAM vizeSa karIne aciMtya ciMtAmaNasama zrI arihaMta bhagavatanI pratipatti che, kharekharUM emanA para bahumAna che; kemake, bhagavaMtanI AjJA che ke je mane svIkAre che, te (avazya) gurune svIkAre che. A rIte asaMgabhAve bahumAnathI gurupratipatti karavAnuM tattva nirNata thayuM. guru-bahumAna kulaTAupavAsavatuM bhayaMkara - Ama jinAjJA hAvA chatA, gurubahumAna karavA je taiyAra Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-paripAlana ] 447 na hoya, te je kAMI paDilehaNAdi zAstra-vihita kriyA kare, te sakriyA nathI. te te kulaTAnArInA upavAsAdi kiyA jevI che. patinuM eThuM sAcavavA patinI cAkarI karanArI, paNa pativratane UlaMdhI patinA parano ananya rAga cheDI, parapuruSa sAthe gADha rAga bAMdhI viSaya-gRddhithI durAcAramAM rakta bananArI strIne upavAsa ISTa lAbha pamADato nathI. te pramANe gurunuM evuM sAcavavA gurunI cAkarI paNa kare, chatAM guru pratye bahumAna na dhare ane tuccha svArthalAlasAmAM rame te tenI cAritranI kaSTavALI paNa kriyA ISTa phaLa mokSa te nathI ApatI, kintu u8 vibhramaNarUpI phaLa Ape che. - prave-cAritra kriyAnuM phaLa te mokSa che, te ahIM kadAca e phaLa na maLe, paNa ulaTuM saMsAra phaLa kema? u0-emAM vijJAnanI tRptinA phaLanuM dRSTAMta che. pauSTika ana Ama to zarIrane sArI puSTi kare, paraMtu emAM je jhera paDayuM hoya te tadna ulaTuM ja phaLa Ave che. jhera bheLaveluM anna khAvAthI kSaNavAra tRpti thAya kharI, paNa e viSAnA zarIramAM turta pariNamatA bhayaMkara nIvaDe! tethI puSTi nathI thatI, paNa ulaTuM naso kheMcAI karuNa mRtyu nIpaje che. tema ahIM gurunuM bahumAna karavAnI che. jinAjJA, te virAdhavAthI saMsAra-phaLa saMpaje che. cAritra-kriyA AtmAne piSaka tatva che, paNa jinAjJAnI virAdhanA e jhera che. enAthI dharmaprANa nAza pAme che, ane meha vadhe che. tethI kahevAya ke prANIo jemAM punaHpunaH Avarte che. virAma vinA phare-AthaDe che, evo saMsAra e ja virAdhanA viSanuM phaLa che. e saMsAra pAcha mahinA lIdhe azubhanA anubaMdhavALo, Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 [paMcasUtra-4 che, eTale AgaLa AgaLa bhAmAM virAdhanAnI vRddhivALe bane che. guru-bahumAnano lepa A mahAbhayaMkara che! gurubahumAna kalyANadhAma - tyAre have juo ke gurunuM bahalAne kevuM kalyANadhAma che. guru upara bahumAna eTale guru para ApaNA hRdayanA vizuddha zubha sabhAne saMbaMdha athavA bhAvathI prAtabaMdha cAne-ahe! mArA gurudeva! e mamatva (1) e atyaMta dIrgha-cirakALajIvI che. kemake bhavAMtare paNa guru pratye bahumAna prApta thavAmAM vartamAna gurue-bahumAna e avadhya-amegha kAraNa che. ethI e uttarattara bhAvamAM vadhAre ne vadhAre bahumAna laI Ave che; ane (2) chevaTe temAMthI ja paramaguru paramAtmAne saMga thAya che. eTale paramAtmAne saMbaddha e mokSa nakakI thAya che. ema gurubahumAna e mokSanuM avadhya kAraNa hovAthI eTale ke mokSa pedA karavAmAM pratibaMdha (naDatara) vinAnuM sacoTa sAmarthya dharAvatuM hovAthI, kAraNamAM kAryanA upacAre gurubahumAna khuda "Ayata" eTale mekSa che. (3) vaLI gurunuM bahumAna zubhane udaya che. kemake zubhanA udaya emAMthI janme che. gurubahumAna e thodayanuM evuM apratIma kAraNa che ke zubhane udaya ekajavAra AvI jAya ema nahi, paNa ethI uttarottara UMcI UMcI ArAdhanA vadhavAthI UMcA UMcA zubhadayanI paraMparAne Ape che. Ama asAdhAraNa anupama kAraNamAM kArya tarIke vyavahAra thato hovAthI, kAraNabhUta gurubahumAnane kArya zubhadaya kahyuM. dA. ta. vaidyanA kahevAthI kaI ghI para jIvato hoya, to kahevAya che ke ene te "Ayudhatama ghI eja AyuSya (jIvana) che. kemake ghI e AyuSyanuM khAsa Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-paripAlana ] 404 kAraNa banyuM che (4) vaLI zubhedaya vadhArIne gurubahumAna e saMsAra-vyAdhine cikitsaka bane che. gurubahumAnanA sevanathI saMsAra-rogane a ta Ave che. - zAlibhadrane pUrve saMgamagopALanA bhavamAM guru bahumAna thavAthI zubha udaya e thaye, ke A bhavamAM zubhedaya ane gurubahamAna be ya vadhyA. pUrvanA gurubahumAnathI ahIM apUrva devatAI Rddhi-vaibhavamA ya guru zrI mahAvIra prabhu uparanA jAgelA bahumAne ene zreNika rAjAnuM svAmitva khuMcyuM, prabhu para bahumAna vadhyuM! evuM vadhyuM ke ucca bhogavaibhava-nItaratA sa sAra-sukha parathI mAna UThI gayuM, ne e sukhone tajI prabhune caraNe cAritra lIdhuM. zubhadaya e sateja thaye ke tyAMthI kALa karI anuttara vimAnamAM pahoMcyA, jyAM guru-bahumAnanI vRddhi evI, ke gurunI jema satata nirvikAra ane vItarAga prAyaH dazAmAM ramavAnuM ! tyAMthI videhamAM jaI mokSe jaze. Ama gurubahumAnane a5bhave saMsAra-rogano aMta! gurubahumAna kevuM anaMta kalyANaprada! - guru bahumAna sarvasuMdara :' AvA muktiphalanI kalapevelaDI samA gurubahumAnathI adhika sudara bIjuM kAMI nathI. suMdara te zuM, paNa samAnatA mATe ya A jagatamAM evI keI upamA paNa nathI, ke jethI ene samAnatAce sarakhAvI zakAya. pra-gurubahumAna karatAM ahaM bahumAna adhika suMdara nahi? uo-zI rIte ? jue, " ja gharanna ju' e janAjJAthI guru mAnya thAya che tethI gurubahumAnanA mULamAM jinendrabahumAna rahyuM, hA, gurUmahemAna enI aMtargata ja banyuM; " chI eahaMdu bahumAnathI UtaratuM. zI rIte ? videhamAM ja sarvasuMdara Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 5casUtra-4 pra-te paNa samAna upamA te lAge ne ? u-tA, AnuM kAraNa e che ke gurunuM bahumAna e eve prabhuthI AdiSTa sudara AtmaguNu che ke e karavAmAM zrI arihaMta paramAtmA pratye bahumAna karyuM gaNuAya che. eTale ke paramAtmA ane emanA vacana pratyenA bahumAnathI spene jUdu' nahi pADI zakavAthI, gurubahumAna e bhagavad-mahumAna ja thayuM; arthAta anne eka ja anyA. teA ane vacce upamA kayAthI ghaTAvAya ? bhagavad bahumAna e te jagatamAM sa`suMdara ane anupama che. tethI ja, tarUpa gurubahumAna paNa sarvAM suMdara ane anupama banyu, prajJA-bhAva pariNAma tejodyezyA sUtra:-tta pavana, vava mATe, Tutha nAme, juliyahi, vaDhamANe teullekhAe duvAlasamAsieNa pariApaNa aikkamaisavvadevate ullersa patramAda mahAmunI / tao sukke sukkA bhijAi bhavai ! a:-e ( dIkSitAtmA nirdeLa vivekanA lIdhe) evI prajJAvALA, (vivekanA abhAvathI gurucege saheje) evA bhAvavALA, ane (gurunA RRbhAve paNa thApazamathI) evA rizuAmavALA, pariNAma patana pAmyA vinA, tejovezyAthI vadhata jAya che. mahAmuni ( zrI mahAvIra prabhu)e pramANe kahe che ke, khAra mAsanA cAritra-paryAyathI sava devatAnI tejolesyAne (prazamasukha) ladhI jAya che. tyArabAda te zukla (akhaDa cAritrI, amatsarI, kRtajJa, sanmArabhI, hitAnu dhavALA) ane zuklapradhAna (prAyaH karmAnuba dha rahita) khane che, vivecanaH- muninu prazamasukha 3 kAraNe vadhe. te dIkSita AtmA (1) nirdela vivekathI pUrvokta gurumahumAnAdinuM atula kalyANu-vastu-svarUpa ane avazya ka 410 - Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prayA-paripAlana ] 411 vyatAdi age eja prakAranI viziSTa pratItivALe anelA hAya, athavA (2) tAvidha jJAnAvaraNIya karmanA udaye tevA viveka na karI zake, te ya gurunA sAnidhyathI svabhAve evA prakAranA zubhabhAvavALA anele heAya.; athavA (3) gurunA abhAve paNa tathAvidha kSaye pazamathI mASatuSanI jema evA prakAranA AtmapariNAmavALA anelA hAya, ethI emAthI patana pAmyA vinA tejolezyAthI yAne cittanA prazama sukhathI vadhe che ahIM kahyu che ke sAdhune zAstranA prabhAve viziSTa viveka Ave, gurukRpAe zubha bhAva Ave, ane kadAca e aprApta hAya, te ya karmanA kSApazame AtmAmAM cAritranA pariNAma hAya ja. e ya na heAya te ka nA thayeApazama ja nathI thaye; teA dIkSA zI ? AtmAnA A pariNAma, bhAva, ane viveka e uttarAntara U cA UMcA guNa che. (1) AtmaparNAmamAM, te te guNanI pariNativALu arthAt gune nukUla Atmadravya khanI gayu.. avasarasAmagrI maLatAM guNu pragaTa dekhAya. (ra) zubhabhAvamAM, e pariNAma uparAMta, sAmagrI tathA avasara maLavAthI, pragaTa gu gunA viziSTa ullAsAdinA zubhabhAva sakriya bane che. sAdI *(3) vivekamAM vaLI zAstrathI pragaTelI viziSTa jJAnazakti dvArA te te guNu aMge viziSTa pratIti thAya che. A pratItimAM keIpaNa vastu enA hetu, enuM viziSTa svarUpa, ane enA phUlathI niNI ta thAya che ethI, sAdhanA amRtAnuSThAnanA gharanI banI AtmAnA saheja svabhAvamAM utare che. ahIM AtmAmAM traNa kakSAne vikAsa batAvye 1. pariNAma, 2. bhAva, ane 3 prajJA (1) kaI tI yAtrA, Dhavadana, tapasvidaza na pAmI peAtAne saheje thatA kSaye pazamathI zubha mane bhAva Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412 [paMcasUtra-4 jAge te pariNAma" kahevAya. (2) emAM guru-saMga prApta thAya tyAre vizeSa ulAsa vadhe, e "bhAva" ane (3) jinavacana maLe eTale viveka ubhuM thAya e "prajJA" kahevAya. prastuta gurubahumAna jetA, mAtuSa munine guru nahotA maLyA tyAre paNa AtmAnI tevI laghukamita ane tathAbhavyatvanA hisAbe saheje kSapazama thavAthI gurubahumAna e ati Avazyaka sAdhana tarIke mAnavAnI citta pariNati yAne "pariNAma Ubho thayelo, pachI gura malyA eTale gurubahumAnane vizeSa "bhAva" pragaTe. tyAre jaMbusvAmI vagere jevAne jinavacanane tatvabodha maLyAthI viziSTa vivekabharyo ulasita gurubahumAnane bhAva jAge e prajJA kaDevAya A pariNAma bhAva-prajJA jAgela TakI rahe, khaMDita na thAya, ne AtmAmAM telezyA vadhatI cAle che. devene te jelezyA vRzcikama-IdrinA vikAre khaNaje ochI thatI Ave tema tema e azAtA ochI ochI thavAthI cittanA ukaLATamAM zAMtatA Ave che, ne cittamAM te leNyA yAne prazama sukha vadhatuM Ave che, ema kahI tejalezyAe vadhato e kevo bane e saMbaMdhamAM paramamuni zrI mahAvIra prabhu bhagavatI sUtramAM kahe che ke, "bAra mAsanA cAritra paryAya (avasthAkALa) thakI te te sarva devatAnI tejalezyA (cittaprazamasukhAnubhava)ne laMghI jAya che. te A rIte cAritra laIne ArAdhanA ekeka mAsa vaccethI bAra mAsamAM te phemasara vyaMtara bhavanavAsideva asuraindragrahAdidevacaMdrasUryadeva sAdhaIzAna sanatakumA ramADaM_"brahmalAtaMka zukrasahastrAra_1 AnataprANata_ AraNacuta navagreveyaka ane anuttaravAsI devanI UMcI UMcI Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 413 pravajyAparipAlana 1 teoNlezyAne ladhI, ethI ya UMcA nirvikAra cittanA prazamasukhanA prazAntasAgaramAM jhIle che. tethI te zukUla, ane AgaLa vadhIne zuklAbhijAtya bane che. ahIM upara uparanA devalokanA devatAne tejalezyA yAne prazamasukha adhikAdhika tejasvI hoya che, kemake ene vikAre ochA ochA hoya che. emAM 9-10-11-12 mA devalokamAM mAtra manane vikAra hoya che, ane te devInuM ciMtanamAtra karavAthI zAnta thaI jAya che. pachI uparanA nava raiveyaka ane pAMca anuttara vimAnanA deve te nirvikAra ja hoya che. e eTalI badhI UMcI zAtAmAM vihare che ke emane Indri ane manana keI khaNuja-AturatA ja UThatI nathI. tethI viSaya-vikArajanya sukha karatAM kaMIguNa UMcA prazasa. sukhane anubhave che. muni cAritranI ArAdhanAmAM Indriyone pratyAhAra (cothA bhAva-prANAyAma pachInA pAMcamA gAMga viSaya. nivRtti) karatAM karatA bAra mahine eTalA badhA rAgAdivakAra- rahita banavA sAthe te paga lIna bane che, ke tyAM emanA cittanuM prazamasukha anuttaravAsI devanA prazamasukhane TapI jAya che. cAgni lIdheluM pramANa kema thAya, cAritramAM AtmapariNati kevA ghaDatA AvavAnI che. e AmAMthI jANavA maLe che. vidvattA keTalI AvI enA para saphaLa cAritraparyAyanuM mApa nathI, paraMtu rAgAdi vikAra zamAvI daI zratApagamAM lIna thavA sAthe prazabhAvanI ramaNatA kevI AvI enA para mApa nIkaLe che. prathama vINa vikasyA pachI AtmA thala-zuklAbhijAtya bane che. guru eTale ujajavaLa cAritravALe, amatsarI arthAt Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 [ paMcasUtra-4 pitAthI hIna, adhika, ke haripha pratye tiraskAra IrSyA ke khAra rAkhyA vinA, kamasara karuNA, pramoda ane premavALe, vaLI kRtajJa cAne koInA lIdhelA upakAranI kadara karanAre sat kAyamAM udyogI, (asatamAM nahi), ane kalyANanI paraMparAvALe che. AmAM AtmA "zukUla eTale ke ujavaLa saMyamabhAvavALA bane ema kahyuM, ne e ujajavaLatAnAM pAMca lakSaNa batAvyA, e sUcave che keAtmAe anAdisiddha "kRSNa maTI "zukla banavA (1) cAritra-mahAvrata-pratijJAonuM pAlana akhaMDa rAkhavuM joIe. ahiMsAdi vratane kyAMya khoDakhAMpaNa lagADavAnuM thAya emAM AtmapariNAma kaNa bane che, tAmasabhAva kAma karI jAya che. kRSNabhAva be rIte,-eka te hiMsA-asatyAdinA bhAva thAya te, ne bIjuM pratijJApAlananI beparavA thAya che. ethI bacavA vRtta cAritra-vrata-AcAra akhaMDa vizuddha rAkhavA joIe. (2) amatsarI banyA rahevuM.kadI ya mAtsarya, asUyA, paraguNa-paravaibhava-parakItinI asahiSNutA, IrSA, khAra, jhera, vagere manamAM UThavA ja na devA svaMya akhaMDa cAritra pAlana hovA chatA jagatanI vacce rahetAM bIjAonA saMga sAme UbhA hoya che. dA. ta. pitAnA karatAM bIje vadhu vidvAna haya, tapasvI hoya, vyAkhyAtA hoya, ziSya parivArAdisaMpanna hoya, tyAM IrSyA, ane hiSNubhAva AvA saMbhava che e cAritrane vAstavika bhAva je kaSAyane kSapazama che, teno nAza kare che. paNa pUrvokta sama zamitrabhAvAdi, sUtrAzcayana, guru bahumAnAdinI ArAdhanAthI prathama vadhAratAM e mAtsarya rokI zakAya che. su Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-paripAlana ] 415 (3) vaLI gurnAdi pratye kRtajJabhAva jAgato rahe joIe. emane upakAra AtmasthAnane karanAra hoI mahAna che. mATe e kadI ya na visarAya. vIsaravAmAM kaTheratA, jAtanuM abhimAna ane svArtha paTutA kAma karatA hoya che, je dharmanA mULa pAyAbhUta dilanI kemaLatA, sArI vastunI kadara, ne guNa mATene hRdayamAM DhALa aTakAve che. zuphala banavA mATe A kaThe ratAdi dene AtmaghAtaka samajI e dUra karI kRtajJabhAva satata jhaLako ane sakriya rAkhavo joIe. (4) zukala banavA uparokta traNe guNa akhaMDa rAkhIne paNa niSkriya nathI besI rahevAnuM, yA asapravRttimAM paDavAnuM nathI. paraMtu sadA saduAraMbhI banyA rahevAnuM che. munine saduAraMbha sUtrapATha,zrata svAdhyAya, Avazyaka pratikramaNa-pratilekhanA-vihArAdi kriyAo, gurnAdikanI sevA-vinaya-vaiyAvacca vagere pravRtti svarUpa hoya che. je A sat pravRtti na hoya te jIva kAM te kuthalI-vikathAbhramaNA-vikalpamAM caDe, athavA nidrA-ALasamAM paDe (5) sa-AraMbha paNa evA hoya ke je hitAnubandhI hoya, arthAta kalyANanI paraMparA calAve evA hoya. A mATe nirAzaMsa bhAve ne niraticArapaNe sAdhanA karavI jarUrI che vaLI niraMtaravairAgya ane jamatrI Adi bhAva vahetA rAkhavA Avazyaka che. temaja "jinAjJA pratye ananya mamatva ane enuM prasaMga-prasaMga tathA pravRttimAtramAM puraskaraNa yAne jinavacanane AgaLa karavuM-A mATe ene hitAnubaMdha kahI zakAya basa A akhaMDa cAritra vagere dhAraNa karanAra AtmA "zukla kahevAya. jyAre, Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 ] [ paMcasUtra-4 guvAminArA eTale e te guNene ati tejasvI karI zukala jIvomAM mukhyatve AgaLa paDate bane che, enA akhaMDa cAritra, amAtsarya vagere guNa zreSTha keTInA thaI jAya che. (15) lokasaMjJAtyAga-gatizrotAgamana sUtra:-prAya giov/vAnA ravA DhosA, pariNAnI aNusoanivitte, sayA suhajoge esa jogI viyAhie / artha -prAyaH karmanA anubaMdha ucchinna karanAre lekasaMjJAno kSaya kare che, (Idriya-mananI anukULatAnAM poSaNa na karatAM) sAmA pUre janAra, anukULa (poSaNarUpI) pravAhathI pAchA pharanAre, sadA zubhaga saMpanna e cAgI kahevAya che. vivecanaH- zula-zuklAbhijAtya banelA munimAM A. vizeSatA che ke prAyaH karIne enA karmonA anubaMdha chedAI gayA hoya che. AtmAnI silike-rahela karmamAM e udayamAM AvIne navAM karma UbhA karavAnI je bIja zakti, te nAza pAmI gaI hoya che. dA. ta. mahAvIra prabhu kAnamAM khIlA ThekAvAnuM karma laI AvelA; paraMtu emAMthI anubaMdha-bIjazakti toDI nAkhelI. eTale te karma bhogavatA AgaLa navA karma UbhA na thayAM. arthAta zuklAbhijAtya have te te karma vipAkane vedatA tevA prakAranA navAM karmane prAyaH nathI bAMdhate. "prAyaH" eTalA mATe kahyuM ke karmonI zakti acitya che tethI kaIkavAra keIka samartha sAnubaMdha kama rahI gayuM hoya, to te vedatAM pharI tevuM karma bAMdhe paNa che. anubaMdhano A ucchada pUrve kahelI tejalezyA ane A guNene AbhArI che "zukla banAvanAra guNene sthAne avaguNe heya te te AtmAne kRSNa rAkhe che, jethI Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravrajyA--paripAlana 417 " azubha kanA anubaMdha puSTa rahe che. anuSadhAnA ucchedya karIne e sAdhu bhagavadvacanane khAdha kare evI leAkasa jJAne khapAve che; arthAt dIvasa'sArI bhAbhinaMdI jIvAnI kriyA para prIti karavI e leAkaherI che, leAkasaMjJA che. emAM * evA ajJAna leAkamAM kema sArA dekhAu! e leAka zuM karavA ceAgya mAne che? ene anusarU" evI manevRtti rahe che. muni leAkasaMjJAne jItI aneA tyAga kare che. have teA ane jinavacananI eTalI mAyA lAgI che, ke enI viruddha jatI eka paNa leAkapravRtti ene gamatI nathI, pachI bhale te vyavahArathI lAbhadAyI hAya. anusrota-pratisrota : lekasa jJAne jItI, eTale te have e pratisrotagAmI thaye, ane anusrotathI nivRtta anyA. leAkAcAranA pravAhanI nadImAM anusrota (cAlu pravAha)thI pAche pharI, pratisrote ( sAme pure, pravAhanI sAme) cAle che. eTale ke saMsArarasika jIvAnI sa'sAravaka evI IndriyA ane manane anukUla pravRttimAM peAte bhaLatA tA nathI, kiMtu enAthI ulTI pravRttimAM e tatpara rahe che. leAkasvabhAva indriya-manane anukULa, AtmaghAtaka, bhautika unnatimAM Asakta banavAnA hAya che; temaja satata aDhAra pApasthAnakanA maneArathA, ceAjanAe, sevavAnI hAMza, heAziyArI ane udyama, senyAnA Anada, na senyAnA zAka, ItyAdimAM leAka lIna hAya che. sAdhakane manArathA-hAza-hAziyArI,- udyama vagere madhu pApasthAnake tajavA ane dharmasthAnake sevavA aMge ja ISTa hAya che, tethI lekanI pravRtti ane Indriya-mana parathI rAga uThAvaveA ja 27 Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 [ paMcasUtra-4 paDe. mATe ja e sudhA-tRSAdi parisAne vadhAvI sAme pratikULa pravAhe cAle che. e bhAre abhyAsathI eTale satata prayatnathI banI zake. A nyAyayukta che. kahyuM che ke jyAre ghaNe jana- samUha lekapravAhe cAle che, tyAre lekathI viparIta kettara mArgamAM jeNe lakSya bAMdhyuM che evA mekSarAgIe pitAne sAmA pravAhe ja pravartAva joie. bahujana te anusota gamanamAM ja khuzI rahevAne. paraMtu cAritra-AcAravALAnuM to e pravAhanI sAme ja Agamana joIe; kemake lekapravAhe taNAvuM e saMsAra vardhaka hovAthI saMsAra che. tyAre, pratita AvavuM e saMsAranI bahAra nIkaLavAnuM che. meghakumAra, zAlibhadra vagere mahAtmAo e rIte jIvana jIvyA. cakI sanakumAra mahAmuni pUThe lAgela parivAra ane rAjAonA lalacAvanArA kAlAvAlAne avagaNuM kettara cAritramArge ja cAlyA. upara kahyA pramANe niraMtara laukikathI judA ja lekottara sAdhudharmanA zubha yogomAM racyApacce rahenAre baje, tethI tene bhagavatee bhegI ko che. kemake kahyuM che ke lekadharmathI nirALa) samyakatva, jJAna ane cAritrane vega eja sAce cega che. eTale e coga-sAdhanAnA saMbaMdhathI AtmA gI bane che. jenI paramabrahma(mekSa)ne sAdhanAre banI zake che. sAdhanAsa baMdha anya melApathI thAya, arthAt cAritra AtmasvarUpamAM parAvAya, ane AtmA cAritramAM ekamekapaNe upayu thAya, samakita(taruci)nA bhAvamAM AtmA jAya, ane AtmAnA bhAvamAM samakita Ave. jJAna AtmasAt thAya ane AtmA jJAnamaya, prakAzamaya bane. mekSasAdhaka je paraspara Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratrayA-paripAlana ] sabadha te caitra ceAgavALe te cALI kahevAya. (16) cAritraphaLa : caramabhavasadhAna sUtra:-Dsa AvAhane sAmaLala, laddA hila, sastrova hAsuddhe, saMgharasuddhagaM bhava' samma abhavasAhagaM' bhogakiriAsuruvAhakappa | tao tA saMpuNNA pAuNai avigalaheDabhAva asaM kiliTThasuharuvAo aparovatAviNo suMdarA aNuva gheNa / na ya annA saMpuNNA, tattattakhaMDaNeNa / artha :- lIdhelI pratijJA pramANe sava vizeSa@AthI saMpanna, sa` mAyAthI rahita, A zramaNupaNAne ArAdhaka, bhAgakriyAtha surUpAdinI jema, meAkSasAdhaka zuddha bhavanuM sadhAna kare che. pachI e sa'pUrNa kAraNeA prApta thavAthI asaliSTa sukharUpa, parane asaMtApakArI ane anukha dhe sudara evI (loga-kriyAe) sapUrNa prApta kare che. khIjI ( lakSaNa vinAnI kriyA ) saMpUrNa nathI; kemake enAmAM evuM svarUpa rahI zakatu' nathI. 419 vivecana :-sAdhanAnuM phaLa -ahI sudhI munie karavAnA sAdhanAnA prakAro atAvyA. have enuM phaLa batAve che. A rIte banelA sAdhaka e sAcA zramaNubhAvanI (sAdhu- pazuAnI) jevI pratijJA lIdhI, tevA AtmAmAM zramaNupaNAnA mahAna guNune rUDha karanArA hAya che, kemake prAra bhathI pratijJA lIdhI tyArathI, eka sarakhI rIte sabhyapaNe ene anurUpa pravanArA banyA che. emaja ArAdhanAmAM skhalanA rahita niraticAra rahyo hAvAthI sarva prakAranI mAyA-Aza'sAthI rahita evA e bhAvIphaLa tarIke meAkSasAdhaka zuddha carama bhavanuM AtmAmAM sadhAna kare che, arthAt keTalAka bhavA pachInA eve zuddha bhava AvIne Ubho rahe enI cAjanA kare che. Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 [ paMcasUtra-4 caramabhavanuM saMdhAna kevI rIte ? - AtmA para asaMkhya janmanAM karma ane anaMtA bhavenI -vAsanAo jAmI hovAthI e sarvane saMpUrNa nAza thaI sIdhe makSa thavAnuM, te A bhavanA aMte ja sIdhe mekSa thavAnuM-muzkela che. tethI vacamAM hajI bIjA bhava te thavAnA. (dA. ta. pRthvIcaMdra, samarAditya, vagerene prathama bhavanI ucca sAdhanA chatAM pachI paNa bhave te karavA paDyA.) paraMtu e je prathama bhavanA suMdara anubaMdhathI evA saphaleza rahita bhogavALA nIpaje, ke jemAM vaibhavabhAga chatAM uttarottara Atmazuddhi vadhatI Ave. ethI ane chelle bhava e vizuddha banavAne, ke je samyapha sarvathA zuddhakriyA karavA vaDe karIne abhava (mekSa) sAdhaka banaze. arthAt e bhava pachI kaI bhava ja nahi, paNa amara mokSa thavAne. asaliSTa bhega-karmarahita thavAnA zuddha bhAva vinA abhaya yAne mekSa siddha thaI zake nahi. zuddha bhavathI ja abhava siddha thAya daSTAMta tarIke, surUpa vagere bhoga-sAdhana vinA saMpUrNa bhogakriyA bane nahi, paNa surapAdithI ja saMpUrNa bhogakriyA bane. surUpada eTale sArUM rUpa, vaya, vicakSaNatA (caturAI) saubhAgya (jenAthI bIjAne gamIe te), madhuratA (kamaLa mIThA svabhAva), aizvarya (saMpatti-mAnamarta pratiSThA vagere), ene bhoganAM sAdhana kahyAM che. evA sArAM rUpa vagere ApavAne samartha evA puNyavaMtA bhava thakI ja saMpUrNa bhogakriyAo pratye A sAmagrI akhaMDa kAraNatA (nimittabhAva) dharAve che. te evI paripUrNa (bhogakriyA) hoya che ke je bilakula saMkuleza rahita sukharUpa hoya che. vivecanakAra lakhe che ke ahiM zUnyatA hovAthI Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-paripAlana ] 421 saphaleza hato nathI. ("zUnyatA" zuM? e cokkasa samajAtuM nathI. atyaMta pUrNa sAmagrIne lIdhe "jhaMkhanA, adhIrAI, gRddhi vagere durgathI zUnyapaNuM-rahitapaNuM" athavA zUnyatA eTale "udAsInatAbhAva" e artha lAge che). ethI rAgadveSAdirUpa kaI cittasaMkleza nahi hevAthI bhogakriyA asaMkilaSTa svastha sukharUpa hoya che. evI rIte pUrNa bhogakriyAo bIjAne paNa saMtApa karanArI hotI nathI. te ahIM vicakSaNatA vagere guNone laIne zakya che. kemake, vicakSaNatA, madhuratA vagere guNe keIne saMtApa nahi thavA de. vaLI e ja kAraNe e pUrNa bhegakriyAo anubaMdhathI eTale paraMparAe paNa TheTha carama bhava sudhI suMdara hoya che, kemake, saMklezathI ke paraparitApathI ene AcarI nathI. AvA svarUpavALI bhegakriyA sivAyanI bIjI saMkuleza vALI parasatApaka ane pariNAme asuMdara evI keIpaNa bhogakriyAo saMpUrNa nathI; kemake, emAM saMlezAdine laIne A leka paraloka banenI apekSAe bhegakriyAnuM svarUpa ja khaMDita karI nAkhyuM che. gakriyAnuM svarUpa to evuM joIe ke je A lokamAM svAtaMtryasaMkleza ane parAtmaparitApathI akalaMkita sukha Ape, ane paralekamAM yAvat carama bhava sudhI sAnubaMdha suMdara sukha Ape, na pitAne saMkUza ke na parane saMtApakAritA. prave-ahIM zramaNapaNAnI ArAdhanAnA phaLarUpe bhogakiyA kema batAvI ? u0-mukhya phaLa to prAraMbhe mokSasAdhaka caramabhavanuM saMdhAna ja batAvyuM che paraMtu e saMdhAna pachI vacce bhava te thavAnA ne ? emAM paNa ArAdhanAjanya puNyathI UMcA rUpa-rasAdi Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 [ paMcasUtra-4 viSaya maLavAnA ne ene amuka kALa sudhI upaga paNa rahevAne. kintu e bhega kevA? te kahe che,-niraticAra nirAzaMsa ucca ArAdhanAno e prabhAva che ke e bhega saMkuleza-parasaMtApa -azubhAnu dha vinAnA rahevAnA. AtmA emAM jANe aMtarathI kamaLavata alipta ! tethI ja meke Avye e chUTatAM ane cAritramArga hAtha lAgatAM leza paNa saMkeca, vilaMba ke kaThinAI nahi, eTale ja cAritrArAdhanA vaLI era UMcI koTinI thavAnI. ethI UMce devaloka, ane pachI mAnavabhave vaLI vizeSa UMcI ArAdhanA. ema karatAM karatAM carama bhava AvIne UbhuM rahe. enuM saMdhAna yAne ghaTanA ahIMnA prathama bhAvanA cAritranI ArAdhanAthI thAya che. AmAM vaccenA bhAvamAM je sakuleza Adi vinAnI bhegakriyA maLe che enI vizeSatA che ke cittanI saMkalezAdirahita sthiti AtmAne nilepa je rAkhe che, ane uccatara ArAdhanAmAM joDe che. samadAdityakevaLInA nava bhavamAM A dekhAya che. A AzayathI ahIM bhegakriyAne nirdeza che (17) samyajJAnakiyA : pravartaka bhAva sUtra:-3 nA ti yuvA zani suvAkya kavipddivttiphaannaa / ittha bhAvo pvttgo| pAya vighna na vija niraNuvadhA suhakammabhAveNa / akkhittAo Ime jogA bhaavaaraahnnaaaa| tahA tao samma pavattai, nikAyaI annaaule| artha -A jJAna che ema kahevAya che. emAM zubhAganI siddhi thAya che e ucita svIkAra-pradhAna hoya che. emAM pravartaka bhAva che. (ahIM udayamAM AvatAM) azubha karma niragukha dha hovAthI prAyaH vidhana thI AvatuM. A ge bhAva Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-paripAlana ] 423 ArAdhanAthI kheMcAI Ave che; tathA te pachI samyak pravarte che ane AkuLatA vinA e phaLe che vivecanaH samagra jJAna-kriyAnuM svarUpaH "jJAnaviyAkhyAM kSa jJAnakriyAthI mokSa e sUtramAM "jJAna - zuM ? ane "kriyA kevI? e batAvatAM ahIM kahe che ke (1) pUrvokta ArAdhanAone atIva zraddhAsaMpanna samyagU bAdha e "jJAna" che, kemake ISTa vastutatvane jaNAvanArUM je jJAna e ja jJAna kahevAya che, ane (2) kiyA te che ke je AvI jJAna-dazAmAM zubhaga siddha thAya che, arthAt A leka paralekamAM ISTahitane pedA karanAra zubha pravartana nIpaje che. e zubha cogamAM samyaphajJAnadazAnA avalokanathI bhinnabhinna anubaMdhe kevA, e aMge nipuNa nirIkSaNa che. jJAnadazAthI joyA kare che ke A zubhakriyA vakhate hRdayamAM anubaMdhabhAva kayA paDI rahyA che? je bhAva vizuddha haze to zubhAnubaMdhavALuM puNya UbhuM thaze. paNa je kaI viSaya, kaSAya ke kiyAnA kheda vagere bhAva AvyA to te azubhAnubaMdha nAkhaze. mATe vizuddha bhAvanuM lakSa sacoTa rahe e rahetuM hovAthI tyAM sarve ucita ja vAtavastune svIkAra mukhya hoya che; ethI kaI anucitane svIkAra nathI karavAmAM AvatuM. te ja e zubhaga jJAnadazAne gaNAya. nahitara je anucita AcarAtuM hoya, ucitatAnI beparavA hoya, to jJAnadazA zI ? ajJAna mUDha paNa evuM Acare che. tyAM dilamAM azubhAnuba dha che. - prave-jJAnanI ATalI badhI kaDaka ucca bhUmikA kema bAMdhe che ke tyAM anucita jarA ya na cAle? Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ paMcasUtra-4 u0-jagatamAM jJAnavALe DAo bhaNelo te gaNAya che ke je svavinAzakArI kaI paNa prayAsa na kare. vinAza kevo hoya te anucitane tyAga ane ucitane svIkAra joIe. e vinA vinAza TaLe nahi. jIva anucita AcarIne ja mare che ne ? rAvaNe sItAne upADI saMgharI rAkhavAnuM anucita karyuM te sarvavinAza pAme. rehaguptAe jIva-ajIva-no jIvanI trirAzInI karelI anucita sthApanA pakaDI rAkhI te saMgha bahAra mUkAye, ninava gaNAya. A badhAmAM jJAnadazA zI gaNAya ? jJAnI evuM na Acare je pitAne vinAza kare. pravartaka che bhAva AvI prastuta jJAnayukta pravRttimAM keNa pravartAve? te ke pravartaka mAgha che. bhAva eTale pavitra abrAnta hRdaya, paNa malina mUDha hRdaya nahi. aMtaHkaraNa mohanA dveSa-IrSyA-Asakti-mada-mAyA-dInatA vagere azubha bhAvathI bhareluM hoya, yA enI asaravALuM hoya, to kadAca dharmavyApAra thAya te ya te samyajJAnayukta kyAMthI banI zake? evA dharmavyApArane pravartAvanAra kaI ne kaI mehanI lAgaNI hoya che. tethI e kharekhara dharmaga ja nathIM. sajJAna-mUlaka dharmavega e sAce dharmaga che, ane ene pravartAvanAra che pavitra abhrAnta hRdaya. mATe e pahelI Avazyaka cIja che. A vastu je lakSamAM rahe te sAdhanA hAthamAM letA pahelAM hRdayane evuM zuddha svaccha pavitra karI devAya, ke emAM koI melI lAlasA, mAnAkAMkSA, mada, mAyAdi nahi hovAthI have je dharmasAdhanAnI pravRtti karAya e samyaga jJAnayukta kriyA bane. asAra sAMsArika vAtavatuthI kheda-glAni pAmI e , ja che. A kSetra ajAjA dharma Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kA -paripAlana ] 425 nimittanA malina bhAvathI virameluM svaccha mana dharmasAdhanAne jIvana-sarvasva mAnI emAM parovAya che, ekAkAra thAya che. e sAdhanA zuddha dharmasamajanI pariNativALI hAI samyajJAnayukta kahevAya. pAMDitya e samyajJAna nathI, kintu DI paNa zuddha vastu-samaja aMtaramAM pariNAma pAme e samyajJAna che. bhAva cAne svaccha zuddha aMtaHkaraNa evI pariNativALI ja dharmasAdhananAmAM pravartAve che. samyaka sAdhanAmAM vizna kema nahi? :- A zuddha manathI prerita samyagbodhasaMpanna sAdhanAne e prabhAva che ke emAM prAyaH vina hetuM nathI; kemake A prastuta -sAdhanA-pravRttimAM samyagU upAyane upaga thaye heAya che. samyagU upAye kayA ? e ja pUrve kahelA catuH zaraNagamana -duSkataga-sukRtasevanathI mAMDI guNabIjAdhAnAdinA pAyA para UbhI thayela pratrajyAmAMnA nirAzasa vizuddha caraNu mahAsatta, samazatrumitratA, AgraharahitatA, prazama, samyapha dvividha zikSA, guru-bahumAna-pratibaddhatA, maMtravat kRtapAsanA vagere. A upAye pagabhara hoya tyAM vina zAnuM Ave ? prave-viddha te kaI pUrvanA tevA azubha karmane AdhIna hoI, saMbhava che ke sAdhanAnI ADe kAM na Ave ? u-alabat bahArathI vigharUpa dekhAtA sago UbhA thAya e saMbhavita che, kintu satata samyagU upAyamAM pravartamAna sAdhakane enI AMtarika sAdhanAmAM kaze bAdha karI zakatA nathI. sAdhanA akhaMDa cAle che. are! vizeSa skutibaMdha sAdhanA cAle che. eTale vidana tarIke eNe kazuM kAma karyuM nahi. saMgamadeve Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 [paMcasUtra-4 prabhune cha mAsa sudhI gecarI-prAptinI ADe kAMI ne kAMI vi. UbhA karyA, paraMtu prabhu sudhAparIsaha jItIne aMtarathI asaMga avyAkuLa rahI cAritrasAdhanAmAM AgaLa vadhatA ja rahyA. tyAM saMgame UbhA karela saMga sAdhanAmAM kayAM vidatarUpa banI zakyA? samyagU upAyane e prabhAva che ke prAyaH vina na UbhuM thAya. A sad upAne lIdhe vina vinarUpa na thavAnA mULamAM niranuba azubha karma kAma kare che. arthAt AtmAmAM zubha azubha baMne jAtanA karmane saMcaya che. eTale azubhanA udaya te thAya. paraMtu A karmomAM anubadha yAne nUtana azubhopAjananI bIjazakti nathI. tethI e niranuba dha azubhakarma che. sAnubaMdha azubha karmanI e sthiti hoya che ke e udayamAM Ave tyAre aniSTa UbhuM te kare, paNa emAM sAthe nUtana azubhanI bIjazakti heI buddhi ya bagADe, malina bhAva pedA kare, kaSAya yAne lezyAvRtti azubha UbhI kare. duHkha kaSTa bhegave te bhogave. paNa sAthe haiyuM ya meluM saMkilaSTa kare. tethI navAM azubha thokabaMdha UbhAM thAya. kharI rIte AvA sAnubaMdha karmavALe te e bhAre kamI hoya ke ene te mULamAM samyaka pravrajyAga ja na hoya; pachI evA samyagU upAmAM pravartavAnI vAte ya zI? ja phi anedarA: phuI pravartate niranubandha azubha karmavALe na heya e A rIte samyagU upAyamAM pravartate hete nathI, samyaga jJAna-saMpana supravrayA cegAmAM evA bicArAthI pravRtti. thAya nahi. "akhittAo Ime joga.." A sajJAna zubha cAritrage. zI rIte Ave che? te ke bhAva-ArAdhanAthI sArI rIte e Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratrakyA-paripAlana ] * 427 AkarSAI svIkRta banI jAya che ane bhAva-ArAdhanA pUrva janmamAM enuM bahumAna-prazaMsA Adi karyuM hoya che enA prabhAva UbhI thAya che ane artha e, ke samyaka cAritra aneka janmanI sAdhanAthI UbhA thAya che. pApapratighAta-guNabIjAdhAna Adi kramathI sAdhanAo karatAM rahevuM paDe. pravrajyAnA jJAnadazAvALA zubha vyApAra vina rahita tyAre ja AtmAmAM svIkRta ane sthApita thAya ke jyAre pUrvajanmamAM enA para bahumAna, enI prazasA, enI jijJAsA, zravaNa vagere karyuM heya, ane tethI ahIM hRdayamAM bhAvathI ArAdhakadazA sAthe bhAva-ArAdhanA arthAta ArAdhanAne guNapariNAma UbhuM thaze heya. evA hRdayane te saheje sajJAna cAritravyApArane AdarasvIkAra thaI ja jAya; kemake e niyamA, sajJAna zubha cAritravyApArano nipAdaka che. eTale avazya emAM pravartAve che, ane AkuLa-vyAkuLatA vinA ISTaphaLa tarapha caDAve che. (18) sakriyAnuM phaLaH parAthasAdhakanI vizeSatAo sUtra - vi0iA kurivAritra, taniSThA , nizcaMgAsaahiaa, tahA suhANu dhA uttaruttarajogasiddhIe / tao se sAhaI para paratthaM samma, takkusale sayA, tehi tehi payArehi sANubandha mahodae, vIja-vIjAdiTThAvaNeNa kattiviriyAijutte, avajhasuhaciThe, samatabhahe, suppaNihANAiheU, mohatimiradIve, rAgAmayavejje, dosANalajalaNihI, saMvegasiddhikare havai acitciNtaamnnikppe| artha - e rIte kriyA (1) sukiyA bane che e (2) ekAnta niraticAra hoya che, ane (3) niSkalaMka artha (mokSa)nI sAdhaka bane che tathA (4) viccheda vinA uttarettara ga siddha Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 428 [ paMcasUtra-4 thatA javAthI, zubha anubaMdhavALI thAya che. tethI (pa) e pradhAna para arthane samyarIte sAdhe che evA sattvArthamAM kuzaLa (nara)haMmezA te te (bIjanyAsAdi prakAre anubaMdhavALA mahAna udayane sAdhe che. (te A rIte, ke e) samyaktvabIjanA bIjabhUta (dharmaprazaMsAdine sthApita karavApUrvaka e (parama sattvArtha pratye) kartavIrya AdithI yukta banI avazya phaLadAyI zubha pravRttivALe bane che; tathA (e ja parama satvArtha pratye)sarvatamukhI kalyANa vALo ane sata praNidhAnAdine janaka hoya che. meharUpI aMdhakArane haTAvanAra dIvo, rAgarUpI rogane kADhanAra vaidya, ane dveSarUpI agnine ThAranAra samudra banI aciMtya ciMtAmaNI-samAna e saMgane siddha karanAro thAya che. vivecana :-pragati -have AgaLa sAdhu kevI pragati kare che te batAve che. (1) upara kahyA pramANe bhAva ArAdhanA sAthe jJAnapUrvaka samyapha cAritrayoga je sAdhavAmAM Ave che e kriyA sukiyA bane che. enuM kAraNa e che ke e samyaga jJAnanA pAyA para AraMbhAyelI hoya che, ane emAM aucityapUrvaka pravRtti thaI hoya che. jJAna samyapha che eTale zraddhApUrvakanuM hAI emAM AdhyAtmika utthAna ja mahattvanuM lAge che. tethI temaja pUrva bhUmikAmAM badhuM auciMtya jALavIne cAgnijIvanane prAraMbha karyo che eTale hRdaya zuddha ane mahAvivekasaMpanna hovAthI have sadhAtA cAritraga saheje suzobhana kriyArUpa hoya (2-3-4) (2) A cAritragasAdhanA ekAMte niSkalaMka arthAt kaI paNa jAtanA deSa aticAra vinAnI hoI DAgha azuddhithI taddana rahIta hoya che. sukiyA sAdhavI che eTale doSa Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-paripAlana] 429 pUnAnI khADI UpaDI A aTakavAnI nahi. zuM kAma lagADe? saheja paNa rAgAdi pramAdavaza na thAya eTale deSa lAgavAno saMbhava nathI. vaLI (3)AvI niSkalaMka sAdhanA hAI e niSkalaMka arthanI yAne sarva karmakAMka vinAnA mekSanI sAdhaka bane che. A sUcave che ke kukriyA, yA 2SavALI sukiyA, ke malina AzayathI karAtI nirdoSa paNa suphiyA mokSa sAthI zake nahi. (4) bAkI suphiyA e prabhAva che ke e, evA keI vyAghAta-viccheda vinA uttarottara zubhaga siddha thatA AvavAthI, zubha anubaMdhavALI bane che. sAdhanAnI gADI UpaDI te UpaDI. have e aTakavAnI nahi. eTale ke sAdhanA maTIne pramAdAcaraNa AvavAnuM nahi. e te eka cAritrayega, pachI bIje, pachI trIje..ema uttarottara te te kALane ucita ge sadhAtA AvavAnA. ethI AtmAmAM evI saLaMga avicchinna cAlatI cogasAdhanAomAM citta rokAyuM rahevAthI e cittamAM eka evo saMgIna zubha pariNAma vahete thAya che, ke je e kriyAne zubha anuba dhazALI kare che. arthAt AgaLa AgaLa evI vizaddha gasAdhanAonI paraMparA saje evI banAve che. e kriyA sAthe rahetA cinapariNAmanI mATI kiMmata che. je e pariNAma e. udAra, vizuddha ane tejasvI che, te e kriyAmAM eka evuM sAmarthya UbhuM kare che ke je AgaLa paNa viziSTa-sAdhanA kheMcI lAve evA sAnubaMdha zubha karmane utpanna kare che. A "anubaMdha eTale zubhasarjaka bIjazakti. pradhAna parArtha kyo ? A rIte pitAnI zuddha kalyANasAdhanA to pravAhita thaI gaI. paraMtu eTalu karIne e besI rahetuM nathI. kinta zubhAtubaMdhavALI uttarottara akhaMDa cAlatI cAritrayAga-sAdhanAnA. Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 [ paMcasUtra-4 prabhAve parArtha paNa sAdhe che. "pArtha" eTale bIjAnuM bhaluM. e be jAtanuM hoya, (1) "gauNa parArtha" annadAnAdi, yA mithyASTi kalpita AtmA-ekSa-makSahetu aMgenA tavanA badha AdinuM dAna; (2)pradhAnaparArtha bedhibIja vagerenuM sthApana. A sAdhaka para" yAne pradhAna parArtha sAdhe che te paNa samyagrIte, aviparItapaNe arthAt parahita sAdhe te kramathI" sAdhe. kintu game tema nahi. dA.ta. A paMcasUtranI AdimAM batAvyuM tema pahelAM pApapratighAta-guNabIjAdhAna karAve. pachI sAdhudha--paribhAvanA karAve...vagere kamathI sadhAvyuM kahevAya, paNa ema nahi ke pahelAM enA ThekANuM na hoya, ne sIdhI pravajyA ja sadhAvavA mATe. ema aviparItapaNe eTale A cothA sUtranA prAraMbhe batAvyuM tema viparyAsavALe parArthe sadhAvavAno nahi. parAtha*=satyArtha ke savArtha ? - ahIM TIkAmAM chApelI pratamAM parArthane artha "satyArtha ? chapAya che. e pATha je barAbara hoya, te bhAva ene e che ke "satya" eTale "sane hitarUpa sat eTale AtmA, ene hitarUpa kahevAya dravyahita. bhAvahita, dravyaduHkhanAza, bhavaduHkhanAza. A bemAMthI "para" arthAt pradhAna che bhAvahita, ane e che Atmavizuddhi, AtmazaktivikAsa, kSAyopathamika ane sAyika guNene prAdurbhAva, Ane e sAdhe bAkI che. vizeSa InTa pATha "sattvArtha " saMbhave che. "satva" eTale jIvo, ene artha eTale ISTa, prajana. eTale ke jIvanuM prayojana, jInuM ISTa, e ja ahIM parArtha tarIke levAnuM che. TIkAkArane parArthane A artha mUkavAnuM kAraNa e che ke ene bIjo artha e Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prayA-paripAlana ] 431 paNa thAya che ke parI' eTale ke zreSTha evo athaH yAne pratyeAjana, te che mekSa. paraMtu prastutamAM e atha sagata nathI. kemake pAchu* * para ' evu' vizeSaNu paDayu che te nirarthaka Thare; temaja AgaLa bIjakhIjAdika sthApana dvArA ' ema kahe che te ' " : aujA jIvonI apekSAe ja saMgata thAya, mATe ahIM' 4 para ' eTale khIjA jIvo ja levA che. te spaSTa karavA TIkAkAra mahiSae parAnA artha sattvAtha' karyAM, e saMgata thAya. astu, sAdhaka pradhAna parA sAdhe te ' sayA taskrusala' arthAt Ava Data vinA nahi, paNa sadA parA-sAdhanAmAM kuzaLa rahIne, jyAre jyAre sAme jevo jevo jIva Ave, enu krama hita thAya e tyAre tyAre te te jIvanI cAgyatA kakSA samajIne tadanusAra hitane sadhAvavAmAM kuzaLatAvALA rahIne parahita sAthe, mIjIjAdi sthApana kevI rIte ?H ' ' e parA sAthe te paNa tehi tehi payArehi.... bIja bIjAdiThThANu * arthAt zAsana-prabhAvaka te te prakAra vaDe khIjabIjAdinA sthApana dvArA. ahI* 'khIja '=mekSIja sabhyayakatva tenu mIja-tene AkanAra zAsana prazasA AdiAdi' padathI jinAkta dharma nI abhilASArUpI aMkura,-e dhanu samyak zravaNa vagere viziSTa upadezadAnathI, cA svaya* viziSTa tapa sAdhavAthI, athavA jineAkta tattvanA sthApaka vAdathI, ke zAsanaprabhAvaka pratiSThAdi saMghayAtrA, sAmuhika tapa-anuSThAna vagerethI bIjA jIvAne jinazAsana pratye AkaSa Nu thAya, * ahe kevA suMdara dharma !' vagere prazaMsA thAya, e emanAmAM khIja bIja=samyafavarUpI khIjatu' bIja paDacu', khIjanyAsa thayeA kahevAya. 6 ' : Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43ra [paMcasUtra-4 vaLI AgaLa e upadezAdi prabhAvaka kAryomAMnA keI prakAranuM nimitta apAya, eTale e jamAM jainadharmanI abhilASA jAge A aMkura Ugya kahevAya. A rIte padArthane sAdhe. e parAI pAcho "sAnubaMdha sAdhe; arthAt (1) Itara jIne bIjI kaI pagalika AzaMsAmAM tANyA vinA zuddha kalyANamArga emanAmAM Ave e rIte prayatna kare, jethI e jIvomAM e zAsanaprazaMsAdi je jAge, e vizuddha AzayavALA jAgavAthI AgaLa enI paraMparA cAle.evA anubaMdhavALA e banI Ave. (2) ema A parArthasAdhaka paNa parArthasAdhanA kare te anubaMdhavALI heya evA nirAzaM sabhAva ane vizuddhAzayathI kare, jethI pitAne AgaLa paNa parArthakaraNanI paraMparA cAle. Ama, sva para ubhayamAM bhAnubaMdha jagAvavAthI ubhayane kalyANaparaMparA cAlu rahe. parArthasAdhanI vizeSatAo -mahAdae" arthAta svayaM siddha dharmane kramazaH bIjA mAM sAdhatA hovAthI e pite mahA udaya-unnativALo hoya che, kemake dila bahu vizALa thaI gayuM ane sAthe parArtha_kuzaLatA parArtha--cogyatA vikasI UThI. vaLI te "kavIryAdiyukta hoya tyAre pradhAna parArtha sAdhavA mATe kahyuM" kAraNabhUta vidyAsAdithI yukta hoya evuM potAnuM vIrya utsAha, pratibhA, vagere pragaTa rahe te ja vAstava parAthI sadhAya; nahitara adhavacce thAke, yA mAyakAMgalo prayatana thAya, athavA gUMca paDatAM parArthakAryamAM vacce aTakI paDe. vaLI "avadhya. zubha ceSTa. arthAt parArtha sAdhavAnI zubha pravRtti evI AdarecalAve ke e niSphaLa na jAya; paNa avazya amegha, saphaLa. nIvaDe, enuM phaLa parahita jarUra nIpaje. Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-paripAlana ] 433 pra0-parArthe pravRtti dA. ta. upadeza kyAreka niSphaLa jAya che ne ? u0-paropadeze pAMDitya hoya tyAM potAnA AtmAmAM ThekANuM nathI eTale niSphaLa jAya; kemake AcAra sAthenA upadezanI asara paDe che. bAkI uttarottara vega siddhivALA mahAtmAonI dezanAmAM ApaNe jene niSphaLatA samajIe chIe e upalakiyA nirIkSaNa che. kharI rIte zrotAonA dilamAM kAMIne kAMI asara dA. ta. pApa pratye kamakamATI vagere thayuM hoya che. tyAre vyaktigata upadezamAM te e parArthakuzaLa mahAtmA ayogya para prayatna karavA jatA ja nathI, pachI niSphaLatA zAnI maLe? samaMtabhadra arthAt te parArthasAdhaka mahAtmA cAre bAjuthI kalyANarUpa hoya che, kemake e sarva AkAre saMpanna che. emanI mudrA saumya, nayana AkarSaka, vANuM ekAMta kalyANanI, pravRttimAtra kalyANarUpa, svabhAva bahu ja mulAyama ane madhura, cAla karaNAbharI, bIjA sAthe vyavahAra atizaya saujanya bharapUra ane udAra...vagere hoya che. evA e supraNidhAnAdita' arthAt (1) pitAnI aMgata sAdhanA zuM, ke parArtha sAdhanA zuM, sarva sAdhanAmAM samyaka praNi. dhAna, pravRtti, vijaya ane siddhivALA hoya che kAraNa, kayAM ya paNa e nyUnatA-khAmI-gaphalatavALA hotA nathI. ethI (2) sAmAmAM paNa praNidhAnAdi jagADanArA bane che. dekhAya che ke sarva vAte cokakasa zikSaka egya vidyArthIne paNa cokasAIvALe tayAra kare che. ema AvA sucagya samaMtabhadra mahAtmAthI pAmelA bhavyAtmAe paNa praNidhAnAdivALA bane che. 8 Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 [paMcasUtra-4 7 mehatimiradI A e parArtha-parahitasAdhaka mohAMdhakArane dUra karavAmAM dIpa samAna bane che. e pitAnI mudrA ane vANIthI chane pratibaddha karI emanA meha arthAt ajJAnakumati-kadAgraharUpI aMdhakAra naSTa karI devAnA svabhAvavALA hovAthI eka dIpaka che. $ "rAgamaya jaje arthAt jIvonA rAgarUpI raMganI cikitsA karavA mATe vaidya che, kemake vairAgyanI mUrtisamA emanI pAse evo samartha tapa-cAritra-jJAna ega che ke je jIvonA rAgane hacamacAvI nAkhe evA vairAgyathI raMgI nAkhe che, e jInA rAgarogane kramaza: maTADatA Ave che. vaLI (c) desAnala-jalaNihI arthAt e mahAtmA jIvonA zreSAgnine zAta karavA eka samudra che. kemake emanI prazAMta upazamarasa-jharatI mudrA ane vANImAM sAmAnA dveSadAvAnaLanuM zamana karavAnI avala zakti che. ema, A parArthasAdhaka mahAtmA "saMgasiddhikara che; sa vegane janmAvanArA kAraNe tarIke-svayaM dharmamaya jIvana, jaDanI anukULatAonI beparavAI AMkhamAM nivikAratA ane adhyAtmateja mahAne kamakamI karAve evI tyAga-tapamaya kaSTasAdhanAo, vANImAM nItarata dharmapravAha,-ItyAdi to evA jAgrata che ke e bIjA jIvone saMvegabhInA karI de che saMsAra pratye thAkvALA karI saMvegamAM yAne mekSanI tIvra abhilASA sAthe yuddha dharmanA raMgamAM tarabaLa banAvI de che evA e s "aciMtya citAmaNikalapa" che, jIvone mehanAza, rAgadveSa mana saMgasiddhi karAvanArA hevAthI ekAMte sukhanuM Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-paripAlana ] 435 kAraNa bane che. kemake sAcuM sukha rAga-dveSa-maha-pAyaraMganA jeramAM na ja anubhavAya. tyAre e doSa zamavAthI kalpanA bahAranI sukhazAMtino anubhava thAya che, tethI e aciMtya siddhi karAvI ApanAra mahAtmA aciMtya ciMtAmaNisamA che. A sUcave che ke ucita pratipattipradhAna bhAvaprerita uttara sara cAritragasAdhanA siddha thayethI jIvamAM e evI nirmaLa sahaja parArthakuzaLatA UbhI kare che ke ene zubha vIyaeNllAsa, zubha pravRtti ane samatabhadratA jenAranA mohane phagAvI de, rAgane bhagADI de, ane dveSane ThArI de che ! eTaluM ja nahi paNa enA AtmapradezamAM sumati-samyaktvanA prakAza pAthare che, virAganuM Arogya vikasAve che, upazamanI zItalatA saje che, ane saMveganI maghamaghana kare che. pitAnI aMtarmukhatA, vastumAtranuM nirlepa udAsIna darzana, ugra parisaha-upasargamA ya AtmAnI nirvikAra sthiti, ane rogacaryA, bhAvaTayA, ga bhIratA, tattvapariNati, praDhabhAva, kamaLa madhura vANae savegajharatI dharmanI dezanA, niHsvArthabhAvanI parAkASThA,- A badhuM jemAM saMvegane janmAvI saMvegane vadhAre che. (17) vadhato saMvegaH caramabhava sUtra:-sa evaM paraM paratthasAhae tahAkaruNAibhAvao, aNegehiM bhavehi vimuccamANe pAvakammuNA, pavaDDhamANe a suhabhAvehi,aNegabhaviAe ArAhaNAe pAuNai sancuttama bhavaM carama , acaramabhavahe', avigalaparaMparapatthanimittaM / tattha kAuNa niravasesaM kiccaM vihUarayamale sijhai, vujjhaI, muccai, parinimbAi, savvadukkhANamaMta karei / (-isa pavajjAparipAlaNAsutaM samataM) Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 439 [paMcasUtra-pa artha tevA prakAranA karUNAdi bhAvathI e ema pradhAna parArthanA sAdhaka aneka bhae pApakarmathI sukAte Ave che, ane zubha bhAvee vadhate e aneka bhavo saMbaMdhI ArAdhanAthI sarvottama aMtima bhavane prApta kare che, je have chellA-pahelA kaI bhavanuM kAraNa nathI, ane saMpUrNa pradhAna padArthanuM kAraNa che. tyAM kArya saMpUrNa karIne karmamaLano nAza karI e siddha buddha mukta thAya che, nirvANa pAme che, samasta duHkhane aMta vivecana -carama bhavanI sAdhanA - pravajita uttama puruSa pradhAna yogyatAvALo hoI tevA prakAranA karuNAdibhAvane lIdhe jue "aho! A jagatamAM jIve bicArA mohavaza pApamAM phUkhyA rahe che! ane karmanA panAre paDI bhAre duHkhI thAya che! huM prabhunuM zAsana pAmyo chuM, to lAva, emane pApa ane duHkhamAMthI chUTavA sahAyaka thAuM! anaMta karuNAsAgaranuM zAsana emane pamADuM ! zAsananA Adeze e pALe evuM karUM !" evA dharmanuM dAna karIne uttarottara viziSTa pradhAna parArthane paNa sAdhaka bane che. evI aneka janmonI sAdhanA karIne jJAnAvaraNIya vagere karmothI rahita banatA jAya che; ane saMvegAdi zubhabhAvothI vadhatuM jAya che. ema aneka bhavonI pAramArthika ArAdhanA vaDe sarvazreSTha evA tIrthakara gaNadhara vagerenA bhavane pAme che. pra-vadhato savega eTale zuM? u0-jema enA eja sUryane ApaNe hajArovara jevA chatAM, navI savAre sUryane jotAM camakAre judo ja anubhavAya che, Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 437 pravajyA-paripAlana ] e pramANe AtmAmAM enI e ArAdhanA chatAM saMvega yAne dharmaraMga pratidina navo ne navo vadhato anubhavAya. - prave- te zuM navA sUryanAM darzananI vacamAM rAtrinA aMdhakAranI jema, ahiM vacamAM asavega lAvavo? unA, ema nahi, paNa saMvegIe navuM navuM kriyArahasyanuM darzana, adhikAdhika paravimukhatA, ane navuM navuM samyajJAnAdi keLavatAM jotA rahevuM joIe ke A kriyA, A sUtra, A sAdhanAmAM vaLI zuM rahasya che? ema bAhyanAM AkarSaNa ghaTatAM Ave che ne? paranA rAga dveSa kapAI para pratye daSTi ochI thatI jAya che ne? navo navo zAstra-bAdha hRdayamAM nakakara mAlarUpe vadhate Ave che ne ? "samyagdarzananA 8 darzanAcAra adhikAdhika sevAI rahyA che ne ? vrata niyama sahaja svabhAvarUpa bane evuM enuM mamatA vadhe che?" pAchuM A badhAne yatna cAlu. emAM prasAda TALavA vicAravuM ke "arehajI mArA hRdayamAM mehanuM gheruM aMdhArUM che? mane kevI uttama mokSamArganI sagavaDa maLI che! e maLyA pachI meM enI keTalI kadara vadhArI ? keTale mAha TA ? keTalo dharma vadhAryo ane mokSa kyAre pAmIza? ema ja ne ja vicAratAM navI dhagaza, navuM joma saMveganuM vadhe vaLI zAsana zreSThatAne judA judA daSTibiMduthI vicArI zAsananI AtmIyatA vadhAratAM paNa navanavo saMvega jAge. A sarvazreSTha bhava e have saMsArane chelle janma che. kemake e samApta thaIne chellA ke pahelA keI jAtanA bhAva vinAnA mekSane ApanAra che. A uttama janma ati uttama yaza-Adeya-saubhAgya-susvara vagere puNyanA thakavALe hovAthI Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 438 [paMcasUtra-4 enA prabhAve paranA paNa ekAMta sarva hitanuM nimitta bane che. sAdhaka ahI mahAtmAone ucita saghaLuM kartavya pUrNa kare che, ane pachI vartamAnamAM baMdhAtI karmarajane, ane pUrve saMgrahela karmamaLane dUra karI AtmA vyavahArathI kamazaH siddha, buddha, mukta, parinivRta thAya che, temaja sarva duHkhane aMta kare che. nizcayanayathI te AtmA sadA nirajana nirAkAra che, paNa vyavahArathI karmavALe ane duHkhI che, tethI vyavahArathI ene cheDAvavo rahyo. "siddha thAya che eTale, sAmAnyathI aNimA laghimAdi labdhionuM Azvarya meLave che. buddha eTale kevaLa jJAnavALA arthAt sarvajJa. "sukta" eTale bhavamAM pakaDI rAkhanAra aghAtI karmothI rahita ane parinirveta eTale sarvathA karmathI banI have bhaviSyanA sarvakALamAM haMmezane mATe duHkhane aMta kare che. siddha vagere padone bIjo artha e che, ke e "siddha thAya che eTale sarva kAryane samApta kare che; "buddha thAya che eTale apratihata ana ta jJAnathI jJAnI bane che, "mukta thAya che eTale sakala karmathI mUkAya che; ane "parinirvANa pAme che eTale sarvasukhanI prApti kare che. e rIte, sarvaduone aMta kare che. sarvanuM A nizcita pariNAma karyuM. bIjA nizcaya nayanA abhiprAyanuM nirAkaraNa karavA A Ama kahyuM, kemake nizcaya nathI to AtmA sadA saccidAnaMdapUrNa che ja, to tene siddha buddha vagere thavAnuM hatuM nathI. paraMtu vyavahArathI jIva asiddha-abuddha vageremAMthI siddha buddha vagere bane che. - -: sUtra cothuM samApta : Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra-pa maLya-zvatra ! bhUtraH-sa evamabhisidhdhe parama bhe ma galAlae jabhmajarAmaraNarahie pahINAsuhe aNuvasattivanjie spttniysruuve| akirie sahAvasa Thie aNatanANe aNaM tad saNe / se na sadde, na sve, na gaMdhe, artha -te ema siddha, paramabrahma (zuddha AtmA), maMgaLaghara, janma-jarA-maraNarahita, duHkhamukta, anubadhazaktirahita, ane nija svarUpane prApta, akriya, svabhAvastha, anaMtajJAnI, ane anaMtadarzanI hoya che. emane nathI zabda, nathI rUpa, nathI gaMdha, nathI rasa, nathI sparza. sUtra -pa pratrajyAnuM la. (1) mokSa-svarUpa vivecana siddhanI vizeSatAo - cothA sUtramAM pravrajitanI (dIkSitanI) caryA kahI ne mikSa phaLa kahyuM. ahIM enuM svarUpa batAvavA ema kahe che, ke pratrajyAnA prastuta pAlaka, pUrve kahyA mujabanI uttarottara sukhanI paraMparA prApta karavAnA krame karIne, siddha banyA thakA, parama brahmasvarUpa yAne ekAnta zuddha AtmA yAne paramAtmasvarUpa bane che; kemake have e sadAziva che, arthAt kAyama mATe keIpaNa Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 440 [ paMcasUtra-5 jAtanA karma AdinA upadrava vinAnA che. karma, kusaMskAra, ane vikRtinA upadravathI pIDAtAne paramAtmA zI rIte kahevAya? paramAtmA pitAne mATe sadAziva banavA uparAMta emanAmAM anaMta guNa vikasvara thaI javAthI e bIjA mATe paNa aziva upadrava dura kare evA maMgaLanuM ghara banI jAya che. emanuM nAmasmaraNa, stuti, dhyAna, prazaMsA vagere karatAM e sarvavikAra-sarvaazuddhithI rahita hovAne lIdhe emanuM AlaMbana maLyAthI zubha adhyavasAye atarAye naSTa thAya che ne ethI upadrava rahita sthiti bane che. mATe AlaMbanabhUta siddha paramAtmA e mahAmaMgaLa che. vaLI have kaI karma ke kAyArUpa nimitta na rahevAthI, e janma-jarA-maraNa vinAnA banI gayA che. kahyuM che ke jema atyaMta banIne zekAI gayelA bIjamAMthI kadI ya aMkura phUTatuM nathI, tema karmabIja baLI gayethI sAMsArika janmarUpa aMkuro phUTato nathI. emaNe azubhane ekAnta (atyaMta) kSaya karyo hovAthI, azubhanA anubaMdhane cagya bhAvI baMdhanI paNa zakti have rahI nathI. kaho ke badhA azubhane enA gAMsaDApoTalA sAthe vidAya karyA che. ethI ja AtmAe anaMta jyotimaya ane anaMta AnaMdamaya potAnuM svarUpa prApta karyuM che. jIva karma rahita ekAkI bace, tethI have ene gamanAgamana vagere kaI jAtanI kriyA karavAnI rahetI nathI. prave-samaye samaye palaTAtA vizvane jovA-jANavAnI kriyA te che, te akriya zI rIte ? u0-akriya e rIte, ke kAyA-vANI-mana kazuM ja emane nathI, tethI kAyA-vANIthI to zuM paNa manathI ya vicAra Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-phalasUtrama ] 441 karavA sarakhI ya kaI parizramanI kriyA nathI. kevaLajJAna te AtmAne nirmala darpaNa jevo svabhAva che, jemAM vizvanA padArtho sahajabhAve pratibiMbita arthAt bhAsita thAya che. darpaNamAM pratibiMba paDe, temAM darpaNamAM zI kiyA? eTale, AtmA have pitAnA svabhAvamAM AvI gaye, svAbhAvika dharmavALe baje; karmodayathI nIpajatA sarve vibhAva-dharmo nAza pAmI gayA. mATe ja seya ane dazya arthAt vizeSarUpe ane sAmAnyarUpe pratyakSa dazya anaMta padArthonA jJAtA ane sAkSAt draSTA e banyA. have jIva zaradapunamanA nirmaLa caMdranI jema kSAyika bhAvathI vizuddha svabhAve rahyo che kahyuM che ke jJAna e cadranA prakAza ( tsanA) jevuM che, ane ene rokanAra karmanAM AvaraNa e vAdaLa jevA kahevAya che. siddha AtmAnI kevI suMdara ane kevI anupama kalyANa avasthA ke vAdaLa rahita zuddha caMdranI jema anaMta svaccha jJAnAdimayatA ! tyAre saMsAramAM jIvane kazuM nityasiddha nahi; eTale. (1) anata majurI karavA chatAM ya ene pharI pharI sAdhavA-karavAnuM bAkI ! (2) paramAtmadazAne badale daridra cItharehAla jevI ajJAna, duHkhI, durbala ane nirAdhAra avasthA ! (3) apamaMgala ane upadrava Dagale ne pagale ! (4) janma-maraNane pAra nahi! = (5) aDhaLaka azubhanA dhADAM! pAchA bhAvI mATe azubhane akhUTa vArase ! (6) sva svarUparamaNane badale jaDa pudgalanA rUpa ane ramatanI gulAmI ! (7) bhramaNaparAvartana evAM ke eka bhavathI bIjA bhavamAM, eka rAgAdi bhAvathI bIjA cheSAdi bhAvamAM, eka jaDathI bIjA jaDa tarapha, eka ciMtAthI bIjI ciMtAmAM -ItyAdimAM phUTabolanI jema Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442 [ paMcasUtrajIvanI pheMkApheMka karAvAnI sthiti! (8) karmodayane parAdhIna dazA ane tethI ja vibhAvadazA ! che (9) mehamUDhatA evI ke jAtanuM ja jJAna na maLe, ane tethI sukha-buddhie duHkhanA ja upAyamAM pravRtti!... ahAhA ! kevI dArUNa duHkhada dazA ! paNa have A durdazAmaya sthitine mRtyughaMTa vagADanAra prakAzano paMtha maLyA pachI zA sAra e hadayaMgama mokSane mArga sAdhavA sivAya bIjuM kAMI karavuM ja ? mahenata te Ama ya kayAM ochI che? mahenata te te karavI ke jenA pariNAme AtmA e jaMjALathI mukta thaI ethI ulaTuM pragaTapaNe, sadAsiddha, sadAziva, maMgaLamaya, YakSaya, azubhAtIta, zuddhasvarUpa, sthira-akiya, svAdhIna, ane "anaMta jJAnAdimaya bane. sUtra :-mI, sattA aciMgharUMdALA, saMtatriA , vithI, savavAhAvivajiA, savvahA niravikkhA thimiA psNtaa| artha -(e siddhanuM) astitva arUpI che, tevA tevA saMsthAna vinAnuM che, anaMtavIryasaMpanna che, samAsa prajanavALuM che, samasta bAdhArahita, sarvathA nirapekSa avyAkuLa ane prazAMta che. vivecana - AvI siddha avasthA pragaTyA pachI AtmA kaI zabda,rUpa, rasa, gaMdha, sparzavarUpa nathI; kemake zabdAdi te jaDapudgalanA dharma che. pahelA AtmA para mULa svarUpe nahi kintu jaDa karma ane zarIranA saMbaMdhane lIdhe upacArathI zabda, rUpa vagere hatA, paNa AtmA have te jaDasaMyogathI (jaDanA anuvedhathI) atyanta mukAelo che, tethI zabdAdi svarUpa nathI. tyAre zuM AtmA zUnya che? nA, AtmAnI arUpI sthiti nAnA rAjA hatA tevA Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-phalasUtrama ] 443 che. jema jJAnanI arUpI sthiti che ne? tethI evuM nathI ke e AvA AvA prakAre rahelA saMsthAnavALe che. ene jaDanI mAphaka keI AkRti nathI. have emanI avasthA anaMta vIryayukta che. te bAhya nimittanI apekSA vinA svabhAve karIne ja kRtakRtya che. emanA saghaLA kRtye saryA hovAthI kAryazakti baMdha paDI jAya che. have kazuM kArya karavAnuM rahetuM nathI. keI ja projana bAkI nathI. vaLI dravyathI ane bhAvathI-bAhya ane AtyaMtara sarva prakAranA naDatarathI, pIDAthI rahita banyA che. emanI sthiti have sarvathA apekSA rahita che, kemake evI apekSA-AdhAra rAkhavAnI zakti have rahI nathI. vaLI nirapekSa hovAthI sukhanI utkRSTatAne lIdhe stimita che, avyAkuLa che vaLI UchaLatAM majA vinAnA prazAMta sthira mahAsAgaranI jema, siddha avasthA sthira prazAta che. ahI ekAMte avyAkula kahyuM, kemake sukhanI ochAza hoya te kaI vikalapathI haiyuM khaLabhaLe ne ? (2) asAMgika sthitinuM mahattva. rahasya sUtra:-asaM jogie esA''Na de, aA ceva pare mae / avikkhA annaannde| saMjogo viogakAraNa / akala phalameAo viNivAyapara khu taM, bahumayaM meAhAo avuhANa / jamitto vivajao, tao aNatthA apjjvsiyaa| sae bhAvariU pare / artha A Anada asogika che. tethI ja zreSTha manAya che (saMyoganI apekSA e AnaMda nathI saMyoga e viyogane peidA kare che. evA saMyogathI thatuM phaLa e ISTa phaLa nathI. e phaLa te vinazvara che, ne ajJAnIone mahene lIdhe e bahu Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 444 [ paMcasUtra-5 mAnya bane che. je kAraNathI emAMthI viparyaya thAya che, eTalA mATe pAra vinAnA anartha pedA thAya che e meha utkRSTa bhAvazatru che. vivecanaH-siddha bhagavAnane pUrNa AnaMda kaI paNa dravya, kSetra, kALa ke bhAvanA soganI apekSA vinAno che. emane kaI ja zabda-rUpa-rasAdi saMga nathI, tema enI apekSA paNa nathI ethI anaMta AnaMda che eTalA ja mATe e ja kharA vAstavika AnaMda tarIke ISTa che. paNa e ahiM anubhavamAM Avo muzkela che. koI rogI, jyAM sudhI sojAnI lAlI anubhavatA hoya, tyAM sudhI ArogyanI lAlI kayAMthI anubhave? te pramANe jyAM sudhI saMganA AnaMdamAM anubhavamAM lIna che tyAM sudhI asagane AnaMda kayAthI anubhave ? kyAMthI samaje ? kharuM jotAM jaDasa ganI apekSA vALuM sukha e sukha ja nathI. kemake apekSA e vihavaLatA che, e AnaMdano abhAva ja che. apekSelI cIja kyAre maLe ? pUrI kema maLe? cirakALa kema rahe? vagere utsukatA AtmAne satAvavAnI; emAM sukha zuM? AnaMda zAne? e te duHkha che. ISTa maLyA pachI paNa pAchA ene viroga thavAne! e che dukha. saMgane svabhAva ke e viyegamAM pariName ja. sogathI thatuM phaLa e phaLa nathI; kemake e sAcegika phaLa nAza pAmanAruM che, pariNAme rahevAnuM ja nathI; pachI ene ISTa phaLa zuM kahevuM? Ama chatAM ajJAnI lakane mehathI AvA sAMgika phaLa (lAbha) bahu game. kemake e mohathI saganI sanAtana vizvavyApI vinazvara vastu sthiti upara AMkhamiMcAmaNA karI, mati-viparyAyathI aphalane viSe ja Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-phalasUtram ] 445 phaLanI muddhi rAkhe che. pachI e mehathI buddhibhrama yAne viparyAsa thAya che. tethI buddhi-bhramathI aMta vinAnA anarthI janme che. sAMcAgika sukhAbhAsa khAtara asat pravRttie karI evA anubaMdhavALA anaM e saje che, ke je anarthAM veThavA pAchaLa paNa ene aMta na AvatAM anarthInI akhaMDa dhArA cAlu rahe ! meAhuthI A thatu hAI mAha e utkRSTa bhAvazatru che. dA. ta. mAnyuM ke paisAnA saMcAgathI ja sukha, teA paisA lai Ave hiMsA, asatya, anIti vagerethI; ane pAche temAM phulAya. leAkeA AgaLa peAtAnI bahAdurInI vAta kare, paisA kamAvavA eTale zI meATI vAta? ApaNe te Ama capaTI vagADatA Dhagale paisA laI AvyA,' vagere. tema, paisA lAgye teA lAgye, paraMtu pAchA kRpaNu krUra ke ghamaMDI thAya; athavA have viSaya-sa'ceAgathI sukha mAnI gheAra AraMbha ane vilAsamAM chakelapaNe paisA uDAvaze, ADA rastA calAvaze! tevI ja rIte aneka prapaMce karI peAtAnA mAna-sanmAna UbhAM karaze ! ane e mATe sajjanane ane guNavAnane ya vageAvaze ke daDaze ! AvI rIte bIjI ya asat pravRtti karaze. e asat pravRttithI A leAkamAM rAjadaMDa, apakIti, kalaMka, jIvanabhaya vagere ana, ke paraleAkanA bhayaMkara ana Ave, tyAM ya ana sarjaka vaLI navI asat pravRttio Acaraze ! A khadhuM zAthI ? saceAgAdhIna sukhanA mRgajaLamAM sukha manAvanAra meAhane lIdhestA. teTalA ja mATe zrI tIrthaMkara bhagavaMte A mAhane AtmAne utkRSTa duzmana kahyo che. mAhu eTale ajJAna, mithyAmati. tenAthI caDhiyAtA jIvAnA mIjo keAI zatru nathI. kemake e ja dula bha Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 446 [ paMcasUtra-pa mAnavabhava sudhI UMce AvelA jIvAne paNa zatrubhUta asat kArDamAM joDe che, ne cAre kArathI anamAM gabaDAvanAra eja che, A badhAthI siddha bhagavAna alaga che. temane meha nathI, viparyAsa nathI, keAI asat pravRtti nathI. kAi anatha nathI ke sukhAbhAsa nathI, emane asAMcAgika anaMta Ana' che. sayeAga che tyAM te du:kha che. sUtraH-nApAseno bebarasAne savasa ja ! navAsamArthe | nasattA sadantarasui / ociMtame aM / kevaliMgammaM tattaM / nicchimaya me aM / vijogava ca jogotti na esa jogo / miNNaM lakkhaNameassa / na itthAvekkhA | sahAvA khu eso, aNa tasuhasahAyakappA ! artha :-A siddhane AkAza sAthe (kama jeve!) sa cAga nathI. e te peAtAnA svarUpamAM rahe che; (jemake) AkAza bIje nathI rahetuM, (eka) vastusattA anya satlarUpa nayI khanatI A tattva arcitya che, kevaLajJAnIthI samajAya evuM che. A nizcayamata che. saceAga te viyeAgavALA hAya; tethI A (siddha-AkAzane sacega e) saoNMcAga nathI. enuM lakSaNa juduM che. AmAM (siddhane) apekSA nathI. e (sabaMdha enA) anaMtasukhanA svabhAva jevA eka svabhAva ja che. vivecana -siddhane AkAzasaceAga nAha : - pra. te pachI jo saceAgamAtra duSTa che, te siddha bhaga vatane AkAza sAthenA saceAga kema duHkhadAyI nahi ? u-temane AkAza sAthe saceAga ja nathI; te te peAtAnA AtmasvarUpamAM ja rahelA che. Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prayA-phalasUtram | 447 pra-AdhAra vinA kevI rIte sthiti hoya? kevI rIte vatusattA hoya ? u0-jema bIjA keI AdhAramAM AkAza nathI rahetuM; chatAM enI sattA che, tema siddha bhagavAna aMge samajavuM. AmAM cukti paNuM che. * eka sat padArthanI sattA (sthiti) kadApI bIjA sat padArtha svarUpa nathI banatI kadI ya jaDa ne cetana nathI banatuM, ane cetana dravya e jaDa nathI banatuM. arthAt e sattA taddana palaTAI bIjA ja rUpe nathI banatI; eTale ke bhAva e taddana abhAva nathI banato; ema e bIjI ja taddana vilakSaNa vastu nathI banI jatI. dA. ta. dravya dravya maTIne guNa nathI banatuM. tevI rIte kaI vastu bIjImAM nathI rahetI; pitAnA svarUpamAM ja rahe che. je eka vastu bIjImAM rahI zakatI hoya, te prazna thAya ke emAM sarvAze rahe ke dezathI (aMze) rahe? sarvAze rahe te tadrupa banI jAya; tenA guNa-paryAya e potAnA banI jAya, kemake tame sarvAze eTale badhI ja rIte rahevAnuM mAnyuM che. dezathI rahe to pA prazna thAya ke e deza sarjAze rahe ke dezathI? ema anavasthA cAlavAthI tatva-nirNaya ja na thAya tethI mAnavuM paDe ke vastumAtra bIjAmAM na rahetA, potAnA svarUpamAM ja rahe che, A prastuta viSaya acitya che enA rahasyane kevaLajJAnI sarvajJa jeI jAzu zake che. e nizcaya-nayane abhiprAya che. vyavahAranayano mata te bIjI rIte che arthAt e mate eka vastu bIjI AdhAra vastumAM saMga pAmIne rahe che. e spaSTa anubhavAya cheAma hovA chatA siddhone AkAza sAthe saMga Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 448 [ 'casUtra-pa nathI e nizcaya-mata paNa sArI rIte yuktiyukta che ja, kemake siddha thayelAmAMthI sacAganI zakti nAza pAmI che, sacega ja nathI. saMcega te vicagavAna hoya. arthAta sacAga te che ke jenI pAchaLa vicAga hAya, eTalA mATe siddhanA AkAza sAthe saceAga nathI. chatAM leAkAntabhAganA AkAzamAM je cega che, tenuM lakSaNa judu che. saMcAga lakSaNa tyAM ghaTe nahi, je sakhadha che, temAM siddhane kAInI apekSA nathI. pra--te pachI leAkanA cheDe AkAzamAM sthira nizcala rahevAnA yAga kevI rIte ? siddhanuM gamana ane u-e jIvadravyanA kama kSayathI pragaTa thatA anata sukhanA svabhAvanI jema eka svabhAva che. e mATe kAInA upara apekSA rAkhavAnI hotI nathI. tethI apekSA para nabhatA sacaiAga judA, ane svabhAva para nabhatA siddhane leAkAnte cAga judo. svabhAvanA gharanI vastu AgaLa koInI apekSAthI jIvatI vastu e kaMgALa ane asAra che. indriyA ke zAstrathI thatu jJAna kevuM, ane kevaLajJAnathI svabhAve thatuM jJAna kevuM ? zuddha anelA jIvamAM anaMtajJAna, ana ta sukha, Urdhva gamana, leAkAte zAzvata sthiti, ajara-amaratA vagere badhuM svabhAve ane che. svabhAvavALAnI alihArI nyArI ! apekSAvALA padArthone keTalI gulAmI !! sApekSajJanane kSayeApazama ane upayeAganI parAdhInatA ! viSayasukhane viSaya ane tenA sAdhanAnI kAramI gulAmI ! gamanane karmanI ane kAyayeAganI apekSA ! avasthAnane nirAkhAdha jagA ane anyanA binanaDataranI parAdhInatA ! ghaDapaNane rokavA aneka vyAyAma Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-phalasUtrama] 448 ane vasANA-rasAyaNanI, mRtyune aTakAvavA AyuSyanA TakavAnI, ema anekanI duHkhada gulAmI ! e karavA chatAM ya, apekSAvALI vastune pAchA avazya viraha! ethI kAramo uga ane zeka! ATaluM chatAM A vastunA abujhane te apekSAmAM jIvavAnuM ane apekSAmAM maravAnuM jarA ya nathI khaTakatuM ! apekSelI cIja maLI eTale joI bhAIne rUvAba ! enuM cAle te dharatI para pitAne paga na aDavA de! addhara ne addhara ja cAle! bIjAne kaphamAM addhara rAkhe! kema jANe vaibhava enA ekalA pAse ja haze! ane te ya vaibhava kadI ya ene choDavAno ja nahi hoya! tathA cheDavA vakhate rudana ane e pachI durgatinA duHkha dekhavAnA ja nahi hoya! "akSaya mahUDuM, nirapekSo mhaasukhii|' sUtra-3mA suratha na vies . tAjumo re taravA artha - AmAM upamA nathI. siddhasukha hovAmAM anubhava te siddhane ja che. vivecana -anupama siddhasukha - siddhane sakala karmakSayathI anaMta sukhane svabhAva pragaTa thaI gaye, te sukhane keI sAthe sarakhAvI zakAya ema nathI. jema mahAsAgara ke? te ke mahAsAgara je. tene bIjI upamA nathI. evuM Ama. kumArikA strIne prathama sAme thatA Ana danI jema anaMta sukhamaya siddhasvarUpa parama brahmano AnaMda e te pitAnA ja anubhavathI anubhavI zakAya. te sukhane binaanubhavI kaI pUche ke e sukha kevuM hotuM haze? te kahevAya 29 Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 450 [ paMcasUtra-pa ke e upamAtIta che, e te tuM jAte anubhava karIne jANaze. mahAyogI siddha bhagavatanuM bhAga vinAnuM sukha acegI evA bhAgIe na samajI zake. bhegIene anubhava tA apekSAvALA sukhanA che; e sijhUnA svabhAvasukhane zu' samajI zake ? janmane AMdhaLe! e ghaDAne ze! pratyakSa anubhava karI zake ? siddhanA sukhane anubhava te siddhane ja thAya, sa`sArIne nahi, (3) siddasukhanuM dRSTAMta-vibhASA-acityatA sUtraH-ALA pattA likhALa sajjanUna / avitA pana to ga vitatte nimittaM / na cAnimittaM kaGkSati / nidaMsaNamittaM tu navaraM-- sattukkhae, savvavAhivigame, satthasa jogeNa, saccicchAsa pattIe jArisameaM, ittoNa taguNaM / artha :-A sarvajJa jinezvarAnu vacana che. e ekAte satya che. asatya haiAvAmAM keI nimitta nathI. nimitta vinA kArya thAya nahi. kintu dRSTAntamAtra ApI zakAya. sarva zatrunA kSayamAM, sarva roga maTADavAmAM, sa ITanA saMceAgathI, sarva IcchAnI pUrtithI jevuM sukha thAya enA karatAM (siddhasukha) ana tajINu che. vivecanaH pra-evuM ana ta siddhasukha che e zI rIte jaNAya u-zrI sarvajJa vItarAgaprabhunu e vacana che, ethI jaNAya che e sajJanu' vacana hAvAthI ekAnte taddana nileLa satya che, leza paNu asatya nathI. kemake asatyanA kAraNabhUta je rAgadveSa ke ajJAna temAMnu' emanAmAM kAMI nathI mehathI jUThThuM' vAkaya khelAya che jene e rAgatha, dveSatha du doSa nathI temanA Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravrajyA--lasUtram ] 451 jUThanAM kAraNeA ja nathI te jUTha rUpI kAya paNa kayAMthI sa`bhave ? kAraNu vinA kArya janmI ja na zake. AvuM zrI jinanuM kathana che. simukhanI kalpanArthe dRSTAnta : siddhanuM sukha svasa vedya ja che, e peAte ja enA anubhava kare, eve Apta (Aya) puruSAne upadeza che. chatAM enu' dRSTAMta, e siddhinA sukhanA AdeA khyAla A pramANeH-sa zatrue je bhayaMkara julama gujAratA hAya, te badhA nAza pAmI gayA haiAya, sava rAga je varSa thayA sakhta pIDA karatA hatA te saghaLA ya tadna nAbuda thai jAya. Ama khAdya duHkha zatruonu ane AMtara duHkha rAgeAnuM saghaLu' ja dukha dUra thavA uparAMta, sarva prakAranA a yAne iSTa triSayA ane enI sAdhanasAmagrInI prApti thai jAya, ane tethI janmathI mAMDI Aja sudhI thatI lAkhA IcchAe badhI ya sArI rIte pUrNa thaI jAya, teA ya jevuM sukha anubhavAya, enA karatAM anataguNu sukha siddhonu' che. sukha te AtmAnA svabhAva che, karmAMthI AvarAyela che; AvaraNa haTI jatAM e anaMta rUpamAM pragaTa thAya emAM navAI nathI (4) bhAvazatru-bhAga-paramaartha-anicchecchA sUtraH-taMtu mAvasavalato |rAvAo mAvasarlR / kammodayA vAhiNo / paramaladdhoo u aTThA | aNicchecchA icchA / evaM suhamame na tatta iyareNa gammaI jaisuTaM va ajaiNA, ArumAtu va rogiNa ti vibhAsA | arcitameaM saruveNa / a:-te te bhAvazatrukSayAdine lIdhe che. rAgAdi e bhAvazatru che. kA~nA udaya vyAdhie che. zreSTha ( kaivalyAdi) labdhie e artha che. anicchA (nispRhapaNA ) nI IcchA e Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 452 [ 5casUtra-5 IcchA che. Ama A sukha sUkSma (buddhi-agAcara ) che, vastutaH asiddhathI kaLA ya evuM nathI, jemake yatinu sukha ayatithI, Arogyanu' sukha rAgIthI. AmAM vibhASA karavI. ( bAkI) sva rUpe e aciMtya che. vivecanaH e siddhasukha ana ta zAthI ? anaMtaguNa eTalA mATe ke te bhAvazatru ane bhAvarAganA nAzathI tathA bhAvaa ane bhAvaicchAnI sapUtithI thayelu' che dravyazatru a dravyarAge eTale ke A jinlRgImAMnA bAhya zatruo a zarIranA rAgA, e te nAza pAmyA; para Mtu rAgadveSa vagere mata zatrue-bhAvatrue ane vividha karmAMnA udayarUpI bhAvanya dhie UbhI che tyAM sudhI anataguNuM sukha nathI. kemake mA lyA ke puNyanA jore mahAra keAI zatru nathI rahyo eTale nibha thaI phare che. paraMtu bhAvI pApAca UbhA che; temaja AtmA mahAna apakAra karanArA aMdaranA rAgadveSa jo zatrunI jema ci karAve che; doDadhAma karAvI pIDe che paNa kharA, herAna pazu / che, zAta rIte japavA ya nathI detA, ane pariNAme paNu mahA apakAra kare che, te anaMta sukha kAM? } ka rAga:-eTale kharI vAta e che ke jIvane jyAM su karmInA uce vyAdhinI jema pIDe che, tyAM sudhI anaMta su nathI, tAvanI azakti te hajIya rasAyaNeA, bhasma auSadhA a pathyasevanathI miTAvAya; paNa vIryAntarAya karmonA udbhayathI Ave azakti ze miTAvAya ? athavA zArIrika rAge te upazamyA pa karmInA uce UbhA che, e ahIM karatAM ya bhAre veThe, para zrInatA, hAyavAya, ke unmAda vagere karAvatA hAya, ane eTa Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-phalasUtram ] 453 upAjelA navA karmInA udaya bhavAtare bhayAnaka rIte pIDatA haiAya, tyAM sudhI anaMta sukha zA? kharUM duHkha ja rAga-dveSa-meAhanuM ane karmAMnA udayanu che. e bhAvapIDA zame nahi, tyAM sudhI anaMta sukha nahi. rAgAdi vikArA ane kamanA udayanI gulAmI TaLyAthI je sukha thAya, tenA aza Nu rAgAdi vikArAthI khadabadatA ane karmanI gulAmIbharyAM jagatamAM jovA kacAthI maLe ? anicchAnI IcchA kema mahattvanI ? ~~~~ vaLI, viSaya ane enA sAdharUpa a e te anatha che, emAM sukha nahiM. sukha te zreSTha kevaLajJAnAdi labdhie svarUpa atha mAM che kemake ethI ja parA sapaje. pAnA e a-(1) parA eTale bIjAnA ISTa padArtha, eTale ke pApakAra; ane (2) parArtha eTale zreSTha atha * meAkSa * evI rIte kharI IcchA te| anicchAnI (aspRhAnI) icchA che; je pUrNa thayA pachI zAzrvata anicchA maLI, kayAre ya kAI IcchA ja nahi, tethI have IcchAmUlaka duHkhatuM nAma nahi, ane sukhanA pAra nahi. tyAre, jagatanA padArthAMnI sa icchA Aje bhale pUrNa thAo. tethI Aje bhale jagatanA padArtho maLI gayA, chatAM paNa bhaviSyamAM IcchAe acUka jAgavAnI. A jIva evA bhALeA nathI ke teNe bhUtakALamAM ghaNuM meLavyu bhAgaLyuM chaeN, tethI have ahIM IcchA nahi kare. e ema nahi mATe ke ThIka che, devadi bhavamAM bahu joyu. che mATe amuka vastu nahi maLe te cAlaze.' vamAnanI sava icchAe kadAca pUrNa thAya teA ya bhaviSyamA te khAkI ja rahe che. lagne lagna kuvArAnI mAphaka jIvane icchAe cAlu ja rahyA kare che. kemake Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454 [paMcasUtra-pa padArthonI IcchAo to ekavAra nivRtta thaI ane padArtho maLyA, paNa spRhAnI jaDa nivRtta nathI thaI, tethI aspRhA nathI maLI. tyAre spRhA che tyAM duHkha ja che, kemake, hajI te pUrva IcchA pUrNa nathI thaI, tyAM to e navI IcchA utpanna thaI saMtApanI akhaMDadhArA cAlu rAkhe che! jema saIne dIkaro jIve tyAM sudhI zI; athavA sonI-luhArane ja eja eraNa ne eja hathoDI kapALe lakhAyelI! ene aMta ja na Ave ! tema saMsArI jIvane janma janma IcchAo karye javAnI ane ene pUravA eNe jhajhUmya javAnuM! juo viTaMbaNA! tene badale anicchAnI nispRhapaNAnI je spRhA, e pUrAya te nispRhapaNuM siddha thAya pachI to kAMI ja saMtApa nahi, basa parama zAMti ane apAra sukha! kemake kazuM joItuM nathI. pachI vihUvalatAsaMtApa-ucATa zA ? eTale sattarase kAmanA rahe enA karatAM have eka niSkAmapaNAnI bhAvanA thAo, "ke mAre eka paNa kAmanA na joIe" jyAre A niSkAmanI IcchA pUrNa thAya eTale te te niSkAma banI gaye have tene keI viSayanI ke keI kaSAyanI jarUra nathI, tethI te anaMta sukha meLave che. AtmAmAM anicchAnI IcchA kyAre siddha thAya te vItarAga bane tyAre vItarAgatA virAga vinA na Ave, ane virAgamAM aMze paNa IcchAo ochI thavI joIe. tenuM paheluM pagathiyuM sAmAnyataH pahele guNaThANethI zarU thAya che, ane e utkRSTataH vikasvara sAtame guNaThANe bane che bhAvazavRkSayAdithI ja zreSTha sukha- jagatamAM sarva zatrunA kSayamAM, sarva vyAdhinA nAzamAM, Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-phalasUtrama ] 455 sarva arthonI prAptimAM, ane sarva IcchAo pUrNa thavAmAM je sukha nathI, tethI anaMtagaNuM sukha bhAvazatrubhUta rAgAdinA bhayamAM, bhAvarogabhUta karmane nAzamAM, bhAvopakArabhUta zreSTha kevaLajJAnAdi labdhinI prAptimAM ane anicchAnI IcchA pUrNa thavAmAM che. A uparathI samajAya evuM che ke Ane anubhava keNa karI zake? samajavA mATe ya A eTalI sUkSma vastu che, eTaluM badhuM sUkSama tava che, ke jevA tevAthI e yathArtha paNe nahi samajAya. ene vAstavika khyAla bIjA asiddhane eTale ke mukta nahi evA saMsArI jIvane na Ave. jemake yati yatipaNAnA pAlanathI je AnaMda anubhave che, te prahastha nahi anubhavI zake; ane bhegalaMpaTa te samajI ya na zake, pachI anubhavI te zuM ya zake ? saMyamane AnaMda asaMyamIne kyAthI hoya ? kemake e AnaMdanA anubhava mATe asaMyamano tyAga ane viziSTa e cAritramohanIya karmane copazama joIe. e mAtra veSadhArIne cAlanAra yatine ya nahi thAya. ema Arogyane AnaMda rogIne thaI zakato nathI. sannipAtane dadI saMnipAta vinAnI nirogI svasthatAthI te AnaMda kyAMthI anubhave ? ke samajI zake? ema bhAvazatru-rAgAdimAM AnaMdita rahenAre enA kSayathI thatuM sukha zuM samaje? te te jina vItarAga ja jANe eTale A te yati-ayati, nIragIrogI vagere jagatanA daSTAMtathI siddhasukhanI vibhASA thaI, tulya paribhASA, AchI vivecanA mAtra thaI. bAkI enI upamA nahi maLe kemake siddha bhagava tanuM sukha svarUpe sarvathA acitya che. te eTalA mATe ke ApaNI pAse je matijJAna che. tene e viSaya nathI. game tevA sUkSma ciMtanathI paNa Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 456 [ paMcasUtra-5 e sukha barAbara kaLAya evuM nathI (5) vicitra tathAbhavya sahakArI-bheda sUtra:-hAi-apakanizaM riyA , kaorg tevi bhagavaMtA evaM thaabhvttaaibhaavaa| vicittameaM tahAphala bhenn| nAvicitte shkaarimeaa| tadavekkhA taAtti / artha-eka siddhanI apekSAe (e anaMta sukha) sAdianaMta che, pravAhanI apekSAe anAdi che. te siddha bhagavAna paNa emaja che tathAbhavyatyAdi bhAvane lIdhe. te te rIte phaLabhedane laIne e tathAbhavyatva judI judI jAtanuM che. judI judI jAtanuM na hoya to sahakArI-bheda na paDe sahakArI-bheda tathAbhavyatvanI apekSA rAkhanAre che. vivecana -te sukha eka siddha vyaktinI apekSAe prAraMbha vALuM che; chatAM siddhonI paraMparAnI daSTie kALathI aMta vinAnuM che. pravAhathI to anAdi kALathI cAlI AvatA sakala siddha bhagavatenA samudAyanI apekSAe te sukha anAdinuM che. A rIte te siddha paramAtmA paNa siddha svarUpe pratyekanI daSTie sAdi ane akSaya che. ane samUha paraMparAnI daSTie anAdi anaMta che. prasiddha thanAra te bhavya jIve ja hoya che, ane bhavyamAM bhavyatva eka sarakhuM che, te pachI siddha thavAmAM jude jude kALa, judI judI sAmagrI vagere sAthI ? u-sAmAnyathI bhavyatva samAna chatAM bhAmAM tathAbhavyatva arthAt vaiyaktika bhavyatva judu juduM hoya che. tathAbhavyatva e judI judI rIte mekSanI sAmagrI ane mokSarUpI phaLamAM paripAka pAmanArUM hoya che, mATe te jIvadITha juduM juduM hoya che, eTale Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 457 pravajyA-phalasUtrama ] kALa vagerenI bhinnatAne anusarIne ja mokSa thAya che. prave-tathAbhavyatva juduM na hoya chatAM judA judA sahAyaka nimitta kAraNene laIne mokSaphaLa judI judI rIte pAme evuM kema na bane ? u0-paNa paheluM te sahAyaka kAraNomAM bhinatA ja zAthI Ave che? bIjA samAdhAnanA abhAve kahevuM paDaze ke tathAbhavyatvAdinI bhinnatAne laIne. kemake sahAyakone e svabhAva che ke tathAbhavyAdinA AdhAre cAlavuM nahIMtara te te sahAyaka cokakasarUpe AvI maLe nahi. AnuM kAraNa e che ke keInI apekSA vinA nimitto maLI jatA hoya te prazna e thAya ke sarva bhavya ane te ekI sAthe kema na maLe? athavA koIne kadI na maLe evuM kema na bane? vastusthitie banemAMthI eke vAta banatI nathI. ane te e che ke amuka amuka cokkasa rIte amuka amuka cokkasa samaye te nimitto AvI maLe che. te samAna nahi paNa vicitra prakAranA tathAbhavyatyAdine ja AdhAra rAkhatA hovAthI bane che. Ama bhavyatvathI bhavya samAna chatAM tathAbhavyatvathI asamAna che, ema anekAnta che. evI rIte siddha sAdi paNa che ane anAdi ya che, anekAnta che (6) anekatavAdathI ja tavavyavasthA : (7) badanI ja sukita H arUpIne baMdha kema ? sUtra :-aLatA tattavA | sa vahu ghaa, su tA micchttmeso| na ito vavatthA / aNArihameaM / saMsAriNo u siddhttN| nAvaddhassa muttI shtthrhiaa| artha -anekAMtavAda e tattvavAda che (tathAbhavyatvAdi Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 458 [paMcasUtra-pa hevAnA hisAbe) anekAMtavAda e rIte che, nahitara te (bhavya tvano) ekAMta thaI jAya che. e mithyAtva che. enAthI vyavasthA na thAya. ekAMtanuM AzrayaNa e AhaMta siddhAnta nathI. saMsArIne ja siddhapaNuM Ave. na baMdhAyelAnI mukita (mAnavI e) zabdArtha rahita che vivecana -anekAMtavAdathI ja vyavasthA anekAMtavAda e tatvavAda che, tAritraka siddhAnta che. ekAMtavAda e mithyA siddhAMta che anekAMtathI thatuM padArthanuM nirUpaNa eja tAtvika nirUpaNa che, kemake e vastumAM ghaTatA aneka dharmo ane aneka kArya-sAmarsone nyAya Ape che, paNa ekAtavAdanI jema amukane svIkAra ane amukane apalApa karato nathI. prastutamAM bhavyatvamAM anekAnta A rIte, ke bhavyatva mokSaprAptinI regyatArUpa hoI e mekSanI jema mekSanAM sAdhana ane sAdhanAo pratye paNa kAraNabhUta che. mULa cogyatA hoya te ja A badhuM prApta thAya. have dareka jIvane judA judA ja kALa vagere sAdhane ane judI judI ja sAdhanA-mokSane maLe che; te emAM kAraNabhUta bhavyamAM judI judI ja kAraNutA mAnavI paDe Ama, badhAnA mekSa pratyenI ekasarakhI kAraNatA; paraMtu sAdhana-sAdhanAnI cogyatA tarIke judI judI kAraNatA A anekAMtavAda ja che, paNa samAna ja kAraNatAne ekAMta nahi. ekAMtavAda e to eka pAkSika ja sthiti mAnaze, ne ethI bhinna bhinna jAtanA aneka kAryone nyAya nahi ApI zake bhavyatvAdi badhA bhane sarvathA-sarakhuM ja mAnavuM e ekAMtathI te badhAnI samakALe ne samAgathI ja mokSa thavAnI Apatti Ave ! hakIkatamAM Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vrajyA-phalasUtra...] 459 tema che nahi, mATe ekAMtavAda mithyAvAda che. kemake ekAMtavAdathI vastunI vyavasthA nathI thaI zakatI bhavyatvamAM je bhinnatA na hAya arthAt bhavyatva ekAte samAna ja hoya, to kALa vagere sahakArI judA judA maLe che te zAthI? tethI kahe ke anekAMtavAda eTalA mATe svIkArya rahe che ke bhAmAM ja judI judI jAtanA tathAlavyo paNa mAnavAmAM AvyA che, tethI enA baLe sAdhana-sahakArI ane mokSago aneka prakAranA ghaTI zake che. ema hovAthI mokSa thavAmAM kALabheda ghaTe, ane enA ge sarva bhavyono mokSa eka sAthe thavAne prasaMga na Ave bhavyatva eTale mokSabhavananI gyatA. mokSabhavana eTale mokSaprApti, ene gya bhavyajIva e prAptinuM karma che (bhavya arthAt prApaNu-kartA mokSa AvIne jIvane prApta thAya tyAM jIva mokSa mATe prAya. e arthamAM bhavya zabda e vidhyartha kRdaMta che. "gha" pratyaya karyatA sUcave che.) vyAkaraNanI daSTie karma e cha kArakamAMnuM eka kAraka che, ane kAraka e kriyAmAM kAraNa (hetu) hoya che vastumAM maLamAM svabhAva ja judo na hoya, te sahakArIbheda kAMI na karI zake dA. ta. ghau-cokhAnA bIjanA svabhAva ja judA che te ja judI judI vAvetara paddhati paNa pAka bhinna bhinna kare che. ema ahIM jIvonA svabhAva judA judA hoya te ja judI judI sAmagrIthI bhinna bhinnakAlIna mokSa prApti thAya. ahIM dhyAnamAM rahe ke, bhavya makSa nahi paNa jIva che, karmaNi vidhyartha kRdaMta che. e A rIte saMgata thAya ke prAptinI kriyA karanAra Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 [ paMcasUtra-5 kartA, yAne AvI maLanAre "mokSa che, ne kriyAnuM karma jIva che. mokSa AvIne jIvane bheTe che, tethI prApaka mekSa banyA. prApya eTale bhavya. e prApti-kriyAmAM kama "jIva paNa kAraNabhUta hAI kriyAnA vaici jIvasvabhAvabhUta bhavyatramAM paNa vicitratA siddha thAya che. bhavyatva judA judA kema ? have ahIM jue ke dA. ta. zrImaMtAI ekasarakhI paNa te aneka mANasone bhinna bhinna kALe AvI maLatI hoya, te tyAM e bhinna bhinna kALanA ja puNyodayanA svabhAvavALA mAnavA paDe. evA bhinna bhinna svabhAva upara ja vepAra, samaya, AdinA bheda paDe che. evI rIte ahIM mokSa eka sarakhA chatAM aneka bhavyAne bhinna bhinna kALe AvI maLe che, tyAM kAraNabhUta bhavyatvavipAka svabhAva bhinna bhinna ja mAnavA paDe. e vicitra vipAka paNa vicitra vicitra bhavyane AbhArI che. vicitra bhavyane laIne ja bhinna bhinna kALAdi sAmagrIthI jude jude kALe enA paripAka ane mokSa thAya A hisAbe vyakitadITha bhavyatva yAne tathAbhavyatva samAna nahi paNa a-samAna che. sAMkhyamAnya anAdi-abaddha jIva mukata na thai zake? - siddha thavAnuM anAdi kALathI cAlu che. emAM jema bhavya jIvonI vicitra vicitra tathAbhavyatA siddha thAya che, tema jIva anAdi kALathI sarvathA zuddha-buddha-mukana nathI, paNa karmamalathI levAyela hevAthI saMsArI che, azuddha che, abuddha che, amukata che, te ja emane siddha-buddha-mukta vagere thavAnuM hoya e paNa siddha thAya che. che. kemake je saMsArI hoya, eTale ke asiddha Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-phalasUtrama ] 461 hoya, ene ja siddha thavAnuM hoya, bIjAne nahi. mULathI ja siddha hAya, ene zuM siddha thavAnuM hatuM ? je baddha (baMdhAyela) hoya, ene baMdhanathI chUTI mukta thavAnuM hoya; enI mukti vAstavika gaNAya, bAkI kadI ya je baddha nathI, enI mukti vAstavika na gaNAya. baMdha ja nahi hovAthI enAmAM "mukti' zabdano artha na ghaTe kadAca enAmAM muktane vyavahAra upacArathI karavo hoya, te asalI mukti te "prakRti vagere kaI bIjAnI mAnIne, ene upacAra AtmAmA karavAmAM Avato hoya evuM bane - A sAMkhyAdino mata che, paraMtu te beTe che. kemake je AtmA baddha nahi paNa prakRti baddha che, to prakRti bhale dukhI hoya, kiMtu zuddha svarUpI AtmAne zuM ? pachI mukti mATe puruSArtha paNa AtmAe zA sAru karI prakRtinA kAryane potAnAmAthI bhrama TALavA mATe kara-ema je kahevAmAM Ave, te ene artha e ke "AtmA pita, baddha nahi chatA, prakRtinI baddhatA pitAnAmAM Aropita karavAnA bhramavALo to che ja evuM svIkAravAmAM Apatti e Avaze ke e bhramavALI dazA pUrata paNa AtmA azuddha ane baddha gaNAze ! to ja "pachI bhrama TaLe AtmA zuddha ane mukta banyo, e kathana sArthaka thaze Ama AtmA je baddha che te ja mukta thavAnuM ghaTI zake. abaddhanI mukti thatI hoya. te abaddha jaDa AkAzAdinI paNa mukti kema na thAya ? arUpIne baMdha kevI rIte? praka-ThIka che AtmA baddha che ema mAnIe paNa arUpI amUrta AtmA para mUrta karmayugalane baMdha kevI rIte ghaTe ? u0-AkAzanI jema kevaLa zuddha arUpI AtmA para rUpI Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 462 [paMcasUtra-4 karmane baMdha na paDI zake e vAta sAcI che. paraMtu ahIM te pUrva kALathI AtmA karmanA lepe lepAyelo hovAthI rUpI mUrta je che. tethI enA para na karmabaMdha lAgI zake chevaLI pUrve e lepa paNa enI pUrve AtmA bIjA karmathI lepAyele je hatuM, enA para lAge che ane ethI dUra pUrvanI lepAcelI sthiti paNa enI pUrvabhavamAM AtmA ethI pUrvethI lepAIne Avele tenA para banelI, eTale ene koI ja bhUtakALa nathI ke jemAM jIva karmathI lepAyelo na hoya, ne karma bAMdhavAnI kyiA na karI hoya arthAt AtmA para karmabadhapravAha anAdithI cAlyo Ave che kayAreka lepanI taddana zaruAta mAnavA jatAM, e ahetuka banI jAya ! aho ! jIvanI A kevI mUrkhatA ke eNe karma bAMdhavAne eTale ke pitAne malina karavAne jANe svabhAva ja banAvI dIdhe! dUdhanI saphedAI khAMDanI mIThAza, ke kAjaLanI kALAzanA svabhAva maLathI. enI jema jIvane karma bAdhavAne svabhAva mULathI. kaI bhUtakALamAM baMdhanI kriyAnA svabhAva vinA jIvI rahyo nahi! khUbI to e, ke karmamaLa svayaM cAlIne jIva para cATavA nathI Avata; tema chatAM AtmA karmane nimitta ApIne potAnI para ceMTAyA vinA ane tethI anaMta dukhI banyA vinA rahyo nathI ! Ama anaMtAnaMta kALanI A bALaceSTAnI bhayaMkaratAnuM paNa hajI ene bhAna nathI thatuM, e eka mAnavapaNAmAM kamanasIbI che. have to e bhAna lAvIne baMdhanI kriyAne aMta lAva joIe. e aMta lAvavAnuM sAmarthya mAnavabhavamAM ja che, mATe mAnavabhava e mATe ja mAnya gaNAya, ane e aMta lAvavAthI ja saphaLa thAya. Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-phalasUtrama ] 463 sUtrA-gk ao pavaLa, raDhitu javaThThavaMdha - vA'muttI, puNA baMdhapasa gaA, avisesA avaddha muttaann|| artha-karmabaMdha (vyaktigata sAdi chatAM) pravAhathI anAdi che. dA. ta. bhUtakALa pUrve a-baddha pachI baMdhAto hoya to kAyamI mukti ja na thAya; kemake (kAmacalAu mukta thavA chatAM have abaddha hoI pharI) baMdha thavAnI Apatti UbhI che. kAraNa anAdithI abaddha dazA ane pachInI muktadazA bemAM (AtmasvarUpamAM) pharaka nathI. vivecana - anAdi baMdhapravAha - Ama dareka ba dhakriyA pite vyaktigata navI utpana thayelI chatAM, pUrva pUrva vicAratA jaNAze ke pravAhe-paraMparAe AtmA para anAdi kALathI karmaba dhana cAlu che. te bhUtakALanI jema yuktiyukta paNa che kaI pUche ke bhUtakALa kayArathI zarU thaze ? to kahevAya ke alabat dareka bhUtakALa prAraMbhavALo na na nirmitta thayela chatAM, pUrva pUrva pravAhanI daSTie bhUtakALa anAdithI cAle che, temaja vartamAnakALa anubhavavAnuM paNa anAdithI che. kemake, bhUtakALa tenuM nAma, ke je kALa vartamAnatA pAmI cUkyo che, ane bhaviSyakALa tenuM nAma ke je vartamAnatAne pAmaze. jyAre pravAhathI bhUtakALa anAdine che te pachI enA bIja. bhUta vartamAna paNa anAdivALe che. AkAza vyaktigata anAdi che, eTale pine ja anAdithI che A karmabaMdha, bhUtakALa, vagere pravAhathI anAdi che, eTale pite nahi paNa pitAnI jAtane kaIne kaI anAdithI heAya ja. prave-koI paNa vastu, ema kamaba dha paNa, kyAreka ne kyAre zarU te thaI ja hoya ne ? Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 464 [paMcasUtra-5 u-nA, pravAhathI Ama baMdha je anAdi na mAnIe, arthAt bahu pUrve AtmA taddana abaddha mAnIe, ane pachIthI abaddha AtmA para baMdha zarU thaze ema mAnIe, te AtmAnI kadI "mukti' eTale ke ka yamI zAzvata siddhapaNuM thaI zake nahi. kemake AtmA bhale ahIM ekavAra kadAca kAmacalAu sarvakarmabaMdhana teDI nAkhe, te paNa have abaddha banyA hovAthI, ane tamArA mate addhine baMdhana lAgatuM hovAthI, pUrva jema bhaviSyamAM nave badha kAM zarU na thAya? ane jo e thaI zake che, te kAyamI mukti asaMbhavita banI. alabat "abaddha" ane "mukta" be zabda juda che, paraMtu e baMnemAM AtmAnI zuddha avasthA samAna che, kaI tArika pharaka nathI. tethI ja je abaddha paNa baMdhAya, to mukta paNa badhAze ! eTale kharI rIte zAzvata muktapaNuM ja nahi ! (8) anAdi karmaga nAzya kema? dikSA asatuM sUtraH-aNAijogevi viAgo kcnnevlnaarnn| na didikkhA akaraNassa / na yAdimi aisA / na sahajAe nivittI / na nivittIya AyahANa na ya'NNahA tslesaa| bhavattatullA nApaNa! na kevalajIvarUvameyaM / na bhAvijegAvekkhAe tullattaM tayA kevalatteNa saMyA'visesa AtihAsahAvakappaNamappamANameya aseva kSeso prikpiaae| artha:-(karma) anAdi sa baMdha hovA chatA suvarNa-mATInA duSTAtathI viyoga thAya che. Idriya-rahita (zuddhAtmA)ne dikSA (prakRti-darzanecchA) na thaI zake. na joyelA viSayanI darzanecchA thatI nathI. svabhAvabhUta (hoya te e)nI nivRtti na thAya; nivRtti thatI hoya te pachI AtmAnuM astitva nahi rahe lIvarUvamehAsahAvakA Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravrayA-phalasUtrama ] 465 nahitara (je AtmA Ubho rahetuM hoya te) e dikSA. enI nahi kahevAya. daSTAntathI (didakSA) bhavyatva jevI nathI. bhavyatva zuddha jIvasvarUpa nathI (dikSAne) bhAvI ganI apekSAe tulyatA nathI, kemake pUrve ekalI ja hAIne, sadA samAna che. (mahata navAdivikAra-darzane sadA nivRtta thavAno) svabhAva kalpa aprAmANika che e ja deSa kalpita dikSAmAM che. vivecana -anAdi karmabaMdhane aMta kevI rIte ? . - pra--te pachI, ema te AtmA sAthe karmane saMbaMdha je anAdine che, to te svAbhAvika Tharyo! tethI tene kadI ya aMta na Ave. tethI mokSa thaI ja na zake! jemake, AkAza ane merune saMbaMdha anAdine che, te kadI tene aMta AvanAra nathI. u0-daSTAntamAM saMbaMdha pravAhathI anAdi nahi, kivyakitasvarUpe anAdi che, tethI te bhale zAzvata che; paraMtu karmano saba dha te te te vyaktirUpe prAraMbhavALe che, tethI tene aMta AvI zake che. AmAM suvarNa--mATInuM daSTAnta che, khANamAM jyArathI suvarNa utpanna thayuM, tyArathI mATInA saMbaMdhavALuM ja utpanna thayuM hoya che. chatAM agni tejAma vagerethI e saMbaMdhane aMta AvI zake che, ane suvarNa maLathI taddana mukta banI zuddha thaI zake ja che. evI rIte karmaba dhananA hetuthI ulaTA hetuo maLe, tethI suvarNanI jema mAtmA tape, to jUno karmamaLa dUra thaI jAya, sAthe navA baMdhanA hetu na sevIne badhane aTakAvI devAya, te AtmA sarvathA mukta thaI zake. AtmA (1) abada-(2) baddamuktamAM bheda? - Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ paMcasUtra-5 sAMkhyamatanI zAkhAnuM kahevuM che ke, anAdi-baddha mAnavAne badale anAdithI abaddha evA jIvane pAchaLathI baMdha thaye mAnIe to zo vAMdho? prazna thAya ke baddhamAthI mukta thayelAne pharI baMdha kema nahi? te te A rIte ke pUrve kadI baMdha nahotA thaye te vakhatane AtmA te "abaddha AtamA ane dikSAthI baMdhAyA pachI mukta thayela AtmA te "baddhamukata' AtmA. have pharI dikSA nahi, tethI baMdhAvAnuM nahi mULamAM AtmA yAne cetana puruSa sadAno akartA abhaktA che, kartA to jaDa prakRti che. enAM sarjana mahatta-pahakAra-zabdarU pAdita mAtrA-IMdriya ane paMcabhUta che AtmA emAM abhedabhrama sevI mAne che ke "huM kartA chuM, A badhuM mAruM che." sAMkhyanI eka zAkhA je anAdi sa sAra nathI mAnatI, te kahe che ke "cetana puruSane jyAre dikSA thAya, prakRtinA kAryanI darzanecchA thAya, tyAra pachI saMsAra zarU thAya che. arthAt anAdi "abaddhaAtmAne dikSA thAya che; baddhamuktane nahi tethI pharI saMsAra nahi dikSA eTale satva-raja-tamasu triguNAtmaka prakRtine vikAra jovAnI IcchA prakRti e jaDa jagatanuM mULa kAraNa che te jovAnI IcchAmAthI AtmA baMdhAIne saMsAra janme che - asala te prakRti ja baMdhAya che. paraMtu prakRtimAMthI nIpajatuM mahattattva sphaTikadarpaNa jevuM nirmaLa hovAthI temAM puruSa jue che, ane temAM paDatA pitAnA pratibiMba sAthe bhAyamAna je prakRtinA baddhatva-katRtva-jJAtRtvAdi dharmo, ene AtmA pitAnA mAnI le che, tethI aneka bharUpI sa sAranA sarjana thAya che. emAM vivekakhyAti bhedajJAna thAya ke "huM prakRti nahi. prakRnithI jude, sadA abaddha akartA cetana puruSa," tyAra pachI kramazaH AnA Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-phalasUtrama ] 497 mukta thAya che. have evA "budvamukata AtmAne dikSA thatI nathI. kemake teNe prakRti joI lIdhI che, tethI te tUta che. dikSA nathI tethI baMdhAvAnuM nathI, eTale baddhamuktane have baMdha kadI nahi thAya. te AtmA para anAdine baMdha zA sAru mAna?" sAMkhyanI "dikSAmatanuM khaMDanaH je baMdha AdivALe mAnace te baMdha thavAnI pUrve tyAre Atma baddha nathI tyAre tene Idriya nathI, zarIra nathI, mana vagere kAMI nathI, te dikSA thAya ja kevI rIte? baMdha vinA karaNa eTale ke indriya maLe nahi; te vinA didakSA nahi; dikSA vinA baMdha nahi; eTale saMsAra nahi. bIjI paNa eka vAta e che ke,sarvathA ajJAtanI dikSA nahiH ja jasTiMmi parA-(1) ahiM "adi zabdamAM pratyaya kartA arthamA laIe ane sAtamI vibhakti sati saptamI gaNIe, te e artha thAya ke je kaI draSTA ja na hoya, te dikSA ja na thaI zake jovAnI IcchA te dikSA. jenAra vinA jovAnuM kene? anAdi abaddha puruSane to nathI aMtaHkaraNa, ke nathI iMdriya-zarIrAdi, te pachI e jenAra daSTA kema kahevAya? ene aMtakaraNa paNa nathI te pachI ene dikSA zI? vinA kAraNe ene dikSAvALo ane darzana karanAro mAne che te e eno eve svabhAva ja thaye; tethI e nitya didakSAvALo ne nityadraSTA bane. (2) dvimimAM pratyaya karmaNi bhUtakRdantane laI e ane saptamI vibhakti "viSaya arthamAM laIe, to e artha thAya ke "je cIja "adiThTha" yAne bilakula adeTa che, eTale ke je Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 468 [ paMcasUtra-5 vastu kadI ya pratyakSa nathI joI ke nathI sAbhaLI, e viSayanI dazanecchA=dikSA nathI thatI. ethI abapaddha avasthAmAM taddana na joyelI ke na sAMbhaLelI je prakRti tene jovA jANavAnI IcchA ja na thaI zake. ahetuka dikSA zAzvata ! : jovAnI irachA te dikSA. e jAgavAnuM kAranuM zuM ? projana zuM? thavAnA sAdhana kayAM? *amuka ja kALe kema jAge? pUrve ke pachI kema nahi?" A kazuM vicAryA vinA dikSA thAya ema kahe, te to te AtmAne svAbhAvika guNa mAnave paDe te eno svabhAva hovAthI anAdi kALathI ja hoya. tethI ba dha vagere paNa anAdinA mAnavA paDe Ama didakSA sahaja mAnavA jatA (1) e zAzvata mAnavI paDaze! (2) tema badhA paNa zAzvata! vaLI zAzvata dikSAthI (3) mokSane abhAva thaI jaze! kemake caitanyanI jema svAbhAvika dikSA kadI ya nAza na thaI zake. chatAM je dikSAne nAza mAne te tasvabhAvabhUta AtmAnuM paNa nisvabhAvatva (nAza) mAnavuM paDe. dikSAne tame zuddha Atma-vastune svabhAva kaho che, to svabhAva gayA pachI vastunuM avasthAna zuM? vastu kayAMthI UbhI rahe? jauthA-chatAM ya je AtmA UbhA rahe che, te ema kaho ke dikSA sadA UbhI rahe che. yA kaho ke e eno svabhAva nathI. ema kahetAM te dikSA AtmAnI raheze ja nahi. kemake abheda saMbaMdha vinA bIje saMbaMdha (ga) AtmA sAthe didAno ghaTI zarta nathI. tethI dikSA AtmAne thaI, ema nahi kahevAya. saMbaMdha vinA A vastu AnI che ema kema kahevAya ? dikSAnI bhavyatva sAthe tulanA - pra-bhale abheda saMbadha mAnIzuM. paraMtu AtmAthI abhinna Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-phalasUtrama ] rahIne jema bhavyatva anAdi hovA chatAM mokSa vakhate nAza pAme che; tyAM AtmA nAza na pAmatA UbhuM rahI zake che, tema dikSA prakRtidarzanathI bhale nivRtta thAya chatA AtmA TakI zakaze.. u0-nyAyane anusAra dikSA bhavyatva jevI nathI; kemake bhavyatva to chevasvarUpa che, zuddha abaddha chavasvarUpa nathI, jyAre dikSAne to tame zuddha abaddha AtmasvarUpa kahe che. pra-e rIte tulyatA bhale na hoya, paraMtu bIjI rIte bhavyatva hisAbe bhaviSyamAM je kaivalya-muktinA utthAna thaze, ema didakSA hisAbe AmAthI prakRtinA mahattvAdi vikAronA je bhaviSyamAM darzana ane kaivalya karAze, te bhAvI ganI apekSAe samAnatA to che ja. bhavyatvane paNa svanAzaka e bhAvI muktino yoga che, tema dikSAne paNa bhAvadarzanane cAga thaI. vanAzaka kevalya-avasthAne ga che. te bhavyatvanI jema didakSA jIvamAM svAbhAvika kema na mAnavI ? u-ema mAne te paNa dikSAnI A vizeSatA te UbhI ja che ke e pUrve abaddha zuddhAtmasvarUpa hatI. te pachI have kaivalya avasthA thayA pachI ya ene bhAvI coga thavAnuM rahetuM nathI, eTale pAchI samAna eTale ke pUrvanA jevI abaddha zuddha avasthA AtmAnI banI, ethI sahaja evI dikSA, keIeka kaivalyaavasthA thaI gayA pachI paNa, pAchI kema na khaDI thAya? evuM thatA to zAzvata mukti ja nahi bane bhavyatvamAM evuM nathI, kemake e te anAdithI baddha azuddha AtmAnI avasthA hatI. te have e maTI AtmA abaddha zuddha banI gayA pachI emAM zI rIte e AvI zake ? dikSAne to pahelAM ya zuddha abaddha AtmA Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 472 [paMcasUtra-5 saMgata tava zuM che? tattva A, ke e be judI judI AtmAnI avasthAo che. AtmA nitya kharo paNa pariNAmI nitya eTale ke e AtmA tarIke kAyama rahIne emAM judA judA pariNAmaparivartana thAya. AtmA ja manuSya maTI deva thAya, deva maTI pazuM thAya, AtmA ja ba dhanabaddha bane, ne e ja baMdhanamukta thAya. Ama AtmAnA evA evA pariNAma-vizeSathI baMdha ane mekSanI bhinna bhinna avasthA e pramANasiddha che. AtmAmAM je kaIpaNa prakAranI avasthA palaTAtI na hoya te jIva jIvata che, marI gaye, "AtmA tiryaMca maTI manuSya thaye, manuSya maTI deva thaye, vagere mukhyapaNe vAstavika vyavahAra thAya nahi. "AmAM pUrve baMdhAyelA hatA, have mukta thaye" vagere jyavahAra paNa avRsthA palaTAyA vinA na bane. tyAre A vyavahAra kAI kAlpanika nathI. ane AtmA sAthe bAhya kaI bIjI vastunA vAsavika saMga- viga vinA zuddha ekalA AtmAmAM avasthAmAM parivartana, saMsAramAMthI mukti. anAdi saMsAra -e badhu nyAyadaSTie na ghaTI zake, sarvanayathI vizuddha evA mate saMgata na thAya kemake dha mekSa ubhaya e aupacArika nathI, paraMtu mukhya vAstavika che. mATe ja to e puruSArtha mAge che, enA mATe to zAstro che, saMta-zetAnanA bheda che, "sAcA-khoTA mArgabheda che....vagere. A dravyAtika matanA hisAbe prarUpaNA thaI. arthAta anAdibaddha Atmadravya ane mukta Abhadravya e pramANasiddha che, e kahyuM, paryayanayathI vicAraNu - have paryAyAstika matanI Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravrajyA-k lasUtram ] } apekSAe kha'dha-mekSa paryAyane vAstavika jaNAve che te ema kahe che ke khaMdhAtA ka` e te AtmaparyAya UbhA kare che paraMtu e karyuM kAI khuda AtmA nathI, arthAt edhasvarUpa nathI' tema e kama ke e vAsanAdi kalpita asat paNa nathI, kemake, e jo kalpita hAya, asat ja hAya, te AtmAne bhinna bhinna jAtanA bhAva zI rIte thAya ? karma ane vAsanAne mAtra AtmasvarUpa ke kalpita mAnavA jatAM te zuddha jJAnasvarUpa AtmAthI e kAMI -judA na karyo! have e paryAya kSaNika arthAt kSaNa kSaNa bhinna hAI cAhya bhavaparyAya ke cAhya mekSaparyAya, badhI ya kSaNeA zuddha jJAnAtmaka kama kSaNeA ke vAsanAkSaNeA banI. tethI bhava-meAkSa vacce bheda na rahyo ! mAtra AtmasvarUpa ke kalpita hAvAmAM, nAma bhava khele ke meAkSa, bheda zA paDe? kama ane vAsanA e keI alaga cIja niha, paNa kSaNika jJAnamAtrarUpa ! tethI e kSaNe! bhale bhinna bhinna hAya, chatAM muktinI aneka kSaNeAmAM jema vicitra aneka bhava nathI, tema ahIM saMsAranI kSAmAM paNa aneka vicitra bhava nahi ane. tethI te! saMsAra ane meAkSa vacce kAI taphAvata nahi rahe ! mATe ka-vAsanA vagerene paNa pramANusiddha sat mAnI baMdha meAkSane alaga jIvadravyanA vAstavika paryAya ja mAnavA joIze. pra0-ema zA mATe? dravya kAMI nahi, paNu azuddha kavAsanAkSaNNAnI para'parA e ja sa'kSAra che; ane e kAraNapUva ka hAya e mATe bhale sasAra anAdine hai| para tu e kSasa Mtita mujhAi gayelA dIvAnI jema atyata ucchinna thai jAya e ja meAkSa, evuM kema nahi? pachI pAchaLa kazuM ya khAkI zA mATe rahevu joie ? dIvA mujhAi gaye kazuM rahetu nathI; ema bhava 473 d Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 474 [paMcasUtra-5 kSane aMta thaye kazuM rahetuM nathI. ne enuM ja nAma mela thaze. bauddhamatanA "atyaMta sAda mokSanuM khaMDana- u -je kAMI bAkI na rahe te ene artha e thayo ke eka vakhatanI sat vastu have kaI paNa sa rUpe sata na rahI, paNa sane atyaMta viccheda thavAthI asat thaI gaI!" tamAre baudhdhane sthira dravya te mAnavu nathI, eTale kSaNika jJAnaparaMparAne taddana aMta e mesa kahe che. je ema asat thAya to te muktinI pachI paNa pharI saMsAra nahi ja utpanna thAya evuM zA mATe ? pharI paNa utpanna thaze ja. kemake jyAre ane taddana uccheda thaI asata thaI zake, te mukti pachI ya taddana asat, e pAchuM sat kema na bane ? ne evA sa tAnanI (bhanI) utpatti ya kema na thAya? je sat asat thAya, te eka vakhatanuM taddana asatu e pharI saMs paNa thaI zakavuM joIe. niyama to e che ke nArA vidyAre A nAma vAse rAta!" arthAta asanI utpatti nathI, ane satane atyata nAza nathI thatuM, satanuM rUpAMtara thAya, paNa kazuM Ubhu te rahe ja. tema satamAMthI ja kAMI navuM utpanna thaI zake, kintu AkAza-kusumanI jevA taddana asamAthI kazuM utpanna na thaI zake. have kaho, tamAre jyAre A niyama nathI mAna ane sat bhavakSaNone taddana nAza mAna che. te pachI evA mekSa bAda taddana asamAthI pAchI sat bhavakSaNaparaMparA ya kAM na utpanna thAya ? asamAMthI utpatti mAnavAmAM doSa - prada-thAo, ema mAsa pachI paNa saMtAnanI punaH utpatti kadAca mAnI laIe te vAdhe zuM? Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratrajyA-phalasUtram ] 475 u--e nyAyayukta huM Thare, kemake ethI te pUrve paNa saMsAra (saMtAna) anAdisiddha nahi thAya kAraNa ke sathA asat e utpanna nathI thatuM. mATe te sa`sAra anAdisiddha thAya che. paNa jyAre 'sarvathA asat paNa bhale utpanna thaI zake? ema kahe che, tA pUrve satAna game tyAre vacamA ja astitvamA Avyu evuM mAnI zakAze, pachI zA sAru anAdi astitva mAnavuM ? pra0-te te vadhu sarasa ? kemake anAdi mAnavAnI khaTapaTa maTI ! -zuM rAkha sasa ? ema te jagasiddha kA kAraNa bhAvanA leApa thai jaze. kemake akasmAta thatA saMtAnanI pahelI kSaNa keAI paNa kAraNu maLyA vinA janmI, eTale ke kANu rahina kAya thayuM' ema mAnavuM paDaze tyAre 'satAnanI chellI kSaNanuM kAI kA ja na rahyuM, ane e kSaNu nAza pAmI,'ema mAnavuM paDaze. kharI rIte kAryakAraNanI vyavasthA sanAtana che. kAraNu vinA kArya na ja janma nahitara 'dahI" mATe dUdha vinA cAle ! bheAjana vinA ja tRpti thaI jAya ! prakAza vinA ja aMdhakAra TaLI jAya !' evuM kAM na khane ? vAstavamAM bhava-maiAkSa zu' ? : sakSepamA, kAlpanika nahi paNa vAstavika evA kA anAdi kALathI AtmA para saMcaLa cAlyeA AvavAthI saMsAra, ane karmAMnA tadna viyeAga thavAthI mekSa thAya che. A sacAgaviceAga e AtmAmAM tevA tevA pariNAma yAne avasthA ghaDe che. AtmA, karma, madha, mekSa, ityAdimAMnuM kazuM kAlpanika nathI, saghaLuM vAstavika che. jeo AtmAne dIpaka-caiAtinI jema jJAna-dhArA Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 476 [ paMcasUtra-pa svarUpa mAne che, ane e taddana mujhAI maTakI jAya, asat thaI jAya ene mekSa kahe che; e yuktiviruddha che. yeti bujhAyA pachI paNa enI kAjaLanA pudgalA AkAzamAM vyApI jAya che, te kAyama che. ema ahI paNa vicitra bhavAnA avasthA-pari NAmanI dhArA bhale aTakI, paratu ene anubhavanAra amA have meAkSamA zuddha svarUOM kAyama che. nahitara tA jo sat asat thAya, te asat sat kema na thaI zake. asat kadI ya sat nathI thatuM, mATe te saMsAra anAdikALathI cAle che. tema sat paNu kadI atyaMta asat na thaI zake. mATe sarvanAza e mekSa nahi, kiMtu kamanAza ane zuddha AtmA e meAkSa, bauddhamekSamAM sarva asanI Apatti: - sanAza e mekSa, ema mAnavAmAM badhuM asat thaI jAya, te A rIte-carama kSaNu akAraNa banavAthI koI kArya karanArI na rahI, eTale ke akriyAkArI' na rahI ane niyama e che ke je akriyAkArI hAya te sat' arthAt kazu kArya utpanna kare te sat, have caramazraNa kazuM utpanna nathI karatI, mATe te caraNu kSaNu asat banI ! tethI te enI pUnI enI pUnI ema badhI kSaNe paNa asanI kAraMNu hAvAthI saghaLu asat Taraze ! mATe ja maeNAkSa eTale kSaNasa tAna-paraparAnA atyaMta uccheda," evuM nahi mAnI zakAya. sUtra:-sala taddAsahAvadaLamanutta, niAdyAnnallo niznogenn / tasseva tahAbhAve juttame / suhumamaTThapayamea vicintian mahAvaLApattA a:-caramavruSNunA tadna nivRtta thavAne svabhAva ja che,' Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prayA-phalasUtram ] 477 ema kapavuM (paNa) ayukta che; (kemake emAM te tame) svataMtra anuzAsanathI ( kSaNuparyAyanI) nirAdhAratA yA ananvaya DhAkI besADavo. te (AtmA)ne ja sakama nAza pachI) sadA akhaddhabhAva-abhavabhAva mane te te yukta che A sUkSma padArthasthAna mahA prajJAthI vicAraNIya che vivecana-dravya vinA mAtra paryAya na hoyaH pra0~sa sAranI chellI kSaNane ke e taddana nivRtta thaI jAya che, nathI thatI, ane e ja meAkSa,' te eve svabhAva ja mAnIe pachI navI kSaNa utpanna ja ze! vAdhA ? svabhAvamAM prazna na rahe ke A Ama kema, ne Ama kema nahi ? agninA svabhAva * khALavAnA che, tyA keNa pUche che, kema khALavAnA ?' u.-Ave! svabhAva mAnave yuktiviruddha che, mAtra eka jAtanA rAjAnA kAyadA jevu. anuzAsana, maLAtkAra, tarahita haThAgraha che. kumake emA te nirAdhAratA athavA ananvayane baLAtkAre 'svabhAva'nA nAma heThaLa ThokI besADavAnu thAya che. te A rIte,~ ? nirAdhAratA-ananvaya eTale ?: caramakSaNunA atyaMta nivRtta thavAnA svabhAva kaheA che, tyA 'svabhAva' eTale? 1 svaneA bhAva' nahi, kemake 'sva' jevI keAI judI vastu tamArA mate nathI ke je UbhI rahIne enA bhAva yAne emA bIjI kSaNe kazuM thAya, kintu rasvabhAva eTale sva evA je bhAva yAne AtmIya sattA, 'caramakSaNunA svabhAva nivRttine, arthAt caramakSaNa pachIthI nivRttisvabhAva che,' ema kahevA jatAM, (1) DInI sapATa yo kI --- bI " Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 478 [ paMcasUtra-pa nivRtti nirAdhAra banI ! nivRtti te atyaMta nAzarUpa che, jyAre tyAM tame mAnele caramakSaNane svabhAva=svasattA UbhI che, te e nAza kayA rahevAno ? sattA=astitva ane nAza, be ekarUpa to kahevAya nahi, tema nAza pelAmAM rahe nahi eTale nAza yAne nivRtti ekalI aTulI AdhArarahita banI. athavA, (2) je kahe ke "nA, tyAM pachIthI camakSaNanI svasattA che ja nahi, ekalI nivRtti ja kharekhara UbhI che, to nivRtti ananvayavALI banI ! arthAt nivRttine koInI sAthe anvaya yAne saMbaMdha na rahyo. "caramakSaNanI nivRtti" evuM nahi kahI zakAya. dravya vinA ekale paryAya mAnavAmAM ja A Apatti che, dravyasahita mAne to nahi; kemake emA te dA ta. azi-dIvAnI nivRtti thaI eTale ke pachI bacelA bhasmatAmasapudgalamAM pUrve je uSNa sparza, prakAzamaya rUpa Adi paryAya hatA te have maTI zItapaze, ta-zyAma rUpa Adi paryAya thayA, enuM ja nAma agninI nivRtti. e te UbhelA pudgaladravyanA dhama hAI tenI sAthe saMbaMdhavALA che, anvayavALA che. e lA paryAyamAM te A ghaTe nahi mATe ananvayanI Apatti. tame A " niga-haThAgrahathI svabhAva mA tame kahyuM "svabhAvamAM prazna na hoya ke "A Ama kevI rIte ?" nahitara svabhAva' zabdano artha na ghaTe. svabhAva eTale svabhAva, e ene ja che. Ama kahevAmAM pachI bhale garamakSaNanivRtti nirAdhAra bane ke ananvayavALI bano, e ene svabhAva ja che ke e ema ja heya." ki tu AvuM tame kahevA jatAM te tarka-yukti vinAnuM tamAruM eka A anuzAsana thayuM! baLAtkAra thaze Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratrajyAphalasUtram | 479 patu A vidvAnonI sabhAmAM na cAle ke "basa huM kahuM chuM ke A Ama ja che ema mAnI le." e te niyuktika durAgraha kahevAya. bauddhamata ekAMtaparyAyavAdI che, eTale ene AvA nirAdhAratA ane ananvayanA svabhAva ThekI besADavA paDe che. bAkI jagatamAM spaSTa dekhAya che ke dravya UbhuM rahI emAM kSaNe kSaNe paryAya-avasthAo kare che. pUrva kSaNanA paryAyanuM dravya UbhuM rahI emAM bIjI kSaNanA paryAye janme che. dUdhanA mULa pagale bilADI rAtanA cATI nathI gaI te ja e pachI ubhA rahIne savAre dahI avasthA tarIke dekhA de che je pUrvanuM kazuM paNa bIjI kSaNanI vastumAM utaratu ja na hoya, te to pUrva kSaNe dekhAtA keIpaNa guNone dA. ta. saphedAI-suMvALAza vagerene bIjI kSaNanI vastumAM anvaya=sa baMdha arthAt utAra na banI zake guNone anvaya te kaI AdhArabhUta dravyane laIne ja banI zake, paratu nirAdhAra nahi ema nivRtti paNa nirAdhAra na thaI zake. dUdhanI nivRtti ene upAdAnabhUta mULa pudgalanA AdhAra para che. ne dahInI utpatti ya tyAM che tamAre tyA paryAya sivAya te kSaNikaparyAyane kaI sthira AdhAra ja nathI, tethI AdhAra vinA guNe bIjI kSaNanA dravyamAM nahi utarI zake; te bIjI kSaNanuM dravya guNe karIne prathama kSaNanA dravyanI samAna zI rIte bane? kSaNekSaNe eja ghaDo dekhAya che e kena bane ema chatA mAtra guNane, pitAnA ayi dravya vinA, anvaya yAne saMbadha mAna, e apramANika che ethI kharI rIte anvayano abhAva AvI paDaze, anvaca nahi ja banI zake kemake "nivRttAvastunI nivRtta e ja, tamAre tyAM, svabhAva che jyAM kSaNamAM jaya yAne sAkAra AvI paDaze. Arthika che ethI a Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 480 [ paMcasUtra-4 sarva-nivRtti thaI sarvanaSTa thayuM, tyAM anvaya kone ? dA ta senAnA kaDAmAMthI kuMDala banAvyAM. tyAM kharI rIte te kaDAmAMnuM suvarNa dravya kAyama rahI kuMDalamAM utare che, arthAt eja anabda suvarNanA kuMDala bane che. tethI kaDAmAM dekhAtA keTalAka dharmo-pILuM rUpa, amuka Taca, kaThIna sparza, vagere suvarNarUpI AdhArane laIne kuMDalamAM Utare che. paraMtu je kaDAnI upara koI rasAyaNa proga thavAthI te bhama banI gayuM hota, to have suvarNa ja nahi hovAthI pILuM rUpa vagerenA anvayano prasaMga ja nahi UbhuM thAta. baudhdhamate te, je Ame ya kaDuM bIjI kSaNe sarvathA nivRtta thavA chatA enuM pILuM rUpa vagere pachInA kuMDala dravyamAM anvita thaI zake che, te bhasmamAM kema anvita na thAya? prA-ema to tamArA sAdhAra anvayavAdanI apekSAe, ramamAM dekhAtA vilakSaNa dharmone kyAMthI anvaya thayo? u0-kaDAnI avasthAmAM suvarNa dravyanI jema, eja suvarNanI avasthAmAM sUkSma aNu dravya che, te kAyama rahI bharamamAM utare che. tethI tenA dharmone anvaya thAya che. AthI, tame te nirAdhAra ane ananvaya-svabhAva niAgathI haThAgrahathI ja je lIdhe, e sUcave che ke e tarkasiddha nathI. kemake vastusvarUpe pUrvottara kSaNamAM eka AdhArabhUta dravya che ja. nahitara, "A kAraNanuM A kArya e zabdone keI ja artha ja na rahe jevuM camakSaNe thatu sarvathA naSTa thavAnuM vicAryuM, tevuM prathama kSaNe sarvathA asanI utpatti aMge vicAravuM bane vicAraNAmAM ekAMta paryAyavAdIne upara kahelA aneka duSaNe lAgu thAya che. tethI niSkarSa A nIkaLe che,- =4, Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravrayA-phalasUtrama ] 481 "va tamA-prathama kSaNanuM dravya ja bIjI kSaNe kAyama rahI navI avasthAvALuM bane che, ema je mAne, te ja vastune bIjI kSaNe nivRtta thavAne ravabhAva mA cuktiyukta karaze, kemake vastu dravyarUpe sthira rahIne ja pUrva paryAyarUpe nivRtta thAya che. ema AtmAnA saMsAraparyAya-bAhyAvasthA cAlatI hatI, have sarvakarmakSaya thavAthI te nivRtta thaI abhavaparyAya abaddhAvasthA cAlaze, eTale ke AtmA je sa sArI-baddha tarIke hatuM te nivRtta tha, ane e ja mukta-abaddha tarIke utpanna thayA. e rIte dhruva rahela AtmadravyanI ja "baddha paryAyarUpe nivRtti svIkArAya te nivRtti svabhAva, anAdisaMsAra, kAryakAraNabhAva vagere yukitayukana banI zake A badhuM sUkSma padArthasthAna che. mATe e mahA prajJA eTale ke vizALa ane gaMbhIra tatvabuddhithI vicAraNIya che. te vinA e samajavA-pakaDavAnuM muzkela che. (10) sidhanuM sukha AdiH darzananI mokSakalapanA sUtra -ugaramtipurvottamaM , rasavA annussugtte'nntbhaavaao| leogatasiddhivAsiNo ee / jattha ya ego, tasthaniyamAaNa tAsakammuNo gaI, puvapaAgeNa alAuppabhiibhAvI niamo aA ceva aphusamANagaIe gamaNa / ukkarisavisesao ia / atha-A siddhasukha avinAzI ja che, mATe ja e zreSTha che, kemake sarvathA anusukatA sAthe anatatA che. e siddha) lekAnta rahelA che. jyA eka (siddha) che, tyA niyamA anaMtA che. (tya emanuM) javuM karmathI nathI, kemake tuMbaDA vagerenAM daSTAMte pUrva prAgathI che, eTalA ja mATe A niyama che ke Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 482 [5*casUtra-pa e aspRzad gatithI jAya che. (gatinI) utkRSTatAvizeSathI A gamana che. vivecanaH--siddhonu' sukha, sthAna, gati. have mULa viSaya siddha-avasthA upara Ave. (ahI* sajJadananI tulanAmAM Itara dazanAmeAkSanA arthAt siddha avasthAnA kevA svarUpane mAne che, tenI jarA jhAMkhI joI e, - mekSa svarUpa aMge dAnika mAnyatAo : nyAya--vaizeSika darzanavALA AtmAnuM parimANa 'vibhu' sadig-vyApI ane svabhAva jJAnazUnya mAne che. eTale meAkSa thatAM (1) ene kAI sthAnamAM javAnu e mAnatA nathI, temaja (ra) meAkSanu svarUpa Atyantika du:khavasa, vizeSaguNeA che, ityAdi kahe che. paraMtu te yuktisaMgata nathI. kemake (1) AtmaguNA jJAnasukhAdi zarIramAtramAM ja upalabdha thAya che, tethI AtmA vibhu-sarvavyApI nahi, paNa mAtra dehavyApI che. vaLI (2) meAkSamAM jo jJAnAdi sava vizeSa guNeAnA uccheda thayeA haiAvAthI tadna abhAva che, te evI mukti jaDamukti thai ! e zI rIte prAcya bane ? kema ja ISTa ane ? sukhanA sarvanAza keNu Icche ? vaLI tyAM jo jJAnane sarvathA abhAva hAya te pachI AtmAnu caitanya pazu zu rahyu ? caitanya tA eve jJAnasvabhAva che, ke je AtmAne jaDathI judA pADe che. svabhAvane nAza kema thAya ? ane jo jJAna e AtmasvabhAva na hoya, paraMtu kAraNeAthI utpanna thanAre Aga Mtuka guNu hAya, te jaDamAM, dA ta. jaDa indriyamAM e kema na janme ? iMdriyaviSayasa''dha vagere tA iMdriyamAM paNa Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratrayA-phalasUtram ] che ja sArAMza, jJAnasukhAdi AtmasvabhAva meAkSa-svarUpa jaDa patthara jevuM khanI Ave ! 483 na mAnavAthI sAMkhya-ceAgadarzIna tA vaLI kahe che ke "jJAna-sukhAdi te jaDa prakRtinA ja dhama che, cetana 'puruSa' yAne AtmAnA nahi'. te pachI tyAM AtmAnuM caitanya zu ? meAkSanI pUrva bhUmikArUpe RtaMbhara prajJA, saMprajJAta-asa'prajJAta samAdhi, tattvanididhyAsana, vagere zu? vaLI AtmA je sadAne kamaLapatravat ni pa che, tA ane mAMdhavAnu ya zuM ? e nahi, te meAkSa paNa kalpanA mAtra. vedAntI AtmAnI zuddha paramabrahma-avasthAne meAkSa kahe che, je nirguNu, ni maka; ane sajAtIya-vijAtIyabhedazUnya che. A mata paNa niyuktika che, kemake te pachI enuM kAMI svarUpa ja na rahe ! tethI paramabrahma-AtmA AkAzapuSpanI jema asat khanI jAya ! kadAca sat cirUpa kahe| te ene koi jJAna heAya, paNa viSaya vinA enAmAM cidrupatA yAne jJAnasvarUpa zuM? te jANavAnI kaiAi vastu ja nathI, teA jANukArI zI ? vaLI e meAkSa eTale sa jIvAtmAne eka ja zuddha brahmarUpa banavAnuM kahe che, paraMtu emAM te evA eka ja paramabrahmanA azarUpa sava jIvAtmAonA laya thaI gayA vinA keAInI paNa sapUrNa mukti zI rIte ? bauddho kahe che, meAkSa eTale, kSaNika AtmAnI saMsArakALamAM cAlatI je vijJAnakSaNa-para'parA viSayAkArathI kaluSita che, e have taddana svaccha thai nirAkAra ciTsa tati=vijJAnadhArA nirupaplava=niviSayakarUpe cAle e meAkSa; athavA samULa kSaNeAraccheda yAne vijJAna-dhArAnA Atyantika nAza e mekSa.' A mata pazu ThIka nathI, kemake vijJAnadhArA je nirAkAra-niviSayaka che, Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 484 [paMcasUtra-5 te enAmAM vijJAnapaNuM zuM? temaja sarvathA nAza eTale te mokSamAM kazuM rahyuM nahi! paraMtu satane sarvathA nAza thaI ja kema zake? temaja evA pitAnA ja sarvanAzarUpa mekSane Iche paNa ke? pAzcAtyadarzane svataMtra jIvasvarUpa, anAdi kAryakArabhAvathI enI anAdi baddha avasthA, vagere kazuM mAnatA nathI. pachI mokSa eTale Salvation kahe kharA, paraMtu enuM vAstavika kAyamI zAzvata svarUpa zuM, e kahI zakatA nathI, tema enA vAstava upAya svIkArI zakatA nathI, e te kahe che, "pahelAM AdamaIva hatA emAMthI jIvAtmA banyA. have IzvaranA darabAramAM jyAre sarva jIve bhegA thaze tyAre nyAya cukavAze. pachI navesarathI svarga dejakha mRtyu leka zarU thaze. A mata tarkaviruddha che, ane vastunA cakkasa svarUpane batAvI zakato nathI, ke zAzvata mekSa zu e darzAvI zakatA nathI. avatAravAdavALA to mekSamAMthI paNa pAchA dharmaglAni haTAvavA saMsAramAM janma levAnuM mAne che. kiMtu e kathana mAtA me vadhyA" jevuM che, kemake je mukta che, arthAt bhavajanmanAM prAjaka karma AdithI sarvathA rahita che, te pachI janma ze ? ane je janma che, te e sarvathAmukata zAnA? atu.) anaMtasukha-siddha avasthAnuM sukha niyamA aparyavasita che, aMta na ja pAmanArUM che. mATe e ja sarvazreSTha che, vinazvara sakha zreSTha nathI. A sukha te avinAzI che. tyAM sarvathA utsukatA nathI. temaja e sukha anaMta che. eka sukha maLyuM, chatAM bIjanI je utsukatA che, ke jAgI, te sukha khaMDita thavAnuM. Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 485 pravajyA-phalasUtrama] sarvathA utsukatA TaLe to ja sukha sadA akhaMDita Take. siddhazilAnuM sthAna - e siddha bhagavaMto cauda rAjalekanA ane siddhi nAmanA suMdara sthAnamAM eTale ke siddhazilAnI upara lekanA TheTha mathALe rahyA che. A siddhazilA 45 lAkha ejana lAbI-pahoLI goLAkAra sphaTika ratnanI che, kemake 45 lAkha jananA aDhI dviIpanA keIpaNa bhAgamAMthI AtmA karma mukta banI tyAM jAya che; ane te taddana saraLa gatie jAya che. eTale e pramANe rahevA tyAM sthAna joIe ne? e vacamAM 8 jana jADI ane bIjanA caMdranI jema cheDe jatAM taddana pAtaLI hoya che. enI uparanA eka ejananA kAkAzamAM chellA ejanamAM siddho rahe che.) jyAM eka siddha che, tyAM te ja AkAzapradezanA kSetramAM niyamo bIjA anaMtA siddha bhagavAna che, kemake jagA parimita che, ane siddha anaMtA thayelA che. e sAMsArika bhavane atyaMta kSaya karI nitya mukta thayelA che, ane sarvazubhane pAmI ekAte sukhI banIne arUpI heI ekabIjAne jarA ya naDatara karyA vinA tyAM rahelA che. siddhigamana kevuM?? tuMbaDAnu daSTAMta - pra-ahIM sakala karmane jyAre kSaya thaI gayo, tyAre ahI thI emane lekAMte keNe pahecAyA? | u-ATha jAtanI mATInA lepathI lepAI, pachI pANImAM nakhAI taLIe raheluM tuMbaDuM jemAM mATInA sarva lepa nIkaLI jatAM sahaja upara AvavAnA svabhAvavALuM che, tema tu baDA vagere daSTAte AThe ya karmathI rahita banelA jIvanuM pUrva prAgane Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 481 [paMcasUtralaIne sahajabhAve lekanA aMte gamana thAya che, pUrve prayogathI eTale ke sauthI halake hAI jIva TheTha upara rahevAnA svabhAvavALa hovAthI, temAM aTakAvanAra pUrve lAgela karmano pratibaMdha dUra thatAM ja sahajabhAve upara jAya che. ethI ja e niyama che ke e aspRza6 gatie upara jAya che. pra-tyAMthI pAchuM nIce AvavuM, pAchu upara javuM, ema vAraMvAra gamanAgamana kema nathI thatuM ? u0-eja tuMbaDAnA daSTAMtathI pharI nIce AvavAnuM nathI thatuM, paraMtu eka ja samayamAM ekajavAra TheTha upara javAnuM, vagere niyama sacavAya che. prave-ahIMthI sAta rAjalaka jeTale UMce eka ja samayamAM javAnuM zuM kamaLanI so pAMkhaDI eka sAthe vadhI janAra bhAlAnA daSTAMte banatuM haze? u0-nA, bhAle te pratyeka pAMkhaDIne aDIne jAya che, tethI ene asaMkhya samaya lAge che. paraMtu mukta jIva eka ja samayamAM kAnta je pahoMce che, te vacalA AkAza pradezane aDakyA vinA pahece che. Ane aspRza-gatie gamana kahe che. pra-vacamAM thaIne jAya che, chatAM aDake nahi ! e kema bane ? u-gamanamAM khAsa utkarSathI Ama banI zake che jema sAmAnya vega karatAM viziSTa jhaDapathI thatA gamanamAM vizeSatA hoya che, tema ati UMcA vegavALA utkRSTa gamanamAM aspRzat avasthAnI vizeSatA ghaTI zake che. Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-phalasUtra...] 487 (11) bhavyane kadI ucheda nahi sUtra:-anuro mavALa zaitama, umaLatA te samaya ittha naayN| bhavataM jogAmittameva kesi ci paDimAjuggaTArUnidaMsaNeNaM / vavahAramayameyaM / artha -bhonI anaMtatA hovAthI (sa sAramAMthI emane kadI) uccheda nathI. A (anatu) "anaMtAnaMta' nAmanuM che. AmAM samaye dechAta che. bhavyatva pratimA yogya kASThanA dRSTAMtathI keTalAkane cogyatAmAtra svarUpa ja hoya che. A (jIvane bhavyatva svabhAva) vyavahAra-mata che. vivecana anaMtAnaMta bhavya kadI khUTe nahi - prasiddha thayelA pAchA to AvatA nathI, ane siddha thavAnuM anAdikALathI cAlu che, tathA cha cha mAse ochAmAM ochA eka siddha te thayA kare che, to pachI bhAvIkALe bhavya saMsAramAMthI khUTI kema na jAya? u0-bhavyonI saMkhyA anaMta che, tethI khUTe ema nathI. pra-vanaspatimAM kAyasthiti anaMtakALanI chatAM eno e kSaya te thAya che, to siddha thatAM thatAM, anaMtI bhavyarAzine paNa aMta kema na Ave? u0-bhanI anaMtanI saMkhyA "anaMtAnaMta" svarUpa che, paNa "cuktaanaMta AdisvarUpa nathI. saMkhyAzAstramAM nava asaM khyAtanI saMkhyA vaTAvI AgaLa vadhatAM, nava anaMtA Ave. emAM pahelA traNa te "paritta" ana tA, pachI AgaLa vadhatAM bIjA traNa te "yukta, ane tethI AgaLa traNa "anaMta" anaMtA Ave. bhAnI saMkhyA AmAM madhyama "anaMta" eTale ke 8muM : Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 488 [ paMcasUtra-5 - anatuM che. anantAnaH saMkhyAmAM traNe kALanA samayanuM daSTAMta che. tethI jema samaye pratyeka kSaNe vahI jAya che, chatAM e kadI khUTe ema nathI; tema kadI bhavya khUTe ema nathI. ahIM pAchuM evuM nathI ke vahI gayela samaya pAchA AvatA hoya tethI kALa akhUTa rahete heya ! e to navA navA ja samaya Ave che. kaLa pAchA na Ave - pra-vahI gayela kALa pAcho na Ave to pachI ema kema kahevAya che ke "gayelI Rtu pAchI Ave che, kSaya pAmele caMdra punaH Ave che, arthAt eka vAra zukala pakSa vItyA pachI paNa kRSNa pakSa pUrA thaye pharI zukala pakSa Ave che, paraMtu vahI gayeluM nadInuM pAchuM ke mANasanuM AyuSya pAchuM pharatuM nathI." u0-ahIM chatu vagere samayanuM pAchuM AvavAnuM kahyuM, te vyavahAramAtrathI samajavuM. arthAt nizcayathI yAne vastusthitie te bIje na ja tukALa Ave che, paNa jUne nahi. kemake nizcayathI paNa je ene e ja kALa pAchA pharate heya, te te bAlyakALa vagere nivRtta ja na thAya arthAt bAlyAdi avasthA cAlyA ja karavI joIe, kAraNa ke, pakSa vagere kALane svabhAva ja bAlyAdi avasthA karavAnuM che. have jo kALa ene eja rahe paNa phare nahi, te e avasthA paNa na pharI zake, kiMtu enI eja rahe ! bha na khaTe emAM dalIla ane Agama - TUMkamAM, kALa phare che, cAlu kALa vahI jAya che, ane na Ave che; chatAM kALa khUTatuM nathI. tema bhaLe paNa mokSe javA chatAM khUTatA nathI. kALa anAdi; ema siddha thavAnuM anAdi Ave chekALa phare emAM dalIla . Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-phalasUtrama ] 489 kALathI, eTale ke amaryAdita kALathI. bhavya khUTI javAnuM je A amaryAditakALamAM na thayu e havenA bhAvI maryAditakALamAM ze thAya? anaMtajJAnInuM vacana che ke saMsArane kadI aMta nathI. jyAre pUcho tyAre kahevAze ke eka nigadanA anaMtamAM bhAga jeTalA ja siddha thayA che. A sarvajJakathita Agamagamya padArtha che. e zraddhAthI svIkArya che. bhavya-jAtibhavya-alavya - bIjI e paNa vAta che ke sarva bhavyane ya siddhi maLavAne prazna nathI UbhuM thatuM. te eTalA mATe, ke keTalAeka bhavyajImAM te mAtra egyatA (siddha thaI zakavAnI lAyakAta) rUpa bhavyatva che, kiMtu bhavya chatAM paNa te kayAreya sidha nathI thavAnA, kemake sadA nigadamAM rahevAthI emane mekSa pAmavAnI sAmagrI ja kadI maLavAnI nathI AvA bhavyane "jAtibhavya kahevAya che. emanAmA bhavyatvane sarva jeI zake, jue che. pravarte pachI jAtibhavya abhavyamAM zAthI phera ? ' u0-pratimA ghaDavAgye kASThanA daSTAte phera che pratimA gheDavAnuM bhale samAna hoya, chatAM kASTha kASThamAM pharaka hoya che. gAMTha vagerethI rahita keI kASTha te pratimAne cagya gaNAya che. tyAre tevuM gAMTha AdivALuM kASTha pratimA-gya ja gaNAtuM nathI. tyAre pratimAgya keTalA ya kASThane saMga-sAmagrInA abhAve pratimArUpe ghaDavAnuM banatuM nathI. svayaMbhUramaNadvIpanI mATInA ghaDA kaeNNa ghaDavAnuM hatuM? chatAM zuM e mATI ghaDAyogya nathI ? che ja. vaMdhyatva vinAnI suzIla vidhavAne kadI putrotpatti nahi thAya chatAM enAma ye gyatA kharI. evu jAtibhavyone che. tyAre Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 490 [paMcasUtra-5 nadinI retI ghaDA mATe, ne vaMdhyA strI putrane mATe agya ja che. A vastu meTA 5 Dita ke ajJAna strIo paNa samaje che. bAkI bIjAomAM mokSe javAnI gyAtArUpa bhavyatva tenA kArya uparathI kalpI zakAya che. gyatA ja na hoya to sAmagrI game teTalI maLe, chatAM ya mokSa zuM ke samyatvAdinA pariNAma zuM, e na ja thAya. vaLI A cegyatA paNa jIvamAM anAdikALathI hoya che. (ahiM e vicAraNIya bane che ke AvuM bhavyatva ke je lAkhe karaDe game upAya javA chatAM ghaNuM ghaDAtuM nathI, ke meLavyuM meLavAtuM nathI, paNa anAdisiddha hoya che. te je ApaNane maLI gayuM che, te A zuM sadbhAgyanI kaI avadhi che? bicAre abhavya anaMtavAra narakanI kAramI pIDA bhogavI Ave ke anaMtavAra prabhunA samavasaraNa joI Ave te paNa je bhavyatva na ja pAmI zake, ane tethI ja kadI ya TheTha naraka-nigadAdi sudhInA kAramA trAsamaya saMsAramAMthI chUTI ja na zake, evuM mahAmUluM bhavyatva ApaNane sahaja maLyuM che, kAMI ja kiMmata kharacyA vinA maLyuM che, kaI parizrama karyA vinA maLyuM che, te pachI enuM mahatva ApaNe keTaluM samajIe chIe? e bhavyatva saphala karavA eTale kAryasAdhaka banAvavA keTalI garaja, keTalI kALajI, ane keTalI mahenata laIe chIe? je ciMtAmaNine phale--kha (phaLasAdhaka) karavAthI mahAvaibhavasukha maLatA hoya, tene cIMthare bAMdhI rAkhI, kAcanA TUkaDA pAchaLa kAramI majurI karIne reTa-maracuM upArjanAro ke mUkha ane bhAgyahIna gaNAya ? ciMtAmaNi cAlI gayA pachI e zuM karI zakavAno ? evI rIte je bhavyatvane pakavavAnA A suMdara kALamAM e karyA vinA ja jIvana Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-phalasUtram 481 gumAve, pachI bhavyatva pakavavAnI saga-sAmagrI vinAnA bhAvamAM e bekAra zuM sAdhI zakavAno? bhavyatva e ciMtAmaNi che, ene ArAdho. bhavyatva e bIja che, ene pakavo. bIjAo mese gayelA sAMbhaLIne, "tyAre, mAro mokSa thaze ke nahi!" A pramANe thatI zaMkA paNa pitAnAmAM bhavyatvane sAbita kare che. ema mArA AtmAmAM nizcita thayelA bhavyatvane, aho ! huM kema jaladI pakavuM ! e tamannA joIe.) bhavyatva e anAdi sAta svabhAva zAthI? - praya-bhavyatva nivRtta thavAnA svabhAvavALuM che ke nitya che? nitya hoya te mokSamAM paNa bhavyatva rahe. arthAta mokSagamana gyatA rahe! tethI te vastutaH mekSa thI ja na gaNAya. tyAre je bhavyatva nivRtta-svabhAva hoya te kayAranuM ya nivRtta thaI javuM joIe, je ema kahe ke kAraNa sAmagrI pAmIne nivRtta thAya che, te paNa nivRtta thanArA evA bhavyatvane jIvane svabhAva kema kahevAya ? svabhAva te te kahevAya ke je vastu sAthe kAyama rahete hAya. tethI A rIte te bhavyatva asiddha naDi bane ? u0-na, bhavyatva ane upara mujaba vikalpa uThAvavA nakAmA che, kemake yadyapi bhavyatva zAzvata nitya nathI, paNa nimitta. pAmIne mokSa thatA e nivRtta thavAnA svabhAvavALuM che; chatAM e bhavyatva jIvane je svabhAva gaNAya che, te vyavahArathI. nizca yathI to jIvamA sadA sthAyI evA jJAnAdi dharmane ja svabhAve kahevAya tevI bhavyatva e jIvane svabhAva kharo, paNa nizcayanayathI nahi, ki tu vyavahArathI vyavahAra eja rIte vyavasthita che, ke bhavyatva karmaprerita yA karmAdhIna nahi, ki jIva jyArathI. Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 492 [ paMcasUtra-pa che tyArathI enI sAthe jaDAI gayela che, ane regyatArUpa che. tethI svabhAvabhUta che, je abhAmAM nathI hatuM temaja upAya dvArA e bhavyatvane pakavI ene mokSanI egyatAmAMthI mokSarUpI phalamAM pariNamAvI zakAya che... vagere pUrve vicArAI gayuM che (12) vyavahAra e tatvanuM aMga sUtra iva ta vittiniroLa, siddhi, nicchayaMgabhAveNa / artha-A vyavahAra paNa tattavanuM aMga che, kemake e pravRtti (puruSArtha)nuM saMzodhana kare che, anekAMtavAdanI siddhi ethI thAya che, e nizcayanuM aMga che. vivecana-vyavahAra satano AlaMbI: jagatanI bhinna bhinna jAtinI sthitino ne cagyatAne Ave vyavahAra paNa vAstavika tevA tevA vicitra sat padArthone avalaMbIne pravarte che nahi ke vinA padArtho e mAtra jJAnasvarUpa arthAt kAlpanika che. ethI have kaI ema durAgraha rAkhe ke nizcayathI te AtmA anaMta jJAnasukhAdi svabhAvavALo che, - jyAre bhavyatvAdi vyavahAra te kalpita che; mATe bhavyatvane pakavavA karavAnI vAta phajula che, te ene A durAgraha cheTe kare che. bhavyatyAdine A vyavahAra satpadArthane avalaMbane hovAthI, e vyavahAra paNa nizcayanI jema ahIM mokSa sAdhanAnA prakaraNamAM tatvanuM arthAt pAramArthika mokSanuM aMga che. cogyatA sadRvastu che-vastusthiti to e che, ke gyatAnA paripAkanI prakiyA to zuM, paNa gyatAnuM bhAne ya arthAt "vastu cAgya che evI buddhi ya, vastu kharekhara evI hoya te ja thAya eTale e buddhi asaduhetuka nahi, paNa sadu Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratrajyA-phalasUtram] 493. hetuka hoya che, arthAt e bhAna sata evI gyatAvastune AzrIne ja janmI zake che, paNa asane laIne nahi. vastumAM cogyatA-agyatA jevA svabhAvamAM je kAMI taphAvata na hoya, te kema cAgye ja vastu zodhatA jAya che ? kema egya upara ja kAryanI mahenata thAya che? e kAMI, "vastu badhI ya sarakhI, mAtra pitAnI kalpanA amuka para yogyatAnI lagAvIne kArya thAya che." evuM nathI. nahitara to kayAreka kharekhara egya nahi evI vastu para regyatAnI kalpanA karI karelI mahenata niSphaLa kema jAya ? kAlpanika gyatAnI buddhi te tyAM che ja, pachI kArya kema na thAya? talamAMthI ja tela nIkaLe che, retImAMthI nahi; e sUcave che ke talamAM cogyatA che, retImAM nahi magamAM raMdhAvAnI yegyatA che, keraDumAM nahi, A vastusthiti sat na hoya te keraDumAM A maga pacagya che evI kAlepanika buddhi pramANabhUta Thare ! ema gAMThAdi rahita egya kASTanI jema agya kASTha mAM paNa "A gALe kASTha mUti ghaDavA mATe ayogya che," evuM jJAna apramANa Thare ! A badhuM te bIje vicAryuM che. vyavahAra tanuM aga che - have anuSThAnane AzrIne kahe che ke A vyavahAranaya paNa tattvAMga che, eTale ke pravRttimAM mokSanuM eka aMga che. mekSasAdhaka puruSArthamA jema nizcayanaya e sAdhyadaSTi rakhAve che mATe upayogI che, tema vyavahAranaya e puruSArthane AgaLa ne AgaLa vizuddha banAvavA dvArA upayogI che. mATe kahyuM che ke je vItarAga sarvajJanA ja siddhAMtane anusaratA he, te vyavahAra-nizcaya baMnene choDatA mA. vyavahAranayanA paNa nirNayamA (arthAt vya Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 494 [ paMcasUtra-5 vahAranaya paNa meAkSasAdhanAnu' aMga che, evA nizaka nizcayamAM mujhaze! nahi kemake vyavahAranayane niSedha karavAthI avazya meAkSamA rUpI tIrthanA ja uccheda thaze.'jo vyavahAra nahi te sAdhanA zI ? zAsananI sthApanA zA sAru ? pra0-nizcayanayathI AtmAnA zuddhasvarUpa laI, ene ja sAdhanA kema nahi kahevAya ? taraphanI dRSTine ko 60-A nizcayanaya tamArA mate ya jUThe che. kemake AtmA nizcayathI te sathA zuddha kSAyika samakti ane pUrNa jJAnanA svabhAvavALA che, apUrNa azuddha jJAnAdvisvabhAvavALe! nahi. te zuM e tamArI azuddha apUrNa avasthAnI dRSTi AtmasvabhAvamAM Avaze ? nahi ja. tyAre tamAre mAnavu' paDaze ke e dRSTi pazu vyavahAra che, chatAM ya te jo jarUrI che, teA evI sRSTine peASanArI mahAvratanI pratijJA vagere dharmakriyAe paNa avAra chatAM jarUrI che ja. tethI ja meAkSasAdhanAnu e aMga che. kemake, vyavahAra e tattvAMga hovAnAM 3 kAraNaH-- (1) vittiviaALe-vyavahAramate bahArathI cAritra vagere pALavAthI AgAmI paralekanI pravRttinuM sa zeAdhana thAya che. A anubhavasiddha che ke ahIM jeTalA pramANamAM vrataniyama-tyAgatapa paLAtA Ave che. eTalA pramANamAM pachI pUnA jevI pApapravRttirasa-caDasa-amaryAditatA nathI rahetI; emAM hrAsa thaI jAya che enA 'skArathI paraleAkamAM paNa e hrAsa anusare che. AnI asara AtmAnA AMtarika pariNAma upara paDe che. mATe kahevAya ke bhAvI bhavomAM aLakanArA evA vizuddha vizuddhatara bhAvonu, A vyavahAra cAritrathI ghaDatara thavA mAMDe che. Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 495 prajyA-phalasUtrama ] (2) "agatasiddhio -nizcayanI sAthe vyavahArane pradhAnapaNe mAnavAthI ja anekAMtavAda pramANasiddha kare che. (3) " niya gabhANa-vyavahArathI cAritra vagerenuM pAlana karatAM karatAM, Atara puruSArtha zuddha banIne apUrvaka raNAdi nizcayasAdhanA prApta thAya che. Ama A traNa prabala hetue vyavahAra paNa mekSAMga che. kiMtu eTaluM khAsa dhyAnamAM rAkhavA jevuM che ke daMbha yA malina AzaMsA AdithI rahita zuddha vyavahAra eja AjJAnusArI puNa AlaMbana che arthAta nizcayadharmanI prApti mATe zuddha evA vyavahAranuM AlaMbana puSTa AlaMbana gaNAya, athavA zuddha ja vyavahAra nizcayarUpI puSTa AlaMbanavALe gaNAya, azuddha vyavavahAra to A jIve anaMta karyA chatAM e sarvathI je kArya na sidhyuM, te kArya nizcayanA dhyeya sAthenA zAstrokata zuddha cAritrAdi. vyavahArathI siddha thAya che. vyavahAra jarurInA dAkhalA - nizcaya-cAstri trIjI kaSAyanI cekaDInA kSapazamathI pragaTatA AtmAnA zuddha pariNAne kahe che. enuM saMpAdaka, saMvardhaka ane saMrakSaka vyavahAra-cAritra che. arthAt saMsAranA sa baMdha sirAvI, haraNAdi sAthe, prabhu samakSa, guru pAse cAritranI pratijJA karI jJAnAdi paMcAcAranuM pAlana, zAstrAdhyayana, 1 AtmA apramata sarvaviratinA bhAvathI AgaLa vadhI pakazreNI para caDhavA je abhUtapUrva AtmavIrya pherave che, te apUrvakaraNa kahevAya ethI AgaLa vadhI anivRttikaraNa mekSapaNa, ghAtikarmane nAza vagere nizcaya-sAdhanA kare che, pachI kevaLajJAna pAmI zailezIkaraNa karI mukata thAya che. Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ paMcasUtra-ya parIsaha-upasarga nu` sahana, vagere karavu, e je vyavahAra-cAritra che, te ja vAstavika kaSAyakSayApazama ane viratibhAvarUpI nizcayacAritramAM AtmAne kharekhara ramatA rAkhe che. bhANAmAM pIraselI rasAIne joyA karavAthI AMtarika tRpti na thAya. AMtarika tRpti te ene hAthamAM laI mAMmA mUkI cAvI peTamAM utAravA vagerenA khAdya vyavahArathI ja thAya upadezaka ke kavinA hRdayamAM game tevA upadeza ke kAvya ramatA chatAM, e uccAraNu ke lekhanarUpa vyavahAramAM na utare tyA sudhI khIjA ene svAda kayAthI anubhave ? vastu ke vyakti para prema heAvA chatAM jo enA para zAlA ke enI sarabharA jotAM prema vadhI jAya che, tA e vyavahAranA ja mahimA sUcave che. unmArge caDhI gayelAne sattamAgama, paramAtmadarzana, vairAgyazravaNa, dhArmika anuSThAna, kanya-pAlana vagere vyavahAra maLe che, te te nizcaya-sanmArga pAme che; jyAre e vyavahAramAM na AvanArA ane tethI ja iMdriya-- gulAmI, bheAgapula paTatA, dhanaleAbha, kaSAyI ceSTA, vageremA lIna rahenArA, e AtmAmAM zubha bhAva nathI jagADI zakatA, e pratyakSa dekhAya che. e nizcayane zuM pAme? nizcayanayane ekAMta mAnI khAhya khIjA vyavahArane uDAvanArAne paNa sAmAmAM nizcayanI zraddhA-samaja karAvavA mATe upadeza, lekha vagere khAdya vyavahAranuM ja zaraNuM levuM paDe che. e sUcave che vyavahAra e nizcayanI siddhi mATe pravRttinu' anivAya Avazyaka aMga che nizcayanI prApti vyavahArathI, nizcayanI vRddhi vyavahArathI, nizcayanuM zeAdhana vyavahArathI, nizcayanI pUrNatA vyavahArI. teramA guNusthAnakane aMte cegeAnA niredharUpI vyavahAra AdaravAthI ja sthira AtmapradezarUpa nizcayanAM pUrNatA thAya che. 496 Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravrajyA-phalasUtram | 47 (13) jinAjJA samaMtabhadrA : pAtra keNu? sUtra:-RA A huM mArA maMtamA tivigis, apunnvNdhgaaigmmaa| artha--ahIM bhagavAnanI A (ubhaya nayana) AjJA samaMtabhadrA che, trikaTi-parizuddha che, apunabaMdhakAdi jIvathI samajAya evI che vivecana -samaMtabhadra H 3 parIkSA zukra ahIM zrI arihaMta bhagavaMtanI ubhayanayagarbhita arthAta nizcaya-vyavahAra baMne nayane prarUpanArI A AjJA, athavA A paMcasUtramAM anuvAda karelI sarva AjJA samaMtabhadra che-sarva rIte nirdoSa che. kemake e kaSa, cheda ane tApanI vikeTi-parIkSAmAM zuddha sAbita thayelI che. jema suvarNane kasoTIe kasI, vaccethI kApI, jarUra paDaye agni para tapAvI pArakhavAmAM Ave che, tevI rIte zAstravacananI parIkSA karAya che. temAM aviruddha kalyANa kartavyanAM vidhAna, ane viruddha kAryonAM niSedha, je zAstra phara mAvyA hoya, te zAstra kaSa parIkSAmAM nirdoSa TharyuM. vaLI e vidhiniSedhanI prApti ke pAlana karAve evI kriyAo-AcAra batAvanAruM zAstra chedI parIkSAmAM pasAra gaNAya. tathA e vidhiniSedha ane AcAra saMgata thaI zake arthAta vihitane svIkAra ane niSiddhane tyAga tathA AcAra-kyiA ghaTI zake, evAM tattva ane siddhAntanI vyavasthAvALuM zAstra e tAya 1 vidhipratiSedhau kaSaH / 2 tatsaMbhavapAlanAceSTokizchedaH / 3 tannivandhana-bhAvavAdastApaH / 32 Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 498 [ pA~casUtra-pa parIkSAmAM zudhdha nIvaDayu' kahevAya. zrI tI karadevanAM vacane A trividha parIkSAmAM pasAra che; kemake, (1) emAM tapa svAdhyAya-dhyAnAdinAM vidhAna che, ane sUkSma jIvanI paNa hi'sA vagerenA niSedha pharamAvelA che; (ra) e vidhiniSedhane eTale ke tapa-dhyAnAdipAlana ane hiMsAdityAgane pamADe ane sakSe evI samiti gupti tathA nirdoSa bhikSAcaryAdi kriyAe upadezI che; ane (3) e vidhiniSedha-AcArakriyA ghaTI zake evAM tattva cAne nityAnitya AtmAddhi padArtho tathA syAdvAdAdi siddhAnta kahelAM che. niSiddha hiMsAdine tyajIne vihita tacAritrAdi sAdhavAnuM ekAMte nitya aparAvartya AtmAmAM kacAMthI ghaTI zake ? temaja ekAMte kSaNika anityamAM paNa na ghaTe; kemake hiMsAdi tyajenAra ane tapa-cAritra sAdhanAra te kSaNumAM savathA nAza pAmyA, tyAre enuM phaLa pAmanAra keI bIjo navA ja janmyA ! eTale sAdhanA ane phaLa pAmanAra eka ja AtmA na anyA tyAre, nityAnitya svarUpavALe! ja AtmA e temAM pariNamI zake, emAM ja e ghaTI zake, jainazAsanamAM ja A syAdvAda che. AvAM trikeATi pazthiddha satya jinavacana kANu pALI zake ? teA ke e saghaLA ya o gamya hoya, arthAt labhya ane cathA jaNAvA cAgya hoya te! te apunyakAdi AtmAne ja gamya che. * apuna dhaka' eTale sittera kADAkeADI vagere utkRSTI kramanI sthitine have pharI kadI ya nahi bAMdhavA (upAjavA) rUpe pAvanAra, AtmA, eja jinavacananA meSane cAgya che. Adi zabdathI, Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-phalasUtrama ]. 499 mAgabhimukha, mArga patita' vagere AtmAe levA. ahiM "mArga" zabdathI samyakatva (jinavacananI zraddhA)ne pamADanAra mArga le, eTale ke viziSTa guNasthAna(samyaktva)nI prApti karAvavAmAM tatpara e ghAtI karmane amuka kSayopazama le. - tethI cittanuM tatvazraddhA sanmukha je saraLa gamana nIpaje che, e mAga kahevAya. e mArgamAM pravezelo te mArga patita, ane ane mArga pravezane cagya bane te mArgAbhimukha. pravarte kema oLakhAya ? u -emanA AcAravicAra parathI e eALakhAya; jemake e lIdhelI pratijJAne daDhapaNe pALanArA hoya che. kadAca emAM khalanA thAya te gurusamakSa enA Alecaka-prakAzaka hoya, ema vastutatvanA ciMtaka-parIkSaka hoya che, ghara saMsAra para bahumAna vinAnA hoya che, ItyAdi. ja AvA ja ja jinAjJA pAmavAne gya hoya che, paNa bhavAbhinaMdI ja nahi; kemake e te apunarbandhaka karatAM ghaNI pAchalI dazAmAM che. bhavAbhinaMdI jene te kaI jinavacana saMbhaLAve, to paNa tethI, emane e mAtra jaDapudgalAnaMdI, saMsAra rasika ane mokSanI arucivALA tathA asatyApravRttimAM lIna hoIne viSayapratibhAsa jJAna thAya che. kinanu pariNatijJAna nahi. eTale ke dA. ta. IndriyonA ITa viSe AtmaghAtaka che." evuM jinavacanathI mAtra pratibhAsa rUpe jANI zake che kharA, paraMtu e jANakArI emanA dilane asarakAraka nathI banatI, e viSayane dRSya tiraskArya tarIke lagADI zakatI nathI. e lagADe te pariNati jJAna kahevAya. Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 500 [paMcasUtra-5 pariNati jJAna eTale manane camakAre kare tevuM jJAna "pADezIne chekare paDI gayo" evuM sAMbhaLIne hRdayane kaI AMcake na karAve te patananuM pratibhAsa jJAna. paraMtu "nA, nA, pADozIne nahi, e to tamAre cheka paDyo, ema sAMbhaLatAM hRdayamAM dhrAsakA sAthe "huM? heM? zuM kIdhuM? hAya! kayAM paDyo ? kema paDyo ?? vagere camakAro karAve te patananuM pariNati jJAna, raste jatA dArU pIdhelAne keI kahe, "alyA ! A bAju cAla, nahitara te bAju pha che. temAM paDIza tyAre tene phU hovAnuM jaNAya te kharuM, paNa dilane koI Dara nahi, te kvAnuM pratibhAsa jJAna. tyAre ghena vinAnA sAvaceta mANasane kR hovAnuM sAMbhaLatAM ja "he ! kUvo? bApare! hamaNAM marata! e camakArAvALuM jJAna thAya te kUvAnuM pariNatijJAna. bhavAbhinaMdI jIva eTale mehamadirAthI chAkaTe banele dArUDiye. ene viSaya bhayaMkara evuM sAMbhaLavA chatAM viSaye pratye kaI dveSa na thAya. ne tethI ja viSayatyAganAM jinavacanane e yathArtha pAme na gaNAya. azraddhALu AtmA jinavacanane saMgrahanArA zAsane yathArtha rIte pAmI zakatA nathI, pachI bhalene evA jIve svargIya samRddhi AdinA udezathI cAritra paNa lIdhuM ke zAstrapaThana karyuM hoya. pra-te pachI te bIjAne zI rIte keTalIka vAra tAranArA bane che ? jAtamAM asara nathI te anyane asara kema kare ? u0-jema darpaNamAMnAM melA paNa sukhanA pratibiMba thakI A e paNa mukhane UjaLuM nathI karatuM; kintu pratibiMbane joIne mANasa pitAnA cogya sAdhana dvArA mukha ujajavaLa kare che ema che A bhavAbhinaMdI jIvanA bAhya vartA-vANIrUpI daparNamAM cagya Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pritrajyA-phalasUtrama...] 501 jIva potAnI malinatA dekhI pitAnI lAyakAta ane zramathI UjaLo bane che. sUtra--pavitraraM che kri zASittipavittivinne, saMvegasAhaga NiamA / artha -ahIM apunarbandhatAdinuM jJApaka liMga AjJApriyatA che, je aucitya pUrvakanI pravRttithI jaNAya. e avazya sa vegasAdhaka che. vivecana-AjJApriyatA-aucitya sUtrakAra maharSi AjJApriyatAne apunabaMdhakAdi AtmAnuM liMga (cihna, lakSaNa) kahe che. AjJAnI priyatAnI sAthe AjJAnuM zravaNa ane abhyAsa paNa liga tarIke samajI levA. bhavAbhinaMdI avasthA vaTAvIne apunabaMdhaka avasthA pAmanAra te che ke je jinanI AjJAne priya kare che. tyAM ene ema thAya che ke "aho! bhagavaMtanI AjJA TucavAne jANavAne, ane AdaravAne A ahIM avasara maLyo che! je ahIM e cUkIza, te pharI e kyAM maLanAra che ? jinAjJApAlananu ja jJAna anaMtu kevaLajJAna pamADe che, jinAjJApAlanamAM ja kharcela zakti aMte vIrya pragaTAve che, jinAjJApAlanamAM ja hANeluM sukha anaMta sukha dekhADe che. jIvanamAM AjJAne vizuddha prema AvyAnuM, aucityathI thatAM pravartanadvArA, jaNAya che kemake aucityane (gya vartAvane) jALavavAmAM ja AjJA para bahumAna rahe che. aucityane bhaga karIne pravartavAmAM te AjJApriyatA nathI kiMtu mehane nAca che. AjJA je samagra jaDa saMsArane asAra, tuccha, kathirane kahe che. evA saMsArane re Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 502 [paMcasUtra-5 barAbara e ja samaje, te avasare enA prabhanane jatuM kare. paNa aucityane jatuM nahi kare. Ama aucityane akhaMDa jALave, te manAya ke e AjJA para bahumAna karanAra che. juo ke aucityane bhaMga keNa karAve che? tuccha saMsAranA viSaya-kaSAyanA bahumAna ne? e bahumAna jene che ene AjJAno Adara kyAMthI hoya? kemake saghaLI ya AjJA yAne samasta jinavacana viSayakaSAyanI bhayaMkaratA ane kSa-AkSasAdhaka dharmanI ja kalyANa maMgaLarUpatA darzAvI viSayakaSAyane atyaMta tyAjya ane mokSa tathA saddharmane ja upAdeya-AdaraNIya kahenAra che. dharAra anucita vartanA AvAM jinavacananI avagaNanA karI viSayakaSAya ane arthakAmane Adara sAthe sevI rahyo che. AthI samajAze ke AjJAne premI, jemAM sarvatra mana-vacanakAyAe ucita vartAvane khapI hoya, tema niyama saMgane sAdhaka hoya. "savega eTale mokSane ane mANasAdhaka jikta dharmane tIvra abhilASa, daDha raMga. mekSa ane dharmanI AjJA gamI eTale saheje e mekSa ane dharmane raMga jamAve ne vadhAre. AjJA pAmavA chatAM je AtmAmAM saMvega nathI, te vastutaH te hRdayamAM AjJA pAmyuM ja nathI. saMvegIne to ajJAnA pratApe sanmAna, samRddhi ke svargAdi maLe, te ya tyAM e aucitya sAthe save-virAgamAM jhIlane heya. tethI ene bhavavRddhi ke durgati na thAya paraMtu savega vinAnA bhavAbhinaMdIne te sanmAna samRddhi maLatAM, sa vegAdinA abhAve e evA kaSAya-hiMsAdinA ghera pApamAM paDe che, ke tethI ene dIrgha durgatinA bhava sarjAya. Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravajyA-phalasUtrama ] 503 (14) apAtrane jinAjJA na devAmAM karuNa sUtraH- ghasA ha revA uDhAvavAno takhtari ! tayaNuggahaTTayAe AmakuMbhodaganAsanAeNaM esA karuNatti buJcai egaMtaparisuddhA, avirAhaNAphalA, tiloganAhabahumANeNaM nisseasasAhigatti pavajAphalasutaM / (iti zrIpaJcasUtram / artha -A jinAjJA (apunarba dhakAdi sivAyanA) bIjA jIvene nahi ApavI. evAnI oLakhANa (apunarba dhakAdinAM lakSaNathI) viparIta lakSaNee thAya. (jinAjJA na ApavI emAM) kAcA ghaDAmAM pANI bharavAnA daSTAMte tenA upakAranuM prajana hovAthI e karuNA che ema kahevAya che, ne te ekAMte vizuddha che. (emAM jinAjJAnI) virAdhanA nathI thatI trilokanAtha paranuM bahamAna havAthI e mokSanI sAdhaka che. e pramANe "pratrajyAphaLa" sUtra pUruM thayuM. (zrI paMcasUtraka pUrNa thayuM) vivecanaH-jinAjJA kene na ApavI? - - have sUtrakAra A paMcasUtre kahela mArgamAM akti thayela jinavacana-jinAjJA kone na ApavI te batAvatAM kahe che ke jene evI jinAjJA priya nathI, jene evAM jinavacana gamatAM nathI, ene enuM dAna na karavuM. kemake A jinAjJA-ktimArgamAM je ucca AdhyAtmika hitakara kaDaka vidhAre che, e evA bhautika vilAsanA rasiyAne hAsyAspada ane avagaNanA pAtra lAge che. evAne A jinAjJA sAMbhaLatAM e hAMsI- avagaNanAne unmAda jAge che. tethI te e bicArAne dukhada durgatinA bha sarjAya. mATe ja apunarbandhakAdi sivAyanA bIjA je asaMvegI ane anucitakArI evA bhavAbhinaMdI jIve, Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [pacasUtratene zrI jinabhagavaMtanI sad AjJA ApavI nahi, arthAta zAstrarahasya kahevA nahi, temaja AjJAe Adezola mArga Apa nahi. pra-evA agya cha zI rIte oLakhAya? u0-apunarbandhakAdi jI karatAM uTAM lakSaNathI, dA. ta. tIvra viSaya-parigrahAdinI anAdi saMjJA, mukti pratye dveSa, anucitakArikA, vagere cithI e oLakhAya. kSudratA, lebharati vagere enAM lakSaNa te pUrve kahevAI gayA che. tAraka jinAjJA agyane kema sArI nahi? - keIne ema dayA Ave ke "evo jIva saMsAramAM athaDAte kuTAte mAMDa mAMDa manuSya bhava pAme che, te e bicArAne tAraka jinAjJA Apa ne paNa nA, na ja apAya,ene jinAjJA na ApavAmAM enI dayA karI kahevAya, kemake enuM citta prazAnta nathI tethI, jema navA AvelA tAvamAM e tAvane tarata zAnta karavAnuM auSadha apAya te e sanepAta vagere vadhu kharAbI kare che, tema azAnta (viSayakaSAyathI vihala) mativALAne zAstranA samyagU bhAnuM kareluM pratipAdana ene nukasAna karanAruM bane che. bIjI paNa dehAnta kAcA ghaDAnuM che. jema kAcA ghaDAmAM nAkheluM pANI ghaDAne nAza kare che, tema jinendra siddhAntanuM rahasya nAnA ( 5) pAtramAM nakhAya, te tethI apAtra jIvane unmAda vadhavAthI vadhu vinAza thAya che. tethI agyane AvI UMcI jinAjJA na ApavI, e enI dayA che. evI dayA ja ekAnta zuddha che. kemake ethI pUrve kahelA apAtradAnanA nukasAna nivArAya che. evI zuddha dayA ja samyagra vicArapUrvakanI hovAthI pitAne ane Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :50 anayAnphalasUtramA A sAmAne virAdhanAmAMthI khacAvI lenArI ane che, nahiM ke dayAbhAsa. aceAgyane jinAjJA ApavAnI dayA sva-paraghAtaka che. bimArane ayeAgya kupathya ApavAnI karAtI upalaka dekhAvanI dayAnI jema e dayAbhAsa che, kheATI dayA che. kemake apAtra jIvane bhavane AnaMda che, iMdriyaviSaye ane kaSAyeAmAM nika ramaNutA che. ene e pApa te che ja; have ene viSayakaSAya bhayaMkara ane nyAya kahenArAM jinavacana Ape eTale e vacananI hAMsI kare che, vacana para sUga ane dveSa kare che, vadhu pApa che. e ene durgatiemAM rIbAve che. AmA enI dayA kayAM thaI? mATe evAne jinavacana ApanArA kheATI dayAmAM taNAya che. e dayA ene jinavacananI virAdhanAthI macAvatI nathI. tyAre apAtrane jinAjJA na ApavArUpI zuddha dayA karanArane e yA jinAjJAnI virAdhanAthI macAvatI hAvAthI, ane ema karavAmAM ja triveAkanAtha zrI tIrthaMkaradeva uparanuM bahumAna akha'Da rahetuM hAvAthI, e meAkSasAdhaka bane che. arthAt bhavAbhina dIne jinavacana na denAre ene ya vadhu anarthathI khacAve che, ane svaya' virAdhanAthI khacI meAkSa sAdhI zake che. AvI sAcI dayAnu' svarUpa kahenArA zrI paramAtmA upara kharekhara mahumAna dharanArA e ja gaNAya che. tAtparya e che ke jene jitAkta Agama nathI pariNamyA, AgamAne pariNatirUpa bhedha nathI thaye, e evI sAcI dayA nathI sAcavI zakatA; kiMtu jemane Agama pariNamyA che, e ja evI dayA jALavI zake che. 'pariNamavuM' eTale ke pacavu tene kahevAya ke jenAthI rasakasa vadhe, paNa ajINunA vikAra na thAya. Agamane pacAvI pariNamavI zakanArA te, ke jene ' Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 506 [paMcasUtra-5 enAthI. bIjA trIjA vikArenI jema, apAtradAnanuM sAhasa, TUMkI dRSTi, AgamavacananI uparavaTatA, vagere vikAre paNa na thAya. AvAne jagadguru upara AMtara bhakti khUba hoya ja. emAM navAI nathI, ane ethI ja e Agama-pariNativALe AvI je sAcI dayA kare, te dayA paNa anubaMdhavALI supravRtti dvArA, arthAt samyapha paramArthamaya pravRttionI paraMparA dvArA, mokSane avazya sAdhI Ape che. A rIte pratrajyAphala-sUtra samApta thayu. ethI paMcasUtranI vyAkhyA paNa samApta thaI. vyAkhyAnI sAthe pacasUtra pUrNa thayuM. have TIkAkAra maharSi nIce mujaba vadana vAMchA kare che. - zrutanI adhiSThAtrI zrI sarasvatI devIne namaskAra ho. namaskAra karavA gya saghaLAyane namaskAra che. sarve vaMdanIyane huM vadana karuM chuM. sarve upakArIonAM vaiyAvacca (sevA)ne huM IcchuM chuM. e sarvanA prabhAve aucityanAM pAlanapUrvaka dharmamAM mAre puruSArtha che. sarve jIvo sukhI thAo. sarve ja sukhI thAe, sarve jIvo sukhI thAo. tti zreritanAjAta-pannarUtraNavabhAvArthag-martha-rAkaar-shriihribhdrsuurikRtttiikaanusaarenn siddhAntamahodadhyAcAryazrI vijayapremasUrIzvaraziSyANupaMnyAsabhAnuvijayakRtam 'ucca prakAzanA paMthe' nAmakaM vAlabhASAvivecanaM samAptimagAt / vivecane'smin yadi sUtrakAraTIkAkArAzayaviruddhaM zrIjinavacanaviruddha vA kiJcitpralapitaM syAt tadA tanme bhithyA duSkRtaM bhUyAditi / Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI paMcasUtra mULa NamA vIarAgANa savaNNa daivi dapRSThaANaM jativatcavANuM' telu#gurUNa aruhaMtANu. bhagavaMtANu / je evamAIkUkha ti-ihu khalu aNAI jIve aNAi jIvassa bhave aNA kummasaMjoganattie dukakharU ve dukakhale, dukakhANa. dhe eassa NaM lucchittI suddhadhammA. suddhadhammasa'pattI pAvakavigamAe, pAvakarmAvargamA tahAbhavattAbhAva tassa puNa vivAgasAhaNANi, 1. causadgagamaNa, 2. duzkeDarihA, 3, sukaDANasevaNa, ae kAyavyamiNa hAukAmeNu sayA suppaNihANa" mujjo bhujjo saMkilese, tikAlamasa kilese. jAvajajIva' me bhagavA patileAganAhA aNuttarapruSNasaMbhArA khINarAgadAsamAhA,acitaciMtAmaNI, bhavajalahiyAo, ega tArA arahetA saraNa, tahA pahINajarAmaraNA aveyakanmakala'kA, kuMvAmAhA, kevala nANu MsaNA, siddhipuranivAsI, tiruvamasuhasa~gayA, savvA yaIiccA, siddhA sara tahA pasa'taga'bhIrAsayA sAvajogaviyA paMcavihAyArajANamAM pacAvayAniyA pamAni'saNA jhaNajhjhayaNasa`gayA, viSNujhamANabhAvA sAhU saraNa, Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 508 [ paMcasUtra mULa tahA surAsuramaNaapUIo mehatimiraMsumAlI rAgadhesavisaparamamaMte hepha sAyalakalANANuM kamyavaNuvihAvasU sAho siddhabhAvassa kevalipatto dhame jAvajavaM me bhagavaM sarakhuM, saraNamuvagao a eesi garihAmi dukkaDa, ja chuM arahaMtasu vA, siddhasu vA, Ayariesu vA, uvajajhacesu vA, sAhU vA, sAhuNasu vA, ane suvA, dhamaThThANesu mANaNijesu pUaNijajesu tahA mAsu vA, piIsu vA, baMdhUruM vA, mittesu vA, uvayArIsu vA, oheNa vA, vesu, magaThuiesa vA, amangaphriesu vA, mammasAhesu vA, amammasAhesu vA, ja kici vitahamAyari aNurialve aNichievaM pArva pAvANubaMdhi, suhurbha vA, bAyara vA, maheNa vA, vAyAe vAM, kAyeNa vA, karyA vA, kArAvi vA, aNumeiaM vA, rAgeNa vA, dAseNa vA, maheNa vA, iltha vA jame jammata reNu vA, gohiame dukkaDame ujhiazvame, vi bANi mae kahvANamittagurubhagavaMtavayaNAo,evanaMti reIsaddhAe, arahaMtasiddhasamakkhaM, garihAmi ahamiNuM dukkaDama ujhayazvameaM. iltha micchAmi dukkaDa, micchAmidu micchAmi dukkaDaM.. heu me esA sanma garihA, hAu me akaraNaniame, bahumayaM ameaMti IcchAme aNusaThuiM arahaMtANuM bhagavaMtANuM gurUNa kalANumittANuti hAu me eehi saMge, heu me esA supatthaNA, heu me i bahumANe, heu me Io mukhabIe ti, pattasu eesu ahaM sevArihe siA, Arihe siA, pavittijue siA niraIAraspArage siA, saMvige jahAsattie semi sukaDa amemi savaeNsi arahaMtANuM aNuM, salaeNsiM siddhANaM siddhabhAva, salaeNrsi Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra-1 509 AyariyANaM AyAra, santhesi uvajjhAyANa sutta prayANaM, savvesi sAhUNa sAhukirizma',santhesi sAvagANa mukhasAhaNajoge, santhesiM devANuM santhesi jIvANa' hAIkAmANaeN kalANAsANa maccasAhuNajoge. hAu me esA aNumAaNA sambha vihipubvi, samma mundrAsayA, samma padmivattikavA, sam' nirayArA, paramaguNajIttaaraha tA sAmastya, acintasattiottA hi te bhagavate vIrAmA savvuN paramakalANA, paramakalANAheNa sattANa, mUDha ahiM pAve aNAmeAhavAsie abhinna bhAva, hiAhizmANa abhinne sicya ahinivinne si, hia pavitta sicya, ArAhage sicya, ciapavittIe savva sattANa sahiaMti IcchAmi yuddha' icchAmi mukkaDa' icchAmi sukkaDaM, evamegjha sambha paDhamANasa guNamANassa aNuptehamANassa siDhilIbhavaCti parihAyati khijja ti anuhukammANuma dhA, nirNubaMdhe vAsuhukame bhagasAmathe gRhapariNAmeNuM kaDagamaa vicya vise, appale sicya, suhAvaNijye sicya, apuNabhAve siA tahA Asagalinjati paripAsijja ti nimnavijaja ti muhakAma dhA sAmadhaM ca suhakama gi pagi'bhAvajiaM niyamalaya supautte vigma mahAgae suhale sicya, suhapavattage sigma, paramasuhusAhage siA, ama aDikha dhameccuM asuhubhAvaniraheNa` suhabhAvakhIati, suppaNihANa` samma' paDhiavva sabhya' sAalva, sanma. aNuptehiabhya ti. nameA miamiANa` paramaguruvIarogANuM, namA sesanamukkArArihANa, jaya savvasAsaNa . parmasa ehIe, suhiA bhavatu jIvA, sRhiNA bhavatu jIvA, sRhiNA bhavatu vA (iti pApapratighAta-guNabIjAdhAna sUtra ) Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . :: [paMcasUtra mULa 510 dvitIya sUtra sAdhudharma-paribhAvanA jAyAe dhammaguNapavittisaddhAe bhAvijA eesi sarUvaM payaisundaratta, aNugAmitta, parevayAtti, paramaaeheutta tahA duraNucarad, aMge dAruNatta, mahAmaha jagatta, evuM bhUo dullahanaMti, evaM jahAsatIe uciavihANe acaMtabhAvasAruM paDivajijajajA (dhammaguNe) te jahA -zulapANaIvAya-viramaNuM, 2-thulaga-musAvAya-viramaNuM, 3-thalaga adattAdANu-viramaNuM, 4-zulaga mehuNa-viramaNuM, pa-zulaga parigraha-viramaNasiccAI paDijiUNu pAlaNe jaIjA, sayASNagAhage siA, sayAsNAbhAge sao, sayAjINuparata te siA, ANA hi mehavisAmamaMte, jalaM resAijalaNamsa, kumbhavAhitigichAsargha, kalpapA sivalaksa, vajijajajA adhammamittagaM, ciMtijajAbhivapAvie guNe aNAibhavasaMgaeya aguNe, udagasahakAritta adhammamittANuM, ubhayalogagarahiatta, asuhagapara para ca pariharijajA sanma lokaviruddha, karUNApare jaNANuM,nakhisAvija dharma, saMkile khu esA, pare abAhibIe, ahiphalaM capatti. evamAlAejA-na khalu itto pare aNaghe, aMdhattame aM saMsAraDAvIe, jagamaNiThThAvAyANu, adANuM sapheNuM, asuhANubaMdhamaghaM. sevija dhammamitte vihANeNaM, aMdha vivANuThThAe, vAhie viva vije, dariddo viva Isare, bhIe viva mahAnAyage, na Ie Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra 2] 511 suMdarataramanaMti bahumANajIttesiA, ANAkaMkhI, ANapaDiRge, ANAavirahage, ANAniphAyatti. - paDivannadharmaguNArihaM ca varijajA gihisamuciesu gihisamAcArebsa parisuddhANuThThANe parisuddhamaNukirie parisuddhavakirie, paribuddhakA kirie, * vajijA aNagAvaghAyakAraNuM, garahaNije, bahukilesuM, AyaIvihaMga samAraMbha na ciMtija parapIDuM, na bhAvijA dIyaMna gacchijaja harisaM. na sevijA vitahAbhinivesaM. uciyAmaNu pavaraMge siA. A na bhAsijajo alie, na phasaM, na pasunna, nANibaddha, hiamiabhAsane siA, evaM na hiMsijajA bhUNina giNihaja adattana nirikikhajaja padAra, na kujA aNasthadaMDa, suhakAjoge siA, tahA lAyeci adANe, lAhaciabhege, lAhaciaparivAre, lAhacianihi re siA. asaMtAvane parivAramsa, guNakare jahAsatti, aNuka pApare, nimmase bhAveNa, evaM khalu tapAlaNe vi dhae, jahu annapAla tti, sabdha chavA pupu, mamatta baMdhakAraNe, tahA teNu te su samAyAsu saIsamaNAgae siA, amugeDahuM, amugale, amusibsa, amugadhammaThThANuddhie, na me virohaNa, - ne me tadAra , buThThI amealsa, eamilthasAre, eamAyabhUyaM, e hiaM, asAramaNe saLaM, vise A avihigahaNeNuM evamAha tilagabaMdhU paramakAsaNige, sagna saMbuddha, bhagavaM arahaMtatti, evuM samAlacio tadavi su samAyAsu sanma vahijajA, bhAvamaMgalame taniSphadIe. Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 512 [paMcasUtra mULa tahA jAgarijaja dhammajAgariAe-ke mama kAle? kime assA uciaM? asArA visayA, niyamagAmiNe virasAvasANuM, bhIsaNuM maLyu savAbhAvakArI, avinAyAgama, aNivANije, puNe puNeNubaMdhI. dhame easse sahaM, egatavisuddho, mahApurisevio, savyahiakArI, niraIAre, paramANuM daheja, name imalsa dhammassa no e adhammapagAsagANuM, name. e adhammapAlagANuM, name e adhammaparvagANuM, name e adharmapavajagANuM. IcchAmi ahamiNa dhamma paDivajittae sabhya maNavaNakAyajegehi. he mame kalyANuM paramakalyANAruM jiNANuaNubhAva. supaNihANaevaM citinA puNe puNe. eadhammajuttANamavavAyakArI siA. pahANuM mehue aNume evuM visujhamANe bhAveNAe, kamApagameNuM uIeasta jugayuM. tahAsaMsAraviratti saMvige bhavaI, amane apArevatAvI, vizuddha visujhabhANubhAve, (Iti sAdhudha--paribhAvanA sUtra) tRtIya sUtra prajyA grahaNa vidhi paribhAvie sAhedhame jahediyaguNe jaIjaja sanmamee paDivajijae aparAvatAvo. parAvatA hi tampaDivattivighaM. aNupAo khu esa. na khalu akusalAraMbha hiaM Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra-3] 513 apaDibukahici paDibehijA ammApiyare "ubhayalagasakalaM jIvi, samudAyakaDA kazmA samudAyaphalatti evaM sudIha aviogeaNahA egakabanivAsisauNatullame. uddA magna, paccAsaNe ya, dulahamaNuatta samudapaDiarayaNalAbhatulla, aImpalUA aeNe bhavA dukhabahulA mehudhayAra arkasalAbaMdhiNe aju suddhadhamalsa, juga ca apoabhU bhavasamude jutta sakajajeniujiuM saMvaraha askiH nANudhAre tavayavaNajavaNa. khaNe dulahe, savvaka javAmAie siddhisAga dhammasAhagaNa, uvAde ya esA jIvANuM. je na ImIe jamma, na jA, na maraNuM, na Izkavio, nANidvaipage, na khuhAna pivAsAna aNe keIdAse, savahA aparataMta chavAvasthANuM asubharAgAirahie sa te sivaM avAbAhuM ti, vivarIe ya saMsAre ImIe, aNavaThThiasahAvo. itya khalu suhI vi asuhI saMtamasaMta, suviNuva savamalamAla titA alamiltha paDibaMdhaNuM kareha me aNugatuM. ujamaha e vRchiMditta, ahaMpi suhANumaIe sAhemi e aM niviNe janmamarahiM samiwI ya me samIhie guruSabhAveNuM. eve sesevi behijA, tao samaeehiM sevijaja dharmo karici a-karaNijaja nirAsaMse u savvadA e paramaguNisAsaNa, abujhamANesu a kammapariNuI e vihijA jahAsatti tahuvagaraNuM AvAyasuddha samaIe. kayaA khuesA, karuNa ya dhammapahANajaNaNI jazmiA , tane aNuNAe paDivajijaja dharma, aNuhA aNuvahe ceva uvahijune siA, dhammA haNuM khahie savasattANuM, tahAM tahee saMpADijajA, savyahA apaDiva 33 Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nemisANi asahArA 514 [paMcasUtra mULa jajAmANe caIjajA te aThThANugilAsahatvacAganAeNuM. se jahAnAe kaI parise kahRci kaMtAragae amApiIsamee tapaDibaddha vicijA, tesiM tatya niyamaghAI purisamittAsaja saMbhavAsihe mahAyaMke siA tattha se purise tapaDibaMdhAo evAmAlaciya "na bhavaMti ee niyamao osahamaMtareNa, sahabhAve A saMsao, kAlasahANi A eNitahA saMThavia saMDaviA tadasahanimitta saMvittinimitteca cayamANe sAhu, esacAe acAe, acAye ceva cAe. phalamiltha pahANuM buhANuM dhI e adaMsiNa, sa te sahasaMpAyaNeNaM jIvAvijajA, sa - vAo purisaciame. evaM supakikhae mahApurise saMsArakaMtAraDie ammApirasaMgae dhammaparibaddha viharijA tesiM taltha niamaviNAsage, apattabIjAIpurisamettAsakke saMbhavaMtasammattAIosahemaraNAIvivAge, kamAyeke siA tattha se supakikhae purise dhamapaDibadhAe, evaM samAciaviNarUMti ee avasse sammattAIosahaviraheNu, tasya saMpADa vibhAsA, kAlasANi aeANivavahAra-tahA Thavica sakavie IhilegacitAe, tesiM sammattAI-osahanimitte visiagurumAibhAveNu, savittinimitta ca, cikAraNeNaM cayamANe saMjamapaDivIe, sAhU siddhI che. esa cAe acAe tattabhAvaNAo, acAe ceva cAe, micchAbhAvaNAo, tattaphalamisthapahANa, paramasthao dhIrA ane desi AsanabhaLyA, sa te sammattAIosahasaMpADaNa jIvavijA asthati aM. amaraNAva jhabIajegaNuM saMbhavAo supurisaciamee duSaDiArANi A ammApiINi. esa dhame sayANuM, bhagavaM IW nAyaM pariharamANe akasalAbaMdhi ammApiI sega ti, evuM apavitAva savvahAsugurUsamI pUIttA bhagavaMte Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra-4 ] 515 vIarAge sAhU a, tAsiUNa vihavAcizma' kivaNAI, supattAvasae suviruddhanimitta samahivAsie, virujImANA mahayA pamAe sanma paththaIjA leA adhammuhitA lAguttara dhammagamaNeNu, aisA jiNANamANA mahAkallANa tti na virAhiavyA heNa mahANadghabhayAe siddhika khiNA, vajAggahaNavihitrutta samatta, caturtha sUtra pravajayA-paripAlanA sa evamabhipavvaie samANe suvihibhAvae kiriyAleNa jIjaI vizuddhacaraNe mahAsatta na vivajayameI, eaabhAve abhiSeasiddhI thAyapavittie, nAvivajaptyALuvAe payaTTaI. uvAe A vesAhugA niameNa, tassa tattaccAe aNuhA, aIsa gAo, niyamayamecya < se samaleDraMka caNe samasattumitte niattaggahadukhe pasamasuhasamee sama sikkhamAIartha. gurukulavAsI gurupaDi viNIe bhUatyarisI na i hiaM tatta'kRti mannai susUsAi guNatta tattAbhinivesA vihipare paramamatA tti ahijjai sutta bahulakSe AsasAvimukke AyayaDDI. sa tama vei sabhyahA, tame samma` niu jai. e' dhIrANa sAsaNa, aNutA aNioge avihigahiyama tanAeNu, aArAhuNAe na kici, tadAra bhAe dhruva, ittha madesaNAe dukha avadhIA akhaDavattI, tevamahIM ahIMa' avagamaviraheNa na esA magnagAmiLeA virAhaNA aNatthamuhA, atyaMhe tasAra bhA Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 516 [paMcasUtra mULa Ara. evaM pi ahIe ahIeN avagamalesa gae. arthe sabIo niameNamajJAmiNe khuesA avAyabahalassanirAe jadie sujIttakArI havAI pavayaNamAIsaMgae paMcasamie tigutta aNaWparee acAe aviattassa sisujaNaNacAyanAbeNa, viatta Iltha kevalI ealabhUe, sammame viANuIduvihAe pariNue. tahA AyAsapAsadIyaM saMdIocirAIbhe, asaMdINathirasthamujajamaI jahAsatti, asaMbha te aPsage asaMsattagArAhue bhavAI uttarottara jegasiddhIe muI pAvakasmRtti visujhamANe Abha bhAvakiriamAraheI, samasuhamahavaI, apIDie saMjamatava-kiriAe, avyahie parisahevasagnehi vAhiasukiriAnANuM, - se jahAnAmae ke mahAvAhigahie ahuatabeaNe viNAyA sapheNa nirivaNe tattao. suvijajavayaNeNa same tamavagachiA jahAvihANa paNe sukiria. niruddhajahicchAcAre tuchapatthabhAI muccamANe vAhiNI nittamAaNe samuvalababhAge pavaThThamANatababhAve tallAbhanavuIe tapaDibaMdhAo sirIkhArAIge vi vAhisamAjagaviNaNaNaNa inittIo aNAkulabhAvayAe kiriovaogaNa apIDie azvahie suhalesTAe vahUI. vija ca bahu maNaI. evaM kampavAhigahie, aNubhUkha jasmAaNe, viNAyA dukhaNuM, nibriNe tattao, tao suguruvayaNeNu aNuThThANAjINA tamavagachie, puSuttavihANuo pavane sukiriye pazvaraja, nirupamAyAre asArasuI, muccamANe kumavAhiNuM, niattimANitRviogAIveNa, samuvalabha caraNasa, pavaThThamANa suhabhAve, talAbhanivRIe. tapaDibaMdhavize sao, parisahevasagabhAve vi tattasaMveaNuo kusalAyavuzirAsannaNa, dhame Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra-4] 517 vagAe sayA thimi che, tehalesAe pavaThThaI, gujaM ca bahumannaI jaheci asaMgapaDivattIe nisagnavittibhAveNa, esA guru viAhi, bhAvasArA vise sao bhagavaMtabahumANe, "je maM paDimannaI se guru ti tadANA, annahA, kiriA akiriA, kulaDAnArI kiriAsamA,garahiA tattaINuM aphalajogao. visaNaNatarIphalamiltha nAyuM. Avake khu talaM, asuhAbaMdhe. Ayao gurubahumANe avaMjhAraNattaNu, ao paramagurusaMjoge, tao siddhI asaMsaryA. eleha sudae pagietaNubaMdhe bhavavAhitegichI, na Ie sundaraM paruM, vimA Ittha na vijaI - sa evaMpaNe evabhAve, evaM pariNAme, apaDiviDio, vaThThamANe teulessAe duvAlasamAsieNu pariAeNe aImaI sazvadevateulesuM, evamAha mahAmuNI. tao sukake suddhAbhijAI bhavAI pAyaM chiNukammANuba dhe khavaIlogasaNa, paDise agAmI aNuanidhi, samAsuhage esa jegI viAhie, esa ArAhage sAmaNunsa, jahAgahiarpaNe, savahAsuddha, saMdha suddhAM bhavaM samma abhavasAhaga bhega-kiriA surUvAikapaM tao tA saMpurNA pAugI agilaheubhAvao A saMkiliThThasuharUvAo apAvatAvize suMdara addha gheNa, na ya aNaNA saMpuNa tattattakhaMDaNa e aM nANuM ti luccaI eazmi sujogasiddhI uMciapaDivattipahANa, iltha bhAvo pavatta, pAyaM viSe na vijaI niraNubaMdhAsuhakasmabhAveNa, akikhattAo ume gA bhAvarAhaNA tahA, tame samaM pavattaI. niphAyaI aNaule. evaMkiriyA sukiriyA egatanikalaMkA nikalaMkaEURsAhiA tahA suhANubadhA uttarottaragasiddhIe. tao se sAI dhare paratye samma takkasale sayA, tehi tehiM Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa18 [paMcasUtra mULa pagArehisAbaMdhaM mahedae bIjabIjAdiThAvaNeNaMkanniviriAhaju avaMjhasuhacihe samaMtabhadhe supaNihANAihela mahatimiradIve rAgamaya je dAsAnalajalanihI saMvegasiddhikare havaI aciMtaciMtAmaNikape, sa evaM paraMparaFsAhae tahAkasaNAIbhAvao, akhegehiM bhahiM vimuccamANe pAvakazmaNa, pavaThThamANe a suhabhAvehi, aNagabhavioe ArahaNu A pAugI saravuttama bhavaM carama acaramabhavaheluM avigalaparaMparaWnimitta, tattha kAuniravabhesa kirtha vihuyarayamalesijjaIbujhaI muzcaI parinivAI, savvadukhANumaMta kaI paMcama sUtra pravajyA-phela sa avamabhisiddhe paramava bhe maMgalAla se jammajarAmaraNarahio pahINAsuhe aNubaMdhazattivajio saMpattaniasarUve akirise sahAvasaMThise aNaMtanANe aNaMtadasaNe. re 7 vade, have, 7 ghe, na , ,, va sattA, aNityaMthasaMDhANA, aNaMtaviriyA, kayakiccA, samvavAhAvivajjiA, sabahA niravikkhA, thimiA pasaMtA. asaMjogile asA'NaMde ao ceva pare mao. avikkhA aNANade, saMjogo viogakAraNaM, aphalaM phalameAo, viNivAyaparaM khu te bahumaya mohAjo avuhANaM. jamitto vivajao, to aNatthA apanavasiA, asa bhAvariU pare ao vutte u bhagavayA / nAgAsena jogo aassa. se sarUvasaMThi. nAgAsamaNNattha, na sattA sa dantaramuvei. Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra-5 ] 519 atitameyaM keligammaM tatta, nicchayamayame. vijogavaM ca jogotti na asa jogo. miNaM lakSaName assa. na itthAvikkhA. sahAyo khu aso, aNaMtasuhasahAvakappo. uvamA ittha na vijjA tabhAve'NubhAvo paraM tasleva. ___ ANA asA viNANaM samvaNNUNaM avitahA agaMtao. na vitahatte nimittaM na cAnimittaM kajjaMti. . nidasaNamitaM tu navara-savalatukkha o, sambavAhivigame, saba-sthasaMjogeNaM, sabicchAsaMpattIye jArisame, ittoNataguNaM. . ta tu bhASasattukkhayAdito rAgAdao bhAvasana. kammodayA cAhiNo. paramaladdhIo u aTThA. aNicchecchA icchA. avaM suhumame na tattao iyareNa gammai, jaisuhaM va ajaiNA, mAruggasuhaM va rogiNatti vibhAsA. aciMtame sarUveNa, sAi-apajavasi agasiddhAvekkhAo, pavAhao annaaii| tevi bhagavato ava tahAbhamvattAibhAvao vicittameaM tahAphalabheoNa. nAvicitte sahakAribheo. tadavekkho to tti, aNegatavAo. tattavAo. sa khalu evaM, ihrhegto| micchttmeso| na itto vavatthA / aNAriha ameaN| saMsAriNo u siddhattaM / nAvaddhassa muttI shtthrhiaa| aNAima baMdho pavAheNa aIakAlatullo / avaddha baMdhaNe vA'muttI puNo vghpsNgo| aviselo abaddha mukkANa / aNAijoge vi viogo kaMcaNovalanApaNa / na didikkhA akaraNassa / na yATThimi psaa| na sahana enivitto / nivittIe AyaTThANa / na ya annahA tassesA na bhavyattatullA naarnn| na kevala jIvarUvamea / na Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pari0 ( paMcasUtra mULa bhAvijoga vikkhAe tullataM, tathA kevalaseNa sayA'visesao, tahAsahAvakappaNa mappamANameva / aseva deso parikappiAo. pariNomabheA baMdhAibhemo tti sAha, savanayavisuddhi se nilbacariobhayabhAveNa na appabhUkamma / na priphspiameaN| na ava bhavAdibheo. na bhavAbhAvo u biddhI / na taducchede'NuppAo, na ava samaMjasatta, nA'NAimato bhavo na heuphalabhAvo. tasla tahA sahAva-kappaNamatta. nirAhAra'nnayako niogeNaM / tasmeva tahAbhAve uttame. suhamamakRpayamea. vicita avvaM mhaapnnnnaatti| apajjavasiameva siddhasukkha. itto cabuttama ibha, samvahA aNussugatte'NatabhAvAo, lAgatasiddhi vAsiyo oo. jattha ya ago, tattha niyamA aNaMtA akammuNo gaI pucapaogeNa alaauppbhiinaayo| niyamA ao ceva aphusamANagaIo gamaNaM ukkrarisavisesao. iaM acuccheo bhayANa aNaMtabhAveNa aamaNaMtANataya, samayA ittha nAyaM bhavatta jogayA mittameva kelici paDimAju. gaDhAnirudasaNeNa . asA vi tattaMgaM, pavittivilohaNeNa, aNetasiddhIA, nicchadaMgabhAveNa. parisuddhA. u kevalaM / asA ANA iha bhagavao samanabhahA tikADiparisuddhIo, apuNabaMdhagAIgammA aa. piatta khalu ittha liMga ocittipavitti vinnea saMvegalAhaga niamA. na asA annesi deA liMgavivajjayAo tappariNA. tayaNumAyAle AmakuMbhodaganAsanAoNa asA karuNatti vuccai agaMtaparisuddhA, avirAhaNAphalA, tileAganAhavahumANeNa nisseasasAhitti payajjAphalasutta / (ti zrI 5yasUtra)