Book Title: Indudutam
Author(s): Dhurandharvijay
Publisher: Jain Sahityavardhak Sabh
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004495/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ indudatama (khaNDakAvyam) AuthR [ION emamathunmuntil ANDED TIkAkAra- muni dhuraMdharavijaya Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvRddhi-nemi-amRta-granthamAlA-granthAGkaH-8. cAturvaidyavizArada-vAcakavara-zrIvinayavijayagaNivara viracitam i-ndu-dU-ta-m (khaNDa kAvyam ) [prakAzAkhyayA vyAkhyayA samullasitam ] prakAza-praNetA, sarvatantrasvatantra sUricakracakravarti-jagadguru bhaTTArakAcAryavaryazrIvijayanemisUrIzvaramahArAja-paTTAmbaradinakarakaviratnazAstravizArada-pIyUSapANi-pUjyAcArya-zrIvijayAmRtasUrIzvaramahArAjavinayanidhAnavineyaratna-munirAja zrIpuNyavijayamahArAjAntiSad munizrI dhurandharavijayaH prakAzayitrI, pazcimakhAnadezAntargatazirapurasthA zrIjainasAhityavardhaka-sabhA mUlya. 2-0-0 kAjAIDEOBHA Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 prAptisthAna :zA. bAlubhAI ruganAtha jamAdAranI zerI bhAvanagara (kAThiyAvADa) mudraka :-zAha gulAbacaMda lallubhAI zrI mahodaya presa-bhAvanagara. vIra ni. saM. 2473 vikrama saM. 2003 . isvI. 1946 3 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- _ Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BRIBORBOBOIBBONBERENEREN HIBI MIHIROBBE URGUSON BRORUNNSBRUNO SODBERBANDIN980NDER sarvataMtrasvataMtra-zAsanasamrAT-sUricakracakravarti-jagadguru tapAgacchAdhipati prabhUtatIrthoddhAraka prauDhaprabhAva bhaTTAraka AcAryamahArAjAdhirAjazrIvijayanemisUrIzvaraH janma saM. 1929 kArtika zuda 1 mahuvA // dIkSA 1945 jeTha zuda 7 bhAvanagara. gaNipada 1960 kArtika vadi 7 vaLA (vallabhIpura). AcAryapada 1964 jeTha zudi 5 bhAvanagara, panyAsapada 1960 mAgazara zudi 3 vaLA (vallabhIpura) bhUribhUpAlasadbodha-dAyinaM bhavitAyinam / naumi zrInemisUrIzaM, prauDhasAmrAjyaMzAlinam // 1 / UNIMI12383388888888888888888888BERBAUERRELLIER ENDELIRILINGURARE Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " zAsanasamrAT-sarvatantrasvatantra-sUricakracakravarti-pUjyAcArya mahArAjazrIvijayanemisUrIzvaramahArAjAnAM paradarzanAtmavicArakhaNDanapurassarasvadarzanAtmavicAramaNDanAtmakaH svaadhyaayH|| (gIyate prAbhAtika-rAgeNa ) jayati jinazAsane sUrisamrAD guru-rnemisUriH skltttvsindhuH|| zrutanidhiH sevadhiH sadguNAnAmayaM, krunnrsjldhismsttvbndhuH||1|| AtmAno'bhAvasiddhayai mudhA nAstikai-yatyate sarvayatnena nityam / / yuktiyuktaM yatastatra pratibandhakaM, bhavati yadvacanaracanaM nu satyam // 2 // citsvarUpaM kSaNasthAyinaM saugataH, sarvadA cetanaM vaktyagauNam // kintu yadvacanahatazeSazaktiH sado-madhyamadhyAsito bhajati maunm||3|| yatprabhAbhUtibhirbhItabhItaizcida-dvaitavAdairaraNyaM prayAtam // mAyayA saMyutaM brahma tatrApi taiH, svIkRtaM 'ghaTTakuTyAM prabhAtam // 4 // dehino vyApakatvaM videhAtmano, rahitatAM saMvidAdervadanti // kaNabhujo gautamA yatsamIpe paraM, gotamIbhUya mUkA bhavanti // 5 // jJapayituM cetanaM saMkalakaraNairaka-rimiha kApilAH saMyatante // yena saMzikSitAH kartumAlocanA, mUrdhni nityaM tridaNDaM vahante // 6 // zAzvataM nazvaraM janyamapi sambhave-dAtmatattvaM hyanekAntavAde // nAnyathA bandhamokSavyavasthA bhavet , sthApitaM yena vidvadvivAde // 7 // darzanodayakaro nandano dhImatAM, sarvathA bAlyato brahmacArI // vizvavijJAnavit padmapAdaH pramo-dAmRtApUrNa-lAvaNyadhArI // 8 // .itthaM mayA zrIvijayAdinemiH, mUriH stutastarkavicAragarbham // zrItIrtharakSoddharaNAdikArye, dhurandharaH stAtsukhadAyako me // 9 // // ityAtmatattvavicAramaNDanAtmakaH shriivijynemisuuriishvrsvaadhyaayH|| Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstravizArada-kaviratna--pIyUSapANi-pUjyAcArya__ zrIvijayAmRtasUrIzvaramahArAjAnAM stutipaJcakam. (zikhariNI-chandobaddham ). janAnAM saubhAgyA-anirajani yasyAtra subhagA / surASTre saurASTre zuciruciraboTAdanagare // kulIne'hallIne sukRtikRtipIne parijane / stuve taM sadbhaktyA varamamRtasUri guruvaram // 1 // . viraktiH saMsArA-cchizusamayato bhaktiratulA / jine dIne'kampA satatamanukampA zubhaphalA // sadA jJAne dhyAne ruciravicalA yasya vimalA stuve taM sadbhaktyA varamamRtasUri guruvaram // 2 // jighRkSA dIkSAyAH samajani mumukSAprabalataH / svabhAvAt sadbhAvA-caraNakaraNaM sAdhu caritam / / gurupremNA prAptaM padamanupamaM yena viditaM stuve taM sadbhaktyA varamamRtasUri guruvaram // 3 // yadIyaM vyAkhyAnaM vratacaraNasammAnajananaM / yadIyaM saubhAgyaM sujanajanadaurbhAgyahananam // yadIyaM mAhAtmyaM prazamarasatAdAtmyakaraNaM....stuve0 // 4 // upAdhyAdhivyAdhi-prabhavabhavaduHkhAni sapadi / kSayaM zIghraM yAnti kramakamalayoryasya namanAt // sukhAnAmAsthAnaM bhavati jhaTiti prANinivahaH...stuve0 // 5 // _( bhujaGgaprayAtam ) idaM pazcakaM pazcamajJAnadAyi, prage pAThamAtreNa saMsAratAyi // gurUNAM prabhAvAd gurorbhaktibhAvAt kRtaM zreyase sajjanAnAM mude stAna Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstravizArada-kaviratna-pIyUSapANibhaTTArakAcArya zrIvijayAmRtasUrIzvarajI mahArAja / Page #9 -------------------------------------------------------------------------- _ Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a nama: II prakAzakIya nivedana. pUjyapAdAcArya mahArAjazrI vijayAmRtasUrIzvarajI mahArAja sAheba saparivAra saMvat 1997 mAM zirapura padhAryA tyAre ahiM teo pUjyazrInI sudhAsAviNa-prabhAvazAlinI-bhAvavAhinI madhurI dezanAthI khUba jAgRti AvI. janatAmAM navacaitanya pUrAyuM. teo pUjyazrInI chatrachAyAmAM ahiMnI janatAe ujavelA aneka dhArmika prasaMge mAMthI mukhyamukhya A pramANe che1 dhvajadaMDamaetsava. zrI padmaprabhusvAmInA daherAsarane vijadaMDa atizaya jIrNa thayela, te mAha sudi 5 ne divase pharI sthApana karavAmAM AvyuM. te prasaMge aSTAhika mahotsava, bRhat (aSTottarI) snAtra, daze divasa sAdharmika vAtsalya vagere ullAsapUrvaka thayAM. vIseka hajAranI devadravyanI upaja thaI. yevalAthI ratha maMgAvela. pUjya mahArAjazrInI preraNAthI upajanI rakamamAMthI navIna vizALa rUpAne ratha banAvavAnuM nakakI karyuM. jhapATAbadhu kAma zarU thayuM ne thoDA samayamAM ratha taiyAra thaI gayA. Aja paNa jyAre jyAre e ratha varaghoDAmAM phare che tyAre janatAne te prasaMga najara AgaLa taravare che. . 2 mahArAjazrI antarIkSajI pArzvanAthanI yAtrAe padhAryA tyAre zirapurathI cAlIza-paccAza zrAvakoe mahArAjazrI sAthe yAtrA karI. tyAM pUjA-prabhAvanA-jamaNa vagere , karyA hatAM. 3 pU. mahArAjazrIne AgrahabharI vinati karI cAturmAsa rAkhI paMcamAMga zrI bhagavatIjI sUtranA prathama zatakanuM vidhipUrvaka Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna zravaNa karyuM. aAphrikA mahatsava utsAhapUrvaka karI tenI pUrNAhuti ujavI. 4 cAturmAsamAM bRhatasiddhitapa, caudapUrvanuM tapa vagere ullAsapUrvaka ArAdhyA. paryuSaNa prasaMge aneka aThThAI vagere tapazcaryAo thaI. 5 zrI navapadajI oLInI ArAdhanAmAM aneka navayuvako joDAyA. 6 vardhamAna tapanI sundara vyavasthAne zarUAta karavAmAM AvI. 7 nAne paDate upAzraya be mAsamAM ja AgaLa jagyA hatI te joDIne vadhA, deDhe karA. e vizALa upAzraya Aja paNa janatAne AzIrvAda samAna lAge che. yuvake ne bALakonA maMDaLanI sthApanA thaI. te zrI nemiamRta-puNya-nasevAsamAja aneka dhArmika prasaMgomAM pitAnI sevA bajAve che. bIje gAma jaIne paNa prasaMgane zobhAve che. pU. mahArAjazrInI preraNAthI ahiM zrI jaina sAhityavadhaka sabhAnI zAkhA sthApavAmAM AvI. mAMDavagaDhanI mahattA pachInuM amAruM A bIjuM prakAzana che. A invata kAvyane zarUAtamAM vistArathI pUjya muni zrI dhuradharavijayajI mahArAje paricaya karAvela che. te vAMcavAthI kAvyanI khUbI ne mahattA samajAze. pUjya mahArAjazrIe A kAvya upara prakAza nAmanI vidvattApUrNa TIkA racI che. te paNa A sAthe mudrita karAyela che. - mahArAjazrInuM pAMDitya vizALa che. nyAya-vyAkaraNa-sAhitya-ti-Agama vagere viSayanuM teozrInuM talasparzI Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avagAhana teozrInA te te viSayanA racelA grantha uparathI spaSTa samajAya che. mahArAjazrIe 1988 mAM pitAnA pUjya pitAzrI sAthe 13-14 varSanI vaye dIkSA grahaNa karI. teo temanA pitAzrIne eka ja putra hatA, chatAM temane temanA pitAzrIe saMsAramAM na jeDatAM, sneha-mehane vaza na thatAM paramAtmAnA ekAnta hitakara patha para doryA e apUrva-vandanIya kArya che. pitAzrInI AvI udAra-vizALa bhAvanAe temanA jIvanavikAsamAM pradhAna bhAga Ape che. pU. muni mahArAjazrI puNyavijayajI mahArAja je temanI pUrvAvasthAnA pitA ane atyAre guru che, temane hRdayapUrvaka vandana-namana karIe chIe. mahArAjazrIe zAsanasamrAsUricakacakavati-tIrthoddhArakapUrNa pratApAcArya mahArAjazrI vijayanemisUrIzvarajI mahArAjazrI ane zAstravizArada-kaviratna-pIyUSa pANi-pUjyAcAryazrI vijayAmRtasUrIzvarajI mahArAjazrInA sadUbhAva ane kRpAthI teo pUjyazrInI chatrachAyAmAM nAnI vayamAM je jJAna sammAdana karyuM che, je vikAsa sAthe che te kharekhara adUbhuta che, anamedanIya che. te pUjya vidvavanA vidvattApUrNa granthane prakAzamAM lAvavAnuM sadbhAgya amane maLe che te amAruM ahebhAgya che. kAvyarasike, vidvAne AvA ekAnta hitakara kAvyane AsvAda karavA tatpara bane ne unnati sAdhe e ja abhilASA. nivedaka. zAha campakalAla devacaMda 1. zrI jaina sAhityavardhaka sabhA zirapura (pazcima khAnadeza) Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIgautamasvAmine namaH paricaya kAvyaracanAnuM pUrvarUpa AkAzamAM vaSavaSIne ujajavaLa yazane varelA vimaLa vAdaLo vihAra karatA hatA, AjubAju parvatemAM dhIredhIre vahetA jharaNAnA mIThA avAja saMbhaLAtA hatA. bhAdrapada mAsa hate. zaradUjhatu hatI, pUrNimAno divasa hatuM, rAtrine samaya hata, vAtAvaraNa zAnta ane nIrava hatuM. te samaye marudhara dezanA maNisamA jodhapura nagaranA upAzrayamAM eka muni agAsInA chajA nIce vicAranidrAmAM lIna virAjyA hatA. , te muninI vidvattAnI khyAti janapadamAM pUrNa prasAra pAmI hatI. granthalekhanakauzala te temane varI cUkayuM hatuM. temanI lekhinIthI AlekhAyela viSane janatA rasabhera vAMcatI ne sAMbhaLatI. jIvananA moTA samayanI sArthakatA teoe vividha viSayanA granthasarjanamAM ja karI hatI. .. te muninuM zubha nAma "vinayavijayajI' hatuM. yogyatAne yege paMcaparameSThimAMnuM cothuM pada temaNe prApta karyuM hatuM. janatA temane "upAdhyAyajI zrI vinayavijayajI gaNI" e pramANe pUrNanAme pIchAnatI hatI. - Aje teo vicAranidrAmAM hatA. kAraNa ema hatuM ketemane tapAgacchAdhipati zrIpUjya bhaTTAskAcArya vijayaprabhasUrIzvarajI mahArAjanuM maraNa thayuM hatuM. . che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te pUjyAcAryazrI eka samaya sAmAnya muni hatA. je samaye pite ane bIjA munio pUjya zrI vijayadevasUrijI mahArAja ane pUjyazrI vijayasenasUrijI mahArAjanI nizrAmAM hatA tyAre teozrI paNa sAthe ja hatA. munisamUhamAM sAmAnya jaNAtA temanAmAM apUrva teja, pUrNa prabhAva, akhaMDa saubhAgya chupAyelA che te sahavAsI aneka munionA jANavAmAM na hatuM. pUravartI AcArya mahArAje temane ja gacchabhAra suprata karyo tyAre teozrInI pUrNa gyatA aMge saMzaya dharAvatA munie prasanna thayA na hatA. te paikI pote paNa eka hatA. tapAgacchamAM te samaye devasUragacha ne aNasUragaccha ema vibhAganI rasAkasI hatI. aprasanna thayela muniomAMnA keTalAeka aNasUragacchane anusaryA hatA. pUrve svalpakALa mATe temaNe paNa te pramANe karyuM hatuM. Aje temane pitAnA te caMcala vicAra aMge pazcAttApa thate hate. vartamAnakAlIna zrIpUjya sAthenA pitAnA prasaMge-anubho temanA manamAM eka pachI eka yAda AvavA lAgyA. IDaragaDhamAM thayela meLApa, AcAryazrIe kahela hitavacane te sarva smaraNamAM guMjavA lAgyuM. Aje temane samajAtuM hatuM ke potAnuM gacchaparivartana e miSTa jalanuM matsya phikakA pANImAM jaIne puSTa thavA Icche tenA jevuM thayuM hatuM. pitAnA aneka vizvAsapAtra mitra munimahArAjAoe gaccha parivartana karyuM na hatuM. te sarvanA sambandha ne sahakArathI pite thoDA samaya mATe vaMcita rahyA tenuM temane tIvra Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vedana thatuM hatuM. Aja temanuM mana AcAryazrI samakSa pitAnA te aparAdhane ekarAra karavA talasatuM hatuM. paNa AcAryazrI seMkaDe gAu dUra virAjatA hatA. pote cAturmAsamAM jaI zake tema na hatuM. sthiti paravaza hatA. eTale zuM karavuM ? e kAMI sUjatuM na hatuM. kayAM jodhapura ne kayAM surata ? dhIre dhIre rAtri AgaLa vadhatI hatI ne vicAranI viSamatA paNa vadhatI jatI hatI. AjubAju patharAyela moTI moTI mahelAta, parvatanA zikharo ne gaganatuMga jinamandiranuM nirIkSaNa karatA teo vicAranI guMca ukelavA prayatna karatA hatA. vizvAsu sadezavAhakanI utkaMThApUrvaka teo pratIkSA karatA hatA. candradarzana parvatanA zikhara pAchaLathI ekAeka saumyadarzana, rajatasthALa jevo ujavaLa, vizALa ne geLa, amI varSa candra UMce AvyuM ne thaMbhI gaye. tene paNa lAgyuM ke Aja A mArA ja kulanA (cAkulanA) mArA jevA ja vadanathI dIpatA, vidvattAnA zItala prakAzane paritaH prasAratA muni vicArakhinna kema jaNAya che? cAla huM jaIne temane prasanna karuM. ema vicArI UMce caDI parvatanA ucca zikhara para pAda TekavI teNe muninA vadana para zItala kara pheravyA. - muninA zarIra upara sudhA sIMcI." Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muni saceta thayAM. temanA lecanakumuda vikasvara banyA. sAme ja pUrNa nizAnAthanuM darzana thayuM. temanA banne hasta ApoApa joDAI gayA. mastaka namI paDayuM ne teo belI UThyAbhAge bheTaze rajanIpati tuM Aja badhuM amAre, preme sIce amRta bharIne prANine netra kayAre; mArA lAgyA atulabahulA pUrvalA puNya lekhe, snehIne te smaraNa karatAM bhAgyazALI ja dekhe. 10 candranuM svAgata- rajanIpatinuM temaNe svAgata karyuM. munidharmocita vacanathI tenuM, tenA rahiNI ane bIjI dakSaputrI tArA vagere patnI tathA budhaputrAdi parivAranuM kuzala pUchyuM ne kahyuM. dUra dUrathI pUrva mahAvidehakSetrathI viSamamAge--UMcInIcI pRthvI para thaIne tuM ahiM Ave che, mATe thAkI gayA haze A girizikhara para palavAra vizrAma le. paghasavarane surabhi samIra tane Ananda Apaze. kharekhara tuM viharamAna jina zrI sImaMdharasvAmIne, zrIbAhu jinadevane sAkSAta vandI-namIne mArge AvatA tIrthonI yAtrA-praNAma karIne ucca cho. tArA mukuTamAM paNa jinabimbanI AkRtinuM cihna che, ethI tuM vizvava che. huM paNa tane te ja kAraNe namuM chuM. huM AzA rAkhuM chuM ke tuM UMce gaganavihArI ASADhI meghanI mAphaka udAra banI khinna thayelI mArI cittavRttine prasanna karaze. svastha citte mArI prArthanA sAMbhaLaze. A pramANe kahI temaNe candrane caDA, pitAnA tarapha kheMce, prasanna karyo. candravarNanaprArthanA saMbhaLAvatA pUrve temaNe vaLI candramAne tenA Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 . kuTumba parivAranA vizALa guNene khyAla Ave. tenI kuLaparamparAgata udAra bhAvanA samajAvI. paropakAra karavAmAM canne ne tenA vaMzajoe zuM zuM nathI karyuM? te kahyuM. bhAI! guNanidhAna tAro tAta samudra keTalo udAra ne paropakArI che te che. dareka sAla grISma tApathI baLatI jaLatI duniyAne zAnta karavA te ja vAdaLa dvArA jala varasAve che. tenI udAratAnuM zuM kahevuM? teNe ja dene jIvanarUpa amRta pUruM pADayuM. indrane airAvaNa jevo hAthI ane uccazravat je azva bheTa karyo ne indranI icchA pUrI. are ! lakSmI jevI kanyAne ApIne kanyAdAnamAM kaustubha maNi ne pAMcajanya zaMkha vagere bahumUlya vastuo teNe vAsudevane ApI. uttama ne nItine jANakAra vAsudeva tArA pitAnI udAratAthI lebhAIne hajI paNa sAsare ghara karI beThA che. pArijAta kalpavRkSa vagere tArA pAMca bhAIo paNa keTalA dAnezvarI che ke jenI pAse khUda indra vagere deve namra banI mAge che. tArI bahenano paNa vizva para keTale prabhAva che? tArI sahedarA zrI, mUrkhane vidvAna kare che, kurUpane kAmadeva jevo rUpALA banAve che, dIna-garIba-bAyalAne zUravIra, vakrane sarala, kodhIne zAnta, kalAhInane kaLAvAna banAvI zake che. te dhAre te karI zake che. tArI strI rAtri paNa kAma karI karI thAkI gayelA lokone pitAnI godamAM suvADI nitAnta zAti samarpe che. jenA viyoge tuM paNa pAkelA pAMdaDA je phikko lAge che. tuM te pitAnI peThe carAcara jagatanAM jene sudhAbharelA- snehabhInA karathI sparza karI khuza kare che. sUryanA-tejasvinA jUra ne tIkSaNa karathI khinna janatAne vasudhAne sudhAthI sIMcI zAnta kare che. kharekhara tAruM rAjA nAma sArthaka che. e pramANe tArA kuTuMbamAM kANu paropakAraparAyaNa nathI tArA jevA khyAtakIrti prazaMsanIya putrothI ja samudra "ratnAkara" tarIke gavAya che. udArasarve santAnathI ja bApa dAdAne vazamahimA vadhe che, mATe samudranA suta ! badhuM, mArI prArthanA pUrNa karaje. UMcA vaMzamAM utpanna thayela tAre koIpaNa rIte te Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAchI ThelavI ucita nathI. jagatamAM kahevAya che ke yAcakanI yAcanA pUrI na thAya temAM tenI laghutA nathI paNa dAtAranI laghutA thAya che, mATe mane nirAza na karatA. mitra ! vizvamAM tArAthI na banI zake evuM kAMIpaNa nathI. kamaLa karathI eka sAthe vizvane tuM karI jA cho. mahAdeva mAthe pAda mUkI hasatA vistRta jagatamAM zaurya ne pratApa phelAve che. tAro bhANeja dubala zarIrane jayanta nAmane kAmadeva tArI jevA mAmAnA prabhAvathI ja jagatane nacave che, jagatane jIte che. tAro sALo zyAmagapAla traNa pagalAmAM traNa bhuvanane mApI levAnuM sAmarthya dharAve che temAM paNa tArA jevA banevAne ja pratApa camake che. vadhu te zuM paNa tArA jevA rAjAnI bahena hovAne kAraNe ja vijaLIthI vizeSa caMcala, nadI karatA vadhAre nIca sthAnamAM janArI, kALA kALA dhUmADAthI adhika AMdhaLA karavAmAM samartha lakSmIne leke cAhe che." e pramANe jaNAvIne temaNe candramAne pitAnI prArthanA game tevI hoya te paNa te pAra pADavAnuM tenAmAM sAmarthya che te jaNAvyuM, ane je te pitAnI prArthanA na svIkAre to tenA kuTumbamAM sarva karatA te hIna ne viruddha vartana karanAro bane e paNa sUcavyuM kAraNa ke tenA kuTumbamAM badhA bIjAnuM kArya niSkAmabhAve karI chUTanArA che. candrane javAnA sthalane nAmanirdeza temanI hadayaMgama prArthanA pAra pADavAnuM rajanIpatie kabUlyuM eTale temaNe kahyuM ke ahiMthI tAre tApIne taTe zubhatA surata zahera javAnuM che. tyAM jaine tribhuvanajanavandanIya pUrNa puNya maLI zakAya evA tapAgacchanA adhipati zrIpUjya AcArya mahArAjanA darzana karavAnA che, mAre vandana sadeza teo pUjyazrIne pahoMcADavAno che." Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 candrane javAnA mArgane paricaya candra javAne taiyAra thaI gaye. upAdhyAyajI AnandamAM AvI gayA. harSanA AvezamAM ne AvezamAM temaNe candramAM zIdhra surata pahoMce e dakSiNa dizA taraphane sIdhe mArga batAvyuM. mArgamAM AvatA sundara sarovara, kumudanA vane vagerene paricaya karAvyo. vacamAM AvatA pradhAna pradhAna nagatene tathA parvatene khyAla Ave ne kahyuM ke "bhale thoDo vilamba thAya paNa tuM A sarva joIne ja jaje." madhyamAM zuM zuM darzanIya che ke temaNe A pramANe batAvyuM sevanAgaDha ne jAlerane paricaya ahithI tuM prathama suvarNacala jaje, tyAM tArA javAthI AkhA divasanI bhUkhI cakeranI priyatamAo tArA kiraNakavelothI tapta thaze. tAre tyAM thaDe samaya rokAIne eka puNyakArya karavAnuM che te A tyAM parvata upara be gaganacUmbi-zrI mahAvIre paramAtmA ane zrI pArzva nAtha prabhunA-prAsAde che. suvarNa kazalathI maMDita te mandira divasabhara sUryanA kiraNa-pratikiraNothI saMgrAma kare che. keNa vizeSa ucca ne samRddha che tenuM samAdhAna thatuM nathI. tuM te bannene madhyastha banI banene zAMta rucivALA karaje. moTAnA virodha moTA ja dUra karI zake che. tyAMnA vinoda upavananA sarovaranA nirmala nIramAM pratibimbarUpe nAna karI dhautAMzuka (vimalakiraNa-tIrUpa vastro dhAraNa karI zrIvIra vibhune ane vAmAnandana pArzva prabhune cAMdanIthI snAtra karAvI kapUra jevA svaccha karAthI pUcha puNya upArjaje. te pahADanI nIce jANe bIjuM svarga ja hoya evuM jAlaMdhara nAmanuM nagara che. tyAMnA zrImata zreSi nA mahelanI UMcAIthI ja mAnabhraSTa thayelA vimAna pRthvI para AvatA zaramAya che. tArA tyAM javAthI tAra. zItala kiraNa, thAkI gayelA canAvALI, hAthanA taLIyAmAM mukha TekavIne beThelI viginIene dukhita karaze, ane tArI cAndanInA prakAzamAM priyatamane tyAM Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jatI abhisArikAone antarAya thaze te paNa pRthvInA zaNagAra samA te nagarane nIrakhyA vagara tAre na javuM. cAre tarapha dRSTi nAkhI jevuM. jevA lAyaka na jovAya te pAchaLathI pastAvuM paDe che. zirehanuM varNana- tyAMthI tAre zrIrahiNI ( zirohI) nagarIe javuM. te nagarI paNa thoDo samaya rokAIne cAre taraphathI jovI. sArthaka vilamba sane hadayadAhI thatuM nathI. dhArmikajane te nagarImAM eka mahAna Ananda che, kAraNa ke tyAM vizALa ne ucca jinezvara prabhunA maMdire paMktibaddha che. mArgamAM jatA jatA paNa pratimAjI mahArAjanA darzana thaI zake tema che. tAre paNa te ja mAge thaIne javAnuM thaze, eTale bane bAju AvelA daherAsaramAM jinamUrtine namaskAra karI pAvana thaje. bIjuM mArA jevA munimitranuM kArya karavA sajaja thaela tuM A eka vAta khAsa khyAlamAM rAkhaje-te nagaramAM sthAne samudAya vase che. dharma, vairya ne buddhine haranArA te samUhathI tAre dUradUra ja vicaravuM. temAMnI keTalIka bhogIo(sarpa)thI vIMTaLAyelI nAgaNa jevI che. sevavA mAtrathI maraNane zaraNa karAvanArI keTalIka kipAka velaDI samI che. yuvAnane gabaDAvanArI kAI kaI te moTA khADA samAna che. koI matimuMjhavI denArI AMdhInI DamarI tulya che. keTalIka tIkSaNa kaTAkSabANa mArI taruNenA marmasthAna vIMdhe che. keAI pitAne bhAvane jaNAvavAmAM manohara kAmavilAsanA vacanathI hRdaya hare che. keTalIka ujajavaLa hAsya pheMkIne manDamatione mohita kare che. keTalIka UMcA vadhelA stananA agrabhAgane khullA karI pairya tUTe che, mATe yuvAna haraNanI jALa jevI te vArAMganAne dUrathI ja tyAga kare e A leka ne paraleka banene mATe kalyANukara che. temAM paNa amArA kArya mATe nIkaLelA tAre te khAsa dUra rahevuM; mATe ja pharI pharI be traNa vAra tane kahuM chuM." jodhapurathI jAlera ne suvarNacala 36 gAu thAya che. Aja paNu parvata upara AvelA traNa killAo, bhavya jinamandira Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenA prAcIna gIravane khyAla Ape che. nAhaDa rAjAnA samayamAM to te parvata upara karoDapati ja vasI zakatA hatA. navANuM lAkhanI milakatavALAne upara rahevAno adhikAra paNa na hatuM. teo nIce ja vasatA. lagabhaga AThase hAtha e parvata UMco che. taleTImAM ja jAlera nagara che te paNa vizALa ne mane hara che. tyAM paNa 13 jinamandire che. aneka zrImaMta vase che. jAlerathI 20 gAu dUra zirehI nagarI che. rAjadhAnI che. zirohInA gaganacuMbI jinamandiro zatruMjayanI eka Tukane khyAla Ape che. Aja karatA granthakAranA samayamAM tyAM vezyAonI vasati vadhAre paDatI haze, te temaNe karelA khAsa ullekhathI jaNAya che. Ane acalagaDhane paricaya- zirohIthI abudAcala (AbU) 12 ja gAu thAya che. nimeSamAtramAM candrane tyAM javAnuM kahI zAntithI tenuM avalekana karavA granthakAra candrane jaNAve che. hindustAnamAM AvelA UMcA parvatamAM AbU paNa eka che AbUnI uparanI sapATI Azcaryajanaka che. parvata upara bAra bAra gAma vasyA che. sundara saravare che. jovAlAyaka sthaLo te pAra nathI. gahana vanarAjI patharAelI che. A sarva karatA tenI viziSTatA ane AkarSaNamAM pradhAna kAraNabhUta ajoDa kArIgarIvALA jinacaitya che. te caityenI bhavyatA-kalA nIrakhIne darekanA nayane sthira thaI jAya che ne mastaka namI paDe che. dUradUrathI tenA darzana mATe seMkaDe mANasa AvuM che. vimaLazAha ne vastupAla tyAMnA aneka mandiramAM mukhya mandira be che. eka zreSTha Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vara vimaLazAha daMDanAyake baMdhAvela vimalavasahi ne bIjuM marivara vastupAla-tejapAle racAvela lavaNavasati che. vikramanI 11 mI zatAbdimAM vimaLazAha thayA. caulukya bhImadeva bhUpatinA matrI ne candrAvatInA daMDanAyaka tarIke cirasamaya teo rahyA. prathama sAmAnya sthitinA hatA paNa parAkramathI khUba vikAsa sAthe hatA. temanA parAkramathI ne buddhicAturyathI bhalabhalA vipakSa rAjAe bhaya pAmatA. vimaLazAha upara kuLadevI ambikA prasanna hatA. seMkaDo rAjAe temane sevatA. mahArAjA bhImadeve te temane chatracAmarAdi rAjyacihno arpaNa karI rAjApadathI navAjyA hatA. A sarva chatAM temanAmAM dhArmika vRtti-zraddhA ananya hatI. pUjya zrI dharmaghoSasUrijI mahArAjanA teo khAsa upAsaka hatA. temaNe AbU upara zrI RSabhadeva prabhunuM AlizAna mandira karAvyuM. vi. saM. 1088 mAM tenI pratiSThA thaI. Aja paNa vimaLazAhanI jIvaMta kIrti samuM AkAza sAthe vAta karatuM te mandira UbhuM che. ' vastupAla ne tejapAlanA parAkrama ne kunehanI vAte vikhyAta che. temanI dharmabhAvanA ajoDa hatI. te temanA kartavya parathI spaSTa samajAya che. anupamAdevI-satIziromaNi sAtvika strInI salAhathI AbU para zrI neminAtha prabhunuM kaLAnA dhAma jevuM caitya saryuM. A be tathA bIjA mandirAnuM ane Abu parvatanuM varNana lAkSaNika zailIthI kAvyabhASAmAM upAdhyAya candramAne jaNAve che, te A pramANe AbunuM varNana "te nagarInI najIkamAM AvelA abudAcalane tuM nirakhaje. gaganamAM Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 gayelA tenA zikhare che. vAyuthI vAgatA veNuonuM saMgIta mAnanA cittane dUra dUrathI paNa tyAM kheMce che. UMcAmAM UMcA tenA zikharo para sarovarane kinAre lIluM lIluM ghAsa Ugela che. tArA aMkamAM rahelA haraNane tyAM caravA mATe chUTo mUkaje. bicAro ghaNA kALane bhUkhyA che. AkAzamAM tene lIluM ghAsa kyAMthI sAMpaDe? vaLI dhyAnamAM rAkhaje ke te lIlA lIlA tRNa caravAnA lobhamAM dUra nIkaLI na jAya. tene tArI daSTi bahAra javA de nahiM. nahi te A AkhUnI gahana jhADImAM jaDapAI gayelA moTA gajarAjone ya patto lAgatuM nathI. gADha vanamAM teo zuM nirNa che te bire haraNanuM zuM kahevuM ? vaLI te nikuMjamAM dUra dUra devAMganA AvIne vINA vagADe che, madhura svare gIta gAya che. zravaNAsakta te tyAM rahI jAya te tAre zodhavA nIkaLavuM paDe, vilamba thAya; kAraNa ke tArI jevA nAnA paNa Azritane choDI cAlI nIkaLatA nathI. tyAMnA saghana vanamAM nibiDa andhakAra rahe che. te dUra karavA tuM samartha na thAya te tethI tuM tArI kamaLatA mATe kheda na karate; kAraNa ke tyAM divase paNa svarganI vaizyAo ghara karIne rahe che. prakhara pratApI sUrya paNa te tamane bhedI zakatA nathI. tyAM vimala vasatimAM zrI AdinAthasvAmI ne vastupAlanA caityamAM zrI neminAthasvAmI virAje che. deve paNa temane seve che. vimalazAha ane vastupAlanA sthira thayela ujajavaLa yazarUpI zarIra samA te banne ucca prAsAde svaccha ArasanA racelA, aneka prakAre sUkSma kArigarIvALA vijyavaMta varte che. jyAM vimaLavasati che te bhUmi prathama brAhmaNonA kabajAmAM hatI. brAhmaNe te ApatA na hatA. potAnA adhikArathI-sattAthI dabAvIne paNa vimaLazAha te levAne samartha hatAM, paNa tema na karatAM temaNe jamIna upara rupAnA navA banAvelA sikkA pAtharIne jamIna jeTaluM rUpuM viprane ApyuM ne khuza karyA, jamIna meLavI. prAsAdanuM caNatara zaru thayuM. tyAM eka bIjo upadrava thavA lAgyo. vIranAtha nAmane eka kara kSetrapAla, sUtradhAra divase jeTaluM caNatA teTaluM rAtre pADI Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAkhate. ema cha mAsa sudhI cAlyuM. sUtradhAre kaMTALI gayA. ekadA vimala maMtrI ambikA devInI kRpAthI sAhasa karI rAtrie karamAM UghADI taravAre dIvAnI pAchaLa chupAIne rahyA. vIranAtha upadrava mATe Avyo tyAre siMhanAda karI tene paDakAryo. te DarI gayo. rAMka thaIne vimalazAhane te vaza thayo. bali ApI tene khuza karI ambAmAtAne zaraNe meka. te prAsAda pUrNa karAvyuM. he rehiNIramaNa! tane A sarva aitihAsika vAte tyAM tArI cAndanImAM pharatA gRha purunI vAtathI sAMbhaLavA maLaze. bAjumAM ja banAveluM bhImAzAhanuM trIjuM mandira paNa tAre javuM. tane lAgaze ke traNe bhuvananI zebhAne AkramIne tridaza-denA vAsane parAjita karanAra A mandiranI tripuTI ahiM maitrI sAdhI AnandavArtA karavA jANe maLI na hoya! kharataranuM banAveluM thaDe ja dUra eka caitya che temAM paNa catumukhe virAjelA cAra arihanta bibene tuM vaMdana karaje. te jotAM tane mahAvidehamAM sAkSAta joyeluM samavasaraNa yAda Avaze. bIjA ahi digambara vagerenA mandira che te jovA paNa tyAM sthApelI prabhunI pratimAone namaskAra na kare. digambare, kaDavA matavALAo ne bAhya veSane ja dhAraNa karanArAoe sthApela bio samAcArIzuddha AcAra pAlanArA sAdhuonA vAsakSepa vidhAna sivAya pUjanIya nathI. acalagaDhanuM varNana- ahiMthI thoDe dUra acalagaDha che. tenA zikhara para eka cAra dvAranuM atizaya UMcuM caitya che. tyAM dhAtunA ravamaya bhAsatA cAra bibbe ghaNA meTA che. pRthvIpaTa para tevA bio bIje jovAmAM AvatA nathI. cauda se maNa tenuM vajana kahevAya che. kAMIka nIce AvatA jIvadayApratipAla kumArapAla bhUpAlanuM karAvela eka suMdara mandira che. te jotAM tane lAgaze ke zobhAno bhAra upADIne UMce caDatuM A mandira jANe ahi vizrAma levA na rahyuM hoya ! bhAvapUrvaka tyAM pratimAjIne vandana karaje. he auSadhipati ! A parvata ghaNI divya auSadhithI bhareluM che Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenA upara candrikAnA rasane sIje. tArA karasparzathI te puSTa thaze. strIone svAmIne saMga e parama yovana kahevAya che. sthAne sthAne A parvata para laukika tIrthonI hAra patharAyelI che. miththAmati narapatie paNa tene mAne che. te saubhAgI ! kutUhalathI paNa tuM tene nIrakhate nahi. tene anusaravAthI paNa zuddha samakita dUSita thAya che. e pramANe sthira- tAthI nirAMte A Abane nirakhIne tuM satvara AgaLa jaje. jeNe A pahADa je nathI te haju garbhamAM ja che ema kahevAya che." siddhapura ane rAjanagaranI geravagAthA ! atyAre gaNAya che tema granthakAranA samayamAM paNa AbU e gujarAta-mAravADano sImAstaMbha gaNAte. gUjarAta tarapha janArA AbuthI AgaLa vadhe eTale mAravADamAM pahoMcyA kahevAya ne mAravADathI AvanArA AbUnI A bAju Ave eTale gujarAtamAM AvyA kahevAya. Abu uparathI chevaTa eka vakhata mAravADane raMjita karI siddhapura thaIne rAjanagara-amadAvAda javAnuM candrane granthakAra kahe che. sarasvatIne kAMThe AveluM siddhapura, tenA khaMDita thayelA bhavya rudramALathI siddharAjanA samayanI jAhejalAlInI yAda Ape che. rAjanagaranI gauravagAthA saikAothI gavAtI AvI che. jenonuM, jenadharmanuM tyAM pUrNa varcasva che. jenapurI tarIke tenuM nAma janatAmAM prasiddhi pAmyuM che. tenI keTalIka preraNAdAyI hakIkata jANavA jevI che. hAla jyAM amadAvAda che tyAM seMkaDo varSo pUrve AzAvala nAmanuM nagara hatuM. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddharAja jayasiMhanA pitA karNadeve AzAvalanuM nAma pheravI "karNAvatI" karyuM hatuM. paNa leke te AzAvala ja kahetA. I. sa. 1411 mAM amadAvAda ahamadazAhe vasAvyuM tyAre paNa tenA parA tarIke AzAvala rahyuM hatuM. dilhI ne AgrAnI jyAre jAhojalAlI na hatI tyAre amadAvAda prathama paMktinuM zahera gaNAtuM. hAla paNa amadAvAda vyApArane mATe cArekera prasiddhi pAmeluM nagara che. pATaNa ane khaMbhAtanA nUra ochA thayA tyArathI jainadharmanI rAjadhAnI tarIkenuM gaurava amadAvAdane ja vayuM che. jyAM 200 thI 250 jinamandira che. seMkaDe upAzraya che. hajAro jenonA ghara che. zAnidAsa zeTha, hemAbhAI premAbhAI, manasukhabhAI zeTha vagere pratibhAsampanna puruSe rAjanagaranA prabhAvanA prANa samA hatA. jemanI kuneha AgaLa saltanate paNa namatuM ApatI. tevA aneka prasaMgamAMthI ApaNe ahiM eka prasaMgane ullekha karIe. sattaramA saikAmAM zAntidAsa zeThe sarasapuramAM zrI cintAmaNi pArzvanAthanuM bAvana jinAlayanuM bhavya jinamandira baMdhAvyuM hatuM. mandiranI mahattAne nahiM sahana karatA gujarAtanA te samayanA sUbA auraMgajhebe tene teDIne majIda banAvI. zeThane dilhInA bAdazAha sAthe sambanyA hatA. javerAtanI levaDadevaDa temanA hAthe ja darabAramAM thatI. bAdazAha zAha Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 jahAne vAtanI jANa thaI. zeThe zahenazAhane kahyuM-gujarAta AkhuM sUbAnA A karapINa kRtyathI khaLabhaLI uThayuM che. jyAre zuM thAya? te kahevAya nahiM. hajure turata sUbA upara hukama karyo ke - te daherAsara turata zeThane suprata kare. je kaMI temAM pheraphAra karyo hoya te pADI nAkho-kADhI nAkho. prathama jenA kabajAmAM je rIte hoya te rIte seMpI devuM. keIe temanA dharmakAmamAM Dakhala karavI nahiM. phakIra vagere je tyAM rahetA hoya tene kADhI mUkavA. vaherA vagere je devaLanI ImArata UThAvI laI gayA che te turata temane pAchI apAvaje. A ane AvA aneka banAve rAjanagaranA prabhAvane darzAvatA banyA che. aneka camatkArapUrNa jinabio rAjanagaramAM virAje che. jagaprasiddha haThIbhAInI vADInuM zrI dharmanAthajInuM bAvana jinAlayanuM mandira Aja paNa bhavyatAthI dIpe che. muni samelana jevuM mahAna kArya rAjanagarane AMgaNe ja ujavAyuM hatuM. upAdhyAyajI zrI vinayavijayajI mahArAja candrane rAjanagarane paricaya ApatAM jaNAve che ke - siddhapura ne sAbaramatIne paricaya. A Abu uparathI madharanI ramaNanI navIna candananI aco candrikAnA taraMgathI kara tuM sarasvatI tIre vasela siddhapurane kSaNavAra nIrakhI vizvaprasiddha rAjanagara jaje. tyAM tane eTale pitAnA patinA putrane rAjavIteje dIpa-Avate joine darbha-ghAsanA aMkuranA bahAne romAMcita thaIne sAbaramatI nadI tAruM svAgata karavA samIpa Avaze. UMcA UMcA taraMgarUpI hAtha uchALI tane bheTavA talasaze Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tene kAMThe kaI kaI sthaLe sundara vanathI mane rama che. keI sthaLe te yuvatIonI krIDAthI apsarAthI sevAtI hoya tema lAge che. kyAMIka to Ine sUkavelA bahumUlya vastrothI veSabhUSA sajIne sajaja banI heya ema jaNAya che. sthalavizeSamAM vikharAIne paDelI chIpalIo ghareNuM samI zobhI rahI che. svaccha jalanuM dAna ApI nikhila nagarajanone A nadI khuza kare che. krIDAvilAsamAM Asakta lekane khoLAmAM laIne ramADe che. dUrathI taraMge uchALI bheTe che, pavitra kare che; mATe prathama tane tene paricaya Apela che. A nadIne banne kAMThe cakravAkanI viyAginI hRdaya ramaNIo AMsuthI bharelA locanavALI rahI haze. tArA kiraNe pheMkI tene tuM duHkhI na karate, kaMThe AvI rahelAM prANavALA virahIjane leza paNa duHkhane sahana karI zakatA nathI. rAjanagaranuM varNana- , chata para caDIne potAnA priyanA karamAM kara meLavIne cAMdanImAM snAna karatA nagarane cAre taraphathI nirakhatI gujarAtaNonAM lecana, he badhu, tuM tArA kiraNothI sAMtvana karaje. candra! tyAM jaIne keTalAeka navapariNItAnA zayanagRhamAM bArI sanmukha thaIne kiraNe pheMkI prakAza na karata; kAraNa ke AvelI navavadhUo taddana bhoLI-acaturA heya che. prathama te tenA svAmI pAse jatA zaramAya che. sakhIo samajAvIne zayanagRhamAM mokale che. tyAM paNa tene pArAvAra lajA thAya che. svAmInI zamyA najIka jatAM te thaMbhI jAya che. mIThuM mIThuM belIne tenA nAtha tene zayAmAM kheMce che tyAre te kAna upara rAkhela kamaLane ghA karIne gharane dI bUjhavI nAkhe che, ne jema tema karI pati pAse bese. te pachI pati parANe tenA cIvara hare che. evI sthitimAM je te ekadama tyAM prakAza karIza te te mugdhAo muMjhAI jaze. Ave samaye svAmInI AMkha dAbI devAno upAya haju te mugdhAo jANatI nathI. tArA kiraNone rokavA samartha nathI tevI abalA-bAlA Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 upara dayA karIne evA tamaskRtya adhArAmAM rahe te ucita che ema vicArI prakAza na karate. tyAM javerInI dukAne gAThavelA mahara vividha prakAranA ratna-maNimaiktike tArA kiraNakaranA sparzathI navIna prajAne dhAraNa karaze.-ullAsamAM AvI jaze. candra! tuM ne teo badhAM eka ja pitAnA putra che. samudramAM ja janmyA che. kharekhara lAMbe kALe bhAI bheTe tyAre ulAsa vadhe che. tyAM tArI bena lakSmI keTigvajonA ghare ghare vividha rUpe krIDA kare che. saubhAgI candra ! tArI bahenane tyAM tuM caMcalatA vagaranI joizaH sthira thayelI tene joIne tene atula Ananda thaze. tArI bahenanI caMcaLatA aMge tane citA thatI hatI te paNa TaLI jaze. A rAjanagarane eka eka pADe-paLa bIjA zahera je che. parAM te deza samAM che. moTA moTA ghara gAma jevA che. moTA vaktA paNa AnuM varNana karavA samartha nathI, tuM tyAM Dagale ne pagale moTA motIonA DhagalA, ratnanA samUha, paravAlAnA aMkure, zaMkhe, ambara vagere aneka prakAranI sAgarasampattine joIne ema na jANe ke A nagare mArA pitA samudranuM badhuM lUMTI lIdhuM che. je mATe A nagara ja svAbhAvika rIte zreSTha ratnAkara che. A nagaranA eka eka bhAganuM spaSTa varNana spaSTa sAMbhaLatA lAkho varasa vItI jAya tema che mATe tuM tenA eka vibhAgane joIne AkhuM nagara joyuM tema mAnaje kAraNa ke leke paNa eka deza jaIne badhuM jayAne vyavahAra kare che. dANe cAMpIne kAcA pAkAnI samaja sAdhe che. tyAM tuM jaIza eTale vividha prabhAenuM samelana thaze. ratnaprabhA-sonA rUpAnI prabhA-dukAnomAMthI nIkaLatI haze. strI-puruSonA alaMkAronI kAnti, navA prAvelA pradIpanI prabhA tyAM pradoSa samaye-sAyaMsamaye ekaThI thaI che. tuM jaIza eTale tArI prabhA paNa maLaze ne samUha jAmaze. tyAM ghera ghera ne dukAne dukAne pairANikanI jema-purANanI kathA kahenArAnI mAphaka dIpakazreNi rAtrimAM kAMIka kAMika arthone-padArthone prakAzita kare che. tyAM tuM jaine pramANanA jANanArAnI mAphaka sarva padArthane spaSTa karI temane vilakhA pADIza." Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDedarA ne bhacane paricaya- e pramANe rAjanagaranI zreSThatA-zrImannAIsikatAne sundara kavi bhASAmAM paricaya karAvI candrane kAvyakAra dakSiNamAM AgaLa javA kahe che. rAjanagarathI 36 gAu dUra vaDedarA, ne tyAMthI ra4 gAu dUra bharuca Avaze. te banene TUMka paricaya karAvI, tenI putrI narmadAne bheTI AgaLa suratanI sImAnA pradezamAM pahoMcavA jaNAve che. muMbaInA baccA tarIke prasiddhi pAmeluM-vilAsI vaDodarA te samaye paNa lATa dezanuM nAka hatuM. vaDedarAnI zobhA-maneharatA varSojUnI che. narmadAnAM taTe kaIka TekarI upara caDIne raheluM bharuca jUnA jogI jevuM lAge che. dUra dUra dRSTi na pahoMce evA aitihAsika anubhava bharuce anubhavyA che. vIsamA tIrthaMkara zrI munisuvratasvAmIe azvapratibodha e bhUmimAM ja karela. sudarzanA rAjakumArikAnA samaLIvihAranI bhavyatA bharucanA ja bhAgyamAM che. zrIpAlanA samayamAM te ghaNuM ja samRddha hatuM. preraNAdAyI aneka prasaMge tyAM banyA che. hAla che te karatAM upAdhyAyajInA samayamAM te vizeSa ujajavaLa hatuM. atyAre to te atizaya vRddhAvasthA anubhave che. kAyAkalpa karI yuvAna bane tyAre kharuM ! narmadA e to narmadA ja che. tenI mastI apUrva che. gUjarAtamAM tenA jevI lAMbI pahoLI bIjI eke nadI nathI. tyAMthI lIluMchama-bhIne pradeza zarU thAya che. vanaspatine kAI pAra nathI. A sarva candrane temaNe jaNAvyuM che. vaDodarA, bharuca ne narmadAnuM varNana te nagarathI dakSiNa dizAmAM AgaLa jatAM tene lAdezanA tilaka Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svargasamuM eka bIjuM nagara jovAmAM Avaze. tyAM nAnA prakAranI lakSmIthI zobhatA mAnavane jeiine tArA manamAM paramaM prIti jAgaze. A ramya ne anupama "vaDodarA" evuM nAma sAMbhaLIne manamAM zaMkA rAkhatI laMkA samudramAM saMtAI gaI. alakA-IndrapurI daSTi bahAra cAlI gaI. bhogAvatI-nAganagarI pAtALamAM pesI gaI. A nagaranI vacamAM eka UMce mAMDavo che. te ghaNo ja sundara che. tyAM rahIne cAre tarapha tuM avalokana karaje. tyAMthI tane nagaranI badhI bAjunI zobhA jovAmAM Avaze. tene lAgaze ke A te koI catura citya jevuM mahAna nagara che. ahiMthI taddana najIka bhragupura-bharuca che tyAM tuM jaje. nagarane pharate meTa killo che. tyAM gaMdakI te bilakula nathI. dethI rUpALA zaherIo tyAM vase che. te nagara TekarI upara caDayuM che. te jotAM ema lAge che ke A bhUlekamAM mArA jevuM bIjuM kAI nagara che ke nahiM te jovA mATe te UMce na cAyuM hoya ! tenI samIpe ja narmadasukhada kalole uchALatI, hoDImAM beThelAne romAMca utpanna karatI, krIDA karatA gandharatInA madathI utkaTa gandhavALI, kAMThe kAMThe bAgabagIcAthI vyApta, vahANa tarI zake teTalA UMDA pANIvALI gaMbhIra narmadA nadI vahe che. vizvane sudhAthI siMcate tane Avate joine he bhAI ! tArI putrI te narmadA nadI AnaMdita thaze. tuM paNa tene nIrakhI u9lasita thaze. saMsAramAM pitAputranI prazyagranthi mahAna che. sattAnasneha sarvazreSTha che. tyAM bharUcanA killAnA jharUkhAnA uparathI tArA putrIne uchaLatA taraMgavALA gamanane joI khuza banI zrIpUjayapAdanA viharaNathI pApanA praveza vagaranI suratanI sImAmAM jaje. suratanI sImA ne tApI nadInuM varNana tyAM tApIne kinAre UgelA khajUrInA jaMgale, UMcA tADanA jhADavAo dhIre dhIre vahetA vAyuthI DolatA suratanI ane AjubAjunA bIjA lekanI antaninAdapUrvaka prazaMsA kare che. tApI nadI svargagaMgAnI zebhAne dhAraNa karatI vahe che, kAraNa ke tene tIre devavimAna jevA meTA Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 vahANe nAMgaryA che. devadevIo jevA nagaravAsI strIpuruSe tyAM snAna krIDA kare che. UMcA taraMge uchaLe che, svaccha sphaTika jevuM vimaLa ne vAda tenuM vAri che. A nadInA moTA saubhAgye jANe kAmaNa na karyuM heya tema tene vaza thayela samudra hameza be traNa vakhata tene saMgama kare che. te saMgamasamaye he candra! tuM vAdaLAmAM chUpAI jaje. keNuM e jaDa hoya ke je mAbApanA vilAsane vilekIne na zaramAya ? sAkSAta tIrtha kara prabhunuM samavasaraNa thatuM ne pRthvInA de nAza pAmatA tema tyAM zrI tapAgacchanA svAmI pUjyapAdAcArya mahArAjanA vihArathI nirataMka-rogamukta, patra-puSa-phalanI zobhAthI bharelA vRkSovALI, cogya samaye varasatA anukULa varasAdathI dhanadhAnyathI bharapUra pRthvIne tuM joIza. tyAM laTakatA keLanA thAMbhalAthI namI paDelI keLA suvarNabhArathI bharelI zrImantanI strIo jevI pagale pagale UbhI che. snehALa chAyAvALA, miSTa phaLavALA kakSAnA mAMDavAthI manorama bagIcAo paMDitenA gAma jevA tyAM sthaLe sthaLe zobhe che. tyAMnI vADIomAM campakanI maMDalI puSpAthI dedIpyamAna, sadhana patrathI bharelI kuMpaLa ane phalathI dIpatI, guchALA vividha bhUSaNone vastrothI zaNagArelI, suvarNaghaTa bAMdhelI, mastake tIkSNa aMkuza mUkelI hAthInI paMkti jevI dUrathI jaNAya che. suratanI cAre tarapha lAkha taruvarothI, nAnAvidha kusumathI bharelI velIonA krIDA karatA strIpuruSanA yugalane yogya keLanA gharethI, bALakone krIDAgharothI, vilAsabhavananA nAnA sarovare geLa ane lAMbI vAvaDIothI zobhatI vADI patharAyela che. he catura candra ! tApInA kinArA para vividha vastuothI bharelA samudranA saMtAna samA vahANane jotAM tane vilamba thaze. vijyavaMta vAvaTAthI pharakatA ne cAlatA nagara samA e vahANone joIne koNa Azcaryamugdha nathI thatAM?" suratane paricaya upAdhyAyajI mahArAja e pramANe patha paricaya ApI candrane surata pahoMcADe che. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 surata ane rAMderamAM upAdhyAyajInA ghaNA mAsA thayelA eTale te zaherathI teo pUrNa paricita hatA. "sUryapura caitya-paripATI" lakhI teozrIe suratanA jinamandirane sundara khyAla karAvyo che. te samaye surata senAnI mUrata jevuM hatuM. Aja raDatI surate paNa te pitAnI bhavyatA jALavI rahyuM che. caDatI-paDatInA ghaNAe juvALa-eTa surate anubhavyA che. Aje muMbaInI je sthiti che te eka vakhata suratanI hatI. sattaramA saikAmAM tyAM 258 mandire hatAM. cAra hajAra jinabio hatA. candrane upA. zrI vinayavijayajI mahArAja te suratane, gopIpurAne, tyAMnA zrAvakane paricaya ApI. pUjyA cArya mahArAjazrInuM bhaktibhInuM varNana kare che ne chevaTe vandanasarjeza saMbhaLAve che. kRpAdraSTi rAkhavA mATe bhalAmaNa karavA sUcave che. tyAM kAvyanI pUrNAhutI thAya che. suratanuM varNana yuddha mATe tIkSNa zastrothI taiyAra aneka prakAranA yaMtra ne Ayudho. yukta, tejasvI kAya, agAsIrUpI UMcI DokavALa, mahelanA chatathI chAjata, metInA chatrathI dIpatI suratane A killo kSatriyanaranAyaka samAna zobhe che. gopI nAmanA sarovaranuM mahattva ame tane zuM kahIe ? mathana karAtA kSIrasAgara jevuM e hIlaLatuM dIpe che. zuM haju tenA piTamAM meru che ke maMthananA trAsathI bhAgIne ahi AvyuM che ? nahi. te ATaluM badhuM uchaLe che kema ? sUryapura haMmezA vividhavaNuM" virAje che. koI sthaLe nAgaravelanA pAne patharAyela hovAthI lIluM te koI sthaLe vecavA mATe vikharelA phUlothI ujavaLa, kaI sthaLe khUba pAkI gayelA zeraDInA sAMThAothI lAlapILuM che. tyAM samudranA pele pArathI AvatA ne vahANamAMthI utaratA padArthonA DhagalAone gaNavA ekadama maTe gaNitanA paNa samartha nathI. tema senAmaNinA Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samUhe ane lAla-lAla vidgama paravALAnA pujane mApavA paNa kaI zaktimAna nathI. tyAMnI TaMkazALAmAM avirata Teka-sikkAo paDe che ne tethI . e maMtra dhvani cAlu ja rahe che, jene pratApe tyAM duSTa dargatya kharAba garIbAirUpa bhUta AvI zakato nathI. kSudra upadra zamAvavA mATe TaMkAra e pavitra maMtra che. tyAM zrAvake tapAgacchAdhipatisUri mahArAjanA proDha puNyapratApathI prasanna cittavALA, jagaprasiha, dAnezvarI, gaNanA vagarane akhUTa sampattivALAM, meTI maTI zAkhAprazAkhA-peDhI dara peDhInI paramparAvALA che. tane lAgaze ke A zuM pahelA ArAnA kalpavRkSo ahi prakaTa thaIne rahyA che? zreSTha zipInI banAvela vividha kaLAthI kAna hiMgaLaka vagere raMgonA suvarNathI bharelA citrothI dIpatA sajajanonA manane AnandadAyI jinamandiranA samUha joIne kaNa antaramAM Azcarya anubhavatA nathI? gepIpurAnA upAzrayanuM varNana ahiM gopIpuranI madhyamAM himAlayanI spardhA karate, saMpUrNa bhAthI bharele, andara virAjatA jenadarzananA gumahArAjanA prauDha tejathI dIpate, vacamAM virAjelA indrathI zobhatA svargasa zrAvakane upAzraya che. tyAM sphaTika jevI ujajavaLa tenI bhIMte bhIMte ane taLiye taLIye tArA pratibie paDaze. tu lA rUpane dhAraNa karIza. barAbara che, je ema na thAya te tArA jevAthI paNa eka ja zarIre e suratanA upAzrayanI zobhA joI zakAya tema nathI, sthiratApUrvaka tuM te upAzrayanA AMgaNAne joIza te tyAM vyAkhyAnazravaNa mATe hAthInI ambADI para caDIne, rathamAM besIne, azvArUDha thaI jaldI jaldI-zIvra AvatA rasika hRdayavALA zrAvakene joIza. upAzrayanA AMgaNAnI bhUmi madajharatA gajanA madarasathI, jAtivaMta azvonI mukharasathI (lALathI bhIMjAyelI tane mANasanI bhIDathI bhIMsAIne zramita thayela parasevAthI rebajheba banela lAgaze. bAraNAmAM jhulatA teraNane zItala pavana tene AzvAsana Apate heya evuM jaNAze. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30. vyAkhyAna maMDapa ne siMhAsana te upAzrayanI vacamAM vyAkhyAna maMDapa che. te kAntithI IndranI sudharmA sabhA same zebhe che. tyAM motInA caMdaravA bAMdhyA che. suvarNa mANikya bhUSaNanI paMkti racI che, vividha citrovALA staMbha UbhA karyA che. madhyamAM eka tarapha zakrAsana samuM ajoDa siMhAsana che. tyAM caDavAne manehara pagathiyAnI nisaraNI che. tene alaMkArathI zobhAvela che. tenAM sAMdhA vyavasthita joDavAmAM AvyA che. cAra pAdanI racanA ramaNIya che. kanaka jevI kAnta kAntithI te dipe che. tene sAmene bhAga tenA jevI ja prabhAvALA pAdapIThathI paga sthApana karavAnA AsanathI dedIpyamAna che. te pAdapIThamAM aneka narapatinA mukuTa namyA che tethI tenI komaLa kAti koI anerI ja che. sAme metInA sAthIo pUryA che. te nakSatrapaMkti jevA jaNAya che. upendrasamA upAdhyAyajI najIkamAM virAjyA che. jemAM lAge che ke jANe svarga ja ahiM AvyuM na hoya ! pUjyapAda-AcArya mahArAjanuM bhakitabhInuM varNana tyAM siMhAsana upara virAjelA, UMcA tapastejathI puSTa, hadayamAM zukaladhyAna-vicAraNAthI udbhavelA prakAzathI prakAzita nija caitanya varUpa, sAkSAta jinavaranI jema jagata jIvonA jIvanaiSadharUpa, zAnta-addabhuta ne madhura AkRtithI bhavika jIvane harSa arpatA, gumahArAja pAsethI bhaNelA AgamajJAnanA nidhAna, zrI gautamagaNadhara bhagavaMtanI mAphaka aneka labdhithI pradhAna,citaprakAzathI spaSTa jaNAtAM jagatamAM sthira avadhAna, dharmadhyAna cittamAM dhyAtA,siddhizayAnA upadhAnaozIkA, moTAmoTA tapa tapavAthI saheje zivasAmrAjyane kheMcatA, svarga vagerenA anupama sukhane tuccha tRNu jevA mAnatA, Ayambila Adi lAMbA lAMbA tapathI thayela kRzatAthI zarIranI bahAra ane zukalezyAthI attara ujavala kAnitathI vyApta, vikasita kamaLazA sugandhI zvAsavALA, zyAma dADhImUchanA vALanA aMkurAnA udyAnane dhAraNuM karatA, mukhakamaLanI rAjahaMsalI samI Aveta muhapattine rAkhatA, hAthakamaLamAM nirmaLa para Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vALAnI mALAne gaNatA, te gaNAtI mALA manamAM gurumahArAjanA guNanurAgathI je rakta na hoya tevI jaNAya che, snehALa kalyANa kamalAe mekalela vizALa kamaLa ja na hoya evA zobhitA meTA dharmadhvajane aMkamAM rAkhatA, moTe bhAge padmAsane beThelA, rAjA mahArAjArUpa rAjahasauthI sevAtA, svAdhyAyathI kalita vadanavALA, brahma samA rUpayukta, kAna pAse sapheda keza ne paLiyAne bahAne pitAnA sthAnavinAzanI AkAMkSAthI duHkhI thayelI vRddhAvasthAvaDe vinati karatA ke-he svAmina ! Apa sarva janone ajara amara pada prApta karavA yogya banAvatA pRthvI para vicare che, have mAre kayAM rahevuM ? keTalAka ucca bhAgyazALIne nehALa daSTithI nIrakhatA, keTalAkane sahaja hAsyathI zubhabhAvivALA banAvI khuza karatA, pUrvajanmanA upArjelA akhaMDa bhAgyathI sebhAgI, keTalAkane mAthe hAtha mUkI temane siddhi samRddhi prApta karAvatA, namatA prANione lAMbe hAtha karI dharmalAbha vacanathI jANe dharma ane lAbha pitAnA hAthamAM ja na hoya tema dharmalAbha ApatA, kalyANanA nidhAna, mahimAnA mahAsAgara, sadAcAranA ghara, zuddha kriyAnA bhaMDAra, ghaNuM lekAnA upakAra mATe zarIradhArI jaina dharma samA, vizvavikhyAta puruSarUpe avatarelA, kevalajJAnarUpa ahaMta zAsananuM puNya ja jANe pratyakSa na thayuM tevA, mekSasthAnarUpa vRkSanA mULa, jaMgama cAlatA kalpavRkSa, jApa ane mauna dvArA mUkelA manahara huM huM evA nAdamaMtrothI namana karatA sajItenA kaSTone kApatA, sArI rIte nAmamAtra smaravAthI sarvanA pApa sattApane zAna karatA, lAkha sUryanA tejanI spardhA karatA tejane vizvamAM viratAratA, vikhyAta yazavALA dhaMcyathI mecane jItatA, moTA gAMbhIryathI sAgarane zaramAvatA, ajoDa prabhAvALA saundaryathI kAmadevane tiraskAra karatA, saMyama vagere prasiddha guNothI vizvane vaza karatA, maina dhyAna vagere vimaLa vidhividhAnathI AcAryamatranuM ArAdhana pUrNa karelA, brahmacaryanA rAgI, padamAM AvI rahela devonI sevAne gya, namatA prANinI vividha icchAo pUrNa karavA kAmakuMbha, zAnta, datta, Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamaLa, madarahita, nispRha, daMbha vagaranA, vidyAvALA-sebhAgI zarIravALA-sundara saMyama zreSTha-pUjya gurumahArAjanI AjJA-vinaya karavAmAM kuzala evA sAdhuothI sevAtA, trAyazi devAthI parivarelA, devasabhAmAM beThelA indranI samAna zraddhALu zrAvakenI moTI sabhAmAM prauDha pratApathI virAjelA, A yugamAM sarvane hitakara zrI tapAgacchAdhipati AcArya mahArAjane he jaladhinandana candra ! tuM vandana karaje ne puSTa puNya prabhAvane prApta karaje. tArA pUrvanA atula pu saphaLa thaze tAro janma sulabdha banaze, ne tArI AkAzamAM gati saphaLa thaze. pUjyapAda darzanathI candrane lAbha- Aja tArA sarva anartho gaLI jaze pApapaMka nAza pAmaze, deze kSINa thaze, aziva cAlyA jaze, duSTa duHkhe vilaya pAmaze, rogane ja rega thaze, maraNa maTI jaze, viga vinAza pAmaze, je mATe sarva vyAdhine zamana karavAmAM nipuNa gumahArAjanA tuM darzana karIza. temanA darzanathI puSTa thayela puNyathI tArA kalaMkanI kALI leka vArtA cAlI jaze. kalaMka rahita tane he amRtakiraNa! sAgaNI prabhAvALe turata ja jaIza ema huM mAnuM chuM; kAraNa ke AvA mahAna puruSanA darzana satvara sarva abhISTone pUre che. zrI pUjyapAdanA guNagAna ne munione svAdhyAya tyAM manehara, vAcALa vAjI-muraja vagere vAgatA haze, gAyake gIta karatA haze, gurumahArAjanA guNasamUhane zrAvikAo kamaLa kaMThe gAtI haze, paMDita munio svAdhyAya karatA haze, tacarcAnA vicAra calAvatA haze. A sarvathI tyAMnuM vAtAvaraNa zabdamaya banaze tyAM sudhI sthiratA dhAraNa karI tyAM tuM raheje, vijJapti mATe egya avasara jevA sUcana jo ke cAmara jevA zItala karavALA tArA ja gotranA cAndra kulanA Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 upAdhyAyamahArAje pUjyAptapuruSa sUrimahArAja pAse rahe che eTale tane mArI A vinati saMbhaLAvavI duSkara nathI, chatAM avasara joine ja tuM te kaheje; kAraNa ke nAyako samaye jenArA upara prasanna thAya che mATe tyAM rahIne ekAtamAM kaI na hoya tyAre svaccha zItala kiraNa karathI gurumahArAjanA caraNakamaLane sparza karI A pramANe vinavaje. vijJapti nivedana- Apane nAne ziSya vinayavijaya dvAdazAvatuM vajanathI abhivandaniya Apane vandIne vijJapti jaNAve che-pUrve IlAdurgamAM (IDaragaDhamAM) ApazrI pUjyajInA caraNayugalane meM vAMdhA hatA, te upakAranI jema ardhakSaNa paNa huM bhUlatA nathI. meTI kRpA karI Ape tAtapAde kahelA vacane yAda AvatAM AkhA zarIramAM romAMca UbhA kare che. A mAruM citta praNayarasathI khuza thAya che, ullaselI Indriyone vizeSa ullasita kare che, ApanI pAse vAraMvAra jAya che, khUba utkaMThA dhare che, nayanane sajala banAve che, kaMThamAM gAga6 avAjane saje che. ema aneka prakAre ceSTA kare che. vizvamAM prasiddha che ke nidrA e doSa che ne jAgRti e apramAdarUpa guNa che; paNa atyAre mArA hRdayamAM tethI UMdhuM lAge che. svapnamAM ApanuM darzana ApatI nidrA guNa che ne ApanA darzanamAM mATe antarAya karatI jAgRti deSa che. . je pramANe jAgatA jIbha ApanuM nAma jape che te ja pramANe nidrAmAM paNa lIna mana hovAthI jape che, ethI atyAre nipuNa buddhimAne paNa na parakhI zake evo "huM jANuM chuM ke UMdhuM chuM" e bheda leke jANI zakatA nathI. zaMkAnA rogathI-avaguNethI malina pUrvapakSane cheDI nizcita karelA ApanA ArAdhanane he zucivibhava! prabhe ! huM anusaruM chuM. paramaguru Apa snehALa premadaSTithI sAcavajo ke jethI khUba saphaLa sakaLa vAMchita arthavALo thauM." Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 popAdhyAya zrI vinayavijayajI gaNI. - - kahe - samastasallakSaNavidvareNyA-starke gariSThA nigame variSThAH // sAhityazAstre caturAzcaturpu, vidyAsvabhUvan nipuNA nitAnta che ? vidyAvilAse'nalasAH kriyAsu, khyAtAHprabhUtaM viduSAM samAje zazAjA vAnarozaM, zovijInuM 1 - vidhirAtrim 2 / upAdhyAyAH zrIma-dvinayavijayAH khyAtacaritA, viziSTAH ziSTeSu prathamavayasi prAptamunitAH // upAdhyAdhivyAdhi-prazamanavidhAvekalalitA, namaskurmastebhyaH samazamivarebhyaH praNamitAH // 3 // pUjya mahopAdhyAya zrI vinayavijayajI mahArAjane sattA samaya sattaramI zatAbdine uttarArdha ane aDhAramIne pUrvAdha che. zreSThi tejapAla temanA tAta, ane satI rAjazrI mAtA hatA. mahopAdhyAya zrI kIrtivijayajI mahArAja temanA guru hatA. temanA jIvananI hakIkato vyavasthita guthAyela maLatI nathI, te paNa temanA racelA saMskRta-prAkRta-gujarAtI granthonI prazastio uparathI keTaluMka jANavA maLe che. . - je samaye temaNe dIkSA lIdhI tyAre tapAgacchamAM bhaTTArakA cArya pUjya vijayadevasUrijI mahArAjanuM zAsana cAlatuM hatuM. tyArabAda anukrame pU. zrI vijayasiMhasUrijI mane Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 pU. zrI vijyaprabhasUri ma. pATe AvyA. te traNe pUnI yathAvasthita AjJA temaNe svIkArI hatI. tapAgacchamAM te samaye thoDA varSo pUrve ja chUTI paDelI eka zAkhA ke je aNasUragaccha tarIke prasiddha thaI hatI, temAM paNa teo De samaya rahyA hatA. e rIte cAra sAmrAjyanA teo anubhavI hatA. lagabhaga adhI sadI sudhI temaNe vividha granthonuM sarjana karela che eTale temane jIvana samaya Azare paNa sadI heya ema mAnI zakAya che. temane vihAra ne mATe bhAge cAturmAsa gujarAtamAM thayAM hatAM. mAravADa, mALavA vageremAM paNa teo vicaryA hatA. te samayanA mahAna tArkika upAdhyAyajI zrI yazovijayajI mahArAja temanA pratye sAruM bahumAna dharAvatA hatA. bane paraspara pUrNa vizvAsapAtra hAdika mitra hatA. temaNe adhUrA mUkelA zrI zrIpAla rAsane pUrNa karI prazastimAM upAdhyAyajI mahArAja jaNAve che ke - sUri harigurunI kIti, kIrtivijya uvajajhAyA; ziSya tAsa zrI vinayavijaya vara, vAcaka suguNa sahAyAjI. 7 vidyA vinaya viveka vicakSaNa, lakSaNa lakSita dehAjI; bhAgI gItAratha sAratha, saMgata sakhara sanehA. 8 saMvat sattara aDatrIza varase, rahI rAMdera mAse; "saMghataNuM AgrahathI mAMDyo, rAsa adhika ullAsejI. 9 sArdha sapta zata gAthA viracI, pahotA te suralekejI; tenA guNa gAve che garI, milImilI ke zekeja. 10 tAsa vizvAsabhAjana tasa pUraNa, prema pavitra kahAyA; zrI navijaya vibudha paya sevaka, sujasavijaya uvajajhAyA. 11 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 bhAga thAkate pUraNa kIdhA, tAsa vacana sakatejI; teNe vaLI samakitadaSTi je nara, teha taNe hita hetejI. 12 ( zrI dharmaparIkSA granthanI TIkAnI prazastimAM paNa nIce pramANe ullekha che. mhopaadhyaayshriivinyvijyaishcaarumtibhiH| pracakre sAhAyyaM tadiha ghaTanAsauSThavamabhUt // prasapatkastUrI-parimalavizeSAdbhavati hi, prasiddhaH zRGgAratribhuvanajanAnandajananaH // 1 // A bane ullekhethI paraspara premasabhAva, granthomAM madada karavI vagere spaSTa samajAya che. pUjya vinayavijayajI mahArAjanI hastalikhita prata lakha vAnI kaLA paNa sundara hatI. temaNe 1690 mAM potAnA gurumahArAje racelA vicAraratnAkaranI eka prata lakhI hatI ne te temanA gurubhAI kAntivijayajIe vaDodarAnA bhaMDAramAM sthApanA karI hatI. bIjI paNa prate temaNe lakhI haze te kalpI zakAya che. temanI racelI kRtionI TUMka noMdha. aMka. nAma. bhASA. racanAsamaya. racanAsthaLa 1 Ananda lekha saMskRta 1694-dhanaterasa bArejA 2 zrI kalpasUtra , 1696 je. zu. 2 subAdhikA (gurupuSpa). subodhikA TIkA Ananda lekha lakhyA pUrve taiyAra thaI haze ! ne prazasti pAchaLathI lakhANI haze ema lAge che, kAraNa ke Anana lekhamAM nIce pramANe spaSTa ullekha che. 'kSaNaiH kSaNADhayaizca nidhAnasaGkhyai-rarthApanaM klpsubodhikaayaa| vicitravAdinapavitranRtyo-savena tatpustakapUjanazca // 145 // ' Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 3 zrI vijayadevari saMskRta 1705 devapattana - vijJapti prAkRta dhanaterasa (prabhAsapATaNa) 4 lokaprakAza saMskRta 1708 zu. 5 5 haimaladhuprakriyA che 1710 vijayAdazamI rAdhanapura 6 zAnta sudhArasa , 1723 gAMdhAra 7 jina sahastra nAmastotra, 1931 8 haimaprakAza 1737 vijayAdazamI ratalAma 8 nayakaNikA dIva baMdara 10 Indrata jodhapura 11 paaizata ja5 12 annamaskAra stotra 9. 13 zrI Adijina che. - stavana 14 sUryapura cetya- gujarAtI 1689 surata - paripATI 15 zrI vijayadevasUri , 1705 prabhAsapATaNa lekha dhanaterasa 16 zrI neminAtha 9, *1706 bhamara gItA bhAdare mAsa ka 1705 mAM prabhAsapATaNathI aNahilapurapATaNa pU. vijayadevayurijI mahArAja upara temaNe prAkRta saMskRtamaya eka vijJaptipatra lakhela che. saMbhava che ke A gujarAtI lekha tenA bhAvAnuvAda jevo ja hoya. * A saMvata goThavavAmAM kavie cAturya karyuM che. juo tenI chellI gAthA- . bheda saMyamataNA (17) citta ANe, mAna saMvatataNuM eka jANo varasa chatrIsa varga mUla (6), bhAddhave prabhu yu sAnukUla. (20) Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surata 3817 zrI dharmanAtha jina , 1716 stavana (laghuupamitibhavaprapaMca stavana) ' ' 18 paMcakAraNa (paMca cha 1723 samavAya) stavana (173ra 5Na saMbhave). 19 zrI neminAtha bAra ) 1728 mAsa stavana 20 puNyaprakAza gujarAtI 1729 (ArAdhanAnuM stavana) * vijayadazamI 21 zrI IriyAvahI , 1730 sajajhAya 22 zrI bhagavatIjI . ,, 1738 sUtranI sajhAya kaImAM 173ii paNa che) 23 zrI zrIpAla rAsa , 1938 24 paTTAvali sajhAya , 25 upadhAna stavana che 26 cauda guNasthAnaka che garbhita zrI vIrajina stavana 27 paDAvazyaka stavana , ra8 zrI Adijina vinati , 29 paccakakhANanI che sajhAya 30 AyaMbila tapanI sakjhAya 31 vinayavilAsa 3ra vIzI stavana , 33 vizI stavana 34 adhyAtma gItA Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e zAzvata nibhASA che " 6 zrI sImaMdhara jinay * caityavaMdana A sivAya bIjI paNa anupalabdha-nahiM maLatI, aprakaTa, prasiddhimAM nahi AvelI temanI aneka kRtio hevAne saMbhava che. yazedehe jIvanta upAdhyAyajI zrI vinayavijayajI mahArAjane savinaya anekazaH vandana he! ) saM. 2003 mana ekAdazI rAmanagara muni dhurandharavijaya nTa 5. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinaMtipatra. svastizrIbhavanaM manojJavacanaM, trailokyalokAvanaM, vidyAvallivanaM prahRSTabhuvanaM, saubhAgyazobhAvanam // klapsanolavanaM zivAdhvajavanaM, zreyovanIjIvanaM, saddhamaikaniketanaM suvadanaM, pAzca stuve pAvanam // 1 // svastizrIramaNastanotu satataM, prIteH satAM santati, zrImatpArzvajinezvaraH kamalinI-neteva paGkeruhAm / / bhoktevAyatacakSuSAM madhuragI-teva vittArthinAM, chAyevottamabhUruhAM pathi carat , grISmArkataptAGginAm // 2 // svastizrI Adijina praNamya, svastizrI zAntijina praNamya, svastizrI neminina praNamya, svastizrI mahAvIrajina praNamya, sakala nagaraziromaNi, nara samudra vApI kUpa taDAga vADI vana khaMDa ArAma sarovara suzobhita zrI jinaprAsAda sundara zikhara kanaka kalaza dhavaja manahara upAzraya sAdharmika jana sthAna nityetsavamaMDita vividha vastuSANuka saMpUrNa aneka vyApArI vyavahAra virAjamAna rAzI catuSpatha suzobhita nyAyapravINa narapati mahArAjA zrI jasavaMtasiMhajI pratipAlita zubha sanniveza marudharAsImaMtinI tilakAyamAna nagara uttama zrIpUjyacaraNakamalanyAsapavitrite zrI vagaDI mahAnagare zubhasthAne pUjyArAdhya uttamottama paramapUjya 1 paLe pavanaM ajAni dhuvanaM (pAThAntara) Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arcanIyacaraNa cAnnipAtracUDAmaNi, kumatAMbrakAranAmaNi, kalikAlagItamAvatAra, sarasvatIkaMThAbharaNa, adhajIvapratibodhaka, sakalazAsapAragAmI, vAdivijaya, lakSmIzaraNa, (cAra gatinA duHkhanA TAlanahAra, ) vAdimadagaMjana, vAdimukhabhajana, vAdikadalIvANuM, vAditamabhANa, vAdiLUkabhAskara, vAdi. samudra agasti, vAdivRkSaumUlanahasti, vadisuraida, vADhigaruDa goviMda, vAdihariNahari, vAdijavaradhavaMtari, vAdiyuthamala, vAdihudayazalya, vAdigedhamaghara, mativAdimara, jItyA aneka vAda, sarasvatI labdhaprasAda, ekavidha asaMyamanA TAlanahAra, kividhadharmaprarUpaka, triviNa tattvanA jANu, cAra gatinA duHkhanA dAlanahAra, paMcamahAvrata pAlaNahAra, chakAyanA pIhara, sAta bhaya nivAraka, aSTa madacUraka, navavADi vizuddha brahmacaryadhAraka, savidha sAdhudharma ArAdhaka, agyAra aMganA jANe, bAra upAMganA pAThaka, tera kAThiyAnA jIpaka, cauda vidyAnidhAna, panara bheda siddhanA jANu, sola kalA saMpUrNa sasivadana, sattarabheda saMyamanA ArAdhaka, aDhAra sahasa sIlAMga rathanA dhAraka, ogaNIsa kAusaganA deSa nivAraka, vIsavIsI dayAnA pAlaka, ekavIsa zrAvakanA guNanA prarUpaka, bAvIsa parIsanA jIpaka, trevIsa sUyagaDAMga adhyayananA jANuM, covIsa tIrthaMkaranI AjJAnA ArAdhaka, pacavIsa kiriAnA nivAraka chavvIsa dasAkalpa vyavahAra uddesaNukAlanA jANe, sattAvIsa sAdhu guNe karI virAjamAna, aThThAvIsa ladhi virAjamAna, ogaNatrIsa pApakRta prasaMga nivAraka, trIsa mohana thAnaka nivAraka, ekatrIsa siddhanA guNanA dekhADaNahAra, batrIsa lega saMgrahadhArakatetrIsa AzAtanA gurunI tehanA nivAraka, trIza tIrthakaranA atizayanA Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 upadezaka, pAMtrIsa vANIguNe karI suzobhita, chatrIsa riguNe karI virAjamAna, zrI kuMthunAthanA sADatrIsa gaNadharanA prarUpaka, zrI pArzvanAthanA aDatrIsa hajAra sAdhavInA prarUpaka, manuSya kSetramAMhi ogaNacAlIsa kulaparvatanA prarUpaka, zrI meru parvatanI cUlikA cAlIsa jeyaNa unnata tehanA prarUpaka, zrI naminAthani ektAlIsa hajAra sAdhavIne prarUpaka, zrI mahAvIraI baItAlIsa varasa sAdhupaNuM pADyuM tehanA upadezaka, traItAlIsa karmavipAka adhyayananAM jANe, dharaNendranA cauAlIsa lAkha bhavananA prarUpaka, zrI dharmanAtha paItAlIsa dhanuSa unnata tehanA prarUpaka, daSTivAdanA chaThatAlIsa mAtrikA pada tehanA jJApaka, zrI agnibhUti gaNadharani saDatAlIsa varasa gRhasthapAyanA jANu, aDatAlIsa hajAra pATaNanA svAmI zrI cakravarti tehanIM. pUjyanIka, traIndrinuM ulphahuM ogaNapacAsa divasanuM AukhuM tehanA prarUpaka, zrI munisuvratasvAmIni pacAsa dhanuSanuM zarIra mAna tehanA prarUpaka, prabhanAmi baladeva tehanuM ekAvana lAkha varasanuM AukhuM tehanA jANa, mohanI karmane bAvana nAma tehanA jANa, samRddhima ura parisarpanuM pa3 hajAra varasanuM ukhuM AuSa tehanA jANa, zrI neminAthanA caupUna divasa chadmasthaparyAyanA jANa, zrI mahAvIradevaI paMcAvana adhyayana kalyANaphala vipAkI A chelI rAtre prarUpyAM tehanA jANa, pahelI, bIjI, pAMcamI, traNe pRthivI malini aThThAvana lAkha narakAvAsAnA jANa, zrI mallinAthani ogaNasaThisaI avadhijJAnInA jANa, eka aherAtrinI sAThi ghaDI tehanA jANu, meruparvatanuM pahila kAMDa ekasaThi hajAra jeyaNa unnata tehanA jANa, eka yugani viSe bAsaTha punima tehanA jANa, zrI RSabhadevaprabhue Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 trisaTha lAkha pUrva varasa rAjya pAlyuM tehanA jJApaka, amarejane cesaTha hajAra sAmAnika devatAnA jANe, jambudvIpane viSe pAMsaTha sUryamAMDalInA jANu, zrI zreyAMsanAthane chAsaThi gaNadharanA jANa, eka yugane viSe saDasaTha nakSatra mAsanA jANa, dhAtakIkhaMDane viSe aDasaTha rAjadhAnInA jANu, manuSyakSetrane viSe meru vinA egaNettara varSadhara parvatanA jANa, zrI pArzvanAtha sittari varasa sAdhuparyAya pAle tehanA jANa, vIryavAda pUrvanA ekattari pAhuDAnA jANuM, behattari kalA puruSanI tehanA jANa, vijayabaladevanuM trahari lASa varasanuM AuvuM tehanA jANa, agnibhUti gaNadharanuM cauttara varasanuM AuSe tenA jANa, zrI zAMtinAtha pattari hajAra gRhasthapaNAI rahyA tehanA jANa, chattari lASa vidukumAranA bhavanane jANe, eka muhUrtanA sattattara lavanA jANa, akaMpita gaNadhara aTTottari varasanuM AuSe pAlyuM tenA jANa, jambudvIpanA eka dvArathI bIjA dvAranuM ogaNasI hajAra jeyaNanuM AMtaruM tehanA jANa, acala baladeva asI dhanuSa unnata tehanA jANa, zrI kuMthunAthani ekAsI sata manapayajJAnInA jANa, zrI mahA varadeva vAsI ahorAtra devAnaMdA brAhmaNani kuMbai vasyA tehanA jANa, zrI zItalanAthanA trAsI gaNadharanA jANa, zrI RSabhadevanuM cerAsI lAkha pUrvanuM AuSe tehanA jANu, dhAtakIkhaMDanA meruparvata paMcAsI hajAra jeyaNa unnata tehanA jANa, zrI suvidhinAthasiM chAsI gaNadharanA jANa, meruparvatathI zetUpa AvAsa parvata satyAsI hajAra jeyaNa AMtaruM hoI tehanA jANa, eka candramAni adANI grahane parivAra tehanAM jANa, zrI kaSabhadeva trIjA ArAnA navyAsI paSavADA Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 thAkatuM mugati padhAryA tehanA jANa, zrI zItalanAtha neha dhanuSa unnata tehanA jANa, zrI kuMthunAthani ekANuM avadhijJAnInA jANa, zrI gautamasvAminuM bANuM varasa AuSe tehanA jANuM zrI candraprabhasvAminA vyANuM gaNadhara tehanA jANa, zrI ajitanAthanA corANuM zata avadhijJAnInA jANa, lavaNasamudranA behu pAse paMcANuM paMcANuM hajAra jeyaNa atikramini mahApAtAla kalaza che tehanA jANa, cha- keDI gAmanA svAmI cakravarti tehane pUjyanIka, hariSaNa cakravati sattANuM sai varasa gRhasthAvAse rahI dIkSA lIdhI tehanA jANe, naMdanavanathI paMDakavana aThANuM hajAra yaNanuM AMtaruM tehanA jANa, meru parvata navANuM joyaNa unnata tehanA jANa, jambudvIpa se hajAra joyaNa AyAma viSkasa tehanA jANu, eke riAnA kuladIpaka, kulamaMDana, kulaudyotakAraka, jAIsaMpane, kulasaMpanna, balasapane, rUpasaM5ne, daMsaNasaMpanna, caritasaMpane, lajajAlAghavasaMpane, AyaMsi, teyaMsi, vacaMsi, jasaMsi, jiyakehe, jiyamANe, jiyamAe, jiyalehe, jiidie, jiyaparIsahe, jiviAra samaraNa bhayavipamukake, samudraniM pari gaMbhIra, merunI pari dhIra, bhAraMDa paMkhIni pari apramatta, sUryaniM pari pratAparvata, candramAni pari saumya, sIhaniM pari sUravIra, paradezapaMcAyaNa, vAcAavicala, gaMgAjala pari nirmala, mahimA samudra, mahAsabhAgI, mahAvaIrAgI, mahAguNarAgI, mahAtyAgI, mahAjJAnI, mahAdhyAnI, mahAdAnI, mahAtapasvI, mahAmanasvI, mahAvacasvI, dhanya te deza, dhanya te gAma, dhanya te nagara, jihAM zrI pUjyajI vihAra kari, dhanya te rAjA, dhanya te prajA, dhanya te mArDabiM kabi zeTha senApati Izya vyavahAriA, dhanya te zrAvaka, Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 dhanya ti zrAvikA, je prAtaHkAle zrI pUjyajInA caraNakamala vAMde, ani zrI pUjyajIni amRtamaya desanA sAMbhale, zrI pUjyajI naI muhaDai pisaha sAmAyika vratapazcakakhANa kare, saMsAra samudra tare, puNya lakSamI vare, puNyabhaMDAra bhare, manuSyAvatAra sakala kare. zrI pUjyajInA guNa anaMta meM eke jIbhe kima varNavyA jAI. dUhAgayaNaMgaNa kAgala karUM, lekhaNa karuM vanarAya; sAyara gholI masi karuM, tuhu guNa lakhyA na jAya. 1 ama hiyaDuM dADima kalI, bhari tuha gueNa; avaguNa eka na saMbhoI, visArA je seNa re kiMhA keIla kiMha ambavana, kiMha merA kiMha meha visArA navi visare, giA taNa saneha. 3 samaya samaya nita sAMbhare, mAsamAMhiM se vAra te sahaguru kima vIsare, jasa guNane nahiM pAra, 4 deya nArI ati sAmalI, pANimAMhiM vasaMta, te tuha darisaNa dekhavA, alaje atihi kareta. 5 mana parijima mAha, tima je kara paraMta; caraNa grahI saraNe rahI, amRta vANi surNata. 6 cittaM tuha pAsasthaM, tuha guNasuNaNeNa svnnsNtoso| jIhA nAmaggahaNe, ekAgI diThI taDaphaDaI // 7 // yathA smarati govacchaM, cakravAkI divAkaram / satI smarati bhartAraM, tathAhaM tava darzanam | 8 || Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharamaaMmi je vase, Agali kama ThaviJja / / ilo akSara goDI vAra, zabda 3ra nitina | R. (mane nI vacamAM mane rahe che tenI AgaLa kAne mUkIe eTale majA thAya arthAta amArA upara kRpA rAkhajo) ItyAdika zrI pUjyajInA guNa kima varNavyA jAi, vataH- yadi trilokI gaNanAparA syAt, tasyAH samAptiryadi nAyuSaH syAt // pAre parAdha gaNitaM yadi syAt, bhavadguNAnAM gaNanA tadA syAt // 10 // ItyAdi sarva upamA yogya bhaTTAraka zrIzrIzrIzrIzrI vijaya prabhasUrIsara caraNakamalAna zrI uNinagarAta sadA AdezakArI caraNasevaka dAsAnudAsa pAvaraja reNu samAna, sevaka saM. jayaMtasiMha pramukha samasta saMghakena trikAlavaMdanA ava dhAravI. yata IMha zrIpUjyajIniM prasAdeI karI dharmakArya sukhada pravartai chi. zrI pUjyajInA sukha saMyama nirAbAdhapaNanA lekha prasAda karI sevakasiM saMtoSa upajAva. tathA zrIpUjyajInaI AdezaI upAdhyAya zrI vinayavijayagaNa IMhA mAsuM padhAryA. zrI upAdhyAyajI ghaNuM bahuzruta ghaNuM saMvegI ghaNuM guNavaMta kiAipAtra jehavA zrI pUjyajInA gItArtha joII tehavA chuiM. ane zrI upAdhyAyajInA saMghADApati paM. raddhivijaya pramukha sarva yati ghaNuM saMvegI kiriApAtra bhalA sAdha che. te devI saMghane ghaNu zAMti upanI che. saMgha ghaNuM anumodana kare che. zrI upAdhyAyajI IMhAM padhAratAM ghaNA paccakakhANa saMvara kIdhA che. ane ghaNA zrAvaka nityaprati dezanA sAMjali chuiM. tathA paryasaNa parva mahAmahotsava pUrvaka nirvidhanapaNe Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thayAM che. A samayamAMhiM paNi mAchi kasAba bebI sonAra luhAra ghAMcI mocI bhADabhuMjA pramukha sarva jIvanI amArI palI che. tathA nava vakhANa payUsaNanA mahAmahotsava mahA ADaMbarapUrvakapaNe sukha zAti thayAM che. pAsakhamaNa aThAI aThama chaTha pramUkha vizeSa tapa thayAM che. tathA sAtamIvatsala pAraNAM prabhAvanA pramukha vizeSa utsava thayA che. saMvatsarIdAna paNi vizeSathI devAyuM che. bIjA paNi upadhAna mAliAra paNi vratauccAra pramukha dharmakArya thayAM tathA thAI che. pAkhI pAkhI pisahatine te bola devAI che. tathA upAdhyAya zrI vinaya vijayaga, paM. addhivijayaga, paM. mativijayaga, paM. mAnavijaya, paM. harSavijaya, . bhANajI, mu. bhANuvijaya, mu. kesaravijaya, mu. puNyavijaya, sAdhvI sahajazrI pramukha samasta saMghADAnI vaMdanA avadhAravI. paMDita zrI hemavijayaga, paMDita zrI vimalavijaya, paMDita zrI udayavijaya, 5. satyavijaya, ga. pratApavijaya pramukha sarva zrIpUjyajInA parivArani saMghanI vaMdanA avadhAravI. tathA zrI upAdhyAyajI vakhANamAMhi zrIpUjyajInA . guNa ghaNuM varNaI che. teNe karI atranA saMghaniM zrIpUjyajInA caraNakamala bheTavAnI ghaNI utkaMThA upani che. te mArTi zrIpUjyajII UjeNinA saMgha uparikRpA avadhArIni zrImagarI pArzvanAtha juhAravA sAru padhAravuM. mAla deza pAvana kare. jima zrIpUjyajIne vAMdarAnA maratha saphaLa thAI. zrIpUjyajI meghanI pari upagArI che, te mATe kRpA karIni IhA avazya padhAravuM jima saMghanA mane ratha saphala thAI tima avadhAravuM. sevaka sarikhA kArya kAma prasAda karavAM, tIrthayAtrAI sevakanI saMbhAravAM- [ A vinaMti patra ujajainInA zrI saMghe bhaTTArakAcArya mahArAjazrI pUjya vijyaprabhasUrijI mahArAja para lakhela che. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 mahArAjazrI te samaye mAravADa dezamAM Avela vagaDI gAme cAturmAsa virAjatA hatA. te samaye tyAM mahArAjA jasavaMtasiMhajInuM rAjya cAlatuM hatuM. jyAre A kAgaLa lakhyo tyAre ujajainImAM mahAmahepAdhyAya zrI vinayavijayajI mahArAja cAturmAsa hatA. upAdhyAyajIne pUjyAcArya mahArAja pratye athAga prema hato. vAraMvAra teozrI pUjyazrInA guNagAna karatA hatA. ujajainInA saMdha para teozrInI vidvattA-saumyatA-cAritrazIlatAnI sArI chAyA paDI hatI. te A kAgaLathI spaSTa samajAya che. upAdhyAyajI mahArAjanI sAthenA sAdhuo paNa cAritrapAtra ane yogya hatA e paNa A patramAM che patranI zarUAtane zrI pUjyanA varNanane vistRta bhAga ane AdinA be leke upAdhyAyajIracita heya ema samajAya che. patranI zarUAtamAM be zleke kAvya chaTAvALA anuprAsa alaMkArayukta vidvattApUrNa che. pachIthI pUjyAcArya mahArAjazrInuM varNana che. temAM rAjya, rAjA, deza ne nagaranuM varNana karI. tyAM virAjamAna zrIpUjyajInA bhaktipUrNa vizeSa che. (AmAMnA keTalAeka vizeSaNanI zailI upAdhyAyajIracita kalpa-subodhakAnA gaNadharavAmAM maLe che) pachIthI zrI pUjyajInA vizeSarUpe ja ekathI se sudhInA zAstrIya bele guMcyA che. te belamAM ghaNee Agamika vicAra jaNAvyA che. tyArabAda ejasvI Agama zailInA keTalAe vizeSaNe gUMthIne nava daza dUhA ne leke lakhyA che, temAM bhakita, prema, darzanecchA, kRpAbhAvayAcanA, pUjyazrInI mahattA vagere sundara kAvya chaTAthI darzAvyA che. chevaTe vandanAsaza, cAturmAsika paryuSaNa parvamAM thayela dharmabhAvanAnA samAcAra, munionA vajanasandaza ne A pradezamAM viharavA, vinati karI patra pUrNa karela che.] Page #54 -------------------------------------------------------------------------- _ Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satyavAdI zeTha maNilAla harilAla zAha Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satyavAdI zeTha maNIlAla harilAlane TUMka paricaya amadAvAdanI gusA pArekhanI piLamAM vasatA, dazAzrImALI jJAtinA, satyavAdI tarIke prasiddha thayelA kuTuMbamAM saMvata 1928nI Aso zudi panA divase zrIharilAlabhAIne tyAM zrImatI bAI vAjIbahenanI kukSithI zrImaNibhAIno janma thaye hatA. zrIharibhAIne zivAbhAI ane tethI nAnA maNibhAI ema be putro hatA. haribhAI pote sabajAja hatA, eTale putrane bAlyakALa saMskArapUrti mATe sAre ja heya. maNibhAInA saMskAra senAmAM suMgadhasamAM hatA yuvAvasthAmAM AvatA teo vinayAdi guNothI suzobhita banI vidyAgrahaNa karavAmAM kuzaLa thayA, ane ucca abhyAsamAM DaoNkaTarI lAInamAM ela. ema. enDa esa sudhI abhyAsa karyo. A zikSaNa temaNe muMbaImAM zeTha manasukha bhAI bhagubhAInI muMbaInI peDhImAM rahI meLavyuM hatuM vyavahArika zikSaNa sAthe tattvabodhaka dhArmika-zikSaNa paNa lIdhuM hatuM ane cha karmagrantha jevA dravyAnuyeganA mahAna graMthane abhyAsa karyo hate. adhyAtmapriya te teo svabhAvathI ja hatA, jethI adhyAtmakalpadruma, upamiti bhavaprapaMca kathA tathA zAMtasudhArasa bhAvanA Adi AdhyAtmika graMthAe temanA jIvanane unnata ane naitika banAvyuM hatuM. AvA ucca graMthanuM parizIlana karavAthI anumodanIya aDaga zraddhA ane tapazcaryA A be phaLe maNibhAIne prApta Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thayAM hatAM. temaNe cAlIsa varSanI yuvAvasthAmAM upadhAna jevI kaThina tapazcaryA karI mALA paherI hatI. aThThAInI tapazcaryA te temanI dharmazraddhA ane aDagatAnI kasoTIrUpa hatI. pAMcakhANa karyA bAda TuTIka thayuM hatuM, chatAM paNa kasoTImAMthI pAra UtaryA hatA. temaNe pAMcama, agiyArasa ane visthA nakanI oLI tathA vidhisahita navapadajInI oLI paNa karI hatI. teo dharmazraddhAnI aDagatAnA kAraNe prativarSa zatruMjaya yAtrA mATe jatA hatA. ane zrIsametazikharajI jevA dUra rahelA tIrthanI paNa cAra vakhata yAtrA karI hatI. najIkamAM rahelAM giranArajI, zaMkhezvarajI, AbUja, pAnasara, joyaNuM ane mAtara jevAM tIrthonI yAtrA te teo vAraMvAra karatA ja hatA. ' Avazyaka kriyAmAM pratikramaNane zokha yuvAvasthAmAMthI ja lAgyuM hatuM. ane kaTaranA je pravRttimaya dha hevA chatAM teo pratikramaNa hamezAM karatA hatA. amadAvAdamAM AvyA bADha paMdara varSa sudhI tabiyata sArI rahI tyAM sudhI pratikramaNa karatA hatA, hamezAM ukALeluM pANI vAparatA hatA, pratidina jinapUjA karatA hatA, pUjA bhaNAvavAne temane zekha amadAvAdanA temanA mitromAM prasiddhi pAmyA hate. maNIbhAI vidyAthI avasthAmAM-phakta soLa varSanI ummaranA-hatA tyAre temanA pitAzrI gujarI gayA hatA, chatAM satata parizrama karI teo AgaLa vadhyA havA. teone cAra saMtAna hatAM. be dIkarA ane be dIkarIo, jemAM meTA Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ putra jasavaMtalAla ane nAnA rasikalAla tathA moTA dIkarI zAntAbena ane ethI nAnA prabhAvatI bena hatAM. jasavaMtalAlanA prAthamika zikSaNane pAye zeTha manasukha bhAI bhagubhAI sthApita zALAmAM racAye hate. aMgrejImAM meTrikanA dheraNamAMnI eka Tarma preprAyaTarI hAIskUlamAM bharI eTalAmAM asahakAranI caLavaLa upaDatAM svamAnI ane dezabhimAnI bhAi jasavaMtalAle skUla choDI dIdho ane vyavasAyamAM paDyA. bhAI jasavaMtalAle paNa pitAnA ucasaMskArane meLavavA vyavahArika zikSaNa sAthe dhArmika abhyAsa paNa karyo hate. bena zAntAne nAnI umarathI ja vyavahArika ane dhArmika zikSaNa maLyuM hatuM. ane bena prabhAvatIne cha dhAraNa gUjarAtIne abhyAsa karAvyuM hatuM. paraMtu nAnA bhAI rasikalAlanI bimArIne kAraNe vAraMvAra gharanA kAmakAjamAM rahevuM paDatuM ane nizALamAM hAjarI ApI zakAtI nahatI jethI joIe teTale vikAsa karI zakyAM nahotAM ane zALA choDI devI paDI hatI. ' maNIbhAInA nAnA putra bhAI rasikalAla e trIjA saMtAna hatA. temanA banne paganI pAnIonAM hADakAM saDatAM hatAM, janA upacAra mATe amadAvAda, naDiAda, ANaMda vagere sthAnanA roganA niSNAta tamAma DekaTarone batAvatAM darekane abhiprAya kAMDAthI paga kApI nAkhavAnuM hatuM. paraMtu anubhavI zrI maNIbhAIe AtmavizvAsa ane aDaga zraddhA rAkhI tema na karyuM ane rasikalAlane kalakatte laI gayA. jyAM eka amerIkana DokaTaranA hAthe homIyopethIka davA karI ane bhAI Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rasikalAlanI bimArIne sugama mArga zodhI sAjA karI amadAvAda AvyA. A pachI zrImaNibhAI bimAra paDayA ane te bimArI jIvanane aMta lenArI nIvaDI. cAra mahinA sudhI bimArI jogavatAM bhegavatAM dhArmika ucca saMskArane kAraNe hamezAM puNyaprakAzanuM stavana, pArasInuM paccakakhANa, stavana, stutidvArA jinezvara bhagavAnanI bhakti tathA mAMdagInA bichAne paDyA paDyA paNa sAMvatsarika pratikramaNanI pavitra kriyA dvArA jagatanA samasta jIvonI sAthe kSamAyAcanA karI ane jIvananA aMta sudhI paramapavitra navakAramaMtranuM smaraNa karatAM karatAM suvAsamaya bagIcAnA phaLa samA yazasvI ane udyamazIla jasubhAI jevA saMtAnane mUkI teoe saM. 1985nA bhAdaravA vadi 1 nA roja deha choDyo. pitA pratyenI paramabhakti ane teo taraphathI maLelA ucca saMsakAradvArA jJAnapipAsAnI vRtti nimitte bhAI jasavaMtalAle A pustakanA prakAzanamAM saMpUrNa sahAya karI che, te badala teone dhanyavAda ghaTe che. ' -prakAzaka Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM arha namaH // . zrIgautamasvAmine nmH|| sarvatatrasvatantrasadguruzrIvijayanemisUrIzvarebhyo nmH|| cAtuvaidyavizArada-mahAmahopAdhyAya-zrIvinayavijayagaNivara viracitam indu dUta m| (khaNDakAvyam ) [prakAzAkhyayA vyAkhyayA samuGkitam ] cijyotsnAyaryA vacanakiraNairvizvavizve prasAro, durvAdIraM-madaghanaghaTA-bhirna ruddhaH kadApi / / rAjAbhyayaM samarasabhRtaM satkalaM niSkalaGka, taM zrIvIraM sphaTikavimalaM pUrNacandra praNaumi // 1 // jADyAdidoSAnmativiprayuktAH, zrIindudRtena pratApitA ye // sadvRttisakhyA kRtasamprayogAH, prakAzapUrNe'tra ciraM rmntaam||2|| indudUtAbhidhaM khaNDa-kAvyaM prakAzasaMyutam / / upadIkriyate samyak, sajanAnAM mude hitam // 3 // Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mvastizrIprabhUtaparamapuruSaparamAtmaprAsAdaparimaNDite zrIsUryapura( sUrata )nagare kRtajyeSThasthitInAcAryapAdAn nijAnupamAnubhAvavazIkRtavizvajanAn vizvajanInAn zrIvijayaprabhasUrIzvaramahArAjAn prati zrImanmarudharadeze maNivanmanorame sampatsamaJcite zrIyodhapuranagare vihitacAturmAsavAsaH sAhitya-vyAkaraNAgamAdisamamtazAstravidvareNyaH zrIvinayavijayanAmA mahAmahopAdhyAyaH sAMvatsarikakSmApaNasandezaM preSayitumabhIpsurbhAdrapadarAkArajanyAmuditamindu dUtIkRtya svavAcikaM vyAcakSANaH. prathamaM vighnavighAtanighnaM namaskArAtmakaM maGgalamabhidheyAdikaM ca nibadhnAti / svastIti svastizrINAM bhavanamavanI-kAntapatipraNamyaM, prauDhaprItyA paramapuruSa pArzvanAthaM praNamya / zrIpUjyAnAM guruguNavatA-mindudUtaM prabhUtodantaM lekha likhati vinayo lekhalekhAnatAnAm // 1 // anvayaH-svastizrINAM bhavanam avanIkAntapatipraNamyaM, paramapuruSaM pArzvanAthaM prauDhaprItyA praNamya, vinayaH lekhalekhAnatAnAM guruguNavatAM zrIpUjyAnAM prabhUtodantam indudUtaM lekhaM likhati // prakAzaH-svastizrINAM bhavanam-svasti-maGgalaM taccAsau zrI:ramA tAsAM bhavanam-AsthAnam , kalyANakamalAmandiram , zreyaHsampadAmAspadamiti yAvat / yadvA svastIti pRthak prArambha bhUyomaGgalAya, tataH zrINAM bhavanam-bAhyAbhyantarasamRddhInAmutpattisthAnamityarthaH / 'Amo nAm vA' / 1 / 4 / 31 / iti vaikalpika-nAmAdeze Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrINAmiti / bhavantyasminniti vigrahe bhUdhAtorAdhAre 'karaNAdhAre' / 5 / 3 / 129 / ityanena 'anaTi' bhavanam / avanIkAntapatipraNamyam-avaneH-pRthivyAH kAntaH-svAmI tasya patiH-zreNiH tayA praNamyaH-vandanIyaH tam , rAjarAjInamaskaraNIyam , avati-rakSati prajAH, avyate bhUpairiti vA avaniH 'sadivRtya-' (uNAdi-680) ityaniH 'ito'ktyarthAt' / 2 / 4 / 32 / iti DyAm avnii| praNamyate ya iti vigrahe pra+nam dhAtoH karmaNi -- zakitaki-pavargAt ' / 5 / 1 / 29 / iti yapratyaye ' adurupsrgaa-'|2|3|77| iti Natve praNamyaH / paramapuruSam-paramAtmAnam , paraM-paratvaM mAtIti parAvA utkRSTA mA-lakSmIryasyeti paramaH / pArzvanAtham-tadAkhyaM trayoviMzaM tIrthapatim / prauDhaprItyA-samadhikamnehena, ullasadbhaktibharanirbharahRdayeneti yaavt| praNamya-abhivandha, vinaya:-mahAmahopAdhyAyazrIvinayavijayagaNinAmA vAcakaprabaraH, lekhalekhAnatAnAm-lekha:lekhanIyaH lekho-nivandho yeSAM te vibudhAste AnatA yeSu-teSAm , kovidapraNatAnAm , paNDitaparipUjitAnAmiti yAvat , likhyate yat iti karmaNi ghaJi prathamalekhapadena lekhanIyasya, likhyate yatretyAdhAre pani sati dvitIyalekhapadena nibandhasyAvabodhaH, ubhayatra 'bhAvAkatroMH' / 5 / 3 / 18 / itighaJ evaJca paNDitAnAmeva lekhasya lekhanIyatayA lekhalekhapadena yaugikena paNDitarUpo'rthaH spaSTatayopalabhyate / yadvA lekhAnAM-devAnAM lekhA-rAjiH sA natA yeSu teSAm , likhyante citrAdau dhyAnArthamiti lekhAH, hastAdau prazamtA lekhAH santyeSAmiti vA abhrAditvAd aH, iti vyutpattyA lekhapadena devasya Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bodhanam tathA ca haimaH 'devAH suprvsurnirjrdevtrbhuu-bhirmukhaanimissdaivtnaakilekhaaH||' 'rAjilekhA tatirvithI, mAlAlyAvalipatayaH' iti haimaH / evaJca devatAlinamaskRtAnAm , guruguNavatAm-guravo mahAntazca te guNAH sadguNAste santi yeSu teSAm , mahAsadguNazAlinAm , athavA gurorAcAryasya guNAH SaTtriMzatsaGkhyAkA viziSTA guNAH 'pazcindiyasaMvaraNo, taha ya navavihavaMbhaceraguttidharo / cauvihakasAyamukko, ia aTThArasa guNehi saMjutto / 1 / paMcamahatvayajutto, pNcvihaayaarpaalnnsmttho| paMcasamio tigutto, chattIsaguNo gurU majjha // 2 // " itisUtrapratipAditAH santi yeSu teSAm , sUreiSaTtriM zadguNabhAjAm zrIpUjyAnAm-AcAryapravarANAm / prabhUtodantampracuravRttam , "vArtApravRttivRttAnta udanta" iti haimaH / indudUtaminduzcandraH dUtaH sandezavAhako yasya tam , tadabhidhamitiyAvat / lekhm-sndeshm| likhati-nibadhnAti / mandAkrAntAvRttamAkAvyam , tathA ca tallakSaNam-'mandAkrAntA jaladhiSaDagaimbhI tanau tAdgurU cet' iti / yatra varNAnAmanekavAramAvRttistatra vRttyanuprAsaH iti prakRte vRttyanuprAsAlaGkRtiH // 1 // (2) atha sUktaSaTkena zrIyodhapuranagaraM varNayati, tatrAdau zrIjinamandiravarNanam / yatreti yatra vyoma-vyatigazikhare-dhvahatAM mandireSu, mUrtIjainI-nayanasubhagA-zcandrazAlAniviSTAH / / Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darza darza vinayavinato'-dho vimAnAvatAraklezaM nAsA-dayati nikaro hRdyvidyaadhraannaam||2|| (anvayaH) yatra vyomavyatigazikhareSu arhatA mandireSu candrazAlAniviSTAH nayanasubhagAH jainIH mUrtIH darza darza vinayavinataH hRdyavidyAdharANAM nikaraH adho vimAnAvatAraklezaM nAsAdayati // 2 // (prakAzaH) yatra-yasmin , nagare itizeSaH, vyomavyatigazikhareSu-vyomni vyoma vA vyatigacchatIti vyomavyatigaM tAdRzaM zikharaM yeSAM teSu, gaganacumbizRGgeSu, arhatA mandireSu-zrIjinezvaraprAsAdeSu, candrazAlAniviSTAH-caityoparitanabhAgasthitAH 'candrazAlA zirogRham ' iti haimaH / nayanasubhagAH-netrAhlAdasapAdikAH,jainIH mUrtIH-arhatprabhoH pratimAH, jinasyeyamiti vigrahe 'tamyedam' / 6 / 3 / 160 / ityaNi 'annjeyeknn'-2|4|20| iti jyAm , jainI tAH, darza darza-dRSTvA dRSTvA dRzdhAtoH 'ruNaM cAbhIzNye' / 5 / 4 / 48 / iti ruNami 'bhRzAbhIkSNyA '--7 / 4 / 73 / iti dvitve darza darzam , nanu mUrtIa~nIrityatraM darza darzamiti kRdyoge 'karmaNi kRtaH kartari ca' / 2 / 2 / 83 / iti SaSThI kuto neti cet , na, darzamiti khNapratyayAntasya 'ktvAtumamam' / 1 / 1 / 34 / ityanenAvyayatvAt 'tRnnudntaavyy-'|2|2|90| iti sUtreNa SaSThyA bAdhe dvitIyAyAH saulabhyAt / vinayavinataH-zAstrajanitasaMskAravizeSo vinayastena vinataH vinamraH hRdyavidyAdharANAM nikaraH-hRdyAzca te vidyAdharAsteSAM nikaraH-samUhaH-manojJaprajJaptirohiNIpramukha vidyAzAlinAM naravizeSANAmoghaH 'saGghAte prakaraughavAranikaravyUhAH samUhazcayaH' iti Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :6: haimaH / adhaH-nIcaiH bhUmAvitiyAvat , vimAnAvatArakleza-vimAnasya avataraNam-avatAraH tena janitaH klezastam , svayAnanayanajanyaduHkham , nAsAdayati-nAdhigacchati / yatazca mUrtayaH candrazAlAniviSTAH santIti upariSTAdeva vimAnAt tAsAM darzanaM bhavati teSAmiti nIcairAgamanaprayAsAyAso na vidhIyatetarAM tairitibhAvaH / anuprAsaH / (3) tatra puraparisaravartipaJcakUTaparvatoparibhAganivasadarAjalokamutpre. kSate / yatreti yatrotsarpa-cchika(kha)rakiraNaiH zobhayannabhradeza, sAkSAllakSmI-vasatiranizaM rAjate rAjalokaH / / mervArUDha-tridazanagara-spardhayevAdhirUDhaM, zailAgraNyaM kanakanikaSa-snigdhabhaM paJcakUTam / / 3 / / (anvayaH) yatra utsarpacchikharakiraNaiH abhradezaM zobhayan sAkSAlakSmIvasatiH rAjalokaH mervArUDhatridazanagaraspardhayA iva kanakanikaSasnigdhabhaM paJcakUTaM zailAnaNyam adhirUDham anizaM raajte| (prakAzaH) yatra-yasmin pure utsarpacchikharakiraNeH-zikharaH-mukuTasthitaratnavizeSastasya kiraNAH-utsarpantazca te zikharakiraNAH taiH, udgacchadanavizeSarazmibhiH 'zikharaH-ratnabhede ca ' iti zabdastomamahAnidhiH / abhradeza-gaganapradezam / zobhayan 1 mudritapustake zikarakiraNairityupalabhyate paraM* zikarazabdasyAnupalambhenArthavizeSAbhAvena ca sa pAThaH parityaktaH / Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 7. vibhUSayan , sAkSAlakSmIvasatiH-pratyakSazrInivAsasthAnam , lakSyate iti lakSmIH ' lakSermo'ntazca ' (uNA0715) iti IH / rAjalokaH-nRpajanaH, mervArUDhatridazanagaraspardhayA-tridazAnAM nagaraM tridazanagaraM merum ArUDhaM mervArUDhaM-taccAdaH tasya spardhA-tayA kanakAcalavartisurapuraparAbhavecchayA, tisro dazAH janmasattAvinAzAkhyA na tu vRddhipariNAmakSayA mAnAmiva dazA yeSAM te, athavA vyadhikAH trirAvRttAzca daza parimANameSAM te ekasyaiva trizabdasya tantratayoccAraNAdubhayArthaparatvam , ' pramANIsaGkhyADDaH' / 7 / 3 / 128/ iti DaH, zAkapArthivAditvAdadhikAvRttayorlopaH, trayastriMzaddevatA yathA arkA dvAdaza rudrA ekAdRza vasavo'STau vizve devau dvAviti, idaM ca zrutyanusAreNa, yadvA triMzadvarSA manuSyayuvAnastridazAH ta iva tridazAH iti ayamAzayaH, varSazatAyuSkANAM nRNAM dazA daza bhavanti tAzcemAH 'bAlA, kiDDA, mandA, balA, ya pannA, ya hAyaNI, pvNcaa| pabhArA, mummuhI, sAyaNI, ya dasamA ya kAladasA / / tatra tRtIyA dazA bhogopabhogArhA, yaduktam , 'taiyaM ca dasaM patto, pazcakAmaguNe naro / samaththo bhuMjiuM loe, jai se asthi ghare dhuvA / / " evaJca devAnAM sarvadA uktatRtIyadazAnubhAvakatvAt tridshtvmiti.| iva-kim , kanakanikapasnigdhabhaM-kanakasya nikaSaH tasya snigdhastadivaM bhA yasya tam , svarNaparIkSakapASANamasRNaprabham , kamanIyakAJcanakaSakAntakAntikalitamitiyAvat / paJcakUTa-paJca Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kUTAH zikharANi yasya sa tam . tadAkhyagirivizeSam , zailAgraNyaMparvatapradhAnam , adhirUDhaM-prAptaM yathA syAttathA, rAjate ityasya vizeSaNam , anizaM-satatam , rAjate-zobhate, utprekSA // 3 // (4) parvatIyapradezatvena taddezasyoccAvacatvAttatra gRhANAM vyavasthArAhityamAste tadutprekSate / yatreti-- yatrebhyAnAM bhavanatatayaH kAzcidadrestaTAgraM, prAptAH kAzcit punaranupadaM santi tAsAmadhastAt / kAzcidbhUmA-vapi bhRzavala-tketavaH kAntiptA, nirjetuM dyA-miva rucimadAt prasthitA nirvyavastham // 4 // (anvayaH ) yatra ibhyAnAM kAzcit bhavanatatayaH adreH taTAgraM prAptAH punaH kAzcit anupadaM tAsAm adhastAt santi kAzcit bhUmau api (vartante ) (etAH) bhRzavalatketavaH kAntidRptAH rucimadAt dyAM nirjetum iva nirvyavasthaM prasthitAH // 4 // / (prakAzaH) yatra-yasmin pattane, ibhyAnAM-dhaninAm , ibhaM hastinam arhantIti ibhyAH 'daNDAderyaH' / 6 / 4 / 178 / iti 'yaH' zreSThinAmitiyAvat / kAzcit-kiyatyaH bhavanatatayaH-vezmamAlAH, adreH-zikhariNaH adyate vajreNa ityadriH 'takivaGki-' (uNA-692) iti riH, 'zailo'driH zikharI' iti haimH| taTAgraMzikharam , uparibhAgamiti yAvat prAptAH-sthitAH, puna:-kAzcit , anupadaM-kramazaH padasya pazcAditi vigrahe 'vibhakti-samIpa-' Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 3 / 1 / 39 / iti samAse anupadam , tAsAm-zikharavartibhavanatatInAm , adhastAt-adhobhAge-nIcaiH, adhare deze ityadhastAt -- puurvaavraadhrebhyo-'|7|2|115| ityastAti adhAdeze ca siddham, santiAsate, kAzcita bhRmau-pRthivIpradeze api vartante iti zeSaH, etAH bhRzavalatketavaH-bhRzaM valat keturyAsAM tAH atizayacaJcatpatAkAH, cAyyate lakSyate'neneti ketuH 'cAyaH ke ca' (uNA0 778) iti tuH cAyazca ke AdezaH 'vaijayantI punaH ketuH patAkA ketanaM dhvajaH' iti haimaH / kAntiptAH-dyutigarvitAH, rucimadAtsaundaryAbhimAnAt yAM-svargam , dhuk abhigame dyauti abhigacchati amuM surajana iti 'ghugamibhyAM DoH' (uNA0 867) iti Dopratyaye ghozabdaH okArAntaH tasmAdvitIyaikavacane 'A am-zaso'tA' / 1 / 4 / 75 / ityAtve dyAmiti / 'svargastriviSTapaM dyodivau' iti haimaH / nirjetu-parAbhavitum , iva-zake iveti utprekSAsUcakam , yaduktaM 'manye zaGke dhruvaM prAyo, nUnamityevamAdayaH / utprekSAvyaJjakAH zabdAH, iva zabdo'pi tAdRzaH / / ' iti / nirvyavastham-vyavasthArahitaM yathA syAttathA vyavasthAyAH niSkrAntamiti nirvyavastham , 'prAtyavaparinirAdayo-' / 3 / 1 / 47) iti samAsaH itastata iti yAvat prasthitAH-kRtaprayANAH santIti zeSaH // 4 // (5) tatratyamupavanaM varNayati / yatretiyatra krIDo-pavanapadavI krIDatAM nAgarANAM / viSvaktaurya-trikaparicaya-prItimAviSkaroti / Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 10 : nRtyatkeki-prakarasubhagA majuguJjadvirephA / vAtodbhUta-drumadalatati-dhvAnavAdibrahRdyA / / 5 // (anvayaH) yatra nRtyatkekiprakarasubhagA maJjuguJjavirephA vAtoddhRtamadalatatidhvAnavAditrahRyA krIDopavanapadavI krIDatAM nAgarANAM viSvak tauryatrikaparicayaprItim AviSkaroti // 5 // (prakAzaH ) yatra-yasmin nagare nRtyatkekiprakarasubhagA-' nRtyantazca te kekinasteSAM prakarastena subhagA, nRtyaM kurvanmayUrasamUhasundarA, mayUrANAM lAsyena manorameti yAvat , maJjuguJjadvirephAmaJju yathA syAttathA guJjanto dvirephA yatra sA, madhurAvyaktadhvani vidadhanmadhukarakalitA, dvau rephau yasya nAmni sa dvirephaH-bhramaraH dvirephazabdasya bhramarapadArthe lakSitalakSaNA-svavAcyarephadvayaghaTitapadavAcyatvasambandharUpAvaseyA / vAto tadrumadalatatidhvAnavAditra. hRdyA-vAtena uddhatAni drumANAM dalAni teSAM tatistasyA dhvAnaH sa eva vAditraM tena hRdyA-pavanaprakampitapAdapapatrapuJjanisvAnavAdyamanojJA, vadati AhanyamAnaM vAditram 'bhUgRvadicaribhyo Nit' (uNA-460) iti 'itraH' 'vAdyaM vAdinamAtodyam' iti haimaH / krIDopavanapadavI-samIpe vanam upavanaM krIDAyai upavanaM tasya padavI, vinodavATikAvartma, 'padavyekapadI padyA, paddhativartmavartanI' iti haimaH / krIDatAm-ramamANAnAm nAgarANAm-paurajanAnAm , viSvak-paritaH vizvamaJcatIti viSvak yathA 'viSvag vyApya sthito mahIm ', 'paritaH sarvato viSvak' iti haimaH, tauryatrikaparicayanItim-turyasyedaM tripramANaM tauryatrikaM tasya paricayo'nubhavastasya Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 11 : prItistAm , saGgItasAkSAtkArasneham , 'gItanRtyavAdyatrayaM nATyaM tauryatrikaM ca tat' iti haimH| 'vane'pi tauryatrikam' iti naiSadhe, Avikaroti-prakaTayati, nirdabahirAviS-' / 2 / 3 / 9 / iti Satve Avikaroti / ayaM hi abhiprAyaH, tatra krIDAkAnane sarvadA sarvato naisargika saGgItaM pracalati tathAhi-'nRtyaM gItaM ca vAdyaM ca, trayaM saGgItamucyate' ityabhiyuktokteH saGgIte nRtyagItavAdyApekSA bhavati iti prakRte'pi tatritayamastyeva yathA mayUrANAM nRtyam , madhukarANAM manoramo dhvaniH-guJjAravo-gItam , samIraNasaJcAlitapAdapaparNaprakarANAM zabdo vAdyamiti / atra vizeSamAlocayAmaH-'kriyAnvayena zAntAkAGkSasya vizepyavAcakapadasya vizeSaNAntareNAnvayArtha punaranusandhAna' samAptapunarAttatvadoSaH, prakRte sa hi kAvyadoSaH, tathAhi 'krIDopavanapadavI... prItimAviSkaroti' ityatra AviSkaroti kriyAnvayena zAntAkAGkasya vizeSyavAcaka-krIDopavanapadavIpadasya nRtyatkekiprakarasubhagetyAdivizeSaNatrayAntareNAnvayArtha punaH sA krIDopavanapadavI kIdRzItyanusandhAnAditi cet-ucyate AkAGkSA dvividhA bhavati utthApyAkAGkSA utthitAkAGkSA ca tatrotthApyAkAGkSayA vizeSaNAntarAnvayasthala eva sa doSo na tUsthitAkAGyA vizeSaNAntarAnvayasthale, prakRte ca upavane tauryatrikaM kim ? iti utthitAkAGyaiba nRtyatkekItyAdi vizeSaNAntaramyopAdAnena taddoSasyAnavakAzAt / samAptapunarAttatvasyAnugamastu-vAkyaviziSTatvam-vaiziSvaM ca svatAdAtmya-svaviziSTavizeSaNavAcakapadaghaTitatvobhayasambandhena, tatrApi vaiziSTyaM svaghaTakavizeSya Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 12 : vAcakapadAvadhikapUrvatvAbhAvavattva-svaghaTakapadajanitAkAGkSAzAmakArthAbodhakatvobhayasambandhena, tathAhi 'nAzayanto ghanadhvAntaM, tApayanto viyoginaH / patanti zazinaH pAdA, bhAsayantaH kSamAtalam // ityatra zlokAtmakaM vAkyaM svapadArthaH tatra svatAdAtmyaM vartate atha ca svaviziSTaM vizeSaNaM bhAsayanta iti tatra vizeSaNe svaghaTakavizepyavAcakapAdA iti padAvadhikapUrvatvAbhAvavattvasya svaghaTakanAzayanta iti padajanita kathaM nAzayanta ityAkAGkSAzAmakArthAbodhakatvasya ca sattvena tAdRzobhayasambandhena vAkyaviziSTavizeSaNavAcakabhAsayanta iti padaghaTitatvaM vartate iti / (6-7) zikharizikharasthopalaracitaM hastinamutprekSate zlokadvayena 'zyAmamiti' 'sthAsnuriti'ca zyAmaM yasmi-nnupalaracitaM dantinaM mattarUpaM / puMrUpAbhyA-mupari kalitaM vIkSya shngke'drishngge|| uttIryaMta-tpuramanupamaM svargalokAdihendro'drAkSIllokai-riti viracitaM cihnametacakAsti // 6 // sthAsnuHzuNDA-yudhamiva madAt kuNDalIkRtya dantau kRtvottAnA-vupalaracito yatra hastyadrizRGge / svarga jetuM nabhasi rabhasA-dArurukSoramuSya / zRGgasyeva sphuTayati mahA-dhIranAsIrabhAvam // 7 // . (anvayaH) yasmin adrizRGge upalaracitaM matta rUpaM zyAmam Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 13 : upari puMrUpAbhyAM kalitaM dantinaM vIkSya zaGke (yat) indraH svargalokAt iha uttIrya anupamam etatpuram adrAkSIt iti laukaiH viracitam etat cihnaM cakAsti / 6 / yatra adrizRGge sthAsnuH upalaracitaH hastI madAt zuNDAyudhaM kuNDalIkRtyeva dantau uttAnau kRtveva jetuM svarga rabhasAd nabhasi ArurukSoH amuSya zRGgasya mahAdhIranAsIrabhAvaM sphuTayatIva / 7 / (prakAzaH) yasmin-nagare, adrizRGge-girizikhare, upalaracitam-pASANanirmitam , mattarUpam-atizayena mattaM-madonmattamitiyAvat , 'tyAdezvapazastarUpap' / 7 / 3 / 10 / iti 'rUpap' zyAmamzyAmalam , upari-hastinaH pRSThapradeze, puMrUpAbhyAm-puruSAkArAbhyAm , kalitam-yuktam , dantinam-kariNam , vIkSya-vilokya, zaGke-utprekSe, (yat) indraH-devarAjA, svargalokAt-amaranivAsasthAnAt iha-asmin pradeze, uttIrya-avatIrya anupamam-na vidyate upamA yasya tat-anupamam-asadRzam , etatpurampuro dRzyamAnaM nagaram , adrAkSIt-avAlulocat, iti-itihetoH, lokaiH-janaiH, viracitam-sampAditam , etat-samIpataravarti, cihnam-mmArakAkRtivizeSaH, cakAsti-rAjatetarAm // 6 // athavA yatra-yasmin pure, adrizRGge-parvatoparitanapradeze, sthAsnuH-sthaiyazIla:-sthira iti yAvat tiSThatyevaM zIlamiti sthAsnuH 'sthAglAmlA-' / 5 / 2 / 31 / iti 'snuH' upalaracitaH-zilAsampAditaH 'grAvA zilopalaH' iti haimaH / hastI-dantI, madAt-garvAt , zuNDAyudhamzuNDA eva Ayudham-zuNDAyudham nijahastarUpAstram , 'hastinAsA karaH zuNDA' iti haimaH / kuNDalIkRtyeva-akuNDalaM kuNDalaM kRtveti Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuNDalIkRtya 'kRbhvastibhyAm-' / 7 / 2 / 126 / iti 'cciH' 'IzvA. vvrnnsyaa-'|4|3|111| iti asya 'I:' 'UryAdyanukaraNa-' / 3 / 1 / 2 / iti gatisaMjJA, 'gatiH' / 1 / 1 / 36 / iti avyayasaMjJA, 'anaJaH ktvo yap' / 3 / 2 / 154 / iti 'yap' iti siddham , kuNDalasadRzamiva vidhAya, dantau-viSANau '(asya) dantau viSANau' iti haimH| uttAnau-unnatI, kRtvA-prakalpya, svargam-divam , jetum-jayAya, rabhasAd-sahasA, nabhasi-gagane, ArurukSoH ArodumicchoH, amuSya zRGgasya-etacchikharasya, mahAdhIranAsIrabhAvam-mahA~zcAsau dhIraH sa cAsau nAsIraH tasya bhAvastam-zreSThatarAgrasaratvam-'nAsIro'grasare zreSThe' iti koSaH,sphuTayatIva-prakaTayatIva / (8) evaM zlokaSaTrenopavarNitazrIyodhapuranagare zrIvinayavijayAbhidhopAdhyAyapravareNAcAryavaryAjJayA cAturmAsI vyadhAyi tat tatra candradarzanacca varNayati / tasminniti tasmin yodhA-bhidhapuravare zrImadAcAryapAdAdezAn mAsA~-zcatura uSito yo vinIto vineyH|| sAdhuH saiSa praharavigame bhAdrarAkArajanyAH, prAcIzailo-pari parigataM zItarami dadarza // 8 // (anvayaH ) tasmin yodhAbhidhapuravare yaH vinItaH vineyaH zrImadAcAryapAdAdezAt caturaH mAsAn uSitaH sa eSa sAdhuH bhAdrarAkArajanyAH praharavigame prAcIzailopari parigataM zItarazmi dadarza // 8 // Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( prakAzaH) tasmin-yattadornityasambandhAt yacchavena pUrvavarNite, yodhAbhidhapuravare-yodhapuranagare, yaH vinItaH-namraH vineyaH-ziSyaH 'ziSyo vineyo'ntevAsI' iti haimaH / zrImadAcAryapAdAdezAt-bhaTTArakAcAryazrIpUjyazrIvijayaprabhasUrIzvaramahArAjanidezAt , 'pAdA bhaTTArako devaH, prayojyaH pUjyanAmataH' iti haimaH / caturo mAsAn-mAsacatuSTayam , uSitaH-nyavasat , vas 'zliSazIGsthAsavasa-' / 5 / 1 / 9 / iti kartari ktaH 'yajAdivaceH kiti' / 4 / 1 / 79 / iti vRt 'kSudhavasasteSAm' / 4 / 4 / 43 / iti iT uSitaH / saiSa sAdhuH-sa eSa muniH 'tadaH se khare pAdArthA' / 1 / 3 / 45 / iti pAdapUraNe gamye seluki saiSaH / bhAdrarAkArajanyAH-nabhasyapUrNimAvibhAvaryAH, bhadrayA yuktA paurNamAsI bhAdrI sA'styasya bhAdraH, 'sA rAkA pUrNe nizAkare' iti haimaH / praharavigame-gate yAme, etena sampAditAvazyakavidheH sandezapreSayituH sandezakathane naizcintyaM parvataparikalitapradezatve'pi dUtasyendoH darzane zramAbhAvazca sosUcyate / prAcIzailopari-udayAcalasyopariSTAt-- prAcyAM sthitaH zailaH prAcIzailastasyopari prathamamasyAmaJcatyAditya iti prAcI kvipi 'aJcaH' / 2 / 4 / 3 / iti GIH, Urzve deze upari 'UrdhvAd ririSTAtAvupazcAsya' / 7 / 2 / 114 / iti sAdhuH 'upariSTAdupayUrve' iti haimaH / nanu prAcIzailoparItyatra 'tRptArthapUraNAvyayA-' 3 / 1185 / iti SaSThIsamAsapratiSedhena kutaH samAsaH ?, na cAtRzAdipratyayasAhacaryeNa kRdavyayasyaiva grahaNAt samAsaH sampatsyata iti vAcyam , rAjJaH sAkSAdityudAhRtatvena kRdakRtsAdhAraNasyaivAvya Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 16 : yasya sUtrakRto'bhipretatvAditicenna apavAdabhUtena 'sarvapazcAdAdayaH' / 3 / 1180 / ityanena samAsasya sambhavAtU, parigatam- sarvatobhAvena vartamAnam , zItarazmim-candramasam , dadarza-adrAkSIt // 8 // .. (9). - kavikRta indu khAgatavyAhAropakramaH / dRSTveti dRSTvA cainaM sa paramaguru-dhyAnasandhAnalInasvAntaH kAntaM tamiti rajaneH svAgataM vyAjahAra // sadyaH sAkSAd gurupadayugaM nantumutkaNThito'pi, . drAgetena sthitiparavazo vandanAM prApayiSyan // 9 // ( anvayaH ) rajaneH kAntaM tam enaM dRSTvA paramagurudhyAnasandhAnalInasvAntaH saH (sajAtaH) iti sadyaH garupadayugaM sAkSAda nantum utkaNThito'pi sthitiparavazaH etena drAk vandanAM prApayiSyan (indoH) svAgataM vyAjahAra // 9 // (prakAzaH) rajaneH kAntam-nizAnAtham , tamenam-prAcIparvatopari parigatamindum , dRSTvA-vilokya, paramagurudhyAnasandhAnalInasvAntaH-paramazcAsau gurustasya dhyAnaM tasya sandhAnaM tatra lInaM khAntaM yasya saH, zrImadAcAryavaryavijayaprabhasUrIzvaracaraNacintanAnusandhAnasaMsaktacetAH, saH-vAcakavarazrIvinayavijayagaNI, saJjAtaH iti zeSaH, iti-asmAt kAraNAt , sadyaH-tatkSaNameva, samAne'hani sadyaH, 'sadyo'dyaparedyavi-' 7 / 2 / 97 / iti sAdhuH, 'sahasaikapade sadyo'kasmAt sapadi tatkSaNe' iti haimaH / gurupadayugam-zrImadAcAryacaraNakamalayamalam , sAkSAt-pratyakSataH, nantum-namaskartum , Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 17 : utkaNThito'pi-utkaNThA saMjAtA'sya utkaNThitaH 'tadasya saMjAtaM tArakAdibhya itaH' 711138 / iti itaH, samutsuko'pi, sthitiparavazaH-sthityadhInaH, etena-candramasA saha, drAk-jhaTiti dravati drAk 'drAgAdayaH ' ( uNA0 870) iti nipAtyate yathA 'drAg vidrutaM kAtaraiH' 'drAk sAgaraM jhaTityAzu' iti haimH| vandanAmpraNAmam-vandanavAcikamitiyAvat , prApayiSyan-pra+Apa+Nic +i 'zatrAnazAveSyati tu sasyau' / 5 / 2 / 20 / iti sya+zatRpratyaye prApayiSyan-saGgamayiSyan , indoH--svAgatam-zubhAgamanam,( Wel-Come ) 'qhAgataM. svAnadhIkArAn ' iti kumAraH / vyAjahAra-vyAcaSTa, kRtavAnitiyAvat / ayaM hi bhAvaH-tatra candradarzanAnantaraM zrIvinayavijayopAdhyAyasya zrImadAcAryapAdAnAM smaraNaM saJjAtamiti tadAnImeva zrImadgurupAdAravindadvandvamabhivAditumabhilASaH samajani paramAcAturmAsI tato'nyatra gantumazaktatayA'ciragAminamindaM dUtIkRtya naijikaM vAcikamabhivandanaM preSayitumIhamAna- . stadIyaM sukhAgamanamakArSIt / janaprasiddhirapi-yena saha kArya syAt pUrvaM tasya satkAro'vazyaM kartavyo yena sa prasannaH san zIghra kAryaM kuryAditi // 9 // (10) tadeva svAgataM vyAharati-diSTyetidiSTyA dRSTaH suhRduDupate!'smAbhiradyAtithistvaM, pIyUSaughai-bhRzamupacaran prANinAmIkSaNAni // Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . : 18 : puNyaiH prAcyaiH phalitamatulai-rasmadIyairupeyAnApuNyAnAM nayanaviSayaM yatpriyaH smaryamANaH // 10 // ( anvayaH) suhRt ! uDupate ! bhRzaM pIyUSaudhaiH prANinAm IkSaNAni upacaran atithiH tvam adya asmAbhiH dilyA dRSTaH asmadIyaiH prAcyaiH atulaiH puNyaiH phalitam yat smaryamANaH priyaH apuNyAnAM nayanaviSayaM na upeyAt // 10 // / (prakAzaH) suhRt !-mitra ! zobhanaM hRdayamasya suhRt 'suhRduhRd-' 7 / 3 / 157 / iti hRdAdezaH / uDupate !-iyarti khamiti -- uD ca bhe' (uNA0 738) iti uH arteruDAdezazca uDu-grahastasya patiH-nAthaH tatsambuddhau uDupate ! bhamuDu grahaH' iti haimaH, grahazetiyAvat / bhRzam-nitAntam , pIyUSaughaiH-amRtasamUhai: sudhAsyandairitiyAvat , prANinAm-caitanyabhAjAm , IkSaNAninayanAni 'IkSaNaM netraM nayanam ' iti haimaH / upacaran-siJcayan , atithi:-abhyAgataH atati satataM gacchatItyatithiH 'prAghurNo'bhyAgato'tithiH' iti haimaH, atratyavizeSavicAro'smadupajJamayUradUtapaJjikAyAmAlocanIyaH / tvam-zrImAn , adya-asmin ahani -- sadyo'dyaparedyavyati' / 7 / 2 / 97 / iti sAdhuH, asmAbhiH-etajanaiH, diSTyA-bhAgyena, dizati diSTyA ' vRmithidizibhyaH / (uNA0 601) iti kit TyAdiH ApratyayaH yathA 'diSTayA putro jAtaH' / dRSTaH-pratyakSamupagataH, iti asmadIyaH-mAmakInaiH, prAcyaiH-pUrvakAlInaiH, atulai:-apUrvaiH, puNyaiH-sukRtaiH, puNati puNyam -- Rzijani-' ( uNA0 361) iti kid 'yaH' 'dharmaH Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 19 : puNyaM vRSaH zreyaH sukRte ' iti haimaH / phalitam-udayAvalikAyAmAgatam , yat-yasmAddhetoH,smaryamANaH-smaraNaM kriyamANaH, priya:snehI, apuNyAnAm-na vidyate puNyaM yeSAM te teSAm-adhanyAnAm , nayanaviSayam-locanagocaram, na-naiva, upeyAt-prApnuyAt / arthAntaranyAsaH // 10 // . (11) sAmprataM saparivArasyendoH kuzalAnuyogaH-'dehe geha' iti / dehe gehe kuzalamatulaM vartate kacidindo !, nIrogAzI subhaga ! gRhiNI rohiNI te'styabhISTA / anyAHsarvA api sakuzalA dakSajAH santi patnyaH, paJcArciH zaM kalayati hRdA-nandano nandanaste // 11 // . ( anvayaH) indo ! kaccit te dehe gehe atulaM kuzalaM vartate ? subhaga ! (te) abhISTA gRhiNI rohiNI nIrogAjhI asti ? anyAH sarvA api dakSajAH patnyaH sakuzalAH santi ! te hRdAnandanaH paJcArciH nandanaH zaM kalayati ? / (prakAzaH ) indo !-he candra ! kaccit-kim ? -- kaccidiSTapariprazne' iti haimaH, / te-tava, dehe-zarIre, gehe-sadane, atulam-nirupamam , kuzalam-kSemam , vartate-asti ?, subhaga!he saubhAgyazAlin ! sudhAMzo ! te abhISTA-prANapriyA, gRhiNIsadharmiNI, rohiNI-rohanti kAryANyasyAM rohiNI 'druhRvRhi-' (uNA0 194 ) ityAdinA bahuvacanAd ' iNe ' ' revatarohiNAddhe' / 2 / 4 / 26 / iti -- GIH '-brAhmInakSatram , nIrogAGgI Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 20 : rogarahitA, asti-Aste ? anyAH-itarAH, sarvA apisakalA api, dakSajAH-dakSasutAH dAkSAyaNyaH, patnyaH-dArAH 'dAkSAyaNyaH sarvAH zazipriyAH' iti haimaH 'sarvA azvinyAdayaH saptaviMzatirapi zazipriyAzcandradArAH iti tadvivRtau, sakuzalAHkuzalakalitAH, santi ? atra hi rohiNyAdibhiH saha candrasya paramArthataH svAmisevakabhAve'pi patipatnIbhAvaH pradarzitaH sa kavisamayamanurudhyAvaseyaH / te hRdAnandanaH-hRdayAhAdakaH, pazcArthi:paJcArciSo'sya pAJcarciH-rohiNIsutaH, budha itiyAvat nandana:tanayaH, zam-sukham , kalayati-anubhavati ? 'chekovyaJjanasaGghasya sakRtsAmyamanekadheti lakSaNalakSitacchekAnuprAsaH // 11 // (12) , sAdhoH kasyacanAsaMyaminaH kuzalaviSayakaH prazno hyAcAraviruddha iticchalena tAdRzapraznasya viruddhatvamapAkaroti-yadvA'yamiti yadvA'yaM te sphuTamanucito vArtavArtAnuyogastvayyAyattAM jagati sakale jAnato me sukhAptim // mantavyo'yaM tadapi sarasaH snehasArAJcitatvAt, svAdIyaH syAt kadazanamapi snehadhAropasiktam / 12 / (anvayaH) yadvA sakale jagati tvayyAyattAM sukhAptiM jAnataH me ayaM te vArtavArtAnuyogaH sphuTam anucitaH tadapi sneha sArAJcitatvAt ayaM sarasaH mantavyaH (yataH) snehadhAropasiktaM kadazanam api vAdIyaH syAt // 12 // Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 21 : (prakAzaH) yadvA-athavA, sakale jagati-samastasaMsAre vizvasmin vizve iti yAvat , tvayyAyattAm-tvadadhInAm , sukhAptim-kuzalAdhigamam , jAnato me-avagacchato mama , akhaNDabrahmANDe janAstvadudaye caJcaccandrikAyAM viharanta Anandamanubhavanti iti tvameva sukhaprado lokAnAM na hi svayaM daridro'parAnIzvarIkartumIzvaraH' iti zrImA~stu sukhyeveti taMtrakaHpraznAvakAzaH, ayam-'dehe gehe' ityAdinA vihitaH, te-tubhyam , vArtavArtAnuyogaH-vArtasya vArtA tasya anuyogaH, kuzalodantaviSayakaH praznaH, 'svAsthye vArtamanAmayam' iti haimaH 'praznaH pRcchA'nuyojanam (anuyogaH)' ityapi haimaH, sphuTam-prakaTaM yathAsyAttathA, spaSTam iti yAvat , anucitaHasAmpratam , tadapi-tathApi, snehasArAJcitatvAt-prakarSapremaparikalitatvAt , ayam-pUrvapradarzitaH praznaH, sarasaH-samIcInaH, mantavya:-jJAtavyaH, kuzalaprazno me premNA prAdurabhUt premanibaddhaM ca vaco viruddhamapyaviruddhamiva bhavatIti sa yukta evetyAzayaH, yataH snehadhAropasiktam-ghRtapravAhairaJcitam , snehaH premNi ghRtAdike' ityane kArthasaGgrahaH / kadazanamapi-garhitamapi annam , azyate etadityazanaM bhujyAditvAdanaT 'bhaktamannaM.... .......azanam,' iti haimaH kutsitam azanaM 'koH kattatpurupe' / 3 / 2 / 130 / iti kadAdeze kadazanam , svAdIyaH-svAdusamaJcitam , atizayena svAduH svAdIyaH 'guNAAGgAdveSTheyasU' / 7 / 3 / 9 / itIyas , atimadhuramitiyAvat syAt-bhavet / arthAntaranyAsaH // 12 // Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 22 : (13) dUradUrAnmRdupAdasya te kathamihAgamanaM saJjAtamitIndaM praznayati kAho iti. kAho ! zIto-pagatamatanu prAktanAdha videhakSetraM kAyaM caramabharata-kSetrayAmyAbhAgaH !! __mArgo'tItaH kathamayamiyAn komalaiH svacchapAdaH, prauDhaprauDhaiH zikharizikharai-danturIbhRtadezaH // 13 // (anvayaH ) aho ! zItopagatam atanu prAktanArdha videha kSetra kva, ayaM caramabharatakSetrayAmyArdhabhAgaH ka, ayamiyAn prauDha prauDhaiH zikharizikharaiH danturIbhUtadezaH mArgaH komalaiH svacchapAdai katham atItaH // 13 // (prakAzaH) aho !-Azcaryam , zItopagatam-sItAsarillasitam , nIlavantaparvatavartikesarihRdaniHsRtA pUrvavidehamabhivyApyasthitA prArambhe paJcAzadyojanAyatA yojanAvagAhA sAgarasaGgamasamaye paJcazatayojanavistRtA dazayojanagabhIrA pathi sammiladvAtriMzatsahasrAdhikapaJcalakSAmitasaritAM salilapravAhaparipUrNA sItAnAmanadI tAm-upagatam , atanu-mahat, caturazItiSaTzatAdhikatrayastriMzatsahasrayojana-catuSkalA( 336849 )vistRtatvAdardhalakSayojana dIrghatvAtsanAtanasukRtasadbhAvAca atanu, prAktanArdham-pUrvArdham , videhakSetram-mahAvidehanAmakam , jambUdvIpavartimeruzikhariNaH pUrvapazcimapradezaH, ka?-kutra ?, ayam-asau, caramabharatakSetrayAmyArdha Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgaH-ardhaM cAsau bhAgaH yAmyasyArdhabhAgaH bharatazca tat kSetraM caramaM ca tat bharatakSetraM tasya yAmyArdhabhAgaH, antimabharatakSetradakSiNArdhapradezaH, kI-kutra? ayam-asau' iyAn-etAvAn 3315716 yojanaparimitaH, prauDhaprauDheH-atyunnataiH, zatazo yojanocchUitaiH, zikharizikharaiH--niSadha-mahAhimavanta---laghuhimavanta--vaitADhyapramukhaparvata (37)kUTaiH, danturIbhUtadezaH-uccAvacIbhUtabhUmiH unnatA dantA santyasya danturaH 'dantAdunnatAt' / 7 / 2 / 4 0 / iti 'DuraH' mArga:panthAH, komalaiH-mRdubhiH, svacchapAdaiH-vimalakiraNakramaiH, katham-kena prakAreNa 'kathamittham' |7|2|103|iti prakArArthe kiMzabdAt thamanto nipAtyate, atIta:-atikrAntaH ? / 'yatrAsambhAvitasyArthasya sambandhaH kriyate sa viSamAlaGkAraH' iti lakSaNalakSito'tra 'viSamaH' // 13 // (14) atidUrAtsamAgamanena pathi zrAntena tvayA sAmpratamiha kSaNaM vizrAmo vidhelima ityAha mArgazrAnta iti- . mArgazrAntaH kSaNamiha sukhaM tiSTha vizrAmahetoruttuGge'smin zikharizikhare dttpaadaavlmbH|| hRdyaH padmA-bhidhavarasarAsambhavastvAM samIraH, sarpannuccaiH sukhayatu sakhe ! ketkiigndhbndhuH||14|| . samavibhAge'rdhazabdasya nityanapuMsakatvam atra samavibhAgo'pekSita iMti ardhaM cAsau bhAga ityeva vigrahaH sAdhIyAn , yaduktam-abhidhAnacintAmaNivivRttau 'samapravibhAge tvarddha napuMsakam' iti / Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (anvayaH) sakhe ! asmin uttuGge zikharizikhare dattapAdA. valamba: mArgazrAntaH ( tvaM) vizrAmahetoH kSaNam iha sukhaM tiSTa pamAbhidhavarasaraHsambhavaH ketakIgandhabandhuH uccaiH sarpana hRdya samIraH tvAM sukhayatu // 14 // (prakAzaH) sakhe :-suhRt !, asmin-purovartini, utuGgeatyunnate, zikharizikhare-paJcakUTAdrizRGge, dattapAdAvalambaHpAdasyAvalambaH dattaH pAdAvalambo yena saH sthApitarazmirUpacaraNAvalambanaH, mArgazrAntaH-pathakhinnaH, saMtatasaJcaraNasajAtazramazramita iti yAvat , tvam , vizrAmahetoH-zramApAkaraNAya, kSaNam-ISatkAlam , iha-atra, sukham-AnandaM yathAsyAttathA, tiSTha-sthiti vidadhyAH, sandezazrAvaNe sthairyasyAvazyakatvAdvyAjena sthitayehyA''mantrayat , padmAbhidhavarasara sambhavaH-padmam abhidhA yasya tat varaM ca tat saraHpadmAbhidhaJca tadvarasaraH tataH sambhavaH padmAkhyazreSThasarasIsambhUtaH, ketakIgandhabandhuH-krakacacchadAkhyapuSpaparimalaparItaH, ' ketakaH, krakacacchadaH' iti haimaH, sadgandhisumanaHsurabhisuhRditiyAvat , uccaiH sarpan-udgacchan , hRdyaH-hRdayAlAdapradaH, manojJa itiyAvat , hRdayasya priyaM hRdyam ' hRdypdy-'7|1|11| iti yaH 'hRdayasya hRllaas-'|3|2|94| iti hRdAdezaH, samIra:-pavanaH, tvAm-zrImantam , sukhayatu-AhAdayatu, sukhaM karoti sukhayati 'NijbahulaM nAmnaH kRgAdiSu' / 3 / 4 / 42 / iti 'Nic / chekAnuprAsaH // 14 // Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 25 : (15) aJjalikarmaNA raJjayituM rajanIpatevizvAbhivandyatvaM vyanakti natveti natvA sImandharajinapatiM prAptapuNyaprakoM, bhUyo nantu tribhuvanaguruM bAhudevaM saharSaH // ___ mArge tIrtha-praNativigalat-pApapaGkaH svamaulAvarhacaityA-zcita iti jagadvandya! bandAmahe tvAm // 15 // ' (anvayaH) sImandharajinapatiM natvA prAptapuNyaprakarSaH bhUyaH tribhuvanaguruM bAhudevaM nantuM saharSaH mArge tIrthapraNativigalatpApapaGkaH svamaulau arhacaityAJcitaH (tvam asi ) iti jagadvandha ! tvAM vandAmahe / (prakAzaH) sImandharajinapatim-tadabhidhAnatIrthAdhipatim , pUrvamahAvidehAntargatASTamapuSkalAvatInAmavijaye viharantaM satyakIzreyAMsasaJjAtaM rukmiNIramaNaM vRSAGkitaM dhanuSpaJcazatocchritavarNakAyaM caturazItilakSapUrvAyuSkaM zrIsImandharajinamitiyAvat sImAnaM maryAdAM dhArayatIti sImandharaH dhAredharca' / 5 / 1 / 113 / iti khaH dhArerdharAdezazca khityanavyayA- ' / 3 / 2 / 111 // iti mo'ntaH, natvA-namaskRtya, prAptapuNyaprakarSaH-puNyasya prakarSaH prAptaH puNyaprakarSo yena saH, AsAditasukRtotkarSaH, bhUyaH-punarapi, tribhuvanagurum-trayANAM bhuvanAnAM samAhArastribhuvanaM tasya gurum , samAhAre. 'dvigoH samAhArAd' / 2 / 4 / 22 / iti akArAntottarapadasya dvigoH striyAmiSTatvena 'DI' prAptisattve'pi ' pAtrAdivarjitAdanto-ttarapadaH samAhAre / dvigurannAbantAnto vA'nyastu Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 26 : . so napuMsakaH' iti hemaliGgAnuzAsanAt pAtrAdigaNAntargatatvena tribhuvanazabdasya napuMsakatvAnna GItvam ,jagattrayapUjyam / bAhudevamtadAkhyajinezvaram , mahAvidehAntargatavatsavijaya-susImApurI punAnaM vijayAsugrIvasambhUtaM mohanAmohanaM mRgAta zrIbAhudevanAmAnamarhantamitiyAvat , nantum-abhivAdayitum , saharSaH-harSeNa sahitaH saharSaH -'sahasya so'nyArthe ' / 3 / 2 / 143 / iti sahasya sAdezaH, ullAsakalitaH, utsuka itibhAvaH, zrIsImandharasvAmivandanAntarameva zrIbAhudevajinanamanAya samutsuka ityAzayaH mArge-adhvani, tIrthapraNativigalatpApapaGkaH-tIrthAnAM praNatyA vigalan pApapaGko yasya saH, puNyabhUmipraNAmapraNazyatkaluSakardamaH, svamaulau-nijottamAGge, mUyate badhyate mukuTAdikamatreti mauliH, puMstrIliGgaH 'dhUmUbhyAM' (uNA0 701) itiliN , 'uttamAGgaM ziro mUrdhA mauliH' iti haimaH, arhacaityAzcitaH-jinabimbakalitaH, candramukuTe jinabimbacihnamiti maulAvarhacaityAJcitatvaM saMbhAvyate Adheyadharma AdhAre Aropyate iti // 'caityaMjinaukastadvimba'miti vacanAccaityazabdasya jinabimbavAcakatvamapi, tvamasItizeSaH iti-purodIritakAraNaiH, jagadvandha-! he vizvAbhivandanIya!, tvAm-bhavantam , vandAmahe-vayaM namAmaH, / kAvyaliGgAlaGkAraH // 15 // tvatsaGgamena me sammadaH saJjAta ityabhivyanakti-khinnAmiti. khinnAM tIvrA-tapaparicayAt toyadastoyavRSTayA, siJcan yadvat sukhayati kRSi zoSakAlopapannaH // Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 27 : prIti tadvat priyasakha ! mama prApitA cittavRttitotpattau rahasi bhavatA gacchatA bandhunA draak||16|| (anvayaH ) yadvat zoSakAlopapannaH toyadaH toyavRzyA tIvAtapaparicayAt khinnAM kRSi siJcan sukhayati tadvat priya. sakha ! rahasi vArtotpattI mama cittavRttiH gacchatA bandhunA bhavatA drAk prItiM prApitA / / 15 / / (prakAzaH ) yadvat-yathA, zoSakAlopapannaH-grISmasamayasambhUtaH, toyadaH-payodharaH, toyavRSTyA-vArivarSaNena, tIvrAtapaparicayAt-nizitabhAnavIyabhAnusamparkataH, khinnAm-paribhUtAm , khid+ktaH- radAdamUrchAmadaH-' / 4 / 2 / 69 / iti khinnaam| kRSim-anRtam , 'anRtaM kRSiH' iti haimaH, siJcan-plAvayan , sukhayati-sukhaM dadAti, tadvat-tathA, priyasakha!-he snehin ! priyazvAsau sakhA priyasakhaH 'rAjansakheH' / 7 / 3 / 106 / ityar , rahasiekAnte, vArtotpattau-abhivandanodantAvirbhAve, mama-madIyA, khinnAmityasya vibhaktivyatyayena cittavRttAvapyanvayaH tathA ca khinnA cittavRttiH-abhibhUtamanaHpravRttiH, gacchatA-atatA, bandhunAsuhRdA, bhavatA-zrImatA, drAk-zIghram , prItim-pramodam , prApitA-gamitA, pUrNopamAGkAraH // 16 // (17) - sati svastha vArtAlApaH sukhAvaha iti khAsthyaM labhasvetyAhazAntimiti Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 28 : zAnti nIte zrama iti tatazcetasi svAsthyamApte, dattvA karNA-vavahitamanAH zroSyasi prArthanAM meM // na prAntAnAM sukhayati kathA ligdhavargoMditA'pi, svasthe citte praNayamadhurA buddhayo a'dbhavanti // 17 // -- (anvayaH) iti zrame zAnti nIte tataH cetasi svAsthyam Apte avahitamanA karNoM dattvA me prArthanAM zroSyasi, zrAntAnAM snigdhavargoMditA api kathA 'na sukhayati hi citte svasthe praNayamadhurA buddhayaH udbhavanti // 17 // __ (prakAzaH) iti-caturdazasUktoktaprakAreNa, zrame-parizrame, zAnti nIte-sAntvanAmApte, apagata iti bhAvaH,tataH-tadanantaram , cetasi-mAnase, svAsthyamApte-kuzalamadhigate-khasthIbhUte iti yAvat , avahitamanA:-avahitaM mano yasyAsau, ava+dhA+ktaH 'dhAgaH' / 4 / 4 / 15 / iti dyAdeze avahitam , ekAgrahRdayaH, karNI dacA-zravaNau pradAya sAvadhAnIbhUyetiyAvat , me-mama, prArthanAmnivedanam , zroSyasi-avakarNayiSyasi, zrAntAnAm-pathazramajanitakhedAnAm , snigdhavargoditA'pi-priyajanatAkathitA api, kathA-vArtA, na-nahi, sukhayati-prItiM janayati, hi-yataH, citte svasthe-cetasi kuzalakalite sati, prasanne svAnte satItiyAvat , praNayamadhurA-snehasundarA ullasadrasataraGgataraGgitA iti yAvat , buddhayaH-dhiyaH, udbhavanti-prAdurbhavanti / arthAntaranyAsaH // 17 // . (18) . athendoH sAvadhAnaM karoti zrutveti- . Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 29 : zrutvA yAcyAM mama himaruce! na pramAdo vidheyo, no vAvajJA'bhyadhikavibhavo-nmattacittena kAryA / / premAlApai-zcaturavanitA-nirmitairvismRtirna, prApyA prAyaH prathitayazasaH prArthanAbhaGgabhItAH // 18 // (anvayaH ) himaruce ! mama yAcyAM zrutvA pramAdo na vidheyaH vA abhyadhikavibhavonmattacittena avajJA no kAryA, caturavanitAnirmitaiH premAlApaiH vismRtiH na prApyA ( yataH) prathitayazasaH prAyaH praarthnaabhnggbhiitaaH| (prakAzaH) himaruce ! he zItakiraNa ! mama-madIyAm , yAnAm-prArthanAm , yAcdhAtornaGpratyaye naGpratyayAntasya 'puMlliGgaM kttnn...| nanaDau...' iti haimaliGgAnuzAsanena puMstve'pi yAcnetyatra strItvaM ' mRgayecchAyAcyA' 5 / 3 / 101 // iti nipAtanAdavaseyam / zrutvA-nizamya, pramAdaH-anavadhAnatA, 'pramAdo'navadhAnatA' iti haimH| na-nahi, vidheyaH-kartavyaH / vA-athavA, abhyadhikavibhavonmantacittena--abhyadhikazcAsau vibhavastenonmattaM cittaM yasya sa tena caJcaccandrikAmRtaprabhRtipracuraizvaryagarvagarvitamAnasena, no-naiva, avajJA-avahelanA, kAryA-vidhAtavyA, caturavanitAnirmitaiH--dakSadayitAprayuktaiH, premAlApaiHpraNayapUritavacobhiH, pathi tvadarzanasaJjAtAhAdAhrAditaramaNIprayuktapriyacATUktibhiriti yAvat , vismRtiH-vismaraNam , na prApyAnAvalambanIyA, yataH prathitayazasaH-vizrutadigantasamAjJAH, anute vyAmoti dizaH yazaH / azeryazcAdiH ' ( uNA0 958 ) ityas Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 30 : Adezca yakArAdezaH / zlokaH kIrtiryazo'bhikhyA samAjJA ' iti haimaH, prAya:-bAhulyena, prArthanAbhaGgabhItAH-yAcanAskhalanIravaH, bhavantItizeSaH / arthAntaranyAsaH // 18 // __(19) atha pIyUSarazmeH parivArasya paropakAraparAyaNatAM pradarzayan prathamaM tAvat tapituH payodheH payodharadvArA vizvAya payodAnaM varNayati bhrAtastAteti- . bhrAtastAta-stava guNanidhiH pazya ratnAkaro'sau, varSe varSe nvjldhr-praapitairmbupuuraiH|| vizvaM vizvaM taruNatapano-dAmatApAbhitaptaM, secaM secaM sukhayati sadA'bhISTavizvopakAraH // 19 // ( anvayaH) bhAtaH ! pazya tava tAtaH abhISTavizvopakAraH guNanidhiH asau ratnAkaraH navajalaprApitaiH ambupUraiH varSe varSe taruNatapanodAmatApAbhitaptaM vizvaM vizvaM sevaM secaM sadA sukhayati // 19 // (prakAzaH) bhrAtaH!-bandho !, pazya-avalokaya, tava tAtaHtAvakIno janakaH, abhISTavizvopakAraH-vizvasya upakAraH, abhISTaH vizvopakAraH yasya saH, samIpsitajagadupakRtiH, guNanidhiH-sadguNasevadhiH, asau-vizvavikhyAtaH, ratnAkaraH-vArAMnidhiH, navajaladharaprApitaiH-dharatItidharaH jalAnAM dharaH navazcAsau jaladharastena prApitAstaiH prAvRTpayodanItaiH, ambupUraiH-ambuvRddhibhiH, * ambuvRddhau pUraH plavo'pi ca ' iti haimabalena pUrazabdAdeva ambuvRddhirUpArtha Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 31 : pratItau vyarthamambuvizeSaNamiti cet satyam , paraM ' viziSTavAcakapadAnAM sati pRthagvizeSaNavAcakapadasamavadhAne vizeSyamAtraparatvam' itiniyamena pUrazabdasya vRddhimAtrabodhakatvena vizeSaNasaGgateH, ataeva 'sakIcakairmArutapUrNarandhaiH' iti kavikAlidAsakavanamapi snggcchte| varSevarSe-prativarSam , 'vIpsAyAm ' / 74 / 80 / itidviH, taruNatapanodAmatApAbhitaptam-taruNazcAsau tapanaH, uddAmA cAsau tApaH taruNatapanasyoddAmatApastenAbhitaptam-caNDArkapracaNDapratApapIDitam , vizvaM vizvam-samastasaMsAram, secaM secam-siktvA siktvA 'ruNaM cAbhIkSNye ' / 5 / 4 / 48 / iti paunaHpunye gamye ruNam 'bhRshaabhiikssnnyaa-'|7|4|73| iti dviruktiH atra bahutra sekaM sekamitipAThaH samupalabhyate paraM khNamityasya ghitvAbhAvAtsicdhAtozvasya katvAbhAvena sa tyaktaH, sadA-satatam , sukhayati-sAntvayati, nanvatra -- pazye'tyasya karmatvena -- ratnAkaro'sA 'vityatra dvitIyA kathaM neti cetsatyam , paraM ' ratnAkaro'sau....sukhayatI 'ti vAkyasya nAmatvAbhAvena dvitIyAyA aprApteH, ata eva -- pazya mRgo dhAvatI' tyAdi vahuzaH upalabhyate prAcAM prayogaH // 19 // . (20) devarAjAdidevebhyaH pIyUSAzvAdipradAnena pArAvArasya vadAnyatAM varNayati-kiMnu iti-- kiMnu brUma-stava janayitu-stasya dAnapriyatvaM, yo devAnAM satatamamRtaiH kalpayAmAsa vRttim // . Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azvaM coccaiH-zravasamasamaM nAgamairAvataM ca, dattvendrasya tribhuvanapateH pUrayAmAsa vAJchAm // 20 // .. ( anvayaH) nu tava janayituH tasya dAnapriyatvaM kiM brUmaH yaH devAnAm amRtaiH satataM vRttiM kalpayAmAsa ca asamam uccaiHzravasam azvam airAvataM ca nAgaM datvA tribhuvanapateH vAcchAM pUrayAmAsa / (prakAzaH) nu-vitarke, tava janayituH-pituste pAthogheH, tasya-ratnAkarasya, dAnapriyatvam-vadAnyatvam , kiM brUmaH-kiMsvit kathayAmaH, ya-tatpadopasthApyAkAGkSAyAmAha yaH iti yo'. bdhiH, devAnAma-sudhAzanAnAM surANAm , amRtaiH-pIyUSaiH, satatamanAratam , vRttim-jIvikAm , kalpayAmAsa-nirvAhayAJcakAra, ca-punaH, asamam-anupamam , uccaiHzravasam-vRSaNazvam 'uccaiHzravA hayaH' iti haima: 'vRSaNazvo harerhaye' iti zeSaH, azvam-turagam , airAvatazca-abhramAtaGgaJca, nAgam-dviradam , 'stamberamadvirada-sindhuranAgadantino' iti haimaH / dattvA-samarpya, vitIyetiyAvat , tribhuvanapateH-svargapateH, tRtIyaM bhuvanaM tribhuvanam , 'bhUrbhuvaH svaH' itizruteH atra mayUravyaMsakAditvAt samAse pUraNapratyayalopaH, svargastasya patyuH, nanu patyuritivat tribhuvanapaterityatrApi -- khiti. khitIya ur' / 1 / 4 / 36 / ityurAdezaH kuto neti cenna dRSTAnte 'Gityaditi' / 1 / 4 / 23 / iti vihitasyaitvasya 'nanAGidet' / 1 / 4 / 27 / iti niSedhe'pi dArTAntike kevalaviraheNa niSedhAprAptyA etvapravRtteH suvacatvena yatvAbhAvAdurabhAvAt / indrasya-devarAjasya, vAJchAm-abhilASam , pUrayAmAsa-apIpurat // 20 // Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 33 : (21) apyapAMnidheviSNave vitaraNaM varNayati-kanyAmiti kanyAM dattvA jagati viditAM yautake kautukI ca, yo'dAnmodA-yugapadamalaM kaustubhaM pAJcajanyam // evaM vizvambharaMmatitamAM prINayAmAsa lobhAd, yannAdyApi zvazuravasatiM saMtyajatyuttamo'pi // 21 // (anvayaH) yautake kautukI yaH modAd yugapat jagati viditAM kanyAM dattvA amalaM kaustubhaM pAJcajanyaM ca adAt evaM vizvambharam atitA prINayAmAsa yat lobhAd adyApi uttamo'pi zvazuravasatiM na santyajati // 21 // / (prakAzaH) yautake-dampatyordeye, dAye tathA ca haimaH 'yautakaM yutayordeyaM sudAyo haraNaJca tat' iti, 'yautakAdidhanaM dAyo dayo dAnamudAhRtam ' iti zAzvataH, kautukI-kutUhalavAn , atyudAra iti yAvat , ya-samudraH, modAt-AnandAt, yugapatekadaiva, jagati viditAm-vizvavizrutAm, kanyAm-kumArIm , kanati dIpyate kanyA ' sthAchA-' (uNA0 357) iti yaH, 'kanyA kanI kumArI ca' iti haimaH / lakSmImitiyAvat , datvAudvAhya, amalam-svaccham, kaustubham-kuM bhuvaM stobhate vyApnoti kustubho'bdhistasyAyaM kaustubhastam 'kaustubhastu mahAtejAH koTisUryasamaprabhaH' ityabhivarNitaM maNivizeSam , ayaM hi virAjate viSNorvakSaHsthale yaduktaM haime-' bhujamadhye tu kaustubhaH' iti / Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 34 : bhayo bhayo ni pApitasivA pAJcajanyazca-zaGkhavizeSamapi, paJcajane pAtAle bhavaH pAJcajanyaH 'gambhIra-paJcajanabahirdevAt ' / 6 / 3 / 135 / iti jyaH, 'pAJcajanya hRSIkezaH' iti gItA, adAta-samarpayat, evam-amunA prakAreNa, viziSTavastuvitaraNadvAretiyAvat, 'evaM vAdini devarSoM ' iti kumAraH / vizvambharam-zrIdharam , vizvaM bibharti-vizvambharastam 'bhRvRji-' / 5 / 1 / 112 / iti khaH, 'vizvambharaH zrIdharavizvarUpau' iti haimaH / atitamAm-atyantam , atizabdAt 'prakRSTe tamap' / 7 / 3 / 5 / iti tamap 'kintyaadye'vyyaa-'|7|3|8| iti AmatitamAm , prINayAmAsa-santoSayAmAsa, yat-yataH, lobhAtbhUyobhUyo ninISayA, adyApi-sAmpratamapi, uttamo'pi-mahAnapi, zvazuravasatim-patnIpitRnivAsam , suzobhanamaznute aznAti vA zvazuraH 'zvazurakukundara-' ( uNA0 426) ityure nipAtyate, na santyajati-naiva jahAti, bhAvArthastvayam-he candra ! bahudinaM yAvadekara sthAne sthite'tiparicayAjjanAnAM mAnanIyatA'pagacchati ataH kovidairbahudinamekatra na stheyam 'santata-gamanAdanAdaro bhavati' iti uktirapi, tatrApi vizeSeNa zvazurAlaye yaduktam-' zvazuragRhanivAsaH svargatulyo narANAM, yadi bhavati vivekI paJca vA SaD dinAni / dadhighRtamadhulobhAnmAsamekaM vaseccet , sa bhavati kharatulyo mAnavo mAnahInaH // ' paraM tava tAtapAdena samudreNa tathA nijajAmAtuH sanmAnamakAri yena vivekyuttamo'pi san sa tatraiva ciravAsaM vasati pUrvoktakathanaJca viparyAste caritArthayati ca ' asAre khalu saMsAre, sAraM zvazuramandiram / mahodadhau hariH zete, haraH zete himAlaye' iti // 21 // Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 35 : . ( 22) atha candrabhrAtaraM kalpatarUM varNayati-jIyAsuriti / jIyAsuste jagati viditA bhrAtaraH paJca cazcanmAhAtmyAste vitaraNabhaTAH paarijaatdrumaadyaaH|| drAkasaMkalpo-panatasakalA-bhIpstiA apyabhISTaM, yAcante yAn vinayavinatA nAkino vaasvaadyaaH||22|| ( andhayaH) te jagati viditAH caJcanamAhAtmyAH vitaraNamaTAH pArijAtadramAdyAH te paJca bhrAtaraH jIyAsuH, yAn drAka saMkalpopanatasakalAbhIpsitAH api vinayavinatAH vAsavAdyAH nAkinaH abhISTaM yAcante // 22 // (prakAzaH ) teM-agre varNanIyAH, jagati viditAH-bhuvanaprasiddhAH, caJcanmAhAtmyAH -vilasatprabhAvAH, vitaraNabhaTAH-dAnazauNDIrAH, vadAnyA itiyAvat , pArijAtadrumAdyAH-tattadabhidheyaviTa pivizeSAH te ca yathA-'vRkSAH kalpaH pArijAto, mandAro haricandanaH / santAnazca ' iti haimaH, pAriNaH pAravato'bdherjAtaH pArijAta iti, te paJcabhrAtaraH-tvadIyapaJcasahodarAH, pArijAtasya samudrasutatvena sahajata evendoH sahajatvamAyAtam , evaJca pArijAtasya pazcabhrAtRtayA candramaso'pi te paJcabhrAtara itibhAvaH / jIyAsuHjayantutaMrAm , yAn-te ke ityAkAGkSApUrakAn yAn kalpatarUn , dvAksaMkalpopanatasakalAbhIpsitAH api-drAk saMkalpena upanataM sakalam abhIpsitaM yeSAM te, tatkSaNameva samIhAmAtrasamAptasamastasamIhitA api, vinayavinatAH-vinayavinamrAH, vAsavAdyAH-indra Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 36 : pramukhAH, vasati svageM vAsavaH 'maNivaserNit ' ( uNA0 516) ityavaH, vasureva vA prajJAdyaNa, vasvapatyaM vA, 'indro hariH....... puruhUtavAsavau' iti haimaH / nAkinaH-svargavAsinaH devatA iti yAvat , abhISTam-AkAsitam , abhilaSitamitiyAvat , yAcante-prArthayante, yAcdhAtoH / nIhRvahikRSo NyantA, duhibrUpracchibhikSicirudhizAsvarthAH / paciyAcidaNDikRgraha-mathijipramukhA dvikarmANaH' iti dvikarmakatayA yacchabdAnmukhye karmaNi abhISTazabdAcca gauNe karmaNi dvitIyA sUpapannA // 22 // (23) . athendubhaginIprabhAvaM pradarzayati mUrkhamitimUrkha prAjJI-yati ca kutanuM kAmarUpIyati drAk, dInaM zUrI-yati ca kuTilaM prAJjalIyatyavazyam / krUraM zAntI-yati gatakalaM satkalIyatyajasraM, lokaM so'yaM jayati nikhila-stvadbhaginyAH prbhaavH| ( anvayaH ) ( yaH ) mUrkha lokaM prAjJIyati (lokamityasya sarvatra dvitIyAntenAnvayaH kartavyaH ) kutanuM ca drAk kAmarUpI yati dInaM zUrIyati kuTilaM ca avazyaM prAJjalIyati, krUra zAntIyati gatakalam ajastraM satkalIyati so'yaM nikhilaH tvadbhaginyAH prabhAvaH jayati // 23 // (prakAzaH) (yaH prabhAvaH) mUrkha lokam-ajJAnine janam, pAmaramitiyAvat, prAjJIyati-prAjJamivAcarati, mUrkha prAjJatvenopacaratItyarthaH antarbhAvitaNyarthatve tUpacArayatItyartho'vaseyaH / tathA Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 37 : ca zriyaH prabhAvAt mUrkhamapi manuSyaM janaH kovidaM manute iti phalitam) asyAM sUktAvagre'pyevamevAvaseyam / prAjJazabdAd -- AdhArAcopamAnAdAcAre ' / 3 / 4 / 24 / itikyan / kyani' / 4 / 3 / 112 / ityasya iitvm-praajnyiiyti| kutanuM ca-kutsitakAyaM ca, lAvaNyarahitazarIramapItiyAvat / drAk-zIghram , kAmarUpIyati-kandarpasaundaryeNopacarati, dInam-rakam , pratApahInamitiyAvat , zUrIyati-vIratayA vyavaharati, kuTilaM ca-vakram avinItamapi, abazyam-nizcitam , yadvA vaze tiSThatIti vazyaH na vazyaH avazyastam , svairiNamiti kuTilasya vizeSaNatayA'nveyam , prAJjalIyati-saralatayopacarati, Rjustu prAJjalo'JjasaH' iti haimaH, prAJjalayati aJjaliM prabadhnAti prAJjalaH / krUram-azAntam , krodhitamityarthaH, zAntIyati-zAntamivAcarati, gatakalam-kalAvihInam , ajastram-anavaratam , na jasyatItyevaM zIlam ajasram 'smyajasa-' / 5 / 2 / 79 / iti raH, ' nityAnavaratAjasrA-' iti haimH| satkalIyati-satkalamivAcarati, kuzalakalAkalitatvenopacaratItiyAvat, so'yam-kathito'sau prabhAvaH, nikhilaH-samastaH, tvadbhaginyA:zrImatsodarAyAH, lakSmyA ityarthaH prabhAvaH-mAhAtmyam , jayativijayatetarAm / upamA // 23 // __(24) athendupriyAM yAminI varNayati yA te itiyA te zyAmA subhaga ! dayitA vardhayatyugralakSmI, pakkaM paNa tulayasi yayA viprayuktastvamindo ! // Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 38 : sA'pi zrAntaM bhuvanamakhilaM svasvakarmazrameNa, .. nidrAdAnAt sukhayati sadA'-bhISTavizvopakArA / 24 __(anvayaH ) subhaga ! yA te dayitA zyAmA upalakSmI vardhayati, indo ! yayA viprayuktaH tvaM pakvaM parNa tulayasi, sA api sadA abhISTavizvopakArA svasvakarmazrameNa zrAntam akhilaM bhuvanaM nidrAdAnAt sukharyAta // 24 // (prakAzaH ) subhaga :-he aizvaryazAlin ! yA-yA yAminI, te-tava, dayitA-preyasI 'preyasI dayitA kAnte' ti haimaH / zyAmA-rajanI 'rajanI vasatiH zyAmA....doSendukAnte'ti haimaH / atra zyAmApadaprayogeNa * zItakAle bhaveduSNA, grISme ca sukhazItalA / taptakAJcanavarNAbhA, sA strI zyAmeti kIrtite ' tyuktalakSaNalakSitalalanAvizeSo vyajyate / ugralakSmIm -prakRSTazobhAm , te ityasyehApyanvayastathA ca tava pUrNaprabhAmitiphalitam , vardhayatiedhayati, satyAM rajanyAmeva rajanInAthasya tava prabhA prasaratIti yAvat / indo !-he zazin ! yayA-zyAmayA, viprayuktaH-virahitaH, tvam--nizApatiH, pakvaM parNam-pariNatapatram , pANDuradala. mitiyAvat , pacyate sma pac + ktaH 'zuSipaco makavam / / 4 / 2 / 78 / iti tasya vakArAdeze pakvam / ' pakke pariNatam ' iti haimaH / tulayasi-sAdRzyamAtanoSi, rajanIramaNIvirahI candraH divasAraNye pANDuratAmAsAdya pariNatapatreNa sAdRzyamanubhavatItibhAvaH, yaduktaM ' yadvAsare bhavati pANDupalAzakalpam ' iti / sA'pipUrvopavarNitazyAmA'pi, sadA-anizam , abhISTavizvopakArAIpsitajagadupakRtiH, svastrakarmazrameNa-nijanijakAryajanitaklezena, Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 39 : zrAntam-azAntam , khinnamityarthaH, akhilaM bhuvanam-samastasaMsAram , nidrAdAnAt-zayanasampradAnAt , ' yadA tu manasi klAnte, karmAtmAnaH klamAnvitAH / viSayebhyo nivartante, tadA svapitimAnavaH / ' ityuktahetuke zayane / niyataM drAntIndriyANyasyAM midrA 'nidrA pramIlA zayanam ' iti haimaH / sukhayati-vizrAmayati AdivasaM vyApAra vidhAya parizrAntaH saMsArastriyAmAyAmAgatAyAM nandI'mukhImAgRhyAnubhavati sukhamitibhAvaH // 24 // (25) . athendumevAbhiSTauti pIyUSA,ritipIyUSArdai-stvamapi kiraNa-jaGgamasthAvarAkhyaM, bhUtagrAmaM sukhayasi sutaM saMspRzan drAk piteva !! krUraiH zUra-prakaTitakarai-nirbharaM kliSTalokAM, viSvagnirvA-payasi vasudhAM satyamevAsi raajaa||25|| ( anvayaH ) tvamapi pIyUSAH kiraNaiH jaGgamasthAvarAkhyaM bhUtagrAma pitA sutamiva saMspRzan drAk sukhayasi, krUraiH zUraprakaTitakaraiH kliSTalokAM vasudhAM nirbharaM viSvag nirvApayasi (iti ) satyameva rAjA asi // 25 // (prakAzaH) tvamapi-zrImAnapi, pIyUSAH-sudhAstimitaiH, ardati ArdraH 'ciji-' ( uNA0 392 ) itiraH dIrghatvaJca 'stimitaklinnasAA-dronnAH' iti haimH| kiraNaiH-karaiH, jaGgamasthAvarAkhyam-carAcararUpam , gacchatIti jaGgamaH 'gamerjam ca vA ' ( uNA0 13) iti apratyaye dvitve pUrvasya ca jamAdeze Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 40 : siddham / -- jaGgamaM tu vasaM caram ' iti haimaH / tiSThatItyevaM zIlaM sthAvaraM pRthivyAdi 'sthezabhAsa-' / 5 / 2 / 81 / iti varaH, bhUtagrAmam-prANisamUham , pitA-janakaH, sutamiva-putraM yathA, saMspRzana sparza kurvANaH, drAk-zIghram , sukhayasi-Anandayasi, yathA tanayaM tAtaH khahastena saMspRzannAnandayati tathA tvamapi sarva jantujAtaM nijazItalakarairAhlAdayasIti bhAvaH / krUraiH-tIkSNaiH, atizayaiH upraizca, zUraprakaTitakaraiH-dinakaraprasAritakiraNaiH, vIravistAritaiH zulkaiH, hastaiH, kliSTalokAm-pIDitajanAm, vasudhAm-vasundharAm, nirbharam-bADham atyarthamitiyAvat , viSvak-sarvatobhAvena, nirvApayasi-sAntvayasi-( iti-itihetoH) satyameva-nUnameva, rAjArAjapadAbhidheyaH, asi-varttase, -- rAjA nizo ratnakarau ca candraH / iti koSAdrAjapadavAcyazcandramAstacca tadIyaM nAma sArthakam ,tathAhiyathAloke dhanagRdhnubhI rAjAbhAsaiH sthApitairatizayairghaTTaiH atimaryAdailiSThaiH prasAritahastaiH vasudhAtalavAsijanapIDanadvArA prapIDyamAnAM pRthivIM pAlayan satyo hi bhUpAlo rAjapadabhAk bhavati tathA tvamapi prakharadinakarakiraNairupadrAvyamAnAM vizvambharAM nirvApayan satyameva rAjapadavAcyo'sItibhAvaH / upamA * anyanniSidhya prakRta-sthApana nizcayaH punaH ' iti lakSaNalakSito nizcayaMzcAlaGkArau prakRte // 25 // ___ (26) pUrvavarNitaparivArasya paropakAraparAyaNatAyAM nidAnaM bhavAnevetyAha evamiti / Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evaM vizvo-pakRtikuzalaH kaH kuTumbe na te'sti, prAyaH sadbhiH prathitacarita-stvAdazaivarNanIye / / yadvA ratnA-kara iti yazaHprApa yuSmAbhirevA'mbhodhirvaptu-rbhavati mahimo-dArasattvaistanUjaiH / 26 / (anvayaH) evaM prathitacaritaiH prAyaH sadbhiH tvAdRzaiH varNanIye te kaTumbe kaH vizvopakRtikuzalaH nAsti, yadvA ambhodhiH yuSmAbhireva ratnAkara iti yazaH prApa ( yataH ) udArasattvaiH tanUjaiH vaptuH mahimA bhavati // 26 // ___ (prakAzaH )-evam-pUrvadarzitaprakAreNa, prathita caritaiHvitatavRttAntaiH, prAyaH sadbhiH-prAyazaH sajjanaiH, prAyaH padopAdAnena kadAcitkeSAMciccandrAdyA upatApakarA api bhavantIti sarvathA sajjanatvaM vyAvaya'te, ataeva 'rajaninAtha ! nizAcara ! durmate!, virahiNAM rudhiraM pibasi dhruvam / udayato'ruNatA kathamanyathA, tava kathaJca take tanutAbhRtaH // ityAdikavanamapi snggcchte| tvAdRzaiH-tava tulyaiH yuSmad + dRz / tyadAanya- ' / 5 / 1 / 152 / iti Tak ' anyatyadAderAH ' / 3 / 2 / 152 / iti AtvaM tvAdRzaH / varNanIyevarNa nayogye, prazaMsanIya iti yAvat , te-tava, kuTumbe-parivAre, kaH vizvopakRtikuzalaH-jagadupakAradakSaH kaH, nAsti ?-na vartate, apitu sarva evAstItibhAvaH / yadvA-athavA, ambhodhiHsAg2araH, yuSmAbhireva-zrImadbhireva, ratnAkara iti-ratnAnAM nidhiriti, yazaH khyAti, prApa-lebhe, bhavAdRzAnAM ratnAnAmutpAdanAdeva lavaNodaH ratnAkaratvena prasiddha itibhAvaH / yataH, udArasa Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 42 : vaiH-prakRSTaparAkramaiH, tanUjaiH-AtmajaiH, vantuH-janakasya -- vaptA tu janakastAtaH' iti haimaH / mahimA-mahatvam , bhavati-jAyate, arthAntaranyAsaH // 23 // (27) _ ataH prArthanAM me svIkuru ityAha tasmAditi- . tasmAdvandho ! jaladhitanaya ! prArthanAM me samartha, vyarthIkartuM na khalu kathamapya haisi prauDhavaMzya ! // yenotkRSTaM jagati viditaM yAcamAnasya jantoryAcyAbhaGge bhavati laghutA naiva sA kintvamuSya // 27 (anvayaH ) bandho ! jaladhitanaya ! tasmAt me prArthanAM samartha, prauDhavaMzya ! kathamapi vyarthIkartuM na khalu arhasi, yena jagati utkRSTaM viditaM yAcAbhaGge yAcamAnasya jantoH laghutA naiva bhavati kintu sA amupya ( bhavati ) // 27 // ___ (prakAzaH ) bandho !-aGga AtmIya ! badhnAti snehaM bandhuH 'bhRmRtR-' ( uNA0 716 ) ityuH / jaladhitanaya-sAgarAGgaja ! tasmAta-pUrvoktahetoH, me-madIyAm , prArthanAm-yAcanAm , samarthasvIkuru, saphalIkurvitiyAvat , prauDhavaMzya!-pravarakulaprasUta / pra+UDhaH 'prasyaiSaiSyoDho' 1 / 2 / 14 / iti prauDhaH, kathamapi-kathaGkAramapi, vyarthIkartum-viphalayitum , na khalu-naiva,arhasi-prabhavasi, yogyo'sItiyAvat , kuto na vyarthayituM yogya ityAha yeneti yenayatkAraNAt , jagati-vizve, utkRSTaM viditam-pracuraprasiddham , kiM tat ? yAcyAbhaGge-prArthanAtiraskAre yAcamAnasya jantoH Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAcakajanasya laghutA-apakIrtiH avahelanetyarthaH, naiva-nayeva, bhavati-jAyate, kintu-parantu, sA-laghutA, amuSya-tadasvIkartuH bhavatItizeSaH / arthAntaranyAsaH / / 27 // (28) tava sAmarthyAvahirbhUtaM na kiJcidapyAlocayAmItyAha-nAzakyamitinAzakyante bhuvanavalaye mitra ! pazyAmi kiJci ttejaHpuJja-ranatijaraTha-rakramAkrAntavizva !! pAdAn mUrdhni tripurajayinaH kautukenopadhAyAhAya smerI-kRtatatajaga-vyApizauryapratApaH // 28 // ( anvayaH ) mitra ! anatijaralaiH tejaHpujaiH akramAkrAnta vizva ! te bhuvanavalaye azakyaM na kiJcit pazyAmi, kautukana tripurajayinaH mUni pAdAn upadhAya ahnAya smarIkRtatatajagadvayApizauryapratApa: ( asi ) // 28 / / - (prakAzaH) mitra !-he sakhe ! anatijastaiH-nAtikaThinaiH, jIryati jaraThaH 'mRjazU-' ( uNA0 167 ) ityaThaH 'dRDhaH kaThoraH kaThino, jaraThaH, ' iti haimaH, mRdubhiritiyAvat / tejaHpujaiH-prabhUtaprabhAbhiH, kiraNakalApairityarthaH, akramAkrAntavizva !na kramaH akramastenAkrAntaM vizvaM yena tadAmantraNe, yugapadabhivyAptabhuvana !, te-tava, bhuvanavalaye-brahmANDamANDodare, azakyamasAdhyam , na-naiva, kiJcit-kimapi, pazyAmi-AlocayAmi, kautukena-kutUhalAt , vinodenetiyAvat , tripurajayina:-rudrasya, Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tripurasya jayI tasya, zambhorAmeyabANena tripurasya pluSTatvAttasyeyamabhidhA,mUrdhni-zirasi, pAdAn-caraNAn , kiraNAnitiyAvat , upadhAya-sthApayitvA, ahnAya-jhaTiti, ahAyeti vibhaktipratirUpakamavyayam-yathA ' ahnAya sA niyamajaM klamamutsasarja ' 'jhaTityAzu makSvagAye 'ti haimaH, smerIkRtatatajagadvyApizauryapratApa:tataJca tat jagat, asmeraM smeraM kRtaM smerIkRtaM smerIkRtaJca tat tatajagat tatra vyApI zauryasya pratApo yasya saH, vismayitavistRta. vizvavyApakavIryotsAhaH, tvamasItizeSaH / vismayaH // 28 // (29) / tvatprabhAvAdeva te bhAgineyo jayanto vizvavijetA bhaginIpatiH kRSNazca trikhaNDAkrAntavikramaH saMvRtta iti varNayati kAmamiti / kAmaM kSAmA-kRtimapi jaga-dhajayantaM na ko'pi, cchettuM zakta-stadiha bhavato mAtulasyAnubhAvAt / / gopAlo'pi tribhuvanamidaM krAntavAn yat tripadyA, tatrApyetat prabhavati tava zyAlakasyaiva tejaH // 29 // (anvayaH) yat kSAmAkRtim api jagat jayantaM kAmaM ko'pi chettuM na zaktaH tat iha mAtulasya bhavataH anubhAvAt, yat gopAlo'pi idaM tribhuvanaM tripadyA krAntavAn tatrApi etat zyAlakasya tavaiva tejaH prabhavati / / 29 // (prakAzaH) yat-yataH, kSAmAkRtimapi-kSINakAyamapi atanumitiyAvat : +ktaH / kSaizuSipaco makavam ' / 4 / 2 / 78 / iti tasya matvam , kSAmaH / jagat-saMsAram , jayantam-parAbhavantam , Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 45 : kAmam-pradyumnam -- darpakakAmahRcchayAH pradyumnaH zrInandanazca ' iti haimaH ko'pi-kazcanApi, chettum-parAjetum , vinAzayitumityarthaH, na zaktaH-na prabhuH, tat-tatra, iha-asmin , 'kkutraatreh'|7|2|93| iti nipAtyate, mAtulasya-mAturdhAtuH, * pitRmAtuWDulaM bhrAtari ' / 6 / 2 / 62 / iti DulaH mAtulaH, bhavataH-tava, anubhAvAt-prabhAvAt / ayamAzayaH-anaGgo'pyayaM madano yathAkAmaM samastasaMsAraM zAste mohayati ca tatra tvameva tasya mAtulaH san sAhAyyaM vitarasIti, yadi uddIpakastvaM na syAstadA'Ggino'naGgavijaye kiyAn vilambaH, viSNupriyA padmA te bhaginI sahajatvAt tatsUnurayaM pradyumnaH iti spaSTa eva tvaM tasya mAtulaH / yat-yataH, gopAlo'pi-govindo'pi, idaM tribhuvanam-etajjagatritayam , tripadyA-pAdatrayeNa, trayANAM padAnAM samAhArastripadI 'dvigoH samAhArAt ' / 2 / 4 / 22 / iti GIH / krAntavAn-akramIt , tatrApyetat-tadapIdam , zyAlakasya-zyAyati zyAla: ' zyAmAzyA-' (uNA0 462) iti laH khArthe ke zyAlakaH, patnIbhrAtuH, tavaiva-zrImataH zazina eva, tejaH-pratApaH, prabhavati-jAgarti, atredaM tAtparyam-atidAninaM balinAmadheyamasuraM nirjetuM suraprArthanayA viSNunA vAmanAvatAraH sampAditaH, prArthitena tena raJjitena balinA pAdatrayapramitaH pradezaH pradattastasmai brahmacAri-(veSa )bhUSaNavibhUSitAya bhikSukAya, tadA virATrapamAviSkRtya vAmanena tripadyA vizvavizvamAkrAntamiti purANaprasiddham // 29 // 1 candracandanarolamba-rutAdyuddIpanaM matam / sA0 da0 / Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 46 : (30) sarojinInivAsinI tvadbhaginI lakSmIH sadoSA'pi tvadanubhAvAdeva vizvamAnyetyAha-yetiyA cAJcalyA-bhavi vijayate vidyuto nIcasaGgAt , sindhurandha-karaNaguNato zyAmalAM dhUmalekhAm // sA'pi bhrAtu-bhavati bhavato mAnanIyA'nubhAvAdvizve doSAn gaNayati janaH kohi rAjJo bhginyaaH|| ( anvayaH ) yA bhuvi cAJcalyAt vidyutaH nIcasaGgAt sindhUH andhaGkaraNaguNataH zyAmalAM dhUmalekhAM vijayate sA'pi bhrAtuH bhavataH anubhAvAt mAnanIyA bhavati, hi vizve kaH janaH rAjJaH bhaginyAH doSAn gaNayati // 30 // , (prakAzaH ) yA-lakSmIH, bhuvi-jagatyAm , cAJcalyAtcapalatAyAH, asthiratvAditiyAvat , vidyutaH-saudAmanIH, nIcasaGgAt-nimnagamanAt, sindhUH-nimnagAH, nadIritiyAvat , sindhuH zaivalinI vahA ca hUdinI, srotasvinI nimnagA' iti haimaH, andha. karaNaguNataH-AndhyasampAdakasvabhAvAt , zyAmalAM dhUmalekhAmnIlAmanaladhvajarAjIm , ' zyAmalaH, zyAmaH kAlo nIlaH' iti haimaH / vijayate-parAbhavati, parAverjeH' / 3 / 3 / 28 / ityAtmanepadam / viditametadvizve yat caJcalA capalaika, nimnagA nimnagaiva, zyAmalA dhUmalekhaiva / nAtikAmati kazcanApi tAH / yadi tA abhibhavitumabhilaSati kazcittadA tattadguNAnAdhikyena svAyattI Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :47 : kuryAt / zriyA sampAditametat , lakSmyAM vidyuto'dhikaM cAJcalyaM, nadIbhyo vizeSeNa nimnagatiH dhUmAdviziSyate zyAmalatetibhAvaH / sApi-sA zrIrapi, bhrAturbhavataH-sahodarasvarUpasya zrImataH, anubhAvAt-prabhAvAt mAnanIyA-abhilaSaNIyA, sammAnyetiyAvat , bhavati-jAyate, hi-yataH,vizve-saMsAre, kaH janaH-ko lokaH, 'loko janaH prajA' iti haimaH / rAjJo bhaginyA:-prajApAlasvasuH, doSAn-durguNAn , gaNayati-saGkhyAti / vyatirekagarbhitArthAntaranyAsaH // 30 // itaste gantavyatvena nirNItamasti nagaraM sUryapuramityAhagantavya itigantavyaste tapanatanayA-tIrakoTIramindo !, sUryadrako gurupdyug-sprshsmpraaptrnggH|| gatvA tatra tribhuvanajana-dhyeyapAdAravindo, draSTavyaH shrii-tpgnnpti-rbhaagysmbhaarlbhyH||31|| ( anvayaH) indo ! gurupadayugasparzasamprAptaraGgaH tapanatanayAtIrakoTIraM sUryadraGgaH te gantavyaH, tatra gatvA bhAgyasambhAralabhyaH tribhuvanajanadhyeyapAdAravindaH zrItapagaNapatiH drssttvyH||31|| (prakAzaH) indo !-he candra ! indati induH 'bhRmR-' ( uNAdi-716.) ityuH / gurupadayugasparzasamprAptaraGga:-guroHpadaM tasya yugaM tasya sparzastena samprApto raGgo yena saH, sUrikrama Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yamalaviharaNalabdhollAsaH, tapanatanayAtIrakoTIram-tapanasya tanayA tasyAstIraM tasya koTIram , tApItaToSNISam , ' tApI tapanI tapanAtmajA ' ' taTaM tIraM pratIraM ca ' ' koTIramuSNISam ' iti haimaH / sUryyadraGgaH-sUryapuram , (suratanagaram ) dramantyatreti draGgaH 'dramo NidvA' (uNA0 95) iti gaH, pUH pUrI draGgaH,' iti haimaH, te-tava, gantavyaH-yAtavyaH itastvayA sUryapuraM gamanIyamitiyAvat 'kRtyasya vA' / 2 / 2 / 88 / iti SaSThI, tatra-tasmin , sUryapura itiyAvat , gatvA-sametya,bhAgyasambhAralabhyaH sukRtasaJcayasaGgamyaH, puNyaprakarSaprApya ityarthaH, tribhuvanajanadhyeyapAdAravindaH-trayANAM bhuvanAnAM samAhArastatra tasya vA ye janAstaiH dhyeyaM pAdaJca tadaravindaM tat yasya saH trijagajjanamananIyapadapaGkajaH, zrItapagaNapati:zrImattapAgacchAdhIzvaraH, AcAryabhaTTArakazrIvijayaprabhasUrIzvaramahArAja itiyAvat , prakRte tapazabdastapAzabdazca rUDhAvavaseyau tena kathaM na zrItapogaNapatiriti na zaGkayam , yadvA tapati tapaH adanto yaugiko vijJeyaH sa eva grISme rUDhaH, draSTavyaH-darzanIyaH / anupraasH||31|| (32) - sUryapuragamanAya pathaparicayAvadhAraNAyonmukhIkarotIndaM mArgabhitimArga tasya pracurakadalI-kAnanaiH kAntadezaM, sthAne sthAne jaladhidayitA-santatidhvastakhedam // Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 49 : AkAntaH-karaNaviSaye sthApayoktaM mayendo !s bhISTaM sthAnaM vrajati hi janaH prAJjalenAdhvanA drAk / 32 // ( anvayaH ) indo ! mayA uktaM pracurakadalIkAnanaiH kAntadezaM sthAne sthAne jaladhidayitAsantatidhvastakhedaM tasya mArgam AkarNya antaHkaraNaviSaye sthApaya hi janaH prAJjalena adhvanA abhISTaM sthAnaM drAk vrajati // 32 // (prakAzaH) indo !-ayi zItakara ! mayoktam-matkathitam , asmAbhirupadarzitamitiyAvat , pracurakadalIkAnanaiH-kadalyAH kAnanAni pracurANi ca tAni kadalIkAnanAni taiH, bhUrirambhAvipinaiH, kadiH sautraH kadyate kadalI * mRdikandi-' ( uNA0 165 ) ityazaH, kena vAyunA dalyate vA, ke dalamasyA iti vA, 'rambhA mocA kadalyapi' iti haimaH, kAntadezam-manoramapradezam , sthAnesthAne-pratisthalam , jaladhidayitAsantatidhvastakhedamjaladherdayitA tasyAH santatistayA dhvastaH khedo yatra tam , saritsaGghAtazamitaparizramam , 'nadI...samudradayite 'ti haimaH / tasya mArgamsUryapurapattanapanthAnam , AkarNya-nizamya, antaHkaraNaviSaye-mAnasadeze, 'antaHkaraNaM mAnasaM manaH' iti haimaH, sthApaya-nidhehi, hi-yataH, janaH-lokaH, prAJjalena-RjunA, 'Rjustu prAJjalo asaH' iti haimaH, adhvanA-nigamena atanti atra pAnthA adhvA, * ardhac ' ( uNA0 909) iti kvaniS -- mArgosdhvA panthA nigamaH ' iti haimaH, abhISTaM sthAnam-Ipsitasthalam , drAk-aJjasA, brajati-prayAti / arthAntaranyAsaH // 32 // Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 50 : (33) zrIyodhapuranagarAt sUryapuraM dakSiNasyAM dizi vartata iti tAM dizamuddizya gamanAyAha zailAditi / zailAdasmA-dupasara pathA dAkSiNAtyena bandho!, gandhodreko-llasitakusuma-stambhitendindireSu // sthAne sthAne sarasasarasaH kAnaneSvaMzupUraimodaM sampA-daya kumudinI-phullapuSpekSaNAnAm // 33 // ( anvayaH ) bandho ! asmAt zailAt dAkSiNAtyena pathA upasara, sthAne sthAne gandhodrekollasitakusumastambhitendindireSu kAnaneSu sarasasarasaH kumudinIphullapuSpekSaNAnAm aMzupUrairmodaM sampAdaya // 33 // ___ (prakAzaH ) bandho ! bhrAtaH, asmAt zailAt-purovartiparvatAt , dAkSiNAtyena pathA-avAcInenAdhvanA, yAmyadizi gacchatA mArgaNeti yAvat , dakSiNasyAM bhavo dAkSiNAtyaH 'dakSiNApazcAtpurasastyaNa' / 6 / 3 / 13 / iti tyaNa, upasara-prayAhi, sthAnesthAne-antarA'ntarA, gandhodrekollasitakusumastambhitendindireSu-gandhasyodrekastenollasitaM tAdRzaM ca tat kusumaM tatra stambhitA indindirA yatra teSu, parimalaprakarSaprakAzitaprasUnasaMsaktacaJcarIkeSu, indati kusumairindindiraH 'sthvir-'| (uNA0 417) itIre nipAtyate, 'caJcarIkaH zilImukhaH, indindiraH' / iti haimaH, kAnaneSu-SaNDeSu, 'SaNDaM kAnanaM vanam' iti haimaH, sarasa Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 51 : sarasaH- ramaNIyasarasyAH, kumudinIphullapuSpekSaNAnAm-phullAni ca tAni puSpANi kumudinyAH phullapuSpANi teSAmIkSaNAni teSAm , kairavakulavikacakusumAkSNAm , kumudAnAM samUhaH kumudinI ' khalAdibhyo lin ' / 6 / 2 / 27 / iti lin litvAtstrItvam , phalati vizIryate phullam ' anupasargAH kSIva-' / 4 / 2 / 80 / itiktAnto nipAtyate, yadvA vikasanArthakaphulla dhAtoH kartari aci jJeyam , aMzupUraiH-kiraNajAlaiH, modam-harSam , sampAdaya-janaya / ymkpraayo'nupraasH| ___ atrAyaM vizeSaH-nanu candramasaH pUrvasyA dizaH prAcIpradezaM prati gamanamevAbAlagopAlaprasiddhamiti kathaM sandezayitA taM vyavahAraviruddhaM dakSiNAM dizaM gantumAdizatIti cetsatyam , kavInAM sarvatra lokavyavahArAnanusAritvAt , anyatvAt kavisamayasya, anyathA kavicakravartikAlidAsapramukhANAmapi meghapavanapramukhaiH sAkaM sandezapreSaNamaghaTitameva syAt, divyAnubhAvAdindoryasyAM kasyAJciddizi prayAtumIzatvAt , snehAJcitasvAntatvAtsuhRdanukampayA''cAryapAdAbhivandanArthaM yAmyAzAyAmasya svecchayaiva yAtavyatvAt , prauSThapadapaurNamAsyAH samayo dakSiNAyana iti tadAnIM grahezAnAM dakSiNasyAmayanasya svabhAvasiddhatvAt , akSAMzabhedena zrIyodhapurasUryapurayozcandrodayasya pUrvAparabhAvAtvAt , pracuramayUkhatvenendoH kaizcitpAdairubhayatra gateraviruddhatvAt , sandezapreSaNajanyAtyautsukyena . sandezapreSayitrA tadAnImetadvicArasyAparigaNitatvAcceti prakRtaM prakRte'tiprapaJcaneti // 33 // Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 52 : atha tribhiH zlokaiH zrIyodhanapuranagarato navayojanadUrasthitajAlandharanagaranikaTavarti suvarNagirinAmadheyaM girirAjaM varNayati tuGge iti / tuGge tiSTha kSaNamuDupate ! tvaM suvarNAcalasya, krIDAvApI-savanasarasai-mArutaiH zAntatApaH / / tatratyAnAM sakaladivasa-kSuvyathApIDitAnAM, sauhityaM tvakiraNakavalaiH stAccakorAGganAnAm // 34 // (anvayaH ) uDupate ! suvarNAcalasya tuGge ( zRGge ) krIDAvApIsavanasarasaiH mArutaiH zAntatApaH tvaM kSaNaM tiSTha, tatratyAnAM sakaladivasakSudvyathApIDitAnAM cakorAGganAnAM tvaki raNakavalaiH sauhityaM stAt // 34 // (prakAzaH ) uDDapate !-nakSatreza !, suvarNAcalasya-tadabhidheyasya kaJcanagireH, adyatve'pi tatratyaprAkAratritayapramukhaprabhUtaprekSyapadArthaprakaraH prAcInagauravaM smArayati tathA ca zrUyate'bhiyuktoktiH'navanavailakkhadhaNavai-aladdhavAse suvaNNagirisihare; nAhaDanivakAlInaM, thuNimo vIraM jakkha-vasahIe ) iti / tuGge--unnate, aSTazatakarocchUite, zRGge iti zeSaH krIDAvApIsavanasarasai:krIDAyai vApI tatra savanaM tena sarasaiH, vinodadIrghikAsnAnaruciraiH, 1 navanavatilakSadhanapatyalabdhavAse suvarNagirizikhare / nAhaDanRpakAlInaM, stumo vIraM ykssvstau|| Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 53 : ' dIrghikA .vApI' iti haimaH, 'atha snAnaM savanamAplavaH' ityapi haimaH / mArutaiH-samIraNaiH, marudeva mArutaH prajJAditvAdaN , zAntatApaH-vigalitasvedaH, tvam-zrImAn , kSaNamnimeSam, ISatkAlamityarthaH, tiSTha-sthitiM kuru, tatratyAnAmtatparvatavAsinAm , sakaladivasakSudvyathApIDitAnAm-sakalazvAsau divasaH tatra yA kSudvyathA tayA pIDitAnAm, divasamabhivyApyabubhukSAjanitaklezAnAm , cakorAGganAnAm-jyotsnApriyapriyANAM, cakate jyotsnayA sRpyati cakoraH ' kaThicaki ' ( uNA0 433 ) ityoraH 'jyotsnApriye calacaJcu-cakoraviSasUcakAH' iti haimaH, tvatkiraNakavalaiH-bhavadIyakaumudIgrAsaiH, sauhityam-tRptiH, 'nAtisauhityamAcare' ditismRtiH stAt-bhavatu, as + tuH 'AziSi tuhyostAtaG' / 4 / 2 / 119 / iti tAtaG' nAstyolak ' / 4 / 2 / 90 / ityallopaH stAt // 34 // _ (35) : tasmin zaile'-ntimaMjinavarA-vAmavAmeyadevaprAsAdau yau taruNakiraNaiH saGgaraM nirmimAte / / madhyasthaH san sughaTitarucI to kuru prAyazo yat, prottuGgAnAM bhavati mahatai-vApaneyo virodhaH // 35 // ( anvayaH ) tasmin zaile yau antimajinavarAvAmavAmeyadevaprAsAdau taruNakiraNaiH saGgaraM nirmimAte ( tatra ) madhyasthaH san tau sughaTitarucI kuru, yat prAyazaH prottuGgAnAM virodhaH / mahataiva apaneyo bhavati // 35 // Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :: 54: / (prakAzaH) tasmin zaile-tatra suvarNagirau, yo antimajinavarAvAmavAmeyadevaprAsAdau-jineSu jinAnAM vA varaH jinavaraH, antimazcAsau jinavaraH, na vAmaH avAmaH sa cAsau vAmeyadevaH, antimajinavarazca avAmavAmeyadevazca tayoH prAsAdau, zrImahAvIrasvAmi-prabhupArzvanAthacaitye, ante jAtaH antimaH 'pazcAdAdyanta-' / 6 / 375 / itiimH| vAmAyA apatyaM vAmeyaH 'hyAptyUGaH' / 6 / 1 / 70 / ityeyaNa, prasIdanti nayanamanAMsyasminniti prAsAdaH 'ghanyupasargasya' 13 / 2 / 86 / itidIrghaH / 'prAsAdo devabhUpAnAm ' itihaimaH, taruNakiraNaiH-tIkSNatejobhiH, dinakarakaranikaraiMritiyAvat , saGgaramsaGgrAmam , nirmimAte-vidadhataH, tatra madhyasthaH san-nirNAyako bhUtvA, tau-pUrvavarNitaprAsAdau, sughaTitarucI-anurUpacchavI, avirodhAvitiyAvat , kuru-sampAdaya, yat-yasmAt , prAyazaH-bahuzaH, prottuGgAnAm-mahatAm , virodhaH-kalahaH, mahataiva-viziSTajanenaiva, apaneyaH-dUrIkaraNIyaH, bhavati-jAyate, asyAyamAzayaH-tatra zrIsuvarNAcale gaganacumbi-zrIvIrapArzvavihArau ratnamaNighaTitakanakakalazadhvajadaNDAdisamRddhi-samRddhAvAsate, tatra cAdivasaM mArtaNDarazmisampAtena samucchalatkiraNAnAM bhavati madhye saGgamaH, sa hi saGgrAmasadRzazcakAsti rajanInAthAgame tu saGgrAmasAdRzyasampAdakasya tigmarucerastaGgatatvAt sudhAdhavalitau tau candrakiraNairatizayenaprazAntazobhau bhAseyAtAm / utprekSAnuprAsArthAntaranyAsAH // 34 / / (36) tatra krIDo-pavanasarasI-svacchanIsantareSu, snAtvA svairaM pratikRtimiSAn navyadhautAMzukaH san / / Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 55 : jyotsnAjAlaiH snapayamadhurai-vIravAmeyadevI, karpUrAcchai-stadanu ca karai-rarjayAbhyarcya puNyam // 36 // ( anvayaH ) tatra krIDopavanasarasIsvacchanIrAntareSu pratikRtimiSAt svairaM snAtvA navyadhautAMzukaH san madhuraiH jyo. snAjAlaiH vIravAmeyadevau snapaya tadanu ca karpUrAcchaiH karaiH abhyarcya puNyam arjaya // 36 // (prakAzaH ) tatra-tasmin parvate, krIDopavanasarasIsvacchanIrAntareSu-krIDAyai upavanaM tatra sarasI tasyAH svacchanIraM tasyAntareSu, ramaNArAmasarovaradhavala jalamadhyeSu, pratikRtimiSAta-pratibimbacchalena, svairam-yatheccham , svasya IraM svairaM 'svairasvairyakSauhiNyAm ' / 1 / 2 / 15 / ityattvam , snAtvA-snAnaM vidhAya, navyadhau. tAMzukaH san-dhautaJca tadaMzukamata eva navyaM dhautAMzukaM yasya saH nUtanaprakSAlita(dhautazabdasya bhASAprasiddhadhotIrUpArthavAcakatvAttadapi sUcyate) kiraNarUpottarIyazubhrAmbaro bhUtvA, nahi jinAbhyarcanA dhavaladhautottarIyavasanamantarA bhavatIti vyaktamanena tadvayamapyatra sampAditam , dhAvadhAtoH ktapratyaye ' anunAsike ca cchuH zUTa ' / 4 / 1 / 108 / iti dhuDAdipare dhAtorvasya UTa tathA ca ' UTA ' / 1 / 2 / 13 / iti avarNasya UTA saha aukAre dhautam , 'aMzukaM zlakSNavAsasi / uttarIye vastramAtre'pi' iti haimAnekArthasaGgrahaH / madhurai:-manoharaiH, jyotsnAjAlaiH-candrikAcayaiH, jyotirastyasyAM jyotsnA -- tamilArNavajyotsnA' / 7 / 2 / 52 / iti nipAtyate, ' samUhazcayaH........jAlaM nivahasaJcayau' iti Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 56 : haimaH, vIravAmeyadevI-zrIvardhamAnapArzvanAthajinau, snapaya-amR. tAbhiSekaM kuru, snA+NiH 'atirI-' / 4 / 2 / 21 / iti pu: ' jvalahalahulaglAsnA-' / 4 / 2 / 32 / iti hrasvaH snapaya, tadanu catadanantarantu, karpUrAcchai:-ghanasArasAraiH, candraprasannairitiyAvat , 'karpUro himavAlukAghanasAraH sitAbhrazca candraH' iti haima: 'acchaM prasanne' ityapi haimaH, karaiH-kiraNarUpahastaiH, abhyarcya-prapUjya, puNyam-dharmam 'dharmaH puNyaM vRSaH zreyaH sukRte ' iti haimaH, arjayasaMcinu, svAyattaM sampAdayetiyAvat / kAvyaliGgam // 36 // (37) . tadupatyakAsthitajAlandharapuraprekSaNAya prerayannindaM tadvarNayati tasyeti tasyAdhastAn nagaramaparaH svarga evAsti yasya, prauDhebhyAnAM bhavana nikarai-vastamAnA vimAnAH / / kApyekAnte kRtavasatayaH sajalajjAbhibhUtA, bhUmIpIThA-vataraNavidhau pagutAmAzrayanti // 37 // ( anvayaH) tasya adhastAt aparaH svarga eva nagaram asti yasya prauDhebhyAnAM bhavananikaraiH dhvastamAnAH vimAnA: sajalajjA. bhibhUtAH kvApi ekAnte kRtavasatayaH bhUmipIThAvataraNavidhau pachutAm Azrayanti // 37 // (prakAzaH) tasya-suvarNAcalasya adhastAt-nIcaiH pradeze, aparaH-dvitIyaH, svarga eva-tridazAlaya eva, nagaram-pattanam , Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 57 : nagAHsantyasmin nagaraM madhvAditvAd raH, asti-vartate, yasya-yatsambandhinaH, prauDhebhyAnAm-zreSThazreSThinAm , bhavananikaraiH-sadanasamUhaiH, dhvastamAnA:-nihatAhaGkArAH, pUrvamAsItteSAmahaGkAro yadvayamevAtyunnatA ramaNIyatAyAM labdhapratiSThA iti parantato'pyadhikamuccaistaratvaM rAmaNyaJcAvatyAnAM bhavane nibhAlya vigalitamahantvameteSAmitibhAvaH, vimAnAH-devayAnAni, dhvastamAnatvAdeva vimAnA abhUvan , vigataM mAnamasyeti vimAnazabdena yaugikena sa evArtho bodhyate, sajalajjAbhibhUtAH-sajjA cAsau lajjA tayA'bhibhUtAH, udyuktahIparAbhUtAH, san jAyate sajjaH 'kvacit / / 5 / 1 / 171 / iti DaH, kvApi-kuhacanApi, ekAnte-rahasi, kRtavasatayaH-vihitanivAsAH, bhUmipIThAvataraNavidhau- bhUmyAH pIThastatrAvataraNaM tasya vidhau, pRthivItalAgamanapravartanAyAm , 'cikIrSAkRtisAdhyatvahetudhIviSayo vidhiH' ityuktaniyogarUpo vidhiH, paGgutAm-zroNatAm , pAdavaikalyamitiyAvat , 'paGguH zroNaH, iti haimaH, Azrayanti-abhyupayanti, nahidevAH svayAnamantarA vacanApi yAtumIzAH, atra na te samAgacchanti tatra teSAM vimAnAnAM mAnahAnirjAtA'stItihetuH ' satAM mAne mlAnemaraNamathavA dUrasaraNam', itIto dUrasRtA vimAnA nAtrAgantumusahante ityAzayaH, / utprekSA // 37 // . (38) khadgamanena bhaviSyati paritApastatratyAnAM pAnthapriyApramukhapramadAnAmiti varNayannAha yadyapyeti ' yadyapyAzu glapitanayanA hastavinyastavaktrA, dUyante cet kiraNanikarai-nirbharaM vipryuktaaH|| Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 58 : vighno yadya-pyabhimRtikRtAM yoSitAzca tvadIyaijyotsnAjAlai-stimiranikare dUranirvAsite syaat|38 (anvayaH ) yadyapi Azu glapitanayanAH hastavinyastavAtrA viprayuktAH ( tava ) kiraNanikaraiH nirbharaM dUyante cet, ca yadyapi svadIyaiH jyotsnAjAlaiH dUranirvAsite timiranikare abhisRtikRtAM yoSitAM vighnaH syAt // 38 // (prakAzaH) yadyapi yadapi, Azu-tatkSaNameva, glapitanayanA:-klamitekSaNAH, priyavirahaprayuktAtiruditena glAnimApAditavilocanA iti bhAvaH, hastavinyastavaktrAH-karatalanihitAnanAH, yaduktaM virahiNIvarNane -- karatale lInA kapolasthalI ' viprayuktAH-virahinyaH, tava kiraNanikaraiH-karakalApaiH, nirbharamatyantam , dUyante cet-cet saMtapyante, ca-punaH, yadyapi yadapi, tvadIyaiH-tAvakInaiH, jyotsnAjAlaiH-kaumudIkadambaiH, dUranirvAsite-daviSThamApAdite, naSTa iti yAvat , timiranikare-andhakAranikurambe, abhisRtikRtAm-priyatamaM sarantInAm , yAti yA priyaM sA'bhisArikA ' iti haimaH tathA ca bharataH * hitvA lajjAbhaye zliSTA, madena madanena vaa| abhisArayate kAntaM, sA bhavedabhisArikA // ' iti, yoSitAm--kAminInAm , vighnaH-antarAyaH, vihanyate'nenAsmin vA vighnaH ' sthAdibhyaH kaH ' / 5 / 3 / 82 / iti kaH, - vighne'ntarAyapratyUhavyavAyAH' iti haimH| syAt-bhavet , ' candre kulaTAcakrAmburuha virahitamohAH' iti kavisamayaH / svabhAvoktiH // 38 // Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (39) satyapyevaM tvayA ramaNIyaM tannagaramavazyaM darzanIyamityAhana prastheyamiti na prastheyaM tadapi bhavatA'-vIkSya dakSekSaNIyaM, draGgaM zRGgA-ritakuvalayaM citrasampUrNamenam / / viSvagdattvA nayanayugalaM samyagAlocanIyaM, pazcAttApa-studati hRdayaM darzanIye hyadRSTe // 39 / / ( anvayaH ) dakSa ? tadapi bhavatA IkSaNIyaM zRGgAritakuvalayaM citrasampUrNam enaM draGgam avIkSya na prastheyam (param ) viSvaga nayanayugalaM dattvA samyag AlocanIyaM hi darzanIye adRSTe pazcAttApaH hRdayaM tudati // 39 // ( prakAzaH ) dakSa ! he catura, tadapi-tathApi, bhavatAtvayA, IkSaNIyam-darzanIyam, zRGgAritakuvalayam-bhUSitabhUmaNDalam , citrasampUrNam-AzcaryasambhRtam , atyadbhutamitiyAvat , (citraM khe tilake'dbhute' iti haimAnekArthasaGgrahaH / enampuraHsthitam , draGgam-nagaram avIkSya-anavalokya, na prastheyam-naiva gantavyam , param , viSvag-paritaH, nayanayugalamlocanadvayam , datvA-nidhAya, samyag-samIcInatayA, AlocanIyam-vilokanIyam , yataH, darzanIye-prekSaNIye, manorama iti: yAvat , adRSTe-locanagocaratAmanApAdite, pazcAttApaH-anuzayaH 'vipratisAro'nuzayaH pazcAttApo'nutApazca ' iti haimaH / hRdayammAnasam , tudati-vyathate / arthAntaranyAsaH // 39 // Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 60 : (40) prerayatItaH paJcayojanadUrasthAM zrIrohiNIM gatvA draSTuM tasmAdititasmAjAla-ndharapuravarA-dutpatan zIghragAmI, zrIrohiNyAH parisaramatha prApsyasi tvaM nimessaat| sthitvA tatra kSaNamiyamapi pekSaNIyA samantAn, nAntaHzalyaM sa bhavati satAMsArthako yo vilmbH|40 ( anvayaH ) atha zIghragAmI tvaM tasmAt jAlandharapuravarAt utpatan nimeSAt zrIrohiNyAH parisaraM prApsyasi, tatra kSaNaM sthitvA iyamapi samantAt prekSaNIyA (yataH) yaH sArthakaH vilambaH satAM sa antaHzalyaM na bhavati // 40 // (prakAzaH) atha-etadanantaram , zIghragAmI-aciragantA, tvam-AyuSmAn , tasmAt-pUrvopavarNitAt, jAlandharapuravarAtjAlandharAbhidheyazreSThanagarAt , jAlorapattanAditiyAvat , utpatanudgacchan , nimeSAt-nayananimIlanonmIlanamitamAtrasamayena, kSaNAditiyAvat , zrIrohiNyAH parisaram-zrIrohiNInagaryAH paryantabhuvam , paritaH saranti saMcaranti atra parisaraH 'punAmni-' 15 / 3 / 130 / iti ghaH 'paryantabhUH parisaraH syAt ' iti haimaH / zirohIpurIsamIpamitiyAvat prApsyasi-upeSyasi, tatra-tadupapuram , kSaNam-ISatkAlam , sthitvA-vizramya, iyamapi-asAvapi, samantAta-sarvatobhAvena, prekSaNIyA-nirIkSaNIyA, yataH yaH-yo vilambaH, sArthakaH-saprayojanaH, vilambaH-atikAlaH, satAm-sajja Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 61 : nAnAm , sa-sa vilambaH, antaHzalyam-hRdayadAhI, tApakara iti yAvat , na bhavati-no jAyate // 40 // (41) kutaH zrIrohiNInagarI darzanIyeti cettatrAha-tasyAmiti tasyAM caikaM sukhamuDupate ! dhArmikANAM mahIyo yaccaityAnAM zucirucimatA-masti ptivyvsthaa|| tanmadhyasthe na bhavati pathi prasthitAnAM prayAso dUrAdeva praNatazirasA devadevapraNAme // 41 // (anvayaH ) uDupate ! tasyAM dhArmikANAm ekaM mahIyaH sukhaM yat zucirucimatAM caityAnAM pativyavasthA asti; tanmadhyasthe pathi dUrAdeva praNatazirasAM prasthitAnAM devadevapraNAme prayAsaH na bhavati // 41 // (prakAzaH) uDupate !-paheza !, tasyAm-zrIrohiNInagaryAm , dhArmikANAm-puNyabhAjAm , ekam-advitIyam, mahIyaH-mahattaram , atizayena mahat mahIyaH 'guNAGgAdveSTheyas' 173 / 9 / itIyasuH, ' mahato mahIyAn ' iti zruteH, sukhamzarma, saukhyamitiyAvat , Aste, kiM tat ? ityAha yaditi, yatyataH, zucirucimatAm-dhavalakAntikalitAnAm , caityAnAmarhanmandirANAm , cIyate caityam 'zikyAsyA-' ( uNA. 364 ) iti ye sAdhuH, pativyavasthA-zreNizRGkhalA, astivartate, tanmadhyasthe pathi-caityAlImadhyavartimArge, darAdeva-vipra Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 62 : kRSTAdapi, dunoti duHkhena Iyate gamyate vA dUram 'khurakSura-' ( uNA0 396 ) iti re nipAtyate, praNatazirasAm-avanatamastakAnAm , vihitaziro'alibaddhapraNAmAnAmiti yAvat , prasthitAnAm-gacchatAm , devadevapraNAme-arhannamaskAre, prayAsa:prayalaH, na bhavati-no jAyate, / anuprAsaH // 41 // (42) jinamandirasamIpavartivarmanaiva tvayApi gantavyamityAhatenaiveti. tenaivAtha tvamapi vicari-pyasyavazyaM pathendo !, zraddhAzAlI sphuTamubhayata-zcaityamAlAzcitena // nAmaM nAmaM jinabhagavatA-mAkRtIzcaityasaMsthAH, pazyannekA-ntaramavahitaH suSTu savyApasavyam // 42 // (anvayaH ) atha indo ! zraddhAzAlI avahitaH tvamapi caityasaMsthAH jinabhagavatAm AkRtIH nAmaM nAmam ekAntaraM savyA. pasavyaM suSTu pazyan sphuTam ubhayataH caityamAlAzcitena tenaiva pathA avazyaM vicariSyasi // 42 // - (prakAzaH) atha-anantaram , indo !-candra !, zraddhAzAlI-zraddhayA zAlate zobhate iti zraddhAluH, Astika iti yAvat , avahitaH-ananyacetAH, tvamapi-zrImAnapi, caityasaMsthA:-vihAranihitAH, 'caityavihArau jinasadmani ' iti haimaH, jinabhagavatAm-vItarAgaparamAtmanAm , AkRtIH-pratimAH, Akriyate vyajya Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te'nayA jAtirityAkRtiH - AkRtistu jAtau rUpe vapuSyapi ' iti haimAnekArthasaGgrahaH, nAmanAmam-natvAnatvA, ekAntaram-pratyantaram , ISadISadUram , savyApasavyam-vAmadakSiNabhAgam , suSThusamyak, pazyan-avalokamAnaH, sphuTam-prakAzam ' sphuTe spaSTaM prakAzam' iti haimaH, ubhayataH-pArzvadvayataH, caityamAlAzcitenajinaprAsAdazreNIsaMvalitena, tenaiva-pUrvapradarzitenaiva, pathA-mArgeNa, avazyam-nUnam , vicariSyasi-vihariSyasi, // 42 // (43) tatrAsti paNyAGganAnAM prAcuryamiti tato dUrasthitaye sAvathAnIyati ekamiti ekazcaita-dUcanamamalaM mAmakInaM na cittAduttArya svI-kRtanijasuha-tkAryasiddhernidAnam // __paNyastrINA-miha hi nagare sannivezo gariyAnAste tsmaa-ddhtimtihraa-hrmevaabhigccheH||43|| (anvayaH) mAmakInaM svIkRtanijasuhRtkAryasiddhenidAnam amalam ekam etad vacanaM cittAt na uttAryam iha hi nagare paNyastrINAM garIyAn sannivezaH Aste dhRtimatiharAt tasmAt dUrameva abhigaccheH // 43 // ..(prakAzaH) mAmakInam-madIyam , mamedaM mAmakInam 'vA yuSmadamasdoM-' / 6 / 3 / 67 / iti Inam mamakAdezazca, svIkRtanijasuhRt kAryasiddhernidAnam-nijasuhRdaH kAryam tasya siddhiH Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 64 : svIkRtA cAsau nijasuhRtkAryasiddhistasyAH, aGgIkRtasvakIyamitrakartavyaniSpatterAdikAraNam , ' nidAnantvAdikAraNam ' ityamaraH, amalam-nirdRSTam , ekam-ananyam , etadvacanam-puro'bhidhIyamAnaM vacaH, cittAt-antaHkaraNataH, na uttAryam-no bahiSkAryam , kintadityAha-iha hi nagare-amuSminneva zrIrohiNIpure, paNyastrINAm-paNyena strI tAsAM gaNikAnAm , ' gaNikA vezyA paNyapaNA. gAnA ' iti haimaH, garIyAn-mahIyAn , sannivezaH-saMsthAnam , nivAsa iti yAvat , 'saMsthAnaM saMnivezaH syAt' iti haimaH, Astevartate, dhRtimatiharAt-dhairyadhiSaNAvidhvaMsakAt , tasmAt-tatsthAnAt , dUrameva-agocarameva, abhigaccheH -yAyAH // 43 // (44) , atha dvAbhyAM tatratyAnAM vArAGganAnAM varNanaM nirUpayati doSamukhena kAciditi kAcinnAgyAHyati samatAM bhogilokopagUDhA, hantrI kAcit kalayati kalAM tatra kiNpaakvlyaaH|| kAcidgartA tulayati yuvabhraMzahetuH paNastrI, kAciddhyAndhya-prathananipuNA yAti vaatyaaskhiitvm|| (anvayaH ) bhogilokopagUDhA kAcit nAgyAH samatAM zrayati, hantrI kAcit tatra kimpAkavallyAH kalAM kalayati, yuvabhraMzahetuH kAcit paNastrI gartA tulayati, dhyAnadhyaprathananipuNA kAcit vAtyAsakhItvaM yAti // 44 // Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (prakAzaH) bhogilokopagUDhA-kAmijanAzliSTA, kAcitkApi vezyA, nAgyA:-sarpiNyAH, samatAm-sAdRzyam , zrayatianukaroti, yathA nAgI bhogi-( nAga )lokopagUDhA tatheyamapIti bhAvaH, * bhogI bhujaGgabhujagau ' iti haimaH, hantrI-vinAzayitrI, kAcit--kAcana, tatra-tAsu vezyAsu, ' saptamI cAvibhAge nirdhAraNe' / 2 / 2 / 109 / iti saptamI, kimpAkavallyAH -mahAkAlalatAyAH, kutsitaH prANaharaH pAko'sya viSavRkSatvAt kimpAkastasya vallI tasyAH 'mahAkAlastu kimpAkaH' iti haimaH / kalAM kalayatisamAnatAmAzrayati, yathA ramaNIva ramaNIyA samIcInasvAdurUparasasurabhisparzasamaJcitaphalabharabharitA kimpAkanAmadheyA viSavallarI bhavati paraM tadIyaphalabhakSaNAnantaramacireNa ciranidrAM zrayanti janAH tathaiveyamapItyAzayaH / yuvabhraMzahetuH-taruNajanapatananidAnam , kAcita paNastrI-kApi rUpA''jIvA, 'paNyapaNAGganA....rUpAjIvA ' iti haimaH, gartAm-parikhAm , tulayati-sadRzati, yathA gartApatito noddhartuM prabhavati tathA'tra patitaH patita eva / dhyAnadhyaprathananipuNAmatimAndyavistAraNapaTuH, kAcit-kAcana, vAtyAsakhItvammahAvAtamitratAm , vAtAnAM samUho vAtyA 'pAzAdezca lyaH' / 6 / 2 / 256 iti lyaH, litvAtstrItvam , yAti-eti, yathA vAtulenAndhyaM bhavati tathA'nayA dhyAndhyaM prasaratIti bhAvaH // 14 // (45) kAcittIkSNai-nayanavizikha-marma yUnAM bhinatti, narmAlApai-harati hRdayaM kAcidAkUtahRdyaiH / / Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAcitsAci-smitavikasitai-rmohayatyalpabuddhIn , dhairya kAcit paTukucataTo-dghATanailuMNTati drAk // 45 // - (anvayaH ) kAcit tIkSNaiH nayanavizikhaiH yUnAM marma bhinatti, kAcit AkRtahRdyaiH narmAlApaiH hRdayaM harati, kAcit sAcismitavikasitaiH alpabuddhIn mohayati, kAcit paTukucataTodghATanaiH drAk dhairya luNTati // 45 // (prakAzaH) kAcita-kAcana, tIkSNaiH-nizitaiH, nayanavizikhaiH-akSizaraiH, kaTAkSazarasandhAnairitiyAvat , yUnAm-vayasthAnAm , ' vayasthastaruNo yuvA' iti haimaH, marma-sandhisthAnam , bhinatti-vidArayati, kAcita-kApi, AkRtahRdyaiH-manohAribhAvaiH 'AkUtaM matabhAvAzayA apI'ti haimaH, nAlApaiH-parIhAsoktibhiH, hRdayam-mAnasam , harati-AkarSayati, kAcit-kAcana, sAcismitavikasitaiH-tiryagISaddhAsavikAsaiH,alpabuddhIn-mandamatIn, mohayati-Avarjayati, kAcit-kApi, paTukucataTodghATanaiHsphuTastanapradezapradarzanaiH, drAk-zIghram , dhairyam-cittasthairyam 'sthiracittonnatiryA tu taddhairyamiti gIyate' ityukteH, 'manaso nirvikAratvaM dhairya satsvapi hetuSu' ityuktamanovikArAbhAvam , lunnttti-aphrti|| (46) etAdRzavezyAvAsato dUragamanaM zreyasa iti bhUyobhUyaH kathayatInduM tasmAditi / tasmAdAsAM yuvajanapRSa-dvAgurANAmavazyaM, dUrAtyAgo bhavati hi nRNAM zreyase'mutra cAtra / / Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 67 : tatrApyaGgI-kRtanijasuhR-vyAhRtestvAdRzasya, vyAsaGgo no-cita iti hitaM dvistriretadvadAmi // 46 // ( anvayaH ) tasmAt yuvajanapRSadvAgurANAm AsAM dUrAtyAgaH nRNAm amutra atra ca zreyase hi avazyaM bhavati, tatrApi aGgIkRtanijasuhRvyAhRteH tvAdazasya vyAsaGgaH nocitaH iti etat hitaM dvistriH vadAmi // 46 // (prakAzaH) tasmAt-tatkAraNAt, pUrvoditanikhiladoSagrahagrastatvAditiyAvat ,yuvajanapRSadvAgurANAm-yuvajanazcAsau pRSat tasya vAgurANAm , taruNanarahariNapAzakAnAm , 'pRSanmRge pumAn ' iti medinI, vAnti patanti mRgA asyAM vAgurA mRgabandhanarajjuH 'zvazura-' ( uNA0 426) ityure nipAtyate 'vAgurA mRgajAlike 'ti haimaH, AsAm-vArAGganAnAm , durAt-viprakRSTAt , tyAgaH-varjanam , nRNAm-manuSyANAm , 'nurvA' / 1 / 4 / 48 / iti vaikalpikadIrghavidhAnena nAtra dIrghatA, amutra-pretya, paraloke itiyAvat , amuSmin adasaH saptamyantAt ' saptamyAH' / 7 / 2 / 94 / iti trapi ' AdveraH' / 2 / 1 / 41 / ityattve ' mo'varNasya ' / 2 / 1145 / itimatve ' mAduvarNo'nu' / 2 / 1 / 47 / ityutve amutra, ' pretyAmutra bhavAntare ' iti haimaH, yathA ' amutra bhavitA yatte taccintaya zubhAzubham ' / atra ca-ihaloke ca, zreyase hi-kalyANAyaiva, avazyaM bhavati-khalu sampadyate, tatrApi-tasminnapi, aGgIkRtanijasuhavyAhateH-nijasuhRdo vyAhRtiH aGgIkRtA nijasuhuTyAhRtiryena . tasya, svIkRtasvIyasnehisandezasya, tvAdRzasya-bhavAdRzasya, Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 68 : vyAsaGga:-AsaktiH, svIyakAryatyAgenAnyatra baddhacittatetiyAvat, nocitaH-na sAmpratam , iti-asmAtkAraNAt , etat hitam-idaM zreyovacanam , dvistri:-dvitrivAram , 'dvitricaturaH suc' 7 / 2 / 110 / iti suc, vadAmi-nivedayAmi / / 46 / / (47) zrIrohiNIpurIto'dUra evArbudAcalastaM draSTumAha-tasyA iti / tasyAH puryA bhavati purato nAtidUre'rbudAdridraSTavyo'sau truprivRto'dbhrmbhrngkssaayH|| nAdairgIta-riva janamanAM-syAharan kIcakAnAM, gandharvANA-miva navamaru-cAlanAd ghuurnnmaanaiH||47|| ( anvayaH ) tasyAH puryAH purataH nAtidUre taruparivRtaH abhrakaSAyaH gandharvANAM gItairiva navamaruJcAlanAd dhUrNamAnaiH kIcakAnAM nAdaH janamanAMsi Aharan iva arbudAdriH bhavati aso adabhraM draSTavyaH // 47 // (prakAzaH) tasyAH puryAH-zrIrohiNInagaryAH, purataH-agre, nAtidUre-nikaTe, yojanatrayamAtravyavahite itiyAvat , taruparivRtaH-zAkhisamaJcitaH, abhraGkaSAna:-abhraM gaganaM kaSati abhrakaSam agraM yasya saH abhrakaSAnaH 'kUlAbhakarISAtkaSaH / / 5 / 1 / 110 / iti khaH khittvAnmaH, ambaratalasparzizikharaH, gandharvANAm-devagAyanAnAm , ' hAhAdayastu gandharvA gAndharvA devagAyanAH' iti haimaH, gItairiva-geyairiva, navamarucAlanAd-mandamandapavanapraka Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mpanAt , ghUrNamAna:-AndolayadbhiH, vicitaraGganyAyena saMsaradbhiH, kIcakAnAM nAdaiH-vaMzavizeSANAM svanaiH, 'kIcakA veNavaste syurye svanantyaniloddhatAH ' ityamaraH, janamanAMsi-lokahRdayAni, Aharaniva-AkarSayanniva, arbudrAdriH-arbudAcalaH, bhavativartate, asau-so'yam , adabhram-atizayam , bhUrItiyAvat 'bhUryadabhraM purusphira ' miti haimaH / draSTavyaH-nirIkSaNIyaH, tvayetizeSaH, utprekSAnuprAsau // 47 // (48) tandoH kRzAGgaM kuraGgaM cArayituM prerayati-zRGga itizRGge'muSyo-natibhRti sara-stIrabhUmiprarUDhAn , dUrvAGkrAn kila kavalayi-vyatyasau te kurnggH| bhUyAkAla-kSududayakRza-zcAraNIyo'yamindo ! sammizrAmbho-bharatRNatati-durlabhA veSTato'sya / 48 / ( anvayaH ) asau te kuraGgaH unnatibhRti amuSya zRGge sarastIrabhUmiprarUDhAn dUrvAGkrAn kila kavalayiSyati indo ! bhUyaHkAlakSududayakRzaH ayaM cAraNIyaH (yataH) khe aTataH asya sammizrAmbhobharatRNatatiH durlabhA // 48 // (prakAzaH ) asau-pratyakSadRzyamAnaH, te-tava, kuraGga:-kau ragatIti kuraGgaH, sAraGgaH, unnatibhRti-atyunnate, amuSya-arbudAcalasya, zRGge-zikhare, sarastIrabhUmiprarUDhAn-sarovarataTabhUbhAgotpannAn , durvAGkrAn-haritatRNaprarohAn , kila-khalu, kavala Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 70 : yiSyati-atsyati, indo !-candra !, bhUyaHkAlakSududayakRzaHcirasamayabubhukSAprAdurbhAvadurbalaH, kSudhAkSAmakukSiritiyAvat , ayamhariNaH, cAraNIyaH-yathAkAmaM bhojanIyaH, kuta ityAkAGkSAyAmAha-sammizreti yataH khe-gagane, aTataH-paribhramataH, asyamRgasya, sammizrAmbhobharatRNatatiH-sanIranIvAranicayaH, durlabhAduSprApyA, kadAcit pracaNDapavanapreritaM zuSkatRNamApnuyAt paraM salilasammizrasya tasyAsambhava eva gurutvaattaavduurdhvmsmbhaavitgteH| utprekSA // 48 // (49) tatratyanikuJjavarNanam-kUjadbhiriti / kUjadbhirye zrutisukhakarAH kokilaimallikAnAmAmodaizca prasmarataraiH prANino modayanti / udgacchadbhi-navanavatRNai-varyavaiDUryyabaddhakSoNIpIThA iva vidadhate zaM nikuJjA drumANAm // 49 // (anvayaH ) ye kUjadbhiH kokilaiH zrutisukhakarAH mallikAnAM ca prasRmarataraiH AmodaiH prANinaH modayanti (te) dumANAM nikuAH vayaMvaiDUryabaddhakSoNIpIThA iva udgacchadbhiH navanavatRNaiH zaM vidadhate // 49 // (prakAzaH) ye-tatparvatavartinaH, kUJjadbhiH kokilaiH-kUjanaM kurvadbhiH parapuSTaiH, zrutisukhakarA:-zravaNAnandapradAH, mallikAnAmvicakilAnAm , 'mallikA syAdvicakilaH' iti haimaH, prasRmarataraiH Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 71 : vizeSavistAramApannaiH, 'sRghasyado marak' / 5 / 2 / 73 / iti marak prasamaraH, AmodaiH-sugandhaiH, prANinaH-sacetanAn , modayanti-santoSayanti, etattu tatra sarvadA bhavati parantu adhunA varSAkAle te drumA. NAM nikuJjAH-tarUNAM kuDaGgAH, vayaMvaiDUryabaddhakSoNIpIThA ivazreSThavaiDUryyAkhyanIlamaNivizeSakhacitapRthvIpIThavat ,udgacchadbhirnavanavaNaiH-prAdurbhavadbhirnUtananUtananIvAraiH, zaM-sukham , suSamAm , vida. dhate-prakurvante / yathA vaiDUryyamaNinibaddhasiMhAsanA'vasthAnaM bhavati pramodAya tathA haritatRNAstaraNAcchAditabhUpradezopavezanamapi / upamA / (50) atigahane'smin parvate laghIyA~ste mRgaH pathabhraSTo mAsma bhavat prahatacaitanyazca na ca syAtte tadanveSaNajanitavilamba ityAha sUktadvayaM teSviti teSUcairmA-smabhavadabhitaH svarvadhUprastutaistaivINAnAdai-rapahRtamanA dUrakRSTo mRgaste / mA bhUtkheda-stadanu ca tada-nveSaNe vA vilambo, . gantuM tyaktvA''zritamaNumapi tvAdRzA notsahante / 50 // ( anvayaH ) teSu uccaiH abhitaH svarvadhUprastutaiH taiH vINAnAdaiH apahRtamanAH te mRgaH dUrakRSTaH mAsmabhavat, tadanu ca tadanveSaNe ( tava ) khedaH vilambo vA mAbhUt , ( yataH) tvAdRzA aNumapi AzritaM tyaktvA gantuM notsahante // 50 // ' (prakAzaH) teSu-zrIarbudAcalIyakuDaGgeSu, uccaiH-uccai Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 72 : starAm atigahanAvetanabhAga iti yAvat , abhitaH-samantataH, sarvadikSu iti bhAvaH, svarvadhUprastutaiH-devAGganAgItaiH, taiH-prasiddhaiH, vINAnAdaiH-ghoSavatInirghoSaiH, 'vINA punarghoSavatI' iti haimaH, apahRtamanA:-AkarSitahRdayaH, te mRgaH-tava sAraGgaH, dUrakRSTaHviprakRSTahRtaH, mAsmabhavat-no bhavatu, * sasme hyastanI ca' / 5 / 4 / 40 / iti zastanI -- aDdhAto' / 4 / 4 / 29 / ityaDabhAvaH, mAsmabhavat, tadanu ca-tadanantarantu, tadanveSaNe-tacchodhane, tava khedaH-klezaH, vilambo cA-athavA pratIkSA, atikAla itiyAvat , mAbhUt-mAsma jAyata, yataH tvAdRzAH-bhavadanurUpAH, aNumapilaghIyAMsamapi, Azritam-svasannihitam , najamiti bhAvaH, tyaktAvihAya, gantum-prayAtum , notsahante-naiva sajjA bhavanti / / 50 // (51) tasmAt svasmAn nayanaviSayA-nAyamatyantadUraM, gantuM sahyo navaghanatRNA-svAdavikSiptacetAH // yannirmagnA api karivarA arbudAdreH kuDanejvaprANAH syu-bahalaviTapi-dhvanyajantoH kathA kA ? // ( anvayaH ) tasmAt svasmAt nayanaviSayAt navadhanatRNAsvAdavikSiptacetAH ayam atyantadUraM gantuM sahyaH na, yat bahalaviTapiSu arbudAdreH kuDaGgeSu nirmagnAH karivarAH api aprANAH syuH ( tadA ) anyajantoH kA kathA ? // 11 // (prakAzaH) tasmAt-uktavakSyamANakAraNAt , svasmAt nayanaviSayAt-nijalocanagocarataH,, navadhanavaNAsvAdavikSipta Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cetA:-pratyApracuraghAsalehanonmattamAnasaH, ayam-asau mRgaH, atyantadUram-atizayaviprakRSTam , gantum-gamanAya, sahyaH-soDhavyaH, na-naiva, nijAkSisamakSameva cAraNIyaH paraM na dRSTipathabahirbhUtaH karaNIya iti bhAvaH, yat-yasmAt kAraNAt , bahalaviTapiSu-nIrandhravRkSeSu, nIrandhra bahalaM dRDham ' iti haimaH, arbudAdreH-arbudAcalasya, kuDaGgeSu-nikuJjeSu, nirmagnAH-nipatitAH, karivarAH apihastizreSThA api, aprANA:-naSTacaitanyAH, syuH-bhaveyuH, tadA anyajantoH-itaraprANinaH, hastivyatiriktakSudracetasAm , kA kthaa?vaatev kA ? nehAtizayoktiH zaGkhyA tasya tAdRzagahanatvAt // 51 // . (52) yatra caNDarocIrociSAmapyapravezastadgahanatAyAM kimu vaktavyamityAha yadyapIti yadyapyeta-ddhanadhanagataM nAndhakAraM karAste, hanyurmAbhU-ttadapi hi bhavAn sve mRdutve viSaNNaH / yatroSNAMzo-rapi kharakarAH kuNThatAmAzrayante'naGgakrIDA-sadasi diviSat-puMzcalInAM divApi // 52 // ( anvayaH ) yadyapi te karAH etadghanavanagatam andhakAraM na inyuH tadapi bhavAn sve mRdutve viSaNNaH mAbhUt, hi yatra diviSapuMzcalInAm anaGgakrIDAsadasi divApi uSNAMzorapi svarakarAH kuNThatAm Azrayante // 52 // .. (prakAzaH ) yadyapi yadapi, te karAH-zItaraimeste razmayaH, Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 74 : etadghanavanagatam-adaHsAndragahanasthitam, andhakAram-timiram , na hanyu:-nahi praNAzayeyuH, tadapi-tathApi, bhavAn-zrImAn, sve mRdutve-AtmIyakomalatAyAm , viSaNNaH-khinnaH, mAbhUta-na jAtu jAyatAm , hi-yataH, yatra-yasmin , diviSatpuMzcalInAmsvarvaizyAnAm , anaGgakrIDAsadasi-madanavinodamandire, divApiahanyapi, uSNAMzorapi-caNDarociSomArtaNDasyApi, kharakarA:tIkSNadIdhitayaH, kuNThatAm-madantAm , viphalatAmitiyAvat , Azrayante-prApnuvanti, yatra pracaNDapratApabhAnavIyabhAnUnAmapyapravezastatra tava kiraNAnAmapraveze na zocanIyatetyAzayaH // 52 // (53) ___ atha sUktaSaTrena tatratyacaityajAtaM savyatikaraM sakaTAkSaM varNayati tatreti tatra zrImAn vimalavasato bhAti nAbheyadevaH, sevAyAta-tridazanikaraH pUrNapAdopakaNThaH // nemisvAmI dizati ca zivA-nyAnatAnAM niviSTaH, sAkSAdindrA-laya iva vare vastupAlasya caitye // 53 // ( anvayaH ) tatra vimalavasatau sevAyAtatridazanikaraH pUrNapAdopakaNThaH zrImAn nAmeyadevaH bhAti, ca sAkSAt indrAlaye iva vare vastupAlasya caitye niviSTaH nemisvAmI AnatAnAM zivAni dizati // 53 // (prakAzaH ) tatra-arbudAcale, vimalavasatau-zreSThivimala. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 75 : mantrinirmApitamahAmandire, sevAyAtatridazanikara:-pratipattyarthamAgatasurasamUhaH, yasya prabhoH pUjAyai devA api AgacchantItibhAvaH pUrNapAdopakaNThaH-pUrNa pAdasyopakaNThaM samIpaM yasya saH,vyAptacaraNasamIpaH, sarvadA zatazo janAstatra mandire prabhupArzve tisstthntiityaashyH| zrImAn nAbheyadevaH-nAbhinandanazrIRSabhadevaprabhuH, bhAti-virAjate, ca-punaH sAkSAdindrAlaya iva-pratyakSadevarAjasadane yathA, vare-pradhAne, vastupAlasya caitye-mantripravarazrIvastupAlasampAditArhanmandire, zrIluNIgavasatAviti yAvat , ' caityavihArau jinasadmani' iti haimaH, niviSTaH-pratiSThitaH, nemisvAmIzivAsutaH zrIneminAthajinaH, AnatAnAm-praNatAnAm , prANinAmiti zeSaH, zivAni-maGgalAni, zreyAMsIti yAvat , dizativitarati, sampAdayatIti bhAvaH // 53 // (54) rUpyasvaccho-paladalamayo citradotkIrNacitro, cazcaJcandro-dayacayacitau klpitaanlpshilpau| jIyAstAM tau vimalanRpate-vastupAlasya coco, prAsAdau tau sthiratarayazo-rUpadehAviva dvau // 54 // ( anvayaH ) rUpyakhacchopaladalamayau, citradotkIrNacitrI, caJcaJcandrodayacayacitau, kalpitAnalpazilpI, vimalanRpateH vastupAlasya ca uccau tau dvau prAsAdau tau sthiratarayazorUpadehAviva jIyAstAm // 54 // . (prakAzaH) rUpyasvacchopaladalamayau-rajatakalpadhavalA Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 76 : zmakhaNDarUpo, ' Arasa' padavAcyapASANasampAditAviti yAvat, citradotkIrNacitrau-AzcaryadAyicitrakarollikhitAlekhyau, tatra tatra mandire viziSTapASANe vividhamanovinodadA adbhutAkRtaya ullikhitAH santItiyAvat , caJcacandrodayacayacitau-dedIpyamAnavitAnavizeSavistAravibhUSitau, ' atholloco vitAnaM kadako'pi ca / candrodaye' iti haimaH, kalpitAnalpazilpo-sampAditabhUricitravizeSau, vimalanRpatervastupAlasya ca-naravRSabhazreSThizrIvimalamantrimantrivarazrIvastupAlayoH, uccau-gaganAGgaNagatau, uccaistarAviti. yAvat , tau-vizvavizrutau, dvau prAsAdau-dvisaddhyavihArau, tau sthiratarayazorUpadehAviva-tatprasiddhapuruSadvayasya cirasthAyivarNavAdasvarUpazarIrAviva, jIyAstAm-ciraM vijayetAm / / 54 / / (55) eSA bhUmi-vimalavibhunA brAhmaNebhyo gRhItA, caityaM kartuM ripasurajitA rUpyamAstIrya viSvaka // aitihyAni tvamiti jaratAM kurvatAM mitragoSThI, tatra zroSya-syanumRtabhava-candrikANAM mugvebhyaH // 55 // (anvayaH) ripusurajitA vimalavibhunA caityaM kartum eSA bhUmiH viSvak rUpyam AstIrya brAhmaNebhyaH gRhItA, iti aitihyAni tvam anusRtabhavaJcandrikANAM mitragoSThI kurvatAM jaratAM mukhebhyaH zroSyasi // 55 // (prakAzaH) ripusurajitA-prAsAdopadravakArimithyAhagatikrUravIranAthanAmakaduSTadevavijetrA, idamadampayaM paThyate hi vimala Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 77 : prabandhAdiSu, kazcid. vIranAthanAmA kSetrapAlaH krUradevo vimalamantrividhIyamAnaprAsAdasya vidhvaMsanAya SaNmAsAnupadravaM kRtavAn , divA sUtradhAraiH prAsAdazcAyaM cAyaM yAvaducchratI nIyate naktaM tAvat sarva vIranAthenAdhamasureNa pAtyate, evaM SaNmAsyAM jAtAyAM khinneSu sUtradhArAdiSu vIrataikaziromaNirbhImabhUpatipradattarAjopapadaH samArAdhitatatkSetrAdhiSThAtryambAdevIdattasAhAyyako vimalanAmA mantrIzaH paNmAsyante -- udyamaH sAhasaM dhairya, balaM buddhiparAkramau / SaDete yasya vidyante, tasmAddevo'pi zaGkate // ' iti kRtanizcayaH sAhasekasevadhI rajanyAM gRhItakhaDgaH pradIpapRSThisthita upadravAyAyAntaM taM pracaNDavIryanAdena hakkAritavA~stato bhIto'sau bhImaparAkramo'tikrUro'pi vIranAtho barAkIbhUya sthitavAn , vimalena ca balidAnAdyuktipUrvamAzvAsito'mbAdevIM zaraNIkRtya tayA sambodhito dhRtimApeti sa ripusurajit iti procyte| vimalavibhunAnarapatitulyamantrivarazrIvimalazreSThinA, caityaM kartum-vihAraM vidhAtum , eSA bhUmiH-asau pRthvIpradezaH, adhunA yatra mandiramAste tadadhastanI bhUmiH, viSvak-paritaH, rUpyam-rajatam , AstIryaAcchAdya, brAhmaNebhyaH-viprebhyaH, brahmaNo'patyaM brAhmaNaH 'usoDapatye ' / 6 / 1 / 18 / ityaNi 'jAtau' / 74 / 58 / ityatrAnapatya |eveti niyamAt ' avarmaNo'mano-' / 7 / 4 / 59 / ityantasvarAdilopo na bhavati, brahma-aNati vA pRSodarAditvAt , gRhItAaGgIkRtA, yatra hi caityasampAdanAya nirNayaH kRtaH sA bhUmidevAyattA''sIt , mahatA yatnena navInacatuSkoNarUpyamudrAmA Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 78 : stIrya tebhyaH sA svIkRteti, iti aitihyAni-evaM vidhAni itihAsasambandhivRttAni, tatra-arbudAcale, tvam-zrImAn', anusUtabhavaJcandrikANAm-prasRtazrImajyotsnAnAm , yeSAM vadanAdhupari zazikiraNakalApo nipatati teSAmitibhAvaH, mitragoSThImmuhRdvinodavArtAm , kurvatAm-vidadhatAm , jaratAm-sthavirANAm , 'vRddhaH pravayAH sthaviro jaran' iti haimaH, mukhebhyaH-vadanebhyaH, zroSyasi-AkarNayiSyasi // 55 // (56), draSTavyaH syA-dayamapi sakhe ! bhImasAdhovihArastArtIyIka-stridazasadana-sphAragarvApahazrIH / / evaM caita-tribhuvanamati-kramya,zobhAvizeSaiH, prAsAdAnA-miha samuditaM prItigoSTayai trikaM kim / ( anvayaH ) sakhe ! ayaM tArtIyIkaH tridazasadanasphAraga pahazrIH bhImasAghoH vihAraH api draSTavyaH syAt, evaM 2 iha zobhAvizeSaiH, tribhuvanam atikramya prAsAdAnAM trikaM prIti goSThyai samuditaM kim // 56 // (prakAzaH ) sakhe !-mitra ! ayam-purA dRzyamAnaH, tArtI yIkA-tRtIyaH, ' trestR ca ' / 7 / 1 / 166 / iti tIyaH trestu ca 'tIyATTIkaN-' 172 / 153 / iti tIyAntATTIkaNa tAtIyIkaH, tridazasadanasphAragarvApahazrI:-amarabhavanacaJcadahaGkAravinAzakalakSmIH, prAsAdasyAsya samRddhisamIpe devAlayamapi hInaprabhamitibhAvaH bhImasAdhoH sAhukArazrIbhImajInAmazrAddhazreSThazreSThi Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 79 : varasya, vihAra:-caityam , api-punaH, draSTavyaH-nirIkSaNIyaH, syAt-bhavet , evaM ca iha-itthamatra, zobhAvizeSaiH-rAmaNyabhedaiH, atizayakAntibhiH, tribhuvanam-jagatrayam , atikramya-atItya, prAsAdAnAM trikam-jinasadanatritayam , prItigoSThayai-snehasabhAyai, gAvo nAnoktayastiSThantyasyAM goSThI, sthAditvAt ke 'go'mbA-' |2|3|30|itisstvm , samuditaM kim ?-ekatrIbhUtaM kim / utprekssaa| (57) Aste caityaM kharatarakRtaM nAtidUre yadeSAM, tatrottuGge catasRSu dizA-svahato vndmaanH|| sAkSAdRSTaM samavasaraNaM yadvidehAvanISu, tatsaMskAro-dayasahakRtaM saMsmariSyasyavazyam // 17 // ( anvayaH ) eSAM nAtidUre kharatarakRtaM yat caityam Aste tatra uttuGge catasRSu dizAsu arhato vandamAnaH ( tvam ) videhAvanISu yat samavasaraNaM sAkSAt dRSTaM saMskArodayasahakRtaM tat avazyaM saMsmariSyasi // 57 // - (prakAzaH) eSAm-puroditajinaprAsAdatrayANAm , nAtidare-na bahuviprakaSTe, nikaTa itiyAvat , kharatarakRtam-kharatarAbhidhagacchAnuyAyibhiH sampAditam , yat caityam-yadvihAraH, Astevartate, tatra uttuGge-atyunnate tasmin , catasRSu dizAsu-caturdikSu, arhato vandamAna:-jinezvarAnnamasyamAnastvam , videhAvanISumahAvidehabhUmiSu, yat samavasaraNam-yat jinezvaraprabhoH dezanAsthAnam , sAkSAt dRSTam-pratyakSIkRtam , saMskArodayasahakRtam Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ubuddhasaMskArasahacaram, tat-tatsamavasaraNam, avazyamnUnam , saMsmariSyasi-smRtigocaramApAdayiSyasi, ayamAMzayaHhe candra / tatra teSAM mandirANAmanatidUre samavasaNasadRzaM kharatarAnuyAyikRtamekamAste mandiram , taddarzanena tava pUrva mahAvidehakSetre sAkSAtsamavasaraNadarzanajanitasaMskAra ubuddho bhaviSyasi ekasambandhijJAnamaparasambandhinaM smArayatIti, etAdRzameva mayA tatra dRSTamAsIditi smaraNamapyasya darzanena te manasi janiSyatIti / smaraNAlaGkRtiH / / 57 / / (58) . anye cAtrA-mRtakara ! hari-dvAsasAM ye vihArA, draSTavyAste na khalu bhavatA tatra vandyA jinArcAH / / digve(kcai)lAnAM kaTukamatinAM dravyaliGgaspRzAM yanAhaDimbaM suvihitamune-AsayogaM vinAya'm // 58 // ( anvayaH ) amRtakara ! atra ca haridvAsasAm anye ye vihArAH te draSTavyAH bhavatA tatra jinArcAH na khalu dhanyAH yat digve(kcai)lAnAM kaTukamatinAM dravyaliGgaspRzAm arhadvimba suvihitamuneH vAsayogaM vinA ayaM na // 58 / / (prakAzaH) amRtakara!-ayi sudhAkara !, atra ca-asminnabuMdAcale, haridvAsasAm--digambarANAm , anye ye-itare yAvantaH, vihArA:-caityAni santIti zeSaH, te-digambarajinamandirANi, draSTavyAH-nirIkSaNIyAH, bhavatA-zrImatA, tatra-tasmin caitye, jinArcA:-arhatpratimAH, 'arcA tu pratermA-' iti haimaH, na khalu Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naiva,vandyAH -praNamanIyAH,asmatpraguruguruzrIvijayadAnasUrIzvaraprasAditajalpapaTTakavivaraNAtmake jagadguruzrIvijayahIrasUrIzvarAjJaptavAdapaTTake spaSTaM tatpratiSedhAt / yat-yataH, digvelAnAm-digeva velA-maryAdA yeSAnte teSAm upalabdhamudritapustakasthadRzyamAnapAThAnusAreNa,dikdai lAnAmiti yadi pAThaH syAttadA spaSTameva, AzAmbarANAm , dikpaTakapaTakupathanipatitAnAmiti yAvat , kaTukamatinAm-kaTukA(kaDuA)bhidhamatavizeSANAm , kaTukamatakadAgrahagrahagrahilAnAmiti yAvat , dravyaliGgaspRzAm-nAmamAtramuniveSadhAriNAm , arhadvimbam-tattadvihitadurvidhividhAnA jinamUrtiH, suvihitamune:-zAsadarzitamunimArgamaryAdAmAcarataH sAdhoH, vAsayogaM vinA-sadgandhivAsacUrNanikSepaprayogamantarA, ayaM na-na hi pUjanIyam // 58 // (59) tato nAtidUrasthamacaladurgaM tatrasthajinamandiraJca darzanAya vandanAya cAha kiJciditi- .. kiJciddare bhavati ca tata-statra durgo'calAkhyo, maulo tasmin vilasati caturamuttuGgacaityam / __ yAdRk tatro-cchritamanupama-svarNarIrIvimizra, na mApIThe kacidadhigataM tAgarcAcatuSkam // 596 ( anvayaH ) tataH tatra ca kizcidure acalAkhyaH dUrya: bhavati, tasmin maulau caturam uttuGgacaityaM vilasati, tatra Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 82 : yAdRk ucchritam anupamasvarNarIrIvimizram arcAcatuSkam ( asti ) tAdRk kSamApIThe na kvacid adhigatam // 59. / (prakAzaH) tataH-varNitacaityacayataH tatra ca-arbudAcale hi, kiJciddare-ISadvipakRSTe, acalAkhyaH durgaH-acalanAmA parvataH, kaSTagamanIyatvAd durga eva saH, bhavati-vartate, tasmin maulau-tatra zikhare, caturim-catuSpratIhAram , 'valajaM pratIhAro dvAri' iti haimaH, uttuGgacaityam-atyunnatavihAraH, abhraMlihaprAsAdaH, vilasati-virAjati, tatra-tasmin caitye, yAdRk-yAhazam , ucchritam-unnatam , mahocamiti yAvat , anupamasvarNarIrIvimizram-asamakAJcanapItalohasammizram , 'rirI rIrI ca rItizca, pItalohaM sulohakam ' iti haimaH / arcAcatuSkam-bimbacatuSTayam aitihyena caturdazazatamaNapramANapramitaM sarvadhAtumayamiti prasiddhamasti, tAdRk-tattulyam , kSamApIThe-bhUmaNDale, na kvacid-nahi kApi, adhigatam-sampAptam // 59 // (60) nIcaiH kizci-dbhavati ca tataH kAntamahanizAntaM, zrAntaM bhArA-diva navarucAM gantumUrdhva pravRttam // durgasyAdho'-pyatha jinagRhaM zrIkumArakSitIndovandethAste-dhvanupamamate! bhAvataH zrIjinArcAH // 60 // .. ( anvayaH ) tataH kiJcinnIcaiH ca UrdhvaM gantuM pravRttam (api) navarucAM bhArAt zrAntam iva kAntam arhanizAntaM bhavati, Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 83 : apyatha durgasya adhaH zrIkumArakSitIndoH jinagRham ( asti) teSu anupamamate ! bhAvataH zrIjinArcAH vandethAH // 60 // (prakAzaH ) tataH-darzitamahAmandirataH, kizcinIcaizcaISadadhastAtpunaH, UvaM gantum-uparitanapradeze prayAtum , pravRttam ( api )-kRtaprayatnamapi, navarucAM bhArAt-abhinavatviSAM gurutvasambandhAt, zrAntamiva-zramamadhigatamiva, kAntam-ramaNIyam , arhanizAntam-jinamandiram , bhavati-Aste, na hyadhikabhAramAgRhya parvatopari prayAtuM pAryate iti caityamadaH rucInAmadhikabhAreNa zrAntamatraiva vizrAmAya sthitamityAzayaH / apyatha-punarapi, durgasya adhaH-acalAcalasya nIcaiH, zrIkumArakSitIndoH-zrIkumArapAlabhUpAlazreSThasya, jIvadayApratipAlArhatanRpacandreNa nirmApitamiti yAvat , jinagRham-tIrthakaraprAsAdaH, astItizeSaH, teSutatra sarvatra, anupamamate !-atuladhiSaNa ! bhAvataH- bhaktyA, praNayaparipUrNasvAntenetiyAvat , zrIjinArcA:-zrImadarhatprabhoH pratimAH, vandethAH-namaskuryAH / utprekSAnuprAsau // 60 // (61) auSadhipatistvaM tatra sthitA auSadhIH poSayerityAha-astItiastyeSo'dri-zciramupacito bhUridivyauSadhIbhistasmAdasyo-pari kira rasaM candrikANAM viziSya / / etAH puSTiM dadhatu ca rayA-dauSadhIzAna ! te'GgasparzAt strINAM paramamuditaM yauvanaM bhrtRsnggH||61|| Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( anvayaH ) eSaH adriH bhUridivyauSadhIbhiH ciram upacitaH asti, tasmAd asyopari viziSya candrikANAM rasaM kira, auSadhIzAna ! te aGgasparzAt ca etAH rayAt puSTi dadhatu (yataH ) strINAM yauvanaM paramamuditaM bhartRsaGgaH, athavA strINAM bhartRsaGgaH paramaM yauvanam uditam // 61 // (prakAzaH ) eSaH adri:-asAvarbudAcalAkhyagiriH, bhUridivyauSadhibhi:-atizayamanoharaphalapAkAntavanaspatibhiH, pracurapavitravanarAjIbhiritiyAvat , ciram-dIrghasamayataH, upacita:samRddhaH, avayavavRddhyA bahulIbhUta iti yAvat , asti-vartate, tasmAd-ataH, asyopari-parvatasyAsyopariSTAt , viziSyavizeSarUpeNa, atizayeneti yAvat , candrikANAM rasam-jyosnAsudhAsaJcayam nijakarAmRtamiti yAvat, kira-vikSipa, auSadhIzAna!-auSadhinAtha!, candra ! te aGgasparzAt ca-tava zarIrasambandhatastu, etAH-auSadhyaH, rayAt-zIghram, tatkAlamitiyAvat , puSTim-poSaNam , vRddhimiti yAvat , dadhatu-dhArayantu, prApnuvatvitibhAvaH, yataH, strINAm-yoSitAm , yauvanam-tAruNyam , paramamuditam-prakarSapramodAnvitam tadA yadi cet, bhasaGga:svAmisambandhaH, yadvA strINAm-taruNInAm , bhartRsaGgaH-dayitasamAgamaH, paramaM yauvanam-utkRSTaM tAruNyam , uditam-kathitam , saMsAranibandhanazRGgAravicAravivecanacaturairitiyAvat // 61 // . (62) kutUhalato'pi mithyAmatitIrthAni na draSTavyAnItyAha-zaila iti Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaile'styasmin pratipadamaho laukikI tIrtharAjI, mithyAdRSTi-kSitipatinati-prAptamithyAnubhAvA / / na draSTavyA subhaga ! bhavatA kautukAdapyasau yanmAlinyaM syaa-ttdbhigmnaa-cchuddhsmyttvrtne|62| ( anvayaH) asmin zaile aho ! pratipadaM mithyAdRSTikSitipatinatiprAptamithyAnubhAvA laukikI tIrtharAjI asti, subhaga ! bhavatA asau kautukAdapi na dRSTavyA yat tadabhigamanAt zuddhasamyaktvaratne mAlinyaM syAt / / 62 // (prakAzaH) asmin zaile-parvate'trArbudAcale, aho ! dhik, pratipadam-pade pade, sthAne sthAne itiyAvat , mithyAdRSTikSitipatinatiprAptamizyAnubhAvA--asadbhUtadarzanAnuyAyinarapati'namaskaraNAvAptAsatprabhAvA, yadatra tIrthe namanAya naranAyakA api samAgacchantIti prabhAvo'sya mahAn vartate ityevaM tadanuyAyibhirvistAritAlIkavarNavAdA, parantvetannAdbhutaM yAdRzaM tIrthaM tAdRzA nRpAlA api tatra gaccheyuritibhAvaH, laukikI-lokasambandhinI, na tu lokottaretyAzayaH, tIrtharAjI-tIrthazreNI, bhasti-vartate, subhaga !-priya ! bhavatA-zrImatA, asau-iyam , kathitatIrthAvaliH, kautukAdapikutUhalAdapi, na draSTavyA-nAvalokanIyA, yat-yataH, tadabhigamanAt-laukikatIrtha pratyabhisaraNAt , zuddhasamyaktvaratne-nirmalazraddhAnasvarUpahIrake, mAlinyam-kAlimA, syAt-bhavet , spaSTaM caitat pratipAditaM samyaktvavratapratijJApratipAdakasUtrAlApake // 62 // evaM zAntavRttyA vilokyo'yaM girityAha-itthamiti Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itthaM sthitvA sthirataradhiyA lokanIyo'buMdAdrirasyAdraSTA jagati hi jano gaNyate garbha eva / ' dRSTvA cainaM vraja gajapateH sattvaraiH pAdapAtairnAlasyaM syA-dupakRtikRtAMtvAdRzAM hyuttamAnAm // 63 // ( anvayaH ) itthaM sthirataradhiyA sthitvA arbudAdriH lokanIyaH hi asya adraSTA janaH jagati garbha eva gaNyate, ca enaM dRSTA satvaraiH gajapateH pAdapAtaiH vraja hi upakRtikRtAM tvAdRzAm uttamAnAm Alasya na syAt // 63 // ( prakAzaH ) ittham-evaM prakAreNa, sthirataradhiyA-avicalabuddhyA, prazAntacitteneti yAvat , sthitvA-sthitiM vidhAya, arbudAdriH-asAvacalaH, lokanIyaH-draSTavyaH, hi-yataH, asyAdraSTA-parvatasyAsyAnavalokayitA, yena nAyaM giridRSTipathamApAditaH saH, janaH-prANI, jagati-vizve, saMsAre, garbha eva-ajAta eva, avikasitacaitanya eva, gaNyate-saMkhyAyate, manyata itiyAvat , ca-punaH, enaM dRSTvA-amuM girimAlokya, satvaraiH-zIrNoH, tvarAnvitairiti yAvat , gajapateH-hastizreSThasya, karivaragatitulyagabhIragamanairitiyAvat , pAdapAteH-caraNanipAtaiH, braja-prayAhi, hi-yataH, upakRtikRtAm-paropakAraparAyaNAnAm , tvAdRzAm-tava tulyAnAm , uttamAnAm-utkRSTAnAm , Alasyam-pramAdaH, na syAt-na hi bhvet| (64) itaH siddhapuramAlokya rAjanagaraM caturdazayojanaviprakRSTasthitaM gamanAyAha-ramyAditi Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 87 : ramyAdasmA-draja nagavarA-nmAravInAM navInAM / zrIkhaNDArcA vapuSi racaya-zcandrikANAM taraGgaiH / / middhadraGge kSaNamatha sara-svatyupete vilambya / rAjadraGgaM bhuvanaviditaM yAsyasi tvaM nimeSAt // 64 // ( anvayaH ) candrikANAM taraGgaiH mAravInAM vapuSi navInAM zrIkhaNDAcI racayan asmAt ramyAt nagavarAt, vraja, atha sarasvatyupete siddhadrane kSaNaM vilambya tvaM nimeSAt bhuvanaviditaM rAjadraGgaM yAsyasi // 64 // (prakAzaH ) candrikANAM taraGga:-kaumudIvIcIbhaGgaiH, jyosnAjAlairitiyAvat , mAravInAM vapuSi-marudharaviSayavAstavyAnAM vigrahe, navInAM zrIkhaNDArcAm-apUrvAM candanArcanAm , dehe nipatitAzcandrapAdAzcandanadravalepasadRzA bhAntItyAzayaH, racayan-vidadhan , asmAt-ataH, ramyAt-manoramAt , nagavarAt-pradhAnaparvatataH, braja-ehi, atha-gamanAnantaram , sarasvatyupete-tannAmasaritsamanvite, sarasvatIsarittIramupAgata iti yAvat , siddhadraGgesiddhapurapattane, kSaNam-nimeSam , vilambya-sthitvA, tvamzrImAn , nimeSAt-ISatkAlena, bhuvanaviditam-vizvavizrutam , rAjadraGgam-rAjanagaram , ahammadAvAdeti prasiddhanAmadheyaM puram , yAsyasi-gamiSyasi, prApsyasItiyAvat // 64 // (65) tatra nijajananIkalpAkallolinI sAbhramatI tvAmabhinavaraGgataraakarairAzliSyatItyAha-tatreti Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 88 : tatrAlokya svapatitanayaM rAjatejo'bhirAmaM, . darbhAGkara-cchalapulakitA tvAmupasthAsyate'sau // AmUlAgraM taralitatanu-/cihastairudastaiIrAdAli-Ggitumiva rasAt sAbhramatyabdhikAntA // 65 // ( anvayaH) tatra rAjatejo'bhirAmaM svapatitanayaM tvAm Alokya asau adhikAntAM sAbhramatI darbhAGkaracchalapulakitA AmUlAgraM taralitatanuH udastaiH vIcihastaiH rasAt durAt Ali. kitum iva upasthAsyate // 65 // .' (prakAzaH) tatra-uparAjanagaram , rAjatejo'bhirAmamcandrAtapamaJjulam , pArthivapratApamanoramamityapi, rAjapadavAcyatvA. casya, tathA cAnekArthasaGgrahaH - rAjA tu pArthive, nizAkare prabhau' svapatitanayam-nijanAthanandanam , samudrAtmajamitiyAvat , samudrasya saritpatitvAt , tvAm-putraprAyaM zrImantam , Alokya-dRSTipathamAsAdya, asau-iyam , samIpasthitetibhAvaH, abdhikAntA-samudradayitA, sariditiyAvat , sAbhramatI-tadabhidhAnaprasiddhA, asyAH kizcidvRttaM mayUradUtapaJjikAyAM yathA-'vidyate medapATadezapradeze prAyo dvAdazayojanaparimitamekaM mahAsarastato nirgateyaM sarit sAbaramatInAmnI, seyaM dakSiNasyAM dizi pravardhamAnapravAhA rAjanagaraM taraGgaraGgitaM vidhAya stambhatIrthanikaTavartina ( khaMbhAtano akhAta ) saritAM patiM sAgaraM pragalbhA'pi mugdheva milati, so'pi dakSiNanAyaka iva to sve'ke sollAsaM nivezayati ' / darbhAkUracchalapulakitAkuzAGkuravyAjaromAJcitA, AmUlAgraM taralitatanuH mUlato'yaM yAvat Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caJcalitazarIrA; udastaiH-utkSiptaiH, ucchaladbhiritiyAvat , utpUrvakAddivAderas dhAtoH kte idam , vIcihastaiH-UrmipANibhiH, rasAtsnehAt, dUrAta-viprakRSTataH, AliGgitum-AzleSTum , ivakim , upasthAsyate-upasthitA bhaviSyati, samIpamAgamiSyatItiyAvat // 65 // (66) sUktadvayena tAM varNayati epeti- . eSA kvApi pracuratarabhaiH kAnanaiH kamrakUlA, kApi krIDa-yuvatinikarai-rapsaraHseviteva / / sadveSeva kkacana vitate-rambaraidhautamuktaimuktAzuttayA-valirucitaraiH kvApyalaGkAriteva // 66|| (anvayaH ) eSA kvApi pracuratarabhaiH kAnanaiH kamrakUlA, ( asti ) kvApi krIDadhurvAtanikaraH apsaraHsevitA iva, vacana dhautamuktaiH vitataiH ambaraiH sadveSA iva, kvApi muktAzukkyAvalirucitaraiH alaGkAritA iva // 66 // (prakAzaH) eSA-iyaM taTinI, kApi-kutrApi sthale, pracuratarabhaiH-sphArasphiraprabhAnvitaiH, kAnanaiH-: pinaiH, kramakUlAmaJjuprapAtA 'kUlaM prapAtaH' iti haimaH, astaklageSaH, evamagre'pi kApi-kuhacana tu, krIDayuvatinikaraiH-vitaHlAsinItaruNInikurambaiH, apsara sevitA iva-kimu svarvadhUpAsita, kacana-sthalavizeSe, dhautamuktaiH-pUrvaM dhautaM pazcAnmuktaM dhautamuktantaiH, 'pUrvakAlaika' Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 3 / 1 / 97) itisamAsaH, prakSAlitaprasthApitaiH, vitataiH-vistRtaiH, ambaraiH-varavasanaiH, sadveSA iva-nepathyavibhUSitA kim , kvApi-kasmi~zcitpradeze tu,muktAzuktyAvalirucitaraiH-mauktikatajjanakazuktipatiprabhUtaprabhAbhiH, alaGkAritA iva-maNDitA iva,ayamAzayastAvataraGgiNyA asyAstIre sthalavizeSe santi manoramavanakhaNDAni pradeze kacana krIDanti surasundarIsadRzasundaryaH sAkaM svakIyasnehalaramaNaiH deze kApi rajakapramukhairaMzukAni prakSAlya zuSkIkaraNArthaM prasAritAni rAjante, kutracana zuktinirgatAni zuktijAni zuktidalAni evameva nipatitAni zobhante maNDanamiveti / utprekSA // 66 // (67) . prINAtyeSA'-khilapurajanAn satpayaHpAnadAnAdutsaGgasthAna ramayati ca tAn kelilIlAvilolAn / dUrAdAli-Ggati ca vitatai-/cihastaiH punIte, pratAnasyAH kathamabhihitA neyamAdau nagAH // 67 // ( anvayaH ) eSA akhilapurajanAn satpayaHpAnadAnAt prINAti, ca kelilIlAvilolAn utsaGgasthAn tAn ramayati, ( tAn ) vitataiH nIcihastaiH dUrAt AliGgati punIte ca (iti) iyaM nagaryAH agara katham abhihitA na ( syAt ) ? (prakAzatambhaeSA-iyaM nadI, akhilapurajanAna-nagaranivA. sinikhilaprANilmA satpayaHpAnadAnAt-tRSAtRptyai svacchasalilavitaraNAt , tAnIntanasamaye sarvo hi rAjanagarIyalokaH sAbhramatIsalilamApibannAsIditi sUcyate / prINAti-prasannayati, tRptimAda Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 91 : dAtIti yAvat, ca-punaH,kelilIlAvilolAn-parIhAsavilAsavizeSasatRSNAn , utsaGgasthAna-kroDe saMsthitAn , tAn-paurajanAn , ramayati-krIDayati, pUtAn-pavitrAn-tAn paurAna ,vitataiHvistAritaiH, vIcihastai:-kallolakaraiH, dUrAta-anikaTata eva, AliGgati-saMzleSamAdadhAti, punIte ca-pavitrayati, ca, asyAyamAzayaH, iyaM hi nirjhariNI na karmaNAzAdivat pApapradAyinI parantu bhAgIrathIva saubhAgyabhAgyabharasaMvidhAyinIti zrutismRtisamanuyAyinaH svaM sarvathA''ntarabahirmalamapanetumatra vidadhati savanamArhatAstUcitA caraNapurassaramiti tAn dharmiSThAn pUtAn paurajanAn pavitrayati payasvinIyam / iti hetoH iyam-asau jalaghijAyA, nagaryAH'ahamadAvAde 'tiprasiddhAbhidhAnapuryAH, Adau-prathamam , kathamkathakAram , abhihitA-kathitA, varNitetiyAvat , na-naiva syAt ! kAkvA tu syAdeva, arthAt prathamamevAsya varNanamucitam // 6 // .. (68). sukomalA api te pAdAzcakravAkAnAmaratimutpAdayantIti tvayA sadayena tatra sarittIre bhAvyamityAha-nadyA iti-- . nadyAzcAsyAH suciramubhayoH kUlayoH sanniviSTAzvakrAhvAnAM hRdayadayitA-zvAzrubhiH klinnnetraaH|| pAdairmAsmA'-ratimupanayo viprayuktAH prasadhaiH, kaNTheprANA nahi virahiNaH kRcchmISatsahante // 68|| (anvayaH) asyAzca nadyAH ubhayoH kUlayoH suciraM sanniviSTAH Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 92 : viprayuktAH azrubhizca klinnanetrAH cakrAhvAnAM hRdayadayitAH pAdaiH aratiM mAsmopanayaH prasahya e: hi kaNTheprANAH * virahiNaH ISat kRcchaM na sahante // 68 // (prakAzaH) asyAzca nadyAH-purovartinyAH payovAhinyAstu, ubhayoH kUlayoH-dvayostIrayoH, ubhayasmi~staTa iti yAvat , suciram-dIrghakAlAt , saniviSTAH-uSitAH, saMsthitA iti yAvat , viprayuktAH-virahamApannAH, nijanAthaissaheti zeSaH, azrubhizca klinnanetrAH-nayananIraplAvitekSaNAH, virahavidhuratA'srodgame hetuH / cakrAhvAnAm-rathaGgAhvAnAm , ' cakravAko rathAGgAhvaH' iti haimaH / hRdayadayitAH-prANapriyAH, madhyamapadalopisamAso'tra, manovallabhAzcakravAkIH, pAdaiH-karaiH, razmibhiriti yAvat , aratimudvegam , ' svAbhISTavastvalAbhena, cetaso yA'navasthitiH / aratiH sA- ' ityevaMrUpamiSTaviyogajanyamanovyAkulIbhAvamitibhAvaH, ete hi pakSiNo dvandvacarAstathA ca kAmoddIpakatvatkiraNasannipAte svasvAmisambandhamapekSante paraM nahi rajanI yAvat parasparamIlanaM bhavati teSAM sanbandhe Adityodaya eva nidAnaM tathA svabhAvatvAditi spaSTamarateH saMbhAvanetyAzayaH / mAsmopanayaH-na prApaya, ' sasme hyastanI ca' 15 / 4 / 40 / iti zastanI, prasahya e:-kSAntipUrvam , yAhi, yadvA prasAritipAdairityasya vizeSaNavidhayAnveyaM tathA ca prakarSaNa sadaiH sahanIyaiH kaSTAnubhavanIyarityarthaH, hi-yataH, kaNTeMprANAHkaNThe prANaH yeSAnte ' amUrdhamastakAt- '. / 3 / 2 / 22 / iti saptamyA lub na, galAvaruddhazvAsAH, virahiNaH-viprayogamadhigatAH, Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 93 : patkRccham-svalpamapi duHkham , klezalezamapi, kRntatIti kRcchm'kRteH krUkRcchau ca ' ( uNA0 395) itiraH, 'duHkhaM... kRcchaM kaSTam ' iti haimaH, na sahante-na kSamante, soDhumasamarthA bhavantIti yAvat , svabhAvoktiH // 68 // (69) atha sUktatrayeNa zRGgArarasAnukUlatayA tadapratikUlabhAvena ca pravartanArthamAha zazinam ArUDhAnAmityAdiArUDhAnAM bhavanavalabhI gorjarINAM tvadIkSAphullAkSINAM priyatamakara-nyastahastotpalAnAm / pazyantInAM nagaramabhiMto'-laGkataM candrikAbhibandho nirvA-paya nijakaraiH suSThu dRkkaravANi // 69 / / ( anvayaH ) bandho ! bhavanavalabhIm ArUDhAnAM tvadIkSAphullAkSINAM priyatamakaranyastahastotpalAnAM candrikAbhiH alaGkRtaM nagaram abhitaH pazyantInAM gaurjarINAM dRkkaravANi nijakaraiH suSTu nirvASaya // 69 // ( prakAzaH ) bandho !-suhRt !, bhavanavalabhIm-gRhagopAnasIm , ' gopAnasI tu valabhI ' ityamaraH, ArUDhAnAm-kRtArohapAnAm , uccaiH sthitAnAmitiyAvat, nahi gehe gehe syuzcandrazAlA iti candradarzanArtha chadi sthitaye saMsthApitakASThamArohanti tadrasikA ityAzayaH, tvadIkSAphullAkSINAm-zrImaddarzanavikasitanayanA. nAm , kadodeSyatInduH (2) itIcchayA sampAdya locanavyAkoza Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tvadabhimukhasthitAnAm , gUrjaraviSaye rAkAramaNadarzanasya zIlatvAt, udayatpUrNenduradhikamAhAdaM janayatIti bahutra janAstaddarzanaM vidadhati, priyatamakaranyastahastotpalAnAm- preyaHpANiprasthApitakarakumudAnAm , anena svAmisaMprayuktatvakathanena na candrastAsAM santApakara iti sUcitam , candrikAbhiH-kaumudIbhiH, alaGkRtam-vibhUSitam , AstIrNarajatakalpamiti yAvat , nagaram-rAjanagaram , abhitaHsarvataH, caturasramitiyAvat ,' pazyantInAm-vilokamAnAnAm , gaurjarINAm-prasiddhAbhidhAnagUrjaradezavizeSanivAsinInAm , dRkke vANi-locanotpalAni, nijakaraiH-svakIyakiraNaiH, suSThu-samyak, nirvApaya-sAntvaya, nijajyotirbhareNa tathA tAsAmIkSaNAni saMpUraya yathAsyAtsarvathA sauhityamityAzayaH // 69 // . (70-71) krIDAhayaM priyasahacarI-preraNAbhiH praviSTAH zayyotsaGgaM praNayacaTubhiH preyasA prApitAzca / vIDodrekAd gRhamaNimupA-hatya karNotpalena, kAntopAnte tamasi kathama-pyAsate yA vimugdhaaH||70|| mAkArSIstvaM taruNakiraNa-rjAlamArgapraviSTaistAsAM kAnta-prasabhahRtasa-cIvarANAM prakAzam / kiM kuryuH saM-varitumanalaM-bhUSNavastAstvadaMzUn, mauradhyAdevA-navagatadhavA-kSyabjasaMvRtyupAyAH // 71 // - ( anvayaH ) yAH vimugdhAH priyasahacarIpreraNAbhiH krIDA Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haveM praviSTAH ca. preyasA praNayacaTubhiH zayyotsaGgaM prApitAH, bIDodrekAt karNotpalena gRhamaNim upAhatya tamasi kAntopAnte kathamapi Asate, tvaM jAlamArgapraviSTaiH taruNakiraNaiH kAntaprasabhahRtasaccIvarANAM tAsAM prakAza mAkArSIH, ( yat ) tvadaMzUn saMvaritum analaM-bhUSNavaH maugdhyAdeva anavagatadhavAkSyajasaMvR. tyupAyAH tAH kiM kuryuH // 70-71 // (prakAzaH) yAH vimugdhAH -yAH-'prathamAvatIrNayauvana-madanavikArA ratau vAmA; kathitA mRduzca mAne, samadhikalajjAvatI mugdhA' - // (sA. da.) ityuktasvarUpA navoDhAH, priyasahacarIpreraNAbhi:snigdhasakhIprerakoktibhiH, krIDAharmyam-kelisadanam , vilAsanivAsa itiyAvat , praviSTAH-antargatAH, ca-punaH, preyasA-priyatamena, praNayacaTubhiH-snehaloktibhiH, premaparipUrNavacanaiH, 'caTucATupriyaprAyam' iti haimaH, caTuzabdasya priyavacasi zaktatve'pi praNayeti vizeSaNasannidhAnAdvacanamAtratAvaseyA, zayyotsaGgam-zayanIyakoDam , talpAntariti yAvat, prApitAH-nItAH, bIDodrekAtlajjAdhikyAt , karNotpalena-zravaNasthisasarasijena, gRhamaNimdIpam , 'dIpaH pradIpaH kajaladhvajaH / snehapriyo gRhamaNiH' iti haimH| upAhatya-prahatya, nirvApyetiyAvat ,tamasi-andhakAre, kAntopAntesvAmisamIpe,nijanAthanikaTa iti yAvat , kathamapi-kenApi prakAreNa, Asate-upavizanti, vartanta iti yAvat , tvam-zrImAn , jAlamAgapraviSTaiH-gavAkSAdhvanA'ntargataiH, 'vAtAyano gavAkSazca jAlake' iti haimaH, taruNakiraNaiH-yuvamayUkhaiH, pUrNapAdairitiyAvat , kAntaprasabhahRtasacIvarANAm-kAntena prasabhaM hRtaM saccIvaraM yAsAM tAsAm , dayita Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 96 : balAkRSTasamIcInavasanAm , tAsAm-navoDhanAyikAnAm ,prakAzam - udyotam , mAkArSIH-no vidadhyAH, yato hi, tvadaMzUn-bhavadbhAnUn, saMvaritum-pidhAtum , AcchAdAyitumitiyAvat , analaMbhUSNavaHasamarthAH, bhavatItyevaM zIlo bhUSNuH / bhUjeH SNuk' / 5 / 2 / 30 / iti SNuk, maugdhyAdeva-akauzalyAtkhalu, anavagatadhavAkSyabjasaMvRtyupAyAH-aviditadayitanayanakamalAvaraNaprakArAH, etAdRzaprasaGge karAbhyAM nAthanayananimIlanaM vidhAtavyamityanabhijJAH, kiM kuryuHkiM vidadhyuH, kiMkartavyavimUDhA bhaveyuritiyAvat , tAsAmupari dayAM vidhAya atha ca tAdRzaM tamaskRtyaM tamasyevocitamiti vicintya tatra prakAzaH na kartavya iti bhAvaH / / 70-71 // (72) tatrAdvAnAM tatiSu nihitA bhUriratnaprakArAstArAstArA-dhava ! tava karaiH suSTu saMyogametya // prAptollAsA iva navaruco darzanIyA bhaviSyantyullAsaMhi prathayati cirA-bandhuvAhAnuSaGgAH // 72 / / ( anvayaH ) tArAdhava ! tatra aTTAnAM tatiSu nihitAH tArAH bhUriratnaprakArAH tapa karaiH suSTusaMyogam etya prAptollAsA iva navarucaH darzanIyA bhaviSyanti hi cirAd bandhuvAhAnuSaGgaH ullAsaM prathayati // 72 // (prakAzaH ) tArAdhava !-nakSatranAtha !, tatra-rAjanagare, aTTAnAM tatiSu-haTTAvaliSu, aTTo haTTATTAlakayoH' ityanekArthasaGgrahaH nihitAH-sthApitAH, tArA:-manoharAH, nirmalA. itiyAvat , Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 97 : nakSatrarUpA ityapi,bhUriratnaprakArA:-pracuramANikyAdihIrakavizeSAH, tava karaiH-zrImataH kiraNahastaiH,suSTu-samyakU,saMyogam-sambandham , etya-prApya, prAptollAsA iva-adhigatAhAdAH kimu, prakAzamupetA ivetiyAvat , navarucaH-abhinavakAntayaH, darzanIyAH bhaviSyantiIkSaNIyasthitimadhigamiSyanti, hi-yataH, cirAt-dIrghasamayena, bandhuvAhAnuSaGga:--svajanajanabhujasambandhaH, 'svajano bandhuH' 'bhujo bAhuH praveSTodorvAhAH' iti haimaH, ullAsam-AhAdam , prathayativistArayati // 72 // (73) tatra rAjanagare te bhaginI bhagavatI zrInizcalIbhUya vilasatIti tvayA sAnandaM sA dRSTavyetyAha-lakSmIriti lakSmIstatrA-ramati satataM bhUrikoTidhvajAnAM, gehe gehe bahuvidhadhanaiH kluptanAnAsvarUpA // .. dRSTvA cainAM subhaga ! bhaginIM tyaktacAzcalyadoSAM, cintAtItaM niyatamatulaM prApsyasi tvaM pramodam // 73 (anvayaH ) tatra bhUrikoTidhvajAnAM gehe gehe bahuvidhadhanaiH klaptanAnAsvarUpA lakSmIH satatam Aramati, subhaga! enAca tyatacAJcalyadoSAM bhaginIM dRSTvA tvaM niyataM cintAtItam atulaM pramodaM prApsyasi // 73 // (prakAzaH) tatra-rAjanagare, bhUrikoTidhvajAnAm-ayaM Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :: 98 : koTipramitadhanAdhipa iti sUcako dhvajo yasya sadanopari vartate sa koTidhvajaH, teSAm , prabhUtakoTIzvarANAm , gehe gehe-pratiharmyam , ketanti nivasanti atra geham 'kito ge ca' ( uNA0 587 ) iti haH / bahuvidhadhanaiH-nAnAprakAradraviNaiH ' draviNaM dhanam' iti haimaH, kluptanAnAsvarUpA-AsAditAnekanijarUpA, hArArdhahArakaTakakeyUrakakaNakuNDalakaTisUtramudrikAmudrAdinAnArUpetiyAvat, lakSmI:-abdhisutA, saktam-sarvadA, Aramati-vilasati, 'vyAGgapare ramaH' / 3 / 3 / 105 // iti, parasmaipadam , subhaga!zubhaizvaryazAlin ! priyetiyAvat , enAzca-etAntu, 'tyadAmena detdH-12|1|33| ityenadAdezaH, tyaktacAzcalyadoSAm-dUrIkRtAsthairyAvaguNAm , bhaginIm-svasAram , dRSTvA-samIkSya, tvamzrImAn , niyatam-nizcitam , cintAtItam-manastApAnusyUtavicAraNA cintA tayA atItam , cintArahitam , vicArAgocaramiti bhAvaH, atulam-niHsImam , anupama mitiyAvat , pramodam-Anandam , prApsyasi-adhigamiSyasi, etAvatsamayaM tvaM sacinta AsIH yat kuTumbe me sarve'pi saguNAH sthirAzca paramiyaM sahodaraiva caJcalatarA kintvatra tAM nizcapalAmAlokya nizcintIbhUyAnandamanubhaviSyasIti bhAvaH // 73 // (74) tasya nagarasya vizAlatAM varNayati ekaika itiekaiko'sya dhruvamuDupate ! pATako'nyaH purANAM, vRndaistulyo janapadasamA-nyeva zAkhApurANi / / Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 99 : dhAmaikaikaM pRthutaramuru-grAmatulyaM tadasya, mAhAtmyaM kA kathayitumalaM prAptavAgvaibhavo'pi // 74|| ( anvayaH ) uDupate ! asya ekaikA pATakaH dhruvam anyaiH purANAM vRndaiH tulyaH zAkhApurANi janapadasamAnyeva, ekaikaM pRthutaraM dhAma urugrAmatulyaM tat asya mAhAtmya prAptavAgvaibhavo'pi kaH kathayitum alam // 74 // ( prakAzaH ) uDupate !-nakSatranAtha !, asya-rAjanagarasya, ekaikaH-pratyekaH, pATakaH-pratolikAvizeSaH, dhruvam-nizcayena, anyaiH-aparaiH, purANAm-pattanAnAm , vRndaiH-samUhaiH, tulya:samAnaH, zAkhApurANi-upapurANi, zAkhAsamIpavarti puraM zAkhApuram , yadAha ' zAkhA vedivibhAge syAt , pAdapAGgAntike'pi ca' 'zAkhApuraM tUpapuram ' iti haimaH / janapadasamAnyeva-rASTrakalpAni khalu, ekaikam-pratyekam , pRthutaraM dhAma-ativistIrNaM vezma, usyAmatulyam-bRhanniksathasannibham , tat-evaM sthite, asyarAjanagarasyAsya, mAhAtmyam-gauravam ,prAptavAgvaibhavo'pi-adhigatavacanapATavaizvaryo'pi, kaH-ko hi janaH, kathayitum alamvarNayituM samarthaH, na kazcidapIti bhaavH| alngktirtishyoktiH||74|| (75) atra ratnanikaramAlokya matpituranena sarvasvaM vilaNTitamiti amo na vidhAtavya ityAha mukteti muktApuJjAn pratipadamurUna ratnarAzIn pravAlAskarAJchaGkhAn mRgamadasarAn vIkSya bhUyo varA~zca // Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 100 : mA jJAsIstvaM khapiturudadhe-hanta sarvasvamAttaM, draGgo hyeSa prakRtiguNato jyeSTharatnAkaro'sti // 75|| ( anvayaH ) ( atra ) pratipadaM muktApuJjAna urUn ratnarAzIn pravAlAGkrAn zaGkhAn varAn mRgamadasarAn bhUyaH vIkSya tvaM hanta ! svapituH udadheH sarvasvam ( anena ) Attam (iti) mA jJAsIH, hi eSa draGgaH prakRtiguNataH jyeSTharatnAkaraH asti // 5 // (prakAzaH ) atra nagare pratipadam-pade pade, sthAne sthAna iti yAvat , muktApuJjAn-zuktijasamUhAn , urUn ratnarAzIn-mahato maNisaGghAtAn , pravAlAGkrAn-vidrumAGkurAn , zaDAn-kambUn , zAmyati zaGkhaH puMklIbaliGgaH 'zamimanibhyAm-' ( uNA0 84 ) iti khaH, zaM sukhaM khanati, zreyo janayatIti vA 'kacit ' / 5 / 1 / 171 / iti DaH, varAna-zreSThAn , mRgamadasarAn-mRgamadaH-kastUrikA taM sarati-anusaratIti mRgamadasarastAn, kastUrikAkalpAmbarAdigandhadravyanikarAn , ambarapramukhasadgandhipadArthavizeSANAM janisthAnaM vArAMnidhiriti prasiddhameva, bhUyaH-prabhUtam , ataH paraM varA~zcetyasya prakRte'vagrahamAkalpya avarA~zceti kRtvA avarA~zca bhUyaH-anyAnapi pracurapadArthAnityartho'pyavaseyaH, vIkSya-nitarAmAlokya, tvam-zrImAn , hanta !-hA, khedajJApakamavyayam, svapituH-nijajanakasya, udadheH-ratnAkarasya, sarvasvam-vasumAtram , nikhilavittamitiyAvat , anena nagareNa Attam-gRhItam, iti mA jJAsI:-na hyavagaccheH, hi-yataH, eSa draGga:-idaM hi nagaram , prakRtiguNataH-svabhAvataH, nisargAdeva, jyeSTharatnAkaro'sti-utkRSTamaNikhAnirvartate / / 75 // Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .: 101 (76) ciradarzanIyasyAsya ladhudarzanAyaikadezAvalokanArthamAha asyetiasya vyatyA nizamanamaho ! varSalakSAnupAti, sAmAnyenA-mRtakara ! tata-zcaikadezo vilokyH|| tasmin dRSTe nikhilamapi ta-ddaSTamevAvadheyaM, sarva dRSTaM vadati hi jano varNikAdarzanena // 76 / / ( andhayaH ) amRtakara ! aho ! asya vyaktyA nizamanaM varSalakSAnupAti, tatazca ekadezaH sAmAnyena vilokyaH tasmin dRSTa tat nikhilamapi dRSTameva avadheyaM hi janaH varNikAdarzanena sarva dRSTaM vadati // 76 // (prakAzaH ) amRtakara !-pIyUSapAda !, aho-adbhutam , asya-nagarasyAsya, vyaktyA-pRthakpRthakasthalamAdAya, vizeSAditiyAvat, nizamanam-zravaNamapi, . varSalakSAnupAti-lakSazaradApekSi, yadi kazcidvistarato'sya 'nagarasya varNanaM zRNuyAttadA zaradAM zatasahasrasammitaM samayamapekSetetyAzayaH, tatazca-evaM hi sthite, ekadezaH-kazcidekavibhAgaH, sAmAnyena-samaSTirUpeNa, na tu vyaktyA, vilokyaH-nirIkSaNIyaH, tvayeti zeSaH, tasmin dRSTe-avalokite tadvibhAgavizeSe, tat-purametat , nikhilamapisampUrNaM yAvat , dRSTameva-khalu nirIkSitam , avadheyam-vijJeyam , hi-yataH, janaH-lokaH, varNikAdarzanena-ekadezAvalokanena, Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 102 : sarva dRSTam-nikhilamavalokitam , vadati-kathayati, 'sthAlIpulAkanyAyena' nahi sarvAvalokanaM sambhavatyapi tu ekadezadarzanenaiva sarvasya paricayo jAyate / arthAntaranyAsaH // 76 / / (77) tatra tvadgamanena jyotiSAM sammelanaM bhaviSyatItyAha ratnetiratnajyotiH kanakarajata-jyotirasAvalISu, strIpuMsAGgA-bharaNataruNa-jyotiratra pradoSe / / dIpazreNI-prakaTitapaTu-jyotirindo ! tvadIyajyotiryoge bhavatu vividha-jyotiSAM snnipaatH||77|| ( anvayaH ) atra ratnajyotiH aTTAvalISu kanakarajatajyotiH strIpuMsAGgAbharaNataruNajyotiH pradoSe dIpazreNIprakaTitapaTujyotiH ( santi ) indo ! tvadIyajyotiryoge vividhajyotiSAM sanni pAtaH bhavatu // 77 // (prakAzaH) atra-pure'smin , ratnajyotiH-maNiprabhA, aTTAvalISu-haTTatatiSu, kanakarajatajyotiH-cAmIkararUpyaruciH, strIpuMsAGgAbharaNataruNajyotiH--naranArIdehAvayavasthitA bhUSaNanavInacchavicchaTA, pradoSe-sAyAhe, rajanImukha itiyAvat , 'pradoSo yAminImukha' miti haimaH / prArabdhA doSA rAtrirasminniti pradoSaH, dIpazreNiprakaTitapaTujyotiH-pradIpatatyAviSkRtamanojJadyatiH, etAH kAntayastvatra santyeva paraM vizeSeNa, indo !himadhute !, - tvadIyajyotiyoMge-zrImatkAntisamAgame, vividha Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyotiSAm-nAnAprakArarociSAm ,sannipAtaH-sammelanam , bhavatujAyatAm // 77 // (78 ) candramaso'rthavyaJjakatvaM varNayati tatretitatra pratyA-paNamanugRhaM dIpakAnAM kadambe, stokaM paurA-Nika iva nizi vyaJjayatyarthajAtam // gatvA prAmANika iva mahAn vyaJjayan sarvato'rtha, lakSyaM taM taralitakaraiH prApayiSyatyavazyam / / 78 // ( anvayaH ) tatra pratyApaNam anugRhaM nizi paurANika iva stokam arthajAtaM dIpakAnAM kadambe vyaJjayati prAmANika iva mahAn / tvaM ) gatvA taralitakaraiH sarvataH artha vyaJjayan tama avazyaM vailakSyaM prApayiSyati // 78 // . ( prakAzaH ) tatra-rAjanagare, pratyApaNam-pratyekavipaNau, etya paNAyantyasmin ApaNaH 'gocarasaMvara-' / 5 / 3 / 131 // iti ghaH, anugRham-gehe gehe, ubhayatra ' yogyatAvIpsA-' / 3 / 1 / 40 / ityavyayIbhAvaH, nizi-tamasvinyAm , paurANika iva-yathA purANakathAkathake, purANajJa iti yAvat , purANaM vetti paurANikaH 'tadvettyadhIte |6|2|117|itiiknn , stokam-kiJcit kiJcit , arthajAtam--padArthaprakaram , dIpakAnAM kadambe--pradIpAnAM nikurambe, vyaJjayati-prakAzayati sati, prAmANika ivapramANapradarzakavat , mahAn-prabalaH zrImAn , gatvA-tatraitya, tara Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 104 : litakaraiH-AndolitakiraNaiH, tarala + kip + ktaH-taralitaH, yadvA bhAsvarabhAnubhiH, tArakAdibhya itaH ' taralo bhAsvare cale " ityanekArthaH, sarvataH-paritaH, artham-padArtham , vyaJjayan-prakaTayan , tam-dIpakadambam , avazyam-nUnam , vailakSyam-bIDAm , prApayiSyati-gamayiSyati, yathA paurANikaH katipayAjJajanAnAmantike zAstrapadArthAn yathA tathA ' devyuvAcavat ' prakaTayati nizi tathA dIpasamUho'pi paraM tatrAkasmAtkasyacana prAmANikasyAgamane sa vilakSo bhUtvAnubhavati lajjA tathA bhoH rajanInAtha ! sahasA tatra zrImadudayena dIpanikaro'pi nistejaH sthAsyatItibhAvaH / dRSTAntAlaGkAraH // 78 // (79) rAjanagarataH prayANe navayojanadUrasthavaTapadrapuradarzanaM pramoda janayiSyati te tadevAha tasmAditi tasmAdragaGgA-cchamanakakubhi prasthitasyAntarA te, svargAkAraM nagaramaparaM lATadezasya puNDram / / darza darza manasi parama-prItirApatsyate yanAnnAlakSmI-ruciravapuSAM tatra vAso janAnAm // 79 // (anvayaH) tasmAt draGgAt zamanakakubhi prasthitasya te manasi aparaM lATadezasya puNDU svargAkAraM nagaraM darza darza paramaprItiH Apatsyate yat tatra nAnAlakSmIruciravapuSAM janAnAM vAsaH (asti ) // 79 // (prakAzaH) tasmAt draGgAt-rAjanagarAbhidhAnAnnagarAt , Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 105 : zamanakakubhi-yamAzAyAm , dakSiNasyAM dizItiyAvat , 'yamarAjaH zrAddhadevaH zamano mahiSadhvajaH ' iti haimaH / sa hi dakSiNAdhipatiH, prasthitasya-kRtaprayANasya, te-bhavataH, manasi-svAnte, aparamanyat , lATadezasya puNDram-tannAmajanapadasya varatilakam , lATalalATapaTTe tilakAkAramitiyAvat , ' tilake tamAlapatracitrapuNDvizeSakA' iti haimaH / svargAkAram-amaraniketanakalpam ,nagarampuram , darza darzam-dRSTvA dRSTvA, paramaprItiH-atizayAhAdaH, Apatsyate-udbhaviSyati, yat-yasmAddhetoH, tatra-tannagare, nAnAlakSmIruciravapuSAm-vividhazrIsundarazarIrANAm , janAnAmmanujAnAm , vAsaH-nivasanam , vartate iti zeSaH, zrIdarzanena zrImAn prasanno bhavati yato hi bhavato bhaginI sA, tatra pure tasyA darzanaM te bhAvItyAzayaH // 79 // (80) sarvato'tiricyAste'daH puramityAha laGketilaGkA zaGkAM manasi dadhatIM toyarAzau mamajjA'tIte dRgbhyo vasati ca pade hanta ! vasvokasArA // pAtAlaM prA-vizadapamadA sApi bhogAvatImAM, dRSTvA ramyA-manupamatamAM vATapadrImabhikhyAm // 8 // ( anvayaH) ramyAm anupamatamAm imAM vATapadrIm abhikhyAM dRSTrA manasi zaGkAM dadhatI laGkA toyarAzI mamaja, vasvokasArA ca hanta ! dRgbhyaH atIte pade vasati, apamadA sA bhogAvatI api pAtAlaM prAvizat // 80 // Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 106 : (prakAzaH ) ramyAm-manoramAm , anupamatamAm-atulatamAm , imAm-puraH pradaryamANAm , vATapadrImabhikhyAm-vaTapadretyAkhyAm , purImitibhAvaH, dRSTvA-nirIkSya, manasi-antaHkaraNe, zaGkAm-aniSTasambhavanAm , 'zaGkA'niSTotprekSaNaM syAt' iti haimH| dadhatI-dhArayantI, toyarAzau-jalanidhau, mamaja-nimagnA'bhUt , vasvokasArA ca-alakA tu, indrapurI punaH itiyAvat , ' alakA vasvokasArA' iti haimaH / vasuyuktAni okAMsi sAramasyA vasvokasArA, pRSodarAditvAt salopaH, dagbhyaH atIte-yatra nAsti nayanaviSayatA tatra, agocare locanAnAmiti yAvat , pade-sthAne, vasati-vartate,apamadA-gatasaundaryAbhimAnA, sA-prasiddhA, bhogAvatI-nAganagarI, 'teSAM bhogAvatI purI' iti haimaH / bhogAH santyasyAM bhogAvatI 'anjiraadi-'13|2|78| iti matau diirghtaa| apipunaH, pAtAlam-adholokam , prAvizat-avivizat , prayAtetiyAvat / / 80 // . (81) tatratyamaNDapaM varNayati madhya iti--- madhye'styatra pracurasuSamo maNDapo'tyantatuGga-- statra sthitvA catasRSu dizA-svIkSaNIyaM tvayendo!! draSTAsi drAk zriyamanupamA-masya viSvak purasya, ramyaM hyeta-cchucirucicatu-ricaityAnukAram / / 81 / / ( anvayaH ) atra madhye pracurasuSamaH atyantatuGgaH maNDapaH asti indo ! tvayA tatra sthitvA catasRSu dizAsu IkSaNIyam , Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 107: zAk asya purasya viSvak anupamAM zriyaM draSTAsi hi ramyam etat caityAnukAraM zucirucicaturam // 81 // -- ( prakAzaH ) atra-pure'smin , madhye-madhyabhAge, pracurasuSamaH-adhikAtizayazobhAkalitaH; * suSamA sA(zobhA )'tizAyinI' iti haimaH, atyantatuGgaH-prabhUtocaH, gaganAGgaNagata itiyAvat , maNDapaH-janAzrayaH, stambhasthitacchatrAkAragehamitiyAvat , yatra janA ekatrA bhavanti saH, asti-vartate, indo !ayi amRtapAda !, tvayA-zrImatA, tatra-maNDape tatra, sthitvAvidhAyAvasthitim , catasRSu dizAsu-dikSu sarvAsu, IkSaNIyamvilokanIyam , drAk-zIghram , asya. purasya-vaTapadrAbhidhasya nagarasyAsya, viSvak-paritaH, anupamAm-asamAm , zriyamlakSmIm , samRddhim , zobhAm , draSTAsi-vilokayitA bhaviSyasi, hi-khalu, ramyam-manojJam , etat-nagaramadaH, caityAnukAramjinavihArAnurUpam , zucirucicaturim-vizadakAntidvAracatukam , vartate, yathArhaprAsAdazcaturdAro bhavati tathedaM nagaramapi catura vartate iti // 81 // (82) ___ vaTapadrAtinikaTayojanaSaTkamAtrAntaravartibhRgupuragamanAyAha atyeti-- atyAsannaM bhRgupuramito yAsyasi prauDhadurgam , durgandhAMzo-jjhitamatisurai-bhUriporaiH parItam / / Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 108 : bhUpIThe ma-tsadRzamaparaM vartate vA naveti, draSTuM draGgA-ntaramiva samA-rUDhamuccapradezam / / 82 // (anvayaH) itaH atyAsannaM prauDhadurga durgandhAMzojjhitam atisuraiH bhUriporaiH parItaM bhUpIThe matsadRzam aparaM draGgAntaraM vartate vA naveti draSTum uccapradezaM samArUDhaM bhRgapuraM yAsyasi // 82 // __(prakAzaH ) itaH-asmAtpurAt , atyAsannam-atinikaTam , prauDhadurgam-unnatakoTTam , duHkhena gamyate'smin durgam , 'sugadurgamAdhAre' / 5 / 1 / 132 / iti sAdhuH, durgandhAMzojjhitam-pUti gandhikalezarahitam , atisuraiH-amaravarAdhikatejobhiH, bhUripo -pracuranAgaraiH, parItam-vyAptam , bhUpIThe-pRthvImaNDale, manma. dRzam-mama samAnam , aparam-dvitIyam , varamiti vA, draGgAntaram-anyannagaram , vartate vA naveti-kimu Aste na vA, iti, draSTum-nirIkSitum , uccapradezam-ucchritabhUmim , samArUDhamsamArohaNaM kRtavat , uparigatamitiyAvat , bhRgupuram-tadabhidhaM pattanam , yAsyasi-gamiSyasi / utprekSA / / 82 // (83) tatra sthitAM narmadA nadI varNayati tasyopAnta ititasyopAnte sukhapati nadI narmadA narmadormistomai romo-gamamatihimaiH kurvatI nausthitaanaam|| krIDadgandha-dvipamadaraso-ddAmagandhipravAhA, caJcatkrIDA-vanaghanataTA nAvyanIrA gaMbhIrA // 83 // Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 109 : ( anvayaH ) tasya upAnte nausthitAnAm atihimaiH narmadomistomaiH romogamaM kurvatIkrIDadgandhadvipamadarasoddAmagandhipravAhA caMJcatkrIDAvanaghanataTA nAvyanIrA gabhIrA narmadA nadI sukhayati // 83 // (prakAzaH ) tasya-bhRgupurasya, upAnte-upakaNThe, samIpa iti yAvat ' upAntaM nikaTopakaNThe' iti haimaH / samIpo'nto'syetyupAntam , nausthitAnAm-tarISUpaviSTAnAm , atihimaiH-atizayazItalaiH, narmadomistomaiH-kelisampAdakataraGganikaraiH, asyA Urmayo narmadA ata eveyaM narmadetyanena sUcitam , romodgamam-tanUrUhollAsam , romAJcamitiyAvat , kurvatI-sampAdayitrI, krIDadgandhadvipamadarasodAmagandhipravAhA--vilasadgandhahastidAnavAryutkaTasurabhisaliladhArA, dvAbhyAM pibati dvipaH 'sthApAsnAtraH--' / 5 / 1 / 142 / iti kaH, gandhapradhAno dvipaH gandhadvipaH sarito'syAH salilapravAhe gandhahastino vilasantIti teSAM madajalenAsyA vAri samutkaTagandhi vartate itibhAvaH, caJcatkrIDAvanaghanataTA-parisphuratkelikAnananirantaratIrA, asyA rodhasi nibiDaM dedIpyamAnAni lIlopavanAni santItyAzayaH / nAvyanIrA-tarIsaMtaraNayogyasalilA, nAvA tArya nAvyam , 'nau viSeNa tAryavadhye' / 7 / 1 / 12 / iti yaH, nAvyaM nIraM yatra sA nAvyanIrA, gamIrA-gahanA, narmadA nadI-indujA taTinI, revAtaraGgiNItiyAvat, 'revendujA pUrvaganA narmadA mekhalAdrijA' iti haimaH / sukhayati-Anandayati // 83 // Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 110: (84 ) AstAmatra yuvayostAtasutayoH sambandhaH sAdhIyAnityAha Alokyeti Alokya drAga bhuvanamamRtai-starpayantaM bhavantaM, tAtaM bhrAta-rbhavatu muditA narmadA te tanUjA // prAptollAso bhavatu ca bhavA-napyupetya kSaNena, saMsAre ya-janitajanaka-premabandho garIyAn ||84|| ( anvayaH ) bhrAtaH ! amRtaiH bhuvanaM tarpayantaM bhavanta tAtam Alokya drAk te tanUjA narmadA muditA bhavatu ca kSaNena bhavAn api upetya prAptollAsaH bhavatu, yat saMsAre janitajanakapremabandhaH garIyAn ( asti ) // 84 // (prakAzaH) bhrAtaH!-bandho !, amRtaiH-pIyUSaiH, bhuvanamjagat , tarpayantam-prINayantam , bhavantam-zrImantam , tAtampitaram , Alokya-nirIkSya, drAk-zIghram , te-tAvakInA, tanUjA-duhitA, narmadA-indujA, 'narmadA somodbhavA ' ityamaraH / muditA-AnanditA, bhavatu-jAyatAm , ca-punaH, kSaNena-nimepAt, bhavAn api-zrImAnapi, upetya-tannikaTaM gatvA, prAptolAsA-adhigatAnandaH, bhavatu-jAyatAm , yat-yato hi, saMsArebhave, janitajanakapremabandhaH-tAtasutapraNayagranthiH, apatyasnehasambandhaH, garIyAn-mahAn sarvato'dhikaH zreSTha vartate itiyAvat / arthAntaram // 84 // Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 191 : (85) bhRgupurataH zrIsUryapuraM paJcayojanamAtraviprakRSTamatratyasarvo hi pradezo'nUpaH zAdvalazca, zrImAn zanaiH zanairavalokayannidaM sUryapuropAntaM yAyAdityAha-tatreti-- tatra sthitvA bhRgupuramahA-vapravAtAyanAgre, dRSTvA hRSTo nijatanubhuvo dhAvanodvalganAni // gaccheH svacche taraNinagaro-pAntabhUmipradeze, zrIzrIpUjya-kramaviharaNa-dhvastapApapraveze // 85 // ( anvayaH ) tatra bhRgupuramahAvapravAtAyanAne sthitvA nijatanubhuvaH dhAvanodvalganAni dRSTvA hRSTaH ( tvam ) zrIzrIpUjyakramaviharaNa-dhvastapApapraveze svacche taraNinagaroprAntabhUmipradeze gaccheH // 8 // (prakAzaH ) tatra-tasmin , bhRgupuramahAvapravAtAyanAgrebhUgukacchanagarazreSThakoTTagavAkSapuraH, sthitvA-avasthitiM vidhAya, nijatanubhuvaH-svIyaduhituH, narmadAyAH, dhAvanodvalganAnidrutadrutataragamanAni, taraGgabhaGgabhaGgiprayANAni, dRSTvA--avalokya, hRSTaH-prItaH san tvam , zrIzrIpUjyakramaviharaNadhvastapApapravezezrImadbhaTTArakAcAryapAdapracArapraNaSTaduritAgame, atra hi pradeze sUripAdaiH prabhUtaM vihRtamiti nAtra pApapravezo bhavatItibhAvaH, svacche-nirmale, taraNinagaropAntabhUmipradeze-sUryapurasamIpavarti kSetrasanniveze, gacche:-yAyAH, vivakSAtaH kArakANIti prakRte gamdhAtoH karmaNo'dhikaraNatvena vivakSitatvAtsaptamI // 85 // Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (86) tatratyaM vividhaviTapivilAsaM varNayati kharjurINAmitikhajUrINAM vipinapaTalI tuGgatAladmANAM, tatra zreNi-stapanatanayA-tIrabhUmiprarUDhA / mandaM mandaM prasRmaramarut-kampitA maulikampaiH; zlAghAmantaH sRjati nagara-syAsya lokAntarasya / 86 / ( anvayaH ) tatra taMpanatanayAtIrabhUmiprarUDhA khajUrINAM vipinapaTalI tuGgatAladrumANAM zreNiH mandaM mandaM prasRmaramarutkapitA asya nagarasya lokAntarasya (ca) maulikampaiH antaH zlAghAM sRjati // 86 // (prakAzaH ) tatra-sUryapurasamIpapradeze, tapanatakyAtIra. bhUmiprarUDhA-tApItaTabhUbhAgogatA, khajUrINAm-tannAmavikhyAtavRkSavizeSANAm, vipinapaTalI-kAnanakalApaH, tuGgatAladrumANAmuccaistaratRNarAjavRkSANAm ,'tRNarAjastalastAlaH' iti haimaH / zreNiHtatiH, mandaM mandaM prasRmaramarutkampitA-zanaiH zanaiH vahamAnapavamAnAndolitA, prasaratItyevaM zIlaH / prasRmaraH 'sRghasyado marak' 15 / 2 / 73 / iti marak, asya-puraHsthitasya, nagarasya-purasya, lokAntarasya ca-anyajjanasyApi, maulikampaiH-zirovidhUnanaiH, antaHzlAghAm-manasi prazaMsanam , hRdayahAdamitiyAvat , sRjatijanayati // 86 // (87) . tApImanukArayati svargagaGgayA poteti- . Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ potazreNI-paricayamiSA-ttIravelladvimAnA, majjadvandA-rakavaravadhU- garairnAgarIbhiH / / svAdusvaccha-sphaTikarucirA-mbhobharairuttaraGgA, tApI tatra yati taTinI svargagaGgAnukAram // 87 // ( anvayaH ) tatra potazreNIparicayamiSAt tIravelladvimAnA, nAgaraiH nAgarIbhiH majadvandArakavaravadhUH, svAdusvacchasphaTikarucirAmbhobharaiH uttaraGgA tApItaTinI svargagaGgAnukAraM zrayati / (prakAzaH) tatra-sUryapuropAnte, potazreNIparicaya miSAtatarItatisambandhavyAjAt, tIravelladvimAnA-tIre vellanto vimAnA yasyAH sA, taTavirAjadamararathA, pracalanti prabhUtAH potA asyAstIre te ca vimAnakalpA bhAntItibhAvaH, nAgaraiH nAgarIbhi:-puranivAsinaranArIbhiH, majadvandArakavaravadhUH-snAnaM vidadhannirjaranAyakanAyikA, pravAhe'syAH pramajjannaranAryaH suraramaNaramaNIsadRzAH zobhanta ityAzayaH, prazastaM vRndamastyeSAM vRndArakAH 'vRndAdArakaH' / 7 / 2 / 11 / ityArakaH, svAdusvacchasphaTikarucirAmbhomaraiHmadhurAmalacandrakAntakAntikAntasalilasamUhaiH, uttaraGgA-samucchalallaharIlalAmA, tApItaTinI-dinapatiduhitA taraGgiNI, svargagaGgAnukAram-nabhomandAkinIsAdRzyam , zrayati-avApnoti / upamA // 87 // . (88) samudreNa sahAsyAH saGgamastvayA na darIdRzya, ityAha enAmiti-- Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ enAM saGga-cchati jalanidhiH pratyahaM dvistrirasyAH, saubhAgyenA-tizayaguruNA kArmaNeneva vshyH|| abhracchanna-stvamapi bhavitA-syetayoryogakAle, pitroH pazyan ka iha surataM lajate no jaDo'pi / 88 // ( anvayaH ) asyAH atizayaguruNA saubhAgyena kArmaNena vazyaH iva jalanidhiH pratyahaM dvistriH enAM saGgacchati, etayoH yogakAle tvamapi abhracchannaH bhavitAsi, ( yataH ) iha pitroH surataM pazyan jaDo'pi kaH no lajate // 88 // (prakAzaH) asyA:-tApItaTinyAH, atizayaguruNAmahattareNa, saubhAgyena kArmaNena-svAmisnehasampAdakabhAgyavizeSarUpamUlakarmaNA, sandiSTaM karmaiva kArmaNaM vRddhaparamparopadezAt 'karmaNaH sandiSTe ' / 7 / 2 / 167 / iti svArthiko'N -- kArmaNaM mUlakarma ' iti haimaH / vazya:-svAdhInaH, iva-kimu, jalanidhiHmakarAkaraH, pratyaham-sadaiva, dvistriH-dvivAraM trivAram , ' dvitricaturaH suc ' / 7 / 2 / 110 / iti suc , enAm-puro vilasantI tApInadIm , saGgacchati-saGgamamanubhavati, saMpUrvakasya gam dhAtoH ' samogamRcchi-' / 3 / 3 / 8 / / iti kathaM nAma nAtmanepadateti na zakyam , karmAsattve tadvidhAnAt , prakRte tu karmaNaH sdbhaavaattdpraapteH| etayoH-anayostApIsabhudrayoH, yogakAle-saGgamasamaye, tvamapi-zrImA~stu, abhracchannaH-meghalInaH, bhavitAsi-bhaviSyasi, yataH iha-saMsAre, pitroH-jananIjanakayoH, suratam-sambhogam , madanavilAsamitiyAvat , pazyan-vilokamAnaH, jaDo'pi kaH Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 115: apaTubaTurapi kaH prANI, no lajate-nahi jiheti arthAt sarve'pi bIDAmanubhavanti // 88 // (89) AcAryapAdaviharaNato'tratyA bhUmirdoSApetA samRddhibhUyiSThA ca vartate ityAha tatreti tatra zrIma-ttapagaNapateH sadvihArAnilomipluSTAtaGkAM phaladalasuma-sphAtisampannavRkSAm / iSTAnehaH-parigataghano-DrAsibhUyiSThazasyAM, drakSasyaha-tsamavasaraNA-pAstadoSAmiva kSmAm / / 89 // . ( anvayaH ) tatra zrImattapagaNapateH sadvihArAnilomipluSTAtaGkAM phaladalasumasphAtisampannavRkSAm iSTAnehaHparigataghanodbhAsibhUyiSThazasyAm arhatsamavasaraNApAstadoSAm iva kSmAM (tvaM) drakSyasi // 89 // . (prakAzaH ) tatra-zrIsUryapurapradeze, zrImattapagaNapateHzrImattapAgacchasvAminaH, zrItapAgaNagaganAGgaNagaganamaNeritiyAvat , sadvihArAnilomipluSTAtaGkAm--zobhanacaraNasaJcaraNasamIralaharIklAntaklamAm , phaladalasumasphAtisampannavRkSAm-phala-patra-puSpavRddhi-samRddhi-samanvitadrumAm , ' sphAtivRddhau' iti haimaH / iSTAnehaHparigataghanodbhAsibhUyiSThazasyAm-abhISTasamayasamAgatastanayitnuvikAsibahutaradhAnyAm , kAle varSati megha iti zasyaniSpattiH sAdhIyasI bhvtytretyaashyH| na Ihate ceSTate anenAghrAta ityanehAH 'natra Ihe-' (uNA0975) ityas , 'samayo diSTA Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 116 : neharau' iti haimaH / bahorNISThe bhUy' / 7 / 4 / 40 / iti bhUyAdeze bhUyiSThaH, arhatsamavasaraNApAstadoSAm iva-yathA tIrthapatidezanAsthAnadUrIkRtApAyAm ,yatra jinanAthasya viharaNamupadezabhUmizca bhavati tatra sapAdayojanazatapramitapradeze pUjyaparamAtmapAdaprabhAvAt rogavairetimAryativRSTyavRSTidurbhikSasvaparacakrabhayAdayo doSA na sambhavanti tathetibhAvaH / kSmAm-vasundharAm , tvam drakSyasi-pratyakSaM prApayiSyasi || upamA // 89 // (90) . tatra kamrAH kadalyo nitAntA vanAntAzca santItyAha namrI. bhUtA iti-- namrIbhUtAH pratipadamaho lumbivRndaiH phalAnAM, svarNairyoSA iva dhanavatAM santi kamrAH kadalyaH / / snigdhacchAyai-madhuraphaladai-maNDapairgostanInAM, gehaiAmA iva sumanasAM tatra kAntA vanAntAH // 90 // ( anvayaH ) tatra aho pratipadaM phalAnAM lumbivRndaiH namrI. bhUtAH kamrAH kadalyaH svarNaiH dhanavatAM yoSA iva snigdhacchAyaiH madhuraphaladaiH gostanInAM maNDapaiH kAntAH vanAntAH sumanasAM gehaiH grAmA iva santi // 90 // (prakAzaH) tatra-sUryapuropAntapradeze, aho-adbhutam , pratipadam-sthAne sthAne, phalAnAM lumbivRndaiH-lambAyamAnaphalasamUhai:, madhyasthiteSatsthUlayaSTikAmavalambya parIto'dhA'dhaH kadalIphalAni zatazo bhavantItibhAvaH, namrIbhUtA:-anamrA namrA abhava Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 117 : niti namrIbhUtAH, phalabhAreNAvanatA itiyAvat , kamrAH-manojJAH, kadalyaH-rambhAH, svarNaiH-kanakAbharaNabhAraiH, dhanavatAm-zrImatAm , yoSA iva-yathA kAminyaH, poSAyoSit ' iti haimaH / hiraNyAlaGkArakalApanamrIbhUtakanalakSmIpatilalanAvat kadalyo'pi rAjanta itibhAvaH / snigdhacchAyaiH-snigdhA chAyA yeSAnte taiH, rasikapratibimbaiH, masRNaprabhairiti yAvat , 'snigdhe masRNacikkaNe' iti haimaH / madhuraphaladaiH-svAduphalArpakaiH, gostanInAm-mRdvIkAnAm ,gostanAbhA-gostanI 'drAkSA tu gostanI mRdvIkA' iti haimaH, maNDapaiHjanavizrAmasthAnaH, kAntAH-manoramAH,banAntAH-vipinavibhAgAH, sumanasAm-prajJAzAlinAm , paNDitAnAmitiyAvat , gehai:-sadanaiH, grAmA iva-laghupattanAni yathA, yathA vibudhAnAM nivAsAmA rAjante tathA drAkSANAM madhuramaNDapairvanakhaNDA apItibhAvaH, manti-vartante / upamA // 90 // . . (91) sUktadvayena tatratyamudyAnaM varNayati dIptati dIptA puSpai-raviraladalA maNDalI campakAnAM, tatrodyAne tulayati phalai-lakSitA pallavaizca // nAgazreNI-mamamRNamRNiM hemaghaNTAvalIDhAM, [citrairgucchai-vividhabharaNai-maNDitAM vastrakhaNDaiH] 91 ( anvayaH ) tatra udyAne puSpaiH dIptA aviraladalA phalaiH pallavaizca lakSitA. campakAnAM maNDalI amasRNasRNiM hemaghaNTAghalIDhAM citrairgucchaH vividhabharaNaiH vastrakhaNDaiH maNDitAM nAgazreNI tulayati // 91 // Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 996 ( prakAzaH ) tatra-sUryapuradeze, udyAne-AkrIDe, upavana iti yAvat , ' AkrIDaH punarudyAna' miti haimaH, / puSpaiH dIptAprasUnaiH prakAzitA, aviraladalA-saghanapatrA, pUrNaparNetiyAvat , phalaiH pallavaizca lakSitA-phalakisalayakalApAbhivyaktA, ' nave tasmin kisalayaM kisalaM pallavaH' iti haimaH / campakAnAM maNDalI-hemapuSpakAnAM cakrAkAreNaM samUhasthitiH, ' campako hemapuSpakaH / iti haimH| amasRNasRNim-kaThinAGkuzAm , na masRNaH amasRNastAdRzaH sRNiyaMtra 'tAm , ' masRNo'kaThine snigdhe, ityanekArthasaGgrahaH, ' aGkuzaH sRNiH' iti haimaH / hemaghaNTAvalIDhAm-kanakavarakiGkiNIkalitAm , citrairgucchai:-nAnAvidhastabakaiH, vividhabharaNaiH-anekaprakArAlaGkaraNaiH, vastrakhaNDai :vasanavibhAgaH, maNDitAm-vibhUSitAm , nAgazreNIm-karivarAvalim , tulayati-sadRzayati / / upamA // 91 / / (92) udyAnAnAM nagaramabhitaH santati ti nAnAvRkSala:-vividhasumanaH-saMvitAnAM latAnAm / / krIDadampatyucitakadalI-mandiraiAlakAnAM, gehaiH krIDA-bhavanasarasI-dIpikAvApikAbhiH / / 12 / / ( anvayaH ) nagaram abhitaH udyAnAnAM santatiH vividha sumanaHsaMvitAnAM latArnA lakSaiH nAnAvRkSaH krIDaddampatyucitakadalImandiraiH bAlakAnAM gehaiH krIDAbhavanasarasIdIrghikAvApikAbhiH bhAti // 92 // Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 119: (prakAzaH) nagaram abhitaH-sUryapuraM paritaH, 'sarvobhayAbhipariNA tasA ' / 2 / 2 / 35] iti dvitIyA, udyAnAnAmAkrIDAnAm , upavanAnAmiti yAvat , santatiH-zreNI, vividhasumanaHsaMvitAnAm-nAnAprakAraprasUnaparItAnAm , latAnAm-vallarINAm , 'vratatirvallarI latA' iti dhanaJjayanAmamAlA, lakSaiH nAnAvRkSaH-zatasahasrasaGkhyairanekaprakAraiH pAdapaiH, krIDadampatyucitakadalImandiraiH-vilasajjAyApatiyogyarambhAsadanaiH, bAlakAnAM gehai:-zizUnAM hamyaH, krIDAbhavanasarasIdIrghikAvApikAbhi:lIlAvAsasarovarAdijalAzayavizeSaiH, zatatrayadhanuHpramitAyata-parimANA dIrghikA, zatacatuSTayapramitastu droNastato dazaguNA vApikA, yaduktam , 'zatena dhanurbhiH puSkariNI, tribhirdIrghikA caturbhirdoNaH, paJcabhistaDAgaH, droNAddazaguNA vApI' iti, bhaati-viraajti||92|| . (93) tatra tapanatanayAtaTinItaTasthitaMtarItatirAzcaryajananItyAha potAniti potAn potA-niva jalanidheH kukSinikSiptanAnAvastustomA~zcatura ! bhavitA pazyataste vilmbH|| jAgrajjaitra-dhvajaparigatA-aGgamadragatulyAn, pazyannetA-na bhavati janaH ko'tra vikSiptacetAH // 13 // ( anvayaH ) catura ! kukSinikSiptanAnAvastustomAn jalanidheH potAniva potAn pazyataH te vilambaH bhavitA, atra Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 120 : jAgrajaitradhvajaparigatAn , jaGgamadraGgatulyAn etAn pazyan kaH janaH vikSiptacetAH na bhavati // 93 // __ (prakAzaH ) catura !-dakSa ! dakSaduhitRdayita !, kukSinikSiptanAnAvastustomAn--kroDanihitAnekaprakArapadArthaprakarAn , anena bAlasvabhAvo varNitaH jalanidheH-samudrasya, potAnivapRthukavat , punAti gAtramitipotaH, potAn-pravahaNAn , ' vohitthaM vahanaM potaH' iti haimH| pazyataH-darIdRzyataH, te-tava, vilambaHbhUyAnkAlakSepaH, bhavitA-bhaviSyati, jAgrajaitradhvajaparigatAnprasphuradvijayazIlapatAkAparikalitAn , jaitaiva jaitraH prajJAditvAdaNa , jaGgamadraGgatulyAn-carAcaranagaranibhAn, etAn-pratyakSasthitAn potAn , pazyan-vilokamAnaH, kaH janaH-ko hi prANI, vikSiptacetAH-adbhutadarzanajanyAzcaryeNAsvasthasvAntaH, visphAritavilocanaH vicalitacittazca jAyate jano'kalpitAvalokanenetyAzayaH, na bhavati-na khalu jAyate, arthAt sarvo'pi lokaH prabhavatyeva // 93 // (94) sUryapurasya prAkAraM varNayati durga itidurgoM bhargo-jjvalavapuriho-tkandharazcandrazAlAdambhAtsaudha-cchadirupacito mauktikcchnnshaalii|| nAnAyantra-praharaNadharo yuddhasajjograzastraH, kSatrasyaiSa zrayati suSamA dhairyagoMDurasya // 14 // (anvayaH ) iha bhojjvalavapuH candrazAlAdambhAt utka Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 121 : ndharaH saudhacchadirupacitaH mauktikacchatrazAlI nAnAyantrapraharaNadharaH yuddhasajjograzastraH eSa durgaH dhairyagarvoddharasya kSatrasya suSamA zrayati // 94 // (prakAzaH ) iha-zrIsUryapuraparitaH, bhargojjvalavapuH-sUryamaNDalasthitaprabhApratimaprabhayA vizadakAyaH, 'AdityAntargataM varcI bhAkhyam' iti yAjJavalkyaH, candrazAlAdambhAt-zirogRhavyAjAt , prAkAropari kvacitkvaciccandrazAlAzAlisadanAni bhavantItibhAvaH, utkandharaH-unnatagrIvaH, saudhacchadirupacitaH--prAsAdapaTalaparipuSTaH, chAdyate'nena cchadiH klIbaliGgaH 'rucyarci-' (uNA0 989 ) itIs ' chderismn-'|4|2|33| iti hrasvaH, 'paTalacchadiSI same' iti haimaH / mauktikacchatrazAlI-muktAsaMzobhitAtapavAraNavirAjitaH, bhavati hi prAkAre zuktijarAjiracanAramyaM chatraM viziSTapASANasampAditaM yatra hi vizrAmArtha sthIyate janairitibhAvaH, chAgrata iti cchatram , uNAditvAtraTa pUrvavaddhasvazca, nAnAyantrapraharaNadharaH-vividhayantrAyudhabhRt , yuddhasajjograzastraH-yuddhAya sajjAni ugrazastrANi yatra saH, raNasannaddhatIkSNAstraH, eSa durgaH-ayaM prAkAraH, dhairyagarvoddharasya-dhIratAbhimAnonnatasya, kSatrasya-kSatriyasya, 'kSatAt kila trAyata ityudagraH, kSatrasya zabdo bhuvaneSu rUDhaH ' iti raghuvaMzaH, suSamAm-rAmaNyam , zrayati-anukaroti,. yathA rAjanyastejasA jAjvalyamAnazarIraH unnatagrIvaH prAsAdapaTalopetaH muktAchatrazAlI nAnAyantrazastrazAlI samarasannaddhatIvrapraharaNo bhavati tathAyaM durgo'pIti bhAvaH // // upamA // 94 // Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 122 : (95) zrIsUryapura eko vibhAgo gopIpuretyAkhyayA khyAtimadhigatavAnnAste tatra nidAnaM tannikaTavartigopInAmasarastatkhalu granthakArasamaye sundaraM mahaccAsIditi kRtavarNanato'numIyate tathAhi gopIti gopInAmnaH kimiha saraso varNayAmo mahattvaM, yatkSIrAbdheH kalayati kalAM mathyamAnasya no cet // Aste kukSau kimiha nihito meruradyApi kiMvA, vIcikSobho mathanajanita-trAsato'trAgatasya / / 95 / / ( anvayaH ) iha gopInAmnaH sarasaH mahattvaM kiM varNayAmaH yatamathyamAnasya kSIrAbdheH kalAM kalayati no cet iha kukSI adyApi ki meruH nihitaH Aste kiMvA mathanajanitaH atra Agatasya vIcikSobhaH ( Aste ) // 95 // . (prakAzaH ) iha-sUryapure, gopInAmnaH-gopItiprasiddhAbhidhAnasya, sarasaH-sarovarasya, mahatvam-zreSThatAm , ramaNIyatAmiti. yAvat, kiM varNayAmaH-kitAvat kathayAmaH, yat-yatsaraH, mathyamAnasya kSIrAbdheH-mathanamApAdyamAnasya dugdhAmbudheH, kalAm-zobhAm , vibhUtimitiyAvat, kalayati-aGgIkaroti, no ceta-naivaM sati, tatra sarasi ghUghUravo mahAn taraGgabhaGgazca bhavatta ityatra kiM kAraNam , tadarthamutprekSate uttarArdhena-iha kukSau-saraso madhyabhAge'tra, adyApi-etaddinAvadhirapi, ki meru:-kimuta mandaramahIdharaH, nihitaH-saMsthApitaH, Aste-vartate, kiMvA-kimathavA, mathanajanitatrAsataH-viloDanotpAditabhayataH, atra-iha, Agatasya Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 123: samAyAtasyAsya sarasaH, idaM hi saraH kSIrAbdheH zizurUpeNAsIt tatsannidhAveva paraM yadA kSIrodasya mathanamabhUttadA bhayabhItametat tato palAyyAtra bhItirahitapradeze samAgatamityadhunApi tadbhayajanitakampenAtra taraGgANi samucchalanti mahatA vegenetyAzayaH, vIcikSobhaH-taraGgANAmativegasaJcAraH, Asta iti zeSaH / utprekSA // 95 / / . (96) nagaraM nAnAvidhavarNarUpeNa nirUpayati nIletinIlacchAyaM kacidaviralai-nAgavallIdalaughaiH, zubhracchAyaM kacana kusumai-vistRtairvikrayAya // piGga caGgai-ratipariNataiH kutraciccekSudaNDainAvaNa puramidamiti dyotate sarvadApi // 96 // . ( anvayaH ) kvacit aviralaiH nAgavallIdalaughaiH, nIlacchAyaM vacana vikrayAya vistRtaH kusumaiH zubhracchAyaM kutracicca atipariNataiH caGgaiH ikSudaNDaiH piGgam iti idaM puraM sarvadApi nAnAvarNa dyotate // 96 // (prakAzaH) kvacit-sthalavizeSe, aviralaiH-sadhanaiH, nAgavallIvalodhaiH-tAmbUlalatAyAH palAzakalApaiH, anena atratya pradeze tAmbUlapatrANAM pracurotpattirjanAzca tadAsvAdane baddhaspRhA iti vyajyate, pAtAlAnItatvAt nAgasya vallI nAgavallI, nIlacchAyamharitprabham , yadyapi nIlazabdasya zyAmavaNe zaktatve'pi prakRte tAtparyAnupattitaH pItanIle lakSaNAvaseyA'thavA seno bhImasena itinIlaH pItanIla iti haridartho vijJeyaH, kvacana-kasmi~zcatsthAne, Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 124 : vikrayAya-mUlyamAsAdya parArpaNavyApArAya, vistRtaiH-vyAsataH sthitaiH,kusumaiH-prasUnaiH, zubhracchAyam-ujjvalakAnti, kutraciccakuhacana tu, atipariNatai:-bahupakkaiH, caGgaH-hRdayaGgamaiH, ikSudaNDaiHpuNDyaSTibhiH, piGgam-pItaraktam , atipariNatA hi ta ikSudaNDAH kapilavarNA bhavantItibhAvaH, iti-evaMsthite, idaM puram-nagarametat , sarvadApi-anizameva, nAnAvarNam-vividharUpam , dyotate-rAjate, citravaJcakAstIti yAvat // 96 / / (97) / pUrvasUktena kevalamatra patrapuSpapuNDrapramukhameva vikrIyate nAnyaditi mA bhUdramo'ta Aha potottIrNeti potottIrNA-mbudhiparataTo-bhAvino vastuvRndAn , dAk saGkhyAtuM ka iha gaNanA-kovido'pi kSameta / / iSTe mAtuM ka iva virajaH-svarNamANikyapuJjAn , guJjAnemA-ruNatararucI-cAGkurAna vidrumANAm // 97|| ( anvayaH ) iha potottIrNAmbudhiparataTodbhAvinaH vastuvR. ndAn gaNanAkovido'pi kaH drAk saGkhyAtuM kSameta virajaHsvarNamANikyapuJjAn ca guJjAnemAruNatararucIna vidrumANAm aGkurAn kaH mAtum iSTe iva // 97 / / (prakAzaH ) iha-sUryapure, potottIrNAmbudhiparataToddhA. vinaH-pravahaNasamAgatasamudrapazcimakUlasambhUtAn', sAgarAvaratIrasaJjAtAn tarIdvArA AnItAzcetiyAvat, vastuvRndAn-padArtha Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 125 : prakarAn, gaNanAkovido'pi-saGkhyAnasaGkhyAvAnapi, gaNitajJapravaro'pi, kaH-ko janaH, drAk-avilambena, saGkhyAtum-gaNayitus, kSameta-syAtsamarthaH, virajaHsvarNamANikyapuJjAn-nirmalahiragyamANikyapramukhamaNivizeSanikarAn , ca-punaH, guJjAnemAruNatararucIna-kRSNalArdhAtiraktakAntIn , guJjAyA nemastadvadaruNatarA ruciryeSAnte tAn , ' kRSNalA tu guJjA ' ' khaNDe'rdhazakale bhittaM nemazalkadalAni ca' iti haimaH vidrumANAm-pravAlAnAm , aDarAn-aGkarAn , agrabhAgAnitiyAvat , kaH-kaH pramAtA, mAtumpramAtum , ISTe-sAmarthyamavApnuyAt , iva-yathA, yathA'tratyakanakamaNimANikyapravAlAGkarAdipuJjAn gaNayituM na kazcidIzastathAbdhiparataTAgatAnyapadArthaprakarAnapi saGkhyAtuM na kazcitsamarthaH // 97 // (98) atratyAM TaGkazAlAM nirUpayati rUpyetirUpyasvarNa-prakaraghaTana-protthitaiSTaGkazAlAgarbhodbhUta-pratiravazatai-stAratAraiSTakAraiH // - nAtra kApi prabhavitumalaM duSTadaurgatyabhUtaH, pUtaH kSaudre hyupazamavidhau mantrasAraSTakAraH // 9 // ( anvayaH ) atra kvApi rUpyasvarNaprakaraghaTanaprotthitaiH TaGkazAlAgarbhodbhUtapratiravazataiH tAratAraiH TakAraiH duSTadaurgatyabhUtaH prabhavitum alaM na hi kSaudre upazamavidhau mantrasAraH TakAra: pUtaH / / 98 // (prakAzaH) atra-sUryapUre, kApi-kutracidapi sthAne, rUpya Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 126 : svarNaprakaraghaTanaprotthitaiH-rajatakanakasamUhasaGghaTanasamutthitaiH, mudrAdikaraNe TaGkAghAtenodbhUtairitiyAvat , TaGkazAlAgamodbhUtapratiravazataiH-mudrAmudraNAlayAntarAlaprAdurbhUtapratizabdazataiH, tAratAraiHatyuccaiH, TakAraiH-TaMTam ityAtmakaH, duSTadaurgatyabhUtaH-duHkhadAyidAridryapizAcaH, prabhavitum-upadrotuM, alam-samarthaH,na hi-naiva, bhavatItizeSaH, hi-yataH, kSaudre-adhamasabandhini, upazamavidhauzAntiprakAre, mantrasAra:-mantravaraH, TakAraH-TaGkAraH, zivena sampAdya pralayatANDavaM TaGkAramantreNa sarve bhUtapizAcAdayaH svavazIkRtA itipurANe, ' TaGkArabalagarvitaH, iti vizeSaNamapi zivasya prasiddha sAhitye, pUtaH-pavitraH, apyuttama itiyAvat // 98 // (99) sUryapurIyazrAddhajanavarNanam yatretiyantra zrAddhA-statasumanaso vizvamAnyA vadAnyAH, saGkhyAtItA amitavibhavAH prauDhazAkhAprazAkhAH / / kutrApyAdyA-dyarakajanitAH saMsthitAH kalpavRkSAH, prAdurbhUtA-stapagaNapati-prauDhapuNyAnubhAvAt // 19 // ( anvayaH ) yatra tatasumanasaH vizvamAnyAH vadAnyAH amitavibhavAH prauDhazAkhAprazAkhAH saGkhyAtItAH zrAddhAH (santi) kutrApi AdyAdharakajanitAH saMsthitAH kalpavRkSAH tapagaNapatiprauDhapuNyAnubhAvAt prAdurbhUtAH // 99 // - (prakAzaH) yatra-yasmin sUryapuranagare, tatasumanasaHvistRtaprazastacittAnvitAH, surebhyo'pyadhikA iti yAvat , vizva Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 127: mAnyAH-bhuvanAbhimatAH, vadAnyAH-dAnazauNDAH, amitavibhavAH-pramANAtItaizvaryazAlinaH, prauDhazAkhAprazAkhA:-pravRddhaputrapautrAdisantatiparivArAH, saGkhyAtItAH-gaNanAtItAH, zrAddhAHzramaNopAsakAH santItizeSaH, kutrApi-sthalavizeSe tu, AdyAgharakajanitA:-pradhAnaprathamArakotpAditAH, yadvA ekAntasuSamasuSamasuSamaduHSamAkhyaprathamapramukhatrayArajanitAH, saMsthitAH-idAnIM yAvat sthitimApannAH, kalpavRkSAH-suradrumAH, tapagaNapatiprauDhapuNyAnubhAvAt-zrImattapAgacchAdhipatiprakRSTasukRtaprabhAvAt , prAdubhRtAH-bahirAgatAH, ayamAzayaH kalpavRkSAstu prathamAgharakatraye eva sambhavanti paramatraite vAJcchAmAtraparipUrakAH zrAddhakalpavRkSA adhunA kutaH dRzyante ? nAtra citraM te kalpavRkSA evaitAvatkAlaM pracchannarUpeNAsan paramAcAryapAdaprabhAvAt prAptAH prakaTatAmete zrAddharUpeNetiyAvat / utprekSAgarbhitarUpakam // 99 // (100) . zrIsUryapurasyAhanmandiravarNanaM zilpipraSTairitizilpipraSTai racitavividhA-nekavijJAnahRdyaM, hiGgulvAdyaiH kanakakhacitai-varNakaivarNanIyam // dattA''nandaM sahRdayahRdAM vRndamahadgRhANAM, citrazcitraM ka iha na jano vIkSya citrIyate'ntaH // 10 // ( anvayaH ) iha zilpipraSThaiH racitavividhAnekavijJAnahRdyaM kanakakhacitaiH hiGgulvAdyaiH varNakaiH varNanIyaM sahRdayahRdAM dattA Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :128 : nandaM citraiH citram arhagRhANAM vRndaM vIkSya kaH janaH antaH na citrIyate // 10 // (prakAzaH) iha-nagare'smin , zilpipraSTaiH-kuzalakArubhiH, racitavividhAnekavijJAnahRyam-sampAditAnekaprakArapracurazilpasundaram , kanakakhacitaiH-suvarNasamanvitaiH, svarNasampRktairitiyAvat, 'mizraHsampRktaH khacitaH' iti haimaH, hiGgulvAdyaiHhiGgalapramukhaiH, raktavarNaprabhRtibhiritiyAvat , varNakaiH-varNaiH, svArthekaH, ( raGga itibhASAyAm ) varNanIyam-ramaNIyam , nirUpaNIyamitiyAvat , sahRdayahRdAm-rasikahRdayAnAm , sumanasAM manasAmitiyAvat , dattAnandam-arpitAhAdam , citraiH citram-Alekhyairanupamam , arhagRhANAM vRndam-jinAlayakadambam , vIkSya-dRSTvA, kaH no vismayamupaiti, vilokya vibhUnAM vihAranikaramatratyamamarA api Azcaryamupayanti kA vArtA prAkRtaprANinAmitibhAvaH // 10 // (101) tatra gopIpuramadhyasthitamupAzrayaM sUktadvayena barNayati madhya itimadhye gopI-puramiha mahAJ zrAvakopAzrayo'sti, kailAsAdi-pratibhaTa iva prauDhalakSmInidhAnam // antarvRtyA-hatamataguru-prauDhatejobhirudya- . jjyotirmadhya-sthitamaghavatA tAviSeNopameyaH // 10 // ( anvayaH ) iha madhye gopIpuraM kailAsAdripratibhaTa iva Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 129 : prauDhalakSmInidhAnam antarvArhatamataguruprauDhatejobhiH udyajjyotiH madhyasthitamaghavatA tAviSeNa upameyaH mahAn zrAvakopAzrayaH asti // 101 // (prakAzaH ) iha-zrIsUryapure, madhye gopIpuram-gopIpurasya madhyabhAge, * pAre madhye''ntaH SaSThayA vA ' / 3 / 1 / 30 / iti SaSThIsamAso'vyayIbhAvaH, kailAsAdripratibhaTa iva-himAcalapratispardhisubhaTavat , ' kailAse dhanadAvAso harAdirhimavaddhasaH' iti zeSaH, prauDhalakSmInidhAnam-prakRSTapadmAzrayaH, yathA dhanadapratibaddhA zrIstadAvAse kailAse vasati tathA tattulye'tropAzraye'pItibhAvaH / antarva AhatamataguruprauDhatejobhiH-madhyasthitajainazAsanAcAryANAM pravRddhaprabhAbhiH, udyajyotiH-cakAsatkAntiH, prasaratprabha iti yAvat, madhyasthitamaghavatA-madhye sthito maghavAn yatra tena, antarniSaNNavibudhasvAminA, tAviSeNa-svargeNa, ' svargastriviSTapaM dyau divau bhuvistaviSatAviSau ' iti haimaH / upameyaH-sAdRzyayogyaH, yathA svarge surezaH surAzca tathA'tropAzraye sUrIzvaraH zrAddhAzcetibhAvaH, mahAn-zreSThaH, vizAla itiyAvat, zrAvakopAzrayaH-zrAddhAvazyakaMkriyAkaraNAvAsaH, asti-vartate // upamA // 101 // (102) . bhittau bhittau sphaTikasarucau kuhime kuhime ca, saMkrAma~stvaM subhaga ! bhavitA'syAttalakSasvarUpaH // yuktazcaita-ttaraNinagaro-pAzrayasyAnyathAzrIdraSTuM zakyA na khalu vapuSai-kena yuSmAdRzApi // 102 // Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 130: ( anvayaH) subhaga ! sphaTikasarucau bhittau bhittau kuTTime kuTTime ca tvaM saMkrAman AttalakSasvarUpaH bhavitAsi, etacca yuktam , anyathA yuSmAdRzApi ekena vapuSA taraNinagaropAzrayasya zrIH draSTuM na khalu zakyA // 102 // (prakAzaH ) subhaga ! ayi saubhAgyasampanna ! zazin ! sphaTikasarucau-sphaTikasamAnakhacchakAntau, bhittau bhittau-pratyeka kuDye, 'kuDayaM bhittiH' iti haimaH / kuTTime kuTTime capASANabaddhabhUbhAge sarvatra, sAman-pratibimbarUpeNAntarvartibhavan , tvam-zrImAn, AttalakSasvarUpaH-svIkRtazatasahasrasvIyAkRtiH, bhavitAsi-bhaviSyasi, etacca yuktam-samIcInaM khalvidam , anyathA-naivaM cet , yuSmAdRzApi-bhavatkalpenApi, ekena vapuSAananyazarIreNa, taraNinagaropAzrayasya zrIH-sUryapuraMzrAvakopAzrayasya sampattiH zobhA, draSTum-nirIkSitum , na khalu-naiva, zakyA-samarthA, utprekSA // 102 // (103) upAzrayasya prAGgaNapradezaM varNayati tasyetitasya dvArAGgaNabhuvi bhavAn sthairyamAlambya pazyan, sAkSAddevA-niva nRjanuSo drakSyati zrAddhalokAn // hastyArUDhA-natha rathagatAn sAdinazvArthapauruvyarthAjU zrotuMrasikahRdayAJ zIghramATIkamAnAn // 103 ___ (anvayaH ) tasya dvArAGgaNabhuvi bhavAn sthairyam AlaMbya pazyan arthapauruSyarthAn zrotuM rasikahRdayAn hastyArUDhAn Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 131 atha rathagatAn sAdinazca zIghram ATIkamAnAn nRjanuSaH zrAddhalokAn sAkSAd devAn iva drakSyati // 103 // __ (prakAzaH ) tasya-upAzrayasya, dvArAGgaNabhuvi-prAGgaNapradeze, bhavAn-zrImAn , sthairyamAlambya-nizcalatAM dhRtvA, pa. zyan-vilokamAnaH, arthapauruSyarthAn-dvitIyavyAkhyAnapauruSIvyAkhyAnAni, zrotum-AkarNayitum , rasikahRdayAn-sarasamanasaH, hastyArUDhAn-gajavaropaviSTAn , atha-punaH, sthagatAn-syandanasthitAn, sAdinazca-azvavArA~zca, * azvavAraH sAdI' iti haimaH, zIghram-tvaritam , ATIkamAnAn-AgacchataH, nRjanuSaH-narajanmAtmakAn , zrAddhalokAn-zrAvakajanAn , sAkSAdpratyakSam , devAn iva-vibudhAn yathA, drakSyati-avalokayiSyate // 103 // mAdyadbhUri-dvipamadarasA-zvIyalAlAnipAtaklInAM khinnA-miva ghanajana-vrAtasammadakhedAt // dvAraM svasyA-GgaNabhuvamati-prekhitaistoraNAnAM, snehAdAzvA-sayati marutAM preraNeneva zazvat // 104 // (anvayaH) mAdyadbharidvipamadarasAzvIyalAlAnipAtaklInAM dhanajanavAtasammadakhedAt khinnAm iva svasya aGgaNabhuvaM dvAraM zazvat toraNAnAm atiprekhitaiH marutAM preraNena snehAd AzvAsayati ivaM // 104 // (prakAzaH) mAdyadbhUridvipamadarasAzvIyalAlAnipAtaklI Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 132: nAm-atizayamadazAlibahugajarAjadAnajalaturagavadanajalapatanArdIbhUtAm, dhanajanavAtasammadakhedAt--nibiDalokasamUhasaGgharSAhat,i khinnAmiva-vihvalAmiva, svasyAGgaNabhuvam-nijaprAGgaNapRthvIm , dvAram-pratIhAraH, zazvat-anizam , ' sadAsanA'nizaM zazvat ' iti haimaH, toraNAnAmatiprekitaiH-bahidvari maGgalAya maNimauktikAdinirmitadAmarUpA racanA badhyate tat toraNaM teSAmatizayAndolitaiH, marutAM preraNena-samIraNAnAM prasAraNena, snehAtpraNayataH, AzvAsati iva-sAntvayati kimu / utprekSA / / 104 // (105) vyAkhyAnamaNDapavarNanam madhya itimadhye tasyAH zramaNavasate-maNDapo yaH kSaNasya, so'yaM kAntyA'nuharati sabhAM tAM sudharmA mghonH|| muktAcandro-dayaparicita-svarNamANikyabhUSAzreNIdIpto vividhrcnaa-raajitstmbhshobhii||105|| ( anvayaH ) tasyAH zramaNavasateH madhye yaH kSaNasya maNDapaH ( asti ) muktAcandrodayaparicitasvarNamANikyabhUSAzreNIdIptaH vividharacanArAjitastambhazobhI so'yaM kAntyA tA maghonaH sudharmA sabhAm anuharati // 105 / / / (prakAzaH ) tasyAH-pUrvadarzitAyAH, zramaNavasateH-gopIpurasthopAzrayasya, madhye-antaH, yaH-varNyamAnaH yaH, kSaNasyavyAkhyAnasya, utsavarUpavyAkhyAne kSaNazabdo rUDho'vaseyaH,maNDapaH Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 133 : janAzrayaH, asti, muktAcandrodayaparicitasvarNamANikyabhUSAzreNIdIptaH-mauktikasampAditavitAnavizeSanicitakanakamaNimANikyAlaGkArAvalidedIpyamAnaH, vividharacanArAjitastambhazobhIanekaprakAracitrasaGghaTanAsaMzobhitastambhazobhAkalitaH, so'yamasau sabhAmaNDapaH, kAntyA-prabhAbhareNa, tAm-prasiddhAm ,maghonaHsurendrasya, zvanyuvanmaghono-' / / 1 / 106 / iti vasya uH, sudharmA sabhAm-sudharmAbhidhAnAM saMsadam, anuharati-anukaroti // 105 // ___ (106-107 ) sUktayugalena vyAkhyAnapIThaM nirUpayati madhya itimadhye siMhA-sanamanupamaM tasya zakrAsanAbhaM, cetazcaitat sukhayati satAM hRdyapadyAnukAram / sAlaGkAraM sughaTitamahA-sandhibandhaM suvarNa, svacchacchAyaM-sulalitacatuSpAdasampannazobham // 106 // dIpropAntaM svasadRzarucA pAdapIThena namrakSmAbhRcchreNI-mukuTaghaTanA-komalIbhUtadhAmnA // . paGayoDUnA-miva guNayujA mauktikasvastikena, vyomno lakSmI kila niddhto-pendrpaadaaciten||107 (yugmam ) ( anvayaH ) tasya madhye anupamaM zakrAsanA siMhAsanaM satAM cetaH sukhayati etacca hRdyapadyAnukAraM sAlaGkAraM sughaTitamahAsandhibandhaM suvarNa svacchacchAyaM sulalitacatuSpAdasampannazobhaM Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 134: svasadRzarucA namrakSmAbhRcchreNImukuTaghaTanAkomalIbhUtadhAmnA guNayujA mauktikasvastikena uDUnAM patayA iva kila vyomnaH lakSmI nidadhatA upendrapAdAJcitena pAdapIThena dIpropAntam // // 106-107 // (prakAzaH ) tasya-upAzrayasya, madhye-antarAle, anupamam-atulam , zakrAsanAbham-saudharmendrasiMhAsanasadRzam , siMhAsanam-mRgapaticihacihnitapITham upaviSTasiMhAkRtyanukAryAsanaM vA siMhAsanam / satAM cetaH-sajjanajanamanaH, sukhayati-AhlAdayati, etacca-idaM punaH, hRdyapadyAnukAram-manojJasopAnapaddhatisadRzazobham , sAlaGkAram-vibhUSaNabhUSitam , sughaTitamahAsandhibandham-suSThuyojitaparasparAvayavasaMyojanasambandhabandhanam, suvarNamhaimam , zobhanarUpaM, svacchacchAyam-ujjvalaprabham , sulalitacatupAdasampannazobham-ramaNIyacaraNacatuSTayasamanvitazri, svasadRzarucA-nijAnurUpaprabhayA, namrakSmAbhRcchreNImukuTaghaTanAkomalIbhUtaghAmnA-namanazIlanarapatitatiziro'laGkaraNaracanAmRdubhUtateja-- sA, guNayujA-guNagaNAnvitena, mauktikasvastikena-muktAphalasampAditasvastikacihna, UDUnAM paGktyA iva-nakSatrANAmAvalyA iva, kila-nizcayena, vyomnaH-gaganasya, lakSmIm-zobhAm , nidadhatA-dhArayatA, upendrapAdAJcitena-pUjyopAdhyAyaparikalitena, pAdapIThena-pAdAsanena,dIpropAntam-dedIpyamAnasamIpam , sukhayatItIhAnveyam // 106-107 / / / atha caturdazabhiH suktairAcAryapAdAn stauti tatretyAdi Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 135 : tatrAsInaM pariNatatapa-stejasA pInamantaHzukladhyAno-dbhavanavamaho-dyotitAtmasvarUpam / / sAkSAttIrtha-Gkaramiva jaga-jantujIvAtubhUtaM, mUrtyA zAntA-dbhutamadhurayA dattabhavyapramodam / / 108 // ( anvayaH ) tatra AsInaM pariNatatapastejasA pInam antaHzukladhyAnodbhavanavamahodyotitAtmasvarUpaM sAkSAt tIrthaGkaram iva jagajIvAtubhUtaM zAntAdbhutamadhurayA mUrtyA dattabhavyapramodam // 108 // (prakAzaH) tatra-varNitamRgendrAsane, AsInam-upaniSapraNam , baddhapadmAsanena sthitam , As AnaH 'AsInaH' / 4 / 4 / 116 / iti AnAkArasya Ittve nipAtite AsInaH, yathA 'phalantI vardhate drAkSA, puSpyantI vardhate'bjinI / zayanA vardhate durvA, AsInaM vardhate bisam ' iti / pariNatatapastejasA pInam-prakRSTatapazcaraNodbhUtadyutibhareNa paripuSTam , pyA+ktaH 'ktayoranupasargasya' / 4 / 1 / 92 / iti pyaH pItyAdeze pInaH, antaHzukladhyAnodbhavanavamahodyotitAtmasvarUpam-hRdaye ujjvaladhyAnAnusandhAnajanitAbhinavaprabhAprabhAsitanijanirmalavRttam , sAkSAttIrthaGkaramiva-pratyakSajinapativat, tIryate saMsArasamudro'neneti tIrthaM pravacanAdhArazcaturvidhasaGghaH prathamagaNadharo vA,yadAhuH-'titthaM bhante ! titthaM titthayare titthaM, goyamA ! arihA tAva niyamA titthaMkare,titthaM puNa cAuvaNNe samaNasa paDhamagaNaharevA' tatkaroti tIrthaGkaraH 'hetutcchiilaanukuule'-5|1|103| iti Te' nvaakhitkRdnte'-|3|2|117| ityatra yogavibhAgavyAkhyAnAdvaikalpiko Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :136 : mo'ntaH, jagajjantujIvAtubhUtam-bhuvanajanajIvanauSadharUpam , 'jIvAturjIvanauSadham' iti haimaH, zAntAdbhutamadhurayA-prazAntAzcaryarasayogaprasannayA, mUA-AkRtyA, dattabhavyapramodam-arpitaparamapadagamanayogyAtmAhAdam , caturdazasUktasthadvitIyAntasarvANi padAni pUjyapAdAnAM vizeSaNAni ekaviMzatizatasUktasthazrItapagaNapatimityanena vizeSyAni 'vandethAH' iti kriyAnvayo'pi tatraiva |upmaa // 108 // abhyastAnAM gurumukhakajA-dAgamAnAM nidhAnaM, sAkSAdAdyaM gaNadharamivA-nekalabdhipradhAnam // jJAnAloka-prakaTitajaga-ttattvadattAvadhAnaM, dhyAnaM dhayaM hRdi nidadhataM sidvizayyopadhAnam // 109 / ( anvayaH ) gurumukhakajAd abhyastAnAm AgamAnAM nidhAnaM sAkSAt AdyaM gaNadharam iva anekalabdhipradhAna jJAnAloka-prakaTitajagattattvadattAvadhAnaM dharmya dhyAnaM hRdi nidadhataM siddhizayyopadhAnam // 109 // ( prakAzaH ) gurumukhakajAd-nijaguruvaravadanakamalAt , abhyastAnAm-adhItAnAm , AgamAnAm-siddhAntazAstrANAm , nidhAnam-nidhim , sAkSAt-pratyakSam , AdyaM gaNadharamiva-a. kSINamahAnasAdigaNanAtItalabdhisampannaprathamagaNadharazrIindrabhUtizubhAbhidhAnagautamasvAminamiva, anekalabdhipradhAnam nAnAprabhAvavizeSavizeSitam , jJAnAlokaprakaTitajagattacadattAvadhAnam-citprakAzaprakAzitavizvavastutattvamanoniyogam , dhamyaM dhyAnam-dharmasambaddha Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 137 : sthiracittacintanam , dharmAdanapetaM dharmyam 'hRdyapadya-' 71 / 13 // iti nipAtyate, hRdi-antaHkaraNe, nidadhatam-dhArayantam , siddhizayyopadhAnam-zivasukhazayanazirodhAnam / upmaaruupkaantyaanupraasaalkaaraaH|| 109 // _ (110) AkarSantaM kaThinatapasA lIlayA siddhirAjyaM, svargAdInAM sukhamanupamaM manyamAnaM tRNAya / AcAmAmlA-dyatipRthutapaH-kAryataH zvetakAnti, samyagaliptaM kila dhavalayA lezyayA'ntarbahizca / / 110 // ( anvayaH ) kaThinatapasA lIlayA siddhirAjyam AkarSantaM svargAdInAm anupamaM sukhaM tRNAya manyamAnam AcAmAmlAdyatipRthutapaHkAryataH zvetakAnti kila dhavalayA lezyayA antabahizca samyagliptam // 110 // ___(prakAzaH ) kaThinatapasA-pracaNDatapazcaraNAcaraNena, lIlayA-krIDAmAtreNa, siddhirAjyam-niHzreyasasAmrAjyam , AkarSantam-svasamIpamAnayantam , AkarSaNaM vidadhatam , svargAdInAmamaraniketanapramukhANAm , anupamam-asamAnam , sukham-zarma, tRNAya manyamAnam-tucchamavagaNayantam , ' manyasyAnAvAdibhyo'ti kutsane ' / 2 / 2 / 64 / iti nindAgamye caturthI AcAmAmlAdyatipRthutapAkAryataH-sakRdUkSAnnamAtrabhojanaM yatra tattapa AcAmAmlAkhyaM tatpramukhapracuravistAratapazcaraNajanitavapuSkRzatAyAH, AcAmaH-prasAvaH sa evAmlo yasmiMstat AcAmAmlam , (AyaMbile Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 138 : tibhASAyAm ) zvetakAntim-dhavalaprabham , kila-nizcayena , dhavalayA lezyayA-zuklAtmapariNAmavizeSeNa, antarbahizca-abhyantare bAhye ca, samyagaliptam-sAdhusampAditavilepanam , bAhyayA zarIravarNakAntyA manaHpariNatirUpayA cAbhyantarayA zuklalezyAvattvaM ravyApitam / / 110 // (111) phullAmbhoja-zvasitamasiti-zmazrukUrcAGkurodyAnaM bibhrANaM sitamukhapaTIM cAnanAmbhojahaMsIm / / hastAmbhoje dadhatamamalAM vedumImakSamAlA, rAgaM prAptA-miva guruguNai-ghUrNamAnAca citte // 11 // _(anvayaH ) phullAmbhojazvasitam asitizmazrukU GkarodyAnaM ca AnanAmbhojahaMsI sitamukhapaTIM bibhrANaM hastAmbhoje citte ghUrNamAnAM guruguNaiH rAgaM prAptAmiva ghedrumIm amalAm akSamAlAM dadhatam // 111 // ( prakAzaH ) phullAmbhojazvasitam-vikasitakamalasamasugandhakalitazvAsam , ' zvAsastu zvasitam ' iti haimaH, asitizmazrukU GkarodyAnam-zyAmAsyalomAkUropavanam, zmani mukhaikadeze zete yadvAzma puMmukhaM zrIyate lakSyate'neneti zmazru, ' zmazru kUrcamAsyaloma ca mAsurI' iti haimaH, (dADhI mUcha iti bhASAyAm ) capunaH,AnanAmbhojahaMsIm-vadanakamalamarAlIm , sitamukhapaTImujjvalamukhavastrikAm , bibhrANam-dhArayantam , hastAmbhojekarakabje, citte-hRdaye, ghUrNamAnAm-jaJjapyamAnAm , parAvartamA Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 139 : nAm , guruguNaiH-pUjyAcAryamahArAjasadguNaiH, rAgam-raktatAm, prAptAm- iva-adhigatAm kim , vaidrumIm-pravAlasampAditAm, amalAm-svacchAm , akSamAlAm-namaskArAvalIm , mAlAmitiyAvat , dadhatam-rakSantam , dhArayantamitiyAvat / utprekSA // 111 / / (112) aGke dharma-dhvajamurumahaH-zobhamAnaM dadhAnaM, zreyolakSmyA prahitamiva sa-snehayA puNDarIkam // prAyaH padmA-sanaparicitaM rAjahaMsopasevyaM, svAdhyAyenA-nugatarvadanaM brahmasabrahmarUpam / / 112 // ( anvayaH ) aGke sasnehayA zreyolakSmyA prahitaM puNDarIkamiva urumahaHzobhamAnaM dharmadhvajaM dadhAnaM prAyaH padmAsanaparicitaM rAjahaMsopasevyaM svAdhyAyenAnugatavadanaM brahmasabrahmarUpam // 112 // (prakAzaH) aGke-kroDe, sasnehayA-praNayaparipUritayA, zreyo. lakSmyA -kalyANakamalayA, prahitam-preSitam , puNDarIkamivazvetAmbhojamiva, urumahaHzobhamAnam-mahAtejorAjamAnam , dharmadhvajam-rajoharaNam , dadhAnam-bibhrantam , prAyaHpadmAsanaparicitam-bahukAlaM padmAsanAkhyaprasiddhAsanena baddhAsanam , rAjahaMso. pasevyam-mahApatimarAlasevanIyam , svAdhyAyenAnugatavadanamsiddhAntapAThena sahagatAnanam , sarvadA svAdhyAyaM sampAdayantamitiyAvat , brahmasabrahmarUpam-nirvANasannibhasvarUpam // 112 // Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (113) karNopAnte palitakapaTAt suSTu vijJApyamAnaM, sthAnabhraMza-vyathitajarasai-kAntamekAntakAntam // svAmillokA-najaramamaraM sthAnakaM prAptumarhAn , kurvan bhUmau viharasi mayA sthIyatAM kAdhuneti / / 113 / / ( anvayaH) ekAntakAntaM sthAnabhraMzavyathitajarasA kopAnte palitakapaTAt ekAntaM 'svAmin ! lokAn ajaram amaraM sthAnakaM prAptum ani kurvan bhUmau viharasi adhunA mayA va sthIyatAm ' iti suSTu vijJApyamAnam // 113 // (prakAzaH) ekAntakAntam-sarvathA sundaram , sthAnabhraMzavyathitajarasA-svasthitivinAzajanitaduHkhaduHkhitayA vRddhAvasthayA, ' jarAyA jarasvA ' / 2 / 1 / 3 / iti jarasAdezaH karNopAnte-zravaNasamIpe, palitakapaTAt-zvetakezavyAjena, ekAntam-raho yathAsyAtathA, svAmin ! bhagavan ! lokAn-janAn , ajaram-jarArahitam , amaram-maraNarahitam , sthAnakam-padam , prAptum-adhigantum , an-iyogyAn , kurvan-vidadhan, bhUmau-kSititale, viharasi-vicarasi, adhunA-samprati, mayA-asmAbhiH, ka-kamAzritya, kutra, sthIyatAm-sthitirvidheyA, iti-evam , suSThu-samyak, vijJApyamAnam-nivedyamAnam // utprekSA // 113 // (114) sphUrjadbhAgyAn katicana dazA snigdhayA lokayantaM, kAzcicceSa-smitakalanayA svAyatIn prINayantam // Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 141: pUrvopAttA-skhalitasukRta-zreNisaubhAgyabhAjaH, kA~zcinmaulau karaghaTanayA labdhasiddhIn sRjantam // 114 ( anvayaH ) sphUrjadbhAgyAn katicana snigdhayA dazA lokayantaM kA~zciJca ISatsmitakalanayA svAyatIn prINayantaM pUrvopAttAskhalitasukRtazreNisaubhAgyabhAjaH kA~zcit maulau karaghaTanayA labdhasiddhIn sRjantam // 114 // (prakAzaH ) sphUrjadbhAgyAn-vilasatsukRtAn, katicanakatipayajanAn, snigdhayA dRzA-snehabharabharitacakSuSA, lokayantam-nirIkSamANam , kA~zciJca-kiyataH punaH, ISasmitakalanayA-kiJciddhAsadarzanena, svAyatIn-nijabhAvizubhapariNAmAn, prINayantam-prasIdayantam , pUrvopAttAskhalitasukRtazreNisaubhAgyabhAjaH-purA samupArjitAvyAhatapuNyAvalivazIkaraNabhAgyayujaH, kA~zcita-kA~zcana janAn , maulau-zirasi, karaghaTanayA-hastasaMsthApanena, vAsacUrNaprakSepeNetiyAvat , labdhasiddhIn-siddhasamRddhIn , sRjantam-sampAdayantam // 11 // (115) . . AzIrdambhA-namadasumato hastavistAraNena, . hastanyastA-viva nijavazI dharmalAbhau dadAnam // kalyANAnAM nidhimiva mahAvArapAraM mahimnAmAcArANAM bhavana bhavanA-vAkaraM sakriyANAm // 115 // ( anvayaH) namadasumatAm AzIrdambhAt hastavistAraNena hastanyAstAviva nijavazau dharmalAbhau dadAnaM kalyANAnAM nidhimiva Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 142: mahimnAM mahAvArapAram AcArANAM bhavanam avanau sakriyANAm Akaram // 115 // (prakAzaH) namadasumatAm-praNamatprANinAm , AzIrdambhAva-AzIrvAdavitaraNavyAjena, dharmalAbhavacanacchalena, hastavistAraNena--karaprasAraNena, hastanyastAviva--karasthApitau kimu, nijavazau-svAdhInau, dharmalAbhau-zubhAdRSTaprAptI, dadAnam-arpayantam , kalyANAnAM nidhimiva yathA zreyasAM nidhAnam , mahimnAM mahAvArapAram-tathA prabhAvavizeSANAM prakRSTasAgaram , ' pArAvAraH sAgaro'vArapAraH ' iti haimaH, AcArANAM bhavanam-sadAcaraNAnAM nilayam , avanau-bhuvi, sakriyANAm Akaram-zubhakriyAvidhInAM khAnim // 115 // (116) ' arhaddharma tanubhRtamivA-stokalokopakRtyai, kaivalyaM vA viditabhuvanaM puMsvarUpopapannam / / pratyakSa vA sukRtanicayaM zAsanasyAhatasya, mUlaM niHzre-yasapadataro-jaGgamaM kalpavRkSam // 116 // ( anvayaH ) arhaddharma tanubhRtam iva vA astokalokopakRtyai viditabhuvanaM kaivalyaM puMsvarUpopapannaM vA Ahetasya zAsanasya pratyakSaM sukRtaniya niHzreyasapadataro mUlaM jaGgamaM kalpavRkSam // 116 // (prakAzaH) arhaddharmam-jainadharmam , tanubhRtamiva-dhRtazarIraM kim, vA-athavA, astokalokopakRtyai-dhanajanopakArAya, vi Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 143 : ditabhuvanam-vijJAtavizvam , kaivalyam-kevalajJAnam , puMsvarUpopapannam-puruSarUpeNotpannam vA-athavA, AItasya zAsanasyajainendrapravacanasya, pratyakSaM sukRtanicayam--sAkSAtpuNyaprAgbhAram , niHzreyasapadatarormUlam-paramapadapAdapasya mUlam , jaGgamaM kalpavRkSam-carAcaramamaratarum // saMzayagarmitotprekSA // 116 // (117) kaSTavAtaM natasumanasAM jApamaunaprayuktai- . grantaM mantrai-riva paTutarai-hArihu~kAranAdaiH // samyagnAma-smaraNazamitA-zeSapApopatApaM, lakSoSNAMzu-patibhaTajaga-vyApitejaHpratApam // 117 ( anvayaH ) jApamaunaprayuktaiH paTutaraiH hArihu~kAranAdaiH mantraiH iva natasumanasAM kaSTavAtaM ghnantaM samyagnAmasmaraNazamitA zeSapApopatApaM lakSoSNAMzupratibhaTajagadvyApi teja pratApam // 117 // (prakAzaH) jApamaunaprayuktaiH-punaHpunaruccAraNa-vAgvyApArarAhityadvArAsAvitaiH, paTutara:-atinipuNaiH, hArihu~kAranAdaiHmanohAri hu~ hu~ hu~ ityudghoSaiH, mantraiH-devArAdhanazabdavizeSaiH, ivakim ,natasumanasAm-praNatavibudhAnAm ,kaSTabAtam-Apatprakaram , antam-vinAzayantam , samyagnAmasmaraNazamitAzeSapApopatApam-sAdhvabhidhAnasmRtimAtradUrIkRtAkhilA'zubhakarmajanitasantApam , lakSoSNAMzupratibhaTajagadvyApitejaHpratApam-zatasahasrakiraNapratispardhivizvaprasArijyotirudyotam // 117 // Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :144: (198) dhairyeNAti-prathitayazasA svarNazailaM jayantaM, gAmbhIryeNA-tizayaguruNA'mbhonidhi lajayantam // saundaryeNA-pratimamahasA manmathaM tarjayantaM, cAritrAdyaiH suviditaguNairvizvamAvarjayantam // 118 // ( anvayaH ) atiprathitayazasA dhairyeNa svarNazailaM jayantam atizayaguruNA gAmbhIryeNa ambhonidhiM lajayantam , apratimamahasA saundaryeNa manmathaM tarjayantaM cAritrAdyaiH suvihitaguNaiH vizvam Avarjayantam // 118 // (prakAzaH) atiprathitayazasA-atyantavikhyAtavarNavAdena, dhairyeNa-dhIratayA, svarNazailam-meruparvatam ,jayantam-vijayamAnam atizayaguruNA-mahattareNa, gAmbhIryeNa-gabhIratayA, alakSyamanobhAvenetiyAvat -- svare sattve ca nAbhau ca, triSu gambhIratA zubhA' itigabhIratrikavattvena, ambhonidhim-ratnAkaram , lajjayantamsavrIDaM kurvantam , apratimamahasA-atulatejasA, saundaryeNa-'aGgapratyaGgakAnAM yaH, sannivezo yathocitam / suzliSTaH sandhibandhaH syAt , tat saundaryamudAhRtam' // ityuktaprakArAjAdInAM cArutayAM,manmathamkandarpam, tarjayantam-tiraskurvANam, cAritrAdyaiH-zIlapramukhaiH, suvihitaguNaiH-prazastasadguNaiH, vizvam-bhuvanajanam , Avarjayantam-AkarSayantam , vazIkurvantam , vyatirekayapakau // 118 / / (119) maunadhyAnA-dhamalavidhinA-rAdhitAcAryyamantraM, sevyaM deva-rupapadagatai-brahmacaryAnuraktaiH // . Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 145 : namraprANi-prakaravividha-prArthanAkAmakumbha, dAntaM zAntaM mRdumapamadaM niHspRhaM vItadambham // 119 // (anvayaH) maunadhyAnAdyamalavidhinA ArAdhitAcAryamantraM brahmacaryAnuraktaiH upapadagataiH devaiH sevyaM namraprANiprakaravividha prArthanAkAmakumbhaM dAntaM zAntaM mRdum apamadaM niHspRhaM vItadambham // 119 // ___(prakAzaH) maunadhyAnAdyamalavidhinA-tUSNIMbhAvotkaTakoTikacintanAdivimalavidhAnena, sUrimantrArAdhane hyasau vidhiHyat maunena stheyaM na strImukhaM draSTavyam AcAmAmlopavAsAditapo vidhAtavyamityAdi tena, ArAdhitAcAryamantram-sAdhitapaJcaprasthAnamayasUrimantram , brahmacaryAnuraktaiH-vizuddhazIlAsaktaiH, upapadagataiH-zrImadAcAryacaraNAntike vartamAnaiH, devaiH-diviSadaH, se vyam-upAsanIyam , namraprANiprakaravividhaprArthanAkAmakumbhampraNamanazIlajIvajAtAnekaprakArakAmanAkAmaghaTam , yathA kAmakumbhaH pUrayati prANinAM prArthanAM tathAsau sUrizekharo'pItibhAvaH dAntamvazivaram , zAntam-prazamaparipUrNam , mRdum-sukomalasvabhAvam, apamadam-galitagarvam , niHspRham-nirAkAGkSam , brAhyArthabhilASarahitamitiyAvat, vItadambham-chalazUnyam , niSkapaTamitiyAvat // 119 // .. . (120) vidyAvadbhiH subhagatanubhi-zcArucAritravayyaH, zrIgurvAjJA-vinayanipuNaiH sevitaM sAdhuvayyaH / .10 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 146 : zraddhAlUnAM pRthupariSadi prauDhadhAmnA niSaNNaM, trAyastriMzai-riva parigataM saMpadIndraM surANAm // 120 // ( anvayaH ) vidyAvadbhiH subhagatanubhiH cArucAritravaryaiH zrIgurvAjJAvinayanipuNaiH sAdhuvayyaH sevitaM zraddhAlunAM pRthupariSadi prauDhadhAmnA niSaNNaM surANAM sampadi trAyastriMzaiH parigatam indram iva // 120 // (prakAzaH ) vidyAvadbhiH-vipazcidbhiH, vividhazAstrAvabodhazAlibhiriti yAvat , subhagatanubhiH-zIlasugandhasugandhizarIraiH, cArucAritravayaH-vizuddhacaraNakaraNAcaraNazreSThaiH, zrIgurvAjJAvinayanipuNaiH-pUjyapAdAcAryavaryanidezakaraNavinamratatparaiH, sAdhuvayyaiH-munirAjaiH, sevitam-upAsitam, zraddhAlUnAm-zrAvakAnAm , zraddhAnazIlaH zraddhAluH 'zIzraddhA-' / 5 / 2 / 37) ityAluH, 'zraddhAlurAstikaH zrAddhaH' iti haimaH, pRthupariSadi-mahAsabhAyAm , prauDhadhAmnA-prakRSTatejasA, niSaNNam-samAsitam , bAyastrizaiH-sabhAsthAnIyairamaraiH, parigatam-pariveSTitam , sahitamitiyAvat , indramiva-surapativat // 120 // (121) vandethAH zrI-tapagaNapati sArvamaidaMyugInaM, pInaM puNyaprabhavamudadhe-nandana ! tvaM labhethAH // prAcyaiH puNyaiH phalitamatulai-stAvakInaiH sulabdhaM, janmaitatte nabhasi ca gati- vinI te kRtArthA // 121 // ( anvayaH) aidaMyugInaM sArva pInaM zrItapagaNapatim, uda. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 147 : dhernandana ! tvaM vandethAH puNyaprabhavaM labhethAH tAvakInaiH atulaiH prAcyaiH puNyaiH phalitaM te etat janma sulabdhaM ca te nabhasi gatiH kRtArthA bhAvinI // 121 // (prakAzaH) aidaMyugInam-etatkAlInam , vartamAnasamayasatkam, sArvam-sarvajJam , sameSAM hitakaramiti yAvat , sarvebhyo hitaH sArvaH, 'sarvANNo vA' / 7 / 1 / 43 / iti NaH, pInam-puSTam , zrItapagaNapatim-zrImattapAgacchAdhipatim , bhaTTArakAcArya-mahArAjazrIvijayaprabhasUrIzvaramahArAjamitiyAvat, udadhernandana !jaladhijAta ! sudhAkara ! tvam-zrImAn, vandethA:-namaskuryAH, puNyaprabhavam-sukRtaparAkramam , labhethAH-prApnuyAH, tAvakInaiHzrImadIyaiH, atulaiH--apratimaH, prAcyaiH--pUrvopArjitaiH, puNyaiH-zubhAdRSTaiH, phalitam-udayAvalikAyAmAgatam , te--tava, etat--adaH, pratyakSam , janma--janiH, utpattiH, sulabdham--sAdhuprAptam , ca-- punaH, te-zrImataH, nabhasi gatiH--gaganagamanam , kRtArthA bhAvinIsaphalA bhaviSyati // 121 // . (122) zrImatAM guruvaracaraNAnAM darzanato duSTaduritadUrIbhavanamAhaadyetiadyAnathai-galitamakalaiH pApaza(pa)kaivilInaM, kSINaM doSai-galitamaziva-rduSTakaSTaiH praNaSTam // rugNaM rogai-mRtamanuzayai-viprayogairvinaSTaM, sarvAtaGko-pazamanipuNaM drakSyasi zrIguruM yat // 122 / / Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 148 : ( anvayaH) yat (tvaM) sarvAtaGkopazamanipuNa zrIguruM drakSyasi (tat) adya anarthaiH galitam akalaiH pApapakaiH vilInaM doSaiH kSINam azivaiH galitaM duSTakaSTaiH praNaSTaM rogaiH rugNam anuzayaiH mRtaM viprayogaiH vinaSTam // 122 / / (prakAzaH ) yat-yataH, tvam , sarvAtaGkopazamanipuNamsamastasAdhvasasAntvanasamartham , sakaladaradUrIkaraNadakSamiti yAvat , ' AtaGka-AzaGkA sAdhvasaM. daraH ' iti haimaH, zrIgurumzrImadAcAryavaryacaraNam , drakSyasi-akSisamakSamApAdayiSyasi, ataH, adya-divase'smin , anarthaiH--aniSTaiH, galitam-patitam , vinaSTamitiyAvat , akalaiH-kalAvirahitaiH, pApapaGka:-kaluSakardamaiH, vilInam-pradhvastam , 'vilInAzeSapAtaka' iti bhAgavatam , doSaiH-durguNaiH, kSINam-durbalIbhUya vinaSTam yadyapi ' kSeH kSI cAdhyArthe ' / 4 / 2 / 74 / ityanena bhAvakarmabhinnArtha eva tasya naH kSeH kSI ca vidhIyate paraM keSAJcinmatamanusRtya bhAve'pi tadvidhAnAdatra bhAve tadavaseyam , azivaiH-akalyANaiH, galitam-sastam , duSTakaSTai:adhamavyathAbhiH, praNaSTam-vidhvastam , rogaiH-vyAdhibhiH, rugNamrogaiAptam , adyarogANAmeva rogaH saJjAta iti na te pareSAmapakartumIzA itibhAvaH, 'sUyatvAdyoditaH ' / 4 / 2 / 70 / iti tasya naH, anuzayaiH-dIrghadveSaiH, ' anuzayaH pazcAttApe dIrghadveSAnubandhayoH " ityanekArthasaGgrahaH, mRtam-maraNamAsAditam , viprayogaiH-virahaiH, vinaSTam-nirNaSTam , sarve kaSTabhAvA adya vinaSTA iti sarvatra zubhameva vartata ityAzayaH // 122 // Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 149 : . (123) pUjyapAdadarzanato naSTakalaGkavArtastvaM niSkalako bhaviSyatItyAha puNyAditi puNyAdasmAd bhRzamupacitAt kiMvadantI kalaGkasyaiSA yAsya-tyamRtakara! bho niSkalaGka bhavantam / / manye'vazyaM zataguNaNi satvaraM vIkSitAhe, sarvAbhISTaM phalati na cirA-darzanaM hIdRzAnAm // 123 // ( anvayaH ) bhRzam upacitAt asmAt puNyAt bho amRtakara! eSA kalaGkasya kiMvadantI yAsyati, avazyaM manye zata. guNaghRNiM niSkalaGkaM bhavantaM satvaraM vIkSitAhe hi IdRzAnAM darzanaM sarvAbhISTaM na cirAt phalati // 123 // (prakAzaH) bhRzamupacitAt-atyantaM paripuSTAt , asAt puNyAt-zrImattapAgaNAdhIzadarzanavandanajanitasukRtAt, bho amRtakara !-ayi pIyUSapAdana, eSA-vizvavizrutA, kalaGkasya-kuraGgarUpazyAmacihnasya, kiMvadantI-janazrutiH, yAsyati-gamiSyati, dUrIbhaviSyatIti yAvat , avazyaM manye-dhruvaM saMbhAvayAmi, zataguNaghRNim-idAnIntanataH zatasaGkhyarazmim , ' ketughRNirazmipRznayaH itihaimaH, niSkalaGkam-kalaGkavirahitam , bhavantam-zrImantam , satvaram-tatkAlam , vIkSitAhe-vilokayAni, hi-yataH, IdRzAnAm-etAdRzAmasamasukRtazAlinAm , darzanam-vilakSaNamIkSaNam , na cirAt-acireNa, jhaTitItiyAvat, sarvAbhISTam-samastasamIpsitam , phalati-prasavati janayatItiyAvat // 123 // Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 150 : (124) tatratyaM ramyazabdamayasvarUpamAnandayiSyati tvAmataH stheyaM tAvat tvayA tatretyAha hRdyeti hRdyAtoyai-muMkharamurajai-rgAyanAnAca gItargAyantInAM guruguNAgaNA-zcAravaiH zrAvikANAm / / svAdhyAyaizca zramaNakRtinAM tarkacarcAvicAraiH zabdAdvaite bhavati bhavatA stheyamAnamya tatra // 124 / / (anvayaH) hRdyAtodyaiH mukharamurajaH gAyanAnAJca gItaiH guruguNagaNA~zca gAyantInAM zrAvikANAm AravaiH, zramaNakRtinAM ca tarkaca vicAraiH svAdhyAyaiH zabdAdvaite bhavati tatra bhavatA Anamya stheyam / / 124 // (prakAzaH) hRdyAtodyaiH-manoramavINAdicaturvidhavAdyaiH, mukharamurajaiH-abaddhamukhamRdaGgaiH, mukhamastyasya mukharaH 'madhvAdibhyo raH' / 7 / 2 / 26 / iti raH, gAyanAnAJca gItaiH-gAyakAnAM punaH gAnaiH, gAyatIti gAyanaH 'TanaNa' / 5 / 1 / 67 / iti TanaN guruguNagaNAMzcazrImadAcAryavaryasuguNasamUhA~zca, gAyantInAm-gAnaM kurvatInAm , zrAvikANAm-zramaNopAsikAnAm , AravaiH-madhurazabdaiH, zramaNakRtinAzca-dhImanmunimatallikAnAM punaH, tarkacarcAvicAraiH-UhavicAraNAnukUlavAkyavyUhaiH, tarantyanena saMzayaviparyayAviti tarkaH, 'tarka UhaH' itihaimaH, svAdhyAyaH-mokSazAstrAdhyayanaiH, zabdAdvaite-kevalazabdasvarUpe,bhavati-jAyamAne sati, tatra-sthale tasmin , Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 151 : bhavatA--zrImatA, Anamya-zrImadguruvaracaraNau praNamya, stheyamsthAtavyam // 124 // (125) sajAtIyAH zrImataH pAThakAstatra santIti na me vijJaptiste durvijJapyA bhaviSyatItyAha vijJaptiritivijJapti! yadapi bhavato duSkarA nAtapusAM, pArzve kizcA-marahimakarAH pAThakAste sagotrAH // saMvIkSyaivA--vasaramucitaM tatra vAcyaM tathApi, netAro hi dhruvamavasare prekSiNi priitcittaaH||125|| ( anvayaH ) yadapi vijJaptiH bhavataH duSkarA no ( yataH ) AptapusAM pArzve cAmarahimakarAH te sagotrAH pAThakAH kiM na tathApi tatra ucitam avasaraM saMvIkSyaiva vAcyaM hi netAraH avasare prekSiNi dhruvaM prItacittAH // 125 // (prakAzaH) yadapi yadyapi, vijJapti:-mamAbhyarthanA,bhavataHzrImataH, duSkarA-duHsAdhyA, no-naiva, yataH, AptapusA pArzvesattvasatyazIlazAlinAM mahatAmAcAryacaraNAnAM savidhe, cAmarahimakarAH-caJcacAmaravacchItalahastAH, te sagotrA:-tava samAnakulAH, cAndrakulA itiyAvat, pAThakA:-vAcakAH, upAdhyAyA itiyAvat , kiM na-na santi kimu, arthAt santyeva, tathApi-tadapi, tatra-zrImatsUrIzvarAntike, ucitam-yogyam , avasaram--samayam, saMvIkSyaiva--nanu nirIkSya, vAcyam--kathanIyaM kathanIyam , hi Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ': 152 : vasmAt , netAra:-svAminaH, avasare--samucitasamaye, prekSiNivilokayitari, nijavaktavyaM vaktarItiyAvat , dhruvam--nizcitam , prItacittAH-prasannamanasaH, bhavantItizeSaH / / 125 // (126) . ekAntAvasare tvayA madIyavandananivedanapurassaramabhyarthanopadIkartavyA sthitvetisthitvA tasmA--dvijanasaMmaye zrIguroH pAdapa , spRSTvA svacchai-himakarakarai--vijJa ! vijJApyamevam / / ziSyo'NIyAn vinayavijayo dvAdazAvartabhAjA, vijJaptiM vyA-harati mahatA vandanenAbhivandya // 126 ( anvayaH ) tasmAt vijanasamaye sthitvA svacchaiH himakarakaraiH zrIguroH pAdapadmaM spRSTA vijJa ! evaM vijJApyam , aNIyAn ziSyaH vinayavijayaH dvAdazavartabhAjA mahatA vandanena abhivandha vijJaptiM vyAharati // 126 // (prakAzaH) tasmAt--pUrvoktahetoH, vijanasamaye--ekAntAvasare, sthitvA avasthIya, svacchai:--nirmalaiH, himakarakaraiH--zItalakiraNarUpahastaiH, zrIguroH- pUjyapAdasUrIzvarANAm , pAdapadmam-- caraNakamalam , spRSTvA--saMspRzya, vijJa!--he nipuNa ! evam--vakSyamANaprakAreNa, vijJApyam-vinivedanIyam , aNIyAn ziSyaH-- kanIyAn vineyaH, atyaNuH aNIyAn , zAsanIyaH ziSyaH 'dRvRgstujuSetizAsaH / / 5 / 1140 / itikyap , ' isAsaH zAsaH / / 4 / 4 / 118 / itIsAdezaH, 'ziSyo vineyo'ntevAsI' iti haimaH, vinayavi Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 153 : jayA-tadAkhyAkhyAtaH, pUjyopAdhyAyapravarazrIvinayavijayagaNI, dvAdazAvartabhAjA--yasmin vandane AvartAnAM dvAdazakaM bhavati tena dvAdazAvartAbhidhena, mahatA vandanena-guruNA praNAmavidhinA, abhivandya--praNamya, vijJaptim-abhyarthanAm , vyAharati--vinivedayati // 126 // (127) pUjyapAdAnAM pUrvaparicayaM tatkAlInavArtAJca saMsmRtya svAnandamAviSkaroti yacchrIti yacchrIpUjya-kramayugamilA-durgamadhye nato'haM, prAgAsaM no-pakRtimiva ta-dvismarAmi kSaNArdham // zrItAtAnAM yadurukRpayA bhASaNaM smaryamANaM, sarvAGgINaM sapadi pulako-DredamAviSkaroti // 127 // ( anvayaH) prAk ilAdurgamadhye ahaM yat zrIpUjyakramayugaM nataH AsaM tat upakRtim iva kSaNArdhaM na vismarAmi, zrItAtAnAm urukRpayA yat bhASaNaM (tat) smaryamANaM sapadi sarvAGgINaM pulakodbhedam AviSkaroti // 127 // .. (prakAzaH) prAk-purA, ilAdurgamadhye-iDaragaDhetiprasiddhapure, aham-ayaM janaH, yat zrIpUjyakramayugam-pUjyapAdapadmayamalam , nataH Asam-praNato'bhavam , tadupakRtimiva-upakAravat tat , kSaNArdham-nimeSArdhamapi, na vismarAmi-naiva vismRti nayAmi, zrItAtAnAm-pUjyazrINAm , urukRpayA-mahAnukampayA, yat bhASaNam-yatsadupadezanam , smaryamANaM tat-smRtipathamAgacchat tat , sapadi-sAmpratam , sarvAGgINam-sampUrNazarIravyApi, Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 154 : 'sarvAdeH pathyaGga-' / 7 / 1 / 94 / iti InaH, pulakodbhedam-romAzvam , AviSkaroti-prakaTayati / / 127 // (128) zrImatAM smaraNamAtreNa madIyaM manaHsthairyya nAnubhavatItyAha tuSyatItituSyatyullA-sayatikaraNA-nyullasantyeva bhUyobhUyo gaccha-tyupagurupadaM gADhamutkaNThate ca / bASpaklinne sRjati nayane gadgadAn kaNThanAdAnetaccetaH praNayarasata-zceSTate nekadhA me // 128 / / (anvayaH ) me etaccetaH praNayarasataH nekadhA ceSTate (tathAhi ) tuSyati ullasanti karaNAni ullAsayati eva bhUyobhUyaH upagurupadaM gacchati ca gADham utkaMNThate nayane bASpaklinne kaNThanAdAn gadgadAn sRjati // 128 // (prakAzaH) me-madIyam , etaccetaH-mAnasamidam , praNayarasata:-premapIyUSaprakarSataH, naikadhA-anekaprakAreNa, ceSTate-yatate, tathAhi tuSyati-harSate, ullasanti karaNAni-ullAsavantIndriyANi, ullAsatyeva-khalu AhAdayati, bhUyobhUyaH-vAraMvAram , upagurupadam-guruvaracaraNAntikam , gacchati-prayAti, ca-punaH, gADham-bADham , atyantamiti yAvat, utkaNThate-utsukaM bhavati, nayane-cakSuSI, bASpaklinne-azruparipUrNe, kaNThanAdAn-grIvAnabhAganiHsvAnAn , gadgadAn-harSazokAdinA sakaphena vAyunA yathAsthAnAnuccAraNAvyaktAsphuTarUpAn, sRjati-sampAdayati // 128 // DhambADham / avyakkine-azupAradinA sakaphena vA Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 155 : (129) gurudarzanadAyinI nidrA zubhA'zubhA ca virahe darzanavirahApAdikAjAgayeti varNayati nidretinidrA doSo jagati vidito jAgarazcApramAdaH, sampratyeta-nmama tu hRdaye vaiparItyena bhAti / nidrAM jAne guNamanuguNaM darzanaM vo dadAnAM, jAgAzca praguNamaguNaM tatra vighnaM sRjantIm // 129 / / (anvayaH) jagati nidrA doSaH' jAgarazca apramAdaH viditaH samprati mama tu hRdaye etat vaiparItyena bhAti vaH anuguNaM darzanaM dadAnAM nidrAM guNaM tatra praguNaM vighnaM sRjantI jAgo ca aguNaM jAne // 129 // (prakAzaH ) jagati-vizve, niMdrA-pramIlA, doSa:-avaguNaH, jAgarazva-jAgradazA tu, apramAdaH-sAvadhAnatArUpasadguNaH, viditaH-prasiddhaH, tathApi, samprati-adhunA, mama tu hRdaye-madIyAntaHkaraNe tu, etat-idam , vaiparItyena-viparItaprakAreNa, bhAti-bhAsate, tadyathA vA-yuSmAkam , anuguNaM darzanam-anukUlaM khapnam ' darzanaM....svapnalocanayoH' ityanekArthasaGgrahaH, dadAnAm-prayacchantIm , nidrAm-nandImukhIm , 'nidrA pramIlA zayanaM, saMvezasvApasaMlayAH / nandImukhI' iti haimaH, guNam-sadguNam , tatra-pUjyapAdAnAM darzane, praguNaM vinam-prabalapratyUham , pragADha. mantarAyam , sRjantIm-utpAdayantIm , jAgAm-prabodhadazAm , ca-tu, aguNam-doSam , jAne-manye // 129 // Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 156 : (130) zazvannAmaraTanAsaktarasanAntaHkaraNatvenAhaM nidrAmyutajArgamItinAvagacchanti janA ityAha jAgaryAyAmiti jAgaryAyAM japati rasanA yuSmadAkhyAM yathA me, nidrAyAma-pyupahitamanastvena zazvattathaiva / tasmAt sampra-tyahani nizi vA jAgarAnidrayorme, bhedaM lokA api paTudhiyo jAnate nAparIkSyam // 130 // . (anvayaH) yathA jAgaryAyAM me rasanA yuSmadAkhyAM japati tathaiva upahitamanastvena zazvata nidrAyAmapi, tasmAta samprati ahani nizi vA me jAgarAnidrayoH aparIkSyaM bhedaM paTudhiyaH api lokAH na jAnate // 130 // . ( prakAzaH ) yathA-yena prakAreNa, yadvaditi yAvat , jAgayA'yAm-avabodhadazAyAm , me-mAmakInI, rasanA-rasajJA, ji. hetiyAvat , yuSmadAkhyAm-bhavannAmadheyam , japati-raTati, punaH punaH paThati, tathaiva-tadvadeva, upahitamanastvena-samAhitasvAntatayA, zazvat-anizam , nidrAyAmapi-svApasamaye'pi, tasmAtanavaratAbhidhAnaraTanakAraNAt , samprati-etatsamaye, ahani nizi vA-divAnaktaM vA, me-mama, jAgarAnidrayoH-prabodhapramIlayoH, ahaM jAgarmi uta nidrAmItirUpamItiyAvat , aparIkSyam-parIkSAyA anarham , bhedam-vibhAgam , paTudhiyaH api-sadasadvivekakaraNakuzalazemuSIzAlino'pi, caturA api, -lokA:-janAH, na jAnate-nAvagacchanti // 130 // Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 157 : (131) vidhivazAtpakSAntaramAzrito'pyahamadhunA malImasaM taM tyaktvA zrImantamanusarAmIti kRpayA'nugrAhyo'yaM jana iti prArthayate prAnte zaGketi zaGkAtakai-malinamaguNai-rutsRjan pUrvapakSa, siddhAntaM sa-dvibhava ! bhavadA-rAdhanaM saMzrito'smi / sambhAvyastat paramagurubhiH snigdhayA premadRSTayA, yenAtyarthaM phalitasakala-prArthitArtho bhaveyam // 131 // __(anvayaH) zaGkAtaGkaH aguNaiH malinaM pUrvapakSam utsRjan sadvibhava ! siddhAntaM bhavadArAdhanaM saMzrito'smi tat snigdhayA premadRSTayA paramagurubhiH sambhAvyaH yena atyartha phalitasakalaprArthitArthaH bhaveyam // 131 // __(prakAzaH ) zaGkAtakai:-sandehasandohasantApaiH, aguNaiHdUSaNaiH, malinam-kaluSitam , pUrvapakSam-zritamaparapakSam , utsujan-tyajan , sadvibhava !-samIcInaizvaryazAlin!, siddhAntamnizcitam , bhavadArAdhanam-zrImat-sevanam , saMzrito'smi-samAzrito'smi, tat-tataH, snigdhayA-praNayaparipUritayA, premadRSTayAsnehalasamIkSayA, paramagurubhiH-zreSThaguruvaracaraNaiH, sambhAvya:saMbhAvanIyaH, nirIkSaNIya iti yAvat , yena-yato hi, atyarthamatizayena, phalitasakalaprArthitArtha:-siddhasamastasamIpsitaprayojanaH, bhaveyam-syAm // 131 // Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 158 : prakAzakRtAM prazastiH - -- mRgAGkataH kinna mRgendralAJcchano, virAjate dhvstsmstlaanycchnH|| dehaprabhApUritavizvamaNDalaH, zuddhAtmarUpAdvinatendramaNDalaH // 1 // vIraprabhoH paTTaparamparAbdheH, prabodhadAyI zaradaH zazAGkaH / / sUrIzasamrAD budhacakravartI, zrInemisaripravaraH zriye stAt // 2 // tadIyapaTTAmbarabhAnukalpaH, zAstraprabodhaikavizAradaH san // pIyUSapANiH kaviratnaratno, jIyAt sa sUrivijayAmRtAkhyaH // 3 // tasyaikasevAnilayo vineyo, bhavAnubhAvena na mohito yaH // hitaikadRSTyA svasutena sAkaM, cAritryasAmrAjyamurIcakAra // 4 // puNyAbhidhasyAsya munIzvarasya, pAdAbjabhRGgeNa dhurandhareNa // vivRttireSA vihitA hitAya, zrIindudUtasya prakAzanAmnI // 5 // AcAryavayairvijayodayAkhya-sUrIzvaraiH pUjitapUjyapUjyaiH / / samastavidyAvibudhairakampA-nukampadhurlaghu zodhiteyam // 6 // zrIvaikramIye vyadhike dvisaGkhya-sahasravarSe mRgazIrSamAse / / indoH sutasyAhi supUrNimAyAM, pUrNA vivRttistanutAt prakAzam // 7 // vinA prakAzaM tamasi sthitasya, zrIindudUtasya rasairbhUtasya // prakAzarUpA rucirA vivRtti-rApuSpadantau jayatAjjagatyAm // 8 // Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina sAhityavardhaka sabhA. ( zirapura) sthApanA-saM. 1995 nA bhAdaravA zudi bIja ne zukravAranA roja pUjyapAda AcArya zrI vijayAmRtasUrijI mahArAjanA upadezathI A sabhAnI sthApanA surata khAte nemubhAInI vADImAM karavAmAM AvI hatI. ahiM zirapuramAM tenI eka zAkhA saM. 1997 nI sAlamAM khelavAmAM AvI che. uddeza-pUrvAcAkRta temaja navIna nyAya, vyAkaraNa, sAhityaviSayaka graMthe tathA tenA paranI vyAkhyAonuM prakAzana karavuM temaja jJAnavRddhinAM sAdhanamAM yathAzakti udyamavaMta rahevuM. zrI vRddhi-nemi-amRta-graMthamAlA" kArya-A graMthamALAmAM kavivAcaspati AcArya zrI vijayAmRtasUrijI temaja temanA ziSyoe racelA nyAya, sAhitya ke vyAkaraNa vagere viSayane lagatAM pustake chupAvI prasiddha karavA. zirapuranA dravya sahAyakonI nAmAvali, 500) zrI sakalapaMca zirapura. 501) zAha khUbacaMda hIrAcaMda. 251) zAha lakSamIcaMda dharamacaMda. 250) zAha dagaDuzA devacaMda. 250) zAha velacaMda lakSamIcaMda. 25). zAha caMpAlAla devacaMda. 11) zAha haMsarAja rAyacaMda. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||shriiinduduutaantrgtaarthaantrnyaasaaH // 1 nApuNyAnAM nayanaviSayaM yatpriyaH smaryamANaH // 10 // 2 svAdIyaH syAt kadazanamapi snehadhAropasiktam // 12 // 3 svasthe citte praNayamadhurA buddhayo hyadbhavanti // 17 / / 4 ...prAyaH prathitayazasaH prArthanA bhaGgabhItAH // 18 // 5 ...vastu-rbhavati mahimo-dArasattvaistanUjaH // 26 // 6 yAzcAbhaGge bhavati laghutA naiva sA kitvamuSya ||27|| 7 vizve doSAn gaNayati jano ko hi rAjJo bhaginyAH // 30 // 8 'bhISTaM sthAnaM vrajati hi janaH prAalenAdhvanA drAk // 32 // 9 prottuGgAnAM bhavati mahataivApaneyo virodhaH // 35 / / 10 pazcAttApa-studati hRdayaM darzanIye hyadRSTe / / 39 // 11 nAntaHzalyaM sa bhavati satAM sArthako yo vilambaH // 40 // 12 gantuM tyaktvA''zritamaNumapi tvAdRzA notsahante // 50 // 13 nAhadvimbaM suvihitamune-rvAsayogaM vinAya'm // 58 / / 14 ...strINAM paramamuditaM yauvanaM bhartRsaGgaH // 6 // 15 nAlasyaM syA-dupakRtikRtAM tvAdRzAM hyattamAnAm // 66 // 16 kaNThe prANA nahi virahiNaH kRcchamISatsahante // 6 // 17 ullAsaM hi prathayati cirA-dvandhuvAhAnuSaGgaH / / 72 / / 18 sarva dRSTaM vadati hi jano varNikAdarzanena // 76 // 19 saMsAre ya-janitajanaka-premabandho garIyAn // 84|| 20 pitroH pazyan ka iha surataM lajate no jaDo'pi // 88 // 21 pUtaH kSaudre hyupazamavidhau mantrasAraSTakAraH // 98 // 22 sarvAbhISTaM phalati na cirA-darzanaM hIdRzAnAm // 123 // 23 netAro hi dhruvamavasare prekSiNi prItacittAH // 125 / / Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tanau, vizodhanapatram / [darzitadizA tatra tatra vizodhanamavazyaM vidheyam ] azuddham, zuddham. patram-paGiktaH azvInI, azvonA 24-34 guNanurAgathI, guNAnurAgathI. 31-2 yazo'dhigacchan, yazo'dhyagacchan , 34-7 zuru505, gurupuSya, 38-21 saprabhanAmi. suprabhanAmi, 42-25 nato, pazaste, prazaste, 13-9 pAdA, 15-5 pAzcAciH, paJcAciH, 20-8 bhrAtaH, 30-12 amupya, amuSya, 42-13 vAktrAH vaktrA , 58-3 gartA, . . gatA 64-20 abdhikAntAM; adhikAntA, ...nuSaGgA, ...nuSaGgaH, yoSA, 117-3 prAGgaNa-,.. prAGgaNa-, 131-3 jagajI-, jagajantujI 135-7 ravyApitam , khyApitam , 138-5 pAdo, bhAtaH, poSA, Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -bhavanA-, -bhavanA, 141-20 -pati-, -prati-, 143-10 . . -santApama, -santApam, 143-19 yapako, -yamako, 144-20 brAhyA-, -bAhyA, 145-17 -vayai-, -varyai 158-13 yAcA-, yAtrA-, 160-8 evaM vizodhite'pi granthe'smin kAzcanAzudvayo'nyAH syustAH zudvipathamAnetavyA vicakSaNairityabhyarthaye bhUyobhUyaH / Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jaina-sAhitya-vardhaka-sabhA prakAzita graMthAH / 00 / |. / . 0 -4 -0 00 1 paramAtmasaGgItarasasrotasvinI ... saptasandhAnamahAkAvyam-saTIkam 3 sAhityazikSAmArI (dRDhapatrA) 2-0-0 ____, , , (zvetapatrA) 1vairAgyazatakam (vivecanayuktam ) tattvArthasUtram - sAnuvAdam 6 zrI AdijinapaJcakalyANakapUjA ... 7 zrI gIranArajI tIrthano paricaya ... 8 saGgItasrotasvinI 9 indudUtam ( saTIkam ) nihavavAda: zivabhUtiH (digambaramatapavartaka) 112 nayavAdaH (nayakarNikAyukta) 113 AtmavAdaH 0-10-0 114 vicArasaurabhaH 1000000000000000000000000000000010028430223 03 prakAzanArthanirdhAritA granthAH 1 lakSaNArthacandrikA. 2 siddhAntalakSaNagUDhArthatattvAlokaprakAza:. 3 mudritakumudacandraprakaraNam - saTIkam . 4 sUktisudhAsrotasvinI. 5 khaNDakhAdyam - saTIkam / 0.00 0. 0