Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ [40/3] zrI Avazyaka [mUlasUtram namo namo nimmaladaMsaNassa pUjya zrIAnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurubhyo nama: "Avazyaka" niyukti: evaM vRtti: niyukti: 543 se 829 [bhadrabAhusUri sUtritA niyukti: evaM malayagirisUri racitA vRttiH] [Adya saMpAdaka: - pUjya AgamoddhAraka AcAryadeva zrI AnaMdasAgara sUrIzvarajI ma. sA. ] (kiJcit vaiziSThyaM samarpitena saha) pana: saMkalanakartA- muni dIparatnasAgara (M.Com., M.Ed., Ph.D.) 28/07/2017, zukravAra, 2073 zrAvaNa zukla 5 jain_e_library's Net Publications muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti evaM malayagirisUri-racitA vRtti: MOA
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 niryukti: [-], bhASyaM [-] mUla [- / gAthA-] adhyayana [ - ], muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH RARARARARARARA zrI AgamodayasamitimanthoddhAre, pranthAH 60. zrImalayagiryAcAryakRta vivaraNayutaM zrutakevalizrImadbhadbhabAhukhAmi sUtritaniryuktiyuta zrI AvazyakasUtram / tRtIya-bhAgaH prakAzaka:- zrIAgamodayasamiteH kAryavAhakaH - jIvanacanda - sAkaracandaH jaherI / evaM pustakaM mohamayyAM nirNayasAgaramudraNAlaye kolabhATIyAM 26-28 tame gRhe rAmacaMdra yesU zeDagedvArA mudrApitam / vIrasamvat 2458. pratayaH 1250 ] vikramasaMvat 1988. mUlyam ru. 28-0 2~ 1 th o
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ [Avazyaka- niryuktiH evaM vRttiH] isa prakAzana kI vikAsa- gAthA zrI bhadrabhAhusvAmijI kI niryukti para malayagirisUrijI racitA vRtti kI prata sabase pahale "zrI AvazyakasUtra" ke nAmase sana 1928 (vikrama saMvata 1984) meM Agamodaya samiti dvArA prakAzita huI, isa ke saMpAdaka mahodaya the pUjyapAda AgamoddhAraka AcAryadeva zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI (sAgarAnaMdasUrijI mahArAja sAheba | pUjyapAda zrI haribhadrasUrijIne bhI Avazyaka sUtra para eka vizAla vRtti kI racanA ki hai, jo hamArI "Agama suttANi saTIkaM" evaM "savRttika Agama sUtrANi" me mudrita hui hai| * hamArA ye prayAsa kyoM? Agama kI sevA karane ke hameM to bahota avasara mile, 45-Agama saTIka bhI hamane 30 bhAgome 12500 se jyAdA pRSThomeM prakAzita karavAe hai, kintu logo kI pUjya zrI sAgarAnaMdasUrIzvarajI ke prati zraddhA tathA prata svarupa prAcIna prathA kA Adara dekhakara hamane isI prata ko skena karavAI, usake bAda eka speziyala phorameTa banavAyA, jisame bIcame pUjyazrI saMpAdita prata jyoM kI tyoM rakha dI, Upara zIrSasthAname Agama kA nAma, phira adhyayana-niryukti-bhASya-mUlasUtra- Adi ke naMbara likha die, tA~ki par3hanevAle ko pratyeka peja para kaunasA adhyayana, niryukti, bhASya, sUtra Adi cala rahe hai usakA saralatA se jJAna ho zake, bAyIM tarapha Agama kA krama diyA hai, usake sAtha isI prata kA sUtrakrama aura 'dIpa anukrama' dene kI hamArI paddhatti hai magara yahAM to mukhya taura pe niryukti aura bhASya para hi malayagirijI racitA vRtti hai kyoM kI ye vRtti sirfa 1- adhyayana taka hI prApta ho rahI hai isilie bAyI tarafa sUtrAMka aura dIpa- anukramavAle vibhAga ki koi upayogitA nahi rahI | yahAM mUla saMpAdaka ki banAyI huI eka anukramaNikA bhI pAyI gaI hai, jo kI tino [cAro] vibhAgo kI eka sAtha hi hai, jisame niyukti, bhASya Adi ke krama, (prata ke) pRSThAMka sahita likha diye hai, jisase abhyAsaka vyakti apane cahite niryukti evaM bhASya taka AsAnI se pahu~ca zakatA hai | aneka pRSTha ke nIce viziSTha phUTanoTa bhI likhI hai, jisame usa pRSTha para cala rahe qhAsa viSayavastu kI, mUla pratameM rahI huI koI-koI mudraNa-bhUla kI yA kramAMkana sambandhI jAnakArI prApta hotI hai / abhI to ye jain_e_library.org kA 'iMTaraneTa pablikezana' hai, kyoMki vizvabharameM aneka logo taka pahu~cane kA yahIM sarala, sastA aura Adhunika rAstA hai, Age jAkara Isi ko mudraNa karavAne kI hamArI manISA hai| ...muni dIparatnasAgara....... muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayana [ - ], niryukti: [-], bhASyaM [-], mUlaM [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH Sri Agamodaya Samiti Series, No. 60. Sri AVASYAKA SUTRA Copies 1250.]. Part-III WITH NIRYUKTI (gloss) by SRUTAKEVALIN Sri BHADRABAHUSVAMIN ALONG WITH The Commentary by Sri Malayagirisuri. Price Rs. 2-8-0 ~4~ [A. D. 1932.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H Jain Educa "Avazyaka"- mUlasUtra - 1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayana [ - ], niryukti: [ - ], bhASyaM [-], mUla [- / gAthA-] ratnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH Avazyakasya malayagirIyAyA vRtterbhAgatrayasya viSayAnukramaH / viSayaH 2 prayojanAdyupanyAsa sAphalyam - ( vacanaprAmANyam ) maGgalacarcA, nAmAdilakSaNAni, dravyamaGgale nayacarcA, maGgalopayoge maGgalavA, nAmAdInAM bhinnatA, nAmAvekAntanirAsaH / dravyArthika paryAyArthika vicAraH / ( maDhavAdisiddhasenamate ) / 12 nandinikSepAH / jJAnapakarUpaM (gA. 1) pratyakSaparokSavibhAgaH, Atmano jJAtRtvaM indriyANAM karaNatve'pi vyavadhAyakatA, kevale zeSajJAnAbhAvasiddhiH / 12 jJAnapacakapArthakyasiddhiH / ... 20 viSayaH jJAnapaJcakakramasiddhiH, ekendriye muttasiddhiH, lakSaNAdibhedermatitayorbhedaH / avamahAdayo matibhedAH (gA. 2) / ( saMzayAdIhAyA bhedaH ) 22 avagrahAdInAM svarUpam / (gA. 3) vyaJjanAvamahe jJAnaM, ckssurmnsorpraapykaaritaa| .... avamahAdInAM kAlamAnam / (gA. 4) / ..... zabdAdInAM prAptAprAptayaddhaspRSTavAdi (gA. 5) / (zabdasyAprApyakAritAnirAsaH ) zabdasyAkAzaguNatvamapAlam / atra mUla saMpAdakena racita niyukti Adi-anukramaH darzitaH, ukta patrAMkaH mudrita pratAnusAra jJAtavyaH ... ... patrAhuH 1 13 17 ~5~ ... ... ... ... ... ... ... ... ... patrADa: 23 RY 2 27 28 rary.org
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka H dIpa anukrama H sarao malayagi0 1 Jain Education "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 niryukti: [ - ], bhASyaM [-], mUla [- / gAthA-] adhyayana [ - ], muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH ... patrAtuH 44 ... 46 viSayaH aSTAviMzatirbhedAH / (dravya kssetrkaalbhaavvicaar| ) / mudajJAnakathanapratijJA / (gA. 16) / yAvadakSaraM prakRtiH, azaktirbhaNane / (gA.. 17-18 ) 45 akSarAcA bhedAH, (gA. 19) ( akSarabhedAH) / anakSarazrutam (gA. 20) aGgAnaGgapraviSTavicAraH / zAkhAbharIti: (gA. 21) / buddhiguNAH (gA. 22 ) / zravaNavidhiH (gA.23) / anuyogavidhiH (3gA. 24) / 49 avadheH prakRtayaH, (gA. 25) / ( yAvatprakRtibhaNane'zatiH (gA. 26) / avadhyAdIni dvArANi (gA. 27-28 ) / abarnakSepAH, (gA. 29 ) / avaSerjaghanyaM kSetram (gA. 30) / ... atra mUla saMpAdakena racita niryukti-Adi-anukramaH darzitaH, ukta patrAMkaH mudrita pratAnusAra jJAtavya: viSaya: indriyaviSayANAmAtmA kulameyatA, prakAzyaprakAzaka viSayamAnabhedaH / ... 29 ... 31 32 ... ... mizraparAghAtazabdazravaNam (gA. 6) / zabdapudgalAnAM grahaNanisargo, (gA. 7) / trividhena zarIreNa grahaNaM bhASA ca, (gA. 8) / bhASAyA grahaNamokSo, bhedAya (gA. 9) / bhASAyA lokavyAptiH, pUraNarItizva (gA. 10-11 ) / ( jainasamudghAtarItyA na vyAptiH ) / abhinivodhikasyaikArthikAni (gA. 12 ) ... satpadAdIni dvArANi (gA. 13-14) / ( samyaktve vyavahAranidyayau ) | ( kriyAniSThayorbhedAbhedau ) / (avagAhasparzanayorbhedaH ) / *** ... ... patrADa: ... 34 35 38 39 6~ ... .. ... 50 51 --- 52 ... anukra* ary.org
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka H dIpa anukrama H Jain Educ "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayana [ - ], niryukti: [ - ], bhASyaM [-1, mUla [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH viSayaH avadherutkRSTaM kSetram, (yA. 32 ) / SoDhA'bhijIvAvasthA-nam. sUcizreNistvAdezaH / ... ... avadheH kSetrakAlapratibandhaH (gA. 32-35) / kAlAdivRddhi niyamaH (gA. 36 ) kSetrasya sUkSmatA, (gA. 37) / .... avaSeH prasthApakaniSThApako (gA. 38 ) / dravyakSetravargaNAH (gA. 39-40 ) / | gurukhaghvAdIni dravyANi (gA. 41 ) / avadherdravyatrAdipratibandhaH (gA. 42-43 ) / ... paramAvadherdravyAdi (gA. 44-45 ) tiznarakayoravadhiH, (gA. 46-47 ) .... devAnAmaghastiryagUrdhvamavadhiH, (gA. 48-51 / ) Ayu mAnenAvadhiH (gA. 52 ) / atra mUla saMpAdakena racita niryukti-Adi-anukramaH darzitaH, ukta patrAMkaH mudrita pratAnusAra jJAtavyaH ... ***mantrAiH ... .... 53 ... 54 57 ... 61 63 64 .65 ~7~ ****: 70 viSayaH utkRSTAdyavadhInAM gatiSu sattA, saMsthAnaM ca (gA. 53-55 ) / 67 AnugAmiketarAbavadhI, (antagavAdibhedAH), (gA. 56 ) / 68 kSetrakAladravyaparyaveSvavasthAnam (gA. 57-58 ) kSetrakAladravyaparyAyANAM vRddhidAnI, (gA. 59 ) / 71 spardhakAvadhi:, (pratipAtyapratipAtinau ) (gA. 60-61 ) / 72 bAhyAntarAvayoH pratipAdyotpAtI, (gA. 62-63 ) dravyaparyAyapratibandhaH (gA. 64 ) / sAkArAdIni (gA. 65) / avarabAhyAH (gA. 66 ) / 74 sambaddhAsambaddhAH (gA. 67) / gatyAdyatidezaH / (gA. 68) / 75 AmazoSaNyAdyAH (69-70 ) / vAsudeva catryaItAM balam, (gA. 71-5) / ( zrIrAma ... bAyAH ) manaHparyAyakharUpam, (gA. 76 ) / library.org
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM -], niyukti: -, bhASyaM [-], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: patrA zrImAva. malayagi. anukra prata satrAMka viSayaH patrA kevamAnasvarUpam, (gA. 77) / ... ... 82 | gaNadharavavaMzavAcakavaMzapravacanAnAM namaskAraH, (gA. 82) / prajJApanIyabhASaNaM dravyabhuktA ca, (gA. 78) / (si- ___ niyuktikayanapratijJA, (gA. 83) / niyuktiviSayANi dAnA 15 bhedaaH)| ... ... -- 83 | zAstrANi / (84-86) / ... ...100 tenAdhikAraH, pradIpadRdRSTAnto'nuyoge, ( pIThikA ), guruparamparAgatA sAmAyikaniyuktiH, (gA. 87) / (gA. 79) / AvazyakanikSepAH (agItAryAsaMvi (dravyaparamparAyAM dRssttaantH)| asya ranavaNijo jJAtI, ekArthikAni, dhruvanikSepAH, panaghA sUtrANi, skandhanikSepAH, aryAdhikArAH, upaka niyuktatve'pyarthAnAM vibhASaNam , (gA. 88) / taponiyamAdInAM bhedaprabhedAH, brAhmaNyAdInAM dRSTAntAH, gaGgApra | majhAnavRkSaH kusumavRSTirmanyanaM ca ( gA. 89-90) / 104 bAidarzikathA, pUrvAnupUrvyAyAH, pramANAgamalokottarA sUtrakRtI hetavaH, (gA. 91) / arthabhASakA aInca: dibhedAH, adhyayanAdInAM nikSepAH, madhyamAlacarcA | 86 sUtrakato gaNadharAH, (gA. 92) / zrutacaraNasAraH upodghAvamaGgalam, (mA. 80) / dravyamAvatI), sukhA- (gA. 96) / ... ... ... ... 106 vatArAvibhedAH / .... ... ... ... 97 | acaraNasya na mokSaH, potadRSTAntaH, sApekSe jJAnakriye / |zrIvIranamaskAraH, (gA. 81) / / ... ... 99 (gA. 94-103) / ... ... dIpa PRAKASCAREERSNESE anukrama ... atra mUla saMpAdakena racita niyukti-Adi-anukrama: darzita:, ukta patrAMka: mudrita pratAnusAra jJAtavya:
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM ], niyukti: -, bhASyaM [-], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAka 9C%EOCTOR dIpa anukrama viSayaH patrA INIkSaye kevalaM, utkRSTakarmasthitau naikamapi, kottaakottyntaayH| kevalasyAzeSaviSayatA, (gA. 124 ) / jinapravacanAdIni, (gA. 104-106) / ... ... ... 111 (gA. 125) ekAthikAni, (gA. 126-128) / 128 palyAdayo eSTAntAH, (gaa.107)| (aspbhussndhcrcaa)| 113/ anuyoganikSepAH, 7 (gA. 129) / ... ... 1304 anantAnubannyAdayaH, (gA. 108-111) / aticAre kASTAdidRSTAntairbhASakAdyAH, (gA. 132) / ... 138 / | mUlacchede ca hetavaH, / (gA. 112)... ... 116 vyAkhyAnavidhau gavAdidRSTAntAH, (gA. 133) ... 139 ziSyaguNadoSAH, zailaghanAdyA dRSTAntAH, (gA. 134-6) / 141 cAritrapanakam , (gA. 113-15) / (parihAre 20 dezAdIni upodghAnadvArANi 26 / (gA. 137-138) / 14618 dvaaraanni)| ... ... ... ... 118 uddezanikSepAH 8 (gA. 139) / nirdezanijhepAH (gA. * upazamazreNiH, (gA. 116) / suukssmsmpraayH| (gA. 140) / nirdeze nayAH, (gA. 141) / ... 148 11.) / ... ... ... .. 123 nirgamanikSepAH 6, (gA. 142) / ... ... 151 kaSAyasAmarthyam, (gA. 118-20) / ... ... 125 nayasArabhavaH, (gA. 143-44 / 1-2 mU0 bhaa)| 152 kSapakazreNiH, (gA. 121-23) / (gAthAtrayasthAsamI- kulakaravaktavyatA, hastino nItayaza (gA. 145-166) / ciintaa)| ... ... ... ... 126 / . 3 . bhaa0)| ... ... ... 153 atra mUla saMpAdakena racita niyukti-Adi-anukrama: darzitaH, ukta patrAMka: mudrita pratAnusAra jJAtavya: JanEconor aryarg
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM ], niyukti: -, bhASyaM [-], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: -patra anaka prata sutrAMka dIpa anukrama zrIAva. viSayaH patrA viSayaH malayagi dhAzrIkaSabhabhavAH,20 sthAnakAni,zrIRSabhavaktavyatA,amiSekA, 157 RSabhanirvANaM, aSTApadatIrtha bharatakevalaM durbhASaNaM zrIvI vaMzasthApanA (gA. 185-186) / vRddhiH vivAha, rabhavAH / (gA. 350-457) / ... ... 233/ nRpatvaM camAdyAH, AhArAdyAH (gA. 187-230).! 192 | svapmA apahAraH nizcalatA amimahaH janma nAma mISaNaM lekhasambodhanAdIni 21, lokAntikAH sAMvatsarikadAnaM rAjAnaH zAlA vivAhaH priyadarzanA dAnaM lokAntikAH, dIkSAmakumArAdha tapaHkarma jJAnoNi sAdhusAdhvImAnaM gaNadharA. ha: siddhanamaskArapUrva pApAkaraNaniyamaH, kumAramAme gaNaH paryAyaH sarvAyuH / (gA. 231-235) / ... 201 gopopasargaH kolAke divyAni ( lohAryaH), zUlapANiH 4pabhadIkSA namivinamI, vidyAdharanikAyAH 16, tApasAH svapnadazakaM acchandakaH, caNDakauzikaH pradezimahimA pAraNaM zreyazaMsavRttaM pAraNakAnAM sthAnAni dAtAraH, Adi- kambalazambalau puSyaH, gozAlaH, niyatigrahaH, pATakatyamaNDalaM, dharmacakra, cakotpAtaH, marudevImokSaH, marI- dAhaH, upahAsaH municandraH, somAjayanyau manuSyacidIkSA, pakhaNDasAdhanaM, sundarIdIkSA, 99bhrAtRdIkSA, mAMsaM pathikAniH mukhatrAsaH, maNDapadAhaH meSaH anA bAhubalidIkSA, (gA. 336-349 / 37 bhaa.)| 215 ryATanaM nandiSeNaH, vijayApragalbhe, vAhanaM ayaskAraH parivAjakatA, avaprahAH 5, mAhanAH tIrthakRScakridazAI- yakSaH tAmalI lokAvadhiH parAGmukhasthAnaM kaTapUtanA | tvAni, cakriNo vAsudevAH, jinAntarANi, marIcimAnaH, baggUraH vilastambA, vezyAyanaH, gaNarAjaH AnandaH atra mUla saMpAdakena racita niyukti-Adi-anukrama: darzita:, ukta patrAMka: mudrita pratAnusAra jJAtavya: ~10~
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H Jain Educato "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 niryukti: [-], bhASyaM [-], mUla [- / gAthA-] adhyayana [ - ], muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH viSayaH pratimAH peDhAlaH saGgamakaH sukhasAtapranaH kauzAmbI ca marotpAtaH meNTikaH amimahaH svAtidattaH RjuvAlukA tapa mahAsenavanaM mahimA (gA. 458- 542 ... 340 viSayaH ekAdazaghA kAlaH, cetanAce vanasthitiH, addhAkAlabhedAH, yathAyuSkakAla:, (gA. 664 ) / upakramAle icchAkArAyAH sAmAcArya:, icchAkAraH, (gA. 681) / mithyAkAraH (687) tayAkAraH, (gA. 690 ) / AvazyakI (694) naivaidhikI (696) ( 135 - 136mA ), ApRcchAyAH (gA. 697) / upasampat (gA. 702 ) / ... ... 341 pramArjananiSadyAkSakRtikarmAdIni (gA. 717 / 137 bhA.) ( hA. 123) / cAritropasampat, (gA. 723 ) / 351 adhyavasAnAcA AyuSkopakramAH, bhaye somilakathA, daNDAdayo nimitte, prazastAprazastadezakAlau, pramANakAlaH, bhAve bhaGgAH / (gA. 735) ...... ... 355 atra mUla saMpAdakena racita niryukti-Adi-anukramaH darzitaH, ukta patrAMkaH mudrita pratAnusAra jJAtavyaH ... 46-114 bhA. samavasaraNAdIni dvArANi, karaNaniyamAniyamo devavidhiH|dezanAkAla: prativimbAni parSadaH sAmAyikapra tipattiH tIrthapraNAmaH paramarUpAdi saMzayacchedaH vRttidAnaM baliH gaNadhara dezanA (gA. 543 - 590 ) / ... gaNadharANAM nAmAni saMzayAH parivAraH indrabhUtyuktiH, ( 121-126 bhA. ) saMzayAH sadupagamAH, (641 / 132 mA. ) / ... 312 gaNadharANAM janmabhUminakSatragotraparyAyAyurjJAnamokSatapAMsi (gA. 659) / ... 301 ...311 *** ... ... pa ... 252 ... 337 ~11~ ... ... patrAi ary.org
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM - niyukti: -, bhASyaM [-1, mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: pagraha prata sUtrAka dIpa anukrama dhIpAva viSayaH anukra0 maTayAgapurupanijhepAH 10, kAraNanikSepAH 4, tadravyAnbadravye ni. AryarakSitavRtte svarNanandI paJcazailaH iGginI jIvarasvAmI mitanimittinau, samavAyyasamavAyinI kAdi, bhAve- prabhAvatI gAndhAraH guTikAzataM yuddhaM paryuSaNopavAsaHkSA'saMyamAdi, pravRttito'zarIratvAntaM,pratyaye'vadhyAdi lakSaNaM maNaM, rakSitasya vidyArtha pATalIputre gamanaM, dIkSA, bhadragupta12 sadazasAmAnyAdi zraddhAnAdi bA, (gA. 753)1363 / niryApaNA vanakhAmipAzrve'dhyayanaM phalgurakSitadIkSA mUlanayAH, smAtpadaM,avadhAraNavidhiH, digmbriiymtsmiikssaa| 369 rathAvataH kuTumbadIkSA vRddhAnuvattanaM puSpamitratrayaM nayAnu*nagamalakSaNaM, ( bhinnasAmAnyanirAsaH), sahavyavahArarjusU yogAnAM pAryakya, (gA. 124 mU. bhaa.)| mathurAyAM zabdasamamirUdaivambhUtalakSaNAni, prasthakavasatipradezaraSTAntAH , prbhedbttvN| ... ... ... 371, zakAgamaH, goSThAmAhilavRttaM, (gA. 777) / ... 391 vanakhAmivRtte zAlamahAzAlI kauNDinyAdayastApasAH puNDa | nidvavAdhikAraH, 1 (125-126 bhA.)2 (127-128) rIkakaNharIko dIkSA sAdhvyupAzrayAvasthitiH, satsAra 3(129-130) 4 (131-132) 5(133kalpaH, dRSTivAdAnumA rukmiNIdIkSA vidyAdvayam , utta- 134) 6 (135-140) (141-144) / 401 rApaye sAnistArA puryAmutsavaH puSpAvacayaH rAmaH noTikanirAsaH (savistara) (145-148 bhaa.)| bhAvakatA, (gA. 772) / ... ... ... 383/ doSadvayAdi 788 / ... ... ... 418 atra mUla saMpAdakena racita niyukti-Adi-anukrama: darzita:, ukta patrAMka: mudrita pratAnusAra jJAtavya: ~12~
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM ], niyukti: -, bhASyaM [-], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: K viSayaH -10-05 prata sUtrAka - 2 dIpa anukrama patrA viSayaH pannAH anumate tapaHsaMyamAdi, sAmAyikasyAtmAvi lakSaNaM, (gA. dRSTAnubhavAdau samyaktvaM, ( AnandAdibhAvakacaritrANi ) 149-155) / ... ... ... 428 (gA. 844) / ... ... ... 456 *batAnAM dravyeSvavatArA, dravyaparyAyApekSayA saamaayik| ... 431 | valkalacIrivRttam / ... ... ... ... 457 sAmAyikasya bhedAH samyaktvAdInAM bhedAH (150 bhA.) anukampAdyA hetavaH, tAnnAzca vaipAdayaH, abhyutthAnA dayaH, (gA. 849) / ... sannihitAsmAdeH sAmAyikam , (gA. 803) / ... 435 kAlamAna, pratipadyamAnAdayaH, antaraM, aviraha virahI AkasAmAyikaprAptihetukSetradikAlagatyAdIni dvArANi alaGkA rSAH sparzanA bhAgaH paryAyAH, damadamtAdyA dRSTAntAH rAdidvArAntAni, dinikSepaH, (gA. 829) / ...436 (gA. 879) / ... ... ... 469 ityupodghaatniyuktiH| dravyaparyAyavyApitAvicAraH, (gA. 830) / ... 451 sUtrasya doSA guNAH, sUtrasparzikaniyuktinayAnAM samamanumanujavAdInAM daula ye cola kAdayo dRSTAntAH, (gaa.840)| 451 gamaH, (gA. 886) / ... ... ... 482 AlasyAdyA dharmavinaitavaH, yAnAvaraNAdirUpakam, utpatyAdiphalAntaM namaskAre, samutthAnavAcanAundhitaH bhA.sU.102/31 (gA. 843) / ....... ...455/ khAmI nikSepAsteSu nayAH kimAdiSaTpayA satsadAdi atra mUla saMpAdakena racita niyukti-Adi-anukrama: darzita:, ukta patrAMka: mudrita pratAnusAra jJAtavya: K- 4040-4 ka ~13~
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H zrI Ava 0 malayagi0 Jain Educat "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayana [ - ], niryukti: [-], bhASyaM [-], mUla [- / gAthA-] dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH viSayaH ... 485 ... 494 ... 508 navapadyA ca nirUpaNaM vastUni AropaNAdyAH prakRtyAcAH, mArgAcA hetava:, (gA. 903) / dezaka niyama kama hA gopatvAni, (gA. 927 ) / rAgadveSakaSAyendriyANAM bhedAH svarUpaM dRSTAntAca, (gA. 928) 1497 parISahasvarUpaM, upasargANAM svarUpaM dRSTAntAca / anekathA'rhannirutayaH, namaskAraphalaM ca (gA. 926 ) / 510 karmazilpA disiddhAH karmasiddha:, (gA. 929) / zilpasiddhaH / (gA. 930 ) / vidyAsiddhaH, (gA. 9312 ) / matre ( 33 ) yoge. (34) AgamArthayoH, (gA. 35) yAtrAyAM ( 36 ) buddhisiddhasvarUpaM, buddherbhedAH, autpattikyA lakSaNaM dRSTAntAya, ... 511 ... ... pAi ... vizyaH -karmajAyA lakSaNaM tadddaSTAnyAya, (gA. 946) / ... 526 pAriNAmikyA lakSaNaM tadRSTAntAmra, (gA. 951) / ... 527 tapaHkarmakSaya siddhau siddhasvarUpaM samudghAtaH zailezI zATIdRSTAntaH pUrvaprayogAdayaH lokApratiSThitatvAdi ISatyAgbhArA avagAhanA saMsthAnaM deza pradezasparzanA siddhAnAM lakSaNaM sukhaM ca paryAyAH, namaskAraphalam (gA. 992) / 534 AcAryanikSepAdi, (ga. 999 ) upAdhyAyanikSepAdi, (gA. 1007 / mA. 151 ) sAdhuni-' pAdi, (gA. 1017 ) upasaMhAraH, saMkSepavikhAracaryA, (grA. 1020 ) / *madvAraM prayojanaphale tridaMkhyAdayo dRSTAntA:, (gA. 1025) / 553 sambandhaH sAmAyikasUtraM ca sanyAkhyAnaM, nikSepyapadAni, (gA. 1029) / ... 549 ... 550 .... (gA. 944 ) / ... 516 vainavikyA lakSaNaM tadraSTAndA (gA. 945) / ... 523 atra mUla saMpAdakena racita niryukti-Adi-anukramaH darzitaH, ukta patrAMkaH mudrita pratAnusAra jJAtavya: ~14~ anuka0 ary.org
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM -], niyukti: -, bhASyaM [-], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka ECRECEIR dIpa anukrama patrAhA patrAH nAmAdikaraNAni, (mA. 152-174) / kSetrakALakara- | sAvadyArthaH, ( gA. 1051) / dravyamAvayogAH (gA. | jAni, bhAve'tra mutavaddhAnizIthAsyAni,(gA. 1036) / nobhutakaraNam , (gA. 1031)! .. . 558 kRtAkRtAdidvArasaptakam , (ndissttopdeshaadiss)| Aloca- pratyAzyAne nyAzmeidAra, (gA. 1054) / yAvaccha nAyA nayAH, (gA. 1040 / 175-183 bhaa.)| 565 bdArthaH, (gA. 1055) / ... ... 179 |dezasarvapAtipAte sAmAyika, (gA. 1041) / ... 572 | jIvitanikSepAH, ( gA. 1056 / 189-190 bhaa.)| 580 | mayanikSepAH, antaM poDhA, (184-185 bhaa.)| ... 572 sAmAyikasUtrasyAH , sAmAyikaikArthAH nikSepA epAm, pratyAkhyAne 147 mahAH (gA. 1057) / trikAlapaha| (gA. 1045) ... ... ... 574 pam, (gA. 1058) / ... ... ... sAmAyikasya paryAyAH, kartRkarmakaraNavicAraH, AtmA kA trivipAderapunarukatA, (gA. 1059) / ... ... 583 5 rakaH, (gA. 1049) ... ... ... 575 sarvasya nijhepAH, (gA. 1050) devasaryAdi. (mA. nyamAvapratikramaNodAharaNe, (gA. 1060) / ninyA. 1 186-189 maa.)| ... ... ... 176 / gaIyo, (1061-1062) / ... ... 184 atra mUla saMpAdakena racita niyukti-Adi-anukrama: darzita:, ukta patrAMka: mudrita pratAnusAra jJAtavya: ~150
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM niyukti: -, bhASyaM [-1, mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: zrIAva. malayagi 47%% anakra0 prata %2. sUtrAMka % - viSayaH viSayaH - patrAH tAjJAnakriyAnayavaktavyatA, (gA. 1065-1067) / ... 586 / lokaparyAyAH, udyotAnopAH 4, (gA. 1074 ) / ... 594 dharmanijhegAH, 4 (gA. 1075-6) / tIrthanirAH 4, iti sAmAyikAdhyanam tristhayAMcAH paryAyAH ( gA. 1081) / ... 595 karanekSepAH 6, dravyArAH 18 prazastabhAkaraH, (gA. 1082-7) ... ... ... ... 596 adhyayanasambandhaH, caturviMzatyAdenikSepAH, (gA. 1068) / arhatkIrtanacaturviMzatiketra lipadAni (gA. 1089-91) / caturvizateH, (gA. 192 mA.) svavastra, (gA. cAlanAsamAdhI / ... ... ... ... 59 193) / bhAvastavamahattA, (gA. 194-199) / RSabhAdigAthAtrayArthaH, (gA. 1092-99) ... kUpadRSTAnto dvaye, (gA. 196 bhaa.)| ... 588 logassa' suutrvyaakhyaa| ... ... ... 591 lokanikSepAH 8 (gA. 1069) jIvAjIvanityattvAdi, iti catuvizatistavAdhyayanam / kAlabhavabhAvaparyavalokAH, ( gA. 197-205 ) / 592 dIpa anukrama ra rai atra mUla saMpAdakena racita niyukti-Adi-anukrama: darzita:, ukta patrAMka: mudrita pratAnusAra jJAtavya: ~16~
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [143], vi bhA gAthA [-], bhASyaM [114...], mUlaM -/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: tRtIya bhAga: (niyukti: 543-829) prata sUtrAMka . dIpa anukrama sAmprataM samavasaraNaprakavyatAM apanA pratipipAdaviSurimAM dvAragAthAmAhasamusaraNe kevaA rUva puccha bAgaraNa soapariNAme / dANaM ca devamalle mallA''NayaNe uvari titthaM // 543 // prathamaM samavasaraNaviSayo vidhirvaktavyaH, ye devA yatprAkArAdi yadvidhaM yathA kurvanti tathA vakavyamiti bhAvaH, 'kevaiyatti kiyanti sAmAyikAni bhagavati kathayati manuSyAdayaH pratipadyante, kiyato vA bhUbhAgAdapUrve samavasaraNe'dRSTapUrve pAvA sAdhunA Agantavyam , 'rUba'tti bhagavato rUpaM vyAvarNanIyaM, 'puccha'tti kimutkRSTarUpatayA bhagavataH prayojanamiti apRcchA kAryA uttaraM ca vaktavyaM, kiyanto vA had saMzayaM pRcchantIti, 'bAgaraNa'ti vyAkaraNaM bhagavato vaktavyaM yathA yugapaII deva samAtItAnAmapi pRcchatA vyAkarotIti, 'pucchavAgaraNaM ti eka vA dvAra, pRcchAyAM vyAkaraNaM tadvaktavyaM, 'moyapari-12 daNAmo'tti zrotuzca pariNAmaH zronRpariNAmaH sa vaktavyo, yathA sarvazrotRNAM bhAgavatI vA svabhASayA pariNamate, 'dAnaM ceti vRttidAnaM prItidAnaM ca kiyatprayacchanti cakravartyAdayastIrthakarapravRttikathakebhya iti vaktavyaM, 'devamale'tti gandhaprakSepAdevAnAM sambandhi mAlyaM devamAsya-valyAdi kaH karoti, kiyatparimANaM cetyAdi, 'mallANayaNetti mAlyAnayane yo vidhirasI vakanyA, 'upari tityati upari pauruSyAH, kimuktaM bhavati -pauruSyAmatikAntAyAM tIrthamiti-prathamagaNaA.sU.51 ......... Format Pornain ... atha samavasaraNa vaktavyatA prastUyate ~17~
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [144-545], vibhA gAthA -, bhASyaM [114...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: devakRtyaM prata satrAka Avazyaka dharo'nyo vA tadabhAve dezanAM karotItyeSa dvAragAdhAsamAsArthaH / visarAya pratiddhAra bazyAmA, tatra nanvidaM. samavasaraNaMragAthA zrImalaya- yatra bhagavAn dharmamAcaSTe tatra nidhamato bhavatyuta netyAzaGkApanodamukhena prathamaddhAraM vyAcikhyAsuridamAhasamavasarAjata jastha apuDhbosaraNaM jattha ya devo mahaDDio edd| vAudayapuSphabaddalapAgAratiaMca abhiogA // 544 // | yatra kSetre grAme nagare vA apUrvam-abhUtapUrva samavasaraNaM bhavati, yatra vA bhUtapUrvasamavasaraNe kSetre maharbiko deva pti||30|| Agacchati, tatra kimityAha-vAtaM revAdyapanodAya udaka (udaka) vAIla bhAvireNusantApopazAntaye, puSpavRSTinimitta vAIlaM puSpavAIlaM tat kSitivibhUSaNAya, vAITazabda udakapuSpayoH pratyekamabhisambadhyate, tathA prAkAratrikaM ca, sarvametat / abhiyogamahantItyAbhiyogyA devAH, kurvantIti vAkyazeSaH, anyatra tvaniyamaH // evaM tAvat sAmAnyena samavasaraNakara|NavidhirutaH, sampati vizeSeNa pratipAdayati maNi-kaNaga-rayaNacittaM bhUmIbhArga samaMtao surahiM / AjoaNaMtareNaM kariti devA vicitaM tu||545|| iha yatra samavasaraNaM bhavati tatra yojanaparimANa kSetramAbhiyogyA devAH samvataMkavAtaM vikurvitvA tena vizuddharajaH | kurvanti, tataH surabhigandhodakavRSTyA nihatarajaH, tata AyojanAntareNa-yojanaparimANaM bhUmibhAga maNayaH-candrakAntA dayaH kanaka-devakAJcanaM ratAni-indranIlAdIni athavA sthalasamudbhavA maNayo jalasamudbhavAni ratnAni taizcitraM samantataH- // 30 // | sarvAsu dikSu surabhi-sugandhigandhayuktaM, maNInAM surabhigandhodakasya puSpANAM cAtimanohArigandhayukkatvAt , vicitramapUrva devA AbhiyogyAH kurvanti / dIpa anukrama 15-23 an den For Per t h ~18~
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [146-549], vibhA gAthA -, bhASyaM [114...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka viTaTThAI surahiM jalathalayaM divakusumanIhAriM / payariMti samaMteNaM dasaddhavannaM kusumvaasN||546|| AbhiyogyA devAH prakiranti samantataH-sarvAsu dikSu vidikSu ca dazArddhavarNa-paJcavarNa kusumavarSa, kiMviziSTamityAha'vRntasthAyi' vRstamadhobhAge pANyuparItyevaMsthAnazIlaM surabhigandhopetatvAt 'divyakusumanihAri' divyaH-pradhAnaH kusumAnAM nirhArI-prabalo gandhaprasaro yasmAt tat divyakusumanihAri / / maNi-kaNaga-rayaNacitte, cauddisi toraNe viuviti / sacchatsasAlibhaMjiamayaradvayaciMdhasaMgaNe // 547 // catasRSvapi dikSu maNikanakaratnavicitrANi toraNAni vyantarA devA vikurvanti, kiMviziSTAnItyAha-una-pratItaM, zAlabhaJjikAH-stambhaputrikA makareti-makaramukhopalakSaNaM dhvajAH-pratItAH cihAni-svastikAdIni saMsthAnamatyadbhuto racanAvizeSaH santi-zobhanAni chatrazAlabhaJjikAmakaradhvajacihnasaMsthAnAni yeSu tAni tathocyante / / tinni ya pAyAravare rayaNavicitte tahiM suragaNiMdA / maNikaMcaNakavisIsayavibhUsie se viuccati // 548 // tatra samavasaraNe te vakSyamANAH suragaNendrAstrIn prAkAravarAn ralavicitrAn-maNikAzcanakapizIrSakavibhUSitAn vikurvanti, bhAvArtha uttaragAthAyAM vyAkhyAsyate / sA ceyamambhitara majjha bahiM vimANajoisabhavaNAhibakayAu / pAyArA tini bhace rayaNe kaNage ya rayae ya // 549 // | abhyantare madhye bahiH vimAnajyotirbhavanAdhipakRtAH prAkArAstrayo bhavanti, rale kanake rajate ca-yathAkrama rakhamayaH dIpa anukrama Frica Feroleh ~19~
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryuktiH [ 550 553 ], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 194...], mUlaM [- / gAthA-] dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH Avazyaka kanakamayo rajatamaya ityarthaH / eSa bhAvArtha:- abhyantaraH prAkAro rAjastaM vimAnAdhipatayaH kurvanti, madhyamaH kanake bhavaH zrImalaya- kAnakaH taM jyotirvAsinaH kurvanti, bAhyo rAjatastaM bhavanapatayaH kurvanti / samavasaraNe // 102 // maNirayaNamathA'viSa kavisIsA saGgharayaNiyA dArA / savarayaNAmayaciya paDAgayatoraNavicittA // 550 // yathAkramaM maNiratamamayAni kapizIrSakANi, tadyathA - prathamaprAkAre pazcavarNamaNimayAni kapizISarkANi tAni vaimAnikAH kurvanti, dvitIye ralamayAni tAni jyotiSkA vidadhate, tRtIye hemamayAni tAni bhavanapatayaH kurvanti tathA sarvaratnamayAni dvArANi tAni bhuvanapatayaH kurvanti, tathA sarvaratnamayAnyeva mUladalApekSayA patAkAdhvajapradhAnAni toraNAni vicitrANi - kanakasvastikAdibhizcitrarUpANi tAni vyantaradevAH kurvanti // tatto a samaMteNaM kAlA'gurukuMdurukkamIseNaM / gaMdheNa maNahareNaM dhUvaghaDIo vijayaMti // 551 // tataH samantataH-- sarvAsu dikSu kRSNAgurukundurukkamizreNa gandhena manohAriNA yuktAH, kiM 1-dhUpaghaTikA vikurvanti vyantarA devAH // Education International sIhanAyaM kalayalasaddeNa sabao sarvvaM / titthayarapAyamUle kariMti devA nivayamANA // 552 // tIrthakara pAdamUle nipatato devA utkRSTisiMhanAdaM kurvanti, utkRSTiH- harSavizeSaprerito dhvanivizeSastatpradhAnaH siMhanAda utkRSTisiMhanAdastaM, tathA kalakalazabdena samantataH- sarvAsu dikSu yuktaM sarvamazeSaM kurvanti // duma pIDhachaMda AsaNa chataM ca cAmarAo a / jaM cannaM karaNijaM kariMti taM vANamaMtariA // 553 // ~20~ devaku // 20 // jainliterary.org
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [154-555], vibhAgAthA , bhASyaM [114...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka | amyantaraprAkArasya rasamayakha bahumadhyadezamAge azokaparapAdapo bhavati, saba bhagavatAmANAta dvAdazaguNaH, tasthA-1 |ghastAtsarvarasamaya pIThaM, sasya pIThaspopari caityavRkSasAco devacchandakA, tasvAbhyantare siMhAsanaM sapAdapIThaM sphaTikamayaM, tasyopari chatrAticchatraM, pazabdaH samuccaye, cAmare ca ubhayoH pArzvayoH yakSahastagate, cazabdAt dharmacakra padmapratiSThitaM, yaccAnyadvAtodakAdi karaNIyaM tad vyantarA devAH kurvanti, eSa sarvatIrthakRtAM sarvasamavasaraNanyAyA, asmiMstu bhagavataH rupavasaraNe'zokapAdapaM zakraH chatrAticchannamIzAno vikurvitavAn , cAmare cAmaradhArau balicamarAviti sammadAyaH / Ai-yat yatsamavasaraNaM bhavati tatra sarvatrApi pUrvoka eva niyoga uta netyata Aha sAhAraNa osaraNe evaM jatvihimaM tu osaraha / iku ciya taM sarva karei bhayaNA u iyaresi / / 554 // sAdhAraNa-sAmAnyaM yatra sarve devendrA Agacchanti tasmin sAdhAraNasamavasaraNe evam-uktaprakAreNa niyogaH, yatra punarRddhimAn-indrasAmAnikAdiH samavatarati tatra eka eva tatprAkArAdi sarva karoti, 'bhayaNA u iyaresiM'ti yadi iMdrA indrasAmAnikA ga kecinmahaddhikA nAyAnti tato bhavanavAsyAdaya itare samavasaraNaM kurvanti vA navetyevaM bhajanA itressaaN| sUrudayapacchimAe ogAhaMtIha puvao eha / dohiM paumehiM pAyA maggeNa ya huMti sattanne // 555 // evaM devainiSpAdite samavasaraNe, sUryodaye-prathamAyAM pauruSyAM anyadA pazcimAyAM 'ogAhaMtIe'ti avagAhamAnAyAM6AgacchantyAmiti bhAvaH, pUrvadvAreNa 'eti' Agacchati, pravizatItyarthaH, kathamityAha-dvayoH padmayoH-sahasrapatrayordevapa dIpa anukrama KAKAR+% AAA* 2-244 JanEthicsonn imirmanana For Per t h ... atha samavasaraNa madhye dvAdaza-parSadAyA: varNanaM ~21
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryuktiH [ 556-558 ], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 194...], mUlaM [- / gAthA-] dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH Avazyaka zrImalayatamavasaraNe | rikalpitayoH pAdau sthApaya niti vAkmazeSaH, 'magrgeNa ya hoti sattantre' mArgataH pRSThato bhagavataH sadhAnyAni padmAni bhavanti teSAM ca yat yat pazcimaM tatpAdanyAsaM kurvato bhagavataH puratastiSThatIti / Aya hiNa puvaho tidisi paDirUvagA u devkyaa| jiTTagaNI anno vA dAhiNapuDhe adUrammi / / 556 // sa evaM bhagavAn pUrvadvAreNa pravizya 'AyAhiNa'tti caityadrumapradakSiNAM kRtvA pUrvAbhimukha upavizati, zeSAsu tisapu // 303 // dikSu pratirUpakANi tIrthakarA kRtimanti siMhAsanAdiyuktAni devakRtAni bhavanti, zeSadevAdInAmapyasmAkaM kathayatIti pratipattyartha, bhagavatazca pAdamUlamekena gaNadhareNAvirahitameva bhavati, sa ca jyeSTho'nyo vA, prAyo jyeSTha iti bhAvaH, sa jyeSThagaNI anyo vA dakSiNapUrve digbhAge adUre'pratyAsanne bhagavato bhagavantaM praNamya niSIdatIti kriyAdhyAhAraH, |zeSagaNadharA apyevameva bhagavantamabhivandya tIrthasya mArgataH pArzvatazca niSIdanti // bhuvanagururUpasya trailokyagatarUpebhyaH sundaratvAt tridazakRtapratirUpakANAM kiM sAmyamasAmyaM vetyAzaGkAnirAsArthamAha je te devehiM kayAtidisiM paDivagA jiNavarassa / tesiMpi tappabhAvA tayANurUvaM havai rUvaM // 557 // yAni tAni devaiH kRtAni jinavaramya tisRSu dikSu pratirUpakANi teSAmapi tatprabhAvAt - tIrthakaraprabhAvAt tadanurUpaM - tIrthakararUpAnurUpaM bhavati rUpamiti // titthAti sesasaMjaya devI vaimANiyANa smnniio| bhavaNavacANamaMtarajoisiyANaM ca devIo // 558 // tIrtha - (prathamo ) gaNadharaH, sa pUrvedvAreNa pravizya tIrthakaraM trikRtvo vanditvA dakSiNapUrve digbhAge niSIdati, evaM zeSagaNa For Pivate & Personal Use Only ~22~ parSado dvAdaza // 203 //
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [159], vi bhA gAthA [-], bhASyaM [114...], mUlaM -/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka FACASS 2-13 dharA api, navaraM te tIrthasya mArgataH pArtheSu ca niSIdanti, tadanantaraM atizeSasaMyatA-atizAyinaH kevalyAdayaH saMyatA evaM nipIdanti, kimuktaM bhavati?-ye kevalinaste pUrvadvAreNa pravizya bhagavantaM trikUtvaH pradakSiNIkRtya namastIrthAyeti bhaNitvA tIrthasya-prathamagaNadharasya zeSagaNadharANAM ca pRSThato niSIdanti, ye'pyavazeSA atizAyino manaHparyavajJAnino'vadhijJAninazcaturdazapUrvadharAH trayodazapUrvadharA yAvaddazapUrvadharA navapUrvadharAH khelauSadhaya AmA~Sadhayo jalloSadhyAdayazca te'pi pUrvadvAreNa pravizya vikRtvo bhagavantaM pradakSiNIkRtya vanditvA namastIrthAya prathamagaNadhararUpAya namaH kevalibhya | ityuktvA kevalinAM pRSThato yathAkrama niSIdanti, ye cAvazeSA anatizAyinaH saMyatAH te'pi pUrvadvAreNaiva pravizya trikRtyo bhagavantaM pradakSiNIkRtya vanditvA namastIrthAya namaH kevalibhyaH namo'tizAyibhya ityuktvA atizAyinAM pRSThato niSIdanti, vaimAnikAnAM devyaH pUrvadvAreNaiva pravizya bhagavantaM trikRtvaH pradakSiNIkRtya vanditvA namastIrthAya namaH kevalimyaH namo'tizAyibhyaH namaH sAdhubhya iti bhaNitvA niratizayisaMyatAnAM pRSThatastiSThanti, natu niSIdanti, zramaNyaH pUrvadvAreNa pravizya tIrthakaraM trikRtvaH pradakSiNIkRtya vanditvA namastIrthAya namaH kevalibhyo namo'tizAyibhyo namaH zeSasAdhubhya ityuktvA vaimAnikadevInAM pRSThatastiSThanti, na tu niSIdanti, bhavanapavAsinyo vyantoM jyotiSkyazca dakSiNadvAreNa pravizya trikRtvastIrthakaraM pradakSiNIkRtya vandittvA dakSiNapazcimAyAM dizi, nairRtakoNe ityarthaH, tiSThanti, na tu niSIdanti, bhavanavAsinInAM pRSThato jyotiSkadevyastAsAM pRSThato vyntryH| etadeva savizeSa pratipipAdayiSuridamAha(kevaliNo tiuNa jiNaM titthapaNAmaM ca maggao tassa / maNamAIvi namaMtA vayaMti sahANa sahANaM // 559 // dIpa anukrama ~23~
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H Avazyake zrImalaya samavasaraNa // 304 // "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryukti: [ 560 ], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [196 ], mUlaM [- / gAthA-] ratnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH chaonakhiguNaM - triH pradakSiNIkRtya jinaM-tIrthakaraM tIrthapraNAmaM ca kRtvA tasya tIrthasya - gaNadharasya mArgataH pRSThato, niSIdanti kriyAdhyAhAraH, 'maNamAivI 'tyAdi, manaAdayo'pi - manaH paryAvajJAmyavadhijJanicaturdazapUrvarA yAvannavapUrvadharakhelauSadhyAdiniratizayasaMyata vaimAnikadevI zramaNyastathA jyotiSka bhavanapatinyantaradevyaH pUrvakrameNa tIrthaMkarAdIn namantyaH prajanti svasthAnaM svasthAnaM, svaM svaM sthAnamityarthaH, bhAvArthaH prAgevoktaH / bhavaNavaI - johasiyA boddhavA vANamaMtarasurA ya / vemANiyA ya maNuA payAhiNaM jaM ca nissAe // 530 // bhavanapatayo jyotiSkA vyantarasurA ete pazcimadvAreNa pravizya bhagavantaM triH pradakSiNIkRtya vanditvA namastIrthAya namaH kevalimbaH namo'tizAyibhyaH namaH zeSasAdhubhya iti bhaNitvA yathopanyAsamuttarapazcime digbhAge niSIdanti, | tadyathA-bhavanapatInAM pRSThato jyotiSkAsteSAmapi pRSThato vyantarA iti, tathA vaimAnikA manuSyAzcazabdAt striyazca, | asya zabdasya vyavahita upanyAsaH, kiM ?, 'payAhiNaM'ti uttaradvAreNa pravizya pradakSiNAH kRtvA tIrthaMkarAdInabhivandya uttarapUrve digbhAge yathopanyAsaM niSIdanti, tadyathA-vaimAnikAnAM pRSThato manuSyAsteSAmapi pRSThato manuSyastriyaH, idaivaM sampradAya:-devyaH sarvA eva na niSIdanti, devA manuSyA manuSyakhiyazca niSIdanti tathA vivRtaM, 'jaM ca nissAe' yaH parivAroyaM ca nizrAM kRtvA samAyAtaH sa tatpArzva eva tiSThati, nAnyatra // sAmpratamabhihitamevArtha bhASyakAraH pUrvadvArAdipravezaviziSTaM spaSTataraM pratipAdayati saMjaya vaimANityI saMjara puveNa pavisitaM vIraM / kAuM payAhiNaM puSadakkhiNe ThaMti disimAe // 116 // & Personal Use Only parSado dvAdaja ~24~ // 204 // *** bhASyakrama-mudraNadoSa: [... yahA bhASya kA krama 115 AtA hai, fira bhI mUla saMpAdakane 116 likhA hai, kyoM kI krama 115 me galati se niryukti kA naMbara de diyA thaa| vaise hAribhadriyA vRtti me isa kA bhASya-krama 116 hi hai /
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -1, niyukti: [561], vibhA gAthA [-], bhASyaM [117-119], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: * ACC * prata sUtrAMka ** kA 4IjoisiyabhavaNavaMtaradevIo dakSiNeNa pavise / ciTThati dakSiNAvaravisimmi tiguNaM jiNaM kA // 117 // avareNa bhavaNavAsIvaMtarajoisasurA ya atigaMtuM / avaruttaradisibhAe ciTThati jirNa namaMsittA // 118 // / samahiMdA kappasurA rAyA naranArio uINeNaM / pavisittA puDuttaradisIha ciTThati paMjaliyA // 119 // / ikkikAi disAe tigaM tigaM hoi saMniviDaM tu / Aicarime vimissA thIpurisA sesa patte // 561 // saMyatA vaimAnikastriyaH saMyatyaH pUrveNa-pUrvadvAreNa pravizya vIraM pradakSiNaM kRtvA pUrvadakSiNe digbhAge tiSThanti / jyotikabhavanavyantaradevyo dakSiNena dvAreNa pravizya triguNaM pradakSiNaM jinaM kRtvA dakSiNAparadigbhAge pUrvakrameNa tiSThanti / apareNa-pazcimadvAreNa bhavanavAsino vyantarA jyotiSkasurAzca atigatya-pravizya jinaM namaskRtyAparottaradigbhAge, vAyavyaTAkoNe ityarthaH, pUrvakrameNa tiSThanti ||smhendraa-mhrddhibhirindrH sahitAH kalpasurA:-kalpopapatnadevAH rAjAnaH narAH sAmA-14 nyapuruSA nAryazca udIcyena-uttareNa dvAreNa pravizya bhagavantaM praNamya prAJjalayaH pUrvottaradigbhAge tiSThanti / abhihitArthovApasamAha-ekaikasyAM pUrvadakSiNAdikAyAM dizi trikaM trikaM bhavati sanniviSTaM, tadyathA-pUrvadakSiNasyAM saMyatavaimAnikadevI zramaNIrUpaM, dakSiNAparavAM bhavanavAsijyotiSkanyantaradevIrUpaM, aparottarasyAM bhavanapatijyotiSkavyantaradevarUpaM, uttarapUrvasyAM vaimAnikamanuSyamanuSyatrIrUpamiti, Adime ca trike-pUrvadakSiNadiggate parame ca trike-pUrvottaradiggata vimizrA bhavanti, striyaH puruSAzca tiSThantIti bhAvaH, zeSe-trikadye pratyekaM bhavati, aparAdakSiNa digbhAge kevalA:sthiya eva | aparottare ca digbhAge kevalA: puruSA eveti bhaavaarthH| teSAM catvaM sthitAnAM devanarANAmiyaM mayAdA, **** dIpa anukrama ***** JanEthiconn imaMaiind ~25~
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [562-564], vibhAgAthA -1, bhASyaM [117-119], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sa devAdInAM svasthA prAkArAbama: satrAka mAdAyaka mahihi paNivayaMti Thiyamavi vayaMti paNamaMtA / navi jaMtaNA na vikahA na paruppara maccharo na bhayaM 562 zrImalaya- ye alparddhayo bhagavataH samavasaraNe pUrvanipaNNAste AgacchantaM maharddhika praNipatanti, atha maharddhikAH prathama samavasaraNe niSa- NAstataH pazcAt ye alpaddhikAH samAgacchanti te tAn pUrvasthitAn maharddhikAn praNipatanto vrajanti, tathA teSAM nA'pi tathAsthitAnAM yantraNA-AyattatA nApi vikathA na ca parasparaM matsaro, nApi virodhinAmapi sattvAnAM parasparaM bhayaM ca, bhagavato'nu- bhAvAt // etatsarva prathamaprAkArAntare vyavasthitam, atha dvitIyaprAkArAntare tRtIyaprAkArAntare ca kiM vyavatiSThate ityAhabiyammi huMti tiriyA taie pAyAramaMtare jANA / pAyArajaDhe tiriyAci TuMti patte missA vA // 563 // hama dvitIyaprAkArAntare bhavanti tiryaJcaH, tathA tRtIyaprAkArAntare yAnAni, prAkArajahe-prAkArarahite bahirityarthaH, tirya co'pi bhavanti, apizabdAt manuSyadevA api, te ca pratyeka kadAcidbhavanti-kadAcittiryaca eva kadAcinmanuSyA eva kadAciddevA eva, tathA kadAcinmizrA vA, ete ca pratyekaM mizrA vA pravizanto nirgacchantazca veditavyAH // gataM samavasa raNadvAram , adhunA dvitIyadvArapratipAdanArthamAhajasavaM ca desaviraI sammaM ghecchaha va hoi kahaNA u / iharA amUDhalakkho na kaheha bhavissaina taM ca // 564 // viratizabda ubhayatrApi sambadhyate, sarva-sarvavirati dezaviratiM samyaktvaM vA grahISyati, vAzabdasya vyavahitaH sambandhaH, tataH kathanA kathanaM bhagavataH pravartate, 'ihara'tti itarathA amUDhalakSyA samastajJeyAviparItavedanAH, kiMna kathayati / Aha yadyevaM samavasaraNakaraNaprayAso vibudhAnAmanarSakA, kRte'pi niyamato'kathanAdityata Aha-bhaviSyati dIpa anukrama // 3.5 // ~26~
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryukti: [ 565-567 ], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [117-119], mUlaM [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [40], mUlasUtra- [1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH na taca yadbhagavati kathayati anyatamo'pyanyat sAmAyikaM na pratipadyata iti, bhaviSyatkAlanirdezastrikAlopalacakaH / | atha kiyanti sAmAyikAni manuSyAdayaH pratipadyanta ityetadAha | maNue camannaparaM tirie tinniva duve va paDivaje / jai natthi niyamasuciya suresa saMmattapaDivantI / / 665 / / manuSye pratipattari caturNA sAmAyikAnAmanyatarat - anyatarasAmAyikapratipattirbhavati, pAThAntaraM 'maNuo caramannayaraM' tatra manuSyazcaturNAmanyatarat pratipadyate iti vyAkhyeyaM tiryak trINi vA sarvavirativarjAni dve vA samyaktvazrutasAmAyike pratipadyate, yadi nAsti manuSyatirazcAM kazcit pratipattA tato niyamata eva sureSu samyaktvapratipattirbhavati / sa ca bhagavAnitthaM dharmmamAcaSTe titthapaNA kArDa kar3e sAhAraNeNa saddeNa / sadhesiM saMnINaM joaNanIhAriNA bhayavaM // 666 // namastIya pravacanarUpAyetyabhidhAya praNAmaM ca kRtvA kathayati, pratipattimaGgIkRtya sAdhAraNena zabdena - arddhamAgadhabhASAtmakena, keSAM sAdhAraNenetyAha- sarveSAm - amaranaratirathAM saMjJinAM, kiMviziSTena 1 yojananihAriNA-yojanavyApinA bhagavAn, kimuktaM bhavati ? - bhagavato dhvanirazeSasamavasaraNasya saMjJijijJAsitArthapratipattinibandhanaM bhavati, | bhagavataH sAtizrayatvAditi / nanu kRtakRtyo bhagavAn tataH kimiti tIrthapraNAmaM karoti 1, ucyatetarapuDiA ariyA pahaapUyA va diNayakammaM ca / kayakitho'vi jaha kaha kahei namae tahA titthaM // 567 // tatpUrvikA - pravadharUpatIrthapUrvikA arhatA- tIrthakaratA, pravacanaviSayAbhyAsavazatastIrthakaratvamApteH, yazca yata upajA ~27~ wwww.janbrary.org
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [168-569], vibhA gAthA -1, bhASyaM [119...], mUlaM |-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka Avazyakedayate sa taM praNamatIti bhagavAn tIrtha praNamati, tathA pUjitena pUjA pUjitapUjA sA cAsya kRtA bhavati, pUjitapUjako hiTa sAmAyizrImalaya- lokaH, bhagavAMzca jagatraye'pi pUjyaH, tato yadi bhagavatA pUjitaM bhavati tataH sakale'pi jagati tatpUjitaM bhavatIti praNa- kAni sAsamavasaraNe: mati, tathA vinayakarma ca vakSyamANavainayikadharmamUlaM kRtaM bhavati, kimuktaM bhavati ?-vinayamUlo dharmo bhagavatA prajJA- dhyAgamaH panIyaH, tad yadi prathamaM svayameva bhagavAn vinayaM prayuke tato lokaH samyagvinayaM prajJApyamAnaM zraddhace karoti ca, athavA rUpaca // 306 // | yathA kRtakRtyo'pi bhagavAn kathA kathayati tathA tIrthamapi namati, Aha-namvidamapi dharmakathanaM bhagavataH kRtakRtyasyAyuktameva, na, tasya tIrthakaranAmakarmavipAkamabhavatvAt , ukkaM ca prAk 'taMca kahaM veijjaI'ityAdi / Aha-ka kena sAdhunA| kiyato vA bhUbhAgAt samavasaraNe khalvAgantavyam ? anAgacchato vA kiM prAyazcittamityata Aha| jattha apurosaraNaM adihapuvaM ca jeNa samaNeNaM / bArasahiM joaNehiM so ei aNAgae lahuA // 568 // 4aa yatra tattIrthakarApekSayA apUrvam-abhUtapUrva samavasaraNaM na dRSTapUrva vA yena zramaNena sa dvAdazabhyo yojanebhya Aga cchati, atha nAgacchati avajJayA tato'nAgate sati 'lahuya'tti caturlaghavaH prAyazcittam / / gataM kevaiatti dvAram, adhunA hai rUpapRcchAdvAraprakaTanAmAha___sabasurA jai rUvaM aMguTThapamANayaM viuvijaa| jiNapAyaMgulu pai na sohae taM jahiMgAlo // 569 // atha kIdRgbhagavato rUpaM ?, ucyate- sarve surA azeSasundararUpanirmApaNazaktyA badi anuSTapramANakaM rUpaM vikurvIran / tathApi tajinapAdAbucha prati na zobhate ythaa'kaarH|| sAmprataM prasaGgato gaNadharAdInAM rUpasampadamabhiSitsurAha PERMANE dIpa anukrama NDRAPUR ... tIrthaMkara-AdInAM 'rUpa' dvArasya varNanaM kriyate ~28~
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [570-571], vibhA gAthA -], bhASyaM [119...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka gaNahara AhAra aNuttarA ya jAva vnn-ckki-vaasu-blaa| maMDaliyA jA hINA chaTThANagayA bhave sesii| 570 // tIrthakararUpAt gaNadharANAM rUpamanantaguNahInaM bhavati, tIrthakarebhyo gaNadharA rUpeNAnantaguNahInA bhavantIti bhAvaH, gaNadharemyo rUpeNa khalu AhArakadehA anantaguNahInAH AhArakadehebhyo rUpeNAnantaguNahInA anuttarA:- anuttaravaimA-1 nikAH, evaM praibeyakAcyutAraNaprANatAnatasahasrAramahAzukralAntakabrahmalokamAhendrasanatkumArezAnasaudharmabhavanavAsijyoti-18 kanyantaracakravartivAsudevabaladevamahAmANDalikAnAmanantarAnantarApekSayA rUpeNAnantaguNahAniravagantavyA, tathA cAha'jAva vaNacakkivAsubalA maMDaliyA jA hINa'tti yAvad vyantaracakravartivAsudevavaladevamANDalikAH vAvadanantaguNahInAH, 'chaTThANagayA bhave sesa'tti zeSA-rAjAno janapadalokAzca SaTsthAnagatA bhavanti, anantabhAgahInA vA asalyeyabhAgahInA vA saveyabhAgahInA vA soyaguNahInA vA asoyaguNahInA vA anantaguNahInA vA iti / utkRSTarUpatAyAM bhagavataH [4 pratipAdayituM prakAntAyAmidaM prAsaGgikaM rUpasaundayanibandhanaM saMhananAdi pratipAdayannAha ___ saMghapaNa rUvaM saMgaNa vannagaisattasAraUsAsA / emAiNuttarAI havaMti nAmodayA tassa // 571 // saMhanana-vajrarSabhanArAcaM rUpamuktalakSaNaM saMsthAna-samacaturanaM varNo dehacchAyA gatiH gamanaM sattva-vIryAntarAyakarmakSayopazamAdijanya AtmapariNAmaH, sAro dvidhA-bAhya Antarazca, bAhyo gurutvaM Antaro jJAnAdi, ucchAsaH pratItaH, vata eteSAM padAnAM indaH evamAdIni vastUni, AdizabdAt rudhiraM gokSIrAbhamityAdiparigrahaH, anuttarANi tasya bhaga dIpa anukrama 7-%a-ka-% bara For Per t h ~29~
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [ - ], niryuktiH [ 572-574], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [119...] mUlaM [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH yAvazyake zrImalayasamavasaraNa vato nAmodayAt karmodayAdbhavanti // Aha--anyAsAM prakRtInAM vedanA (da) gotrAdayo nAstro vA ye indriyAdayaH prazastA udayA bhavanti te kimanuttarA bhagavatazchadmasthakAle kevalikAle vA bhavanti / kiM vA neti, ucyate // | pagaDINaM annAmuvi pasattha udayA aNuttarA huMti / khayauvasamevi a tahA khayammi avikappamAhaMsu // 572|| 'annAsuvi'ti SaSThyarthe saptamI, anyAsAmapi prakRtInAM apizabdAnnAno'pi prazastA udayA-uccairgotrAdayo bhavanti, // 307 // kimitarajanasyeva 1, netyAha- anuttarAH - ananyasadRzA ityarthaH, 'khabhavasame'viya'tti kSayopazame sati ye dAnalAbhA4. dayaH kAryavizeSA apizabdAdupazame'pi ye kecana te'pyanuttarA bhavantIti kriyAyogaH, tathA karmmaNaH kSaye-Atyantika| prakSaye sati kSAyikajJAnAdiguNasamudayamavikalpaM vyAvarNanAdikalpanAtItaM sarvocamamAkhyAtavantastIrthakaragaNadharAH Aha- asAtAvedanIyAdyAH prakRtayo nAno vA'prazastAH kathaM tasya duHkhadA na bhavanti 1, ucyateassAyamA Ao jAvitra asuhA havaMti payaDIo / niMbarasalavuDa pae na huMti tA asuhayA tassa // 573 // asAtAdyA yA apica prakRtayaH azubhA bhavanti tA api 'nimbarasalava' iva labo - binduH payasi kSIre, na bhavanti, asukhadAstasya-bhagavataH tIrthakRtaH / uktamAnuSaGgikaM prakRtaM dvAramadhikRtya procyate tatra kazcidAha- utkRSTarUpatayA maMgavataH kiM prayojanam 1, ata Aha--dhammodaeNa rUvaM kariMti svassiNo'vi jaha dhammaM / gejjhavao a suruvo pasaMsimo teNa rUvaM tu // 574 // dharmasyodayo dhamrmodayastena rUpaM bhavatIti zrotAro'pi dhamrme pravarttante, tathA kurvanti rUpasvino'pi rUpavanto'pi ~30~ zrIjinarsahananAdi // 207 // janelibrary.org
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka H dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryukti: [ 575-576 ], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 119...] mUlaM [- / gAthA-] dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH -yadi dharma tataH sa zevaiH sutarAM karttavya iti zrabuddheH pravarttanam, tathA grAhyavAkyaMzca - AdevavAkyazca surUpo bhavati, | cazabdAt zrotRRNAM rUpAdyabhimAnApahArI ca, ata etaiH kAraNairbhagavato rUpaM prazaMsAmaH) athavA pRccheti bhagavAn devanaratirazcAM prabhUtasaMzayinAM kathaM vyAkaraNaM kurvan saMzaya vicchittiM karoti ?, ucyate - yugapat kimityAha--- kANa asaMkheNavi saMkhAIyANa saMsaINaM tu / mA saMsayavucchintI na huA kamavAgaraNadosA // 575 / / yadi ekaikasya paripAThyA ekaikaM saMzayaM paricchindyAt tataH sayAtItAnAM devAnAM saMzayinAmasaGkhyenApi kAlena saMzayavicchittirna syAt kuta ityAha- krameNa vyAkaraNaM kramavyAkaraNaM sa eva doSaH kramavyAkaraNadoSastasmAt, tato yugapad vyAkaroti // yugapadvyAkaraNe guNamupadarzayati satya asamattaM riddhiviseso akAlaharaNaM ca / sahanupacao'vi a arcitaguNabhUio jugavaM // 576 // 'sarvatra sarvasattreSu samatvam-aviSamatvaM yugapatkathanena bhagavato rAgadveSarahitasya prathitaM bhavati, anyathA tulyakAlasaMza| yinAM yugapajijJAsutayopasthitAnAM kAlabhedakathane rAgetaragocaracittavRttiprasaGgaH, sAmAnyakevalinAM tasrasaGga iti cet, na, teSAmitthaM dezanAkaraNAyogAt, tathA RddhivizeSa evaM bhagavataH prathito bhavati, yat yugapat sarveSAmeva saMzayinAmazeSasaMzayavyavacchittiM karoti, tathA akAlaharaNaM bhavati, bhagavatA yugapatsaMzayApanodAt, krameNa kathane tu kasyacitsaMzayino'nivRttasaMzayasyaiva maraNaM syAt, na ca bhagavantamapyavApya saMzayanivRttyAdiphalarahitAH prANino bhavantIti yuktaM, | sarvazapratyayo'pi teSAmevamupajAyate, yathA sarvajJo'yaM hRGgatAzeSasaMzayApanodAt, na khalvasarvajJa ekakAlamazeSasaMzayApano ~31~ www.janbrary.org
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [577-578], vibhA gAthA -1, bhASyaM [119...], mUlaM |-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka Avazyake dAyAlamiti, kramavyAkaraNe tu kasyacidanapetasaMzayasya sarvajJapatItyabhAvaH syAt, tathA acintyaguNabhUti:-acintyA kArakhA guNasampanagavataH svAbhAvikI, tato yasmAdete guNA ato yugapat kathayati / / gataM pRcchAdvAramadhunA zrotRpariNAmaH paryA-12 zrImalaya-1 locyate, tatra yathA sarvasaMzayinA sA pAramezvarI bAra azeSasaMzayonmUlanena svabhASayA pariNamate tathA pratipAdayatisamavasaraNe cAsodagassa va jahA vanAI huMti bhAyaNavisesA / savesipi sabhAsaM jiNabhAsA pariName evaM // 577 // / zANAmazca // 30 // varSodakasya-vRSyadakasya vAzabdAdanyasya vA yathaikarUpasya sato bhAjanavizeSAt varNAdayo bhavanti, kRSNasarabhima-11 ttikAyAM svaccha sugandhi rasavacca bhavati, Upare tu viparItam, evaM sarveSAmapi zrodaNAM svabhASayA jinabhASA pariNamate / tIrthakaravAcaH saubhAgyaguNapratipAdanArthamAhasAhAraNAsavatte taduvaogo u gAhagagirAe / na ya nivijjaha soA kiDhivANiyadAsioharaNA // 578 // sAdhAraMNA bhagavato vANI anekaprANiSu svabhASAtvena pariNamanAt, narakAdibhayarakSaNaparatvAt asapanA-asadRzI advi-18 tIyA, sAdhAraNA cAsau asapatnA ca sAdhAraNAsapanA tasyAM sAdhAraNAsapakSAyAM satyAM, tasyAmupayogastadupayoga eva bhavati zrotuH, tuzabdasyAvadhAraNArthatvAt , kasyAM -grAhayatIti grAhakA sA cAsau gIca grAhakagIstasyAM prAhakagiri, upayoge satyapi anyatra nivedo dRzyate, tata Aha-na ca nirvidyate zrotA, kathamarthaH khalvavagantavya ityAha-kiDhivaNigdAsyudA-1 4AharaNAt / tadam- egassa vANiyassa egA kiDI dAsI, kiDhI nAma therI, sA gose kahA gayA, taNhAnahAkilaMtA| // 3.8 // majhaNhe AgayA, atiyovANi kaTThANi ANiyANitti pihitvA bhukkhiyatisiyA puNo paTTaviyA, sA va baI kaTThabhAraM dIpa anukrama n o n international For Per t h ~32~
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka H dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [ - ], niryuktiH [ 579-581], vi0bhA0gAthA [-], bhASyaM [1919] mUlaM [- / gAthA-] ratnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH gahAya ogAhaMtIpa porasIpa Agacchati, kAlo ya jeTThamAso, aha tAe therIe kaTThamArAto pagaM kaDaM paDiyaM, tato tAe oNamittA taM gahiyaM, taMsamayaM ca joyaNanIhAriNA sareNa bhayavaM titthayaro dhammaM kahei, sA therI taM saddaM suNaMtI taheva oNayA soumADhatA, DaNDaM khuhaM pivAsa parissamaM ca na viMdara, sUratthamaNe titthayaro dhammaM kahittA uTThito, berI gayA / evaMm - | saghAuaMpi soA jhavijja jaha hu sayayaM jiNo khe| sIuNhakhuppiyAsAparissama bhae'vi avigaNaMto / / 579 / / bhagavati kathayati bhagavatsamIpavartheva san sarvAyuSkamapi zrotA kSapayet yadi hu satatam - anavarataM jinaH kathayet, | kiMviziSTaH san ityAha- zItoSNa kSutpipAsAparizramabhayAnyavigaNayan // gataM zrotRpariNAmadvAram samprati dAnadvAra bhAvyate tatra bhagavAn yeSu grAmanagarAdiSu viharati temyo vArtA ye khalvAnayanti tebhyo yat prayacchanti vRcidAnaM prItidAnaM ca cakravarttyAdayastadupadarzayannAha vittI u suvannassA vArasa addhaM ca sayasadassAI / tAvaiyaM ciya koDI pIIdANaM tu cakkINaM // 280 // vRttistu vRttireva niyuktapuruSebhyaH suvarNasya dvAdaza zatasahasrANi arddha ca, arddhatrayodaza suvarNalakSA ityarthaH, cakravacinA dIyate, tathA etAvatya eva kovyaH prItidAnaM cakravartinaH, tatra vRttirvA kAlamAnena paribhASitA niyuktapuruSebhyo dIyate, prItidAnaM yadbhagavadAgamane nibaMdite paramaharSAniyuketarebhyo dIyate, tathA vRttiH saMvatsaraniyatA, prItidAnamaniyatamiti // eyaM caiva pamANa navaraM rayayaM tu kesavA diti / maMDaliyANa sahassA vittI pII sayasahassA // 581 // **** atha vRtti evaM prIti-dAnasya varNanaM Arabhyate For Pevate & Personal Use Only ~33~ www.janelibrary.org
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [582-584], vibhA gAthA -], bhASyaM [119...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka *-*-*-4 dIpa anukrama parayake[4] etadeva pramANaM vRttiprItidAnayoH kezavAnAM, navaraM rajata-rUpyaM kezavA-vAsudevA dadati, tathA mANDalikAnAM rAjJA tiprItizrImalaya- atrayodaya saGgyAni sahasrANi rUpyasya vRttidAnaM, prItidAnaM zatasahasrANi-lakSANi arddhatrayodazasajhyAni // kimetelA samavasaraNe eva mahApuruSAH prayacchantIti !, netyAha bhattivihavANurUvaM annevi ya diti inbhamAIA / soUNa jiNAgamaNaM niuttamanioiemuM vA // 582 // // 309 // hai| ibhyo-mahAdhanapatiH, AdizabdAnagarapAmabhogikAdiparigrahaH, anye'pi ca ibhyAdayo ( yathA) bhaktivibhavAdika |zrutvA jinAgamanaM dadati, kebhya ityAha-niyuktabhyo'niyojitemyo vA // atha teSAmitthaM prayacchatA ke guNAH , ucyate devANuvittI bhattI pUA thirakaraNa sttannukNpaa| sAodayadANaguNA pabhAvaNA ceva tisthassa // 583 // devAnuvRttiH kRtA bhavati, devA apyanuvartitA bhavanti, kathaM , yato devA bhagavataH pUjAM kurvanti, pravRttikathakebhyazca dAnaM dadati, ataste'pyanuvartitA bhavanti, tathA bhaktibhagavataH kRtA bhavati pUjA ca, tathA abhinavazrAvakANAM sthirakaraNaM, tathA vA nivedakasya sattvasthAnukampA kRtA bhavati, tathA sAtodaya-sAtavedanIyaM karma evamupacIyate, ete vRttiprI-hai tidAnaguNA bhavanti, tathA prabhAvanA tIrthasyaivaM kRtA bhavatIti / gataM dAnadvAram , adhunA mAlyadvAramadhikRtya procyate, tatra bhagavAn prathamAM sampUrNapauruSI dharmamAcaSTe, atrAntare devamAlyaM pravizati, balirityarthaH, adha kastaM valiM karotItyata Aha- 9 // pUrAyA va rAyamaco tassA'saha parajANavau vAvi / dubalikhaMDivalicchaDia taMdulANAdayaM kalamA // 584 // rAjA ca-cakkavarjimANDalikAdiH rAjAmAtyo vA, amAtyo-mantrI, tasya rAjJomAtyasya vA asati-abhAve nagarani M an den ~34~
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryuktiH [ 585 - 586 ], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 119...], mUlaM [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH vAsiviziSTalokasamudAyaH pauraM tat karoti grAmAdiSu janapado vA, atra janapadazabdena tannivAsI lokaH parigRhyate / sa baliH kiMviziSTaH kiMparimANo vA kriyate ? ityAha- 'dubbale' tyAdi, durbalikayA kaMNDitAnAM balIti baliyA chaTitAnAM tandulAnAM kalamA iti prAkRtazailyA kalamAnAM ADhakaM catuHprasthapramANaM karoti // kiMviziSTAnAmityAha-bhAiyapuNANiANaM akhaMDaphuDiANa phalagasariyANaM / kIrai balI surAviya tatyeva chuhaMti gaMdhAI // 585 // bhAjitA - IzvarAdigRheSu bInanArthamarpitAH pratyAnItAstebhyaH punarAnItAH jitAzca te punarAnItAzca 2 teSAM kiMviziSTAnAmityAha- akhaNDAH - sampUrNAvayavA asphuTitAH - rAjIrahitAH, akhaNDAzca te asphuTitAzceti vizeSaNasamAsaH, teSAM, 'phalakasaritANaM' ti phalikavInitAnAM evaMbhUtAnAmADhakaH kriyate, baliH siddhaH, surA api ca tatraiva-balI prakSipanti gandhAdIn // gataM devamAlyadvAram adhunA mAlyAnayanadvAramabhidhIyate - tamitthaM niSpannaM bali rAjAdayastridazasahitA gRhItvA tUryaninAdena digmaNDalamApUrayantaH khatvAgacchanti, pUrvadvAreNa ca pravezayanti, atrAntare bhagavAnapi dharmmakathAmupasaMharatItyAha balipaviNasamakAlaM pucaddAreNa ThAi parikahaNA / tiguNaM purao pADaNa tassaddhaM avaDiyaM devA // 586 // pUrvadvAreNeti vyavahita upanyAsaH, pUrvadvAreNa baleramyantaraprAkArAmyantare pravezanaM balipravezanaM tatsamakAlaM tiSThate-uparamate dharmmakathanA dharmakathA, kimuktaM bhavati 1-amyantaraprAkArAbhyantare yadA baliH pravizati tadA bhagavAn dharmmakathA ... samavasaraNa madhye 'baliM' vidhi upadarzayate For Pivate & Personal Use Only ~35~ wwww.janelibrary.org
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [587-588], vibhA gAthA -1, bhASyaM [119...], mUlaM |-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAka mAvazyamupasaMhRtya tUSNIko'vatiSThate, tataH sa rAjAdivalivyaprahasto devaparivRto bhagavantaM tIrthakaraM trikRtvA pradakSiNIkRtya halividhiH zrImalaya- taM baliM tatpAdAntike purataH pAtayati, tasyArddhamapatitaM devA gRhanti / / kA arddha ahivaiNo avasesaM hoi pAgayajaNassa / sanbAmayappasamaNI kuppai na'no ya chammAse // 587 // hA zeSasyA svArddhamA tadadhipaterbhavati, rAjJa ityarthaH, avazeSa yaddalerAste tadbhavati kasya ?-prakRtiSu bhavaH prAkRtaH // 31 // sa cAsau janastasya / sa caivaMrUpasAmarthya-yayekamapi sikthaM tatsambandhi yasya zirasi prakSipyate tasya pUrvotpanno vyAdhiH khalUpazamaM yAti, apUrvazca paNmAsAn yAvanna bhavati, tathA cAha-sarvAmayaprazamanaH, sUtre strIliGganirdezaH prAkRtatvAt , kupyati nAmyazca SaNmAsAn yAvat // itthaM balau prakSise bhagavAn prathamaprAkArAduttaradvAreNa nirgatya dvitIye prAkArAntare hai pUrvasyAM dizi devacchandake yathAsukhaM samAdhinA vyavatiSThate / samprati 'uvari tittha miti dvAramamidhIyate bhagavatyutthite zAdvitIyasyAM pauruSyAmAdhagaNadharo'nyo vA gaNadharo dharmamAcaSTe, syAnmatiH-kiM kAraNaM dvitIyasyAmapi pauruSyAM tIrthakara, eva dhammai na kathayati , tata AhakheyaviNoo sIsaguNadIvaNA pazcao ubhyto'vi|siisaayriykmo'vi agaNaharakahaNe guNA hu~ti / / 588 // - khedavinoda-parizramavinAzo bhagavatobhavati, tathA ziSyaguNadIpanA-ziSyaguNaprakhyApanA va kRtA bhavati, tathA pratyaya // 31 // ubhayato'pi zrotaNAmupajAyate, yathA bhagavatA'bhyadhAyi tathA gaNadhareNApi, yadivA gaNaghare tadanantaraM tadukkAnuvAdini pratyayaH provaNAM bhavati, yathA. nAnyadhAvAdhayamiti, tathA ziSyAcAryakramo'pi darzito bhavati, AcAryA-1 dIpa anukrama JanEconn inormananal For Per t h ~36~
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H Education F "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryuktiH [ 589 590 ], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 119...], mUlaM [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH dupazrutya yogyaziSyeNa tadarthAnvAkhyAnaM karttavyamiti, ete gaNadharakathane guNA bhavanti // Aha-sa gaNadharaH ka niSaNNaH kathayati / ucyate- ovaNIyasIhAsaNovaviTTho ya pAyapIDhe vA / jiTTho annayaro vA gaNahAri kahei bIyAe / 589 // rAjJA upanItaM rAjopanItaM tacca tat siMhAsanaM 2 tatra vA upaviSTaH, tadabhAve tIrthakarapAdapIThe vA upaviSTo jyeSTho'nyataro vA gaNaM-sAdhvAdisamudAyalakSaNaM dhArayituM zIlamasyeti gaNadhArI kathayati, dvitIyAyAM pauruSyAm // Aha-sa kathayan kathaM kathayati 1, ucyatesaMkhAIevi bhave sAhai jaM vA paro u pucchiyA / na u (ya)NaM aNAisesI biyANaI esa chaumattho // 590 // saGkhyAtItAn, asaGkhyeyAnapItyarthaH bhavAn 'sAhei' iti dezIvacanametat kathayati kimuktaM bhavati 1-asatye yeSu bhaveSu yadbhavat bhaviSyati, yadvA vastujAtaM paraH pRcchet tatsarvaM kathayati, anenAzeSAbhilApyapadArthapratipAdanazaktirAveditA, kiM bahunA ?, 'na ca' naiva Namiti vAkyAlaGkAre anatizeSI-anatizAyI, avadhyAdyatizayarahita ityarthaH, vijAnAti yathA epaH- gaNadharazchadmastha iti, azeSapraznottarapradAnasamarthatvAt tasya, evaM tAvat samavasaraNavakavyatA sAmAnyenoktA, samprati prakRtamabhidhIyate, tatra bhagavataH samavasaraNe niSpanne sati atrAntare devakRtajayajayazabdasammizra divyadundubhizabdAkarNanotphulana banagaganAvalokanopalabdhasvargavadhUsametasuravRndAnAM yajJapATakasamabhyAgatajanAnAM paritoSo'bhavat aho sviSTaM yadvigrahavantaH khalbAgatA devA iti, tathA cAha ~37~
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [191-595], vibhA gAthA -1, bhASyaM [119...], mUlaM |-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: gaNadharadezanA 11 gaNadharA prata satrAka % Avazyake Kaa taM diva devaghosaM soUNaM mAhaNA tahiM tuTThA / aho ! jannieNa jaTuM devA kira AgayA ihayaM // 591 // . zrImalaya taM divyaM devaghopaM zrutvA manuSyAstatra yajJapATake tuSTAH, aho vismaye, yajJena thAjayati lokAniti yAjJika tena iSTa vasaraNe yato devAH kila AgatA atreti, kilazabdaH saMzaya eva, teSAmanyatra gamanAt, tatra yajJapATake vedArthavida ekAdazApi gaNadharAH RtvijaH samanyAgatAH // tathA cAha ikkArasavi gaNaharA save unnyvisaalkulvNsaa| pAvAi majjhimAe samosadA jannavAimmi // 19 // ekAdazApi gaNadharAH samavasRtA yajJapATe iti yogaH, kimbhUtA ityAha-sarve-niravazeSAH unnatAH prdhaanjaatitvaat| vizAlAH pitAmahapitRpitRvyAdyanekajanasamAkulAH kulAnyeva vaMzA-anvayA yeSAM te tathAvidhAH, pApAyAM madhyamAyAM prAsamavastA-ekIbhUtA yajJapATe / / Aha-kimAdyAH kinAmAno vA te gaNadharA iti ?, ucyate padamitya iMdabhUI thIe puNa hoi aggibhUitti / taie avAubhUI tao viatte suhamme a|| 593 // __ maMDia moriaputte akampie ceva ayalabhAyA ya / meaje a pabhAse gaNadharA huMti vIrassa // 594 // prathamo'tra gaNadharamadhye indrabhUtiH dvitIyaH punarbhavati agnibhUtistRtIyo vAyubhUtizcaturthoM vyakkA, paJcamaH sudharmasvAmI, SaSTho maNDikaputraH sakSamo mauryaputraH, putrazabdaH pratyekamabhisambadhyate, aSTamo'kampika: navamo'calabhrAtA dazamo | || metAH ekAdazaH prabhAsA, ete gaNadharA bhavanti vIrasya // jaMkAraNa nikkhamaNaM buccha eersi ANupubIe / titthaM ca muhammAo niravacA gaNaharA sesA // 595 // dIpa anukrama 6464% Janne Fair Pamer met ... atha bhagavan mahAvIrasya 11 gaNadharAnAm zaDkA-samAdhAna-Adi vRtAMtAni varNayante ~38~
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [196], vi bhA gAthA [-], bhASyaM [119...], mUlaM -/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka yatkAraNa-yannimittaM niSkramaNaM yattadornityAbhisambandhAt tat eteSAM gaNadharANAmAnupUA-paripAvyA vakSye, tathA jAtIrtha sudharmAt-pazcamAt gaNadharAt jAtaM, yato nirapatyA:-ziSyarahitAH zeSAH-indrabhUtyAdayo gaNadharAH // tatra jIvAdisaMzayApanodanimittaM gaNadharaniSkramaNamitikRtvA yo yasya saMzayastadupadarzanArthamAha jIve kamme tajjIva bhUa tArisaya pandha mukkhe ya / devA neracyA vA punne paraloa nivANe // 596 // | Adyasya gaNabhRto jIve saMzayaH, kimasti nAstIti, dvitIyasya karmaNi, yathA jJAnAvaraNIyAdilakSaNaM karma kimasti hAkiMvA nAstIti, tRtIyasya tajjIve ti kiM tadeva zarIraM sa eva jIvaH kiMvA'nya iti, na punarjIvasattAyAM tasya || saMzayaH, caturthasya bhUteSu saMzayaH, kiM pRthivyAdIni bhUtAni santi kiM vA neti !, paJcamasya 'tArisaya'ti kiM yo yAdRza iha bhave so'nyasminnapi bhave tAdRza evaM utAnyadhApIti saMzayaH, SaSThasya bandhazca mokSazca bandhamokSaM tasmin saMzayo yathA bandhamokSau staH kiM vA neti, Aha-karmasaMzayAdasya ko vizeSaH, ucyate, sa karmasattAgocaraH, ayaM tu tada*stitve satyapi jIvakarmasaMyogavibhAgagocara iti, saptamasya kiM devAH santi kiM yA na santItisaMzayaH, aSTamasya nArakAH saMzayagocaraH, kiM te santi kiM vA na santIti, navanasya puNye saMzayaH, karmaNi satyapi kiM puNyameva prakarSaprApta prakRSTasukhahetuH tadeva cApacIyamAnamatyantasvalpAvasthaM duHkhasya, uta tadatiriktaM pApamasti, AhosvidekamevobhayarUpamuta svatantramubhayamiti, dazamasya paraloke saMzayaH, satyApyAtmani paraloko-bhavAntaralakSaNaH kimasti kiM vA nAstIti, ekAdazasya nirvANe saMzayaH, nirvANaM kimasti kiMvA neti, Aha-bandhamokSasaMzayAdasya ko vizeSaH 1, ucyate-sagubhayago dIpa anukrama 5 ~39~
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [197-598], vibhA gAthA -1, bhASyaM [119...], mUlaM |-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka AvazyakecaraH, ayaM tu kevalavibhAgaviSaya eva, tathA ki saMsArAbhAvamAtra evaM mokSaH kiM vA'jya ityAdi / sAmprataM gaNagharapari- zaMkAvikazrImalaya- vAramAnapradarzanArthamAha yaH parivAsamavasaraNe paMcahaM paMca sapA adhuTTasayA ya huMti duNha gnnaa| duhaM tu jualayANaM tisao tisao havaha gaccho // 597 // 131 ramAnaM / paJcAnAmAdyAnAM gaNadharANAM pratyekaM parivAraH paJca zatAni, tathA arddha caturthasya yeSu tAni arddhacaturthAni arddhacatu-TU // 312 // ni zatAni mAnaM yayostau arddhacaturthazatau bhavato dvayoH pratyekaM gaNau, iha gaNaH samudAya evocyate, na punarAgamikA, tathA dvayorgaNadharayugalakayoH pratyekaM trizatastrizato gacchaH, kimuktaM bhavati !-uparisthitAnAM caturNA gaNabhRtAM pratyeka pratyekaM trizatamAnaH privaarH| uktamAnuSaGgika, prakRtamucyate-te hi devAstaM yajJapATa parihatya samavasaraNabhuvi nipatitavantaH, tAMzca tathA dRSTvA loko'pi tatraiva jagAma, bhagavantaM tridazalokena pUjyamAnaM dRSTvA atIva harSa cake, pravAdazca saJjAtaH-sarvajJo'tra samavastastaM devAH pUjayantIti, atrAntare khalvAkarNitasarvajJapravAdo'maryAdhmAta indrabhUtibhagavantaM / prati prasthitaH, tathA cAha soUNa kIramANi mahimaM devehiM jiNavariMdassa / aha ei ahaMmANI amarisio iMdamUhatti // 198 // - zrutvA-janaparamparAta AkarNya, pAThAntarato dRSTvA vA, mahimAM-pUjAM devaiH kriyamANAM jinavarendrasya bhagavato vI-18 mAnasvAminA, ayAsmin prastAva pati-Agacchati bhagavatsamIpam , ahameva vidvAniti mAno'sveti aImAnI amapito'moM-matsaravizeSaH sa sAto'sya so'marSitA, mayi sati ko'nyaH sarvajJa ityapanayAmyaca sarvajJavAdamityAdi SING dIpa anukrama ~40~
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [597-598], vi0bhA0gAthA - bhASyaM [120-123], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka sApakallupitAntarAtmA, ko'sAvityAha-indrabhUtiriti nAmA praSitaH, sa bhagavatsamIpaM prApya bhagavantaM ca catu-1 khiMcadatizayasamanvitaM devAsuranarezvaraparivRtaM dRSTvA sAzakastadanatastasthau // etadeva savistara mAdhyakAra jAha6 muttUNa mamaM logo, kiM baccada esa tassa pAmUle / / anno'vi jANaimae Thiammi kattudhiyaM evaM // 12 // mAM sakalazAstrapAragaM muktvA kimepa lokastasya pAdamUlaM majatina cAsau madapekSayA kimapi jAnAti, tathAhimayi prativAdini sthite'nyo'pi kimapi jAnAtIti kautastyametat, na caitatsambhavatIti bhaavH|| punarapyAha vacija va mukkhajaNo devA kaha'NeNa vimhayaM nIyA / vaMdati saMthuNaMti ajeNaM sabasubuddhIe // 11 // tI brajedvA tatpAdamUla mUrkhajano, mUrkhatayA yuktAyuktavivekavikalatvAt , devAstu kathamanena vismayaM nItAH, yena vismayanayanena sarvajJabujhA taM vandante saMstuvanti c| ahavA jArisao ciya so nANI tArisA murA te'vi / aNusariso saMjogo gAmanaDANaM va mukvANaM // 12 // 8] athavA yAdRza eSa sa jJAnI te'pi surAstAdRzA eva, mUrkhA ityarthaH, tato'numadarza-anurUpaH saMyogastasya jJAninaH eteSAM ca devAnAM, kayorivetyAha-grAmanaTayoriva mUrkhayoH, yathA grAmo mUkhoM naTo'pi ca tathAvidhavidyAvikalatvAt , mUrkha iti parassara tayoH saMyogo'nurUpaH, evameSo'pIti / / kAyappapAvaM purato devANa dANakAmaM / nAsehaM nIsesaM khaNeNa sacamuvAyaM se // 123 // dIpa anukrama A.e.53 an ~41~
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -1, niyukti: [599], vibhA gAthA [-], bhASyaM [124-125], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka Avazya devAna dAnavAnAM ca purataH-agre tathAvidhapraznajAroha matApaM kRtvA kSaNena-kSaNamAtreNa 'se' tasya sarvajJavAdaM niHzreSamA gautabhA zrImalaya- naashyaani|| samavasaraNa unUrNa patto daTTatelukaparibuddha vIraM / cautIsAisayanihiM sa saMkio ciDio puro||124 // iti-patroktamuktvA mAcho bhagavatsamIpaM, havA ca bhagavantaM vIraM trailokyaparivRtaM caturviMzadatizayanidhi sa zaGkitaH purato'vasthitaH / atrAntare AbhaTTo ya jiNeNaM jAi-jarA-saraNavippanukeNaM / nAmeNa ya gutteNa ya sabanU sacadarisiNA // 599 // ma AbhApitaH-saMlapto jinena-bhagavatA mahAvIreNa jAti:-prasUtirjarA-bayohAnilakSaNA maraNaM-dazavidhaprANaviprayoga rUpaM ebhirvimamuktastena, kathamAbhApita ityAha-nAnA-he indrabhUte! ityevaMrUpeNa tathA gotreNa ca-yathA he gautamagotra kiMviziSTena jinenetyAha-sarvajJena sarvadarzinA // Aha-yo jarAmaraNavinamuktaH sa sarvajJa eveti gatArthamidaM vizeSaNaM, na. nayavAdaparikalpitajAtvAdicipramuktamuktanirAsArthatvAt, tathAhi-kaizcid guNavipramuktamokSavAdibhiracetanAmukkA iSyantes-i tastannirAsArdhamUce sarvajJena sarvadarzineti / itthaM nAmagotrAbhyAM saMlaptasya tasya cintA abhavat-tathA caahrhe| iMdabhUi ! goama! sAgayamutte jiNeNa ciMtei / nAmapi me viANaha, ahavA ko maM na yANeda // 125 // 13 // he indrabhUte ! gautama ! svAgatamiti jinenoke sa cintayati-aho nAmApi me vijAnAti, athavA sarvatra prasiddho'haM ko mAM na jAnAti // dIpa anukrama Jan n i AES I For Per t h ... atha prathama-gaNadharasya vRtAMtaM Arabhyate ~42~
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -1, niyukti: [600], vi0bhA0gAthA [-], bhASyaM [126], mUlaM -/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAka % jaha vA hiayagayaM me saMsaya mannijja ahava chidijA / tA huja vimhao me iya ciMtaMto puNo bhnnibho||126|| | yadi me hadgata saMzayaM manyeta-jAnIyAt, athavA chindyAt-apanayet, tato me vismayo bhavet-bhaviSyati iti cintayan punarapi bhagavatA bhaNitaH // kiM bhaNita ityAhakiM manni asthi jIvo uyAhu nasthitti saMsayo tujjha / veya payANa ya atthaM na yANasI tesimo atyo||30|| | he gautama ! kiM manyase-asti jIvaH uta nAstIti, nanvayamanucita eva tava saMzayaH, yato'yaM saMdAyaste viruddhavedapada zrutinivandhanaH, teSAM ca vedapadAnAnartha na jAnAsi, yathA na jAnAsi tathA vakSyAmaH, teSAmayamoM-vakSyamANasvarUpaH, 4 anye tu kiMzabdaM paripraznAce vyAcakSate, tacca na yujyate, bhagavataH sakalasaMzayAtItatvAt , saMzayavataH paripraznArthaH kiMzabdaprayogo, yathA kimitthamanyathA veti, athavA kimasti jIva rata nAsti iti manyase, ayaM tava saMzaya ityevaM vyAkhyeyaM, zeSa tathaiva, yaduktaM saMzayastava viruddhapadazrutinibandhana iti, tAmyamUni vedapadAni-vijJAnadhana evaitebhyo bhUtebhyaH samutthAya punastAnyevAnu vinazyati na pretya saMjJAstI'tyAdi, tathA 'sa vai ayamAramA jJAnamaya' ityAdIni ca, eteSAM ca vedapadAnAmayamoM bhavaccetasi viparivartate-vijJAnameva-caitanyameva ghano-nIlAdirUpatvAt vijJAnaghanaH sa eva etebhyaHadhyakSataH paricchidyamAnasvarUpebhyaH pRthivyAdilakSaNebhyo bhUtebhyaH samutthAya-utpadya punastAnyevAnu vinazyati-tAnyeva bhUtAni anusRtya vinazyati, tatraivAvyaktarUpatayA saMlInaM bhavatIti bhAvaH, na pretya saMjJAsti-mRtvA punarjanma pretyetyucyate na tatsaMjJAsti, na paralokasaMjJAstIti bhAvaH, tataH kuto jIvaH / , yuktyupapannazcAyamartha iti te matiH, yato dIpa anukrama ka CES ~43~
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [H] dIpa anukrama H Avazyake zrImalayasamavasaraNe // 314 // Jain Education It 4 "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [ - ], niryuktiH [ 600 ], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 126], mUlaM [- /gAthA -] dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH nAsau pratyakSeNa parigRhyate, atIndriyatvAt nApyanumAnena, yatasta liGgaliGgisambandhapUrvakaM na cAtra liGgasya liGginA saha sambandhaH pratyakSagamyo, liGgino'tIndriyatvAt, nApyanumAnagamyo'navasthAprasa keH, tadapi hi liGgaliGgisambandhagrahaNapUrvakaM tatrApi ceyameva vArcA ityanavasthAnupaGgaH / nApyAgamagamyaH, parasparaviruddhArthatayA teSAmAgamAnAM pramANatvAbhAvAt, | tathAhi -- kecidevamAhuH - etAvAneva loko'yaM yAvAnindriyagocaraH / bhadre ! vRkapadaM pazya, vadvadantyavahuzrutAH // 1 // ityAdi, apare prAhuH "na rUpaM bhikSavaH pudgalA" ityAdi, pudgale rUpaM niSedhayanti, amUrta AtmetyarthaH, anye punarevaM 'akarttA nirguNo bhokkA' ityAdi, apare evaM - "sa vai ayamAtmA jJAnamaya' ityAdi, nacaite sarva eva pramANaM, parasparavirodhena, ekArthAbhidhAyiparasparaviruddhavAkya puruSavrAtavat, ato na vidmaH kimasti nAstItyayaM tavAbhiprAyaH, tatra vedapadAnAM cArthe na jAnAsi cazabdAt yuddhiM hRdayaM ca, tathAhi vedapadAnAmayamarthaH -- vijJAnaghana eveti jJAnopayo gadarzanopayogarUpaM vijJAnaM tato'nanyatvAt AtmA vijJAnaghana', pratipradezabhanantavijJAnaparyAyasaGghAtAtmakatvAdvA vijJAnaghanaH, evazabdo'vadhAraNe vijJAnaghanAdananyatvAt vijJAnaghana eva etebhyo bhUtebhyaH - chityudakAdibhyaH samutthAya ---- kayazcidutpadyeti, ghaTavijJAnapariNato hi AtmA ghaTAvU bhavati, tadvijJAnakSayopazamasya tatsApekSatvAd, anyathA nirAlambamadavA tasya mithyAtvaprasake, evaM sarvatra bhAvanIyaM tata uktaM tebhyaH samutthAya kathaJcidutpadyeti, punastAnyeva-bhUtAni 'anu vinazyati' teSu vivakSiteSu bhUteSu vyavahiteSu apagateSu vA AtmApi tena vijJAnaghanAtmanA uparamate'nyavijJAnAtmanA utpadyate, yadivA sAmAnyacaitanyarUpatayA'vatiSThate iti, na pretya saMjJA'sti na prAkanI ghaTAdivijJAnasaMjJA'vatiSThate, ~44~ jIvasi - ddhiH // 31443 janibrary.org
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [ - ], niryuktiH [ 600 ], vi0bhA0 gAthA [-] bhASyaM [126], mUlaM [- / gAthA-] ratnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH | sAmpratavijJAnopayogavinitatvAt, athavA evaM vyAkhyA - vijJAnaghana evaitebhyo bhUtebhyaH samutthAya punastAnyevAnu vinazyatItyetanna, yataH pretyasaMjJA'sti-paraloka saMjJAsti // yadapyuktaM - nAsau pratyakSeNa parigRhyate iti tadabhyasamIcInam, AtmanaH pratyakSasiddhatvAt, tadguNasya jJAnasya svasaMvedanapramANasiddhatvAt, tathAhi svasaMviditA evAvagrahehApAyAdayaH utpadyante vyayante vA, tatastadguNasya svasaMviditatvAtsiddhamAtmanaH pratyakSatvaM atha navIthA bhUtaguNazcaitanyaM, tathA ca vede'pyuktam, 'etebhyo bhUtebhyaH samutthAye' tyAdi, tataH kathaM jJAnasya svasaMviditatve AtmanaH pratyakSatvaM ?, jJAnasyAtmaguNatvAbhAvAt, tadayuktaM, bhUtagu Natve sati pRthivyAH kAThinyasyeva sarvatra sarvadA copalambhaprasaGgAt na ca sarvatra sarvadA copalabhyate caitanyaM, loSThAdoM mRtAvasthAyAM cAnupalambhAt, atha tatrApi caitanyamasti kevalaM zaktirUpeNa tato nopalabhyate, tadasamyak, vikalpadvayAna vikramAt, | sA hi zaktizcaitanyAdvilakSaNA uta caitanyameva ?, yadi vilakSaNA tataH kathamucyate zaktirUpeNa caitanyamasti, nahi paTe vidyamAne paTarUpeNa ghaTastiSThatIti vaktuM zatryaM, tathA cAhAnyo'pi - "rUpAntareNa yadi tatadevAstIti mA raTIH / caitanyAdanyarUpasya bhAve tadvidyate katham 1 // 1 | atha dvitIyaH pakSastarhi caitanyameva sA kathamanupalambhaH 1, AvRtatvAdanupalambha iti cet, nanvAvRtirAvaraNaM, tacAvaraNaM kiM bhUtAnAM vivakSitapariNAmAbhAva uta pariNAmAntaraM Ahosvidanyadeva bhUtAtiriktaM kiJcit ?, tatra na tAvadvivakSita pariNAmAbhAtraH, ekAntatuccharUpatayA tasyAvArakatvAyogAt, anyathA tasyApyatuccha rUpatayA bhAvarUpatApattiH, bhAvatve ca pRthivyAdInAmanyatamo bhAvo bhavet 'pRdhivyAdInyeva bhUtAni tatva' miti vacanAt pRthivyAdIni ca bhUtAni caitanyasya vyaJjakAni nAvArakANIti kathamAvArakatvaM tatvopapattimat ?, atha pari ~45~ www.jamlibrary.org
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -, niyukti: [600], vibhA gAthA [-], bhASyaM [126], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: vi prata satrAka dIpa anukrama Avazyake zANAmAntaraM tadayukta, pariNAmAntarasyApi bhUtasvabhAvatayA bhUtavat vyaJjakatvasyopapatte vArakatvasya, athAnyadeva bhUtAti-I5jIvasizrImalaya-1 | riktaM kiJcit tadatIvAsamIcIna, bhUtAtiriktAbhyupagame 'catvAryeva pRthivyAdIni bhUtAni tatca'miti tattvasaGkhyAvyAghAta-1 samavasaraNezaprasaGgAt , api ca-idaM caitanyaM pratyekaM vA bhUtAnAM dharmaH samudAyasya vA?, na tAvatpratyekamanupalambhAt, nahi pratiparamANu saMvedanamupalabhyate, api ca yadi pratiparamANu saMvedanaM bhavettarhi puruSasahanacaitanyavRndamiva parasparaM bhinnasvabhAvamiti naikarUpaM 5 // 315 // | bhavet , atha caikarUpamupalabhyate, ahaM pazyAmi ahaM karomItyevaM sakalazarIrAdhiSThAnAdekarUpatayA'nubhavAt, atha samudra dAyasya dharmastadapyasat , pratyekamabhAvAt , nahi pratyekaM yadasacatsamudAye bhavati, yathA reNuSu tailaM, syAdetad-yavat madyAneSu pratyakaM madazakiradRSTApi sagudAya'pi bhavantI dRzyate tadvacaitanyamapi bhaviSyati ko doSaH, tadasamyak, pratye kamapi madyAneSu madazaktyanuyAyimAdhuryAdiguNadarzanAt , tathAhi-dRzyate mAdhuryamikSurase dhAtakIpuSpeSu ca manAk vikalatotpAdakatvAdi, na caivaM caitanyaM sAmAnyato'pi bhUteSu pratyekamupalabhyate, tataH kathaM samudAye tadbhavitumarhati , mA prApatsarvatra sarvasya bhAvaprasaktyA'tiprasaGgaH, kica-yadi caitanyaM bhUtadharmatvena pratipakSa tato'vazyamasyAnurUpo dharmI pratipattavyA, Anu. * rUpyAbhAve jatukAThinyayoriva parasparaM dharmadhamibhAvAnupapatte, na ca caitanyaM bhUtAnurUpo dharmI, bailakSaNyAt, tathAhi caitanya bodhasvarUpamamUrta ca, bhUtAni ca tadvilakSaNAni, tataH kathaM parasparameSAM dharmadharmibhAvasaMbhavaH 1, na ca caitanyamidaM dabhUtAnAM kArya, atyantavilakSaNatayA kAryakAraNabhAvasyApyayogAt , tathA coktam-"kAThinyAbodharUpANi, bhUtAmyadhyakSa-18 | siddhitaHcetanA ca na tadrUpA, sA kathaM tatphalaM bhavet // 1 // " api ca yadi bhUtakArya caitanyaM tarhi kiM na sakalamapi jagat 62* // 315 // Jan i n ! Liainalibrary.org ~46~
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka H dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [ - ], niryuktiH [ 600 ], vi0bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 126], mUlaM [- /gAthA ] nadIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH prANimayaM bhavati, pariNativizeSasadbhAvAbhAvAditi cet, nanu so'pi pariNativizeSasadbhAvaH sarvatrApi kasmAnna bhavati 1 so'pi hi bhUtamAtranimittaka eva, tataH kathaM tasyApi kacitkadAcidbhAvaH 1, anyaca sa kiMrUpaH pariNativizeSa iti vAcyam 1, kaThinatvAdirUpa iti cet, tathAhi -- kASThAdiSu dRzyante ghuNAdijantavo jAyamAnAstato yatra kaThinatvA| divizeSastatprANimayaM na zeSamiti, sadasyasat, vyabhicAradarzanAt, tathAhi - aviziSTe'pi kaThinatvAdivizeSe kacibati, kacitkaThinatvAdivizeSamantareNApi saMsvedajA nabhasi ca saMmUcchimA jAyante kiJca samAnayonikA api vicitravarNasaMsthAnAH prANino dRzyante, tathA gomayAdyekayonisambhavino'pi kecinnIlatanavo'pare pItakAyA anye | vicitravarNAH, saMsthAnamapyeteSAM parasparaM vibhinnaM, tadyadi bhUtamAtranimittaM caitanyaM tata ekayonikAH sarve'pyekavarNasaMsthAnA bhaveyurna ca bhavanti, tasmAdAtmAna eva tattatkarmavazAt tathA tathotpadyante iti // syAdetat-Agacchan gacchat vA AtmA nopalabhyate, kevalaM dehe sati saMvedanagupalabhAmahe, dehAbhAve ca bhasmAvasthAyAM na, tasmAnnAtmA, kintu saMvedanamAtramevaikaM, tathya dehakArya deha eva ca samAzritaM, kuDye vizvavat, nahi citraM kuddhyavirahitamavatiSThate, nApi kuDyAntaraM saGkAmati, AgataM vA kukhyAntarAt, kiMtu kuDya evotpannaM kurupa eva ca vilIyate, evaM saMvedanamapi tadapyasat, AtmA hi svarUpeNAmUrttaH, Antaramapi zarIramatisUkSmatvAnna cakSurviSayaH, taduktamanyairapi - " antarA bhavadeho'pi, sUkSmatvAnopalabhyate / niSkrAman pravizan vApi, nAbhAvo'nIkSaNAdapi // 1 // " tata AntarazarIrayukto'pyAtmA Agacchan | gacchan vA nopalabhyate, liGgatastUpalabhyate, tathAhi-- kRmerapi jantostatkAlotpannasyApyasti nijazarIraviSayaH prati For Pivate & Personal Use Only ~47~ wwww.janbrary.org
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [600], vi0bhA0gAthA [-, bhASyaM [126], mUlaM -/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata samavasaraNe* satrAka * ** mAvazyaka |bandhA, upaghAtakamupalabhya palAyanadarzanAt , vaca badviSayaH prativanyA sa tadviSayaparizIlanAmyAsapUrvakaH, tathA darzanAta, zrImalaya- na khalatyantAparijJAtaguNadoSavastuviSaye kasyApyAgraha upajAyate, tato janmAdau zarIrAgrahaH zarIraparizIlanAmyAsaja nitasaMskAranivandhana iti siddhamAtmano janmAntarAdAgamanaM, tathA ca kecit paThanti-"zarIrAmaharUpasya, cetasaH sambhavo yadA / janmAdau dehino dRSTaH, kiM na jnmaantraagtiH| // 1 // " athAgatiH pratyakSato nopalamyate tataH kv||316|| manumAnAdavasIyate, naipa doSaH, anumeyaviSaye pratyakSavRtteranabhyupagamAt, parasparaviSayaparihAreNa hi pratyakSAnumAnayoH pravRttiriSyate, tataH kathaM sa eSa doSaH, bhAha ca-"anumeye'sti nAdhyakSamiti kaivAtra dusstttaa| adhyakSasyAnumAnakha, 18 viSayo viSayo nahi // 1 // " bhaya tajjAtIye'pi pratyakSavRttimantareNa kathamanumAnamudayitumutsahate !, na khalu pakhAgni-TU viSayA pratyakSavRttirmahAnase'pi nAsIt tasmAnyatra vividharAdau bhUmAt bhUmadhvajAnumAnaM bhavati, tadapyasamyakU, atrApi jjAtIye pratyakSavRttibhAvAt , tathAhi-Agraho'mbatra parizIlanAbhyAsapravRttaH pratyakSata evopalandhastatastadupaSTammene-161 hApyanumAnaM pravartate, pakaM pa-mAmahastAvadabhyAsAt, pravRtta upalabhyate / anyatrAdhyakSataH sAkSAttato dehe'numAna kim|| // 1 // " yo'pi citradRSTAntaH prAgupanyastaH so'pyayuko, baiSamyAt, tathAhi-citramacetana gamanasvabhAvarahitaM ca, AramA ca cetanaH karmavazAt gatyAgatI ca kurute, tataH kathaM dRSTAntadAntikayoH sAmyam , tato yathA kazcide-15 vidaco vivakSite prAme katipayadinAni gRhArambhaM kRtvA prAmAntare gRhAntaramAsthAmAvatiSThate, taddhadAtmA'pi vivakSite bhaSe deha parihAya bhavAntare dehaantrmaarcnnyaavtisstthte| bacokam-'taca saMvedanaM dehakArya miti, sama, cAbhuSAdika saMve dIpa anukrama // 1 // JanEcoomn ima H ainstitrary.org ~48-~
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H Jain Education "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [ - ], niryuktiH [ 600 ], vi0bhA0 gAthA [-] bhASyaM [126], mUlaM [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-vR danaM dehAzritamapi kathacidbhavatu, cakSurAdIndriyadvAreNa tasyotpattisambhavAt vasu mAnasaM tatkathaM 1, nahi taddehakArya - mupapattimat, yuktyayogAt, tathAhi-- tanmAnasaM jJAnaM dehAdutpadyamAnamindriyarUpAdvA samutpadyeta anindriyarUpADA kezanakhAdilakSaNAt ?, tatra na tAvadAdyaH pakSaH, indriyarUpAt tadutpattAvindriyabuddhivad vartamAnArthagrahaNaprasakteH, indriyaM hi | vArttamAnika evArthe vyApriyate, tatsAmarthyAdupajAyamAnaM mAnasamapi jJAnaM paJcendriyajJAnamiva varcamAnArtha grahaNaparyavasi tasattAkameva bhavet, atha yadA cakSU rUpaviSaye vyApriyate tadA rUpe vijJAnamutpAdayati na zeSakAlaM tatastadrUpavijJAnaM varttamAnArthaviSayaM varttamAna evArthe cakSuSo vyApArAt, rUpaviSa va vyAvRtyabhAve ca manojJAnaM, tato na tatpratiniyatakAlaviSayaM evaM zeSeSvapi indriyeSu vAcyaM tataH kathamiva manojJAnasya varttamAnArthagrahaNaprasaktiH 1, tadasAdhIyo, yata indriyAzritaM taducyate yadindriyavyApAramanusRtyopajAyate indriyANAM ca vyApAraH pratiniyate evaM vArttamAnike svasvaviSaye, manojJAnamapi yadIndriyavyApArAzritaM tata aindriyajJAnamiva vArttamAni kArthagrAhakameva bhavet, anyathA indriyAzritanetra tanna syAt, tathA ca kecilaThanti - " akSavyApAramAzritya bhavadakSa jamidhyate / tadvyApAro na satreti, kathamabhavaM bhavet ? // 1 // " athAnindriyarUpAditi pakSastadapyayuktaH, tasyAcetanatvAt, namvacetanatvAditi ko'rthaH ?, yadi | indriyavijJAnarahitatvAditi, tadiSyata eva, yadi nAmendriyavijJAnaM tato na bhavati manovijJAnaM tu kasmAt na bhavati, manovijJAnaM notpAdayatItya cetanatvaM tadA tadeva vicAryamANamiti pratijJArthaikadezAsiddho hetu:, tadadhyavat, acetanatvAditi kimukkaM bhavati 1-svanimittavijJAnaiH suraci patayA'nupalabdheH sparzAdayo hi svasvanimittavijJAnaH sphuracinaH / ~49~ janelibrary.org
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H Avazyake zrImalayasamavasaraNe // 317 // "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [ - ], niryuktiH [ 600 ], vi0bhA0 gAthA [-] bhASyaM [126], mUlaM [- / gAthA-] nadIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH upalabhyante, kathaM temyo manojJAnaM bhavatIti pratiyanti sudhiyaH, Aha "cetayanto na dRzyante, kezazmazrunakhAdayaH / tatastebhyo manojJAnaM bhavatItyatisAhasam // 1 // " apidha - yadi kezanakhAdipratibaddhaM manojJAnaM tatastaducchede mUlata eva na syAt, tadupaghAte copahataM bhavet, naca bhavati, tasmAnnAyaM pakSaH kSodakSamaH / kiza-mano| jJAnasya sUkSmArthametRtvasmRtipATavAdayo vizeSA anvayavyatirekAbhyAmabhyAsapUrvakA dRSTAH, tathAhi --tadeva zAstramIhApohAdiprakAreNa yadi punaH punaH paribhAvyate tataH sUkSmatarArthAvabodha ullasati smRtipATavaM cApUrvamujjRmbhate, evaM caikazAstrAbhyAsataH sUkSmArthametRtvazaktI pATavazaktI copajAtAyAmanyeSvapi zAstrAntareSu anAyAsenaiva sUkSmArthAvabodhaH smRtipATavaM collasati, tadevamabhyAsahetukAH sUkSmArthabhettRtvAdayo manojJAnasya vizeSA dRSTAH, atha ca kasyacididaM janmAbhyAsavyatirekeNApi dRzyate, tato'vazyaM pAralokikAbhyAsahetukA iti pratipattavyaM, kAraNena saha kAryasyAnyathAnupapannatvapratibandhato'dRSTa tatkAraNasyApi tatkAryatvavinizciteH, tataH siddhaH paralokayAyI jIvaH siddhe ca tasmin paralokayA| yini yadi kathaJcidupakArI cAkSuSAdervijJAnasya deho bhavet bhavatu na kazciddoSaH kSayopazamahetutayA dehasyApi kathazidupakAritvAbhyupagamAt na caitAvatA tannivRttau sarvathA tannivRttiH, nahi vaherAsAditavizeSo ghaTo vahninivRttI samUlocchedaM nivarttate, kevala vizeSa eva kaJcanApi, yathA suvarNadravatA, evamihApi dehanivRttI jJAnavizeSa eva ko'pi tatpra tibaddho nivarttatAM na punaH samUlaM jJAnamapi, yadi punardehamAtranimittakameva vijJAnamiSyeta dehanivRttI ca nivRttimattarhi | dehasya bhasmAvasthAyAM mA bhUt, dehe tu tathAbhUte evAvatiSThamAne mRtAvasthAyAM kasmAnna bhavati 1, prANApAnayorapi hetu | Education International ~50~ jIvasi - dbhiH // 317 // wwww.janbrary.org
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [ - ], niryuktiH [ 600 ], vi0bhA0 gAthA [-] bhASyaM [126], mUlaM [- / gAthA-] dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH tvAttadabhAve na bhavatIti cet, na, prANApAnayorjJAnahetutvAyogAt, jJAnAdeva ca tayorapi pravRtteH tathAhi yadi mandI prANApAnau nisraSTumiSyete tato mando bhavato, dIrghau cettarhi dIrghAviti, yadi punarddehamAtranivRttau prANApAnau prANApAna| nimittaM ca vijJAnaM tarhi netyamicchAvazAt prANApAnapravarttanaM bhavet, nahi dehamAtranimittA gauratA zyAmatA vA icchAvazAtpravarttamAnA dRSTA, prANApAnanimittaM ca yadi vo vijJAnaM tataH prANApAnanirzasAtizayasaMbhave jJAnasyApi nisAtizayo | syAtAm, avazyaM hi kAraNe parihIyamAne abhivarddhamAne ca kAryasyApi hAnirupacayazca bhavati, yathA mahati mRtpiNDe mahAn ghaTo'lpe cAlpIyAn, anyathA kAraNameva tana syAt, na ca bhavataH prANApAnanirhAsAtizayasaMbhave vijJAnasyApi nisAtizayau, viparyayasyApi bhAvAt, maraNAvasthAyAM prANApAnAtizayasambhave'pi vijJAnasya hrAsadarzanAt, sthAdetattadAnIM vAtapittAdibhirdoSadehasya viguNIkRtatvAt na prANApAnAtizayasaMbhave'pi jJAnasyAtizayasambhavo'ta eva mRtAvasthAyAmapi na caitanyaM dehasya viguNIkRtatvAt, tadasamIcInatarameva, evaM sati mRtasyApi punarujjIvanaprasakeH, tathAhi-mRtasya doSAH samIbhavanti, samIbhavanaM ca doSANAmavasIyate jvarAdivikArAdarzanAt, samatvaM cArogyaM, tathA cAhuvRddhAH - " teSAM samatvamArogyaM, kSayavRddhI viparyaya" iti, ArogyalAbha tve dehasya punarujjIvanaM bhavet, anyathA dehaH kAraNameva cetaso na syAt, tadvikArabhAvAbhAvAnanuvidhAnAt, evaM hi dehakAraNatA vijJAnasya zraddheyA syAt yadi punarujjIvanaM bhavet syAdetad-ayuktamidaM punarujjIvanaprasaGgApAdanaM, yato yadyapi doSA dehasya vaiguNyamAdhAya nivRttAstathApi na tatkRtasya vaiguNyasya nivRttiH, nahi dahanakRto vikAraH kAThe dahananivRttau nivarttamAno dRSTaH, tadayuktam, iha hi kaci Education International ~51~
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [ - ], niryuktiH [ 600 ], vi0bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 126], mUlaM [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH samavasaraNe // 318 // Avazyake damitravikArArambhakaM yathA vahniH kAThe, zyAmatAmAtramapi vahninA kRtaM kADe bahninivRttI na nivarttate, kiJcit nitrazrImalaya-vikArArambhakaM yathA sa evAgniH suvarNe, tathAhi--agninA kRtA suvarNe dravatA agninivRttI nivarttate tatra vAstrA dayo doSA nivarcyavikArArambha kAzcikitsAprayogadarzanAt, yadi punaranivartsyavikArArambhakA bhaveyustahiM na tadvikAranivarttanAya cikitsA vidhIyeta, vaiphalyaprasaGgAt, na ca vAcyaM maraNAt prAktanadoSA nivarcyavikArArambhakA maraNakAle tvanivartsyavikArArambhakA iti, ekasya ekatraiva nivarthyAnivartya vikArArambhakatvAyogAt, nahyekameva tatraiva nivartsyavikArambhakamanivartsyavikArArambhakaM ca bhavitumarhati tathA adarzanAt, nanu dvividho hi vyAdhiH - sAdhyo'sAdhyazca tatra | sAdhyo nivartyaH, tameva cAdhikRtya cikitsA phalavatI, asAdhyo'nivarttanIyaH, na ca sAdhyAsAdhyabhedena vyAdhidvaividhyamamatItaM, sakalalokaprasiddhatvAd, vyAdhizca doSavaiSamyakRtaH, tataH kathaM doSANAM nivartyanivartsyavikArArambhakatvamanupapannamiti, tadapyasat, bhavanmatenAsAdhyavyAbhyanupapatteH, tathAhi - asAdhyatA vyAdheH kacidAyuHkSayAt, tathAhi tasmizeSa vyAdhI samAne'pyoSadhavaidyasamparke kazcintriyate kazcina, kacitpunaH pratikUlakarmodayAt, pratikUlakarmodayajanito hi zvitrAdivyAdhirauSaghasahasrairapi kazcidasAdhyo bhavati etacca dvividhamapi vyAdherasAdhyatvamarhatAmeva mate saGgacchate, na bhavato bhUtamAtratattvavedinaH, kvacitpunarasAdhyo vyAdhirdoSa kRtavikAra nivarttana samarthasyoSadhasyAbhAvAt vaidyasya vA, vaidyIpadhasamparkAbhAve hi vyAdhiH prasarpan sakalamapyAyurupakramate, nanu vaidyauSadha samparkAbhAvAdevAsmAkamapi punarujjIvanaM na bhavivyati, nahi tadasti kiJcit auSadhaM vaidyo vA yat punarujjIvayati, tadapyayuktaM, vaidyauSadhe hi doSavikAranivarcanArtha miSvete, Jain Education Internatio ~52~ jIvasiddhiH // 118 // www.janbay.org
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -, niyukti: [600], vibhA gAthA [-], bhASyaM [126], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka na punaratyantAsatazcaitanyasyotpAdanArtha, tathA'nabhyupamamAt,doSakRtAzca vikArA mRtAvasthAyAM svayameva nivRttAH, jvarAderadarzanAt, tataH kiM vaidyaupadhAnveSaNeneti tadavastha eva punarujjIvanaprasaGgA, api ca-kazciddoSANAmupazame'pyakaramAndhiyate, kazciJcAtidoSaduSTatve'pi jIvati, tadetadvanmate kathamupapattimarhati !, tathA ca kecihuvate-'doSasyopazame'pyasti, maraNaM kasyacit punaH / jIvanaM doSaduSTatve'pyetanna syAd bhavanmate // 1 // arhatAM tu zAsane yAbad AyuHkarma vijRmbhate tAvad doSairatipIDito'pi jIvati, AyuHkarmakSaye ca doSANAmadhAkRtAvapi viyate, tanna dehamAtrakAraNaM saMvedanaM, anyacca-dehaH kAraNaM saMvedanakha sahakAribhUtaM vA upAdAnabhUtaM vA / , yadi sahakAribhUtaM tadiSyata eva, dehasyApi kSayopazame hetutayA | kathaMcidvijJAnahetutvAmyupagamAt , athopAdAnabhUtaM tadayukta, upAdAnaM hi tat tasya yadvikAreNa yasya vikAro, yathA mRd81 ghaTasya, na ca dehavikAreNaiva vikAraH saMvedanasya, dehavikArAbhAve'pi bhayazokAdinA tadvikAradarzanAt, na tad deha upAdAnaM saMvedanasya, tathA ca vadantyupAdAnalakSaNamapare-"avikRtya hi yad vastu, yaH padArthoM vikAyate / upAdAnaM na tattasya, yuktaM gogavayAdivat // 1 // " etena yaducyate-mAtApitRRcaitanyaM sutacaitanyasyopAdAnamiti, tadapi pratikSitaM, tatrApi tadvikAre vikAritvaM tadavikAre cAvikAritvamiti niyamAdarzanAt, anyacca-yadyasyopAdAnaM tattasmAdabhedena vyavasthitaM, yathA mRdo ghaTA, mAtApitRcaitanyaM ca mutacaitanyasyopAdAnaM tataH sutacaitanyaM mAtApitRRcaitanyAdabhedena vyavatiSThate, tasmAd yatkizcidetat , tanna bhUtadharmoM bhUtakArya vA caitanyaM, kiM tvAtmano guNa iti, tadguNasya pratyakSasiddhatvAtpratyakSasiddha mA.sa.pIAramA, anumAnasiddhaba, tavAnumAnamidaM-rUpAdIndriyANi vidyamAnaprayojakAni karmakaraNatve sati prAjhamAhakarUpa dIpa anukrama ACCII-94- kock-introd JanEconn inormation: ~53.
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [H] dIpa anukrama H Avazyake zrImalayasamavasaraNe // 319 // "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [ - ], niryuktiH [ 600 ], vi0bhA0 gAthA [-] bhASyaM [126], mUlaM [- / gAthA-] dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH svAt, ye karmmakaraNace sati grAhyagrAhakarUpe te vidyamAnaprayojake, yathA dazAyaHpiNDau, karmakaraNarUpANi ca santi | prAhyagrAhakarUpANi rUpAdIndriyANi tato vidyamAnaprayojakAnIti, na cendriyANAM svata upalambhakatvaM yena rUpAdigrahaNaM prati teSAM kartRtvamevopagamyeta na karaNatvaM, acetanatvena svata upalambhakRttvAyogAt, tathA nAtra prayogaH- yadacetanaM tannopalabdha yathA ghaTaH, acetanAni ca dravyendriyANi na cAyamasiddho hetuH, yataH khalu dravyendriyANi nirvRttyupakaraNarUpANi, nirvRttyupakaraNe ca pudgalamaye, pudgalamayaM ca sarvamacetanaM, pudgalAnAM kAThinyAbodharUpatayA caitanyaM prati dharmmatvAyogAt, dharmAnurUpo hi sarvatrApi dharmI, yathA kAThinyaM prati pRthivI, yadi punaranurUpatvAbhAve'pi dharmmadhammibhAvo |bhavet tataH kAThinyajalayorapi sa bhavet, na ca bhavati, tasmAdacetanAH pudgalAH, tathA coktam - "bohasabhAvamamuttaM visayapariccheyagaM ca ceyanaM / civarIyasahAvANi ya bhUyANi jagappasiddhANi // 1 // tA dhammidhammabhAvo kahameesiM aNanbhuvagame ya / aNuruvattAbhAve kAThinnajalANa kiM na bhave 1 // 2 // ( dharmasaM. 50-51 ) tataH svata upalambhakatvAbhAvAt rUpAdigrahaNaM pratIndriyANaM karaNabhAva eva, na karttRbhAva iti sthitam / athavedamanumAnaM - sabhoktRkamidaM zarIraM bhogyatvAt, sthAlasthitAdanavat, bhogyatA ca zarIrasya jIvena tathA nivasatA bhujyamAnatvAt, dvayorapi ca prayogayoH sAdhyasAdhanapratibandhaH, pratibandhasiddhirdRSTAnte pratyakSapramANasiddheti nocaliGgaliGgisambadhAgraharUpadoSAvakAzaH, Agamagamyo'pyeSa jIvaH, tathA cAgamaH - "aNidiguNaM jIvaM, dutneyaM maMsacakkhuNA / siddhA passaMti savannU, nANasiddhA ya sAhUNo // 1 // " | (da0ma0 5 - 34 mA . ) antra jJAnasiddhAH sAdhavo bhavastha kevalinaH, zeSaM sugamaM, na cAgamAnAM parasparaviruddhArthatayA sarveSAmadhya ~54~ jIvasiddhI prathamagaNa dharaH // 319 //
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [ - ], niryuktiH [601-602], vi0bhA0 gAthA [-], bhASyaM [126], mUla [- / gAthA-] ratnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH prAmANyamabhyupeyaM, sarvajJamUlasyAvazyaM pramANatvenAbhyupagamArhatvAd, anyathA samyakpramANApramANavibhAgApariNateH prekSAva|ttAkSitiprasaGgAt, atha kathametatpratyeyaM yathA'yamAgamaH sarvajJamUla iti 1, ucyate, yadukto'rthaH pratyakSeNAnumAnena ca na vAdhyate nApi pUrvAparavyAhataH so'vasIyate sarvajJapraNIto'nyasya tathArUpatvAsambhavAt, tatastasmAdyatsiddhaM tatsarvaM susium, uktaM ca-didveNa va idveNa ya jaMmi viroho na jujjai kahiMci / so Agamo tato jaM nANaM taM sammanAti // 1 // ( dharma0 519 ) tataH pratyakSAnumAnAgamapramANasiddhatvAdvedapratiSThitatvAcca saumya ! asti jIva iti pratipattavyam, iha vedapadomyAsastena vedAnAM pramANatvenAGgIkRtatvAt // chinnammi saMsayammi a jiNeNa jara maraNavipyamukeNaM / so samaNo pavaio paMcahiM saha khaMDiyasaehiM // 601 // ukkapramANena jinena - bhagavatA varddhamAnasvAminA jarAmaraNAbhyAmuktalakSaNAbhyAM vipramukta iva vipramuktaH tena chinnenirAkRte saMzaye sa indrabhUtiH paJcabhiH khaNDikazataiH- chAtrazataiH saha zramaNaH prabrajitaH, pratrajitaH san sAdhuH saMvRtta ityarthaH // prathamo gaNavaraH samAptaH 1 taM paca so bIo AgacchaI amariseNaM / vaccAmi NamANemI parAjiNittA Na taM samaNaM // 602 // - indrabhUtiM prajitaM zrutvA dvitIyaH khalvagnibhUtiratrAntare amarSeNa prAgbyAvarNitasvarUpeNa hetubhUtena Agacchati bhagavatsamIpaM kenAbhiprAyeNetyAha-prajAmi, Namiti vAkyAlaGkAre AnayAmi, nijabhrAtaramindrabhUtimiti gamyate, parAjitya Namiti pUrvayat taM zranaNamindrajAlikakalpamiti / punarapi kiM cintayannasA vAgata ityAha- Education International *** atha dvitIya- gaNadharasya vRtAMtaM Arabhyate ~55~ www.janbrary.org
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryuktiH [603 ], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [127-130] mUla [- / gAthA-] ratnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vR chalio chalAiNA so manne mAiMdajAlio vAvi / ko jANai kaha vataM ittAhe vahamANI se 1 // 127 mA0 // Avazyake zrImalaya- 8 durjayatribhuvanasyApi mahAtA indrabhUtiH, kevalamahamidaM manye- chalAdinA chalito'sau tena sa hi chalajAtinigrahasthAsamavasaraNenagrahaNanipuNaH sambhAvyate, athavA mAyendrajAlikaH ko'pi nizcitamasau yena tasyApi jagadgurormAturbhramitaM cetaH, yadivA ko jAnAti tayoH kimapi vAdasthAnaM kathamapi vRttaM ?, matyarokSatvAd, ata Urddha mayi tatra gate 'se' tasya chalAdikuzalasya mAyendrajAla kuzalasya vA 'baTTamANI'ti yA kAcit vArttA varttanI vA bhaviSyati, tAM drakSyatyayaM samagro'pi loka iti gamyate // idaM ca tena tatrAgacchatA proktam so paktaramegaMpi jAi jar3a me tao mi tasseva / sIsataM hujja gao buttuM patto jiNasagAsaM // 128 bhA0 // ko jAnAti tAvadindrabhUtistena kathamapi nirjitaH 1, mama punarekamapi pakSAntaraM pakSavizeSaM sa yadi yAti, kimuktaM bhavati ? - madvihitasya sahetUdAharaNasya pakSavizeSasya yadyuttarapradAnena kathamapi pAraM gacchati tato mIti vAkyAlaGkAre tasyaiva zramaNasya ziSyatvena gato'haM bhaveyamiti uktvA prApto jinasya-bhagavato mahAvIrasya sakAzaM samIpam // tataH kimityAhamoya jiNaM jAijarAmaraNavippamuddeNa / nAmeNa ya gotteNa ya savanUsavadarisINa / 603 // he aggibhUti goyama ! sAgayamutte jiNeNa ciMteha / nAmaMtri me biyANai, ahavA ko maM na thANAi 1 // 129 bhaa0|| jai vA hiyayagayaM me saMsaya mantreja ahava chiNdijaa| to hoja vimhao me iya ciMteto puNo bhaNito // 130 bhaa0|| idaM gAthAtrayamapi pUrvavadeva // // 320 // ~56~ karmavAde dvitIyo gaNadhara : // 320 // janelibrary.org
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [604], vibhA gAthA , bhASyaM [127-130], mUlaM /-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka kiM manne atyi karma jyAhu masthiti saMsao tujyaM / veyapayANa ya atyaM na yANasI tesimo atyo // 30 // 6) he abhibhUte ! gautama ! tvametat manyase-cintayasi, yaduta karma-jJAnAvaraNIyAdi kimasti uta nAstIti !, nanvayama nucitasava saMzayaH, yato'yaM saMzayastava viruddhavedapadazrutinibandhanaH, teSAM ca vedapadAnAmarSa samyak na jAnAsi, yathA na jAnAsi tathA vakSyAmaH, tepAmayamayoM vakSyamANalakSaNa iti gaayaakssraarthH| tAni ca vedapadAnyamUni-"puruSa evedaM niM sarva yadbhUtaM yacca bhAvyaM utAmRtatvasyezAno yadannenAtirohati yadejati yannejati yad dUre yadu antike yadantarakha sarvasyAsya bAhyata" ityAdi, tathA 'puNyaH puNyene'tyAdi, tepAmavamarthastava cetasi viparivartate-puruSaH-AramA, evakAro'vadhAraNe, saca puruSAtiriktasya karmaprakRtIzvarAdervyavacchedArthaH, idaM-sarva pratyakSa vartamAna cetanAcetanasvarUpaM nimiti vAkyAlaGkAre yadadAtam-atItaM yacca bhAvya-bhaviSyat , muktisaMsArAvapi sa eva, puruSa ityarthaH, utAmRtatvasyezAna iti, utazabdo'pizabdArthaH, saca samuccaye, amRtatvasya ca-amaraNabhAvasya mokSasya IzAnaH-prabhuH, yadanenAtirohatIti cazabdasya luptasya darzanAd | jApazcAnnena-AhAreNAtirohati-atizayena vRddhimupaiti, tathA yat ejati calati pazvAdi, yat nejatina calati parvatAdi, atra aikAro na bhavatyApatvAt , yad dUre mervAdi yadu antike uzabdo'vadhAraNe yadantike-samIpe tatsarva puruSa eva, tathA + yat antaH-madhye asya-cetanAcetanasya sarvasya yadeva sarvasthAsya bAhyaM tatsarva puruSa eva, tatastadatiriktasya karmaNaH kila | sattA duHzraddheyeti / tathA na pratyakSapramANagamyamidaM karma, atIndriyatvAt , nApyanumAnagamyaM, tatra pratyakSApravRtteH, nApyAgamagamyam , AgamAnAM parasparaviruddhArthabhASitayA prAmANyAyogAta, anyacca-amUrta AtmA mUtraM ca kammobhyupama dIpa anukrama Janoniminin anyag ~57
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [604], vibhA gAthA H, bhASyaM [127-130], mUlaM -/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: Avazyake zrImalaya- samavasaraNe prata satrAka // 32 // myate, tataH kathamamUrtasya mUrtena saha saMyogaH, saMyugyamAnatA kila mUrcAnAmeva dharma iti pravAdaH, tathA kathamamUrtakha mUnakarmavAde karmaNA'nugrahopaghAtau !, na khalu nabhasazcandanAdinopagraho lakuTAdinA copadhAto bhavati, atha ca zrutiSu karmasattA dvitIyo gIyate "puNyaH puNyena karmaNA, pApaH pApena karmaNA" tato na vidmaH-kimasti karma kiM vA nAstIti tavAbhiprAyaH, tatra gaNadharaH vedapadAnAmartha na jAnAsi, cazabdAt yukkiM bhAvArtha ca, teSAM hi vedapadAnAmayamekavAkyatayA vyavasthito'dha:-iha trividhAni vedavAkyAni-kAnicid vidhivAdaparANi kAnicidarthavAdapradhAnAni aparANi tvanuvAdaparANi, tatra 'agnihotraM juhuyAsvargakAma' ityAdIni vidhivAdaparANi, arthavAdastu dvidhA-stutyarthavAdo nindArthavAdazca, tatra stutyarthavAdapradhAnAni yathA 'sa sarvavit yasyaiSA mahimA bhuvi Aditye, brahmapure hyepa byomni AtmA supratiSThitastamakSaraM vedayate, atha yastu sarvajJaH sa sarvavit sarvamevAviza' ityAdi, nindArthavAdapradhAnAni yathA 'eSa kA prathamo yajJo?, yo'gniSTomaH, yo'nnena aniSTvA anyena yajate sa gartamabhyapata'dityAdi, atra pazumedhAdInAM prathamaM karaNaM nindyate ityayaM nindArthavAdaH, 'dvAdaza mAsAH saMvatsaraH agniruSNo'gnihimasya bheSaja'mityAdIni tvanuvAdapradhAnAni, loke prasiddhasyaivArthasya etairanuvAdAt, puruSa evedaM nimityAdInyapi puruSastutiparANi, yadivA jAtyAdimadatyAgAyAdvaitabhAvanApratipAdakAni na karmasattApratiSedhakAni, itthaM caitadaGgIkarttavyaM, na khalvakarmaNa AtmanaH kartRtvopapattiH, ekAntazuddhatayA pravRttinibandhanAbhAvAt, na ca vAcyaM zarIra- // 32 // vAn khalvIzAna Arambha upapattimAn , svazarIrArambhe'pi tasyoktadoSAnatikamAt, atha Se-anyastatzarIrArambhAya vyApriyate, sa ca zarIravAn sacArambhaka iti, tadapyasamyak tatrApi vikalpaddhayapravRtteH, sa hyanyastatzarIrArambhAya vyApriyate dIpa anukrama malaineliterary.org ~58~
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [604], vibhA gAthA , bhASyaM [127-130], mUlaM /-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka REACK CACAKACNXra dAsa zarIrI azarIrIti vA !, tatra yathAyaH pakSastataH sa zarIrI katham 1, anyena taccharIrakaraNAditi cet nanu tatrApIyameva vArtetyanavasthAnuSaGgA, adhAzarIrIti pakSastadapyayuktam , azarIritayA tasyApyArambhakatvAyogAt, svAdetad-eSa naH | siddhAnto yadA karmarahitasyApyAtmanaH zarIrakaraNecchopajAyate tadA zarIramArabhate, AtmanaH sakalazaktisamanvitatvAt, ho ata eva muktAtmano na bhUyaH zarIritvaprasaGgaH, zarIrakaraNecchAyA evAbhAvAt , tadapyazlIla, zuddhasya sato rAgadveSarahita tayA zarIrakaraNecchAyA evApravRtteH, muktAtmavat, tataH karmasadvitIyaHpuruSaH karteti na sarvANi vedapadAni karmasattAprati6SedhakAni, na tat karma pratyakSapramANagocarAtikrAntaM, mayA sAkSAtpratyakSata upalabhyamAnatvAt, nApyanumAnagocarAtItaM bhavato 'pyanumAnasiddhatvAt , taccedamanumAnaM-zarIrAntarapUrvakaM bAlazarIramindriyAdimattvAt yuvazarIravat, na ca vAcyaM janmAntarAnItazarIrapUrvakatvasyAsmAbhirabhyupagatatvAtsiddhasAdhyatA, janmAntarazarIrasyApAntarAlagatAvabhAvena tatpUrvakahatyAyogAt , tasmAtkArmaNazarIrapUrvakaM bAlazarIramiti siddhaM karma, anyathA pratiniyatadezasthAnagarbhaprAptirnarapazyAdirU. peNa vaicitryaM vA nopapattimat , niyAmakAbhAvAt , uktaM ca-"AtmatvenAviziSTasya, vaicitryaM tasya yadvazAt / narAdirUpaM taJcitramadRSTaM karmasaMjJakam // 1 // " atha svabhAva eva niyAmako vaicitryasya na kamrmeti karmAsiddhiH, tadapyanupapannaM, vikalpAbhyAmayogAta, sa hi svabhAvo vastuvizeSo vA syAt vastudhammoM vA!,na tAvat vastuvizeSastasyAprAmANikatvAt , nahi sa vastuvizeSaH pratyakSapramANasiddho nApyanumAnasiddhona cApyAgamagamya ityapramANaka eva, anyacca-sa vastuvizeSo mUrtI vA amuutto| dAvA', yadi mUtaH karmaNo'sya na kazcidbhedo'nyatra saMjJAbhedAta, bhavatA hi vastuvizeSa iti vyavahiyate mayA tu karmeti, dIpa anukrama JanEthiconn inormananal ~59~
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [604], vibhA gAthA H, bhASyaM [127-130], mUlaM -/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka AvazyakatA athAmUttoM na tahiM vaicitryaheturdehakAraNaM ca amUrtatvAt gaganavat , atha vastudharmaH svabhAva iti pakSastatrApi vikalpadvayaM karmavAda zrImalayadasa hyAtmAkhyavastudharmo vA syAdvastvantaradharmoM vA!, tatrAtmAkhyavastudharmatve dehAdikAraNatvAnupapattiramUrttattvAt gaganavat, dvitIyo samavasaraNe vastvantaradharmatve'pi vikalpayugalapravezaH, taddhi vastvantaramamUrta vA syAnmUrta vA, amUrsatve taddharmo'pyamUrta iti pUrva-18 gaNadhara: vat dehAdikAraNatvAyogaH, atha mUrta tarhi sa mUvastudharmaH pudgalaparyAya evAnyasya mUrtavastudharmatvAyogAt, karmApi hai ca pudgalaparyAyAnanyarUpamiti krmsiddhiH| anyacca-samAne'pi ca sevAdyArambhe samAne'pi ca svAmicittaparijJAnAdi rUpe tadupAye yaH khalu parasparaM manuSyANAM phalabhedaH sa hetvantaraM vinA na yukimiyatti, kAraNabhedamantareNa kAryabhedAyogAva, tato yadeva tatra kizcanApi hetvantaraM tatkarmeti pratipattavyam, uktaJca-"tathA tulye'pi cArambhe, sadupAye'pi yo nRNAm / phalabhedaH sa yukto na, yuktyA hetvantaraM vinA // 1 // tasmAdavazyameSTavyamatra hetvantaraM paraiH / tadevAraSTamityAhuramye shaastrkRtshrmaaH||2||(shaastrvaa0) AgamagamyaM caivat, 'puNyaH puNyena karmaNA, pApaH pApena karmaNe'ti ativacanaprAmANyAt, atha karmAtIti pratImA, tacca karma pudgalasvarUpaM nAmUrttamiti kathaM pratipattanyam , ucyate, am tve sati tataH sakAzAdAtmanAmanugrahopaghAtAsambhavAdAkAzAdivat, na khalvAkAzamAtmanAmanugrahamupadhAtaM vA vidhAtumalamamUrtatvAdevaM kApi svAt, etena yadavocana saugatAH-vAsanA karmeti, tadapi pratikSitam, vAsanAyA amUrcatve 131 // 32 // noktadoSAnatikramAt, nakaM ca-"anne u amuttaM civa (keI amuttameva u) kamma mannati vAsaNAruvaM / taM cana jujai sanco uvadhAyANuggahAbhAvA pAnAgAsaM ubaghAvaM aNuragaha vAvi kuNai sacANamityAdi" (dharma, 1278) anyaca dIpa anukrama JanEniman in ~60~
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -], niyukti: [604], vibhA gAthA [1635,1637], bhASyaM [127-130], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: * % prata sUtrAMka % RANC kAna dIpa anukrama vAsanA nAma vAsakasamparkanibandhanA yathA tilAdau gandhavAsanA mAlatIpuSpAdisamparka hetukA, tato yadi bodhasaMtAne vAsanA rAgAdiheturabhyupagamyate ta_vazya bodhAtirikaM kiJcidvAsakamabhyupagantavyam, anyathA vAsanAnupapatteH, tathA |ca sati siddhaM naH paugalika karma, ukaM ca-vAsanA'pyanyasambandha, vinA naivopapadyate / puSpAdigandhavaikalye, tilAdau 4 neSyate ytH||1||vodhmaatraatiriktN tu, vAsaka kiJcidiSyatAm / mukhyaM tadeva naH karma, na yuktA vAsanA'nyathA // 2 // (zAkhavA.) ye punarapare mAhurAtmazaktirUpaM karmeti ta evaM praSTavyAH-sA zaktirAtmanaH svAbhAvikI utAnyasampakesamudbhavA , tatra yadyAdyaH pakSastadA mokSAbhAvaprasaGgaH, AtmasvarUpasyeva tasyAH zakerapanetumazakyatvAt , anyathAnirupApikAtmAnupapatteH, AtmAkhyavastudharmasvabhAvokadoSAnupaGgAstu tadavastha eva, atha dvitIyaH pakSA, tathA ca sati yasyopAdheH sampakevazAt sA zaktirAtmano nArakAdibhavabhramaNarUpA samudapAdi tadevAsmAkaM paugalikaM karmeti na kaacitksstiH| yadapyuktam 'anyaccAmUrta AtmA mUrta ca karme tyAdi, tadapyasamyak, amUrtasyApyAkAzasya mUrtena ghaTAdinA saha yadivA? davyasya parAbhiprAyeNAmUrtayA kriyayA saha saMyogabhAvAt , ukta ca-"muttassAmuttimayA jIveNa kaha haveja saMbaMdho soma ! ghaDassava nabhasA jaha vA dadhassa kiriyAe // 1 // " (vi.1635) tathA amUrtasyApyAtmano mUrtakarmakRtAvanugrahopaghAtAvaviruddhI, vijJAnasya brAhayaupadhyAdimadirApAnAdibhiranugrahopaghAtadarzanAt, Aha ca-"mutteNAmuttimato ubaghAyANuggaho kahaM hojaa| jaha vinANAINaM madirApANosahAIhiM // 1 // " (vi. 1637) evaM bhagavatA'bhihite'gnibhUtiH kiM kRtavAnityAha ++ +MAK4 For Per t h A wainelibrary.org ~61
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H Avazyaka zrImalayasamavasaraNe // 323 // "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [ - ], niryuktiH [6050607], vi0bhA0gAthA [-], bhASyaM [131-132], mUlaM [- /gAthA ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri- racitA vRttiH mI vyAkhyA pUrvavat / jarAmaraNavipyamukkeNa / so samaNo paJcaio paMcahiM saha khaMDiyasaehiM // 605 // dvitIyo gaNadharaH samAptaH // atha tRtIyasya gaNadharasya vAyubhUtervaktavyatAmabhiSitsurAha te paie souM taio AgacchaI jiNasagAsaM / vaccAmi Na bandAmi vaMdittA pajjuvAsAmi // 606 // tau indrabhUtyagnibhUtI pratrajitau zrutvA tRtIyo vAyubhUtinAmA dvijopAdhyAyo jinasakAzamAgacchati, sAtizayanijavandhudvayaniSkramaNAkarNanAdapagatAbhimAno bhagavati saJjAtasarvazapratyayaH sannevamavAdhArayat-vajAni Na iti vAkyAlaGkAre tathA vande bhagavantaM vanditvA paryupAse iti // aparaM ca kiM vikalpya samAgato'sAvityAhasIteogayA saMpara iMda'gbhUiiNo jassa / tihuaNakayappaNAmo sa mahAbhAgo'bhigamaNijo // / 131 bhaa0|| tadabhigamavaMdaNanamaMsaNAiNA huja pUapAvo'haM / bucchinnasaMsao vA vuttuM patto jiNasagAsaM // 132 bhA0 // gAthAdvayamapi sugamaM, pUtapApo vizuddhapApo'pagatapApa ityarthaH // tataH kimityAha- AbhaTTho ya jiNeNaM jAijarAmaraNaviSyamukkeNaM / nAmeNa va gotteNa ya savanUsacadarisINa / 607 // asyA vyAkhyA prAgiva // itthaM sagauravamAbhASito'pi bhagavatA sakalatrailokyAtizAyinIM tasya rUpAdisamRddhimabhisamIkSya kSobhAdasamathoM hRGgataM saMzayaM praSTuM vismayAtUSNImAzritaH punarapyuktaH kimityAha - *** atha tRtIya- gaNadharasya vRtAMtaM Arabhyate ~62~ zarIrabhinna. jIvasiddhiH vAyubhUtiH // 323 // library.org
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [608], vibhA gAthA [-], bhASyaM [132...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka ** * tajIvatassarIraMti saMsao navi a pucchase kiMciyapayANa ya atthaM na yANasI tesimo atyo // 608 // * he AyuSman !-vAyubhUte! tavAyaM saMzayo, yaduta-sa eva jIvastadeva ca zarIramiti, nApi ca pRcchasi kiJcitra viditAzeSatattvaM mahakSaNaM kSobhAt , ayaM ca saMzayastava viruddhavedapadazrutinivandhanaH, teSAM ca vedapadAnAmartha na jAnAsi tena saMzayaM kuruSe, teSAM ca tava saMzayanibandhanAnAM vedapadAnAmayamoM-vakSyamANa iti gaathaarthH| tAni cAmUni parasparaviruddhAni bedapadAni-vijJAnadhana evaitebhyo bhUtebhyaH samutthAya punastAnyevAnuvinazyati, na pretya saMjJA'sti' ityAdi, tathA-'satyena labhyastapasA hyeSa brahmacaryeNa nityaM jyotirmayo hi zuddho yaM pazyanti dhIrA yatayaH saMyatAtmAna' ityAdi ca, pateSAM cAyamarthanava buddhau pratibhAsate-na dehAtmano dasaMjJAsti, vijJAnapanetyAdInAM vyAkhyA pUrvavat, navaraM na pretya meM saMjJA'sti bhUtasamudayamAtradharmatvAccaitanyasya, tena cAmUni kila zarIrAtirikAsmocchedaparANi vartante, 'satyena labhya-18 dAstapasA hyeSa' ityAdIni tu dahAtiriktAtmapratipAdakAni tataH saMzayaH, yuktA ca bhUtasamudAyamAtradharmAtA cetanAyAH, tasyAH | bhUtasamudAyamAtra evopalambhAt gauratAdivat,pratyakSAdipramANagocarAtikAntazca dehAtirikta AtmA iti,tatra vedapadAnAM cArthI na jAnAsi, cazabdAt yuktihRdaye ca, teSAmayamarthaH-tatra vijJAnaghanetyAdInAM vedapadAnAmadhaH prAgeva vyAkhyAtaH, satyena 18 labhya ityAdIni tu supratItAni bhUtAtiriktAramapratipAdakAni, tathAhi-satyena-satyavacanena tapasA-anazanAdirUpeNa brahmacaryeNa ca sphuTa nitya-niyamena jyotirmayo-jJAnamayaH zuddho bhavati, yaM tathAbhUtamAtmAnaM dhIrAH-paramajJAnakalitA +yatayo-maharSayaH saMyattAtmAno-dhyAnai kaniSaNNAH pazyanti, na ca cetanAyA bhUtasamudAyamAtra evopalambhAt bhUtadharmatA, dIpa anukrama 4 5 ~63~
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [809], vibhA gAthA [-], bhASyaM [132...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: Avazyaka zrImalaya- samavasaraNe zarIrabhinnajIvasiddhiH vAyubhUtiH prata satrAka // 324 // SAS vilakSaNatayA tasyA mUrttatvAyogAt , etacca prAgeva bhAvitam, na ca tasmin satyevopalambhastaddharmatvAnumAnAyAlaM, vyabhi- cAradarzanAt, tathAhi-sparza satyeva rUpAdaya upalabhyante, na ca teSAM taddhammateti, tataH zarIrAtiriktAtmAkhyapadArtha- dharmazcetaneti sthitaM, pratyakSasiddho'pyeSa AtmA,tadguNasyAvagrahAdijJAnasya spaSTasaMvedanapratyakSasiddhatvAt ,anumAnagamyo'pi, | taccedaM-dehendriyAtirikta AtmA, tadvigame'pi tanupalabdhArthAnusmaraNAt , paJcavAtAyanopalabdhArthAnusmartRdevadattavat, iha smaraNamanubhavapUrvakatayA vyApta, vyApyavyApakabhAvazcAnayoH pratyakSeNaiva pratipannaH, tathAhi-yo'rtho'nubhUtaH sa smayate na zeSastathA svasaMvedanapratyakSeNa pratIteH, vipakSe cAtiprasaGgo bAdhakaM pramANa, ananubhUte hi viSaye yadi smaraNaM bhavet tato'nanubhUtatvAvizeSAt kharaviSANAderapi smaraNaprasaktirityatiprasaGgaH, vivakSite dehe vivakSiteSu ca indriyeSu satsUpalabhyo yo'rthaH sa bhavAntare tadvigame'pi jAtismaraNe smaryate, tato'vazyaM tasyArthasyopalambhako dehAtirikta AtmA pratipattavyo, na tanmAtraH, tanmAtratve tadvigame tadupalabdhArthAnusmaraNAyogAt, adhikRtadehendriyamAtreNa tasyAnupalabdhatvAditi, AgamagamyatA tvasya suprasiddhaiva, satyena labhya ityAdivedapramANAbhyupagamAt / evaM bhagavatA vyAkRte sa kiM kRtvaan| ityAha chinnaMmi saMsayaMmI jAijarAmaraNavippamukkeNa / so samaNo pabahato paMcahiM saha khaMDiyasaehiM / / 609 // / asyA vyAkhyA pUrvavat / prathamagaNadharAdidaM nAnAtvaM-tasya jIvasattAyAM saMzayaH, asya tu zarIrAtirike khalvAtmani, na tu tatsacAyAmiti / tRtIyo gaNadharaH samAptaH / / dIpa anukrama 24 // - -140 n ational ~64~
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [610-612], vibhA gAthA -], bhASyaM [132...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka samprati caturcasva gaNadharasya vaktabyatAmamidhitsurAha te pacaie souM vitta AgacchaI jiNasagAsaM / vaccAmiNa vaMdAmi vaMdittA pajjuvAsAmi // 10 // tAn-indrabhUtipramukhAn pravrajitAn zrutvA vyako nAma caturtho gaNadharo jinasakAza-bhagavatsamIpaM Amacchati, kenAdhyavasAyenetyAha-vrajAmi Namiti vAkyAlaGkAre vande bhagavantaM varddhamAnasvAminaM, vanditvA ca paryupAsa iti // evaMbhUtena ca saGkalpena gatvA bhagavantaM praNamya tasAdAntike bhagavatsampadupalabdhyA vismayotphullanayanastasthau / atrAntare___ AbhaTTho ajiNeNaM jAijarAmaraNavippamukkeNaM / nAmeNa ya gotteNa ya sabanUsabadarisINaM // 11 // asyA api vyAkhyA pUrvavat // AbhASya ca bhagavatA kimukto'yamityAha- . kiM manne paMca bhUA asthi nasthitti saMsao tujhaM / veyapayANa ya atthaM na yANasI tesimo astho // 112 // kiM paza bhUtAni-pRthivyAdIni santi kiMvA na santIti manyase, vyAkhyAntaraM pUrvavat / ayaM ca saMzayastava viru- vedapadazrutinivandhanaH, tAni cAmUni vedapadAni, 'svamopamaM vai sakalamityeSa brahmavidhiraJjasA vijJeya'ityAdi, tathA dyAvA pRthivI ityAdi, tathA "pRthivI devatA Apo devatA" ityAdi, teSAM ca vedapadAnAmayamarthaH tava pratibhAsate-svapnoparma-svapnasadRzaM vai nipAto'vadhAraNe sakalama-azeSa jagadityeSa brahmavidhiH-paramArthaprakAraH aJjasA-praguNena nyAyena vijJeyo-jJAtavyaH, evamAdIni kiLa vedapadAni bhUtanihavaparANi, 'dyAvA pRthivI' tyAdIni tu sattApatipAdakAni, tataH mA-khu... RullsaMzayA, tathA evaM te cicavizvamo yathA bhUtAbhAva evaM samIcInasteSAM pramANe nAgrahaNAta, tavAhi-padhurAvivi-1 dIpa anukrama 4+05- 11- 44m and in ... atha caturtha-gaNadharasya vRtAMtaM Arabhyate ~65
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [610-612], vibhA gAthA -], bhASyaM [132...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: / Avazyake zrImalayasamavasaraNe prata satrAka // 325 // jJAnasyAlambanaM paramANavo vA syuH paramANusamUho vA'vayavI vA !, tatra na tAvatparamANavasteSAmindriyavijJAne pratibhA-ISbhUtapaya sAbhAvAt , na khalu cAkSuSe vijJAne parasparavizakalitAH paramANavaH pratibhAsante, nApi samUhaH, samUho hi nAma dvitrA siddhiH [diparamANUnAM saMyogaH, sa cAnupapanna eva, vikalpadvayAnatikramAt, tathAhi-paramANUnAM saMyogo dezato vA syAt vyaktagaNasarvAtmanA vA', tatra na tAvaddezena, paramANordezAbhAvAd, anyathA paramANutvakSateH, paramo'NuH paramANuriti vyutpatteH atha sarvAtmanA pakSastahi paramANoH paramANoM pravezAdaNumAtraprasaktiH, tathA ca paThanti-"saMjogo'vi ya tersi deseNaM sapahA / va hojA hi / deseNa kahabhaNuttaM? aNumettaM sathahA bhavaNe // 1 // (dharma.651) atha pe-parasparaM pratyAsannatvamAtramevAtra saMyogasamUho, na dezena sarvAtmanA vA, tato na kazciddoSaH, tadapyasamyak, pratyekamiva samuditAnAmapi teSAmagrahaNaprasaGgAt, svasvarUpAvasthitAnAM teSAmindriyagamyatvAbhAvAt , na ca parasparapatyAsannatvamabhyupapannaM, tajhyavazyaM paddidagbhedato bhavati, |digbhede ca dezasambhavAdaNutvavyAghAtaH, Aha ca-hANI ya aNuttassA disibhedAto na annahA ghaDai / tesi miho paMcA-1 samayatti paripharagumeyapi ||1||(dhrm0653) athAvayavIti pakSaH so'pyayuktaH, avayavina evAsambhavAt , tasyAvayaveSu vRttyayogAt , tathAhi-so'vayavI dezena vA pratyekamavayaveSu vartate sarvAtmanAvA ?, tatra na tAvaddezena avayavino dezAbhAvAt, anyathA teSvapi dezeSu dezena varteta, tatrApi sa eva prasaGga ityanavasthA, atha sarvAtmanA varhi yAvanto'vayavAstAvanto'vayavina | ityavayavibahutvaprasaGgaH, atha na bemo dezena vartate sarvAtmanA vA, kintu vartate ityeva, tata uktadoSAprasaGgaH, tadapyazlIlam, uktarUpaprakAradvayavyatirekeNAnyasya vRttiprakArasthAsambhavAt , atha samavAyalakSaNena sambandhena vacate iti manyethAstadapyayukaM, dIpa anukrama - // 25 // -- an den 466~
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [610-612], vibhA gAthA [-], bhASyaM [132...], mUlaM [- /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: 4 % % prata sUtrAMka % -4 samavAyasyaivAsiddhatvAt , na khalu vastudvayApAntarAlavattI tatsambandhanibandhanabhUto jatukalpaH kacitsamavAyo nAma pdaarthH| pratyakSAdipramANaviSayo'sti tataH kathaM tamastitvena manyAmahe?, anyacca-so'pi samavAyaH svasamavAyiSu kathaM varcata iti vAcyaM, tadanyasamavAyabalAditi cet, nanu tatrApi sa eva prasaGga ityanavasthAnuSaktiH, atha svaparomayasambandhasvabhAvaH samavAyo yathA svaparaprakAzadharmA pradIpaH, tenAtmAnaM svasamavAyibhiH saha sambandhayati svasamavAyinazca parasparamiti, tadaSyamanorama, 4 vikalpayugalAnatikramAt , tathAhi-tau hi svabhAvau samavAyAdbhinau vA syAt abhinnauvA, yadyAdya pakSastato na samavAyasya | to, sambandhAbhAvAt , vastvantaradharmavat, athAbhinnau tataH samavAya eva to, tavyatirikatvAt tatsvarUpavat , kutaH svabhAva-| dvayakalpaneti bhUtaviSaya pramANAbhAvaH, evaM vibhrame sphuTIkRte 'bhagavAnuttaramAha-vedapadAnAmartha na jAnAsi, cazabdAt yukti bhAvArtha ca, tatra tava saMzayanibandhanAnAM vedapadAnAmayamA svamopamaM vai sakalamityAdIni adhyAtmacintAyAM maNikanakAGganAdisaMyogasya aniyatatvAt asthiratvAt vipAkakaTukatvAt AsthAnivRttiparANi, na tu tadatyantAbhAvaprati-da pAdakAni, dyAvA pRthivItyAdIni tu bhUtasattApratipAdakAni bhavato'pi pratItAni, tato vedasiddhA siddhA bhUtAnAM | sattA, yadapyukta-bhUtAbhAva eva samIcInasteSAM pramANenAgrahaNAdityAdi tadapyasamyaka, bhUtAnAM pratyakSAdipramANasiddha-18| svAt , tathAhi-dvividhaM paramANUnAM rUpa-sAdhAraNamasAdhAraNaM ca, tatra yadasAdhAraNaM rUpaM tena cAkSuSavijJAne na te prati| bhAsante, sAdhAraNena tu rUpeNa pratibhAsanta eva, na ca vAcyaM-sAdhAraNaM rUpaM nAstyeva, tadabhAve khalvekaparamANuvyatirekeNAnyeSAmaparamANutvaprasaGgAt , paramANutvenApi tulyarUpatvAbhAvAd, anyathA'smadabhyupagamaprasaktaH, atha yadetatparamA -- dIpa anukrama % an den ~67~
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [610-612], vibhA gAthA -], bhASyaM [132...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata siddhiH satrAka mANutvena tulyarUpatvaM tattadanyavyAvRttimAtraparikalpitasattAkaM, yathA'yamapi paramANuH paramANoyAvRcco'yamapyaparaparamANo-14 dAvRtta iti, natu paramArthika, tadetadayuktaM, svatastulyarUpatvAbhAvena tadanyacyAvRtterapi sAdhAraNAyA asambhavAt , na, bhUtapaMcakazrImalaya-16 samavasaraNeda khalu yathA ghaTasyAghaTAd vyAvRttiratathA paTasyApi, ghaTena saha paTasya tulyarUpatvAbhAvAt , atha sarva svalakSaNaM sakalaM sajAtIyavijAtIyavyAvRttisvabhAvaM, tataH samAnarUpatvAbhAve'pi vijAtIyavyAvRttiH samAnA, tadapi na yuktikSama, vijAtI-13 vyktgnn||326|| yebhyo vyAvRttI paramANutvasyeva sajAtIyebhyo vyAvRttAvaparamANutvasya prasaGgAt, nyAyasya samAnatvAt, na ca bhvmmte| | sajAtIyavyAvRttiryukA, sAmAnyasyaivAnabhyupagamAt , na ca sajAtIyatvAbhAve'pi vijAtIyavyAvRttatApi vastuna upapadyate, anekasvabhAvAnabhyupagamAt , na caikena svabhAvena sarvebhyo vyAvRttiH, teSAM sarveSAmapi vyAvRttiviSayANAmekarUpatAprasake, tathAhi-ghaTAd vyAvarttate paTo, ghaTaNyAvRttisvabhAvatayaiva vyAvarttate tarhi balAt stambhasya ghaTarUpatAnuSaktiH, anyathA tatastatvabhAvatayA vyAvRttyayogAt, tasmAdavazyaM paramANUnAM dve rUpe pratipattavye tusyamatulyaM ca, tatra tusyarUpeNa cAkSuSe / 4 vijJAne samuditAH paramANavaH pratibhAsante iti bhUtAnAM pratyakSaviSayatA / yadapi samUhapave'bhihita 'paramANUnAM saMyogo di dezato vA syAtsarvAtmanA vA' ityAdi, tatra pakSadvaye'pyadoSaH, paramANUnAM vicitrapariNamanazaktisamanvitatayA kadAci-IN dezataH kadAcitsarvAtmanA sambandhabhAvAt, na ca vAcya dezAbhyupagame paramANoH aparamANutvaprasaGgA, paramANuhiM sa // 326 // ucyate yato nAnyadalpataraM, paramo'NuH paramANuriti vyutpatteH, na ca vivakSitAtparamANoranyadalpataramasti tataH paramANutvAnyAghAtaH, tathA ca sati dezakAlAdisAmagrIvizeSasampAditapariNAmavizeSaparikalpitAnAM paramANUnAM parasparaM / C4k24 dIpa anukrama Janhcoomnidio H aintibrary.org ~68~
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [610-612], vibhA gAthA -], bhASyaM [132...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: OM prata sUtrAMka -*-*-* yat pratyAsannatvaM tadeva paramANusamUha, eSa eva ca dezataH paramANUnA sambandhaH, tathA cArSam-" va khalu aNUrNa paJcAsannattaNaM miho estha / taM ceva u saMbaMdho visiTThapariNAmasAvekvaM // 1 // deseNa u saMbaMdho iha dese sati kahama gusNpi| appatarAbhAvAto na apyatarayaM tato asthi ||2||(dhrm. 710-711) atha digbhedato yo bhedaH sa evAbhyadalpa-1 kAtaramastIti kathaM na paramANutvavyAghAta, tadapi ayuktam , samyak tatvAparijJAnAt, paramo'NuhiM sa ucyate yo dravyato-4 zakyabhedo, na ca vivakSitasya paramANordravyeNa zastrAdinA bheda ApAdayituM zakyate, tathA cokam-"satyeNa suti-II kkheNavi chenuM bhettuM va jaM kira na sakA / taM paramANu siddhA vayaMti AI pamANANaM // 1 // (anu-100*) tato'nyasya pRdhagadravyarUpasyAlpatarasyAbhAvAdavyAhataM SaDdigbhede'pi paramANusvaM, ukkaM ca-"disibhedAtociya sakkabheyato kaha na appataragati / / daveNa sakameyaM vivakkhiyaM tA kuto tamiha ? // 1 // (dharma.713) yo'pi sarvAtmapakSe doSa uktaH yathA-- paramANutvamAtraprasaGga iti so'pyayukto, yato na paramANoH paramANurvinAzakaH, sataH sarvadhA vinAzAyogAt, tato dvAvapi paramANU tathAvidhaparamANuvizeSataH sarvAtmanA sambandhamApadyamAnI sattopacayavizeSAt sthUlapaNukarUpatAmeva prAmuto na paramANutvamAtramityadoSaH, uktaM ca-"na ya juttaM aNumettaM sattAto sabahAvi saMjoge / bAyaramuttattA NAmabhAvato | JuvacayabisesA // 1 // " (dharma. 717) avayavipakSoktaM dUSaNamanavakAzaM, pRthagdravyAntararUpasyAvayavino'smAbhiranabhyupaga-14 mAt, ya eva hi paramANUnAM tathAvidhadezakAlAdisAmagrIvizeSasApekSANAM vivakSitajaladhAraNAdikriyAsamarthaH samAnaH | pariNAmavizeSaH so'vayavI, tataH kuto dezakAtsyavRttivikalpadoSAvakAzaH?, zeSa tu samavAyapakSokamanabhyupagamAt na dIpa anukrama * *-* vainelibrary.org ~69~
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H mAvazyake zrImalaya umavasaraNe // 327|| "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryuktiH [613-616 ], vi0 bhA0 gAthA [-], bhASyaM [ 132...], mUlaM [- /gAthA -1] nadIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH naH kSitimAvahati / evaM bhagavatA'bhihite sa kiM kRtavAnityAha chinnaMmi saMsayaMmI jAijarAmaraNavipyamukkeNaM / so samaNo pavaio paMcahiM saha khaMDiyasaehiM // 613 // asyA vyAkhyA pUrvavat / caturthI gaNadharaH samAptaH // paJcamagaNadharava kavyatAmAha te paJcaie souM hamma AgacchaI jiNasagAsaM / vaccAmi Na vaMdAmI vaMditA pajuvAsAmi // 614 // sAn -- indrabhUtipramukhAn pratrajitAn zrutvA sudharmaH paJcamo gaNadharo jinasakAzaM - bhagavatsamIpamAgacchati, kiMbhUtenAdhyavasAyenetyAha, pazcArddha pUrvavat // sa ca bhagavantaM dRSTvA'tIva mumude, atrAntare-' AbhaTTho pa jiNeNaM jAijarAmaraNavipyamukeNa / nAmeNa ya gotroNa ya saMbannUsavadarisINa / 615 // asyA vyAkhyA pUrvavat / kiM mane jAriso iha bhavaMmi so tArisoM parabhave'vi / veyapayANa ya aMtthaM na yANasI tesimo attho / 616 // kiM manyase yo manuSyAdiryAdRza iha bhave sa parabhave'pi tAdRza eva, nanvayamanucitastava saMzayo, yato'sau viruddhavedapadazrutinibandhanaH tAni cAmUni padAni - 'puruSo vai puruSatva mazrute pazavaH pazutva'mityAdi, tathA 'zRgAlo vai eSa jAyate yaH sapurISo dahyate ityAdi ca tatra vedapadAnAM tvamityamarthamavabuddhAse - puruSo mRtaH san puruSatvamaznute prApnoti, pazavo gavAdayaH pazutvameva, amUni vedapadAni kila bhavAntarasAdRzyapratipAdakAni, tathA bhRgAlo vai eSa ityAdIni tu vaisa *** atha paMcama-gaNadharasya vRtAMtaM Arabhya For Pivate & Personal Use Only ~70~ yAdazatA dazakhaMDanaM sudharmA gaNadharaH // 327 // www.jetbrary.org
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [613-616], vibhA gAthA [-], bhASyaM [132...], mUlaM [- /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka *SAKX-24 dRzyaprApakAni tataH saMzayA, abhyaca-yace'bhiprAyo yathA kAraNAnurUpaM kArya bhavati, na khalu zAlinIjAt godhUmAkuraprasUtiH, tato bhavAntarasAdRzyamevopapattimat, tatra vedapadAnAmartha cazabdAt yukiM bhAvArtha na jAnAsi, teSAM vedapadAnAmayamarthaH-puruSaH khalviha janmani svabhAvena mAIvAjavAdiguNayukto manuSyanAmagotrakarmaNI baddhA mRtaH san purupitvamaznute, na tu niyamataH, evaM pazavo'pi pazRbhAvamAyAdiguNayuktAH pazunAmagotre karmaNI baTTA mRtAH santaH pazubvamAsAdayanti, na tu niyogataH, jIvAnAM gativizeSasya karmasApekSatvAt , zeSANi tu vedapadAni sugamAni, na ca niyamataH kAraNAnurUpaM kArya, vaisadRzyasyApi darzanAt, tathAhi-zRGgAccharo jAyate, tasmAdeva sarpapAnulisAtu tRNAnIti, golomAvilomabhyAM dUrvA, tato na niyamaH, athavA kAraNAnurUpakAryapakSe'pi bhavAntaravaicitryamasya yuktameva, yato bhavAGkarabIjaM sAtmakaM karma, tacca tiryagnarAmaranArakAyuSkAdibhedabhinnatvAt citram, ataH kAraNavaiciMtryAt : kAryavaicitryamiti, vastusthityA tu saumya ! kicidiha loke paraloke vA na sarvadhA samAnamasamAna vA'sti, tathA ceha bhave yuvA nijairapyatItAnAgAlavRddhAdiparyAyaiH sarvathA na samAno'vasthAmedagrahaNAt, nApi sarvathA'samAnaH sacAyanugamAt, evaM paraloke'pi manujo devatvamApano na sarvathA samAnaH, zarIrAntarAdibhAvAt, nApi sarvathA'samAno jIvatvAdyanvayAt , itthaM caitadaGgIkattaMvyamanyathA dAnadamadayAdInAM vaiyarthyaprasaGgAt / evaM bhagavatA'bhihite sa kiM kRtavAnityAhachinnabhi saMsayaMmI jAijarAmaraNavippamukeNa / so samaNo pavaio paMcahiM saha khaMDiyasaehi // 16 // vyAkhyA pUrvavat // // paJcamo gaNadharaH samAptaH / / dIpa anukrama ENTS JanEthiconn inormananal ... atra mUla saMpAdane gAthA-krama || 616 || mudritaM tat mudraNadoSaH, sA gAthA || 617 || eva vartate ~71
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [618-619], vibhA gAthA [-], bhASyaM [132...], mUlaM [- /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: kA prata sUtrAka Avazyaka adhunA paSThagaNadharavaktavyatAmAha vandhamovazrImalaya- tA te paccaie souM maMDita AgacchaI jiNasagAse / vaccAmiNa vaMdAmI vaMdittA pajuvAsAmi // 618 // | yoH maMDisamayasImA tAn-indrabhUtipramukhAn pratrajitAn zrutvA maNDikaH SaSTho gaNadharo jinasakAza-bhagavatsamIpamAgacchati, kiMbhatenA-18| kagaNadharaH dhyavasAyenetyAha-vaccAmi NetyAdi pazcArddha pUrvavat // sa ca bhagavatsamIpaM gatvA bhuvananAthaM praNamya pramuditastadagrata- // 32 // stasthau, atrAntare AbhaTTho ya jiNeNaM jAijarAmaraNavippamukkeNaM / nAmeNa ya gotteNa ya savaNNUsabadarisINa // 619 // vyAkhyA pUrvavat // kiM manne baMdhamokkho asthI nasthitti saMsao tujjha / veyapayANa ya asthaM na yANasI tesimo atyo // 20 // kiM manyase bandhamokSau sto na vA sta iti, nanvayamanucitaH tava saMzayaH, vyAkhyAntaraM pUrvavat, yato'yaM tava saMzayo | viruddhavedapadazrutisamuttho varttate, tAni ca vedapadAnyamUni-"sa eSa viguNo vibhuH na badhyate saMsarati vA na mucyate | mocayati vA, na vA eSa bAhyamAbhyaMtaraM vA veda" ityAdIni "na ha vai sazarIrasya priyApriyayorapahatirasti, azarIraM vAca-12 santaM priyApriye na spRzata" ityAdIni ca, eteSAM ca vedapadAnAmaya marthastava cetasi pratibhAsate-sa eSaH-adhikRto jIvo // 28 // viguNaH-sattvAdiguNarahito vibhu-sarvagataH na badhyate, puNyapApAbhyAM na yujyate ityarthaH, saMsarati vA, netyanuvartate / na mucyate-na karmaNA viyujyate, bandhAbhAvAt , nApyanyaM mocayati, kriyArahitatvAt , anenAkartRtvamAvedayati, na dIpa anukrama For Per t h ... atha SaSThama-gaNadharasya vRtAMtaM Arabhyate ~72~
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [618-620], vibhA gAthA -], bhASyaM [132...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: % prata * sUtrAka kAvA eSa bAhyam-AtmavyatirikaM mahadahakArAdi AbhyantaraM vA-svarUpameva veda-jAnAti, prakRtipayavAda jJAnasa, prakRtezcAcetanatvAditi bandhamokSAnupapaciriti bhAvaH, tadevamamUni kiLa bandhamokSAbhAvapratipAdakAni, tathA naha vai. naivetyarthaH, sazarIrasya-vAhyAdhyAtmikAnAdizarIrasantAnayuktasya priyApriyayoH-sukhaduHkhayorapahatiH-vinAzo'sti, saMsAkAriNaH sukhaduHkhAbhAvo nAstItyarthaH, azarIraM-zarIrarahitaM santaM, vAvazabdo nipAto vAzabdArthaH, azarIrI vA santaM priyApriye na spRzataH, na sukhaduHkhe anuSajataH kAraNAbhAvAt , ani kila vAkyAni mokSAbhidhAyakAni. tataH saMzayaH, any| ca-ayaM saumyA tavAbhiprAyaH-bandho hi jIvakarmasaMyogalakSaNaH, sa AdimAna Adirahito vA !, tatra badi prathamo vikalpastato vikalpatrayaprasaGgaH, kiM pUrvamAtmanaH prasUtiH pazcAtkarmaNaH yadivA pUrva karmaNaH pazcAdAtmanaH Ahozcit yugapadubha-| yaspeti, kizcAtaH, sarvatrApi doSaH, tathAhi-na tAvadAtmanaH pUrva prasUtinirhetukatvAt , vyomakusumavat, nApi karmaNaH prAkprasUtiH karturabhAvAt , na cAkRtaM karma bhavati, yugapatprasUtirapyayuktA, kAraNAbhAvAt , na ca anAdimatyapyAtmani / vandho ghaTAmaTATyate, kAraNAbhAvAt , gaganasyeva, itthaM caitadaGgIkartavyamanyathA muktasyApi bandhaprasaGgo vizeSAbhAvAt , datathA ca sati nityamuktatvAt mokSAnuSThAnaveyaryamiti, atha dvitIyaH pakSastahi nAtmakammaviyogo bhaved anAditvAt | AkAzasaMyogavaditi mokSAnupapattiriti, tatra vedapadAnAmayamarthaH sa eSaH-muktAtmA vigatAH chAnasthikajJAnAdayo guNA yasya sa viguNaH vibhuH-jJAnAtmanA sarvagataH, kevalajJAnasya sakalalokAvabhAsitvAt , tathA na badhyate, mithyAdarzanAdi-11 bandhakAraNAbhAvAda, saMsarati vA manuSyAdibhaveSu, netyanuvartate, karmavIjAbhAvAt , nApi mucyate, muktatvAt , na mocayati | dIpa anukrama SHOCACKGROCALCCAN **%2001064%* JanEconn imel ~734
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [618-620], vibhA gAthA -], bhASyaM [132...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka Avazyaka upadezadAnavikalatvAt , tathA sAMsArikasukhanivRttyarthamAha-navA eSa muktAtmA yAhya-prakcandanAdijanitaM Abhyantaram- bandhamokSazrImalaya- AbhimAnikaM veda-anubhavAtmanA vijAnAti, evametAni vedapadAni muktAtmasvarUpapratipAdakAni, zeSANi tu supratI- yoH maMDisamavasaraNetAnyeva, tathA jIvo'nAdinidhanaH sattve satyahetukatvAt , karmApi pravAito'nAdimat, tato jIvakarmaNoranAdimAneva kagaNadharaH saMyogo, dharmAdharmAstikAyAkAzasaMyogavaditi prathamapakSoktadUSaNAnavakAzaH, yo'pi dvitIyapakSe'bhihito dosso'naa||329|| ditvAtsaMyogasya viyogAbhAva iti, so'pyasamIcInaH, tathAdarzanAt, tathAhi-kAzanopalayoH saMyogo'nAdisanta tigato'pi kSAramRtpuTapAkAdidravyasaMyogopAyato vighaTamAnako dRSTastathA jIvakarmaNorapi jJAnadarzanacAritropAyato viyoga iti na kazciddoSaH, atha yadyanAdi sarva karma tatastasya jIvakRtatvAnupapattiH, jIvakRtatve'nAditvavirodhAt, 4 tadasamyaka, vastugatyanavavodhAt, tathAhi-jIvena tathA tathA mithyAdarzanAdisavyapekSeNa tadA tadopAdIyate karma tena18 jIvena kRtamityucyate, tacca tathA pravAhApekSayA cintyamAnamAdivikalamityanAdi, nidarzanaM cAtra kAlo, yathA hi yAvAn atItaH kAlatenAzeSeNa vartamAnatvamanubhUtamaya cAsau pravAhato'nAdirevaM karmANIti, yadapyuktaM 'muktasyApi bandhaprasaGgo vizeSAbhAvA'diti, tadapyayuktam , vizeSAbhAvAsiddheH, tathAhi-saMsArijIvaH kaSAyAdiyuktaH, kaSAyAdiyuktazca karmaNo yogyAn pudgalAnAdatte iti tasya karmabandhopapattiH, muktastu kaSAyAdipariNAmavikalA, zukladhyAnamAhAtmyatasteSAM samUjAlamunmUlitatvAt , tato muktyavasthAyAM karmabandhAprasaGgaH, na ca vAcyam-evaM sati tarhi nirantaraM muktigamanato bhavyA-1 nAmucchedaprasaGgA, anantAnantasahayopetatvAta, iha yadanantAnantasakyopetaM tatpratisamayamekadviyAdisAvayA'pagacchadapi dIpa anukrama sa JanEthiconn inormananal UN ainalibrary.org ~74~
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [621-624], vibhA gAthA [-], bhASyaM [132...], mUlaM [- /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: CHEC+ prata na kadAcana nilepIbhavati, yathA'nAgatakAlaH, tathA ca anantAnantasaGgyopetA bhavyA ityanucchedaH, atha siddhA apyanantAsteSAmapi pravAhato'nAditvAttataH kathaM teSAM tAvatsaGkhyAkAnAM parimitakSetre'vasthAnAvirodhaH', ucyate, amUrtatvAt. | tathA hyamUrtAnAM pratidravyamanamtAnAM kevalajJAnadarzanAnAM sampAto'sti na ca virodha iti, chinnaMmi saMsayammI jAijarAmaraNavippamukkeNa / so samaNo pacahao aDuDhahiM saha khaNDiyasaehiM // 621 // vyAkhyA pUrvavat , navaram arddhacaturiti-sAr3hekhibhiH saha khaNDikazatairiti / SaSTho gaNadharaH smaaptH|| + sUtrAka + Kk dIpa anukrama te paJcaie sokhaM, moria AgacchaI jiNasagAsaM / baccAmi Na badAmI vaMdittA pajuvAsAmi // 622 // vyAkhyA pUrvavat , navaramiha maurya Agacchati jinasakAzamiti nAnAtvam / ___ AbhaTTho ya jiNeNaM jAijarAmaraNaviSpamukkeNaM / nAmeNa ya gotteNa ya sabanUsavadarisINa // 23 // asyA api sapAtanikA vyAkhyA pUrvavat / / kiM manne asthi devA uAhu nasthitti saMsao tujhN| veyapayANa ya atthaM na yANasI tesimo atyo| 624 // kiM santi devA uta na santIti manyase, vyAkhyAntaraM prAgvat, ayaM ca saMzayastava viruddhavedapadazrutiprabhavo varttate, tAni cAmUni vedapadAni-"sa eSa yajJAyudhI yajamAno'jasA svargalokaM gacchattI"tyAdIni, tathA "apAma somaM amRtA / JanEthiconn inormananal ... atha saptama-gaNadharasya vRtAMtaM Arabhyate ~75~
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [621-624], vibhA gAthA -], bhASyaM [132...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: Avazyaka prata satrAka samavasaraNe // 330 // abhUma agamajyotirvidAma devAna kiM nUnamaramAttRNavadarAtiH kimu pUrista martyase tyAdIni 'ko jAnAti mAyo-DAdevasiddhiH *pamAn gIrvANAn indrayamavaruNakuberAdI nityAdIni ca, eteSAM cAyamarthastava matI pratibhAsalensa epa yajJa eva durita-ISmAryoM gaNa |dAraNakSamatvAdAyudha-praharaNaM yajJAyudhaM tadasyAstIti yajJAyudhI yajamAno'JjasA-praguNena nyAyena svargalokaM gacchatIti, dharaH dAtathA apAma-pItavantaH soma-latArasaM amRta-amaraNadharmANo abhUma-bhUtAH sma agamantAH jyotiH-svarga avi-I dAma devAn-devatvaM prAptAH sma , kiM nUnamasmAdUrva tRNavatkariSyati, ko'sAvityAha-arAtiH-vyAdhiH, tathA kimu prazne dhUrtiH-jarA, amRtavattasya amRtatvaM prAptasya maya'sya puruSasyetyarthaH, amaraNadharmaNo manuSyasya kiM kariSyati jarARsAvyAdhaya iti bhAvaH, tadevamamUni kila vedapadAni devasattApratipAdakAni, 'ko jAnAti mAyopamAni'tyAdIni devscaa-| pratiSedhakAnoti tava saMzayaH, tathA saumya ! tvamitthaM ' manyase-nArakAH kila sajiSTAsuraparamAdhArmikAyattatayA karmavazatayA ca paratantratvAt svayaM ca duHkhasantaptatvAt ihAgantumazakAra, vayamapi tatrAnena zarIreNa karmavazatayaiva gantumazakkAH, tataHpratyakSakaraNopAyAsambhavAt zrutismRtigrantheSu zrUyamANA AgamaprAmANyataH zraddhe yA bhavantu, ye punardevAste svacchandacAriNaH kAmarUpiNaH prakRSTadivyaprabhAvA ihAgamanasAmarthyavantastataH kimitIha nAgacchanti yena na dRzyante iti, tasmAtte na santyasmadAdyapratyakSatvAt kharaviSANavaditi, tatra vedapadAnAM cetyAdi pUrvavat, tatra vedapadAnAmayamarthako jAnAti mAyopamAna gIrvANAna indrayamavaruNakuberAdInityAdi, tatra paramArthacintAyAM santi devA matpratyakSatvAt manu-17 pyavat, bhavato'pyAgamapramANataH siddhA, kevalaM sarvamanityaM mAyoparma, devA api hi svakRtabhogaphalakarmaparyante vinazvarAH dIpa anukrama Jiantantan ki yang ~764
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [625-627], vibhA gAthA -], bhASyaM [132...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAka [kiM punaH zeSarddhisamudAyA ityanityatvabhAvanApratipAdakamidaM vAkyaM, na tu devasattAniSedhakamiti, tathA svacchandacAri-12 No'bhyamI yadiha nAgacchanti tatredaM kAraNaM-nAgacchantIha sadaiva suragaNAH, sAntadivyaprematayA viSayaprasakatvAt , prakRSTarUpaguNastrIprasatavicchinnaramyadezAntaragatamanuSyavat , tathA asamAptakarttavyatvAt , bahukanyatAprasAdhanaprayuktavinItapuruSavat , tathA anadhInamanujakAryatvAt nArakavat anabhimatagehAdau niHsaGgayativaddhati, azubhatvAn narabhavasya tadagandhAsahiSNutayA nAgacchanti, kaDevaramiva haMsA iti, jinajanmamahimAdiSu punarbhakivizeSAt bhavAntararAgatazca kacidAgacchantyeva, tathA caite sAmprataM bhavato'pi pratyakSA eva, zeSakAlamapi sAmAnyatazcandrasUryAdivimAnamatvacatvAt tadvAsisiddhiriti kRtaM prasaGgena, chinnaMmi saMsayaMmI jAijarAmaraNavippamukkeNa / so samaNo pAio abuhadi khaMDipasarahiM // 625 // vyAkhyA pUrvavat / // saptamo gaNadharaH samAptaH // te padaie souM apioM Agacchaha jiNasagAsaM / baccAmi Na baMdAmI vaMdittA pajuvAsAmi // 26 // vyAkhyA pUrvavat, navaramatrAkampika Agacchati-jinasakAzamiti nAnAtvam / Amahopa jiNeNaM jAijarAmaraNavippamukhaNaM / nAmeNa pagotteNa ya sabasabarisINa // 627 // yasyAH sapAtanikA byAkhyA prAgvat / dIpa anukrama 40-67 4+91- ... atha aSTama-gaNadharasya vRtAMtaM Arabhyate ~77~
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [628], vibhA gAthA [-], bhASyaM [132...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: - -- --- prata - satrAka bhAvazyaka kiM manne neraiyA asthI nasthitti saMsao tujhaM / veyapayANa ya atthaM yANasI tesimo astho // 628 // akaMpitaH zrImalaya / narAn svayogyAna kAyanti-zabdayanti AkArayantIti narakAsteSu bhavA nArakAH, te nArakAH kiM santi uta na santIti | tArakamavasaraNa manyase, vyAkhyAntaraM prAgvat , ayaM ca saMzayastava viruddhapadazrutisamudbhavo vartate, tAni cAmUni vedapadAni-'nArako vai eSA siddhiH jAyate yaH zUdrAnnamaznAti ityAdi, asyAyamarthaH eSaH brAhmaNo nArako jAyate yaH zUdrAnnamaznAtItyAdIni kila vedavAkyAni nArakasattApratipAdakAni, 'naha vai pretya nArakAH santI'tyAdIni tu nArakAbhAvapratipAdakAni, tathA saumya ! tvamitthaM dAmanyase-devA hi candrAdayastAvatpratyakSA eva, anye'pi aupayAcitakAdiphaladarzanato'numAnato'vagamyante, nArakAstvadrabhidhAnavyatiriktAzUnyAH kathaM pratyetavyA iti tadabhAvaH, tathA cAtra prayogA-na santi nArakAH sAkSAdanumAnato vAs nupalabdheH, vyomakusumavat , vyatireke devAH, tatra 'vedapadAnA 'tyAdi, tatra vedapadAnAmartha candAdyukti bhAvArtha ca na jAnAsi, yatasteSAM vedapadAnAmayamarthaH-ye khalu nirupAdhitapaHsaMyamAdinA upacitapuNyaprArabhArAste na ha vaina pretya-paraloke nArakAH santi-bhavanti jAyante, teSAM svargasatkulapratyAyAtiparamparayA keSAzcittadbhave'pi mokSagamanAt, tato nAmUni | nArakAbhAvapratipAdakAni vedapadAni, kintu puNyavatAM nArakabhavanapratiSedhakAnItyayuktaH saMzayaH, tathA saumya! te nArakA: karmaparatantratvAdihAgantumazakAH, bhavadvidhAnAmapi karmaparatantratvAdeva tatra gamanazastyabhAvaH, tato na yuSmAdRzAM tadupa-| 8 // 33 // labdhiH, kSAyikajJAnasampadupetAnAM tu vItarAgANAM te pratyakSA eva, apAstasamastAvaraNatayA samastavastujJAnopetatvAt , na ca vAcyamazeSapadArthavida eva kSAyikajJA na santIti, yato jJasvabhAva AtmA, kevalaM yathA jJAnAvaraNIyastha karmaNA dIpa anukrama -% %e0%A5 Jan mann imirmational For Per t h ~78~
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [628], vibhA gAthA [-], bhASyaM [132...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAka kSayopazamastathA tasya rUpAvirbhAvavizeSo dRzyate, tathA ca kazcidvahu jAnAti kazcidvahutaramiti, na cArya jJAna vizeSaH khalvAtmanastatsvabhAvatAmantareNopapadyate, tato'vazyamasau jJasvabhAvaH pratipattavyaH, tasya cAzeSAvaraNavilaye samastajJeyapariccheda-11 katA jJasvabhAvatvAt , tathA cAsminnarthe laukiko dRSTAnto, yathA padmarAgAdirupalavizeSo bhAsvarasvarUpo'pi svagatamalaka-18 laGkAGkitastadA vastvaprakAzayannapi kSAramRtpuTapAkAdyupAyataH svagatamalalepApagame prakAzayati, evamAtmApi jJasvabhAvaH karma | malakalavAGkitaH prAgazeSa vastvaprakAzayannapi samyaktvajJAnatapovizeSasaMyogopAyato'petasamastAvaraNaH samastaM vastu prakAzayati, prativandhakAbhAvAt , na cAprativaddhasvabhAvasyApi tasya sarvatra prakAzanavyApArAbhAvo, jJasvabhAvatvAt, na hi jJo | jJeye sati pratibandhazUnyo na pravartate, atha padmarAgo'pi prakAzakasvabhAvaH, na cAsau pratibandhAbhAve sarva prakAzayati, tatastenaiva vyabhicAra iti, tadasamyak, tasya sannikRSTArthaprakAzanasvabhAvatvAd viprakRSTaviSaye dezaviprakarSeNaiva pratibandhabhAdavAt , na cAtmano'pi dezaviprakarSaH paricchedapratibandhahetuH,tasyAgamagamyeSu sUkSmavyavahitaviprakRSTevakhilapadArtheSvadhigatisA* maryadarzanAt , tathA ca paramANumUlakIlakodakAmaralokacandroparAgAdiparicchedasAmarthyamasyAgamopadezataH kSayopazamavato'pi dRzyate, evaM sAkSAtkAri kSAyikamiti pratipattavyamiti kSAyikajJAnavatA pratyakSA nArakAH, bhavato'pyanumAnagamyAH, tacedamanumAna-vidyamAnotkRSTa prakRSTapApaphalaM karmaphalatvAt puNyaphalavat, na ca tiryarA eva prakRSTapApaphalabhujaH, tasyaudArikazarIravatA vedayitumazakyatvAt, anuttarasurajanmanibandhanaprakRSTapuNyaphalavat , tathA AgamapramANagamyAzcaite, ESSACREAK dIpa anukrama an den ~79~
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [629-632], vibhA gAthA -], bhASyaM [132...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAka 4% Avazyake 13Ayata evamAgama:-"satatAnubandhayukaM duHkhaM narakeSu tIvrapariNAmam / tiryak tRSNAbhayAdhAdi duHkhaM sukhaM cAlpam // 1 // acala: zrImalaya- sukhaduHkhe manujAnAM manAzarIrAzraye bahuvikalpe / sukhameva tu devAnAmapaM duHkhaM tu manasibhavam // 2 // " ityAdi, evam- puNyapApasamavasaraNe chinnaMmi saMsayaMmI jAijarAmaraNavippamupheNaM / so samaNo pabahato tihiM tu saha khaMDiyasaehiM // 129 / / . siddhiH vyAkhyA pUrvavat , navaramatra nAnAtvaM tribhiH khaNDikazatairiti / // 33 // aSTamo gaNadharaH samAptaH / / te pAe so apalo AgacchaI jiNasagAsaM / vacchAmi Na caMdAmI vaMdittA pajuvAsAmi // 30 // vyAkhyA pUrvavat, navaramacalacAtA Agacchati jinasakAzamiti vizeSA, AbhaTTho ya jiNeNaM jAijarAmaraNavippamukkeNaM / nAmeNa ya gotteNa ya savatsabadarisINa // 631 / / asyAH sapAtanikA vyAkhyA pUrvavat / . kiM manne puNNapAvaM atthI nasthitti saMsao tujhaM / veyapayANa ya atthaM na yANasI tesimo attho // 632 // (kiM puNyapApe staH kiM vA neti manyase, vyAkhyAntaraM pUrvavat , ayaM ca saMzayastava viruddhavedapadazrutiprabhavo darzanA-101 antaraviruddhazrutiprabhavazca, tAni cAmUni vedapadAni-'puruSa evedaM niM sarva'mityAdi, asya yathA dvitIyagaNadharavaktavyatAyAM | mAnyAkhyA tathA'trApi, tathA saumba ! acalanAtastvamitthaM manyase-darzanavipratipattizcAtra, tatra keSAMcidarzanaM-puNyame dIpa anukrama SHESARKAR AXCAX* ... atha navama-gaNadharasya vRtAMta Arabhyate ~80~
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka H dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryuktiH [629-632], vi0 bhA0 gAthA [-], bhASyaM [ 132...], mUlaM [- / gAthA-] dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH vaikamasti na pApaM tadeva cAvAdhaprakarSAvasthaM svargAya kSIyamANaM manuSyatiryanarakAdibhavaphalAya, tadazeSakSayAJca mokSa iti, yathA atyantapathyAhArasevanAdutkRSTamArogyasukhaM bhavati, kizcitpathyAhAraparivarjanAccArogyasukhahAniH, azeSAhAraparikSayAcca sukhAbhAvakalpo'pavargaH, anyeSAM tu pApamevaikaM, na puNyamasti tadeva cottamAsthAmanuprAptaM nArakabhavAyAlaM, kSIyamANaM tiryaGgarAmarabhavAyeti, tadatyantakSayAcca mokSa iti yathA atyantApathyAhArasevanAt paramamanArogyaM tasyaiva kiJcitkiJcidapakarSAdArogyasukhaM, azeSaparityAgAt mRtikalpo mokSa iti, anyeSAM tUbhayamapyanyo'nyAnuviddhasvarUpakalpaM sammizra - sukhaduHkhAkhya hetuphalabhUtaM, tathAhi naikAntataH kila saMsAriNaH sukhaM duHkhaM vA'sti, devAnAmapi cerSyAdiyuktatvAt, nArakANAmapi vA paJcendriyatvAnubhavAt itthaMbhUtapuNyapApAkhyabastukSayAcca mokSa iti, apareSAM tu svatantramubhayaM vividhasukhaduHkhakAraNaM, tatkSayAcca niHzreyasAvAptiriti, tadevaM darzanAnAM parasparaviruddhatvenApramANatvAdasmin viSaye pramANAbhAva iti / tathA 'puNyaH puNyenetyAdinA pratipAditA tatsacA, tataH saMzayaH, tatra vedapadAnAM cArthe, cazabdAt yuktiM hRdayaM ca na jAnAsi, yatasteSAmayamarthaH, tatra yathA dvitIyagaNadharavatavyatAyAM vedapadAnAmarthaH svabhAvapakSanirAkaraNapravaNo'bhihitastathA'tra vaktavyaH, sAmAnyakarmmasiddhirapi tathaiva vaktavyA, yaca darzanAnAmaprAmANyaM paraspara| viruddhatvena manyase tadasAmpratam, ekasya pramANatvAt, tathAhi pATaliputrAdivividhasvarUpAbhidhAyakAH samyakasvarU pAbhidhAyakayuktAH parasparaviruddhavacaso'pi na sarva evApramANatAM bhajante tatra yatpramANaM tat apramANanirAsadvAreNa pradarzayiSyAmaH, tatra na tAvatpuNyamevApacIyamAnaM duHkhakAraNaM, tasya sukhahetutveneSTatvAt svalpasyApi svasukha in Education International ~81~ www.jantibrary.org
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [629-632], vibhA gAthA -], bhASyaM [132...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: acalaH prata satrAka aavshyke| sAdhakatvAt , tathA cANIyaso hemapiNDAdaNurapi sauvarNa evaM ghaMTo bhavati, na mArtiko rAjato veti, na 1 zrImalaya- puNyAbhAvo duHkhahetustasya nirupAkhyatayA hetutvAyogAt, na ca sukhAbhAva evaM svasattAvikalo duHkhaM, tasyAnubhUyamAna puNyapApasamavasaraNe tvAt , tataH svAnurUpakAraNapUrvikA duHkhAnubhUtiH anubhUtitvAt sukhAnubhUtivaditi kevalapuNyavAdanirAsaH, kevalapApa- siddhiH | pakSe'pi idamevopapattijAlaM viparItaM vaktavyaM, nApi sarvathA'nyo'nyAnuviddhasvarUpamubhayAtmakamekaM niraMzavastvantaramabhyupa-10 gantuM yuktaM, sammizrasukhaduHkhAkhyakAryaprasaGgAt , atha ca parasparaparihAreNa vivikta sukhaduHkhe anubhUyete, tathA svasaMvedana-18 pramANasiddhatvAt , anyacca-kevalasukhAnubhavaH zrUyate'nuttarasurANAM, kevaladuHkhAnubhavo nArakANAM, na ca sarvathA sammi-16 traikarUpAtkAraNAdevaM viviktaH kAryabhedo yuktaH, tasmAdanyadeva nimittaM sukhAtizayasyAnyadeva ca duHkhAtizayasya, na ca sarvathaikarUpatya sukhAtizayanivandhanAMzavRddhirduHkhAtizayakAraNAMzahAnyA sukhAtizayaprabhavAya duHkhAtizayanibandhanAMzahai vRddhiH sukhAtizayakAraNAMzahAnyA duHkhAtizayaprabhavAya kalpayituM nyAyyA, bhedaprasaGgAt, tathA ca yadbuddhAvapi yasya vRddhirna bhavati tattato. bhinna pratItameveti sarvadhaikarUpatA puNyapApayorna saGgatA, karmasAmAnyApekSayA tvaviruddhA'pi tathAhi-sAtasamyaktva hAsyaratipuruSavedazubhAyurnAmagotrANi puNyamanyat pApaM, sarva ca tat karmeti, tasmAdvivike puNyadvipApe iti pratipattavyam , sarvasyApi ca saMsAriNa etadubhayamapyasti, kevalaM kizcit kasyacidupazAntaM kiJcitkSayopazama-18 mupagataM kizcit kSINaM kiJcidudINa tataH sukhaduHkhavaicitryaM jantUnAmiti / dIpa anukrama // 33 n imemana Fina Promethe ~82
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [633-636], vibhA gAthA -], bhASyaM [132...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: a- kit-4 prata sUtrAMka chinnami saMsayaMmI jAijarAmaraNavippamukkeNa / so samaNo paJcaio tIhi u saha khaMDiyasaehi // 33 // vyAkhyA pUrvavat // navamo gaNadharaH samAptaH / / se pabadae so meyajo AgacchaI jiNasagAsaM / vacAmiNa vaMdAmI vaMdittA pajuvAsAmi // 634 // pUrvavat, navaraM metArya AgacchatIti nAnAtvam / AbhaTTho ya jiNeNaM jAijarAmaraNaviSpamukeNaM / nAmeNa ya gotteNa ya savannsabadarisINa // 635 // asyAH sapAtanikA byAkhyA pUrvavat / |ki manne paralogo asthI nasthitti saMsao tujhaM / veyapayANa ya atyaM na gANasI tesimo attho / / 636 // ki paraloko-bhavAntaragatilakSaNo'sti kiMvA nAstIti manyase. vyAkhyAntaraM pUrvavat / ayaM ca saMzayastava viruddhavedapadazruti nivandhanaH, tAni ca vedapadAnyamUni-vijJAnadhana evaitabhyo bhUtabhya' ityAdIni, tathA 'sa vai ayamAtmA * jJAnamaya' ityAdIni ca prathamagaNadharavaktavyatAyAmiva bhAvanIyAni, tathA saumya ! tvamitthaM manyase-bhUtasamudAyadharmazcaitanyamiti kuto bhavAntaralakSaNaparalokasambhavo, bhUtasamudAyavinAze caitanyasyApi vinAzAt , anyacca-bhavedAtmA tathApi sa nityo'nityo vA !, tatra nityapakSe'pracyutAnutpanna sthiraikasvabhAvatayA vibhutayA ca paralokAbhAvaH, anitya-11 pakSe'pi niranvayavinazvarasvabhAvatayA kAraNakSaNasya sarvathA vinAze uttarakAlamiha loke'pi kSaNAntarAprabhava iti dIpa anukrama -4TARA JanEthiconn inormananal ... atha dazama-gaNadharasya vRtAMtaM Arabhyate ~834
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [637-639], vibhA gAthA -], bhASyaM [132...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka 18kutaH paralokasambhavaH 1, taba vedAnAM cArtha, pazabdAdhukkiM hRdayaM ca, teSAM ca vedapadAnAmayamarthaH-tatra vijJAnapanetyAdInAM metAH zrImalaya-16 pUrvavadvAcyaH, na ca bhUtasamudAyazcaitanyaM, sannikRSTadehopalabdhAvapi caitanyavizeSAnupalambhAt, iha yasminnupalabdhe'pi / paralokasamavasaraNe yadavazyaM nopalabhyate tat tato bhinnaM, yathA ghaTAt paTaH, nopalamyate ca dehopalabdhAvapi caitanyavizeSa iti, itazca siddhiH dehAdanyacaitanyaM calanAdiceSTAnimittatvAt , iha yat yasya calanAdiceSTAnimittaM tattato bhinnaM dRSTa, yathA marut || // 334 // pAdapAt, calanAdiceSTAnimittaM ca caitanyaM dehasyeti na dehasya dharmazcaitanyaM, kintvAtmanaH, tasya cAnAdimatkarmasantatisamAliGgitatvAdutpAdavyayaghauvyayuktatvAca karmapariNAmApekSA manuSyAdiparyAyanivRttyA devAdiparyAyAntaramAptirastyavi-10 ruddheti paralokasiddhiH, yadapi ca nityAnityaikAntapakSokaM dUSaNaM tadapi jAtyantarAtmakanityAnityazabalarUpapakSAbhyupagamena tiraskRtatvAnna no daukata iti / chinnami saMsayaMmI jAijarAmaraNavippamukeNa / so samaNo pacahato tihiM saha khaMDiyasaehiM // 637 // vyAkhyA pUrvavat / dazamo gaNadharaH samAptaH // te pacahae souM pabhAsa AgaI jiNasagAse / vacAmiNa baMdAmI baMdittA paJjavAsAmi // 638 // // 34 // vyAkhyA pUrvavat, navaraM prabhAsa AgacchatIti nAnAtvaM / AbhaTThoya jiNeNaM jAijarAmaraNavippamukSeNa / nAmeNa ya gotteNa ya savatsabadarisINa // 639 // dIpa anukrama Janhcoonni For Per t h ... atha ekAdazama-gaNadharasya vRtAMta Arabhyate ~84~
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRtti bhAga-3 adhyayanaM [-], niryuktiH [ 640 ], vi0 bhA0 gAthA [-], bhASyaM [ 132...], mUlaM [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra [1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH wer: pAtanikA vyAkhyA pUrvavat / kiM mantre nivANaM atthI natthitti saMsayo tujjha / beyapayANa ya atyaM na yANasI tesimo attho / 640 / / kiM nirvANamasti kiMvA nAstIti manyase, vyAkhyAntaraM pUrvavat, ayaM ca saMzavastava viruddha vedapadazrutinibandhanaH, tAni ca vedapadAmyamUni 'jarAmarye vA etatsarva yadagnihotraM' tathA 'saiSA guhA duravagAhA' tathA 'dve brahmaNI paramaparaM ca, tatra paraM satyaM jJAnamanantaraM brahmeti teSAM cAyamarthastava cetasi varttate yadetadagnihotraM tat jarAmaryameva-yAvajjIvaM karttavyamiti, agnihotrakriyA ca bhUtavadhahetutvAt satralarUpA, sA ca svargaphalaiba syAt, nApavargaphalA, yAtrajIvamiti dhoke kAlAntaraM nAsti yatrApavargahetubhUtakriyAntarArambhaH svAt, tasmAtsAdhanAbhAvAt mokSAbhAvaH, tadevamamUni kila vedapadAni mokSAbhAvapratipAdakAni zeSANi tu tadastitvasUcakAni, yato guhAntra muktirUpA, sA ca saMsArAbhinandinA durabagAhA-- duSpravezA, tathA paraM brahma satyaM - mokSaH, anantaraM tu jJAnamiti, amUni mokSAstitvapratipAdakAnIti taba saMzayaH, tathA saumya / tvamitthaM manyase- saMsArabhavo mokSaH, saMsArazca rAgAdinibandhanaH, rAgAdInAM cAtyantikaH kSayo'nupapannaH, tathAhi - rAgAdayo jantoranAdimanto, yaccAnAdimat na tadvinAzamAvizati, tathA pramANena pratIteH tacca pramANamidaM yad anAdimat na tadvinAzamAvizati, yathA''kAzam, anAdimantazca rAgAdaya Atmano vyatiriktA vA bhaveyuravyatiriktA vA 1, vyatireke sarveSAM vItarAgatvaprasaGgaH, rAgAdibhyo vyatiriktatvAt, vivakSitapuruSavat, athAvyatiriktAstatastatprakSaye Atmano'pi kSayaprasaGgaH, tadavyatiriktatvAt, tatsvarUpavat, tathA ca kutastasya vastuto mokSa 1, tasyaivAbhAvAditi, tatra ~85~ anelibrary.org
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRtti(c) bhAga-3 adhyayanaM [-1, niyukti: [640], vibhA gAthA [-], bhASyaM [132...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata mavasaraNe satrAka Avazyaka vedapadAnAM cArtha, pazabdAt yukiM hRdayaM ca na jAnAsi, yatasteSAmabamarthaH 'jarAmartha veti vAzabdo'pyarthe, tatazca yadetada- prabhAsaH zrImalaya-12 mihotraM tat yAvajIvaM-sarvamapi kAlaM karttavyam , vAzabdAt mumukSubhirmokSahetubhUtamapyanuSThAna vidheyamiti nApavargaprA-1 nirvANa |paNakriyArambhakAlAstitA niSiddhA, tathA yadyapi rAgAdayo dopA jantoranAdimantastathApi ksycitkhiishriiraadissu| siddhiH yadhAvasthitavastutattvAvagamena teSAM pratipakSabhAvanAtaH pratikSaNamapacayo dRzyate, tataH sambhAvyate vishissttkaalaadisaamgrii| 335 // sadbhAve bhAvanAprakarSavizeSabhAvato nirmUlamapi kSayaH, atha yadi pratipakSabhAvanAtaH pratikSaNamapacayo dRSTastathApi teSAmAtya-13 ntiko'pi kSayaH sambhavatIti kathamavasIyate !, ucyate, anyatra tathA pratibandhagrahaNAt , yathA zItasparzasampAdyA romahapodayaH zItapratipakSasya vahemandatAyAM mandA upalabdhAH utkarSe ca niranvayavinAzadharmANaH,tato'nyatrApi vAdhakasya mandatAyAM* bAdhyasya mandatAdarzanAdvAghakotkarSe bAdhyasyAvazyaM niranvayavinAzo veditavyaH, anyathA bAdhakamandatAyAM mandatA na syAt, athAsti jJAnasya jJAnAvaraNIyaM bAdhaka, jJAnAvaraNIyakarmamandatAyAM ca jJAnasyApi manAk mandatA, atha ca pravala jJAnA-16 varaNIyakordayotkarSe'pi na jJAnasya niranvayo vinAzaH, evaM pratipakSabhAvanotkarSe'pi na rAgAdInAmatyantocchedo bhaviyati, tadayukta, dvividha hi bAdhyaM sahabhUsvamAvaM tadanyathAbhUtaM ca, tatra yat sahabhUsvabhAvabhUtaM tanna kadAcanApi niranvayaM vinAzamupayAti, jJAnaM cAtmanaH sahabhUsvabhAvam , mAtmA ca pariNAminityaH, tato'tyantaprakarSavatyapi jJAnAvaraNIyakarmodaye se jJAnasya na niranvayo vinAzA, ramAdayastu lomAdikarmavipAkodayasampAditasattAkAstataH karmaNo nirmUlamapagame te'pi nirmUlamapagacchanti, nambAsatAM karmasampAdhA rAgAdayA, tathApi karmA nivRttoM te nivartante iti nAvazya niyamo, nahi ANKattact dIpa anukrama ~86
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRtti(c) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [640], vibhA gAthA [-], bhASyaM [132...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka CCCC0 dahananivRttau tatkRtA kAThe aGgAratA nivarttate, tadasat, yata iha kizcit kacit nivartya vikAramApAdayati, yathA agniH suvarNe dravAM, tathAhi-agninivRttI tatkRtA suvarNe dravatA nivarttate, kizcit punaH kacit panivartyavikArArambhaka, yathA sa pavAgniH kAThe, na salu zyAmatAmAtramapi kAyadahananivRcI nivarcate, karma cAtmani anivartyavikArArambhaka bhavettAha yadapi tadapi karmaNA kRtaM na karmanivRttI nivAta, bavA abhinA zyAmatAmAtramapi kAThe kRtamagninivRttI, tatazca yadekadA karmaNA''pAditaM manuSyatvamamaratvaM kRmikITatvaM zirovedanAdi ca tatsarvakAlaM savaicAvatiSTheta, na caitat dRzyate,tasmAbhivartyavikArArammakaM karma, tataH karmanivRttau rAgAdInAmapi nivRttiH, yadapi prAgupanyasta pramANaM | yadanAdimat na tadvinAzamAvizati yathA''kAza miti, tadapyamANaM, hetoranaikAntikatvAt , prAgabhAvena vyabhicArAt , tathAhi-prAgabhAvo'nAdimAnapi vinAzamAvizati, anyathA kAryAnutpatteH, bhAvanAdhikArI ca samyagdarzanAdiratnatrayasampatsamanvito veditavyaH, itarasya tadanurUpAnuSThAnapravRttvabhAvena tasyA mithyAtvarUpatvAt , Aha ca pravacanam-"nANI tami nirao cArittI bhASaNAe jogoM"tti, sA ca bhAvanA rAgAdidoSanidAnasvarUpaviSayaphalagocarA yathAgamamavasAhAtavyA, "ja kucchiyANujogo payaivisuddhassa ceva jIvassa / eesimo niyANa buhANa na ya suMdaraM eyaM // 1 // rUbaMpi| saMkileso'bhissaMgApIimAiliMgAra / paramasuhapaJcaNIo eyapi asohaNaM ceva // 2 // visao va bhaMguro khalu guNarahio taha #ya taha'tahArUyo / saMpattiniSphalo kevalaM tu mUlaM aNatyANaM // 3 // jammajarAmaraNAI vicittarUvo phalaM tu sNsaaro| buhajaNaniveyakaro esovi tahAvijhe ceva ||4||(dhrm. 1169-70-1-2) apica-sUtrAnusAreNa jJAnAdiSu yo dIpa anukrama CLE JanEthiconn inormananal ForPinvamaParamaste Orty ~-87
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRtti bhAga-3 adhyayanaM [-], niryuktiH [ 640 ], vi0bhA0gAthA [-], bhASyaM [ 132...] mUlaM [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH Avazyake samavasaraNe nairantaryeNAmyAsastadrUpA bhAvanA veditavyA, tasyA api rAgAdipratipakSatvAt, nahi tattvavRttyA samyagjJAnAdyabhyAsavyAzrImalaya-pRtamanaskasya strIzarIrarAmaNIkAdiviSayaH cetaHpravRttimAtanoti, tathAnupalambhAt, yadapyuktaM 'kiJca - rAgAdaya Atmano vyatiriktA vA bhaveyuravyatiriktA vA' ityAdi, tadapyayuktaM, bhedAbhedapakSasya jAtyantarasyAbhyupagamAt kevala bhedAbhedapakSe dharmmadhammibhAvAnupapatteH tathAhi dharmmadharmiNorekAntena bhede'bhyupagamyamAne dharmiNo niHsvabhAvatApattiH, svbhaav|| 336 // syApi dharmatvAt, tasya ca tato'nyatvAt, svaH bhAvaH svabhAvaH svasyaiva cAtmIyA sattA, natu tadarthAntaraM dharmmarUpaM, tato na niHsvabhAvatApattiriti cet na, itthaM svarUpasattAbhyupagame tadaparasattAsAmAnyayogakalpanAvaiyarthyaprasaGgAt, apicajJeyatvAdibhirdhammairananuvedhAt tasya sarvathA'navagamaprasaGgo, 'na hmajJeyasvabhAvaM jJAtuM zakyate' iti nyAyAt, tathA ca tadabhA vaprasaGgaH kadAcidapyavagamAbhAvAt, tathApi tatsattvAmyupagame'tiprasaGgaH, anyasyApi yasya kasyacit anavagatasya SaSThabhUtAderbhAvApatteH evaM ca dharmyabhAve dharmANAmapi jJeyatvaprameyatvAdInAM nirAzrayatvAdabhAvApattiH, nahi dharmAdhArarahitAH kApi dharmAH sambhavantIti, anyacca - parasparamapi teSAM dharmANAmekAntena bhedAbhyupagame sattvAdyabhyupagame'pi sattvAdyananuvedhAt kathaM bhAvAmyupagamaH 1, tadanyasattvAdidharmAbhyupagame ca dharmitvaprasaktiranavasthAvattA ca tannaikAntabhedapakSe dhamidharmmabhAvo|papattiH, nApyekAntAbhedapakSe, yatastasminnabhyupagamyamAne dharmamAtraM vA syAt dharmimAtraM vA, anyathaikAnta bhedAyogAt, anyatarAbhAve cAnyatarasyAbhAvaH, parasparanAntarIyakatvAt, dharmAnantarIyako hi dhammIM dharmminAntarIyakAca dharmAH, tataH kathamekasvAbhAve'parasvAvasthAnamiti, kalpito dharmmadhammibhAvastato na dUSaNamiti cet, tarhi vastvabhAvaprasaGgaH, nahi For Pivate & Personal Use Only ~88~ prabhAsaH nirvANa siddhiH // 336 /
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRtti(c) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [640], vibhA gAthA [-], bhASyaM [132...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka dharmAdhammisvabhAvarahitaM kiJciddhastvasti, dharmAdhammibhAvazca kalpita iti tadabhAvaprasaGgA, dharmA eva kalpitA na dhammI tatkathamabhAvaprasaGga iti cenna, dharmANAM kalpanAmAtratvAbhyupagamena paramArthato'sattvAbhyupagamAd, tadabhAve dhammiNo:pyabhAvApatteH, atha tadevaikaM svalakSaNaM sakalasajAtIyavyAvRttyekasvabhAvaM dhammi vijAtIyavyAvRttinibandhanAzca yA vyAvRttayo bhinnA iva kalpitAstA dharmAH, tato na kazciddoSaH, tadapyayuktam , evaM kalpanAyAM vastuno'nekAntAtmakatAprasakke, anyathA sakalasajAtIyavijAtIyavyAvRttyayogAt, nahi yenaiva svabhAvena ghaTAdU vyAvartate paTastenaiva stambhAdapi, stambhasya paTarUpatAprasakeH, tathAhi-ghaTAd vyAvarttate paTo ghaTavyAvRttisvabhAvatayA, stambhAdapi cet ghaTavyAvRttisvabhAvatayaiva vyAvarttate tarhi balAt stambhasya ghaTasvarUpatAprasakiH, anyathA tatastatsvabhAvatayA tavyAvRttyayogAt , tasmAt yato vyAvarttate | yat tattaddyAvRcinimittabhUtAH svabhAvA avazyamabhyupagantavyAH, te ca naikAntena dharmiNo bhinnAstadabhAvaprasaGgAt , tathA hIca tadavastha eva pUrvoko doSaH, tasmAdbhinnAbhinnAH, bhedAbhedo'pi dharmadhammiNoH kathamiti cet, ucyate, iha yadyapi tAdAtmyena dharmiNA dharmAH sarve lolIbhAvena byAdhAstathA'pyayaM dharmI ete dharmA iti parasparaM bhedo'pyasti, anyathA tadbhAvAnupapattiH, tathA ca sati pratItibAdhA, mitho bhede'pi ca viziSTAnyo'nyAnuvedhena sarvadharmANAM dharmiNA vyAptatvAt abhedo'pyasti, anyathA tasya dharmA iti sambandhAnupapattiH, tatazca na sarveSAM vItarAgatvaprasaGgaH, kevalabhedasyAnabhyupagamA.sU.50 mAda, nApi doSakSaye tadAtmano'pi kSayaH, kevaLAbhedasyAnabhyupagamAditi na kAcit zatiH // dIpa anukrama Jantainment ~89~
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H Avazyake nImalaya mavasaraNa // 337 // bhAga-3 "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRtti adhyayanaM [-], niryuktiH [ 641-643], vi0 bhA0 gAthA [-], bhASyaM [ 132...] mUlaM [- /gAthA -] ratnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vR chimi saMsayaMmI jAhajarAmaraNavippamuSeNaM / so samaNo paito tithaMDa saha khaMDiyasaehiM // 641 // vyAkhyA pUrvavat / ekAdazo gaNadharaH samAptaH || raktA gaNadhara saMzayApanayanavaktavyatA, sAmpratameteSAmeva vaktavyatAzeSapratipAdanArthe dvAragAthAmAha-vitte kAle jamme guttamagAra umatthapariAe / kevalija Au Agama parinivANe tave caiva / / 642 / / atra ekArAntAH zabdAH prAkRtatvAt prathamAdvitIyAntA draSTavyAH, tato'yamarthaH - gaNadharAnadhikRtya kSetraM - janapadaprAmanagarAdi vaktavyaM, janmabhUmirvAcyetyarthaH tathA kAlo nakSatracandrayogopalakSito vAcyaH, tathA janma vaktavyaM, janma ca | mAtApitrAyattamityato mAtApitarau bAcyau, tathA gotraM yat yasya tadvAcyam, 'agAracha umatthapariyAra' iti paryAyazabdaH pratyekamabhisambadhyate, agAraparyAyaH - gRhasthaparyAyo vAcyaH, tathA chadmasthaparyAyazceti, tathA kevaliparyAyo vAcyaH, sarvAyuSkaM vAcyaM tathA Agamo vAcyaH kasya ka Agama AsIditi tathA parinirvANaM vAcyaM kasya bhagavati sati parinirvANamAsIt?, kasya vA bhagavati parinirvRte iti, tathA tapo vaktavyaM yathA kiM kenApavarga gacchatA tapa Acaritamiti, cazabdAt saMhananAdi ca vaktavyamiti, gAthAsamudAyArthaH // idAnImavayavArthaH pratipAdyate, tatra AdyadvArAvayavArthAbhidhitsayA prAha magahA gubbaramAme jAyA tinneva goyamasaguptA / kullAgasannivese jAu viyato suhammo a // 143 // ~90~ gaNadharANAM prAmAdi ' // 337 //
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRtti(c) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [644-647], vibhA gAthA -], bhASyaM [132...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka wi morIasaMnivase do bhAyara maMDi-moriA jaayaa|aplo akosalAe mihilAe akNpiojaao||544||1 ghA tuMgIasaM nivese meabro vacchabhUmie jaao| bhagapi ya pabhAso rAyagihe gaNaharo jaao| 645 // hai| magadheSu janapadeSu gomvaranAme jAtAtraya pavAdyA gaNadharAH, kathambhUtA ete trayo'pItyAha-gautamasagotrAH saha gotraM yeSAM te sagotrAH gautamena gotreNa sagotrA gautamasagotrAH, gautamAbhidhagotrayuktA ityarthaH, tathA kollAkasaniveze 1jAto'vyaktaH sudharmazca, mauryasanniveze dvau bhrAtarau maNDikamAyau~ jAtI, acalazca kozalAyAM mithilAyAmakampiko jAta iti, tuGgike sanniveze vatsabhUmau kauzAmbIviSaye ityarthaH, metAryoM jAtA, bhagavAnapi ca prabhAso rAjagRhe gaNadharo jAtaH // sampati kAladvArAvayavArthaH pratipAdyaH, kAlazca nakSatracandrayogopalakSita iti yat yasya gaNabhRtAM nakSatraM tadabhidhitsurAha- . jeTTA kattiya sAI savaNo hatyuttarA mahAo a|rohinni uttarasADhA migasira taha assiNI pusso||46|| | indrabhUtejanmanakSatraM jyeSThA agnibhUteH kRttikAH vAyubhUteH svAtiya'tasya zravaNaH sudharmasya hasta uttaro yAsa tA hastottarA uttarAphAlgunya ityarthaH, maNDikasya maghAH, mauryasya rohiNI, akampikasya uttarASADhA, acalacAtu: mRgaziraH, sametAyesya azvinI, prabhAsasya pussyH| adhunA janmadvAraM pratipAdya, janma ca mAtApitrAyattamiti gaNabhRtAM mAtApitarA-1 veva pratipAdayativasuI ghaNamitto ghammila dhaNadeva morie ceva / dethe basU aktte bale apiaro gaNaharANaM // 647 // dIpa anukrama ~91
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [H] dIpa anukrama H Avazyaka zrImalayasamavasaraNe // 338 // "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRtti bhAga-3 adhyayanaM [-], niryuktiH [ 648-651], vi0 bhA0 gAthA [-], bhASyaM [ 132...] mUlaM [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH AdyAnAM trayANAM gaNabhRtAM pitA vasubhUtiH, vyaktasya dhanamitraH, sudharmmasya dhammillaH, maNDikasya dhanadevaH, mauryasya mauryaH, akampikasya devaH, acalabhrAturvasuH, metAryasya dattaH, prabhAsasya balaH, evaM pitaro gaNadharANAM bhavanti // puhavI a vAruNI mahilA ya vijayadevA tahA jayaMtI va naMdA ya varuNadevA aI bhaddA ya mAyaro | 648 / / AdyAnAM trayANAM gaNabhRtAM mAtA pRthivI, vyaktasya vAruNI, sudharmmasya bhadrilA, maNDikamauryaputrANAM vijayadevA pitRbhedena, dhanadeve paJcatvamupAgate maNDikaputrasahitA mauryeNa dhRtA, tato mauryo jAtaH, avirodhazca tasmin deze ityadUSaNaM, jayantI mAtA akampikasya, nandA acala bhrAtuH, varuNadevA metAryasya atibhadrA prabhAsasya // samprati gotradvArAbhidhAnArthamAha tiniya goyamaguttA bhAraddA aggivesa vAsiddhA / kAsava goama hAria koDinnadugaM ca guttAhaM // 649 // traya AdyA gaNabhRto gautamagotrAH, bhAradvAjo vyaktaH, agnivezyAyanaH sudharmaH, vAsiSTho maNDikaH, kAzyapo maurSikaH, gautamo'kampikaH, hArito'calabhrAtA, kauNDinyau metAryaH prabhAsazca // adhunA agAraparyAyadvArapratipAdanArthamAhapannA chAyAlIsA bAyAlA hoi panna pannA ya / tevanna paMcasaTThI aDayAlIsA va chAyAlA // 650 // chattIsA solasagaM agAravAso bhave gaNaharANaM / chaumatthaM pariyAgaM ahakarma kittaissAmi // 651 // indrabhUtairagAraparyAvaH paJcAzadvarSANi, agnibhUteH SaGgatvAriMzad, vAyubhUterdvAcatvAriMzat, vyaktasya paJcAzat, sudharmaNaH For Pevato & Personal Use Only ~92~ gaNadharANa pitrAdi // 338 //
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH+vRtti(c) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryuktiH [652-656 ], vi0 bhA0 gAthA [-], bhASyaM [ 132...] mUlaM [- /gAthA -] dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH paJcAzat, maNDikasya paJcaSaSTiH, mauryasya tripaJcAzat, akampitasyASTAcatvAriMzat, acalabhrAtuH SaTcatvAriMzat, metAryasya patriMzat, prabhAsasya SoDaza / ata UrdhvaM chadmasthaparyAyaM yathAkramaM kIrttayiSyAmi // pratijJAtamevAhatIsA vArasa dasagaM bArasa bApAla caudasadgaM ca / navagaM vArasa dasa aTThagaM ca chaumatthapariAo / / 652 / / indrabhUchA sthaparyAyastriMzadvarSANi, agnibhUterdvAdaza vAyubhUtervarSadazakaM vyaktasya dvAdaza sudharmmaNo dvAcatvAriMzat maNDikasya caturddaza mauryasyApi caturdaza akampitasya varSanavakaM acala bhrAturdvAdaza varSANi metAryasya daza prabhAsasya varSA - STakameSAmeva yathAkramaM chadmasthaparyAyaH // kevaliparyAyaparijJAnopAyamAha chamatthappariyAgaM agAravAsaM ca vukkasittANaM / savAuassa sesaM jiNapariyAgaM viyANAhi / / 653 // vArasa solasa advAraseva aTThAraseva aTTheva / solasa solasa igavIsa caudasa sole a sole a // 664 // chadmasthaparyAyamagAravAsaM ca vyavakalayya yat sarvAyuSkasya zeSaM tat jinaparyAyaM vijAnIhi sa cAyaM jinaparyAyaH, indrabhUteH kevaliparyAyo dvAdaza varSANi, agnibhUteH SoDaza, vAyubhUteraSTAdaza, vyaktasyASTAdaza, sudharmaNo'STau maNDikasya poDaza, mauryaputrasya poDaza, akampitasya ekaviMzatiH, acalabhrAtuzcaturdaza, metAryasya SoDaza, prabhAsasya SoDaza // samprati sarvAyuSkamAha--- bANauI uhari sattari tatto bhave asII ya / evaM ca sayaM tato tesII paMcanauI A / / 655 / / attaraM ca vAmA tatto vAvasariM ca vAsAI / bAvaTTI basA khala sabagaNaharAuaM eaM // 626 / / ~93~ winelibrary.org
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRtti(c) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [657-658], vibhA gAthA [-], bhASyaM [132...], mUlaM [- /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: gaNaparANAmA prata yurAdi satrAka dIpa anukrama Avazyake indrabhUteH sarvAyunivatirvANi, agnibhUtezcatuHsaptatiH, vAyubhUteH saptatiH, yakasya azItiH, sudharmasya ekaM varSazata, zrImalaya- maNDikasya paJcanavatirvarSANi, mauryaputrasya tryazItiH, akampikasyASTasaptatiH, acalabhAturdAsaptatiH, metAryasya dvASaSTiH, samavasaraNe prabhAsasya catvAriMzat, evaM krameNa gaNadharANAM sarvAyuSkamiti // AgamadvArapratipAdanArthamAha save ya mAhaNA jacA, sadhe ajjhAvayA viU / so duvAlasaMgIA, sabai caudasapuviNo // 657 // sarve brAhmaNA jAtyAH-prazastajAtikulotpannAH, tathA sarve'dhyApakA-upAdhyAyA vidantIti vido-vidvAMsA, catu-18 IzavidyAsthAnapAragamanAt, tAni caturdaza vidyAsthAnAnyamUni--"aGgAni vedAzcatvAro, mImAMsA nyaayvistrH| dharmasAzAstra purANaM ca, vidyA hyetAzcaturdaza // 1 // " tatrAGgAni SaT, tadyathA-zikSA kalpo vyAkaraNaM nirukka chando jyotiSa TrAceti, eSa gRhasthAgama uktaH, lokottarAgamapratipAdanArthamAha-sarve dvAdazAninaH, tatra svalpenApi dvAdazAGgAdhyayanena ra dvAdazAnino'bhidhIyante tataH sampUrNadvAdazAGgajJApanArthamAha-sarve caturdazapUrviNaH // parinirvANadvAramAha parinibuyA gaNaharA jIvaMte nAyae nava jaNA u / iMdabhUI suhammo a rAyagihe nibue vIre // 658 // jIvati jJAtake-zAMtakulotpanne vIre bhagavati nava janAH-indrabhUtisudharmasvAmivarjAH parinirvRtAH, indrabhUtiH sudharmazca svAmini vIre nirvRte parinirvRtaH, tatrApi prathamamindrabhUtiH pazcAtsudharmasvAmI, yazca yazca kAlaM karoti sasa sudharmasvAmino gaNaM dadAti, teSAM tathAvidhasantAnamavRttihetubhUtAcAryAsambhavAda, sudharmasvAmI tu kAlaM kurvan | nijaziSyAya jambUsvAmine gaNaM samarpitavAn // adhunA tapodvAramAha +4 JanEncoomnish Helmarary.org For Per t h ~94~
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka H dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH+vRtti(c) bhAga-3 adhyayanaM [ - ], niryuktiH [659-660 ], vi0 bhA0 gAthA [-], bhASyaM [ 132...] mUlaM [- /gAthA -] ratnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vR mAsaM pAogayA save'vi ya saGghaladdhisaMpannA / vajjarisahasaMghayaNA samacauraMsA ya saMThANe // 659 // sarva eva gaNadharA mAsaM yAvat pAdapopagamanagatAH, dvAragAthopanyastaM cazabdArthamAha-sarve'pi sarvalabdhisampannAHAmaSaSadhyAdya zeSalabdhisampannAH, tathA vajrarSabhasaMhananAH samacaturasrAzca saMsthAne saMsthAnaviSaye // uktaH sAmAyikAsUtrapraNetRRNAM tIrthakaragaNadharANAM nirgamaH, samprati kSetradvAraM prAptAvasaraM, paramanantarameva dravyanirgamasya pratipAditatvAt kAlasya ca dravyaparyAyatvenAntaraGgatvAd antaraGgabahiraGgayozcAntaraGga eva vidhirbalavAniti nyAyasAmarthyAt kSetradvAramucyate, dvAragAthAyAM tu kSetrasyAtpavaktavyatvAt prathamamupanyAsaH kRtaH, tatra kAlo nAmAdyekAdazamedabhinnaH tatra nAmasthApane sujJAne iti te anAdRtya dravyAdikAlapratipAdanArthamAha dabe addha ahAua ubakame desa kAlakAle ya / taha ya pamANaM vane bhAve pamayaM tu bhAveNaM // 660 // tatra dravya iti varttanAdilakSaNo dravyakAlo vAcyaH, 'addhA' iti candrasUryAdikriyA piziSTo'rddhatRtIyadvIpasamudrAntavartI samayAdilakSaNo addhAkAlo vAcyaH, tathA AyuSkakAlo devAdyAyuSkalakSaNo vAcyaH, tathA upakramakAlaH abhi| pretArtha sAmIpyAnayanalakSaNaH sAmAcArIyadhAyuSkabhedabhino vAcyaH, tathA dezakAlo vAcyaH, dezaH prastAvo'vasaro vibhAgaH paryAya ityanarthAntaraM tasya kAlo dezakAlaH, abhISTavassvavAtyavasarakAla iti bhAvaH, tathA kAlakAlo vAcyaH, tatra karUnaM kAlaH, dvitIyaH kAlazabdo maraNavAcI, kAlasya kAlaH kAlakAlo, maraNakriyAkalanamityarthaH, caH samuccaye, tathA pramANakAH- bhaddhAkAlavizeSo divasAdilakSaNo vAcyaH, tathA varSakAlo vAcyaH, varNazcAsau kAlabeti varNakAlaH, tathA ~95~ www.janbrary.org
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka H dIpa anukrama H Avazyake zrImalayasamavasaraNe // 340 // bhAga-3 "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRtti adhyayanaM [-], niryukti: [ 661-662], vi0 bhA0 gAthA [-], bhASyaM [ 132...] mUlaM [- /gAthA -] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40], mUlasUtra - [1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH 'bhAve' iti audayikAdibhAva kAlaH, sAdisaparyavasAnAdimedabhizo vAcyaH prakRtaM tu bhAvakAlenAdhikAraH, eSa gAthAsamAsArthaH // sAmpratamavayavArtho'bhidhIyate, tatra AdyadvArAvayavArthamabhidhitsurAha ceyaNamacepaNassa ya davassa ThiI u jA cauvigappA / so hoi dabakAlo ahavA daviaM tu taM caiva / / 661 / / cetanasya - devAderacetanasya - pudgalAdeH dravyasya yA sthAnaM sthitiH caturvikalpA - sAdisaparyavasAnAdibhedena caturbhedA sa bhavati dravyasya kATho dravyakAlaH, athavA dravyaM tu tadeva - dravyameva kAlo dravyakAlaH / cetanAcetanadravyasya caturviM dhasthitipradarzanArthamAha gai siddhA bhaviA yA abhavia puggala aNAgayaddhA ya tIyaddha tinni kAyA jIvAjIbahiI uhA // 662|| 'i'ti devAdigatimadhikRtya jIvAH sAdisaparyavasAnAH, 'siddha'si siddhAH pratyekaM siddhatvena sAyaparyavasAnAH, 'bhaviyA yA' iti bhavyAzca bhavyatvamadhikRtya kecana anAdisaparyavasAnAH, 'abhaviya'tti abhavyAH khalvabhavyatayA'nAdyaparyavasAnAH, evaM jIvasthitizcaturbhaGgikA, 'puggala' ci pUraNagalanadharmANaH pudgalA-dvipradezAdayaH skandhAH, te ca pudgalatvena sAdisaparyavasAnAH, tathA 'aNAgayaddhA ya' iti anAgatAddhA -- anAgatakAlaH, sa ca varttamAnasamayAditayA sAdiH anantatvAdaparvavasAnaH, tathA 'tIyaddha'ci atItaH kAlo'nantatvAdanAdiH sAmpratasamaya vivakSAyAM saparyavasAna iti, tathA 'tinni kAya'tti trayaH kAyAH -- dharmAstikAyA dharmAstikAyA kA zAstikAyAH khalvanAdyaparyavasAnAH, eSA ajIvacaturbhaGgikA, evaM jIvAjIvasthitizcaturdheti // sAmpratamaddhAkAladvArAvayavArthapratipAdanArthamAha ~96~ dravyakAlaH // 140 // anelibrary.org
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRtti(c) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [663-665], vibhA gAthA -], bhASyaM [132...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: % 5 prata sUtrAMka 2-59-2-592 samayA''calia muhuttA divasa ahoratta pakkha maasoy| saMvacchara juga paliyA sAgara osappi priahaa||663|| | paramanikRSTaH kAlaH samayo'bhidhIyate, sa ca pravacanapratipAditapaTTasATikApATanadRSTAntAdavaseyaH, jaghanyayuktAsaMkhyAtakasamayasamudAyalakSaNA AvalikA, dvighaTiko muhUrtaH, catuSpaharAtmako divasaH, yadivA yAbadAkAzakhaNDamAdityena svapra bhAbhivyAptaM tAvadAkAzaparicamaNacchinnaH kAlo divasaH, ahorAtra aSTapraharAtmakaH, rAtriMdivamityarthaH, pakSaH paJcadazAhohai rAtrAtmakaH, mAsastadviguNaH, caH samuccaye, saMvatsaro-dvAdazamAsAtmako, yugaM pazcasaMvatsaraM, asaGkhyeyayugAtmakaM 'paliya'tti padaikadeze padasamudAyopacArAt palyopamaM, 'sAgara'tti pasyopamadazakoTIkovyAtmakaM sAgaropamam, utsarpiNI-sAgaropamada-12 zakoTIkoTyAtmikA utsarpiNI, utsarpiNIgrahaNenAvasappiNyapi sUcitA, sApi sAgaropamadazakoTikovyAtmikA, anantotatsapiNyAtmakaH parAvarcaH, sa ca dravyAdi bhedabhinnaH paJcasaGgrahaTIkAto veditavyaH // samprati yathAyuSkakAladvAramucyatesAtatrAddhAkAla evAyuHkarmAnubhavaviziSTaH sarvajIvAnAM vartanAdimayo yathAyuSkakAlo'bhidhIyate, tathA cAha| neradaya-tiriya-maNussa-devANa ahAuaM tu jaM jeNa / nivattiamanabhave pAlaMti ahAukAlo so|| 364 / / | nArakatiryamanuSyadevAnAM yathAyuSkameva yat yena nirvartitaM-raudradhyAnAdinA kRtamanyabhave-anyasmin janmani tat yadA | vipAkatasta evAnupAlayanti sa yathAyuSkakAlaH // sAmpratamupakramadvAramAha duvihovakkamakAlo sAmAyArI ahAuaM ceva / sAmAyArI tivihA ohe dasahA payavibhAge / / 665 // dvividhazcAsAvupakramakAlazca dvividhopammakAlA, tadeva dvaividhyamupadarzayati-'sAmAyArI ahAuyaM vatti padaikadeze dIpa anukrama Jantainmn impori anelibrary.org ~97
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRtti(c) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [666-667], vibhA gAthA -], bhASyaM [132...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: zrImalaya prata samavasaraNe / yuSko satrAka // 341 // padasamudAyopacArAt sAmAcAryupakramakAlo yathAyuSkopakramakAlazceti draSTavyaM, tatra samAcaraNaM samAcAraH-ziSTAcaritaH / / rASTAcaritaH addhAkAkriyAkalApaH, samAcAra eva sAmAcArya, bheSajAditvAt svArthe vyaNa, strIvivakSAyAM DI, DyAm 'a' ityakAralopaH, yathA|'taddhitavyaJjanA diti yakAralopaH, upakramaNam-uparitanazrutAdiha tasyAH sAmAcAryA AnayanamupakramaH, sAmAcAryA|| upakramaH sAmAcAryupakramaH sa cAsau kAlazca sAmAcAryupakramakAlaH, tathA yathAyuSkasyopakramaNaM-dIrghakAlabhogyasa svalpa-IN pakramaH tarakAlena kSapaNaM yathA''yupkopakramaH sa cAsau kAlazca yathAyuSkopakramakAlaH, tatra sAmAcArI trividhA-oghe dshvidhaa| padavibhAge ca, tatra oghaH-sAmAnyaM oghasAmAcArI-sAmAnyataH sa pAbhidhAnarUpA, sA ca opaniyuktiH, dazadhAsAmAcArI-icchAkArAdilakSaNA, padavibhAgasAmAcArI chedasUtrANi, tatra oghasAmAcArI navamAt pUrvAttRtIyAdvastuna AcArAbhidhAnAt, tatrApi viMzatitamAt prAbhRtAt, tatrApyoSaprAbhRtAt niyUMDhA, etaduktaM bhavati-sAmpratakAlapravajitAnAM tAvacchrutaparijJAnazaktivikalAnAmAyuSkAdihAsamapekSya pratyAsannIkRteti, dazavidhasAmAcArI punaH par3izati| tamAduttarAdhyayanAt svalpatarakAlapravajitaparijJAnArtha niyUMDhA, padavibhAgasAmAcAryapi chedasUtralakSaNA navasapUrvAdeva niyUMDheti // sAmpratamoghaniyuktirvaktavyA, sA ca mahattvAt pRthaggranthAntararUpA kRtA / samprati dazavidhasAmAcArIpratipAdanArthamAhaicchA micchA tahakAre AvassiA ya nisiihiaa| ApucchA papaDipucchaNA chaMdaNAtha nimNtnnaa|| 666 // // upasaMpayA ya kAle sAmAyArI bhave dasavihA ch| eesiM tu payANaM patteya parUvaNaM bucchN| 667 / / Mechikk060 dIpa anukrama 4%ACCREA 51 // 44 n ational Frica Feroleh ... atha icchAkAra-Adi dazavidha-sAmAcAra: pratipAdanam kriyate ~98~
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [668], vibhA gAthA [-], bhASyaM [132...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: % prata sUtrAMka epaNamicchA karaNaM kAraH, tatra kArazabdaH pratyekamabhisambadhyate, icchayA-balAbhiyogamantareNa karaNamicchAkAraH, tathA |ca-icchAkAreNa mamedaM kurviti, tathA mithyA vitathamanRtamiti paryAyAH, mithyAkaraNaM mithyAkAraH, mithyaakriyetyrthH| tathA ca saMyamayogavitadhAcaraNe viditajinavacanasArAH sAdhavastakriyAyA vaitathyapradarzanAya mithyAkAraM kurvate, mithyAkriyeyamiti, tathAkaraNaM tathAkAraH, sa ca sUtrapraznagocaro yathA bhavadruiktaM tadamityevasvarUpaH, avazyaparyAyo'vazyazabdo'kArAnto'pyasti, tato'vazyasya-avazyakarttavyasya kriyA AvazyakI 'yopAntyagurUpAntyamAjiti vuJ AvazyakI, caH samuccaye, tathA niSedhena nivRttA naSedhikI, ApRcchanamApRcchA vihArabhUmigamanAdiSu prayojaneSu guroH kAryA, caH pUrvavat , tathA pratipRcchA, sA ca prAgniyuktenApi karaNakAle kAryA, niSiddhena vA prayojanataH kartukAmeneti, tathA chandanApAragRhItenAzanAdinA AmantraNA kAryo, tathA nimantraNA-agRhItenaivAzanAdinA ahaM bhavadarthamazanAdyAnayAmItyevaMbhUtA, upasampacca vidhinA deyA, evaM kAle-kAlaviSayA sAmAcArI bhaveddazavidhA evaM tAvatsamAsata ukkA, sammati prapaJcataH pratipadamabhidhitsuridamAha-eteSAM padAnAM turvizeSaNe viSayapradarzanena pratyekaM pRthak pRthak prarUpaNAM pazye iti gAthAdvayasamAsArthaH / tatrecchAkAro yepvartheSu kriyate tatpradarzanArthamAha jaha abhatthina paraM kAraNajAe karija se koi / tasvavi icchAkAro na kappar3a balAbhiogo u||668|| | 'yadi ityabhyupagame, anyathA sAdhUnAmakAraNe abhyarthanaiva na kalpate, tatazca yadi abhyarthayet paraM-anyaM sAdhuM prAmAdau / kAraNajAte samutpanne sati, tatastenAbhyarthayamAnena icchAkAraH prayokavyaH, yadi ananyarthito'pi ko'pyanyA sAdhuH dIpa anukrama EMOCRATEGICAL an den ~99~
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka H dIpa anukrama H Avazyake zrImalayasamavasaraNe // 342 // "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [ - ], niryuktiH [ 669-670], vi0 bhA0 gAthA [-], bhASyaM [ 132...] mUlaM [- /gAthA -] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH 'se' tasya karttukAmasya kasyacitsAdhoH kAraNajAtaM kuryAt tatrApi tenAnabhyarthitena sAdhunA tasya cikIrSitaM kartukAmena icchAkAraH prayoktavyaH, iha viralAH kecidanabhyarthitA eva parakAryakarttAra iti ko'pIti grahaNaM, atha kasmAdicchAkAraprayogaH kriyate ?, ucyate, baDhAbhiyogo na kalpate iti sUcanArthaH, uktaM yato-na kalpate valAbhiyogaH sAdhUnAM tata icchAkAraprayogaH karttavyaH, tuzabdaH kvacit balAbhiyogo'pi kalpate iti sUcanArthaH // uktagAthAvayavArthapratipAdanArthamAhaanvayammi najara abbhattherDa na vahai paro u (o)| aNigUhi abalavirieNa sAhuNA tAva hoavaM / / 669 / / yadi abhyarthayet paramityetasmin yadizabdapradarzite'bhyupagame sati jJAyate kimityAha- abhyardhayituM na varttate- na yujyate paraH kimityata Aha-na nigUhate balavIryaM yastena, valaM zArIraM vIryam - AntaraH zaktivizeSaH, tAvacchandaH prastutApradarzaka eva, anigUhitabalavIryeNa tAvatsAdhunA bhavitavyaM, pAThAntaraM vA "aNigUhiyavalavirieNa jeNa sAhUNa hoya" asyAyamarthaH -- yena kAraNena anigUhitabalavIryeNa sAdhunA bhavitavyamiti yuktiH tato'bhyarthayituM na yujyate para iti // Aha-itthaM tarhyabhyardhanAviSayecchAkAropanyAso'narthakaH, ucyate jai hujja tassa analo kallassa viyANai na vA vANaM / gelannAihivi hujyA vAvaDo karaNehiM so // 670 // yadi bhavettasya --- prastutasya kAryasyAnala :- asamarthaH, yadivA na vijAnAti tatkAryaM karttuM vANamiti nipAtaH pUraNArthaH, glAnAdibhirvA bhavet vyApRtaH kAraNairasau tadA saJjAtadvitIyapado'bhyarthanAgocaramicchAkAraM ratnAdhikaM vihAyAnyeSAM karoti // tathAcAha 100~ sAmAcA ryupakramaH // 342 //
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [671-673], vibhA gAthA -], bhASyaM [132...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: , 8 -% prata sUtrAMka -- rAiNiyaM vajittA icchAkAraM karei sesANaM / eaMmajjhaM kajaM tunbheha kareha icchAe // 671 // ratnAni dvividhAni-dravyaratnAni bhAvarakSAni ca, tatra marakatavajendranIlavaiDUryAdIni dravyaratnAni, sukhamadhikRtya teSAmanaikAntikatvAdanAtyantikatvAcca, bhAvaramAni samyagdarzanajJAnacAritrANi, sukhanivandhanatAmanIkRtya teSAmekAntikatvAt AtyantikatvAca, bhAvaratnairadhiko ratnAdhikastaM ratnAdhikaM varjayitvA icchAkAraM karoti zeSANAM, kathamihatyAi-etat me kArya-vastrasIvanikAdi yUyaM kuruta icchayA, na balAbhiyogeneti / tatra yaduktam-'jai anbhattheja paraM kAraNa-14 jAte'iti, tatra prathamagAdhayA yadItyasya bhAvArtha upadarzitA, dvitIyagAthayA kAraNajAtAni kathitAni, anayA tu pUrvAnAmyarthanAviSayo darzitaH uttarArDena svabhyarthanAyAH svarUpam / / sampati 'kareja vA se koI' ityasya gAthAvayavasthA-16 vayavAthe pratipAdanIyaH, tatrAnyakaraNasambhavakAraNapratipAdanAyAha. ahavAvi viNAsaMtaM anbhatthaMtaM ca anna davaNaM / anno koi bhaNijjA taM sAhuM nijaraDio // 672 // athaveti 'jai abbhattheja paraM kAraNajAe' ityapekSayA prakArAntaratAdyotanAthai, vinAzayantaM cikIrSita kAryam , apizabdAt so'nyasmin gurutare kAyeM samarthastato yadi sa tatra vyApUto bhavati tarhi tato gurutaraM prayojanaM siidtiiti| paribhASyAvinAzayantamapi, yadivA svayamasamarthatayA'bhilaSitakAryakAraNAya sAdhumanyamabhyarthayantaM dRSTvA nirjarAthIM ko'pyanyaH sAdhustaM sAdhu bhaNet / kiM bhaNedityAha ayaM tubhaM ekajaMtu karemi icchakAreNaM / tatthavi so icchaM se karei majjAyamUlIaM // 673 // dIpa anukrama -+ %+-+-+ 10- Jannimation -9- Folpinatitrary.orgot ~101
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [674-675], vibhA gAthA -], bhASyaM [132...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka Avazyaka ahamityAtmanirdeze, yudhmAkametatkartumabhISTa kArya karomIcchAkAreNa-yuSmAkamicchAkriyayA, na balAdityarthaH, tamapi sa icchAkAra vikArApakaH sAdhuH 'icchanti icchAkAraM 'se' tasya svayamicchAkAreNa kartumabhyudyatasya karoti, nanvasau tenecchAkAreNa sAmAcArI mavasaraNe yAcitaH kimartha icchAkAraM karotItyata Aha-'maryAdAmUlIyaM' maryAdA-sAdhUnAM vyavasthA tasyAM mUlaM maryAdAmUlaM tatra bhaSo maryAdAmUlIyaH icchAkArastaM, 'nimittakAraNahetuSu sarvAsA vibhakInAM prAyo darzana miti hetau dvitIyA, tto'y||343|| marthaH-maryAdAmUlabhUta icchAkAraH, tathAhi-sAdhUnAmiyaM maryAdA-na kizcidicchAvyatirekeNa kazcitkArayitavyaH / / tadevaM vyAkhyAto'dhikRto gAthAvayavaH, sampati 'tatthavi icchAkAroM' ityatra yo'pizabdastasya viSayaM pradarzayati ahavA sayaM karataM kiMcI annassa vAvi daTTaNaM / tassavi karei icchaM majjhapi imaM karehatti // 674 // I| hA athavA svakam-AtmIyaM pAtralepanAdi kizcitkurvantamanyasya vA kizcit kurvantaM dRSTA tathApi, AstAM prAguktasyetyapi-18| zabdArthaH, ApannaprayojanaH san icchAkAraM kuryAt , kathamityAha-mamApIda-pAtralepanAdi icchAkAreNa kuruteti // idAnI mabhyarthitasAdhuviSayaM vidhi prdrshytihai| tasthavi so icchaM se karei dIvei kAraNaM vApi / iharA aNuggahatthaM kAya sAhaNo kicaM // 17 // tatrApi-eSamabhyarthake'pi sAdhAvabhyarthitaH sAdhuricchAkAraM karoti, icchAmyahaM tava karomi, anena gurvAdisatkaM kAryA-1 // 34 // zAntaraM kartavyaM tarhi dIpayati kArapAM vApi, itarathA-gurvAdikAryakarttavyAbhAve satyanugrahArthamavazyaM sAdho kRtyaM karttavya-IN miti // apizabdAkSipvecchakAraviSayavizeSapradarzanAryavAha KAR+kkk dIpa anukrama Jinnician For Per t h ~102
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [676-679], vibhA gAthA [-], bhASyaM [132...], mUlaM [- /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAka * dIpa anukrama ahavA nANAINaM aTThAe jai karija kiccANaM / veAvaccaM koI tatthavi tersi bhave icchA // 676 // athavA jJAnAdInAm, AdizabdAddarzanacAritraparigrahaH, arthAt yadi kuryAt kRtyAnAm-AcAryAdInAM vaiyApattya kazcitsAdhuH, pAThAntaraM vA 'kiJcI'ti kizcid-vizrAmaNAdIti, atrApi teSAM kRtyAdInAM sAdhu vaiyAvRttye niyojatAM I'bhave icchatti bhavedicchAkAraH, icchAkArapurassaraM yojanIya ityarthaH // kimityata Aha-yasmAt / ANA balAbhiogo niggaMthANaM na kappae kaauN| icchA pajiadhA sehe rAyANie ya tahA // 677 // I kA AjJApanamAjJA-bhavatedaM kAryamevetyevaMrUpA, tathA vivakSitaM kAryamAjJApitasyApyakurvato balAtkAreNa niyojanaM balA|bhiyogaH, etau dvAvapi nigranthAnAM-sAdhUnAM na kalpate kartu, kintu 'icchatti icchAkAraH prayoktavyaH prayojane utpanne sati, zaikSake tathA ratnAdhike ca-AtmAdhike ca AlApAdipraSTukAmena, 'AdyantagrahaNAnmadhyasthApi grahaNa miti nyAyAdanyeSu ca // eSa tAvadutsarga uktaH, apavAdatastvAjJAvalAbhiyogAyapi durvinIte prayoktavyau, tena ca sahotsargataH saMvAsa eva na kalpate, bahusvajanAdikAraNapratibaddhatayA svaparityAjye ayaM vidhiH-prathamamicchAkAreNa yojyate, akurvannAjJayA, punarbalAbhiyogeneti, Aha chai| jaha jaccayAhalANaM AsANaM jaNavaesu jAyANaM / sayameva khaliNagahaNaM ahavAvi balAbhiogeNaM // 678 // purisajjAevitahA viNIaviNayamminasthi abhiogosesammi a(u)abhiogojaNavayajAe jahA Ase679 yathA jAtyabAhIkAnAmazvAnAM janapadeSu-magadhAdiSu jAtAnAM ca, cazabdalopo'tra draSTavyaH, khayameva khalInagrahaNaM * * ~103
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [676-679], vibhA gAthA -], bhASyaM [132...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: Avazyake zrImalayasamavasaraNe prata sUtrAka // 34 // bhavati athavA'pi palAbhiyogena, khalInaM-kavika, kimukaM bhavati / yathA jAtyavAhIkAnAmazvAnAM svayameva khalInagrahaNaM icchAkArabhavati, janapadajAtAnAM ca balAbhiyogena, evaM puruSajAte'pi-jAtazabdaH prakAravacanaH puruSaprakAre'pi, kathambhUte sAmAcArI | ityAha-'viNIyaviNayaMmi'tti vividham-anekaprakAraM nItaH-prApito vinayo yena sa vinItavinayastasmin nAstya|bhiyogaH, svayameva vinaye pravartanAt , khalInagrahaNe jAtyabAhIkAzvavat, 'sesammi u abhiogo'tti zeSe-vinayara-18 hite abhiyogo-balAbhiyogaH pravarcate, janapadajAte yathA azve / eSa gAthAdvayasamudAyArthaH, avayavArthaH kathAnakAdavaseyaH, taccedam-bAhalavisae ego AsakisAro, so damijiukAmo veyAliyaveTAe ahivAsiUNa pabhAe agdheUNa cAhiyAlIe nIo, khaliNaM se DhoiyaM, sayameva teNa, gahiya, viNIyatti, tato rAyA sayamevArUDho, so ya hiyaicchiyaM bUDho, raNNA oyariUNa AhAralayaNAdiNA samma paDiyario, paidiyahaM ca suddhattaNato evaM vahati, na tassa balAbhiyogo pavattAi / avaro puNa magahAdijaNavayajAo Aso, so damijiukAmo viyAlabelAe ahivAsito, mAyaraM pucchati|'kimayaMti',tIe bhaNitaM-kalle vAhijihisi, te sayameva khaliNaM gahAya vahato nariMdaM tosejjAsi, teNa tahA kayaM,rapaNAvi AhArAigo sabo se svayAro kato, mAUe siddU, tIe bhaNiyaM-putta! niyaguNaphalaM te eyaM, kahaM puNa mA khaliNaM paDicchihisi mA vA vahasi, teNa taheva karya, raNNAvi khoreNa piTTittA balA kaviyaM dAUNa vAhio, puNo javasaM se niruddhaM, teNa | // 344 // mAchae kahiyaM, sA bhaNai-putta / dubahiyaphalamiNaM, to divobhayamaggo jo te ruccai taM karehisi / esa diDhato, ayamuvaNato-jo sayaM na kareDa veyAvacAri tatva balAbhiyogo payahAvijjai jaNavayajAe jahA Ase iti / tasmAt balAbhi dIpa anukrama ~104
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka H dIpa anukrama H in Education Ins "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga - 3 adhyayanaM [-], niryukti: [ 680 ], vi0bhA0 gAthA [-], bhASyaM [132...], mUlaM [- / gAthA-] dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH yogamantareNaiva monA svayameva pratyucchAkAraM dattvA janamyarthitenaiva vaiyAvRttvaM kArya // Aha tathApi anabhyatila svayamicchAkArakaraNaM na yuvA asatyavAda maruo vAnaraja caiva hoha dihaMto / buskarane sayameva u vANiago dunni dihaMtA / / 680 // abhyarthanAyAM maruko dRSTAntaH, punaH ziSyacodanAvAM vAnarakacaiva bhavati dRSTAntaH, gurukaraNe svayameva tu dvau vaNijI dRSTAntaH, eSa gAthAsamAsArthI, vyAsArthaH kathAnakemyo'vasAtacyaH, tAni cAmUni - egassa sAhussa uddhI atthi, so na karei veyAvacaM bAlabudvANaM, AvarievaM coio maNar3a ko maM janyatveda ?, AyarieNa bhaNito- tumaM abbhatthaNaM maggaMto cukihisi jahA so marumo, emo maruo nANamayamatto kaciSapuSNimAe nariMdajaNavapasu dANaM dAumanmuTThiesu na tattha kaca, bhajjAe bhaNito- jAhe, soma-zramaM tava muddANaM parimgAI karemi, triiyaM gharaM tesiM gacchAmi, jassa Asatamassa kulassa karja so mama AttA deU, evaM so jAkajIvAe dariddI jAto, evaM tumapi abbhatthaNaM maggamANo cukihisi jirA, eesa vRdvANaM va adhikatamA, tujha esa laddhI evaM caiva jAhiI, tato so evaM bhaNito bhaNar3aevaM suMdaraM jANaha tA apayA kIsa na kareha ?, AyariyA mamaMti-sarimo tumaM tassa vAnarassa, jahA ego vAnaro rukkhe acchavAsAmusIvAhiM abhijANo muSarAra sauNiyAe mamitro - vAnaragA puriso si tumaM niratyayaM vahasi bAhudaMDAI | jo vAyarasa vihare na karemi kuDi pAli vA // 1 // ke pula evaM bhaSyaMti- 'vAseNa jhaDijvaMtaM daNaM vA naI bharabhare / suSarA nAma samiyA mapra sarva lie saMtI 1 // vibhUNime taNAI AUNaM ca ruklasiharaMmi 105~ inelibrary.o
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H Avazyake zrImalayaumavasaraNa // 345 // "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga - 3 adhyayanaM [-], niryuktiH [ 680 ], vi0 bhA0 gAthA [-], bhASyaM [132...], mUlaM [- / gAthA-] ratnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRi vasIkayA nivAyA tattha basAmI niruvaMsaggA // 2 // tattha vasAmi ramAmi ya vAsArace ya naviya uhAmi / aMdolayAmi vAnara ! vasaMtamAsaM vilaMbemi || 3 || hatthA taba mANusage jArisa tArisa hiyammi viSNANaM / jIviya cammohaphalaM tuvi sahasi dhAravAtahiM // 4 // ( chiMdeUNa taNAI ) icchasi vasahiM na appaNo kAuM / vAnara ! tume asuhie amhevi dhiraM na viMdAmo // 5 // iti, evaM so tIe bhaNito tuvhiko acchai, tAhe sA dobaMpi tapi bhaNai, so ruTTho taM rukkhaM duruhiumAraddho, sA naTThA, teNa tIse gharagaM sUrya sUrya vikkhittaM, aNNe evaM bhaNaMti-jaha paDhamaM taha viiyaM taha taiyaM taha + caratthayaM bhaNiyaM / paMcamayaM rosavio saMdiTTho vAnaro pAtro // 1 // kuddho saMdaTThoTTo laMkAdAhe ya jaha sa haNumaMto / | roseNa dhamadharmeto ulphiDito bhaMgimAlaM // 2 // AkaMpiyaMmi to pAyami phiriDitti niggayA sugharA / aNNaMmi dumaMmi ThiyA jhaDijjae sIyavAeNaM // 3 // iyaroci ya taM nihuM ghettRNaM pAyavassa siharAto sUyaM ekkekaM chiMdiUNa to ujjhaI kuvio // 4 // bhUmigayaMmi ya to neDuyaMmi aha bhaNai vAnaro pAvo / sughare !avahiyahiyae suNa tAva jahA ahiriyAsi // 5 // nava'si mamaM mayahariyA na va'si mamaM sohiyA va niddhA vA / sughare acchasu vidharA jA vaTTasi logatatIsu // 6 // miSbhage ! iyANi suhaM accha, evaM tumaMpi mama ceva uvarieNa jAto, kiM ca-mamaM api nijarAdAraM asthi teNa ahaM vahutariyAe nijarAe lAbhAto cukAmi jahAM so vANiyago, do vANiyagA vabaharaMti- ego paDhamapAuse mollaM dAveyavaM hohiiti sayameSa AsADhapunnimAe gharaM pacchaiDaM laggato, biieNa ruvayaM dAUNa chAyAviyaM, sayaM vavaharati, teNa taddivasaM ciDaNo lAbho laddho, iyaro cukko, evaM ceva jai ahaM appaNA vaiyAvacaM karemi to ardhitaMteNa Education International For Pivate & Personal Use Only 106~ icchAkAra sAmAcAra // 345 //
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka H dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryuktiH [681], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 133] mUlaM [- /gAthA - ] ratnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH suttatthA nassaMti, tehi ya nahiM gacchasAravaNAbhAveNa gacchassa apaDiyappaNe bahutaraM me nAsara iti, tathA cAha- suttasthesu aciMtaNa Adese buddha sehagagiThANe / bAle khamae vAI ihImAI aNiTTIyA // 1 // eehiM kAraNehiM tumbabhUto u hoi Ayario / veyAvaJcakareNaM kAyavaM tassa sesehiM // 2 // jeNa kulaM AyataM taM purisaM AyareNa rakkhejA / nahi tuMbaMmi viNaTThe azyA sAhArayA hoMti // 3 // Adeze prAcUrNake vRddhe zaikSake glAne tathA bAle laghuvayasi kSapake ca yadvA AcAryaH svayaM vaiyAvRttyaM karoti tarhi sUtrArthayoracintanaM bhavati, tathA vAdini Agate Rddhimati ca nagarazreSTyAdau, AdizabdAt rAjAdiparigrahaH, AcArye vaiyAvRttyAya pAnakAdigate pravacanalAghavaM bhavati, yathA-anarddhikA ete, anIzvaraprabrajitA ete ityarthaH, tata etaiH kAraNairAcAryaH zeSasAdhUnAmarakaprAyANAM tumbabhUto bhavati tato vaiyAvRttye vaiyAvRsya viSaye yatkaraNaM karaNIyaM tat tasyAzeSaiH karttavyaM, na punaH sa svaviSaye paraviSaye vA vaiyAvRttye pravarttamAna upekSaNIyaH / etadevAha - jeNa kulaM AyantaM taM purisaM AyareNa rakkheha / nahu tuMbammi viNaTThe aragA sAhAragA hunti // 133 // yena puruSeNa kulamAyataM taM puruSamAdareNa rakSet, yato 'nahu' naiva tumbe vinaSTe arakAH sAdhArakAH - sAdhArA bhavanti // Aha-icchAkAreNAhaM tava mama ca prathamAlikAdikamAnayAmItyAdyamidhAya yadA bandhyabhAvAnna sampAdayati tadA nirjarAlAbhavikalastasyecchAkAraH, tataH kiM tenetyAzaDyAha drAvace adviassa saddhAi kAukAmassa / lAbho veva tabassissa hoi adINamaNasassa // 681 // ~ 107~
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -1, niyukti: [682-684], vibhA gAthA ], bhASyaM [133], mUlaM /-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRttiH Avazyake zrImalayasamavasaraNa prata satrAka 346 // KM4MANGARH vaivAvRttva-saMyamavyApAra abhyusthitasya tyA baddhakA-prasavena manasA ihaparalokAzaMsAvipramuktena kartukAmasya 'lAbho icchAkAra va tavassissa ci prakaraNAjirAvA lAya va tapasvino bhavati aThandhyAdau, adInaM mano'syAsAvadInamanAstasyAdI mithyAnamanasaH samprati mithyAkAraviSayapratipAdanArthamAha| saMjamajoge amuhijassa jaM kiMci ktihamAyarijA micchA eaMti viANiUNa michatti kAyavaM // 38 // / saMyamayogaH-samitiguNirUpaH tasmin viSaye'bhyutthittasya mano yatkizcidvitayam-anyathA Acaritam-AsevitaM, bhUtamiti vAkya zeSaH, mithyA-viparItametaditi vijJAva,kiM, micchaci kAyaba miti mithyeti karcavyaM, tadviSaye mithyAduSkRtaM dAtavyamityarthaH / saMvamayogaviSayAyAM ca pravRttI vitathAsevanamithyAduSkRtaM doSApanayanAyAlaM, natUpetyakaraNa-18 viSayAyAM nApyasakRtkaraNamocarAyAM, tathA cAmumevotsama pratipAdavavAha jai apaDikamiartha avassa kAUNa pAkyaM kammataM vana kAya to hoi pae paDikato // 583 // yadi ca pratikrantavyaM-nircitabba, mithyAduSkRtaM dAtavyamityarthaH, avazyaM-niyamena kRtvA pApakaM karma, tatastadevara pApakaM karma na kartavyaM, nato mavati pade-utsarmapadavikye pratikAntA, avavA pade pratikrAnta iti kimukkaM bhavati -1 sutarAM pravikAnta iti // sampati kyAmUtakheda miyAduSkRtaM sudacaM bhavati tathAbhUtamabhidhitsurAhajaM dukhadati micchA taM mujo kAra to| tivihena paDikato tassa khaslu dubaI micchA // 684 // maditi anirdiSTava nirdeza kArakamiti yoga tathA yatkAra-pavastu duSTaM kRtaM duSkRtamityevaM vijJAya 'micche'ti dIpa anukrama // 346 // 444 Janne ~108
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [685-687], vi0bhA gAthA H], bhASyaM [133], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka sUcanAtsUtramitikRtvA mithyAduSkRta (dattaM tat ) kAraNamapUrayana-akurvan anAcaranniti bhAvaH, yo varcata iti vAkyazeSaH, tatra svayaM kAyenApyakurvan pUrayannabhidhIyate tata Aha-'tiviheNa paDikato tassa khalu dukkaDa micchaa| 'trividhena' manovAkAyalakSaNena yogena kRtakAritAnumatibhedayukkena pratikrAnto-nivRttaH tasmAd-duSkRtakAraNAt tasyaiva khaluzabdo'vadhAraNe duSkRta-prAguktaM duSkRtaM phaladAtRtvamadhikRtya mithyA, bhavatIti kiyAdhyAhAraH, athavA tasyaiva / / | mithyAduSkRtaM bhavati, nAnyasyeti // sAmprataM yasya mithyAduSkRtaM dattamapi na samyagbhavati tatpratipAdanArthamAha___ jaM dukaDaMti micchA taM ceva nisevae puNo pAvaM / paJcakkhamusAbAI mAyAniaDIpasaMgo a|| 685 // __ yat pAparUpaM kiJcidanuSThAnaM duSkRtamiti vijJAya 'micchatti mithyAduSkRtadAnaviSayIkRtaM, yastadeva niSevate punaH pApaM sa pratyakSamRpAvAdI, katham !, duSkRtametadityabhidhAya punarAsevanAt , tathA tasya mAyAnikRtiprasaGgazca, sa hi duSTAntarAtmA nizcayatazcetasA anivRtta evaM gurvAdiraJjanArtha mithyAduSkRtaM prayacchati, kutaH, punarAsevanAt , tatra mAyaiva | nikRtiH tasyAH prasaGgo maayaanikRtiprsnggH|| kA punarasya mithyAduSkRtapadasyA) ityAha'mi'tti miumaddayatte chatti adosANa chAyaNe hoi| miti amerAi Thio ''tti duguMDAmi appaann||286|| 'ka' tti kaDaM meM pAvaM 'Da'tti a Devemi taM uvasameNaM / eso micchAdukkaDapayakkharatyo samAseNaM // 687 // mItyayaM varNo mRdumArdave vartate, tatra mRdutvaM-kAyanayatA [mRdu]mAIvaM ca-bhAvanamratA mRdumAIve te abhya sta iti mRdu- |mAvA, adhAdibhya itimatvayojyatyayastadrAvastattvaM tasmin, tathA cha ityayaM varNo doSANAm-asaMyamayogalakSaNAnA dIpa anukrama Jaminatan in Swainstitrary.org ~109~
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H Avazyave zrImadayasamavasaraNa | // 347 // "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryuktiH [ 688], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [133] mUlaM [- /gAthA -] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra [1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH mAcchAdane -- sthagane bhavati mityayaM varNo maryAdAyAM- cAritrarUpAyAM sthito'hamityasyArthasyAbhidhAyakaH, durityayaM varNo jugupse - nindAmi duSkRtakAriNamAtmAnamityasminnarthe varttate, ka ityayaM varNaH kRtaM mayA pApamityetramabhyupagamArthe varttate, Da ityayaM vaNoM Devemi - laMghayAmi atikrAmAmi tat kRtaM pApaM, kenetyAha-upazamenetyasminnarthe, epaH - anantaroka prAkRtazailyA mithyAduSkRtapadasyArthaH, 'samAsena' saGkSepeNa // Aha-- kathaM pratyekamakSarANAmutArthatA 1, padavAkyayorevArthadarzanAt, ucyate, iha yathA vAkyaikadezatvAt padasyArtho'sti tathA padaikadezatvAdvarNasyApItyadoSaH, anyathA padasyApyartha| zUnyatvaprasaGgo'kSareSvarthAbhAvAt, prayogazca - yat yatra pratyekaM na vidyate tatsamudAye'pi na bhavati, yathA sikatAsu tailaM, iSyate ca varNasamudAyAtmakasya padasyArthastasmAdanyathAnupapattervarNAnAmapyarthaH pratipattavya ityalaM prasaGgena // sAmprataM tathAkAro yasya dIyate tatpratipAdanArthamAha kappAkappe pariniTThiassa ThANesu paMcasu Thiassa / saMjamatavadbhagassa u avigappeNaM tahakkAro // 388 // kalpo vidhirAcAra iti paryAyAH, kalpaviparItastvakalpaH, jinasthavirakalpAdi vA kalpaH carakAdidIkSA punarakalpaH, kalpaJcAkalpazceti samAhAro dvandvaH kalpAkalpaM tasmin kalpAkalpe pari-samantAt niSThitaH pariniSThito- jJAnaniSThAM prAptaH tasya, tathA tiSThantyeteSu satsu zAzvate sthAne prANina iti sthAnAni - mahAvratAnyabhidhIyante teSu sthAneSu pazcasu sthitasya, mahAvratayuktasyetyarthaH, saMyamatapobhyAmADhyaH - saMpannaH saMyamatapaADhyaH, anenottaraguNayuktatAmAha, tasya kimi - tyAha- 'avikalpena' nizcayena tathAkAraH karttavya iti kriyAdhyAhAraH // samprati tathAkAra viSayapratipAdanArthamAha 110~ mithyA kAraH tathAkArava // 347 //
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -, niyukti: [689-691], vi bhAgAthA -, bhASyaM [133], mUlaM /-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAMka vAyaNapaDisuNaNAe uvaese suttaasthakahaNAe / avitahameaMti tahA paDisuNaNAe a thkaaro||189|| vAcanA-sUtradAnalakSaNA tasyAH pratizravaNA tasyAM vAcanApratizravaNAyAM tathAkArI kAryaH, etadukaM bhavati-gurau vAcanAM prayacchati sati sUtraM gRhNatA tathAkAraH prayoktavyaH, tathA sAmAnyenopadeze cakravAlasAmAcArIpratibaddhe guroranyasya vA sambandhini tathAkAraH kAryaH, tathA sUtrArthakadhanAyAM, vyAkhyAne ityarthaH, kiM-tathAkAraH kAryaH, tadhAkAra iti ko'rthA? ityAha-avitathametat yad brUtha yUyamiti, na kevalamamIdhvevArtheSu tathAkAraH prayoktavyaH, kintu 'tahA paDisuNaNAe' iti pratipRcchottarakAlamAcArye kathayati sati pratizzravaNAyAM ca tathAkAraH kAryaH, cazabdalopotra draSTavyaH // sAmprataM | svasthAne svasthAne icchAkArAdiprayoktuH phalaM pratipAdayatijassa ya icchAkAro micchAkAro a pariciA dovi / taio a tahakkAro na dullahA suggaI tassa / / 390 // yasyecchAkAro mithyAkArazca dvAvapi paricitau tRtIyastu tathAkAraH tasya sugatirna durlabhA // sAmpratanAvazyakInapedhikIdvArayAvayavArthamabhidhitsuH pAtanikAgAdhAmAha AvassayaM ca ninto jaMca ainto nisIhi kuNai / eaM icchaM nAuM gaNivara ! tujhaMtie niuNaM // 39 // / | Avazya kI pUrvoktazabdArthA tAM AvazyakIM 'niMto' nirgacchan yAM ca 'aiMto' Agacchan, pravizan ityarthaH, naiSedhikI karoti, etat-AvazyakInapaidhikIrUpaM dvayamapi svarUpAdibhedabhinnaM icchAmi jJAtuM he gaNivara ! yuSmadantike |nipurNa-sUkSmaM etajjJAtumicchAmIti kriyAvizeSaNaM // evaM ziSyeNoke satyAhAcAryaH dIpa anukrama samEacanon intomanonal For Fre & Form ~111
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -1, niyukti: [692-694], vibhA gAthA ], bhASyaM [133], mUlaM /-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: --- prata dhikyA satrAka k4% Avazyaka AvassaI ca nito jaM ca ahaMto nisIhiaM kuNai / vaJjaNameaMtu duhA atyo puNa hoi so ceva // 692 // AvazyazrImalaya- AvazyakI nirgacchan yAM ca pravizannaipedhikIM karoti etad vyaJjanaM-zabdarUpaM dvidhA, kimuktaM bhavati ?-AvazyakIti | kIniSasamavasaraNe dAnapedhikIti ceti dvayaM zabdata eva bhinnam , arthaH punarbhavatyAvazyakInapedhikyoH sa eva-eka etra, yasmAdavazyakarttavya yogakriyA AvazcikI nipiddhAtmanazcAticArebhyaH kriyA naipedhikI, na hyasAvapyavazyakarttavya vyApAramulaGghaca varttate, // 248 // Aha-yadyeyaM bhedopanyAsaH kimarthaH?, ucyate, gamanasthitikriyAbhedAt // Aha-AvazyakI nirgacchanityuktaM tatra saadhoH| hAkimavasthAnaM zreya utATanamiti !, ucyate, avasthAnaM ?, kathaM ?, yata aahhai| egaggassa pasaMtassa na huMti iriAdao guNA huMti / gaMtavamavassaM kAraNammi AvassiA hoi // 693 // RI ekamagram-AlambanaM yasyetyasAvekAgrastasya, sa cAprazastAlambano'pi bhavati tata Aha-prazAntasya' krodharahi tasya satastiSThataH, kiM na bhavanti IryAdayaH, IraNamIryA gamanamityarthaH, iha IryAkArya karma ryAzabdena gRhyate, kAraNe kAryopacArAt, yA AdiryeSAmAtmasaMyamavirAdhanAdInAM doSANAM te IryAdayo na bhavanti, tathA guNAzca-svAdhyAya-1 dhyAnAdayo bhavanti, prAptaM tarhi saMyatasya agamanameva zreya ityapavAdamAha-na cAvasthAne khalUktaguNasambhavAnna gantavya meva, kintu gantavyamavazyaM-niyogataH kAraNe guruglAnAdisambandhini, yatastatrAgacchato doSAH, tataH kAraNe gacchata hai * AvazyakI bhavati ||aah-kaarnnen gacchataH kiM sarvasyaivAvazyakI bhavati uta neti ?, ucyate, neti, kasya tarhi !, taducyate AvassiA u AvassaehiM savehiM juttajogisma / maNavayaNakAyaguttidiyassa AvassiyA hoi // 694 // dIpa anukrama +harma- ~112
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -1, niyukti: [695-696], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [133], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAka AvazyakI Avazyaka-atikramaNAdimiH sarveyuktayogino bhavati, zeSakAlamapi niravicAra kiyAkhasyeti bhAvArtha: takha ca guruniyogAdinA pravRttikAle'pi 'maNa' ityAdi manovAkAyendriyaiH gumala, kim-AvazvakI bhavati, sUtre indriyazabdasya gAthAbhaGgabhayAd vyavahita upanyAsaH, kAyAt pRthagindrivagrahaNaM prAdhAnyakhyApanAryam, asti cAyaM nyAyaH 'sAmAnyagrahaNe satyapi prAdhAnyakhyApanArtha medenopanyAso' bayA prAkSaNA AvAtA vaziSTho'pyAvAta iti // sakA 4 AvazyakI, sAmprataM naiSedhikI pratipAdayabAha sijja ThANaM ca jahiM gheei tahiM nisIhiA hoha / jamhA tatva nisiddho tetu nisIrijAhoda // 695 // - zerate asyAmiti zayyA-zayanasthAnaM tAM zayyAM 'sthAnaM gheti khAnam-udhvasvAnaM, kAyotsarga ityarthaH, yatra cetayate ? "citI saMjJAne' anubhavarUpatayA vijAnAti, vedayate ityarthaH, athavA cetayate-karoti dhAtUnAmanekArthatvAt , zavanakriyAM ca / kurvatA nizcayataH zayyA kRtA bhavati, tatazca yatra svapitItyarthaH, cazabdo vIrAsanAdyanukkasamuccayArthaH, athavA tuzabdArthe draSTavyaH, sa ca vizeSaNArthaH, kiM vizinaSTIti cet, ucyate, kRtapratikramaNAdyazeSAvazyakaH san anujJAto guruNA zayyAM sthAnaM pacetayate tatra-evaMvidhasthitikriyAviziSTe khAne meSedhikI bhavati, nAnyatra, kimityata Aha-yasmAtaMtra niSiddho'sI tena kAraNena naipedhikI bhavati, niSedhAtmakatvAt tasyA iti, pAThAntaraM vA sevaM ThANaM ca jayA cete tajhyA nisIhiyA hoi / tamhA tayA niseho nisehamaiyA ya sA jeNa // 19 // A.sU.59hA iyamukkAryatvAt sugameva, anena andhena mUlagAyAyA 'AvazyakI nirgacchan vAM ca Agacchan naiSedhikI karoti vyaja dIpa anukrama / JanEnimoon in ~113
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [695-696], vi0bhA0gAthA [-], bhASyaM [134-135], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata dhikkai satrAka nametat dvidhA' ityetAvat ( gatirUpAvazyakI ) sthitirUpanaiSedhikIpratipAdanavyaJjanabhedanibandhanamadhikRtya vyAkhyAtam // Avazyaka AvazyazrImadayasAmpratamamumevArthamupasajjihIrSarAha bhASyakAra: kIna. AvassiyaM ca nito jaM ca aIto nisIhiyaM kuNai / sejAnisIhiyAe nisIhiyA aminuho hoi // 13 // samavasaraNe : ___ AvazyakI nirgacchan yAMca Agacchan naiSedhikI karoti tadetat vyAkhyAtamiti zeSaH, upalakSaNametat tataH saha // 349 // tRtIyapAdena 'vyaJjanametat dvighe tyaneneti draSTavyaM, sAmpratam 'arthaH punarbhavati sa eve' ti gAthAvayavArthaH pratipAdyate, tatra | isthameka evArthoM bhavati, yasmA peviSayapi nAvazyakarttavya vyApAragocaratAmatItya vartate, yataH pravizan saMyamayogAnupAunAya zeSaparijJAnArthaM cetthamAha / 'sejjAnisIhiyAe nisIhiyAabhimuho hoI' iti zayyaiva naiSedhikI zayyAnaSedhikI tasyAM se zayyAnaiSadhikyAM viSayabhUtAyAM, kiM?, zarIramapi naiSedhikItyutyate ityata Aha-zarIranaiSedhikyA karaNabhUtayA AgamanaM pratyabhimukhaH, tataH saMvRtagAtraiH sAdhubhirbhavitavyamiti saMjJAM karoti, tato'vazyakarttavyavyApArarUpatvAt naipedhikyapyAvazya|kItyeka evaarthH|| (bhA0 120 hA0) etadeva suvyakaM bhAvayatijo hoi nisiddhappA nisIhiA tassa bhaavohoi| anisiddhassa nisIhiA kevalamittaM havai sho||13|| // 349 // yo bhavati 'niSiddhAtmA' niSiddho mUlaguNottaraguNAticArebhya AtmA yeneti samAsaH, naipedhikI 'tasya' niSiddhAtmano| 'bhAvataH' paramArthato bhavati, na niSiddho'nipiddhaH-uktebhya evAticArebhvastasyAniSiddhasyAnupayuktamAgacchato naiSedhikI, dIpa anukrama "-KARExamatky - n emahan Frism Fernsey ... iha mUla saMpAdane yat bhASya-krama 134 Agata, sA gAthAyA: krama hAribhadriya-vRtau 120 asti ~114
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -1, niyukti: [697], vi0bhA0gAthA [-], bhASyaM [136], mUlaM -/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka ACTRice-%AME kim !-'kevalame havai saho kevalaM zabdamAtrameva bhavati, na bhAvata iti gAthAryaH (bhaa0121haa.)|ydi nAmaivaM tata ekArthatAyAH kimAyAtamiti', ucyate, niSiddhAramano naiSeSikI bhavatIti upha, saca| Avassayammi jutto niamanisiddhatti hoi naaybo| ahavAvi nisiddhappA niyamA Avassae jutto||13|| 4 Avazyake-mUlaguNottaraguNAnuSThAnarUpe yukto 'niyamanisiddhatti hoI nAyavoM' iti niyamena niSiddha ityevaM bhavati 4 jJAtavyaH, Avazyakyapi cAvazyakayuktasyaivetyata ekArthatA, athaveti prakArAntaradarzanArthaH, apizabdasya vyavahitaH sambandhaH, te niSiddhAtmA'pi niyamAdAvazyake yukto'to'pyekArthateti, pAThAntaraM 'ahavAvi nisiddhaNA siddhANaM aMtiyaM jAI' iti, asyAyamarthaH-tadevaM tAvat kriyAyA abhedena ekArthatA uktA, ihata kAryAbhedenaikArthatocyate-athaveti prakArAntare, nipi-IN ddhAramApi siddhAnAmantika-samIpaM yAti-cchati,apizabdAdAvazyakayukto'pi,ataH kaaryaabhedaadekaarthtaa(bhaa0122haa0)| sAmpatamApRcchAdidvAracatuSTayamekagAdhayaiva pratipAdayannAha| ApucchaNA ya kajje puvanisiddheNa hoi paDi pucchA / pukhagahieNa chaMdaNa nimaMtaNA hoagahieNaM // 697 // ApRcchanamApRcchA, sA tu kartumabhISTe kArye pravarttamAnena guroH kAryA-ahamidaM kromiiti|dvaar tathA pUrvaniSiddhena satA yathA bhavatedaM na kAryamiti, utpanne'tha prayojane karnukAmena 'hoi paDipuccha' ti bhavati pratipRcchA karttavyA, pAThAntaraM | 'puSaniutteNa hoi paDipucchA pUrvaniyuktena satA yathA bhavatedaM kAryamiti, tat karnukAmena guroH pratipRcchA bhavati karttavyAahaM tatkaromi, tatra hi kadAcidasau kAryAntaramAdizati samAptaM vA tena prayojanamiti / dvAraM / tathA pUrvagRhItenAza-18 44 dIpa anukrama - - an den For Per t h ~115
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [698-699], vibhA gAthA -], bhASyaM [136...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka Avazyaka nAdinA chandanA zeSasAdhubhyaH karttavyA, yathedaM mayA azanAdyAnItaM yadi kasyacidupayujyate tato'sAvicchAkAreNa mahaNaM ApRcchAzrImalaya- krotviti|dvaarN / tathA nimantraNA bhavatyagRhItenAzanAdinA, yathA'haM bhavate'zanAdyAnayAmIti // idAnImupasampadvArA-1 dyAHsAmAsamavasaraNe zakyavArthaH pratipAdyate, sA copasampad dvidhA bhavati-gRhasthopasampat sAdhUpasaMpaca, vAstAM gRhasyopasampat, sAdhUpa 4saMpat mocyate, sA ca trividhA-jJAnAdibhedAt , tathA baah||35|| uvasaMpayA yativihA nANe taha daMsaNe caritte aAdasaNanANe tivihA ivihA ya caritaaTTAe / 698 // ___ upasampattiH vidhA, tadyathA-'jJAne' jJAnaviSayA, evaM darzanaviSayA cAritraviSayA ca, tatra darzanajJAnayoH sambandhinI| | trividhA, dvividhA ca cAritrAyeti / tatra yaduktam 'darzanajJAnayonivigheti tarapatipAdanArSamA vattaNA saMghaNA ceva, gahaNaM suttatthatanubhae / veyAvacce khamaNe, kAle ApabahAiba / / 199 // vartanA sandhanA caiva mahaNamityetat tritayaM 'suttatthatadubhae'tti sUtrArthobhayaviSayamavagantavyamitvesadarSamuSasampadyate, tatra varcanA mAggRhItasyaiva sUtrAderasthirasya guNanamiti, sandhanA tasyaiva pradezAntare vismRtasya melanA vojanA ghaTanetyeko'rthaH grahaNaM punastasyaiva tatprathamatayA AdAnaM, etatritayaM sUtrArthobhayaviSavaM draSTavyam , evaM jJAne nava bhedAra, darzane'pi darzanapramAvanIyazAkhaviSayA pata eva medA draSTavyAH, atra sandiSTaH sandiSTavaivopasaMpavate ityAdicaturbhalikA, taba prathamo bhaGgaH zuddhaH, zeSAstvazuddhA, dvividhA cAritrAyati yaduvaM tadupadarzayannAha-veyAvaJcekhavaNe kAle AvakahAi iti cAritropa- // 350 // sampat vaiyAvRttyaviSayA apaNaviSayA ca, iyaM kALato yAvatkayikA ca bhavati, cazabdAditvarA ca, etadukkaM bhavati-bAri-1 dIpa anukrama JanEthicoon in Frica Feroleh manetiterary.org ~116
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [700-702], vibhA gAthA -], bhASyaM [136...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka dIpa anukrama vArthamAcAryAya kadhit vaiyAvRttyakaratvaM pratipadyate, sa ca kAlata itvaro yAvatkadhikazca, kSapako'pi sapasampacate dvidhAitvaro yAvatkathikazzevi gaathaasnggepaarthH| sAmpratamayamevArtho vizeSataH pratipAdyate, tatrApi sandiSTena sandiSTayopasampadAtavyoti maulo'yaM guNA, etatprabhavatvAdupasampada ityato'mumevArthamabhiSitrAha saMviTTho saMdihassa ceva saMpajaI u emAI / caubhaMgo itthaM puNa paDhamo bhaGgo habaha suddho||7|| sandiSTo-guruNA'bhihitaH sandiSTasyaivAcAryasya, yathA amukasya sampadyasva, upasampadaM prayacchatetyarthaH, evamAdizva-14 |turbhaGgI, tadyathA-saMdiSTaH sandiSTasya, eSa bhaGga uka eva, sandiSTo'sandiSTasya abhyasthAcAryasveti dvitIyaH, asandiSTaH| saMdiSTasya, na tAvadidAnI gantavyaM gantavyaM tvamukasyeti tRtIyaH, asandiSTo'sandiSTasya, na tAvadidAnI na cAmukasveti, atra punaH prathamo bhaGgo bhavati zuddhaH punaHzabdasya vizeSaNArthatvAt dvitIyapadenAvyavacchicinimittamanye'pi drssttnyaaH| samprati varcanAdisvarUpapratipAdanArthamAha aghirassa puvagahiassa vattaNAjaM ihaM thirIkaraNaM / tasseva paesaMtaranadRssa'NusaMghaNA ghaDaNA / / 7.1 // gahaNaM tappaDhamatayA mutte atthe tadubhae ceva / asthagahaNammi pAyaM esa vihI hoi nAyabo // 702 // pUrvagRhItasya sUtrAderasthirasya yat sthirIkaraNaM sA varcanA, tasyaiva sUtrAdeH pradezAntaranaSTasya yA ghaTanA mIlanaM sA'nusandhanA, tatprathamatayA ca sUtre-paSTI naSTamyorartha pratyabhedAt sUtrastha, evamarthasya tadubhayasya-sUtrArthobhayakha badAdAnamiti -70%4) 40 JanEnantion For Sale P mjaantitrary.org ~117
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [703-705], vibhA gAthA -], bhASyaM [136...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata Avazya zrImalayasamavasaraNe -04-% sutrAka dIpa anukrama 4%-1-44-%9-01-%4 zeSaH yagrahaNaM / 'attharagahaNaMmI' tyAdi, arthagrahaNe prAyo-bAhulyena eSa vakSyamANalakSaNo vidhirbhavati jJAtavyaH, prAyograhaNaM upasaMpatsAsUtragrahaNe'pi kazcidbhavatyeva pramArjanAdiriti jJApanArtha / sAmpratamadhikRtavidhipradarzanAya dvAragAthAmAha haimAcArI | majaNa nisijja akkhA kiikammurasaggu baMdaNaM jitte| bhAsaM tu hoi jiTTho na u pariAeNa to vaMde / / 703 // prathamato yatra sthAne vyAkhyAnaM katvyaM tasya pramArjanaM kArya, tato nisija akkho iti prAkRtatvAt paSThyarthe prathamA, akSANAmupalakSaNametat gurUNAM ca celam , akRtasamavasaraNena guruNA vyAkhyA na kartabyetyutsargajJApanArtha akSANAmupAdAnaM, tathA kRtikarma dAtavyaM, tadanantaraM vandanaM jyeSThe, jyeSThazcAtra bhASamANo draSTavyo, na tu paryAyeNeti dvaargaadhaasmaasaarthH| avayavArtha tu svata evAhaThANaM pamajiUNaM dunni nisijAya huMti kAyabA / ikkA guruNo bhaNiyA viiA puNa hoi akkhANaM // 704 // yatra vyAkhyA karttavyA tat sthAnaM pramAya' dve niSadye bhavataH karttavye, ekA gurorbhaNitA karttavyA, dvitIyA punarbhavatya|kSANAM samavasaraNasya // samprati kRtikarmAdvAraM vyAcikhyAsurAha do ceva mattagAI khele taha kAiyAe bIyaM tu / jAvaiyA ya suNatI sabeciya te u caMdaMti // 705 / / dve eva mAtrake-samAdhisthAnarUpe khalu guruyogye vyAkhyAnamaNDalyAM praguNIkartavye, tadyathA-eka khelasya-zleSmaNo // dvitIya tathA kAyikyAH, anyathA ardhakRtavyAkhyAnotthAnAnutthAnAbhyAM palimandhAtmavirAdhAnAdidoSaprasaGgaH, nanu kRta-18 kAyikyAdicyApAreNaiva guruNA prAyo vyAkhyA prArabhyate, tato vyAkhyAprabandhe ka kAyikyA avakAzo yenocyate ~118~
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryuktiH [ 706-708 ], vi0 bhA0 gAthA [ 1006], bhASyaM [136...], mUlaM [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra [1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH 'kAiyAe bIyaM tu' iti 1, ucyate, yadi nAma rogavazataH punaH punaH kAyikI samAgacchati tathApi tadavasthenApi guruNA ziSyANAmanugrahAya sUtraM vyAkhyeyamiti jJApanArthametaduktaM, tathA cAyamevArtha uktaH paJcavastuke "do caiva mattagAI khele taha kAiyAe bIyaM tu / evaMviho'vi sutaM vakkhANijjatti bhAvatyo // 1 // " (1003) kRtikarmmadvAre etadabhidhAnaM vidhi| vizeSa khyApanArthamityaduSTaM, yAvantazca zRNvanti tAvantaste sarve'pi dvAdazAvarttavandanena vandante / adhunA kAyotsargadvAraM vyAcikhyAsurAha sa kAsagaM kareMti sadde puNo'vi vaMdani / nAsanni nAidUre guruvayaNaparicchA huMti // 706 // sarve zrotAraH 'zreyAMsi bahuvijJAnI' tikRtvA tadvighAtAyAnuyogaprArambhe kAyotsarga kurvanti, taM cotsArya sarve punarapi vandante, tato nAsane nApyatidUre vyavasthitAH santo guruvacanapratIcchakA bhavanti, zRNvantItyarthaH / samprati zravaNavidhipratipAdanArthamAha nidA- vigahAparivajipahiM guttehiM paMjaliuDehiM / bhattibahumANapuSaM uvauttehiM suNeahaM // 707 // ariant subhAsiAI vayaNAI atthasArAeM / vihiamuddehiM harisAgaehiM harisaM jaNatehiM // 708 || nidrAvikathAparivarjitaiH, parivarjitanidrAvi kathairityarthaH, guThaiH- manovAkkAyaguptaiH 'paMjali uDehiM' iti niSThAntasya prAkRtatvAtparanipAta iti kRtAJjalibhiH bhaktiH- yathocitA bAhyA pratipattiH bahumAnam - AntaraH prItivizeSastatpUrvam, upayuktai:zravaNaikaniSThestato gurumukhAdvinirgatAni vacanAni subhASitAni - zabdArthadoparahitAni arthasArANi - vipulArthasamanvitAni *** atha zravaNa evaM vyAkhyAna-vidhiH pratipAdyate For Pivate & Personal Use Only 119~ www.janlibrary.org
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [709-711], vibhA gAthA -], bhASyaM [136...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: vidhi prata satrAka bhAvazyakebabhikAdirapUryapravaNato hAMgataiH, AgataharerityarthaH, harSotkarSavazAdeva vismitamukha tathA anyezaM saMvegakaraNAdinA zrImalaya- harSa janayadbhiH zrotavyam / evaM ca taiH zRNvanirguroratIva paritoSaprakAreNa prakRSTena ApAdhate, tataH kimityAha- samavasaraNe guruparitosagaeNaM gurubhattIe taheva viNaeNaM / icchiyasuttatthANaM khippaM pAraM samuvayaMti // 709 // 4 guruparitopagatena-paritoSaprakAreNa, prakRSTena guruparitoSeNetyarthaH, so'pi kthmityaah-gurubhkyaa-aantrpriitivishess||352|| rUpayA tathaiva vinayena ca-dezakAlAdyapekSayA yathocitapratipattikaraNalakSaNena, kimityAha-samyak sadbhAvaprarUpaNayA ipsi-12 tasUtrArthayoH kSipraM-zIghraM pAraM samupayAti // vakkhANasamattIe jogaM kAUNa kAiAINaM / vadati tao jilu anne purva ciya maNati // 10 // vyAkhyAnasamAdhau zrotAraH kAyikyAdInAM yoga-vyApAraM kRtvA tato jyeSTham-anubhASakaM, cintApakamityarthaH, vandante | 2 dvAdazAvarttavandanakena, anye AcAryAH punarevamabhidadhati-kila pUrvameva byAkhyAnAraMbhakALe guruvandanAnantaraM jyeSThaM vandante / iti / dvAragAthApazcArddhamAkSepadvAreNa prapaJcato vyAcikhyAsurAhacoei jao (jaiha) jiTTho kahaMci sutttthdhaarnnaaviglo| vakkhANaladdhihINo niratthayaM vaMdarNa tammi // 719 // codayati yadi hu-nizcitaM jyeSThaH kathaJcit kathamapi 'sUtrArthadhAraNAvikalA guruvyAkhyAtArthasUtrArthAvadhAraNAza- cirahitaH, sUtrArthadhAraNazaktimAnapi yadi vyAkhyAnalabdhihInastatastasmin nirarthakaM vandanaka, tatphalaskha prtyuccaarnnavyvaabhaavaaditi| dIpa anukrama 52 // Janticonn in ~120
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [712-715], vibhA gAthA -], bhASyaM [136...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka aha vayapariyAehi lahuo'vi hu bhAsao iha jiho| rAyaNipavaMdaNe puNa tassavi AsAyaNA bhaMte // 712 // | atha manyethA vayAparyAyAmyAM laghurapi bhASaka eveha jyeSThaH parigRhyate, nanu tarhi bhadanta ! ratnAdhikavandane punastasthApyAzAtanA prApnoti, tathAhi-na yujyata eva cirakAlapravajitAn laghoH vandanaM dApayitumiti gAyArthaH / itthaM parAbhiprAyamAzajhyAhajaivi vayamAiehiM lahuo sutttydhaarnnaapdduo| vakkhANaladvimaM jo suciya iha dhippae jiho / 713 // / yadyapi vayaAdibhyAM-vayAparyAyAbhyAM laghustathApi yA sUtrArdhadhAraNApaTuH vyAkhyAnalandhimAMca, cazabdalopo'tra draSTavyaH, sa eveha-anubhASakaprastAve jyeSThaH parigRhyate // AzAtanAdoSaparihArArthamAhaAsAyaNAvi nevaM paTuca jiNavayaNabhAsi jamhA / vaMdaNayaM rAyaNie teNa guNaNaM tu so ceva // 714 // jinavacanabhASaNaM pratItya evam-ukena prakAreNAzAtanA'pi tasya nopajAyate,yasmAdvandanakaratnAdhike,ahedvacanavyAkhyAnalakSaNena tena guNena so'pyanubhASako ratnAdhika eva / samprati prasaGgato vandanaviSaya eva nizcayavyavahAranayamatapradarzanAyAhana vao ittha pamANaM na ya pariAo'vi nicchayanaeNaM / vavahArao u jujai ubhayanayamayaM puNa pamANaM // 715 // na vayaH-avasthAvizeSalakSaNaM atra-vandanakavidhau pramANaM, na ca paryAyo'pi-pravajyApratipattilakSaNo nizcayanayamatenanizcayanayAbhiprAyeNa, jyeSThabandanAdivyavahAralopAtiprasaGganivRttyarthamAha-vyavahAratastu yujyate, kimatra pramANamitisaMdehApanodArthamAha-ubhayanayamataM punA-dvAvapi pramANamiti bhAvaH / prakRtamedhArtha samarthayamAna Aha dIpa anukrama ~121
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [716-717], vi0bhA gAthA H], bhASyaM [137], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata jyeSThakha satrAka Avazyake nicchayao dugneyaM ko bhAve kammi vaTTae samaNo ? / vavahArao a kIrai jo puvaThio carittammi // 716 // zrImalaya- nizcayato du yaM-kaH kasmin prazaste'prazaste vA bhAve varttate zramaNa iti, bhAvazceha jyeSThaH, tato'natizayino vandana-15 samAkaraNAbhAva evaM prApta ityato vidhimabhidhitsurAha-vyavahAratastu kriyate vandanaM 'yaH pUrvasthitazcAritre' yaH prathama pravajitaH san anupalabdhAticAra iti // Aha-samyaktadbhAvAparijJAne sati kimityevaM kriyate ?, ucyate, vyavahAraprAmANyAt, // 35 // tasyApi ca balavattvAt , tathA cAha bhASyakAra:vivahAro'vi hu balavaM jaM chaumatthaMpi vaMdaI arihA / jA hoi aNAbhinno jANato dhammayaM evaM // 137 // | vyavahAro'pi balavAn yat-yasmAt chadmasthamapi pUrvaratnAdhikaM gurvAdiM arhannapi-kevalyapi vandate, apizabdaH atrApi saMbadhyate, kiM sadA?, netyAha-jA hoi aNAbhinnoti yAvad bhavatyanabhijJAtaH yathA'yaM kevalIti, kimiti vandate ityAha-jAnan dharmAtAmetAM, vyavahAranayabalAtizayalakSaNAmiti / / (bhA0123 haa0)|| Aha-yadyevaM sutarAM vayAparyAyahInasya tadadhikAn vandApayitumayukaM AzAtanAprasaGgAt , ucyateittha u jiNavayaNAo, suttaasaaynnbhuttdosaao| bhAsaMtajiTThagassa u kAya hoi kiikammaM // 717 // atra tu-vyAkhyAprastAvavandanAdhikAre jisavacanAt-tIrthakarokkatvAt , tathA avandhamAne sUtrAzAtanAdopabahutvAt bhASamANajyeSThasya, turevakArArthaH, sa caivaM yojyaH-pratyuccAraNasamarthasyaiva, kim?-kartavyaM bhavati, kRtikarma-vandanakamiti dIpa anukrama tics,264XX SHASTROSECONSENSAR // 35 // ~122
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryuktiH [ 718-719], vi0 bhA0 gAthA [-], bhASyaM [ 137...] mUlaM [- /gAthA -] dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH gAthArthaH // evaM tAvat jJAnopasampadvidhiH uktaH, darzanopasaMpadvidhirapyanenaivo ko draSTavyaH, tulyayogakSematvAt, tathAhi-darzanaprabhAvakazAstraparijJAnArthameva darzanopasampaditi // samprati cAritropasampadvidhimabhidhitsurAha duvihAya caritafmma beyAvace taheva khamaNe y| niagacchA annammi u sIaNadosAiNA hoi // 718 // dvividhA cAritre - cAritraviSaya upasampat, tadyathA-vaiyAvRttyaviSayA kSapaNavidhiviSayA ca, kimantropasampadA kArya ? svagaccha eva tat kasmAnna kriyate ?, ucyate, nijagacchAdanyasmin gamanaM sIdanadoSAdinA bhavati, AdizabdAdanyabhAvAdiparigrahaH // ittariAi vibhAsA beyAvace taheva khamaNe a / avigiTThavigiTTammI gaNiNA gacchassa pucchAe // 719 // iha cAritrArthamAcAryasya kazcid vaiyAvRttyakaratvaM pratipadyate sa ca kAlata itvaro yAvatkadhikazca bhavati, AcAryasyApi vaiyAvRttyakaro'sti vA na vA, tatrAyaM vidhiH-yadi nAsti tato'sAviSyata eva, adhAsti sa dvividhaH - itvaro vA | syAdyAvatkathiko yA, Agantuko'pyevaM dvibheda eva tatra yadi dvAvapi yAvatkathiko tato yo labdhimAn sa kAryate, itarastUpAdhyAyAdibhyo dIyate, atha dvAvapi labdhiyuktau tato vAstavya eva kAryate, itarastUpAdhyAyAdibhyo dIyate iti, atha necchati tato vAstavya evaM prItipurassaraM tebhyo dIyate, Agantukastu kAryate iti, atha prAktano'pyupAdhyAyAdimyo necchati tata Agantuko visarcchata eva, atha vAstavyo yAvatkathika itarastvitara ityatrApyevameva bhedAH yAvadAgantuko visRjyate, nAnAtvaM tu vAstavya upAdhyAyAdibhyo'nicchannapi prItyA vizrAmyate, yadi sarvathA necchati tato visRjyate 123~
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [718-719], vibhA gAthA -], bhASyaM [137...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: Avazyake zrImalaya- samavasaraNe cAritropha saMpat prata far satrAka 4G // 354 // AgantukaH, bhaya vAstavyAH khasvitva Agantukastu yAvatkathikastato vAstavyo'vadhikAlaM yAvadupAdhyAyAdibhyo dIyate, zeSaM pUrvavat, atha dvAvapIvarau tatrApyeka upAdhyAyAdibhyo dIyate, anyastu kAryate, zeSaM pUrvavat , anyatamo vA'vadhi- kAlaM yAvat dhriyate ityevaM yathAvidhi vibhASA kAryA, upAdhyAyAdibhya ityatrAdizabdAt sthvirglaansheksskaadiprigrhH| ukkA vaiyAvRttyopasampat, sampati kSapaNopasampat pratipAdyate-'avigiDhe'tyAdi, kazcit kSapaNArthamupasampadyate, sakSapako dvividhaH-itvaro yAvatkathikazca, yAvatkadhika uttarakAle anazanakartA, itvarastu dvidhA-vikRSTakSapakaH avikRSTakSapakazca, tatrASTamAdikSapako vikRSTakSapakA, caturthapaSTakSapakastvavikRSTakSapakaH, tatrAyaM vidhi:-avikRSTakSapakaH khalvAcAryeNa pRcchayate-he AyuSman ! pAraNake tvaM kIhazo bhavasi ?, yadyasAvAha-lAnopamaH, tato'sAvabhidhAtavyaH-alaM tava kSapaNena, svAdhyAyavaiyAvRttyakaraNe yantaM kuru, itaro'pi pRSTaH san evameva prajJApyate, anye tu vyAcakSate-vikRSTakSapakaH pAraNakakAle glAnakalpatAmanubhavannapi iSyata eva, yastu mAsAdikSapako yAvatkathiko vA sa iSyate eva, tatrApyAcAryeNa gacchaH praSTavyo, yathA'yaM kSapaka upasampadyate iti, anApRcchaya gacchaM saMyacchataH sAmAcArIvirAdhanA, yataste sandiSTA api upadhipatyupekSaNAdi tasya na kurvanti, atha pRSTA avate yathA'smAkamekaH capako'styeva, tasya kSapaNaparisamAdhAvasya kariSyAmaH, tato'sau priyate, atha necchanti tatastyajyate, atha gacchastamapyanuvartate, tato'sAviSyata eva, tasya ca vidhinA pratIcchitassa uddharcanAdi kArya, yadA punaH pramAdavojAbhogato vA na kurvanti ziSyAstA AcAryeNa codanIyAH, ityalaM prasalena // samprati cAritropasampadviSivizeSapratipAdanArthamAha dIpa anukrama %* % // 54 // * * JanEnimoon i n Triainalibrary.org ~124
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H A.su. 60 Jain Education 1 "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryuktiH [720 722], vi0 bhA0 gAthA [-], bhASyaM [ 137...], mUlaM [- / gAthA-] ratnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH uvasaMpanna jaM kAraNaM tu taM kAraNaM apUraMto ahavA samANiammi sAraNayA vA visaggo vA // 720 // yatkAraNaM- yannimittamupasampannaH, tuzabdAdanyatsAmAcAryantargataM kimapi gRhyate, tatkAraNaM-vaiyAvRttyAdi apUrayan-akurvan, yadA varttate ityadhyAhAraH, tadA kimityAha-'sAraNayA vA visaggo vA' iti tadA tasya sAraNA-codanA kriyate, avinItasya punarvisarge vA parityAgaH kriyate, tathA na anApUrayanneva yadA varttate tadA sAraNA vA visargo vA, kintu 'ahavA samAjiyammi' nti athavA samAptiM nIte- parisamAptiM nIte'bhyupagataprayojane smAraNA vA kriyate, yathA- parisamAptaM, tadyadi Urdhvamapi icchati tato bhavyaM, atha necchati gacchati tasya vA na sAmmatyaM tato visargo veti, uktA saMyatopasampat / samprati gRhasthopasampaducyate, tatreyaM sAdhUnAM sAmAcArI - sarvatraivAdhvAdiSu vRkSAdyadho'pyanujJApya sthAtavyaM, yata Ahaittiripi na kappar3a adhidinaM khalu paruggahAIsu / citti nisIhattuM tai aiyarakkhaNaTTAe || 721 // itvaramapi svalpamapi, kAlamiti gamyate, na kalpate avidattaM khalu parAvagrahAdiSu, AdizabdaH parAvagrahAnekabhedaprakhyApakaH, kiM na kalpate ityAha-sthAtuM - kAryotsarge karttu, nipettum upaveSTuM kimityata Aha-'taiyavayarakkhaNaDDAe' adattAdAna viratyAkhyatRtIyatratarakSaNArthe, tasmAt bhikSATanAdAvapi vyAghAtasambhave kvacitsthAtukAmenAnujJApya svAminaM vidhinA sthAtavyam, aTavyAdiSvapi vizramitukAmena pUrvasthitamanujJApya sthAtavyaM, tadabhAve devatAM yasyAH so'vagraha iti // ukA dazavidhA sAmAcArI | sAmpratamupasaMharannAha evaM sAmAghArI kahi dasahA samAsao esA / saMjamatabaDagANaM niggaMdhANaM maharisINaM // 722 // For Pevate & Personal Use Only 125 inbrary.org
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -1, niyukti: [723-724], vibhAgAthA -], bhASyaM [137...], mUlaM -/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka Avazyake evameSA sAmAcArI dazadhA-dazavidhA samAsataH-sajhepeNa kathitA, kebhya ityAha-saMyamatapobhyAmAkhyA:-samRddhAH saMya- upasaMpatsAzrImalaya-18|matapaADhyAstebhyo nirgandhebhyo maharSibhyaH / sAmAcAryAsevakAnAM phalamupadarzayati mAcArI evaM sAmAyAri jaMjatA crnnkrnnmaauttaa| sAha khavaMti kamma aNegabhavasaMciamaNataM // 723 // I cArI I etAm-anantaroditasvarUpAM dazadhA sAmAcArI yathAvidhi yuJjAnAH, tathA caraNakaraNAyuktAH-caraNaM-vratAdi, ukaM phalaM // 35 // |ca-"yaya 5 samaNadhamma 10 saMjama 17 veyAvaccaM 10 ca baMbhaguttItonANAitiyaM 3 tava 12 kohaniggahA 4 ceva caraNaM tu | // 1 // " karaNaM piNDavizuddhyAdi, taduktaM-"piMDavisohI 4 samiI 5 bhAvaNa 11 paDimA 12 ya indiyniroho5| paDilehaNa 25 viguttIo 3 abhiggahA 4 ceva karaNaM tu||1||"tyoHcrnnkrnnyoraayuktaaH-smyg A-samantAt upayuktAH sAdhavaHkSapayanti | karma anekabhavasaJcitamanantamiti // idAnI padavibhAgasAmAcAryAH prastAvaH, sA ca kalpavyavahArarUpA bahuvistarA, tataH svasthAnAdavaseyA, ityuktaH sAmAcAryupakramakAlaH // sAmprataM yathAyuSkopakramakAlaH pratipAdyaH, sa ca saptadhA, tathA cAha ajjhavasANa nimitta AhAre veaNA parAghAe / phAse ANApAgU sattavihaM jijjhae AuM // 724 // adhyavasAnaM rAgasnehabhayabhedAt tridhA, tasminnadhyavasAne sati, tathA daNDAdike nimitte sati, AhAre pracure sati, veda-|| nAyAM nayanAdisambandhimyAM satyAM, tathA parAghAto gartapAtAdisamutthastasmin sati, sparza bhujaGgamAdisambandhini, 'ANA- 355 // pANu' tti padaikadeze padasamudAyopacArAtprANApAnayonirodhe, kimityata Aha-evaM saptavidhaM-saptaprakAraM bhidyate AyuH, ess| * gAthAsamudAyArthaH / avayavArthastUdoharaNebhyo'vaseyaH, tAni cAmUni-rAgAdhyavasAye'pi bhidyate AyuryathA-egassa gAvIo dIpa anukrama % % % % % % ... atha adhyavasAnAdi-nimitta AyuSya-upakrama varNayate ~126~
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka H dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryuktiH [723-724], vi0bhA0 gAthA [-], bhASyaM [ 137], mUlaM [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra [1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH hariyAto, tAhe kuDhiyA pacchato laggA tehiM niyasiyAo, tattha ego taruNo atisayadivarUvadhArI tisio gAmaM paviTTo, tassa taruNIpa nINiyamudagaM, so pavIto, sA tassa aNuratA, hokAraMtassavi na ThAI, so udvitA gato, sAvi taM paloyaMtI taheva uyatei, jAhe addisso jAto tAhe tahaTTiyA ceva rAgasaMmohiyamaNA mayA, evaM rAgajhavasANe bhijjai AuMti / tathA snehAdhyavasAye sati bhidyate AyuryathA egassa vANiyagassa taruNI mahelA, tANi paropparamatIvamaNurattANi, tAhe so vANijjeNa gato, paDiniyatto, egAe basahIe niyadvANaM na pAvara, tAhe vayaMsagA se bhayaMti-pecchAmo kiM saccaM aNurAto na batti ?, tao egeNa gaMtUNa bhaNiyA-so matotti, tIe bhaNiyaM kiM saccaM 1, saccaM saccaMti, tato tivAre pucchittA mayA, iyarassa kahiyaM, so tahaccaiva mato, evaM snehAdhyavasAne sati bhidyate AyuH / Aha-rAgasnehayoH kaH prativizeSaH 1, ucyate, rUpAdyAkSepajanitaH prItivizeSo rAgaH, sAmAnya satyamatyAdigocaraH snehaH / bhayAdhyavasAne bhidyate AyuryathA - somilasya, teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM vAramaI nAmaM nagarI hotthA, pAIpaDiNAyatA udINadAhiNavicchinnA navajoyaNapihulA bArasajoyaNAyAmA dhaNavatimainimmiyA cAmIkarapAgArA nANAmaNipaMcavaNNakavisIsagasobhiyA paJcakkhadevalogabhUtA, tIse bahiyA uttarapuracchime disIbhAge revate nAmaM padyate, tassa NaM pavatassa adUrasAmaMte naMdaNavaNe nAmaM ujjANe, tassa NaM mahAbhAge surappie nAmaM jakUkhAyayaNe, tattha NaM nayarIe kaNhe nAmaM vAsudeve rAyA, se NaM samuddavijayapAmokkhANaM dasahaM dasArANaM baladevapAmokkhANaM paMcahe mahAvIrANaM solasahaM rAIsahassANaM pajunnapAmokkhANaM aDuTThANaM kumArakoDINaM saMbapAmokkhANaM saTThIe dudaMtasAhassINaM vIraseNapAmokkhANaM ekavIsAe vIrasAhassINaM mahAseNapAmokkhANaM chappannAe ... 'somila' (gajasukumAlasya zvasUra) sya kathAnaka For Pevate & Personal Use Only 127~ wwww.janbrary.org
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [723-724], vibhA gAthA -], bhASyaM [137...], mUlaM /-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka 18valabagasAhassINaM rupiNIpAmokkhANaM battIsAe mahilAsAhassINaM aNaMgaseNApAmokkhANaM anneggnnigaasaahssiinn| AyuruSazrImalaya- annesiM ca bahaNaM IsaratalabarajAvasatyavAhappabhiINaM veyahugirisAgaraperaMtassa dAhiNaDDabharahassa vAravatIe nagarIe AhevacchaM / krame bhaye samavasaraNe pAlemANe viharai, teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM arihA ariTunemI samossarito, bhayavato arihanemissa antevaasii| bbhAyaro aNagArA codasapudhI pauNNANovagayA egaMtassarisagA nIluppalappagAsA sirivacchaMkiyavacchA battIsalakkha-11 somilaH // 356 // MNadharA pavajadivasAdArabhbha chaThaMchaTheNaM anikkhitteNaM tavokammeNaM viharaMti,te paDhamAe porisIe samjhAettA bItIyAe jhANaM| jhAittA taiyAe porisIe tihiM saMghADagehiM pAravatIe aDaMti, tatva ege saMghADage uccaNIyamajjhimAI kulAI aDamANe vasudevarasa devaIe gharamaNupaviTe, sA ya taM pAsittA hatuTThA bhaddAsaNAto udvittA pAuyA omuyai, omuisA aMjalima3-14 liyaggahatthA sattaTThapae gaMtUNa dhaMdai namasai, vaMdittA namaMsittA sayaM moyagAIhiM paDilAbhei, tato puNo baMdai, tynnNtrN|* doce saMghADae paviTTho, so'vi taheva paDilAbhito, evaM taccovi, navaraM taccaM saMghADaM paSDilAbhittA evaM ghayAsI-kiNaM bhaMte / kiNhassa vAsudevassa imIse bAravaIe nayarIe devalogabhUtAe niggaMdhA aDamANA bhattaM pANaM alahaMte jeNa taaii| ceva kulAI bhattapANAe bhujora aNupavisaMti ?, tasthaNaM devajase nAmaM aNagAre evaM vayAsI-no khalu devANuppie! evaM eyaM,IPI kiMtu amhe chanbhAyaro sarisagA tihiM saMghADagehiM aDamANA tumhaM gehamaNupaviTThA, taM no ceva NaM te amhe aNNe amhetti 81 bhaNiNa gayA, taeNaM tIse ime eyArUye anbhatthie samuppanjitthA-evaM khalu ahaM polAsapure nagare aimutteNaM kumArasamaNeNaM|| // 356 // bAlattaNe vAgariyA-tumha ahapuce payAhisi sarise nalakubarasamANe, no cevaNaM bhArahe vAse kevai kAlAto aNNA mahilA eyA dIpa anukrama JanEthicsonn imes IMG ~128~
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -1, niyukti: [723-724], vibhAgAthA -], bhASyaM [137...], mUlaM -/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka % %A risIya hohiti, taNNaM micchA, ivaM paJcasameva dIsai annAovi eyAto, taM macchAmiNa sAmi pucchAmiti sAmiaMtikamuvagayA, sAmiNA tIse ambhatyivaM kahivaM jAva eamaTTe 1, iMtA asthi, tato sAmI vAgarai, teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM bhadilapure nagare nAgassa gAhAvaissa sulasA bhAriyA nemittikeNa niMdUvAgariyA, tae sA bAjappabhiI ceva hariNegamesi devaM bhattivahumANeNaM ArAhiyA, tumaMpi sAvi samameva dArae pasavaha, tato so devo tIe aNukaMpaNahAe tIse mayagaputte geNhittA tava aMtiya sAharai, jeviya NaM te tava putcA tevi ya tIe sAharai, te ceva NaM te puttA, no sulasAe, tato sAmi vaMdati, caMdicA jattha aNagArA tatva uvAgacchai, uvAgacchittA vaMdai, AgatapaNhuvA papphullaloyaNA usaviyaromakUvA chappiya aNagAre nikhAe dihie suciraM nirikkhai, puNo vaMdati, tato sAmi vaMdittA sagihamAgayA| evaM ciMtei-ahaM saca puce payAtA, nocevaNaM mae egassavi cAlavaNaM samaNubhUtaM, dhaNNAo Na tAo aMbagAo jAo niyakucchisaMmRyAI dhaNaduddhaluddhAI bhamaNajaMpirAI bAlAI kamalakomalovamehi hatthehiM gihiUNa ucchaMge nivesittA ghaNaM pAyaMti, ahaM aghaNNA evaM jAva ciMtei tAca kaNho pAyavaMdago samAgato taM jhiyAyaMtaM pAsai,pAyavaDaNaM karei, karecA soevaM vayAsI-aNNayA NaM tujhe mamaM pAsittA havA Asi, aja kiMnu jhiyAha 1, tAhe sA sarva parikaheDa, tato kaNho bhaNai-ammo! mA jhivAha, ahaM NaM vahA pattissaM jahA mamaM sahoyarage bhavai, tato evaM samAsAsitA posahasAlAe gaMtUNa aTTama pagiNihattA hariNegamesi devaM ArAhei, so'vi ahamabhace pariNamamANe paJcaklIbhUya taba devalogacue sahoyarage| bhavissaitti vottUNa paDigato, kaNhovi bIyadivase taM sarva devaIe parikahicA sabhavaNaM gato,annavA sA devaI ga sumiNe / + dIpa anukrama AK.. JanEthicoon in wjainstitrary.org ~129
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [723-724], vibhA gAthA -1, bhASyaM [137...], mUlaM /-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka dIpa anukrama Avazyaka pAsittA paDibuddhA,taeNaM navaNha mAsANaM maTThamANa rAIdiyANamatikame jAsuyaNarattabaMdhujIcagasamappa sapanayaNakaMtaM sukumA- bhayopakrame zrImalaya- 1lagayatAluyasamANaM surUvaM dAragaM payAvA, tato vArasame divase jamhApaM ime dArage gayatAluyasamANe sumiNe ya gato divosomilaH samavasaraNe taM hou eyassa nAmajaM gayasukumAlotti, so sabajAyavappio suhaMsuheNaM privddhd| tIse ya bAravaIe somilo nAma mAhaNo dhaNakaNagasamiddho, tassa somasiri nAma mAhaNI, tIse somA nAma dAriyA, sveNa jovaNeNa lAvaNNeNa ukkitttths||357|| dArIrA, annayA kayAI vibhUsiyA bahahiM dAsaceDIhi parikkhittA sayAto gihAto paDinikkhanitA rAyamagaMsi kaNagati dUsageNa kIlamANA ciTThati, tathA ya arahA arihanemI samosahe, parisA niggayA, kaNho'vi imIse kahAe laddhaDe samANe sabhAe suhammAe komuI bheri tADAvettA sambaddhIe gayasukumAleNa saddhiM vijayagaMdhahasthikhaMdhavaragae bAramaIe nagarIe majjhamajjheNaM niggacchai, taM somadAriyaM pAsai, pAsittA koDaM vitie pucchati-kassesA? kiM nAmeNa ?, tato NaM koTuMbiyapurisA: sAhati-deva! somilassa mAhaNassa dAriyA somAnAmaMti, tato NaM kaNhe te koDuMbiyapurise evaM vayAsI-gacchaha NaM tumbheta somilaM jAittA somaM kanaM aMtaraMsi pakkhibaha, esA gavasukumAlassa paDhamapattI bhavissai, te tadA kareMti, jAva sA2 kaNNateure pakkhittA, kaNho'vi sahasaMcavaNe sAmi pajuvAsittA bhavaNamAgato, gayasukumAlo'vi sAmisagAse dhamma || socA paDibuddho evaM vayAsI-bhaya ! ammApiyaro ApucchittA pavaissAmi, bhagavayA bhaNiyaM-ahAsuhaM mA paDibaMdhAra karehatti, tato sAmi baMdittA sagihamAgato, tae Na se sukumAle ammApiLaNaM pAyavaDaNaM karetA evaM kyAsI-ammatAtA! mae sAmissa aMtie dhammo nisanto, sa abhiruie, to icchAmi paM pavaidaMti, tato vaM sA devaI taM ani pharusaM giraM Jannien For Proven & Personal line only ~130~
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [723-724], vibhA gAthA -], bhASyaM [137...], mUlaM /-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: CA - prata sUtrAMka - -- socyA maNomAgasieNaM dukseNa babhibhUvA kuhimatalaMsi ghasatti saInahi nivADiyA, tae ateraparijaNeNaM AsAsiyA samANI doNavimaNA kaluNaM robamANI gavasukumAlaM evaM kyAsI-tumaM siNaM jAyA! ambaM ege putte ravaNamUte, taM no khlu| amhe icchAmo sumaM saNamavi viyoga sahittara, taM gacchAhi jAyA!, muMjAhi vicale mANussae kAmabhoge jAva vayaM / / |jiyAmo, tato pacchA amhesu kAThagae pariNayacae vahriyakulavaMsataMtukaje niravekkhe paJcahisi, evaM gavasukumAlamaNegappagArAhiM bahuhiM paNNavaNAhiM paNaveti, no ceva NaM saMcAie parira, tae NaM se kaNhe imIme kahAe laDhe samANe jeNeva gayasukumAlo taNeva uvAgacchada uvAgacchittA gayasukumAlaM AliMgai, AliMgittA ucchaMge nivesei, tato evaM vayAsI-tuma hai| mama sahoyare kaNIyase bhAyA taM mA iyANi pavavAhi, ahaM gaM tuma bAravatIe nayarIe mahayA rAyAbhiseNaM abhisiMcAmi,IN tae NaM se gayasukumAle evaM kaNheNa cutte samANe no ADhAi no pariyANAti, evaM dozcApi taJcapi, tatoNaM ammApiyaro akAtAmagAIceva evaM bhaNati-taM icchAmo te jAyA! egadivasamavi rajjasiriM pAsittA, tae NaM se gayasukumAle kaNhaM ammA-ta piyage ya aNuyattamANe susiNIe ciTThai, tae NaM se kaNhe koDaMbiyapurise saddAvitA mahayA vibhUtIe rAyAbhiseyaM karei, biiyadivase mahAvibhUIe nikkhamaNamahimaM karei, tae NaM se mayasukumAle sAmissa pAse pacAie, tae NaM se jaMceva divasa pavaie tasseva divasassa avaraNahakAlasamae jeNeva arahA arihanemisAmI teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA tikkhutto| dai 2 evaM bayAsI-icchAmiNa bhaMte ! tumbhehiM ammaNuNNAe mahAkAlaMsi susANaMsi egarAiyaM mahApaDimaM upasaMpajittANa viharittae, mahAsuhaM devANuppiyA, tae NaM se havatuDhe sAmi vaMditvA taMmi masANe thaMDilaM paDilehitA IsIpambhAragaeNaM dIpa anukrama - ~131
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H Avazyake zrImalayasamavasaraNe // 358 // "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryuktiH [723-724], vi0 bhA0 gAthA [-], bhASyaM [ 137...], mUlaM [- / gAthA-] dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRi kAraNa dovi pAe sAhaddu egarAivaM mahApaDimaM uvasaMpajjicANaM viharai / somile va mAhaNe samIdhayassa aTThAe bAravatIya bahiyA puvaniggae Asi, taM gaddeUNa paDiniyatamANe saMjhAkAlasamarthasi paviralamaNUsaMsi gayamukumAlaM tahApaDimadviyaM pAsa, pAsitA Asuruco evaM ciMter3a-esa bho gayamukumAle apatthiyapatthie jeNa mama dhUyaM somaM bAlaM paDipunaM akaya| vemaNassaM vippajahitA pabar3ae, taM seyaM khalu mama eyassa veranijjAyaNaM karettae, evaM cintittA disAo abaloiUNa sarasaM matiyaM geNDa, geNhitA tassa matthae maTTiyApAli baMdhai, jalaMtivAo va ciyagAo phullakiMsuyasamANe khAdiraMgAre kavalleNaM giNhitA tassa matthara pakkhivai, tato bhIto khippAmeva avakamittA sgihmaagto| tae NaM tarasa gayasukumAussa sarIragaMbhi veyaNA durahivAsA pAdubbhUyA, taM somilassa uvariM maNasAvi appadussamANe samma ahiyAsaMtaevaM tassa subheNaM ajjhatrasANeNaM cauNhaM ghAikammANaM khaeNa aNaMte kevalavaranANadaMsaNe uppaNNe, tato pacchA siddhe, ahAsaMnihipahiM vANamaMtarehiM divasurabhigaMdhodayavAse buTTe dasadbhavanne ya kusumappagare nivAtite / bIyadivase kaNhe bAravaIe majjhamajjheNa sAmiM vaMdato nigacchamANo aMtarA jarAparikaliyaM junnamegaM purisaM mahaimahAliyAto iTTagarAsIto egamegaM ihagaM gahAya ratthApahAto | aMto girhasi aNupavisamANaM pAsai, tato NaM kaNhe tassa'NukaMpaNadvAe hatthikhaMdhavaragate caiva egaM iDgaM gAya hiMsi aNuSpavesei, tato jayegehiM purisasahassehiM iTTagarAsI khippAmeva aNuppavisito, tato kanhe samosaraNe gaMtUNa sAmIM baMdara, vaMditA avasese aNagAre baMdara, tato gayasukumAuM apAsiMto sAmiM baMdiUNa pucchaha-kahi NaM bhaMte / mama sahoyarae bhAyA jeNa vaMdAmi 1, tato sAmI var3AsI - kaNhA ! gavasukumAleNaM aNagAreNaM appaNo aTThe sAhie, kaI ?, sAmI bhaNai ~132~ bhayopakrame somila: // 358 //
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [723-724], vibhA gAthA -], bhASyaM [137...], mUlaM /-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka dIpa anukrama kaNhA! gayasukumAle marma ApucchiUNa mahAkAle susANe paDima Thite, te ege purise pAsittANaM Asurutte sarasaM maTTiyaM / / / geNhittA pAliM baMdhai, jAva siddhe, evaM khalu kaNhA! gayasukumAleNaM appaNo aTe sAhie, tato kaNho bhaNai-kesa NaM bhaMte se parise apasthiyapatthie jeNa mama sahoyare aNagAre evaM kae, sAmI Aha-mA NaM kaNhA! tassa padosamAvajAhi, evaM11 5 khalu kaNhA! teNaM tassa sAhije padinne, kaha NaM bhaMte !, sAmI Aha-kaNhA! tuma mama baMdae AgacchamANe aMtarA jarApa rikalitaM ceva jAva sajjovi iTTagarAsI khippAmeva gihami aNupavesito, jahANaM tumaM tassa sAhijaM dinnaM evAmeva gayasukumAla-18 sassavi aNegabhavasahassasaMciyaM kammaM udIramANeNaM bahukammanijarAe sAheja diNNaM, se bhaMte! purise mae kaha jANi-11 sAyabe, sAmI bhaNai-tassa NaM kaNhA! tuma nagari aNupavisamANaM pAsittA bhaeNa sIsaM phuTTIhii taM jANijjAsi esa sotti, soya tahAkAlaM kAUNa appaiTThANe narae uvavajihitti, tae NaM se kaNhe sAmi baMdittA jeNeva sae gehe teNeba pahAritthA gamaNayAe, somilovi ya NaM pabhAe ciMtei-evaM khalu kaNhe arahato vaMdage niggae, taM niyamato arihayA siDameyaM / bhavissaitti bhIte sayAto gihAto paDinikkhamati 2 bAravatIe ito tato padhAvamANe kAhasma purato paDidisi habamA gate, tae NaM tassa bhayasaMtasaMtassa sIsaM taDatti sayasikkaraM phuI, tate NaM kaNhe taM tahAkAlagayaM pAsiUNa Amurutte koDaMvijayapurise evaM vayAsI-eeNaM bho appatthiyapatthieNa mama sahoyare aNagAre akAle ceva jIveyAto vavarovie, taM baarvtiie| evaM ghosittA pANehiM evaM aMchaviaMchiyaM kAravettA taM ThANaM pANieNaM akkhAveha, te taheva kareMti, tato kaNhe tassa sabassaharaNaM karei, putcadAre ya nivisae kareti, samuddavijayAINaM aMtie gaMtUNa sabai parikahaitti, tae NaM taM dasArakulaM Jannie T wainstitrary.org ~133
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [725-726], vibhA gAthA -], bhASyaM [137...], mUlaM /-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata Ayurupakami daNDAdyA nimittAni satrAka AvazyakeAUlIbhUtaM mahayA mayA saddeNaM pAruNNaM, kAlaMtareNa appasogaM jAyaM, evaM bhayAdhyavasAne sati bhidyate AyuH, yaduktam- zrImalaya- |'nimitta sati bhidyate Ayu' riti tatra nimittamanekaprakAraM taddarzayatisamavasaraNe daMDakasasattharajU aggI udagapaDaNaM visaM vAlA / sIuNhaM arai bhayaM khuhA pivAsA ya vAhI a|| 725 // muttapurIsanirohe jiNNAjipaNaM ca bhoaNaM bhuso| ghaMsaNagholaNapIlaNa Aussa uvakamA ee|| 726 // // 359 // daNDakazazastrarAyaH agnirudakapatanaM viSaM vyAlAH zItoSNaM aratibhayaM kSutpipAsA ca vyAdhizca mUbapurIpanirodhaH jIrNAjINeca bhojane bahuzaH gharpaNagholanapIDanAni AyuSa upakramahetutvAt upakramA ete, kAraNe kAryopacArAt , yathA tandulAn varSati parjanya iti / kathaM daNDAdaya upakramahetava iti cet, daNDena (kazena ca) gADhamabhighAte, zaraNa-khaDgAdinA, | rajyA galAdI bandhe, agninA paridAhe, udaka sarvasrotasAmantaHpUraNena, viSe bhakSite,vyAlA:-sarpAH tairdazane, zItanoSNena ca saMspazataH, aratyA bhayena cAntarmanasi pIDAsamutpattI, kSudhA dhAtubhakSaNena, pipAsathA hRdayagalatAluzoSeNa, mUtrapurIpanirodhe zarIrakSobhataH, jIrNAjIrNa nAma arddhajIrNa tasmin sati anekazo bhojane rasopacayataH, gharSaNaM candanasyeva gholanaM aGguSThakAGguligRhItacAlyamAnayUkAyA iva tasmin , pIDanamikSvAderiva tasminnapi sati, bhidyate Ayurityete sarve'pyupakramahetavaH dvAraM / / tathA AhAre satyasati yA bhidyate AyuryathA-ego marugo aTThArasa bAre bhuMjiUNa sUleNa mato, anno puNa chuhAe 1mtotti||dvaarN // vedanAyAM satyAM bhidyate AyuryathA zironayanavedanAdibhiraneke mRtaaH|| dvAram // tathA paropapAte sati bhidyate AyuryathA dustaTItaH patitasya / tathA sparza sati bhidyate AyuryathA tayAviseNaM sappeNaM chittassa, jahA yA baMbhadattassa ithi SOCIENCE dIpa anukrama // 35 // Janticoman inden FarPinvamsPramarinecrte MALEmainelibrary.org. ~1340
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [725-726], vi0bhA0gAthA [2047-2051], bhASyaM [137...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: % 1-10 prata sUtrAMka 1--1-1- -- rayaNaM, tammi mae se putteNa bhaNiyaM-mae saddhiM bhoge muMjAhi, tIe bhaNiyaM-na tarasi majjhaM pharisaM visahittae,so na pattiyai, tAhe Aso ANAvito, so tIe muhAto Arabha kaDiM jAva hattheNaM chinno, so galiUNa sukyakhaeNa mato, tahAvi appattiyato lohamao puriso tIe avaguMDito, so'vi viliino|| dvaarN||praannaapaanniroghe satyAyubhiMdyate, yathA chagalANaM jannavADAisu maarijNtaann|| evaM saptavidhaM bhidyate AyuH, na tatsarveSAmeva, kintu sopakramAyuSAM, taba 'devA neraiyA vA asaMkhayAsAuyA ya tirimnnuyaa| uttimapurisA ya tahA caramasarIrA ya niruvakamA // 1 // sesA saMsAratthA bhaiyA sobakamA va iyare vaa| sovakkamaniruvAmabheyo bhaNito samAseNa // 2 // ' Aha-adhyavasAyAdInAM nimittatvAt paribhogAdbhedenopanyA-I so na yuktaH, na, AntaravicitropAdhibhedena nimittabhedAnAmevopanyAsato'doSaH, Aha-yadyevamupakramyate AyuH tataH kRtanAzaH, yena ca karmaNA tadupakramyate tasyAvRttisyaivAbhyAgama iti, atrocyate-iha yathA varSazatopabhogAya kalpitaM dhAnya bhasmakacyAdhipIDitasyAlpena kAlenApi bhujhAnasya na kRtanAzo nAyakRtAbhyAgamastadvadanApIti / tathA cAha bhASyakAra:-11 1"kammovakA mijjai apattakAlaMpijaitato pattA / akayAgamakayanAsA mokkhANAsAsayA dosaa||1||(vi.2047) na yadIhakAliyassacinAso tassANubhUito khippaM / bahukAlAhArassa va duyamaggiyarogiNo bhogA // 2 // (2048) / sarvaca padesatayA bhuvai kammamaNubhAvato bhaiyaM / teNAvassANubhave ke kayanAsAdayo tss?||3|| (2049)H |kiMcir3ha kAle'vi phalaM pAijai paccae ya kAleNa / taha kamma pAijjai kAleNa ya pacae annaM // 4 // (2050) jahavA dIhAra dajjhai kAleNa puMjiyA khippA vitato paDaosussai piMDIbhUtou kaalennN||5(2061)ityaadi," AmrKSHAMROLORG dIpa anukrama -1 1 - -1 4 - Frica Feroleh ~135
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [H] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryuktiH [727-729], vi0bhA0gAthA [2066], bhASyaM [ 137...], mUlaM [- /gAthA - ] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [40], mUlasUtra- [1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH Avazyake zrImalayasamavasaraNe // 360 // tato yathoktadoSAnupapattiH / iti dvAragAthAvayavArthaH, vyAkhyAta upakrama kAlaH, samprati dezakAladvAramabhidhAtavyaM, tatra dezakAlo nAma prastAvaH, sa ca dvidhA - prazasto'prazastazca tatra prazastasvarUpapratipAdanArthamAhaniddhUmagaM ca gAmaM mahilAthUbhaM ca sunnayaM dahuM / nIaM ca kAgA oliMti jAyA bhikkhassa haraharA // 727 // dipAramA nirddhamaM grAmaM mahilAstUpaJca kUpataramityarthaH, mahilAbhiH zUnyaM dRSTvA, tathA nIcaizca kAkA o ti- avaloyante-gRhANi prati paripatanti, etacca dRSTvA, pAThAntaraM nIyaM ca kAge oleMte dRSTvetyanuvarttate, vidyate yathA bhaikSasya haraharA - atIva bhikSAprastAva ityarthaH / aprazastadezakAlasvarUpamabhidhitsurAha nimmacchiaM mahu pAyaDo nihI khajjagAvaNo sunno / jAyaMgaNe pattA paDasthavaiA ya mattA ya // 728 // nirmakSikam - apagatamakSikaM madhu tathA prakaTaH- AkAzIbhUto nidhiH khAdyakApaNaH- kallUrikApaNa iti bhAvArthaH, ato madhvAdInAM grahaNaprastAvaH, tathA jAyA cAGgaNe prasuptA proSitapatikA ca mattA ca, tasyA api grahaNaM prati prastAva eva, Asavena | madanAkulIbhUtatvAt / samprati kAlakAlaH pratipAdyaH, kAlo-maraNaM tasya kAlaH kAlakAlaH, tathA cAha - "kAlotti mayaM maraNaM jaheha maraNaM gatotti kAlagato / tamhAM sa kAlakAlo jo jassa mao maraNakAlo // 1 // (vi. 2066) " amumevArthI pratipAdayannAha - kAle kao kAlo amhaM sajjhAyadesakAlammi / to teNa hato kAlo akAli kAlaM karaMteNa // 729 / / kAlena zunA kRtaH kAlaH kRtaM maraNaM asmAkaM svAdhyAya dezakAle-svAdhyAyaprastAve, tatastena gunA hato bhagnaH kAlaH ~136~ prazastAma zasta dezakAlI // 360 //
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [ - ], niryuktiH [ 730 ], vi0bhA0 gAthA [ 2068, 2070 ], mA. 61 bhASyaM [137...], mUlaM [- / gAthA-] ratnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra [1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH svAdhyAyakaraNakAlaH, akAle - aprastAve maraNaM kurvateti, tadanena kAlazabdasya maraNavAcitvamupadarzitaM // samprati pramANakAlaH pratipAdyaH, tatrAddhAkAlavizeSa eva manuSyalokAntarvatIM viziSTavyavahAraheturaharnizArUpaH pramANakAlaH, tathA cAha bhASyakRt -"addhAkAlaviseso patthayamANaM va mANuse khette / so saMvavahAratthaM pamANakAlo ahorataM // 1 // (2068)" atra 'patthayamANaM vatti yathA sAmAnyena mAnAvayavabhUtaM prasthakarUpaM mAnaM saMvyavahArAya kalpyate tathA'harnizArUpaH pramANakAlo'ddhAkAlasyaiva vizeSaH san pRthak saMvyavahArAya prarUpyate iti / amumeva pramANakAlaM bhedata Ahaduviho pamANakAlo divasapamANaM ca hoi rAI a / cauporisio divaso rAI cauporisI ceva // 730 // pramIyate'nena jIvAdInAmAyuHprabhRtiriti pramANaM tadeva kAlaH pramANakAlaH, sa dvividhaH, divasapramANaM bhavati rAtrizca divasapramANakAlo rAtrizca catuSpauruSIko divaso rAtrizca catuSpauruSI, paurUSIpramANaM cAniyataM, divasanizA hA nivRddhibhAvAt, tatra yadA sarvajaghanyo dvAdazamuttoM divasastadA sarvotkRSTA'STAdazamuhUrttA rAtriH, tadA ca divasasya pauruSI muhUrttatrayamAnA rAtrezva arddhapathamamuhUrttapramitA, yadA tu sarvotkRSTo'STAdazamuhUrttA divasastadA sarvajadhanyA dvAdazamuhUrttA rAtriH, tadA ca pauruSI divasasyArddhapaJcamamuhUrttamAnA rAtrezca muhUrttatrayamAnA, evaM divasasya rAtrervA pauruSyakhayo muhUrttA jaghanyaM mAnaM arddhapakSamA utkRSTaM, uktaM ca-- "porisimANamaniyayaM divasanisAbuddhihANibhAvAto / hINaM tinni muhuttassaddhapaJcamA mANa| mukosaM // 1 // (vi.2070)" sarvajaghanyazca divasaH sarvotkRSTA ca rAtrirdakSiNAyanacaramadivase sarvotkRSTo divasaH sarvajadhanyA ca rAtrirutarAyane, prathamadivasAdArabhya praticaramavAsarazeSeSu tu divaseSu dakSiNAyane prathamadivasAdArabhya pratidivasaM atra 'pramANa-kAla 'sya varNanaM kriyate For Pivate & Personal Use Only ~137~ janelibrary.org
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -, niyukti: [731-732], vibhA gAthA [2071], bhASyaM [137...], mUlaM [- /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sutrAMka dIpa anukrama AvazyakedivasapauruSyA dvAviMzazatatamena muhUrtabhAgena vRddhi, rAtripauruSyA hAniH, kathametadavaseyamiti cet, ucyate, iha pramANakAla zrImalaya-6 divasapAruSyA rAtripAruSyA vRddhau hAnau vA sakalenAyanena sArho muhUrto dRSTaH, ayanaparimANaM ca tryazItyadhikaM dinazataM, pAruSImAnaM samavasaraNe| tato'tra trairAzikakarmAvatAra:-yadi tryazItyadhikena dinazatena pauruSyA.vRddhau hAnau sAddhoM muhUttoM labdhaH tataH pratidivasa kiM labhAmahe !, rAzitrayasthApanA 183-zA-1, atrAntyena rAzinA tryazItyadhikena dinazatena pauruSyA vRddhI madhyarAzeGrguNanaM, jAtastAvAneva, 'ekena guNitaM tadeva bhavatIti nyAyAt, tata Ayena rAzinA bhAgaharaNaM, bhAgahArazca na pUryate, tatastRtIyAMzena chedyacchedakarAzyorapavartanA, jAta upari ekako'vastAt dvAviMzaM zataM 122, Agatamekaikasmin dine / 1 pauruSyA vRddhau hAnau vA muhUrtasya dvAviMzazatatamo bhAgo labhyata iti, uktaM ca-"vuddhI bAvIsuttarasayabhAgo paidiNaM damuhatsassa / evaM hANIvi mayA ayaNassa vibhAgato neyA // 1 // (vi.2071)" / idAnIM varNakAlasvarUpapratipAdanArthamAha paMcaNha vaNNANaM jo khalu vanneNa kAlao vnnnno| so hoi caNNakAlo vaNijaha jo va jaMkAlaM // 731 // 1- paJcAnAM zuklAdInAM varNAnAM yaH khalu varNena-chAyayA kAlako varNaH khaluzabdasyAvadhAraNAryatvAt kAlaka eva varNa, hai amena gaurAdernAmakRSNasya vyavacchedaH, sa bhavati varNakAlaH, varNazcAsau kAlazca varNakAlA, 'vaNijai jo vajaMkAla miti, // 36 // varNanaM varNaH prarUpaNamityarthaH, tatazca varNyate-prarUpyate yo vA kazcitpadArtho yatkAlaM sa varNakAlaH, varNapradhAnaH kAlo varNa-14 kAlaH / idAnIM bhAvakAlaH pratipAdyA bhAvAnAmaudayikAdInAM sthitiH bhAvakAlaH, tathA cAha sAI sapajavasio caubhaMgavibhAgabhAvaNA itthaM / udaIAIANaM taM jANasu.bhAvakAlaM tu // 732 // JanEthiconn imernational ~138
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka H dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryuktiH [ 731-732], vi0 bhA0 gAthA [2071 ], bhASyaM [ 137...]. mUlaM [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH sAdiH saparyavasAna ityevaM caturbhaGgavibhaGgabhAvanA'tra kAryA, keSAmityAha - audayikAdInAM bhAvAnAM tatazca yo'sau vibhAgabhAvanAviSayastaM jAnIhi bhAvakAlam, iyamakSaragamanikA, bhAvArthastvayaM-odayiko bhAvaH sAdiH saparyavasAnaH sAdiraparyavasAnaH anAdiH saparyavasAnaH anAdiraparyavasAnaH, evamau pazamikAdiSvapi caturbhaGgikA draSTavyA, iyaM punaratra vibhAgabhAvanA-audayikazcaturbhaGgikAyAM dvitIyo bhaGgo na ghaTate, zeSAstu ghaTante, teSAmayaM viSayaH - nArakAdInAM nArakAdibhavaH khalvaudayiko bhAvaH sAdisaparyavasAnaH, mithyAtvAdayo bhavyAnAmaudayiko'nAdi saparyavasAnaH, sa evAbhavyAnAM caramabhaGge ityukta audayikaH, aupazamika caturbhaGgikAyAmAdya eva bhaGgo ghaTate, tadvyAdayastu zUnyAH, prathamabhaGgastvevam-aupaza| mikasamyaktvAdiraupazamiko bhAvaH sAdiH saparyavasAna ityukta aupazamikaH, kSAyikacaturbhaGgikAyAM tu tRtIyacaturthI bhaGgau na ghaTete, prathamadvitIyau tu ghaTete, tathAhi kSAyikaM cAritraM dAnAdilabdhipaJcakaM ca kSAyiko bhAvaH sAdiH saparyavasAnaH, siddhasya cAritryacAritryAdivikalpAtItatvAt, kSAyikajJAnadarzane tu sAdiaparyavasAnaH, anye tu dvitIyabhaGga eva sarvamidaM pratipAdayanti, uktaH kSAyikaH, kSAyopazamikacaturbhaGgikAyAM dvitIyabhaGgAbhAvaH, zeSabhaGgAnAmayaM viSayaH- catvAri jJAnAni kSAyopazamiko bhAvaH sAdiH saparyavasAnaH, matyajJAnazrutAjJAne bhavyAnAmanAdiH saparyavasAnaH, ete evAbhavyAnAmanAdiraparyavasAnaH, uktaH kSAyopazamikaH, pAraNAmika caturbhaGgikAyAmapi dvitIyabhaGgAbhAvaH, zeSabhaGgakAnAmayaM gocara:- vyaNukA| dipAriNAmiko bhAvaH sAdisaparyavasAnaH, bhavyatvaM bhavyAnAmanAdisaparyavasAnaH, jIvatvaM punaranAdiraparyavasAnaH, uktaH pAri NAmikaH, ukAryasaGgrahagAthA jo mAragAi bhAvo taha micchatAdao'vi bhaSANaM / te caivAbhavANaM odaie biiyavajjo'yaM For Pevate & Personal Use Only ~139~ www.janbrary.org
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -1, niyukti: [733], vibhA gAthA [2077-2081], bhASyaM [137...], mUlaM /-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka AvazyakatA ||1||smmttcritcaaii sAIsaMtoya ovasamio ya / dANAiladdhipaNagaM caraNaM ciya khAio bhAvo // 2 // sammatcanANada- bhAvAnAM zrImalaya- saNasiddhattAI tu sAio'Nato / nANaM kevalavaja sAIsaMge khaoksamo // 3 // maianANAIyA bhavAbhavANa taiyacaramo'yaM / sthitiH samavasaraNesabo poggaladhammo paDhamo pariNAmio hoi // 4 // bhavataM puNa taio jIvAbhavAi caramabhaMgo u / bhAvANamayaM kAlonI bhAvakA(vi.2077-81) iti // lAdhika // 36 // etvaM puNa ahigAro pamANakAleNa hoi nAyabo / khettammi kami kAlammi bhAsiyaM jiNavariMdeNa? // 733 // __ atra punaH anekavidhakAlaprarUpaNAyAmadhikAraH-prayojanaM pramANakAlena bhavati jJAtavyaH, Aha-'dave addha ahAuya' ityAdidvAragAthAyAmidamuktam 'pagayaM tu bhAveNaM'ti, samprati punarevamuktam-'atra punaradhikAraH pramANakAlena bhavati jJAtavya ityuktaM', tataH kathaM na pUrvAparavirodhaH?, ucyate, kSAyikabhAvakAle vartamAnena bhagavatA sAmAyikamadhyayanaM bhASitamiti cetasi paribhAvya prAgidamukkaM-'pagayaM tu bhAveNa miti, tathA pUrvAhnakAlalakSaNe pramANakAle ca bhagavatA bhASitaM sAmAyikamiti tadvivakSAyAmatroktaM pramANakAlenAdhikAra iti, tata ubhayasagrahaparaM pUrvamidaM ca vAkyamityadoSaH athavA pramANakAlo'pyaddhAkAlaparyAyatvAt bhAvakAla evetyavirodhaH // tadevaM 'uddese nidese ya niggame' ityupodghAtaniyuktipatidabadvAragAthAdayasya byAkhyAtaM kAladvAram , adhunA yatra kSetre bhASitaM sAmAyikaM tadajAnan pramANakAlasya caanekruuptvaa-181||36|| cadvizeSamajAnAno gAthApazcArddhamAha codaka:-'khettammi' ityAdi, kasmin vA kAle pramANakAle pUrvAhe parAhe vA / evaM codakAnAnantaramuttaramAha - dIpa anukrama - n em ~140
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [734-735], vibhA gAthA -], bhASyaM [137...], mUlaM /-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: Note prata sUtrAMka vaisAhasuddhaikArasIi puThavaNhadesakAlammi / mahaseNavaNujANe aNaMtara paraMpara sesaM // 734 // vaizAkhe mAsi zuddhe-zuklapakSe ekAdazyAM pUrvAhadezakAle, prathamapauruSyAmityarthaH, kAlasyAntaraGgatvakhyApanArthamevaM praznamyatyayena nirdezaH, mahAsenavanodyAne kSetre'nantaranirgamaH sAmAyikasya, 'paraMpara sesaM'ti zeSa-guNazilakAyudhAnAdi kSetrajAtamadhikRtya paramparaM nirgamanaM sAmAyikasya, ukaM ca bhASyakRtA-"khette mahaseNavaNovalakkhiyaM jattha nimgayaM purva / sAmAiyamannesu u paraMparaviNiggamo tassa // 1 // " gataM mUladvAragAdhAdvayapratibaddhaM kSetradvAram , iha ca kSetrakAlapuruSadvArANAM nirgamAGgataiva prAk, satazca nirgamadvAravyAcikhyAsayA "nAmaM ThavaNAdavie khette kAle taheva bhAve ya / eso u niggamassA nikkhevo chaviho hoi // 1 // " ti yeyaM gAthopanyastA tasyAM kSetrakAlanirgamAvuktI, atha bhAvanirgamapratipAdanArthamAhakhaiyammi vahamANassa nimgayaM bhagavao jirNidassa / bhAve khaovasamiammi vahamANehiM taM ghiaN||135|| dhAyike bhAve vartamAnasya bhagavato jinendrasya-zrImanmahAvIrasya sakAzAd vinirgataM sAmAyikaM, bhAvazabda ubhayatrApi sambadhyate, bhAce kSAyopazamike vartamAnastatsAmayikamanyacca zrutaM gRhItaM, gaNadharAdibhiriti gamyate, tatra bhagavatA gautamasvAminA nipadhAtrayeNa caturdaza pUrvANi gRhItAni, praNipatya pRcchA niSadyocyate, bhagavAna varddhamAnasvAmyuktavAna-uppannei vA vigamei vA dhuvei vA utpanna iti-utpattisvabhAvaH vigama iti-vinAzadharmA iti bhAvaH, dhruva iti-sthitidharmA, etA eva timro gaNabhRtAM niSadyAH, tathAhi-etAsAmeva sakAzAt utpAdavyayadhrauvyayukaM saditi gaNabhRtAM pratItirupajAyate, anyathA sattAyA anupapaveriti, tataste pUrvabhavabhAvitamatayo dvAdazAGgamuparacayanti, tato bhayavaM aNuNNaM maNasI kareMti, dIpa anukrama C-4444% 8 JanEthicsonn imer Fri P orno ... atra mUla saMpAdane yat gAthA-krama || 135 || mudritaM tat mudraNa-skhalanA mAtra, iha gAthA-krama || 735 || eva vartate / ~141
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -, niyukti: [736], vibhA gAthA [-], bhASyaM [137...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka // 363 // mAvazyaketAhe sako divaM vairAmayaM thAlaM divacuNNANaM bhareUNa sAmimuvAgacchai, tAhe sAmI sIhAsaNAto udvittA paDipunnaM muTThiA bhAvanirgazrImalaya- kesarANaM gehada, tAhe goyamasAmippamuhA ekkArasavi gaNaharA IsioNayA parivADIe ThAyaMti, tAhe devA AtojagIya- ma: puruSasamavasaraNe saI niraMbhaMti, tAhe sAmI puSa goyamasAmirasa titthaM dahiM guNehiM pajavehi ya aNujANAmitti bhaNai, cuNNANiya sIse | dvAraM ca chuiha, tato devAvi cuNNavAsaM puSphavAsaM ubari vAsaMti, gaNaM ca suhammasAmissa dhure ThAvittA aNujANai, evaM sAmAiyassaatyo bhayavato niggato, suttaM gaNaharehito niggayamityalaM vistareNa // sampati puruSadvArapratipAdanArthamAha| dadyA'bhilAvaciMdhe cee dhammatdhabhoga bhAve a / bhAvapuriso u jIvo bhAve pagayaM tu bhAveNaM // 136 // | iha nAmasthApanApuruSo supratItatvAnnoto, 'davatti' dravyapuruSaH, sa dvidhA-Agamato noAgamatazca, tatrAgamataH puruSa padArthajJastatra cAnupayuktaH, 'anupayogo dravya miti vacanAt, noAgamato jJazarIrabhavyazarIrapuruSo supratIto, jJazarIrabhavya|zarIracyatiriktastridhA, tadyathA-ekabhaviko baddhAyuSko'bhimukhanAmagotrazca, tatra ekena bhavena puruSo bhAvI sa ekabhavikaH, eSa pUrvasmin bhave abaddhapuruSAyurapi prathama divasAdArabhya procyate, baddhAyuSko nAma pUrvabhava eva vartamAno nibaddhapuruSAyuSkaH-11 abhimukhanAmagotro'ntarmuhartamAtravyavadhAnenodayamadhikRtya puruSAyurnAmagotraH, adhavA zazarIrabhavyazarIravyatirikto dravya-18 puruSo dvidhA-mUlaguNanirmita uttaraguNanirmitazca, tatra mUlaguNanirmita: puruSaprAyogyANi dravyANi, uttaraguNanirmitastu // 363 // tAnyeva tadAkAravantIti, tathA'bhilapyate tenetyabhilApaH-zabdastatrAbhilApapuruSaH puMliGgAbhidhAnamAtra ghaTaH paTa iti, cinhe-11 macinhaviSayaH puruSaH-apuruSo'pi puruSacinhopaladhito, yathA napuMsaka imazrucinhamityAdi, tathA triSvapi liGgeSu strIpuMnapuM. dIpa anukrama JanEnimoon i . Containalibrary.org ... atra mUla saMpAdane yat gAthA-krama || 136 || mudritaM tat mudraNa-skhalanA mAtra, iha gAthA-krama || 736 || eva vartate / ~142
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -, niyukti: [737], vibhA gAthA [-], bhASyaM [137...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka +sakeSu vartamAnaH prANI tRNajvAlopamavedAnubhavakAle vedapuruSaH khyAdirapyucyate, tathA dharmArjananyApAraparaH sAdhurdharmapuruSaH, arthArjanabyApAraparastvarthapuruSaH mammaNavaNigvat, bhogapuruSaH samprAdhasamastaviSayasukhabhogopabhogasamarthazcakravartivat , hA bhAve yatti bhAvapuruSaH, cazabdo cAmAdyanuktabhedasamuccayArthaH, 'bhAvapurisou jIvo bhAve'ci pU:-zarIraM puri zete iti niruktavazAt bhAvapuruSo jIvaH, "bhAve'tti bhAvadvAre nirUpyamANe, bhAvacintAyAmiti bhAvaH, athavA bhAve iti bhAvanirgamaprarUpaNAyAmadhikRtAyA, kiM-pagayaM tu bhAveNIti prakRtam-upayogastu bhAvena padaikadeze padasamudAyopacArAta bhAvapuruSeNa zuddhena jIvena, tIrthakareNetyarthaH, tuzabdAvedapuruSeNa ca gaNadhareNa, yato'rthatastIrthakarAdvinirgataM sUtrato gaNadharebhya iti, evamanye'pi yathAsambhavaM puruSA aayojyaaH|| gataM puruSadvAram / sAmprataM kAraNadvAraM vyAcikhyAsurAhaII nikkhevu kAraNammI caudhiho duviha hoi dadhammi / taddavamannadadhe ahavAvi nimittanemittI // 737 // karoti-nirvatayati kAryamiti kAraNaM tasmin kAraNe kAraNaviSayo nikSepo-nyAsaH caturvidhaH-caturbhedaH, tadyathA-nAmakAraNaM sthApanAkAraNaM dravyakAraNaM bhAvakAraNaM ca, tatra nAmasthApane sujJAne, dravyakAraNaM jJazarIrabhavyazarIravyatiriktaM dvidhA, tathA ca dvividho bhavati dravye, nikSepa iti vartate, kimuktaM bhavati?-jJazarIrabhavyazarIravyatiriktadravyakAraNaviSayo nikSepo dvidheti, tadeva dvaividhyaM darzayati-taddavamannadave' iti tadravyakAraNamanyadravyakAraNaM ca, tasyaiva paTAde dravya-tantvAdi tadeva kAraNaM tadravyakAraNaM, vemAdyanyadravyakAraNaM, athavA anyathAvyatiriktakAraNadvaividhya-'nimittanaimittaM' nimittakAraNaM naimittikAraNaM cetyarthaH, apizabdAdanyathApi kAraNanAnAtA tAM vakSyAmi, tatra paTasya nimittaM tantavasta eva kAraNaM nimitta dIpa anukrama MEENA an den ~143
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -, niyukti: [738], vibhA gAthA [-], bhASyaM [137...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka NAni Avazyaka kAraNaM, tadvyatirekeNa paTAnutpatteH, yathA tantubhirvinA na bhavati paTastathA tadgatAtAnAdiceSTAvyatirekeNApi na kAraNadvAre zrImalaya- bhavati, tasyAzca ceSTAyA vemAdi kAraNaM, tato nimittasyedaM naimittaM tadeva kAraNaM naimittakAraNamiti / dvividhaSasamavasaraNe samavAiasamavAI chaviha kattA ya karaNa kammaM ca / tatto a saMpayANA'payANa taha sannihANe a|| 738 // dhikAra N sam-ekIbhAve'vazabdaH-apRthaktve ayU gatau iNa gatau vA, tatazca ekIbhAvenApRthaggamanaM samavAyaH-saMzlepaH, sa yeSAM vi||36|| dyate te samavAyinaH-tantavo, yasmAtteSu paTaH samavaitIti, samavAyinazca te kAraNaM ca samavAyikAraNaM, tantusaMyogAstu kAraNatirUpadravyAntaradharmasvena paTAkhyakAryadragyAntarasya dUravartitvAdasamavAyinaH ta eva kAraNaM asamavAyikAraNaM, Aha-tadravyA-181 diprakAratraye'pi yathokaprakAreNArthasyAbheda eva tataH kiM bhedenopanyAsaH ?, naiSa doSaH, saMjJAbhedena tantrAntarAbhyupagamapradarzanaphalatvAdasya, athavA pavidhaM kAraNaM, anusvAralopo'tra draSTavyaH, karotIti kAraNamiti vyutpatteH, svena vyApAreNa yat kAryeSUpayujyate tat kAraNaM, tacca pavidha-paTprakAra, kathamityAha-kartA ca kAraNaM, tasya kAryeNa svAtanyeNopayogAt, tamantareNa vivakSitakAryAnupapatteH, abhISTakAraNaM ca tat, tatazca ghaTotpattI kulAlaH kAraNamiti, tathA karaNaM-mRtpiNDa daNDasUtrAdikaM ghaTasya kAraNaM, sAdhakatamatvAt , tathA kriyate, nirvaya'te yat tatkarma-kriyAphalamityarthaH, ukaM ca-"nirvatyai davA vikArya vA, prApyaM vA yakriyAphalam / tad dRSTAdRSTasaMskAraM, karma krnurydiipsitm||1||" tadapi ca kAraNaM, Aha-tatka- 364 // pathametadalabdhAtmalAbhaMtadA kAraNamiti, ucyate, kAryanirvartanakriyAviSayatayA tasyopacArAt kAraNatA, mukhyavRttyA cAsau hai kAryaguNamapekSya karmakAraNaM, tathA sampadAnaM tasya karmaNA'bhipretatvAt , tamantareNa tasyAbhAvAt, tathA apAdAnaM kAraNaM, dIpa anukrama Jan Etnik ~144
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [739-740], vibhA gAthA -], bhASyaM [137...], mUlaM /-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka 202 vivakSitapadArthApAye'pi tasya dhruvatvena kAryakArakatvAt , 'do avasaNDane dAna-khaNDana apastya maryAdayA dAnaM-khaNDana viyojanaM mRtpiNDAdeyattadapAdAnaM, tathAhi-mRtpiNDasyApAye'pi bhUdhuveti tasyA apAdAnatA, sA caghaTesya kAraNaM, tAmantareNa tasyAnutpAdAt, tathA sannidhAnaM ca kAraNaM, tasyAdhAratayA kAryopakArakatvAt , sannidhIyate yatra kArya tatsannidhAnaMadhikaraNaM, tacca ghaTasya cakra, tasyApi bhUH, tasyA apyAkAzaM, AkAzasya tvadhikaraNaM nAsti, svarUpapratiSThatvAt , ghaTasya cedaM kAraNam, etadabhAve ghaTAnutpatteH / uktaM drajyakAraNamidAnIM bhAvakAraNapratipAdanArthamAhaBI duvihaM ca hoi bhAve apasatya pasatthagaM ca apasatyaM / saMsArassegavihaM duvihaM tivihaM ca nAyacha / 739 // | bhavatIti bhAvaH, sa ca audAyikAdibhAvA, bhAva eva kAraNaM saMsArApavargayoriti bhAvakAraNaM, tacca dvividhaM ca-dvipratai kAraM ca bhavati, bhAve vicAryamANe, kAraNamiti prakramAdgamyate, bhAvaviSayaM vA kAraNaM bhAvakAraNamityarthaH, aprazastaM-azo-14 bhanaM prazastaM ca-zobhanaM, tatrAprazasta saMsArasya sambandhi, tacca ekavidham-ekabhedaM dvividha-dvibhedamevaM trividhaM ca jJAtavyaM, cazabdazcaturvidhAdyanukkakAraNabhedasamuccayArthaH / yaduktaM saMsArasyaikavidhamityAdi tadupadarzanAyAha assaMjamo ya eko aNNANaM aviraI ya duvihaM tu / annANaM micchataM aviraI ceva tivihaM tu // 740 // asaMyama:-aviratilakSaNaH, sa hyeka eva saMsArakAraNam , ajJAnAdInAM tadupaSTambhakatvenApradhAnatvAt , tathA ajJAnaM aviratizceti dvividha saMsArakAraNaM, tatrAjJAnaM karmAcchAditajIvasya viparIto'vabodhaH aviratiH-sAvadhayogAnivRttiH, tathA dIpa anukrama 4 X ijainelibrary.org ~145
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [741-744], vibhA gAthA -], bhASyaM [137...], mUlaM /-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: bhAvakAraNe bhavamokSa prata kAraNAni satrAka ES mithyAtvamajJAnamaviratizceti trividha saMsArakAraNaM, tatra mithyAtvaM tattvArthAzraddhAnaM, zeSa gatArtham , evaM kaSAyAdisamparkA- zrImalayadanye'pi bhedAH pratipAdayitavyAH / uktamaprazastaM bhAvakAraNam , adhunA prazastamucyatesamavasaraNe hoi pasatdhaM mukkhassa kAraNaM ega duviha tivihaM vA / taM ceva ya vivarIaM ahigAru pasatyaeNitva // 741 // A bhavati prazasta bhAvakAraNaM mokSasya kAraNaM, tacca ekamiti-ekamedaM dvividhaM trividhaM vA, idaM punastadeva sNsaarkaarnnm1365|| saMyamAdi viparItaM draSTavyam , ekavidha saMyamaH, dvividhaM jJAnasaMyamI, trividhaM samyagdarzanajJAnacAritrANi, adhikAraH-prayo janaM prazastana bhAvakAraNena, atra-sAmAyikavyAkhyAne, mokSAGgatvAdasya, tathAhi-sAmAyikAdhyayanaM kSAyopazamikazca | prazasto bhAvo mokSakAraNamato'dhikAraH prazastena bhAvakAraNeneti // itthaM kAraNadvAre adhikAra pradarzya punaH kAraNadvArasaghAitameva vaktavyatAzeSamAzaGkAdvAreNAbhidhitsurAha titvayarokiM kAraNa bhAsai sAmAiaMtu ajjhayaNaM / titthayaranAmagut kammaM me veiati // 742 // tIrtha pUrvoktaM tatkaraNazIlastIrthakaraH, sa kiM kAraNaM-kiM nimittaM bhApate sAmAyikamadhyayanaM, tuzabdAdamyAdhyayanaparigrahaH, tasya kRtakRtyatvAditi hRdaya, ucyate, tIrthakaranAmagotraM-tIrthakaranAmasaMjJaM, gotrazabdaH saMjJAyAM, karma baddhaM mayA veditavyamityanena kAraNena bhASate / sA taM ca kahaM ceijjaha ? agir3hAe dhammadesaNAIhiM / bajjhai taM tu bhagavao tahaabhavosakattANaM // 743 // niyamA maNupagaIe itthI puriseyaroba muhleso| AseviyabahulehiM vIsAe annayarehiM // 744 // 40-44 dIpa %+% anukrama // 365 // Jan s onal ~146
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryuktiH [745-746 ], vi0 bhA0 gAthA [-], bhASyaM [ 137...], mUlaM [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH gAthAdvayasyApi vyAkhyA prAgvat, itthaM tIrthakarasya sAmAyika bhASaNakAraNamabhidhAyAdhanA gaNabhRtAmAzaGkAdvAreNa tacchravaNakAraNaM pratipAdayannAha - gomamAI sAmAiyaM tu kiM kAraNaM nisArmeti ? | nANassa taM tu suMdaramaMgulabhAvANa uvaladdhI // 745 // gautamAdayo gaNadharAH 'kiM kAraNaM' kiM nimittaM kiM prayojanaM sAmAyikaM nizamayanti-zRNvanti 1, ucyate- 'nANassa'tti prAkRtatvAccaturthyarthe SaSThI, tatazca jJAnAya - jJAnArtha, tAdarthe caturthI, teSAM hi bhagavadvadanavinirgata sAmAyikazabdAn zrutvA tadarthaviSayaM jJAnamutpadyate, tato jJAnArthaM zRNvanti tattu jJAnaM sundaramaGgalabhAvAnAM zubhetarapadArthAnAM 'ubaladdhI' ti upabdhaye upalabdhinimittaM sA ca sundarama kulabhAvopalabdhiH pravRttinivRttyoH kAraNam // Aha ca hoi pavitinivintI saMjamatava pAvakammaaggahaNaM / kammavivego a tahA kAraNamasarIrayA caiva // 746 // zubhetarabhAvaparijJAnAdbhavataH pravRttinivRttI, zubheSu pravRttirbhavati itareSu nivRttiriti bhAvaH te ca pravRttinivRttI saMyamatapasoH kAraNaM, pravRttistapasaH kAraNaM nivRttiH saMyamasyeti hRdayaM tatra nivRttikAraNakatve'pi saMyamasya prAgupAdAnena pUrvakarmAgamanirodhe'sya kAraNaprAdhAnyakhyApanArthaM, tatpUrvakaM ca vastutaH saphalaM tapa iti jJApanArthe ca saMyamatapaHkAraNabhUtapravRttinivRttyostu prayojanopanyAsaH saMyame satyapi tapasi pravRttiH kAryetyamunAMzena tapasaH prAdhAnyakhyApanArthaH ityalaM pra saGgena tayozca saMyamatapasoH kAraNaM nimittaM prayojanaM yathAsaGkhyaM 'pAvakamma aggahaNaM' ti pApakarmA grahaNaM tathA karmavivekazca, ~ 147~ www.janbrary.org
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -1, niyukti: [747-749], vibhAgAthA [-], bhASyaM [137...], mUlaM -/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: Avazyake zrImalaya- prata samavasaraNe kammavivego asara satrAka dIpa anukrama tathA coktaM paramamunibhiH-"saMjame aNaNyaphale tave vodANaphale" aNaNhavA-anAzrayA, vodANaM-karmanirjarA, karma- sAmAyika vivekasya ca prayojanamazarIrataiva ca // sAmprataM vivakSitamarthamuktAnuvAdena pratipAdayannAha | bhASaNa|kammavivego asarIrayAi asarIrayA'NavAhAe / hoaNayAhanimittaM aveaNu agAulo niruo // 747 // 131 zravaNa niruattAe ayalo ayalattAe a sAsao hoi / sAsayabhAvamuvagao avAyAI suI lahai / / 748 // kAraNAni ___ karmavivekaH-karmapRthagbhAvaH azarIratAyAH kAraNam , azarIratA 'aNAvAhAe' iti anAvAdhAyAH kAraNaM bhavati, | 'anAvAdhAnimitta anAvAdhAkArya, nimitta zabdaH kAryavAcakA, loke ca vaktAro bhavanti-anena nimittena-anena kAraNena mayedamArabdhaM, anena kAryeNetyarthaH, tatazca bhavatyanAbAdhAkAryamavedanaH-vedanArahito, jIva iti gamyate, sa cAvedanatvAdanAkula:-avihvalaH, anAkulatvAcca nIrug bhavati, tataH sa jIvo nIruktayA acalo bhavati, acalatayA ca zAzvato bhavati, zAzvatabhAvamupagato'vyAvAdhaM sukhaM labhate, itthaM pAramparyeNa avyAvAdhasukhArtha sAmAyikazravaNamiti gautamAdayaH zRNvanti / / gataM kAraNadvAram , adhunA pratyayadvAramAha pacayanikkhevo khalu davaMmI tttmaasgaaiio| bhAvaMmi ohimAI tiviho pagayaM tu bhAveNaM // 749 // pratyAyayatIti pratyayaH-antarbhUtaNyarthAdatpatyayaH pratyayastasya nikSepo-nyAsaH pratyayanikSepA, khlushbdo'nntrotkaar-8||16|| NanikSepasAmyapradarzanArthaH, tatazca nAmAdicaturvidhaH pratyayanikSepaH, tatra nAmasthApane sugame, 'dravye' dravyaviSayo jJazarIra-1 bhavyazarIravyatiriktaH pratyayA taptamApakAdiH, AdizabdAt ghaTAdiparigrahaH, dravyaM ca tat pratyAyyapratItihetutvAd +-%96%24 --17 JanEthiconnn ind T ampinelibrary.org ~148
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [750-751], vibhA gAthA -], bhASyaM [137...], mUlaM /-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: RAANI prata sUtrAMka malayabadravyapratyayaH, takSamApakAdirela, ivyAt pratyayo dravyapratyayaH, samArakAdijanyaH pratyAyyapuruSasya pratyavaH,x bhAdamitibhAve vicAryamANe avadhyAdikhividho bhAvapratyayaH, takha pAyalijakAraNAnavavAda, nAvindAtmanaHparyAva-14 kevaLaparimahA, matizrute tu bAhyaliGgakAraNApekSitvAna vivakSite, "pagayaM tu bhAya'ti sAmAvikamakIkRtya prakRtamupayogastu 'bhAvena' bhAvapratyayena / tathA cAha kevalanANitti ahaM arihA sAmAiyaM parikahei / tesipi pacao khalu sabanna to nisAmaMti // 750 // kevalajJAnI ahamiti svapratyayAdahana pratyakSata evaM sAmAyikArthamupalabhya sAmAyika parikathayati, teSAmapi-zrotA gaNadharAdInAM hatAzeSasaMzayaparicchityA pratyayaH-avabodhaH sarvajJa paSa bhagavAnityevaMbhUto bhavati, tena yat kaizciducyate-15 sarvajJo'sAviti hyetattakAle'pi bubhutsubhiH / tajjJAnajJeyavijJAnarahitargamyate katha // 1 // mityAdi, tadapAstamavaseyam . anyathA caturvedAdivyavahArasthApi vilopaprasakke, vijRmbhitaM caitadviSaye pUrvasUribhiH pravacanasiddhyAdiSu, tataH saJjAtapratyayA nizAmayantIti ||gtN pratyayadvAram, idAnI lakSaNadvArapratipAdanArthamAhanAma ThapaNA davie sarise sAmana lakkhaNAgAre / gairAgai nANatte nimitta upAya vigame a||751 // lakSyate'neneti lakSaNaM, tacca padArthAnAM prativiziSTaM svarUpaM, taba dvAdazaprakAra, tatra nAmalakSaNaM-lakSaNamitIyaM varNAnupUrvI, athavA yasya kasyacit jIvAdelekSaNamiti nAma kriyate tadvastu nAmnA hetubhUtena lakSaNaM, athavA 'nAmanAmavatobharabhedopacArAt' nAma ca tallakSaNaMca nAmalakSaNaM, sthApanAlakSaNaM ukArAdivarNAnAmAkAravizeSaH, athavA lakSaNAnAM svasti dIpa anukrama ha bA.sa.62 Jannie ~149
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -, niyukti: [750-751], vi0bhA0gAthA [2156], bhASyaM [137...], mUlaM /-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata NadvAra satrAka dIpa zrIAva- kazacakravatAdInAM yo maGgalapaTTAdAvakSatAdibhiyAsastat sthApanAlakSaNaM, zarIrabhavya zarIrabyatiriktaM yat yasya / pratyayalakSasyaka mala- dravyasyAnyato vyavacchedakaM svarUpaM yathA gatyAdi dharmAstikAyAdInAM, idameva ca kizcinmAtravizeSAt sAdRzyasAmAnyAdiyavRttI | lakSaNabhedaM nirUpyate, tatra 'sarisa'tti sAdRzyaM lakSaNaM, yathA'smin deze ghaTA ardhagrIvA adhastAtparimaNDalA vipula kuupodghAte kSayastathA'nyeSvapi dezegvityAdi, 'sAmannalakkhaNaM'ti sAmAnyalakSaNaM yathA siddhaH siddhAnAM sadravyajIvamukaravAdidharma:|| samAna iti, 'AgAre'ci Akriyate-abhipretaM jJAyate anenetyAkAro-bAhyaceSTArUpaH sa evaantraakuutgmktvaalkssnnmaa||367|| sAkAralakSaNam, antarAkUtagamakatA cAkArasya suprasiddhA, upha ca-"AkArariGgitargatyA, ceSTayA bhASaNena ca / netravikravi-16 kArazca, lakSyate'ntargataM mnH||1||" iti, 'gairAgaitti gatyAgatilakSaNaM, tatra dvayoIyoH padayoviMzeSaNavizeSyata-11 tayA'nukUlagamanaM gatiH, yathA-'jIve NaM bhaMte ! deve ? deve bhaMte! jIve?' ityatra vAkye jIvo bhadanta ! deva iti jIvamanUdya5 devatvaM pRccyate, atra jIvapadAddevapade AnukUlyena yathAsthityA gatiH, pratyAvRtyA-prAtikUlyena gamanamAgatiH, yathA devoda |jIva ityatra devamanUdya jIvatvaM pRcchayate iti, iha pratyAvRttyA devapadAjIvapade AgatiH, gatizcAgatizca gatyAgatI tAbhyAM | te vA lakSaNaM gatyAgatilakSaNaM, uktaM ca-"aparoparaM payANaM visesaNavisesaNija yA jattha / gaccAIe doNhaM gairAgaila-18 kkhaNaM taM tu // 1 // (vi.2156) taccaturkI, tadyathA-pUrvapadavyAhatamuttarapadavyAhataM ubhayapadavyAhataM ubhayapadAvyAhata cAla tatra pUrvapadaM byAhata-vyabhicAri yatra tat pUrvapadavyAhataM, pUrvapadavyabhicArItyarthaH, evamanyeSvapi yathAyoga samAsaH, tatra pUrvapa-10 davyAhataM yathA-'jIve bhaMte ! deve?, deve jIve!,-goyamA ! jIve siya deve siya no deve, deve puNa niyamA jIve" iti, atra anukrama JanEminemn imamalin For Per t h ~150
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -], niyukti: [750-751], vi0bhA0gAthA [2156], bhASyaM [137...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: * % prata sUtrAMka jIvo deva iti vizeSaNavizeSyabhUtapadadvaye jIva iti pUrvapadaM devatvaM vyabhicaratyapi, jIvasya devasyAdevasya ca naarkaade-d| 4aa darzanAt , devo jIva iti pratyAvRttI devo jIvatvaM na vyabhicarati, devasyAvazyaM jIvatvAt , tataH pUrvapadavyAhatametat, uttarapadavyAhataM yathA-'jIvai bhaMte ! jIve ?, jIve jIvei ?, goyamA! jIvaha tAva niyamA jIve, jIce puNa siya jIvai zAsiya no jIvaI' iha jIva iti dazavidhaprANadhArI bhaNyate, sa niyamAt jIvaH, ajIve dazavidhaprANAsambhavAt , jIvaH punaH 4 syAt jIva iti svAnna jIva iti, siddhAnAM dazavidhaprANadhAraNAsambhavAta, tata iha uttarapadaM vyAhataM, vybhicaaraat|| pUrvapada tvavyAhataM, jIvanasya jIvamantareNAbhAyAditi, ubhayapadavyAhataM yathA-'bhavasiddhie NaM bhaMte ! neraie neraie bhava-18 | siddhie !, goyamA ! neraie siya bhavasiddhie siya abhavasiddhievi, bhavasiddhie siya neraie siya aneraie' atra pUrvapadavI hai| [4 bhanyo nerayikatvaM vyabhicarati, anairayikasya devAderapi bhavyatvabhAvAta, evamuttarapadavI nairayiko bhavyatvaM vyabhi-18| carati, abhabyasyApi nairayikatvabhAvAt , ata idamubhayapadavyAhataM, ubhayapadAcyAhataM yathA-'jIve bhaMte ! jIve || pujIve jIve ?, goyamA ! jIve niyamA jIce, jIve'vi niyamA jIve' iha ekasya jIvazabdasyopayogo vAcyaH, | aparasya jIvadravyaM, tata upayogo niyamAt jIyo, jIvo'pi niyamAdupayoga ityubhayapadAvyAhatametat, loke'pi catuvidhamidaM gatyAgatilakSaNaM prasiddhaM, tadyathA-pUrvapadavyAhataM yathA rUpI ghaTa iti, rUpI hi ghaTo bhavatyaghaTazca paTAdiriti pUrvapadaNyAhatiH, ghaTastu rUpyevetyuttarapada vyAghAtaH, uttarapadAvyAhataM yathA cUto duma iti, iha cUto duma eveti pUrvapadAvyAghAtA, dumazca cUto'pi syAdacUto'pyavasthAdirityuttarapadavyAhatiH, ubhayapadavyAhataM yathA nIlotpalaM, nIlaM hyutpalaM %10- RECEKACHECCARROREG dIpa anukrama 2064-0-0-% ~151
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [752], vibhA gAthA [2160], bhASyaM [137...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAka zrIAvamarakatAdi ca bhavati, utpalamapi nIlamanIlaM ca zuklAdirUpamiti, ubhayapadAvyAhataM yathA jIvaH sacetanA, jIvo niyamAt 31 sacetanaH, cetanA'pi jIvasyaivetyubhayapadAvyabhicAraH, uktazca-"rUvI ghaDotti cUto dumotti nIluppalaM ca loyammi / jIvo saceyaNoti ya bhaMgacaurka phuDaM siddhaM ||1||(vi.2160' tathA 'NANatti'tti, nAnAbhAvo-nAnAvizeSaH sA hai upodghAte | lakSaNaM nAnAtAlakSaNaM, sA ca nAnAtA catuoM, dravyakSetrakAlabhAvabhedAt, tatra dravyato nAnAtA dvidhA-tadravyanAnAtA anyadravyamAnAtA ca, tadravyanAnAtA yathA paramANUnAM parasparato bhinnatA, anyadravyanAnAtA yathA paramANorSaNukA-1 // 36 // dimyo bhinnatA, kSetrato'pi nAnAtA dvidhA-tatkSetranAnAtA atatkSetranAnAtA ca, tatkSetranAnAtA yathA ekapradezAvagAdAnAM parasparabhinnatA, atatkSetranAnAtA yathA ekapradezAvagADhasya dvidezAvagADhAdibhyo bhinnatA, evamekAdisamayasthityekAdiguNayukAnAM tadatanAnAtA vAcyA, iyaM ca lakSaNaM, padArthasvarUpAvasthApakatvAt, 'nimitta' iti lakSyate zubhAzubhamaneneti lakSaNaM nimittameva lakSaNaM nimittalakSaNaM, tadaSTaprakAram, ukta ca-"bhomaM sumiNata likkhaM divaM aMga sara lakkhaNaM taha ya / vaMjaNamaTThavihaM khalu nimittameyaM muNeyavaM // 1 // " svarUpamasya granthAntarAdavaseyam, ekaikamapyatItAnAgatavartamAnasvarUpakAlatrayaviSaya, ukaMca-"lakkhijaI subhAsubhamaNeNa to lakSaNaM nimittaMti / bhomAi tadahavihaMtikAlavisarya jiNAbhihiyaM // 1 // " 'uppAyaci yato nAnutpannaM lakSyate Sastu tata utpAdo'pilakSaNaM, vigamo yacixnsar vigamaba-vinAzazca vastulakSaNa, tamantareNotpAdAbhAvAta, na hi vyaktatayA avinaSTamaoNlidravyamRtiyotpadyate iti bhAvanA bIriya mAve atahA lakSaName samAsabhomaNiyaM / ahavAci bhAvalakSaNa paviiMsadahaNamAI // 752 // dIpa anukrama n i mational ~152
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [753], vibhA gAthA [2160], bhASyaM [137...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka 'pIriya'ti vIrya-alaM, taca jIvasya lakSaNaM, tathAhi-tena jIvo lakSyate, athavA sAmarthya yat yasya vastunazcetanasvA-4 cetanasya vA tadvIrya, tacca vicitrarUpaM, tadeva lakSaNaM padArthasvarUpAvacchedahetutvAt vIryalakSaNam , Aha ca bhASyakAra:-14 viriyaMti palaM jIvassa lakkhaNaM jaMca jassa sAmatthaM / dabassa cittarUvaM jaha viriya mahosahAINaM // 1 // tathA bhAvAnAmaudayikAdInAM lakSaNaM bhAvalakSaNaM,yathA udayalakSaNa audayikaH,upazamalakSaNastvaupasamikaH, anutpttilkssnnH| 2IkSAyikA,mizralakSaNaHkSAyopazamikA,pariNAmalakSaNaH pAriNAmikaH,saMyogalakSaNaHsAnnipAtika iti, athavA bhAvAzca te lakSaNaM cAtmana iti bhAvalakSaNaM, tatra sAmAyikasya jIvaguNarUpasya kSayopazamopazamakSayasvabhAvatvAdvA lakSaNatA, upasaMhAramAhalakSaNametat prayodazabhedaM samAsataH-sahepeNa bhaNitam, athavApi bhAvasya sAmAyikasya lakSaNaM, anusvAralopo'tra draSTavyaH, caturvidhaM zraddhAnAdi / / etadeva pratididarzayiSurAhasadahaNa jANaNA khalu viraI mIsA ya lakSaNaM kahai / te'vi nisAmaMti tahA caulakkhaNasaMjuaMceva // 753 // iha sAmAyika caturvidhaM bhavati, tadyathA-samyaktvasAmAyikaM zrutasAmAyikaM cAritrasAmAyikaM cAritrAcAritrasAmAyika ca,asya yathAyogaMlakSaNaM, 'sarahaNa'tti zraddhAnaM,lakSaNamiti yogaH, samyaktvasAmAyikasya, 'jANaNa'si jJAnaM jJA saMvittiripratyarthaH, sA ca lakSaNaM zrutasAmAyikasya, saluzabdo nizcayataH parasparasApekSatvavizeSaNArthaH, tathA 'viraha'iti viramaNaM virati: sarvasAvadyayogavinivRttiH, pAca cAritrasAmAyikakha lakSaNaM, 'mIsA ya' iti mizrA-viratyaviraviH, sA ca cAritrAcAritrasAmAyikakha lakSaNaM, kathayatItyanena svamanIpikA'pohamAha, bhagavAn jina evaM kathayati, tasva ca kathayataste'pi gaNadharAyo dIpa anukrama +MAKAMARCrica JanEthicsonn ineK ForPinvamaParamaste Orty pa Einstitrary.org ~1537
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [754], vibhA gAthA [2160], bhASyaM [137...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: tAra prata zrIASa- zyaka mala- ya. vRttI upodghAte sUtrAka // 369 // nizAmayanti tathA tenaiva prakAreNa caturlakSaNasaMyukameva / uktaM lakSaNadvAram , AdhunA nayadvAraM pratipipAdayidhuridamAha negama saMgaha bavahArajasue ceva hoi boddhadhe / sa a samabhirUDhe evaMme amUlanayA // 4 // anekadharmakaM yastvavadhAraNapUrvakamekena nityatvAdyanyatamena dharmeNa prAtipAdyasya buddhiM nIyate-prApyate yenAbhiprAyavizeSeNa sa jJAturabhiprAyavizeSo nayaH, Aha ca-"egeNa vatthuNo'NegadhammuNojamavadhAraNeNa (ittenn)| nayaNaM dhammeNa nao hoi tao sattahA so yazA" ayamatra tAtparyAH-iha yo nayo nayAntarasApekSatayA syAtpadalAnchitaM vastu pratipadyate sa paramA-13 yataH paripUrNa vastu gRhNAtIti pramANa evAntarbhavati, yastu nayavAdAntaranirapekSatayA svAbhipretenaiva dharmeNAvadhAraNapUrvakaM vastu paricchettumabhipreti sa nayA, vastvekadezaparigrAhakatvAt , ata evoktamanyatra-"sabe nayA micchAvAiNo,"yata eva ca nayavAdo mithyAvAdastata eva ca jinapravacanatattvavedino mithyAvAditvaparijihIrSayA sarvamapi syAtkArapurassaraM bhASante, na tu jAtucidapi syAtkAravirahitaM, yadyapi ca lokavyavahArapathamavatIrNA na sarvatra sarvadA sAkSAt syAtpadaM prayuJjate tathApita tatrAprayukto'pi sAmarthyAt syAcchabdo draSTavyaH, prayojakalpa kuzalatvAt , uktaM ca-"aprayukto'pi sarvatra, syAtkAro'rthAt pratIyate / vidhau niSedhe'nyatrApi, kuzalazcet pryojkH||1||" atra anyatrApIti-anuvAdAtidezAdivAkye, nanu yadi 1 evaM ca svAtkArapurogaM sAvadhAraNaM pramANavAkyaM, syAtkArarahitaM sAvadhAraNaM tu nakvAkyaM, tathA ca nayadurnayavAkyayorakyamAzosa, paramAzaGkitAsaddharmavyavacchedaparaM navavAkyaM saMbhavadanabhimatadharmavyavacchedaparaM hi durnayavAkya, sthite caivaM zrutavAkyAnAmekadeza|viziSTavastuprakAzakatvena nagavAkyarUpatvaM, paripUrNavastuprakAzakaskhaiva ca pUrvAparavacanasApekSavastuprakAzakatvena sAhAvayuvarUpapramANatvaM dIpa ay anukrama % k-12- ... atha 'naya'-dvAra varNanaM Arabhyate ~1540
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka H dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra - 1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga - 3 adhyayanaM [-], niryuktiH [754] vi0 bhA0 gAthA [ 2160 ], bhASyaM [ 137... ]. mUlaM [- / gAthA-] dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH sarvatra sthAtpadaprayogAnusaraNaM tarhi mUlata evApAgamadavadhAraNavidhiH parasparaM virodhAt, tathAhi -avadhAraNamanyaniSedhaparaM syAdvAdasvanyasaMgrahaNazIla iti, tadayuktaM, samyak tattvAparijJAnAt syAtpadaprayogo hi vivakSitavastvanuvAvidharmAntarasaGgrahaNazIlaH, abadhAraNavidhistu tattadAzaGkitAnyayogavyavacchedAdiphalaH, tathAhi-jJAnadarzanavIryasukhopetaH kiM jIvo bhavati kiM vA netyAzaGkAyAM prayujyate - sthAjIva eva, atra jIvazabdena prANadhAraNanibandhanaM jIvazabdavAcyatvamabhidhIyate, evakAreNa yadAzaGkitaM pareNa jIvazabdavAcyatvaM tasya niSedhaH syAtpadaprayogAtu ye jJAnadarzanasukhAdirUpA asAdhAraNA ye cAmUrcatvAsaGkhyAta pradeza sUkSmatvalakSaNA dharmA dharmmAdharmmagaganAstikAyapudgalaiH sAdhAraNAH ye'pi ca sattvaprameyatvadharmitvaguNitvAdayaH sarvapadArthaiH sAdhAraNAste sarve'pi pratIyante yadA tu jJAnadarzanAdilakSaNo jIvaH kiMvA'nyalakSaNa ityAzaGkA tadaivamavadhAraNavidhiH syAt jJAnAdilakSaNa eva jIvaH, atra jIvazabdena jIvazabdavAcyatAmAtraM pratIyate, jJAnAdilakSaNa evetyanyalakSaNavyudAsaH, syAtpadaprayogAttu sAdhAraNAsAdhAraNadharmmaparigrahaH, yadA tu jagati jIvo'sti kiM vA netyasambhavAzaGkA tadaivamavadhAraNaM - syAdastyeva jIvaH, atrApi jIvazabdena jIvazabdavAcyatA'dhigatiH, syAtpadaprayogAt sAdhAraNAsAdhAraNadharmmaparigrahaH astyevetyavadhAraNAdabhAvAzaGkAvyavacchedaH evamanyatrApi sAkSAt gamyamAnatayA vA syAtpadaprayogapuraHsaraM yathAyogamavadhAraNavidhiH samyakpravacanArthaM jAnAnena prayoktavyaH, avadhAraNAbhAve tu jIvAdivastutattvavyavasthAvilopaprasaGgaH, tathAhi - yadyanyavyavacchedena jJAnadarzanopayogalakSaNo jIva eveti nAvadhAryate tarhi ajIvo'pi talakSaNaH syAditi jIvAjIvavyavasthAvilopaH, tathA yadi jJAnadarzanopayogalakSaNa eva jIva ityayogavyavacchedo nAbhyupagamyeta tato'nyatkima ~155~
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [754], vibhA gAthA [2160], bhASyaM [137...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAka zrIAva- pyajIvAnugatamajIvasAdhAraNaM vA tathAlakSaNamAzAveta, tathA ca jIvetaravibhAgaparijJAnAbhAvaH, tato kyA sambagvAdi- pramANanaka zyaka mala- svamicchatA sarvatra syAtpadaprayogaH sAkSAt gamyo vA'nuzriyate tathA yathAyogamavadhAraNavidhirapi, anyathA yathAvasthitava- vicArA yAvacI stutattvapratipattyanupapatteH,na cAvadhAraNavidhiH siddhAnte nAnumata iti vaktavyaM, tatra tatra pradeze'nekazo'vadhAraNaviSidarzanAta upodapAnAdatathAhi-"kimiyaM bhaMte kAloti pavuccai, govamA! jIvA ceca ajIvA ceca"tti, sthAnAGge'pyukam-"jadatya ca loe taM sarva duppaDoyAraM, taMjahA-jIvA ceva ajIvA ceva" tathA "jaha ceva u mokkhaphalA, ANA ArAhiyA jirnnidaann'||370|| mityAdi, yA tvavadhAraNI bhASA pravacane niSidhyate sA kacit tathArUpavastutattvaniNeyAbhAvAt kacidekAntapratipAdikA vA, na tu samyagayathAvasthitavastutattvanirNaye syAtpadaprayogAvasthAyAmiti / digambarI sviyaM pramANanayaparibhASA-sampUrNavastukathanaM pramANavAkyaM, yathA khAjIvaH syAddhammostikAya ityAdi, vastvekadezakathanaM nayavAdaH, tatra yo nAma nayo nayA-11 ntarasApekSaH sa naya iti vA sunaya iti vocyate, yastu nayAntaranirapekSaH sa durnayo nayAbhAsa iti, tathA cAhAkalaka:|"medAbhedAtmake jJeye, medAbhedAbhisandhayaH / yato'pekSAnapekSAbhyAM, lakSyante nydurnyaaH||1||" asyAH kArikAyA lezato navyAkhyA-bhedo-vizeSo'bhedaH-sAmAnyaM tadAtmake, sAmAnyavizeSAtmake ityarthaH, jJeye-pramANaparicchedye vastuni ye medAmedA-12 bhisandhayaH-sAmAnyavizeSaviSayAH puruSAbhiprAyAH apekSAnapekSAbhyAM lakSyante te yathAsaGkhyaM nayadurnayA jJAtavyAH, kimuF7. kaM bhavati -vizeSasAkA sAmAnyagrAhako vA'bhiprAyaH sAmAnyasApekSo vizeSagrAhako vA nayA, itaretarAkAnarahiPlvastu durnayaH, nayacintAyAmapi ca te digambarAH svAtpadaprayogamicchanti, tathA cAkalaGkaeva prAi-"nayo'pi tathaiva samba-15 dIpa anukrama Janthcoomni l A vainelibrary.org ~156~
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [754], vibhA gAthA [2160], bhASyaM [137...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: E% R prata sUtrAMka dIpa anukrama gekAntaviSayaH syAdi" ti, atra TIkAkAreNa vyAkhyA kRtA-nayo'pi-nayapratipAdakamapi vAkyaM, na kevalaM pramANavAkyamityapizabdArthaH, tathaiva-syAspadaprayogaprakAreNaiva samyagekAntaviSayaH syAt, yathA syAdastyeva jIva iti, syAtpadaprayogAbhAve tu midhyakAntagocaratayA durnaya eva syAditi, tadetadayukaM, pramANanayavibhAgAbhAvaprasaktaH, tathAhi-sthAjIva | eveti kila pramANavAkyaM, syAdastyeva jIva iti nayavAkyaM, etacca dvayamapi laghIyastragyalakAre sAkSAdakalanodAhRtaM, atra cobhayatrApyavizeSaH, tathAhi-syAjjIva evetyatra jIvazabdena prANadhAraNanibandhanA jIvazabdavAcyatApratipattiH, astItyanenodbhUtAkArazabdaprayogAdajIvazabdavAcyatAniSedhaH, syAcchabdaprayogato'sAdhAraNasAdhAraNadharmAkSepaH, syAdastyeva jIva ityatra jIvazabdena jIvazabdavAcyatApratipattirastItyanenodbhUtavivakSitAstitvAvagatiH evakAraprayogAttu yadAzaGkitaM sakale'pi jagati jIvasya nAstitvaM tadvyavacchedaH, syAtpadaprayogAd sAdhAraNAsAdhAraNapratipattirityubhayatrApyavizeSa eva, tathA ca siddhavyAkhyAtA nyAyAvatAravivRtI sthAdastyeva jIva iti pramANavAkyamupanyastavAn , tathA ca tadgato granthaH | "yadA tu pramANabyApAramavikalaM parAmRzya pratipAdayitumabhiprayanti tadA aGgIkRtaguNapradhAnabhAvA'zeSadharmasUcakakatha-| *zcitparyAyasyAcchadavibhUSitayA sAvadhAraNayA ca vAcA syAdastyeva jIva ityAdeikayA (vadetta) to'yaM syAcchabdasaMsUcitAbhyAsa ntarIbhUtAnantadharmakasya sAkSAdupanyastajIvazabdakriyAbhyAM pradhAnIkRtAtmabhAvasyAvadhAraNavyavacchinnatadasambhavasya vastunaH sandarzakatvAt sakalAdeza ityucyate, pramANapratipannasampUrNAkathana miti yAvadi"tyAdi, tasmAdasmadukaica pramANanayavyavasthA samIcInA, yathA yo nAma nayo nayAntarasApekSaH paramArthataH syAtpadaprayogamabhilapana sampUrNa vastu gahAtIti pramA **% A * * * 4- JanEthicsonn inting ~157
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [H] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra - 1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga - 3 adhyayanaM [-], niryuktiH [755 ], vi0bhA0gAthA [2160], bhASyaM [ 137...], mUlaM [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH vAntarbhAva, nayAntaranirapekSastu nayo nayaH, sa ca niyamAnmithyAdRSTireva sampUrNavastugrAhakatvAbhAvAditi, te ca nayA zyaka mala- mUlabhedApekSayA saSTha, tathA cAha-naigamaH saGgrahaH vyavahAraH RjusUtrazcaiva bhavati boddhavyaH zabdazca samabhirUDhaH evaMbhUtazceti ya0 vRttau mUlanayA iti gAthAsamudAyArthoM nigadasiddhaH // avayavArthaM tu pratinayaM nayAbhidhAnaniruktidvAreNa pratipAdayatiupodghAte // 371 // gehi mANehiM miNaiptI Negamassa neruttI / sesANaM tu nayANaM lakkhaNamiNamo suNada vocchaM // 755 // na eka naikaM, nAyaM naJ, kintu na iti 'an svare' iti na bhavati, prabhUtAnItyarthaH, tato naikaiH - prabhUtasaGkhyAkairmAnaiHmahAsAmAnyAvAntara sAmAnyavizeSAdiviSayaiH pramANairmimIte - paricchinatti vastujAtamiti naigamaH, pRSodarAdaya itISTarUpaniSpattiH, tathA cAha-'iti' iyaM naigamasya niruktiH- nirvacanaM, upalakSaNametat tena anyathA'pi naigamazabdavyutpattiH paribhAvanIyA, tadyathA - nizcito gamo nigamaH parasparaviviktasAmAnyA divastugrahaNaM sa eva prajJAderAkRtigaNatayA svArthikANpratyayavidhAnAt naigamaH, yadivA nigamyante paricchidyate iti nigamAsteSu bhavo yo'bhiprAyo niyataparicchedarUpaH sa naigamaH, athavA gamAH- panthAno naike gamA yasya sa naigamaH, pRSodarAditvAt kakArasya lopaH, bahuvidhavastvabhyupagamapara ityarthaH tathAhi - eSa sattAlakSaNaM mahAsAmAnyam, avAntarasAmAnyAni ca dravyatvaguNatva karmmatvAdIni tathA antyAn vizeSAn sakalAsAdhAraNarUpAn avAntaravizeSAMzca pararUpavyAvarttanakSamAn sAmAnyAdasyantavinirbuThitasvarUpAn pratipadyate, yato'sAvetramAha-saMviniSThAH kila padArthavyavasthitayaH, tatra sarveSvapi padArtheSu dravyAdirUpeSu satsadityavizeSeNa pratyaya upajApate, vacanaM ca na caite tathArUpe pratyayavacane dravyAdimAtranibandhane, dravyAdInAmasarvavyApakatvAt, tathAhi yadi dravya For Pivate & Personal Use Only ~ 158~ naigamasvarUpaM // 371 // wwww.janlibrary.org
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra - 1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga - 3 adhyayanaM [-], niryuktiH [755 ], vi0bhA0gAthA [2160], bhASyaM [137...], mUlaM [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH mAtranibandhanaH saditi pratyayastarhi sa guNAdiSu na bhavet, tatra dravyatvAbhAvAt guNamAtranibandhanatve dravyAdiSu na syAt, tatra guNatvAbhAvAt, evaM sarvatrApi bhAvanIyam, tato'sti dravyAdibhyo vyatiriktaM mahAsattAkhyaM nAma | sAmAnyaM yadvazAdavizeSeNa sarvatra saMditi pratyaya iti, tathA navasu dravyeSu dravyaM dravyamityanugatAkArapratyayadarzanAt dravyatvaM nAmAvAntarasAmAnyaM pratipattavyam evaM guNatvakatvagatvAzvatvAdInyapi, amUni cAvAntarasAmAnyAni sAmAnyavizeSA ityucyante, yata etAni svasvAdhAravizeSeSu anugatAkArapratyayavacanahetutvAt sAmAnyAni vijAtIyemyo vyAvarttamAnatvAzca vizeSA iti sAmAnyavizeSAH, tathA tulyajAtiguNakriyAdhArANAM nityadravyANAM paramAvAkAzadigAdInAmatyantavyAvRttibuddhihetubhUtA vizeSAH, te ca yoginAmeva pratyakSA asmadAdInAM tvanumeyAH, tathAhi tulyajAtiguNakriyAdhArAH paramANako vyAvarttakadharmmasambandhino vyAvRttipratyayaviSayatvAt muktAphalAbhAtyantargatacihnamuktAphalavat, ye cAvAntaravizeSA ghaTapaTAdInAmitaretaravyAvarttanakSamAste AbAlagopAlAGganAdijanAnAmapi pratyakSAH, ete ca mahAsAmAnyAvAntarasAmAnyAnta vizeSAvAntaravizeSAH parasparavizakalita svarUpAH, tathaiva pratibhAsamAnatvAt, tathAhi-na sAmAnyagrAhiNi vijJAne vizeSAvabhAso nApi vizeSagrAhiNi sAmAnyAvabhAsaH tataH parasparavinirluNThitasvarUpAH, tathA cAtra prayogaH- yadyathA'vabhAsate tattathA'bhyupagantavyaM, yathA nIlaM nIlatayA, avabhAsante ca parasparavisakalita svarUpAH sAmAnyavizeSa iti naigamaH, namveSa yadi sAmAnyavizeSAbhyupagamaparastarhi yatsAmAnyaM tadravyaM ye tu vizeSAste paryAyA iti paramArthato dravyAstikaparyAyAstikanayamatAvalambitvAt samyagdRSTireva pratipanna jinamatatvAt, tathAvidhasamyagjaina sAdhuvat, ~ 159~ www.janbrary.org
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -1, niyukti: [755], vibhA gAthA [2194-2195], bhASyaM [137...], mUlaM /-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka zrIAva- tataH kathaM mithyAdRSTiH, tadetadayuktaM, pratipannajinamatatvAsiddheH, parasaravisa kalitasAmAnyavizegamyupagamAt, tathAhi-eSa naigamazyaka mala-11 parasparamekAntato vibhinnAveva sAmAnyavizeSAvicchati, guNaguNinAmavayavyavayavinAM kriyA kArakANAM cAtyantabhedaM,na puna-II svarUpa yavRttInasAdhuriva sarvatrApi bhedAbhedI, ato mithyASTiH, kaNAdenApi hi sakalamapyAtmIya zAstraM dvAbhyAmapi dravyAsti kaparyA-13 upodayAtaliyAstikanayAbhyAM samarthitaM tathApi tanmithyA, svaviSayapradhAnatayA parasparamanapekSayoH sAmAnyavizeSayorabhyupagamAt, ukta ca-"jaM sAmanavisese paropparaM vatthuto ya so bhinne / mannai accaMtamato micchAdiTThI kaNAdova // 1 // dohivi naehiM nIrya // 372 // satthamulUgeNa tahavi micchattaM / jaM savisayappahANataNeNa annonnaniravekkhaM // 2 // " (vizeSA.2194-5) atha yadi sAmA. tamyavizeSAdika parasparamekAntavibhinna micchati tathApi kathamasau mithyAiSTiH, ucyate, tadabhyupagamasya vicAryamANasyA ghaTamAnatvAt , tathAhi-yadi paramaparaM vA dravyAdiSvanugatAkArapratyayadarzanAdupagamyate tarhi vizeSvapi sAmAnya prApnoti, tatrApi vizeSo vizeSa ityanugatAkArapratyayadarzanAt, na ca tatra tadabhyupagamyate, dravyaguNakammasveva tadupagamAt, anyacca-gotvAzvatvaghaTatvapaTatvAdiSvapi sAmAnyeSu sAmAnya sAmAnyamityanugatAkArapratyayo'nubhUyate tatastatrApi sAmAnyAbhyupagamaH, na ca sAmAnyeSvapi sAmAnyamasti, 'niHsAmAnyAni sAmAnyAnIti vacanAt , yadapi ca tena vizeSalakSa-2 NamakAri 'yena buddhirvacanaM vA padArthAntarebhyo viziSyate sa vizeSa' iti tatparAparabhedabhineSu sAmAnyedhvapi lakSyate, tathAhi-mahAsAmAnyamapi sattAkhyaM gotvAdibhyo buddhivacane vizeSayati, gotvAdInyapi ca sAmAnyAni sattAkhyamahAsAmAnyAzcatvAdyavAntarasAmAnyebhyaH, ataH sAmAnyeSvapi vizeSatvaprasaGgaH, tathA cAtra prayogaH-vivAdAdhyAsitA ne sAmAnyAni dIpa anukrama - RANSAR JanEthiconn in ainstitrary.org ~160
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H A.su. 63 "Avazyaka"- mUlasUtra - 1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga - 3 adhyayanaM [-], niryuktiH [755 ], vi0bhA0gAthA [2198], bhASyaM [ 137] mUlaM [- / gAthA-] ratnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH vizeSAH padArthAntarebhyo buddhivacanavizeSakatvAt, antyavizeSavat kiJca - 'tripadArthasatkarI satte' ti vacanAt dravyaguNakarmasu sattAsamavAyAt sattvAbhyupagamaH, sa cAsamIcInaH vikalpahUyAnatikramAt tathAhi - sattAsamavAyAtsattvaM dravyAdeH kiM svarUpeNa sato'sataH 1, na tAvatsataH sattve tadyogakalpanA vaiyarthyaprasaGgAt, yadi hi svarUpato dravyAdIni santi vartante tataH kiM teSAM sattAsamavAyayogaparikalpanena ?, vaiyarthyAdanavasthAprasaGgAcca, tathAhi yadi svarUpataH satsvapi sattAsamavAyayogaparikalpanA tataH sattAyAmapi sattAsamavAyayogaH parikalpanIyaH sattvAvizeSAt tatrApIyameva vArttatyanavasthA, athAsata iti pakSaH so'pyazlIlaH, asataH kharaviSANasyeva sattAsamavAyayogAsambhavAt, ukaM ca - " sattA jogAdasato sao va sataM haveja davasa ? asato na khapuppharasa va sato va kiM sattayA kajjaM ? || 1 || " (vizeSA. 2198) evaM dravyatvaguNatvakarmmatvAdayo'pi pratiSedhyAH, tatrApyuktadoSAnatikramAt tathAhi--dravyatvasAmAnyayogo dravyasya kiM svarUpato dravyasya sataH syAdadravyasya vA ?, prathamapakSe dravyatyasAmAnyayogaparikalpanA vaiyarthyamanavasthAprasaGgazca dvitIyapakSe guNaka | mrmAdiSvapi dravyatvasAmAnyayogaprasaktiH, svato dravyatvAbhAvAvizeSAt evaM guNakarmatvayogapratiSedho'pi guNakarmasu | paribhAvanIyaH / apica - gotvAdikaM sAmAnyaM sarvaM gatamasarvagataM vA 1, sarvagataM cettarhi pratyayasAGkaryaprasaGgaH tathAhigotvAdIni sAmAnyAni sarvagatAni, tato yathA gotvaM goSu gotvAt gaurgauriti pratyayastathA'zvo'zva ityapi syAt, azvatvasAmAnyasyApi tatra vidyamAnatvAt, yathA cAzveSu azvatvasAmAnyAdazvo'zva iti pratyayastathA gaugarityapi syAt, gotvasAmAnyasyApi tatra vidyamAnatvAt na caitadasti, tasmAnnAyaM pakSaH zreyAn, athAsarvagatamiti pakSo, nanu tatsAmA For Pivate & Personal Use Only ~161~ janelibrary.org
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [755], vibhA gAthA [2198], bhASyaM [137...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka % zrIAva- nyamakriyamanavayavaM cAbhyupagamyate, tato nospitsupadArthadezamabhigantumalamiti kathaM tattatra vartate', anyacca-sAmAnya-17 naigamazyaka mala- yutAsu vyaktiSu vRttiH sAmAnyasya kiM sarvAtmanA pratyekaM uta ekadezena !, yadi sarvAtmanA tahiM yAvatyo vyaktayastAvanti svarUpayA vRttI |sAmAnyAni prasaktAni, vyaktayazcAnantA iti, athaikadezeneti pakSaH, so'pyapezalaH, eka nityaM niravayavamakriyamityabhyupaupodUdhAte gamakSatiprasaGgAt , ekadezavRttyabhyupagame sAvayavatyopagamAt , kica-teSvapi dezeSu kathaM vartata iti cintyaM, ki pratyekI | sarvAtmanA uta ekadezena !, prathamapakSe pUrvavatsAmAnyAnantyaprasaktiH, dvitIyapakSe bhUyodezaparikalpanA, tatrApi teSu vRttI dezAntaraparikalpanamityanavasthA, evaM guNeSu guNino'vayaveSvavayavinaH kriyAsu kArakasya mitho bhedAbhyupagame sarvadhArI vRttyanupapattiH paribhAvanIyA / tadevamekAntataH sAmAnya vizeSAdInAM bhedAbhyupagame sarvamAlUnavizIrNamiti tadabhyupagamaparo naigamanayo mithyAdRSTiH, tato jinapacanAnusAreNaiva sAmAnyavizeSAdikamabhyugantavyaM, tathA ca sati na kazcidoSaH, tathAhi-yo vastUnAM samAnapariNAmaH sa sAmAnyaM, sa ca sAmAnyapariNAmo'samAnapariNAmAvinAbhAvI, anyathA ekatvApattitaH sAmAnyatvasyaivAyogAt, sa cAsamAnapariNAmo vizeSaH, ukaMca-"vastuna eva samAnaH pariNAmo yaH sa * eva sAmAnyam / asamAnaratu vizeSo vastvekamubhayarUpaM tu // 1 // " tataH sAmAnyavizeSau pararaparaM bhedAbhedAtmakAviti na // 373 // pUrvoktavRttyasambhavAdidoSAvakAzaH, avayavAnAM ca yaH ko'pi viziSTaH so'vayavI, guNAzca sahavartinaH kramavartino haivA dravyasya paryAyavizeSAH, kriyA'pi ca kArakasya pariNAmavizeSaH, tataH sarvatrApi parasparaM medAbhedAtmakaM tAdAtmyamiti dIpa anukrama -90-7-%-4-90 ~162
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -, niyukti: [756], vibhA gAthA [-], bhASyaM [137...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka RocreeCheckinik na vRttyasambhavadoSAnuSaGgaH, 'sesANa'mityAdi, zeSANAmapi nayAnAM savahAdInAM lakSaNamidaM vakSyamANaM, tacca zRNuta, yata idAnImeva vakSye-abhidhAsthe // pratijJAtameva nirvAhayati saMgahiyapiDiyatthaM saMgahavayaNaM samAsato ti / bha Abhimukhyena gRhItaH-upAttaH saGgRhItaH piNDitaH-ekajAtimApannaH artho-viSayo'sya tatsaGgrahItapiNDitArtha saGkahasya vacanaM saGgavacanaM samAsata:-saGkepeNa bruvate tIrthakaragaNadharAH, kimuktaM bhavati -sAmAnyapratipAdanaparaH sabahanayaH, zabdavyutpattizcaiva-sahAti-azeSavizeSatirodhAnadvAreNa sAmAnyarUpatayA samastaM jagadAdace iti sahA, tathAhi-G ayamevaM manyate-sAmAnyamevaikaM tAtvika, na vizeSAH, te hi bhAvalakSaNasAmAnyAt vyatiriktA vA bhaveyuranyatirikA vA?, gatyantarAbhAvAt , prathamapakSAbhyupagame na santyeva vizeSAH, bhAvAt vyatiriktatvAt gaganakusumavat , atha dvitIyaH pakSastahi vizeSA api bhAvamAtrameva, tathAhi-bhAvamAtraM vizeSAstavyatiriktavAda, iha yat yasmAdabyatiriktaM tattadeva, yathA bhAvasya svarUpaM, avyatirekiNazca bhAvAdvizeSA iti / kiMca-vizeSAgraho vizeSeNa tyAjyo vizeSavyavasthA-13 pakapramANAbhAvAt , tathAhi-bhedarUpA vizeSAH, na ca te kazcitvamANabhedamavagAhaMte, pratyakSaM hi bhAvasampAditasacAkamatasta-18 meva sAkSAtkatamalaM,nAbhAMvam , abhAvasya sakala zaktiviSTabdharUpatayA tadutpAdane vyApArAbhAvAt , anutpAdakasya ca sAkSA-TI karaNe sarvasAkSAtkaraNaprasaGgaH, tathA ca sati vizeSAbhAvAt sarvo draSTA sarvadarzI syAt , aniSTaM caitat , tasmAdAvagrAhakameva pratyakSameSTavyaM, saca bhAvaH sarvatrAviziSTastathaiva ca tena grAhya iti na pratyakSAdvizeSAvagatiH, nApyanumAnAdiH, pratya dIpa anukrama ~163
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [H] dIpa anukrama H zrIbhAva zyaka mala ya0 vRttau upodghAte // 374 // "Avazyaka"- mUlasUtra - 1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga - 3 adhyayanaM [-], niryuktiH [756 ], vi0 bhA0 gAthA [ 2216], bhASyaM [ 137... ]. mUlaM [- / gAthA-] nadIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH kSapUrvakatvAccheSapramANavargasya, tataH sAmAnyameva paramArthasat na vizeSA iti saGgrahaH, eSa ca sAmAnyamAtrAbhyupagamaparatvAnmithyAdRSTiH supratIta eva / vaca viNicchayatthaM vacahAro saGghadavesu || 756 / / jati - gacchati niH- Adhikyena cayanaM cayaH, adhikrazcayo nizcayaH- sAmAnyaH vigato nizcayo vinizcayaH - sAmA nyAbhAvaH tadarthe tannimittaM, sAmAnyAbhAvAyeti bhAvArthaH, vyavahAro nayaH kva ? - 'sarvadravyeSu' sarvadravyaviSaye, vyutpattizcaivaM vyavaharaNaM vyavahAraH, yadivA vizeSato'vahiyate - nirAkriyate sAmAnyamaneneti vyavahAraH, vizeSapratipAdanaparo vyavahAranaya ityarthaH, sa hyevaM vicArayati - sadityukto hi ghaTapaTAdyanyatamo vizeSa eva ko'pyanirdiSTasvarUpaH pratIyate, na | saGgrahanayasaMmataM sAmAnyaM, tasyArthakriyAsAmarthyAvikalatayA sakalalokavyavahArapathAtItatvAt tato vizeSa evAsti na sAmAnyaM, itazca na sAmAnyam, upalabdhilakSaNaprAptasya tasyAnupalabdheH iha yadupalabdhilakSaNaprAptaM sannopalabhyate tadasaditi vyavaharttavyaM, yathA kvacit kevalabhUtalapradeze ghaTaH, na copalabhyate upalabdhilakSaNaprAptaM sat saGgrahanayasammataM sAmAnyamiti svabhAvAnupalabdhiH, apica - sAmAnyaM vizeSebhyo vyatiriktaM vA syAdavyatiriktaM vA ?, yadyAdyaH pakSastahiM sAmAnyasyAbhAva eva, vizeSavyatiriktasya sAmAnyasyAsambhavAt, nahi mukulitArddhamukulitAdivizeSavikalaM kimapi gaganakusumamastIti paribhAvanIyametat, athAvyatiriktaM tato vizeSA eva, na sAmAnyaM, tadavyatiriktatvAt, tatsvarUpavat uktaM ca"annamaNannaM ca mayaM sAmaNNaM 1 jui bisesato'NanaM / tammattamaNgamahavA natthi tayaM nivisesaMti // 1 // " ( vi0 2216) ~164~ saMgrahaJyadahArau // 374 // brary.org
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [756], vibhA gAthA [2221], bhASyaM [137...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka yadapi coktaM-'pratyakSaM bhAvasampAditasattAkamatastameva sAkSAtkartuma'mityAdi, tadapi bADinnajalpitaM, pratyakSaM hi nAma: tena sampAdisattAkamucyate yadutpannaM sat pratyakSaM sAkSAtkaroti, kurute ca pratyakSaM sAkSAt ghaTapaTAdirUpaM vizeSa, na sabahanayasammataM sAmAnyaM, na vizeSo ghaTapaTAdirUpo'bhAvo, bhAvAtmakatvAt , tato nArthakriyAzakivikala ityadoSaH, tato |vizeSa evaM pratyakSAdipramANaprasiddho na sAmAnyamiti sAmAnyAgraha eva tyAgyo, na vizeSApahaH, kiMca-yadevArthakriyAkAri tadeva paramArthasat, na ca sAmAnya dohadAhAdikriyAsUpayujyate, kintu vizeSA eva gavAdayaH, tatasta eva tAttvikA na sAmAnyamiti / eSa vyavahAranayo lokasaMnyavahAraparaH tato yadeva loko'bhimanyate tadevaiSo'pi, na zeSa santamapi, lokazca camarAdau tatvavRttyA paJcavarNAApete'pi kRSNavarNAditvameva pratipannastasya spaSTatayopalabhyamAnatvAt , tata eSo'pi tadanuyAyitayA tadevecchati, na zeSAn sato'pi zuklAdIn varNAn , ukaM ca-"bahutarautti tayaM ciya gameti hai saMtevi sesae muyaI (vi. 2221 ) iti zeSakAn-zakkAdivarNAn sato'pi muJcati-na pratipadyate iti / ukto vyavahAranayaH, sAmpratamRjusUtranayamAha pacuppaNNaggAhI ujjusuo nayavihI munneyo| sAmpratamutpannaM pratyutpannamucyate, vartamAnamityarthaH, yadivA prati prati utpanna pratyutpanna, bhinnavyaktisvAmikamityarthaH, tad gRhAtItyevaMzIlaH pratyutpannagrAhI RjusUtro nayavidhiotavyaH, tatra Rju-praguNam-akuTilamatItAnAgataparakIyavakrapari-6 | tyAgAt vartamAnakSaNavivarti svakIyaM ca sUtrayati-niSTaMkitaM darzayatIti RjusUtraH, yadivA Rjuzruta iti abdasaMskAraH, +++KALEGACKS dIpa anukrama JanEthiconn in ~1650
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -, niyukti: [757], vibhA gAthA [2224,2226], bhASyaM [137...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: majusUtra prata satrAka 0 zrIAva- tatra Rja pUrvoktavakraviparyayAdabhimukhaM zrutaM tu-jJAna, abhimukhaM jJAnamasyeti RnuzrutaH, zeSajJAnAnabhyupagamAt, tathAhi-11 zyaka mala+eSa manyate yadatItamanAgataM vA tat yathAkramaM vinaSTatvAdalabdhAtmalAbhatvAcca nArthakriyAsamartha, nApi pramANagocaraH, zandI yA vRttI athavA kriyAsamartha pratyakSAdipramANapathamavatIrNa vastu, na zeSam, anyathA kharaviSANAderapi vastutvaprasakke, tato'rthakriupodavAneyAsAmarthya vikalatvAt pramANapathAtItatvAcca nAtItamanAgataM vA vasta, yadapi ca parakIyaM basta tadapi paramArthato'sata.IS niSprayojanatvAt , "na vigayamaNAgayaM vA bhAvo'Nuvaladdhito khapuSpaM va / na ya nippaoyaNAo parakIyaM paradhaNamivetI-1 // 375 // 1 // " (bi. 2224 )ti, eSa ca RjusUtro vArttamAnikaM vastu pratipadyamAno liGgavacanabhinnamapyekaM pratipadyate, tau-1 kamapi triliGgaM yathA taTastaTI taTaM, tathaikamapi ekavacana dvicanabahuvacanavAcyaM, yathA gururguravaH godI grAmaH Apo jalaM|8| dArAH kalatramityAdi, nikSepacintAyAM nAmasthApanAdravyabhAvarUpAzcaturo'pyasau nikSepAnabhimanyate, ukkaM ca-"tamhA: niyayaM saMpaikAlINaM liMgavayaNabhinnapi / nAmAdibheyavihiyaM paDivajai vatthumujjusuto // 1 // " (vi. 2226) ukta RjusUtraH, sampati zabdanayamAha-' icchai visesiyayaraM paJcuppaNNo nao saho / / 751 // | icchati-pratipadyate vizeSitataraM-mAmasthApanAdra vyaviraheNa samAnaliivacanaparyAyadhvanivAcyatvena ca pratyutpanna-IN vartamAnaM nayaH zabdaH, zabdyate-pratipAdyate vastvaneneti zabdaH-zabdasya vAcyo'rthaH sa eva yena nayena tattvato gamyate na zeSaHsa CInaya upacArAt zabda ityucyate, asya ca dvitIyaM nAma sAmprata iti, sAmpratavastvAzrayaNAt sAmprataH, tathAhi-eSo'pi DL- STROCCAL+C dIpa 3 * anukrama ... atra mUla saMpAdane yat gAthA-krama || 751 || mudritaM tat mudraNa-skhalanA mAtra, iha gAthA-krama || 757 || eva vartate / ~166~
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [757], vibhA gAthA [2229], bhASyaM [137...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAka RjusUtranaya iva sAmpratameva vasvabhyupagacchati, nApyatItamanAgataM vA, nApi vartamAnamapi parakIyam , apica-nikSe-11 pacintAyAM bhAvanikSepameva kevalameSa manyate, na nAmAdIna nikSepAna , tathA ca nAmAdinikSepanirAkaraNArtha pramANamAha-IN nAmasthApanAdravyarUpA ghaTA na ghaTAH, ghaTakAryakAritvAbhAvAt , yat yat ghaTakAryakAri na bhavati tat na ghaTo, yathA paTaH, tathA cAmI ghaTA ghaTakAryakAriNo na bhavanti tasmAnna ghaTA iti nAmAdighaTAnAM ghaTatvAbhAvaH, itazca ghaTatvAbhAvaH, talliGgAdarzanAt, na khalu nAmAdighaTeSu ghaTalijhaM pRthubunodarAdyAkArarUpaM jaladhAraNarUpaM vA kimapyupalabhAmahe, anupalabhamAnAca teSu kathaM ghaTagyapadezapravRttimicchAmaH 1, apica-nAmAdIna ghaTAn ghaTasvena vyapadizata RjusUtrasya pratyakSavirodhA, agha-11 ghaTasvarUpatayA paTAdInAmiva teSAM pratyakSata upalabhyamAnatvAt , uktaM ca "nAmAdayo na kuMbhAtakajjAkaraNato paDAiba / pacca-1 khavirohAto talliMgAbhAvato yAyi // 1 // " (vi. 2229) anyacca-epa liGgavacanabhedAdvastuno bhedaH pratipadyate, yathA'nya eva taTIzabdavAcyo'rthaH anya eva taTazabdasya pulliGgasya, tathA'nya evaM gururityekavacanavAcyo'rthaH anya evaM gurava | / iti vahuvacanavAcyaH, tato na bahuvacanavAcyo'rtha ekavacanena vaktuM zakyate, nApyekavacanavAcyo bahuvacanena, tathA na| pulliGgo'rtho napuMsakali jhena yatuM zakyo nApi strIliGgena vaktuM zakyaH, nApi napuMsakaliGgaH puMliGgena strIlijena vA, hai| |nApi strIliGgaH pulijhena napuMsakali jhena bA, arthAnanuyAyitayA teSAmardhato bhinnatvAt , tathA cAtra prayogaH-ye parasparamarthato'nanuyAyinaste bhinnArthA iti vyavahatacyAH, yathA ghaTapaTAdizabdAH, parasparamarthato'nanuyAyinazca liGgavacanabhedabhinnAH zabdA iti, ye vindrazakrapurandarAdayaH zabdAH surAdhipAdilakSaNamekamabhinnaliGgavacanamadhikRtyAbhinnaliGgayA dIpa anukrama winnar 54- JanEthiconn inormananal ~167
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [757], vibhA gAthA [2229], bhASyaM [137...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: HI prata sutrAMka zrImAva- canAsteSAmabhinno'yaM ityekAryatA,uktaMca-"ghaNi bheyAto bheothIpuMliMgAbhihANavaccANaM paDakuMbhANa va jutto teNAbhinnatya- zabdasamazyaka mala-6 miDaM taM // 1 // " (vi.2234) atra 'dhaNibheyA'tti dhvanibhedAt ananuyAyyarthatayA, arthataH zabdarUpasyAbhedAt , 'teNAminna- bhirUDau yA vRttItpamiha taMti tena-tasmAtkAraNAt tat liGgaM vacanaM vA abhinnArthamiSTaM, yAdRzamadhe liGge tAdRzameva tadvAcakasya zabdaupodghAte 8 spaSTaM nAnyAdRzam, ata eva cAbhinnavacanAH paryAyazabdA ekArthAsteSAmarthabhedAbhAvAt , tathA ca zabdanayamataM sarvamapi saGgha NhatA pratyapAdibhASyakRtA-"to bhAvo cciya vatthu visesiyamabhinnaliMgavayaNaM c| bahupajjAyapi mayaM saddatthavaseNa shss||1||" // 376 // (vi.2235) asyA gAthAyA lezato vyAkhyA-tata ityupasaMhAre, tataH zabdanayasya zabdArthavazena-zabdagatAnvardhazabdArthasa mAzrayeNa bhAva eva vastu mataM, na nAmAdikaM,tadapi ca bhAvarUpaM vastu vizeSitaM-svaparyAyavizeSitaM paraparyAyavizeSitaM ca mataM, ItathA abhinnaliGgavacanaM bahuparyAyamapi matamiti // uktaH zandanayaH, sampati samabhirUDhamAha vatthUo saMkamaNaM hoI avatthU naye samabhirUDhe / vastuno-ghaTAkhyAdikasya saGkramaNam-anyatra kuTAkhyAdau gamanaM, kiM!, bhavati avastu, asadityarthaH, naye paryAlocyamAne, kasminnaye ityAha-'samabhirUr3he' sam-ekIbhAvena abhirohati-vyusattinimittamAskandati zabdapravRttI yAnI Msa samabhirUDhaH tasmin , eSa hi paryAyazabdAnAmapi pravibhakkamevArthamabhimanyate, yathA ghaTanAt ghaTA, viziSTA kAcanApi // 16 // yA peSTA yuvatimastakAdyArohAdilakSaNA sa paramArthato ghaTazabdavAcyA tadvatyarthe punarghaTazabdaH pravartate upacArAt, evaM 'kuTa kauTilye' kuTanAt kurA, atra pRthubunodarakambugrIvAdyAkArakauTilyaM kuTazabdavAcya, tathA 'ubha saMbha pUraNe dIpa anukrama ~168
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka H dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra - 1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga - 3 adhyayanaM [-], niryuktiH [757], vi0 bhA0 gAthA [ 2237 ], bhASyaM [ 937...], mUlaM [- / gAthAdIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH kuH pRthivI tasyAM sthitasya saMbhanAt - pUraNAt kumbhaH, atra yat pRthivyAM sthitasya pUraNaM tat kumbhazabdavAcyam, evaM sarveSAmapi paryAyazabdAnAM nAnAtvaM pratipadyate, vadati ca-na zabdAntarAbhidheyaM vastu dravyaM payAMyo vA tadanyazabdavAcyavastuzabdarUpatAM saGkrAmati, na khalu paTazabdavAcyo'tha jAtucidapi ghaTazabdavAcyavasturUpatAmAskandati, tathA'nupalambhAt, Askandane vA vastusAGkaryApattiH, tathA ca sati sakalalokaprasiddha pratiniyata viSayapravRttinivRttyAdi vyavahArocchedaprasaGgaH, utkaM ca - "davaM pajjAo vA vatyuM vayaNaMtarAbhidheyaM jaM / na ya taM tadannabhAvaM saMkamae saMkaro mA bhU // 1 // " ( 2237 ) tato | ghaTAdizabdavAcyAnAmarthAnAM kuTAdizabdavAcyArtharUpatA'nAskandanAt na kuTAdayaH zabdA ghaTAdyarthavAcakA iti vibhi nArthAH paryAyazabdAH pramANayati ca--iha ye ye pravibhaktavyutpattinimittakAH zabdAste te bhinnArthAH, yathA ghaTapaTazakaTAdizabdAH, bhinnavyutpattinimittakAzca paryAyazabdA iti, yatpunaravicAritapratIti lAdekArthAbhidhAyakatvaM paryAyazabdAnAmabhidhIyate tadasamIcInamatiprasaGgAt, tathAhi - yadi yuktiriktA'pi pratItiH zaraNIkriyate tahiM mandamandaprakAzadavIyasi deze sanniviSTamUrttayo vibhinnA api nimbakadambAzvatthakapitthAdaya ekatarvAkAratvamAvibhrANAH pratItipathamanuyantItyekatayaiva te'bhyupagantavyAH, na caitadasti, viviktatatsvarUpagrAhitatpratyanIkapratyayopanipAtavAdhitatvena pUrvapratIteviMvitAnAmeva teSAmabhyupagamAt, evamatrApi bhAvanIyam, anyacca - zabdanaya ! yadi tvayA parasparamarthato bhinnatvAlliGgavacanabhijJAnAM zabdAnAM bhinnArthatA vyavahiyate tataH paryAyazabdAnAmapi kiM na bhinnArthatAvyavahAraH kriyate ?, teSAmapi parasparamarthato bhitvAt, mAha ca bhASyakRt -" ghaNibheyAto bheo'Numao jadda liMgavayaNabhinnANaM / dhaDapaDavaJcApi 169~
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [H] dIpa anukrama H zrIAva zyaka malaya0 vRttau upodghAte // 377 // "Avazyaka"- mUlasUtra - 1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga - 3 adhyayanaM [-], niryuktiH [758] vi0 bhA0 gAthA [ 2240 ], bhASyaM [ 137... ]. mUlaM [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra - [40], mUlasUtra- [1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH va ghaDakuDavaccANa kimaNiTTo 1 // 1 // ( vi. 2240 ) tasmAnnaikArthavAcinaH paryAyadhvanaya iti / uktaH samabhirUDhaH, idAnImevaMbhUtamAha vaMjaNa atthatadubhae evaMbhUo visesei // 758 // vyajyate anena vyanIti vyaJjanaM-zabdaH arthastu tadgocaraH taca tat ubhayaM ca tadubhayaM - zabdArthalakSaNamevaMbhUto nayo vizeSayati / idamatra hRdayam - zabdamarthena vizeSayati artha ca zabdena, tathA cAha bhASyakRt - "vaMjaNamatyeNa'tthaM ca vaMjaNeNobhayaM visesei / jaha ghaDasaddaM ceTThAvayA tahA taMpi teNeva // 1 // " (vi. 2252) asyA gAthAyA lezato vyAkhyAvyaJjanaM zabdamarthena vizeSayati, arthavazAt naiyatye vyavasthApayatItyarthaH, yathA sa eva tattvato ghaTazabdo yazceSTAvantamarthe | pratiniyataM vyavasthApayatIti bhAvaH, yathA vA ghaTazabdavAcyatvena prasiddhA ceSTA sA ghaTanAt ghaTa iti vyutpattyarthaparibhAvanAvalAd yoSidAdimastakArUDhasya ghaTasya jalAharaNAdikriyArUpA draSTavyA, na tu sthAnabharaNakriyArUpA, evamubhayaM - zabdenArthamarthena zabdaM vizeSayati, acaitra codAharaNamAha- 'jaha ghaDasada mityAdi, yathA ghaTazabdaM ceSTAvatA'rthena niyamayati, sa eva tattvato ghaTazabdo yazceSTAvantamarthaM pratipAdayati, tathA tamapyarthaM tenaiva- zabdena niyamayati, yathA ghaTazabdavAcyA ceSTA ghaTanAt ghaTa iti vyutpattivalena yoSidAdimastakAdirUDhasya ghaTasya jalAharaNakriyArUpA draSTavyeti / evaM caiSa vyutpattinimittArthAstitvabhUSitameva tAttvikaM zabdamabhilaSan ya evaM pazJcendriyatrividhavalAdirUpAn dazavidhAn prANAn dhArayati sa eva nArakAdirUpaH sAMsArikaH prANI jIvazabdavAcyo, na siddhaH, tatroktakharUpaprANadhAraNalakSaNa 170~ samabhirUdaivabhUtI // 377 //
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [758], vibhA gAthA [2256], bhASyaM [137...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAka CAKACar vyutpattinimittAsambhavAt , siddhastvAtmAdizabdavAcyaH, atati-sAtatyena gacchati tAMstAna jJAnadarzanasukhAdiparyAyAnityAdyAtmAdizabdavyutpattinimittasambhavAt , uktaM ca-"evaM jIvaM jIvo saMsArI pANadhAraNANugo / siddho puNa rajjIvo jIvaNapariNAmarahiotti ||1||"(vi. 2256) evambhUtazabdavyutpattizcaivam-evaMzabda: prakAravacanaH, evaM #yathA vyutpAditastaM prakAraM bhUta:-pAThaH evaMbhUtaH-zabdastatsamarthanapradhAno nayo'pyevaMbhUtaH upacArAt, evaMbhUtazabdasamarthanA * cAsya prAgevopadarzitA, yathA yasminnarthe zabdo vyutpAdyate sa vyutpattinimittamarthoM yadeva svarUpato vartate tadaiva taM zabdaM hu pravarcamAnamamipraiti, na zeSakAlaM, yathodakAdyAharaNavelAyAM yoSidAdimastakAruDho viziSTaceSTAvAn ghaTo ghaTazabdavAcyo, na zeSo, ghaTazabdapravRttinimittazUnyatvAt , paTAdivat , tathA ghaTazabdo'pi tattvataH sa eva draSTavyo yazceSTAvantamarthe pratipA-1 dayati, na zeSaH, zeSasya svAbhidheyArthazUnyatvAditi // amISAM ca naigamAdinayAnAmanuyogadvAreSu prasthakadRSTAntena vasatidRSTAdAntena ca bhAvanA kRtA, sA copayoginIti vineyajanAnugrahAya lezato vakSyate, tatreyaM prasthakadRSTAntabhAvanA-ko'pi puruSaH parazumAdAya vanaM prati pracalitaH, taM parazusahAyaM gacchantamavalokya anyaH pRcchati-ka bhavAn gacchati , sa naigamana-IA yAmiprAyeNa pAha-prasthakasyAnayanAya gacchAmi, tadabhiprAyeNa hi yat prasthakanimittaM kALaM tadapi kAraNe kAryopacArAta prasthaka iti vyavar3iyate, tathA lokavyavahAradarzanAd,evamuttaratrApi yathAyogamupacArabhAvanA bhAvanIyA, tataH ko'pi taM puruSa vRkSaM chindAnamupalabhya pRSTavAna-kiM bhavAn chinatti,sa pAha-prasthaka china ni, mArge cAgacchan kenApi pRSTo yathA-kimidaM tvayA skandhe samAropitamiti !, sa pAha-prasthakaM, evaM vAsyA vA kASThaM takSan utkiran zlakSNIkurvan pRSTaH sabhevameva dIpa anukrama Jan inaren ~171
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [758], vibhA gAthA [2256], bhASyaM [137...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sutrAka H zrIAva- vadati yathA prasthaka takSNomi prasthakamutkirAmi prasthakaM zlakSNIkaromi, evaM tAvad draSTavyaM yAvannAmAktiH prasthako hai| navadvAre zyaka mala- bhavati, tadevaM naigamanayAbhiprAyeNa yo nAmAGkitaH prasthako yAvacca yadapi prasthakanimittaM kASThaM tat sarva prasthakaH, taba prasthakayA vRttInAmAGkitaM prasthakaM vadan vizuddho naigama ucyate, zeSastvavizuddhaH, evameva vyavahAro'pi draSTavyaH, tasyApi lokasaMvyavahAra dRSTAntaH upodghAtedAparatayA naigamavadvaicitryAt, saGkahanayavAdI punarAha-yo dhAnyaparimANAya dhAnyabhRtaH prasthako vartate sa eva prasthakazabda vAcyo mAnavizeSo, na zeSaH, dhAnyaparimANavyApArarahitatvAt , prasthakazabdo hi parimANavizeSakaraNabyApRtakASThamayavastuvi-15 // 378 // zeSavAcI. tato yadaiva dhAnyaparimANakaraNAya vyApriyate tadaiva prasthakazabdavAcyo, na zeSAvasthAyAmiti, upacArasvatA-18 ttvika iti na vastuvicAraNAyAM tadavasara, eSa ca saGgrahanayaH sAmAnyagrAhI, tato ye kecana jagati dhAnyaparimANakaraNAya vyA-1 priyante prasthakAste sarve'pi prasthakatvAdeka eva prasthaka iti pratipannaH, RjusUtrastu atItasya vinaSTatvAdanAgatasya cAlabdhAtmalAbhatvAt parakIyasya cAvastutvAt ya evAtmIyo vartamAnakAle dhAnyaparimANAya vyApriyeta sa eva prasthako, nAtIno nAnAgataH parakIyo veti manyate, tathA yatcena prasthakena parimitaM dhAnyaM tadapi prasthaka ityAha, prasthako'yamiti loke vyavahAranayadarzanAt, prayANAM tu zabdanayAnAM matamidaM-yA prasthakazabdavAcyArthaparijJAnavAn sa tattvataHprasthako nAma na kASTha-18 mayaH, kA'tra teSAM yuktiriti cet prasthakAdikaM hi nAma mAnaM,mAnaM ca pramANa, pramANa ca tadabhidhIyate yena vastu paricchidyate, // 378 // pramIyate-paricchidyate vastvaneneti pramANamiti vyutpatteH, paricchedazca jJAnadharmaH, jJAnaM ca jIvAdananyat, tataH sa kathaM / paricchedo jIvaM muktvA'nyatrAcetane mUrce kASThamaye prasthake varceta , pramANayanti ca-vivAdAspadIbhUtaM kASThamayaM prsthkaadi| dIpa anukrama ACCAC%CES Janticomanimal ~172
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H A.su. 65 "Avazyaka"- mUlasUtra - 1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga - 3 adhyayanaM [-], niryuktiH [758], vi0 bhA0 gAthA [ 2256 ], bhASyaM [ 937...], mUlaM [- / gAthAmuni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra [1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH na pramANaM, kintu yadeva prasthakAdijJAnaM tadeva pramANaM tenaivAdhikRtavastuparicchedAt tathA cAtra prayogaH-pratthakajJAnaM pramANaM vastuparicchedakatvAt, yad yadvastuparicchedakaM tattat pramANaM yathA kevalajJAnaM vastuparicchedakaM ca prasthakajJAnamiti, uktaJca - " nANaM pamANamiddhaM nANasahAvo sa jIvato Nano / kiha patthayAibhAvaM vaeja muttAirUvaM so ? // 1 // na hi patthAi pamANaM ghaDova bhuvi ceyaNAe virahAto / kevalamiva tannANaM pamANamiThThe pariccheyA // 2 // atha manyeta - kASThaghaTitaprasthA. dayo'pi yathoktaparicchedahetutvAt pramANamiti vyavahiyante, tadayuktaM, paricchedahetutvAyogAt, taddhi tasya heturiti vaktuM zakyaM yadbhAve'vazyaM bhavati yadabhAve ca yanna bhavati, athavA pratiniyata kAryakAraNavyavasthAnupapatteH na ca kASThaghaTitaprasthakAdibhAve'vazyaM paricchedabuddhibhAvaH, nAlikeradvIpAyAtasya prasthakAdidarzane'pi tadbuddhyasambhavAt nApi prasthakAdyabhAve taduddhyabhAvaH kasyApi kalanazaktisampannasyAtizayajJAnino vA prasthakAdyabhAve'pi dhAnyarAzeravalokanamAtreNa prasthakaparimANo'yaM rAziH kuDavaparimANo vetyAdibuddhidarzanAt, tato'nvayavyatirekAsambhavAnna kASThaghaTitaH prasthakAdiH paricchedahetuH, yadyapi ca kathathit kSayopazamahetutayA kadAcanApi nimittamAtraM bhavati tathApi naitAvatA tatkAraNatvavyapadezaH, atiprasaGgAt kiJca paricchedakAraNaM, tathApi yadi tatkAraNatayA ( kathaMcit prasthAdi ) (tat) pramANamiti vyapadezabhAjanaM tataH prameyamapi pramANaM prApnoti, tasyApi pramANarUpajJAnakAraNatvAt, tathA yAni nimittakAraNAni AkAzakAladigAdIni yAni ca daSibhakSaNAdIni paramparakAraNAni tAni sarvANyapi pramANAni prAmuvanti, tatkAraNatvAvizeSAt tataH sarva pramANaM prasaktamiti kimidAnIM pramANaM kimapramANamiti pramANApramANavyavasthAviThopaprasaGgaH, uktaM ca--" patthAdao'ci 173
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [758], vibhAgAthA [2245,2246], bhASyaM [137...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka zrIAva- takAraNAta mANa takkAraNaMti mANaM maI, na saMtemuM / jamasaMtesuvi buddhI kAsai saMtesuvi na buddhI 1 // takAraNaM tu vA jai pamANamiTThanayavicAre zyaka mala-dAtao pameyapi / sapaM pamANamevaM kimappamANaM pamANaM vA // 2 // " (bi. 2245-6) tataH prasthakaparijJAnameva vayANAmapi prasthakavasayA vRttAzabdanayAnAM pramANaM, na prasthaka iti, eSa prsthkdRssttaantH| tidRSTAntI upodghAte | samprati vasatidRSTAntabhAvanA kriyate-ko'pi devadattAdiko bharukacchAdau vasan kenApi papracche-ka! bhavAn vasati !,INI naMgamanayAbhiprAyeNAha-loke vasAmi, caturdazarajvAtmakalokAdanAntaratvAdarukacchAdenivAsakSetrasyeti bhAvaH, dRzyate || // 379 // kAcavidho loke'pi vyavahArastato na kazciddoSaH, bhUyo'pi pracchaka Aha-nanu lokasvividho bhavati, aloko'dho hAlokastiryaglokazca, tatra va bhavAn vasati ?, sa prAha-tiryagloke, tiryagloko'pi jambUdvIpAdisvayambhUramaNaparyavasAno'dinakadvIpasamudrarUpastatra ka bhavAn ghasati ?, sa pAha-jambUdvIpe, jambUdvIpe'pi bharatairAvatahaimavatahiraNyavataharivarparamya-18 kadevakurUttara kurupUrva videhAparavideharUpANi daza kSetrANi, tatra dazasu kSetreSu madhye kva bhavAn vasati ?, sa brUte-bharatakSetre, bharatakSetramapi dvidhA-dakSiNabharatamuttarabharataMca, tatra ka bhavAn varcate, sa prAha-dakSiNabharate, dakSiNabharate'pyanekagrAmAkaranaga-101 rakheTakavaTAdirUpAH sannivezAH, tataH kva bhavAn vasati !, sa Aha-devadattasya gRhe, tatrApyanekAmyapavarakAdIni 6 sthAnAni, tatra va bhavAn vasati , sa AhArbhagRhe, tatrApi saMstArake basAmi, tadevaM naigamanayAbhiprAyeNa lokAdAdhArabhya yAvatsaMstArakastatra sarvatrApi vasAmItyabhiprAyaH, evameva vyavahArasyApi, tasya lokasaMvyavahAraparatvAt , saGghahanayamatena tu yatraiva saMstArakeM'vatiSThate tatraiva vasAmIti pratyayo, nAmyatra, anyatra vasanakriyAyA abhAvAt, yazca dIpa anukrama an den wwwpinctiterary.org ~174
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [758], vibhAgAthA [2241,2242], bhASyaM [137...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka saMstArake vasanakriyopetaH sa sarvo'pyeka eva, ekabuddhigrAhyatvAt, RjusUtranayamatena tu yeSvAkAzapradezeSvaSagADhastemveva vasati, na saMstArake, saMstArakAnugatAkAzaMpradezAnAM tadaNubhireva vyAptatvAt , evaM RjusUtreNokke trividho'pi zabdanaya prAha-nanu vasanaM nAma vartanamucyate, tathA ca devadatto gRhe vasatIti, kimukkaM bhavati ?-devadatto gRhe varttate, tacca vartanaM sarvasyApi bastunaH svasvarUpa eva, nAnyatra, tathA pratyakSata upalabhyamAnatvAt , tathAhi yat ghaTagataM svarUpaM tat ghaTa eva vartate, nAnyatra bhUtale paTAdo veti prasiddhametat tat devadattAdilakSaNaM vastu svasvarUpamapahAya kathamanyatra * vilakSaNasvarUpe vastuni AkAzalakSaNe vartitumutsahate ?, tathA cAtra prayogaH-yadvastusat tatsarvamAtmasvarUpe varttate, yathA 4 cetanA jIve, bastusaca devadattAdikamiti tadapi svasvarUpa eva varcate, nAnyatreti, athavA'yaM vyatirekamukhena prayogaHvivAdAspadIbhUto devadatto nAkAzapradezevavatiSThate, tato vilakSaNatvAt , yat yato vilakSaNaM na tattatra vartate, yathA chAyA Atape, vilakSaNAzcAcetanatvena devadattAdAkAzapradezA iti nAsau (tatra) vacate, uktaM ca-"AgAse vasaittiya bhaNie bhaNNai kihAnamannaMmi / mocUNAyasabhAvaM vasijja vatthu vihammaMmi? // 1 // vatthu vasai sahAve sattAo ceyaNA va jI vami / na vilakSaNataNAo bhinne chAyA''tace ceva // 2 // " (vi. 2241-2) eSa vstidRssttaantH| * samprati pradezahaTAntabhAvanA, tatra prakRSTo dezaH pradeza: sa eva dRSTAntaH pradezadRSTAntaH, sa cAyam-gamo badati papaNA jagati pradezAH, tadyathA-dharmAstikAyapradezo'dharmAstikAyapradeza AkAzAstikAyapradezo jIvapradezaH skandhapradezaH skandhagataikadezapradezazca, sarvatra ca SaSThItatpuruSaH samAsaH, yathA dharmAstikAyasya pradezo dhostikAyapradezaH, evaM SECREKANGACAKACASACRECR dIpa anukrama ~175
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -1, niyukti: [758], vi0bhA0gAthA [2241,2242], bhASyaM [137...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka zrIAva-18 sarvatrApi, sa ca dharmAstikAyapradezAdiH sAmAnyavivakSayA eko vizeSavivakSayA tvaneka iti, evaM vadantaM naigama sAho niyavicAre zyaka malada vadati-yad pe-paNNAM pradeza ityAdi, tanna bhavati, yasmAt yaH skandhagataikadezapradezaH sa tasyaiva skandhasya pradezaH, pradeza pApAdezaskandhAvyatiriktatvAt , tathA ca loke'pi vakAro-dAsena me kharA krIto dAso'pi me kharo'pi me, evaM ya. khASTiAntaH monaskandhasya sambandhino dezasya pradezaH sa tasyaiva skandhasya, tato maivaM vAdIH yaduta-SaNNAM pradeza ityAdi, kimvevaM vadaH yathA-pazcAnAM pradezaH, dharmAstikAyapradezaH adharmAstikAyapradezaH AkAzAstikAyapradezo jIvapradezaH skandhapradeza iti, // 38 // atra ca dharmAstikAyAdyanugataH dharmAstikAyapradezaH sa sarvo'pyeka eva draSTavyaH, sAmAnyavivakSaNAt , eSa ca saho'vi 4AzuddhaHpratipattacyaH, aparasAmAnyAbhyupagamAt, evamamidadhAnaM saGghahaM prati vyavahAro'bhidhatte-yadvadati bhavAn -paJcAnAM pradeza ityAdi, tadanupapana, kathamiti cet, ucyate, zabdArthAghaTanAt, tathAhi-yadi yathA pathAnA goSThikAnAM kizci- sAdhAraNaM hiraNyAdi varttate tathA yadi paJcAnAM dharmAstikAyAdInAM sAdhAraNa pradezo bhavet tata evaM vacanapravRttirupapadyate-paJcAnAM pradeza iti, nAnyathA, na caitadasti, tasmAdevaM vaktavyaM-paJcavidhaH pradezaH, tadyathA-dharmAstikAyapradezo yAvat skandhapradeza iti, evamukke vyavahAreNa RjusUtro vadati-yajJApate bhavAn-paJcavidhaH pradeza ityAdi, tadasamyak, tatrApi zabdArthe vicAryamANe'tiprasaGgadoSApatteH, tathAhi-paJcavidhaH pradeza ityukte zabdArthaparyAlocanAyAM yo| yaH pradezaH sa sa paJcavidha iti prAptam , evaM ca satyekaikA pradezaH paJcavidha iti paJcaviMzatividhaH pradezaH prasaktaH, na / caitadasti, tasmAdevamatra vaktavyaM bhAjyaH pradezaH, tadyathA-sthAddharmAstikAyapradezaH syAdadharmAstikAyapradezaH syAdAkAzA 1404 dIpa anukrama ~1764
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [758], vibhAgAthA [2241,2242], bhASyaM [137...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka |stikAyapradezaH syAjjIvapradezaH syAt skandhapradezaH, evamAcakSANamRjusUtra zabdanayaH pratyAcaSTe-yadasi-bhAjyaH pradeza dAityAdi, tana bhavati, katham ?, ucyate-yadi bhAjyaH pradeza iti saMmataM tataH syAtpadalAJchane pratiniyatadharmAstikAyA-16 dhanugatapradezasvarUpAvadhAraNAsambhavAt dharmAstikAyapradezo'pi syAdadharmAsti kAyapradezaH adharmAstikAyapradezo'pi syAddharmAstikAyapradeza ityAdi, tata evaM vaktavyaM-dharmAstikAyaH pradezaH pradezo dharmAstikAyaH adharmAstikAyaH pradezaH dipradezo'dharmAstikAya ityAdi, evaM hi padataH zabdanayasyAyamabhiprAyaH-ya eva dharmAstikAyAdirUpo dezI sa eva dezaH pradezo vA, tasya tadavyatiriktatvAt , na khalu dezino bhinno dezaH pradezo vA bhavitumarhati, bhede sati tasyAsau deshH| pradezo veti samvandhAnupapaceH, nahi ghaTaH paTasyeti sacetasA vaktuM zakyaM, sambandhazcettarhi sambandhasyAnyathAnupapadyamAnadatvAddezaH pradezo vA dezinaH sakAzAdabhinnaHpratipattavyaH, tathA ca sati ya eva dezI sa eva dezaH pradezazceti siddhaM sAmAnAprAdhikaraNya, etadeva ca sAmAnAdhikaraNyaM samabhirUDho'pimanyate, evaMbhUtastu mAha-na vastuno dezaH pradezo vA, yuktyayogAt, 4 tathAhi-dezaH pradezovAdezino bhinno vA'bhinnovA?, gatyantarAbhAvAt , yadi bhedastasyeti sambandhAnupapattiH, athAbhedastato dezaH pradezovA dezyeva, tadavyatiriktatvAt , tatsvarUpavat, tathA ca sati yo dezapradezazabdau tau paramArthato dharmAstikAyAdi dezapratipAdako, tato yathA paryAyazabdatvAdekakAlamekasmin vastuni ghaTakuTazabdau noccAryete, ekenApi zabdena tadarthasya hA pratipAdane dvitIyazabdaprayogasya nairarthakyAt, evamihApi dharmAstikAyAdirUpe vastuni dharmAstikAyAdizabdo dezapradezAdAdizabdazca naikakAlaM uccAraNamarhataH, dvayorapyekArthatAyAmekena tadarthasyAbhidhAnato'parazabdaprayogasya vaiyarthyAt, tathA ca dIpa anukrama ECRACKSON JanEthicsonn inex Frica Feroleh R ainelibrary.org ~177
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [758], vibhA gAthA [2252], bhASyaM [137...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka zrIAva- sati dharmAstikAyapradezo'dharmAstikAyapradeza ityAdi vacanajAtaM sarvamanupapannaM, dezabhadezazabdayoH paramArthato dharmAstikAyA- nayavicAre zyaka mala-dirUpadezivAcakatayA paunruktydossaanussnggaat| yo'pi ca nozabda ekadezavacanaH so'pyetanmatena sarvathA'nupapannaH, tatrApyu- dezadRSTAya. vRttI tadopAnatikramAt, tathAhi-nozabdaH sampUrNa vastvabhidadhyAt vastvekadezaM vA?, yadi sampUrNa tatastasya prayogo nirarthako,TrAntaH tozaupojAnAdharmAstikAyAdipadenaiva tasyAbhidhAnAt , atha vastvekadezamiti pakSaH so'pyasamIcIno, vastuno dezAbhAvAta, nahi vastuno bdAzca bhinno deza upapadyate, tasyeti sambandhAbhAvAt , abhede tu dezyeva na deza ityupapAditametat , ukaM ca-"nosaddo sammattaM // 38 // desaM va vaeja jai samattaM to / tassa payoge Natyo aha deso to na so vatthu // 1 // " (vi.2259) atra 'na so vatthuti na sa dezo vastu, bhedapakSe abhedapakSe vA tasyAsambhavAditi, ye'pi ca nIlotpalAdayaH zabdA lokaprasiddhAste'pyetanmatena vicAryamANAH sarvathA'nupapannAH, tathAhi-tanmatena sarva vastu pratyekamakhaNDarUpaM, na tasya guNAH paryAyA vA dezAH pradezA| vA sarvathA kathacidvA vastvantararUpA vartante, tato nIlazabdenApi tadeva vastvakhaNDamabhidhIyate, utpalazabdenApi tadeveti, nIlotpalazabdayoranyatarazabdena tadarthasyAbhidhAnAt dvitIyazabdaprayogo vyatheM ityayukkA nIlotpalAdayaH zabdAH, kRtA pradezadRSTAntabhAvanApi / tadevamuktA nayAH, eteSAM ca nayAnAmAdyAzcatvAro nayA arthanayAH, mukhyavRttyA jIvAvardhasamAzrayaNAt , zeSAstu trayaH zabdAdayo nayAH zabdanayAH, zakdata evArthabhedopagamAt , ukta ca-"catvAro'rthanayA hyete, jIvAdyarthavinizcayAt / trayaH zabdanayAH satyapadavidyAM samAzritAH // 1 // " atra 'satyapadavidyA samAznitA' iti satyAni-aviparItAni, zabdA AGARIKAASARAMESSASSASS dIpa anukrama ~178~
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra - 1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga - 3 adhyayanaM [-], niryuktiH [759], vi0bhA0gAthA [2252] bhASyaM [137.] mUlaM [- / gAthA-] nadIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH | nuzAsanopadarzitayathokta lakSaNopetAni iti bhAvaH tAni ca tAni padAni ca satyapadAni teSAM vidyA-parijJAnaM kAlakArakAdibhedato'vagamastAM samAzritAH, tadvazAdarthamedamabhyupagatavanta ityarthaH / samprati eteSAmeva navAnAM prabhedasaGkhyApradarzanArthamAha ekeko a sapaviho satta nayasayA havaMti evaM tu / anno'vi a Aeso paMca sayA huMti u nayANaM // 759 // nayA - mUlabhedApekSayA yathoktarUpA naigamAdayaH sapta, ekaikazca prabhedataH zatavidhaH - zatabhedaH, tataH sarvaprabhedagaNanayA sapta nayazatAni bhavanti, apizabdAt paT catvAri dve vA zate, tatra SaT zatAnyevam-naigamaH sAmAnyagrAhI saGghadde praviSTo, vizepagrAhI vyavahAre, uktaM ca- "jo sAmannaggAhI sa negamo saMgahaM gato ahavA / iyaro vavahAramito jo teNa samANani| dekho // 1 // " (vi. 19) tat SaDeva mUlanayAH, ekaikazca prabhedataH zatabheda iti SaT zatAni, aparAdezaH sagrahavyavahArarjusUtrazabdA iti catvAra evaM mUlanayA, ekaikazca zatavidha iti catvAri zatAni, zatadvayaM tu naigamAdInAmRjusUtraparyantAnAM dravyAstikatvAt zabdAdInAM tu paryAyAstikatvAt tayozca pratyekaM zatabhedatvAt, athavA yAvanto vacanapathAstAvanto nayA ityasaGkhyAtAH pratipasanyAH / eehiM diTTivAe parUvaNA suttaatthakahaNA ya / iha puNa aNanbhuvagamo ahigAro tIhiM osannaM // 160 // etaiH - naigamAdibhirnayaiH saprabhedairdRSTivAde sarvavastUnAM prarUpaNA, kriyate iti vAkyazeSaH, sUtrArthakathanA ca, Aha-vastUnAM sUtrArthAnavilaGghanAt samuccayo'narthaka iti, na tatsUtropanibaddhasyaiva sUtrArthatvena vivakSaNAt, tadvyatirekeNApi ca *** atra mUla saMpAdane yat gAthA-krama || 160 || mudritaM tat mudraNa-skhalanA mAtra, iha gAthA -krama || 760 || eva vartate 179~
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [761], vibhA gAthA [2276], bhASyaM [137...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: ji. prata sutrAka % 4 II zrIAra- vastusambhavAt , iha punaH kAlika zrute'nabhyupagamaH, nAvazyaM nayAkhyA kAryeti bhAvaH, yadi ca zrotrapekSayA nayavicAraH4 zyaka mala- kartavyaH tadA tribhirAdyaiH-naigamasaGgrahavyahArarUpairutsannaM-prAyeNAtrAdhikAraH, kimiti tribhirevAdyanayarihAdhikAro, na zeraiH!, ya. vRttI ucyate, prAyastribhirevAdyanayairlokavyavahAraparisamApteH, atha yadi kAlika zrute nayAnAmanabhyupagamaH tatasvibhirAdyaH upodghAte || kimartha zrotrapakSayA'pyadhikAraH, ucyate, parikarmaNAthai, kAlikazrute hi tribhirAdyairnayaiH parikammitaH san dRSTivAdayogyo // 382 // dabhavati, nAnyatheti, uktaM ca-"pAyaM saMvavahAro vavahAratehi tihiM ujaM loe / teNa parikammaNatvaM kAliyasutte tadadhi gaaro||1||"(vi. 2276) nanu parikarmaNA'pi nayaistatra bhavati yatra nayAnAmavakAzaH, kAlikazrute cAnabhyupaga-1 mAnayAnAmanavakAza iti kathaM tatrAdyaikhibhiH parikarmaNA bhavati !, tata Aha nasthi naehi vihUNaM suttaM attho va jiNamae kiMci / Asajja u soAraM nae nayavisArao ghUyA // 161 // | jinamate-sarvajJamate na kiJcidapi sUtramartho vA nayaivihInamasti tataH kAlikazrute'pi nayAnAmavakAza iti parikarmadaNAthai nayaparigrahaH, azeSanayapratipedhastvAcAryavineyAnAM viziSTabuddhyabhAvApekSaH, vimalamatizrotAraM punarAsAdya nayavizApAradaH sUriH samastAnapi nayAna brUyAt, yadi punaH trinayayogyo'pi na bhavati tataH parikarmaNArtha dvau nayI vadet, tayokArapyazakAvekaM nayaM, mandatamaprajJe tu sUtrArthamAtram, uktaM ca-"bhAseja vitthareMNavi nayamayapariNAmaNAsamatthammi / dIpa anukrama 0-%250%A Jan Ercan For Per t h Amainelibrary.org ... atra mUla saMpAdane yat gAthA-krama || 161 || mudritaM tat mudraNa-skhalanA mAtra, iha gAthA-krama || 761 || eva vartate / ~180
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra - 1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga - 3 adhyayanaM [-], niryuktiH [ 762 ], vi0bhA0gAthA [2276], bhASyaM [ 137...], mUlaM [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH *** tadasatte parikammaNameganaeNaMpi vA kujA // 1 // " (vi. 2278) ityAdi, ukaM nayadvAram idAnIM samavatAradvAraM vaktavyaM, tatra va teSAM nayAnAmanavatAraH kva vA samavatAra iti pratipAdanArthamAha mUDhanaiaM suaM kAliaM tu na nayA samoaraMti ihaM / apuhutti samoAro natthi puhutte samoAro // 132 // mUDhA avibhAgasthA nayA yasmin tat mUDhanayaM tadeva mUDhanayika, prAkRtatvAt svArthe ikapratyayaH, athavA mUDhAzca te nayAzca mUDhanayAste asmin vidyante iti mUDhanayika, 'ato'nekasvarA' ditIkapratyayaH, kintadityAha - zrutaM, kAle| prathamacaramapauruSI lakSaNe kAlagrahaNapUrvakaM paThyate iti kAlikaM, 'varSAkAlebhya' iti bhAvArthe ikaNpratyayaH, tatra na nayAH samavitaranti, na pratipadaM bhaNyante iti bhAvaH kadA punaramISAM tarhi samavatAro'bhUt ? kadA ca nAvatAra ityAha- 'apuhutte samoyAroM' ityAdi, apRthaktvaM caraNakaraNAnuyogagaNitAnuyogadharmma kathAnuyogadravyAnuyogAnAmekabhAvaH, kimuktaM bhavati?yadaite catvAro'pi caraNakaraNAnuyogaprabhRtayo'nuyogAH pratisUtramupanyasyante eSo'pRthagbhAvaH, tatra nayAnAM samavatAro - vistareNa virodhAvirodhasambhava vizeSAdinA prarUpaNaM, 'nasthi puhutte samoyAro' iti pRthaktvaM caraNakaraNadharmmasaGkhyAdravyAnuyogAnAM graMthapravibhAgena varttanaM, kimukkaM bhavati ? -yadaikaikasyaivAnuyogasya granthavibhAgena pravarttanam etat pRthaktvamiti, tasmin nAsti nayAnAM samavatAraH, bhavedvA puruSavizeSApekSaH, iyamatra bhAvanA - yAvadapRthaktvamAsIt tAvannayAnAmabhUt 1 bhASyakArANAM zrIharibhadrasUrINAM cAbhiprAyeNa nayavizArada evAdhunA zrIn nayAn brUyAt, prakaraNAnugataJca sa evArthaH, mUDhanayikatvAbhAvaprasaGgo'nyathA tadApi sarveSAM sampUrNa nayAvatArasyaiva yogyaveti na niyamaH For Pevate & Personal Use Only **** atra mUla saMpAdane yat gAthA-krama || 162 || mudritaM tat mudraNa-skhalanA mAtra, iha gAthA -krama || 762 || eva vartate anuyogAnAM catvAraH bhedAnAM svarupam pradarzayate 181~
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [763-764], vibhA gAthA [2281-2283], bhASyaM [137...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka 181 zrIAva- samavatAraH, pRthaktve tu jAte samavatArAbhAva iti, ukaM ca-"apuhuttamegabhAvo sutte sutte savittharaM jattha / bhannaMta'NuogA anuyogapRzyaka mala- caraNadhammasaMkhANadavANaM // 1 // tattheva nayANapihu paivatthu vitthareNa savesiM / desaMti samoyAraM guravo bhayaNA puhuttami thattA ya. vRttI // 2 // egocciya desijjai jattha'Nujogo na sesayA tinni / saMtAvi taM puhuttaM tattha nayA purisamAsajja // 3 // " (vi.131 pRthaktve upodghAte|2281-3) Aha-kiyantaM kAlamapRthaktvamAsIt ? kuto vA samArabhya pRthaktvaM jAtamityata Aha jAvaMta ajavairA apuhuttaM kAliANuogassa / teNAreNa puhuttaM kAliasui dihivAe a||163|| // 38 // yAvadAryavajrA-AryavanasvAmino guravo mahAmatayastAvat kAlikAnuyogasya-kAlikazrutacyAkhyAnasyApRthaktvaM-pratisUtraM caraNakaraNAnuyogAdInAmavibhAgena vartanamAsIt, tadA sAdhUnAM tIkSNaprajJatvAt, kAlikagrahaNaM prAdhAnyakhyApanArtham, anyathA sarvAnuyogasyApRthaktvamAsIt , tata Arabhya, AryarakSitebhyaH samArabhyetyarthaH, kAlikazrute dRSTivAde cAnuyo-11 gAnAM pRthakvaM-granthavibhAgena vibhAgo'bhavaditi // atha ka ete AryavajA iti stavadvAreNa teSAmutpattimamidhitsurAha-18 tuMbavaNasaMniyesAu niggayaM piusagAsamallINaM / chammAsiaM chasu jayaM mAUi samani vaMde // 764 // tumbavanasannivezAt nirgataM pitRsakAzamAlInaM SaNmAsikaM SaTra jIvanikAyeSu yataM-prayanayantaM mAtrA ca samanvitaM vande / eSa gAdhAsamudAyArthaH, avayavArthastu kathAnakAdavaseyaH,-vairasAmI puSabhave sakassa devaraNNo vesamaNassa saamaannio5||383|| Asi, ito ya bhayavaM vaddhamANasAmI piTThacaMpAe nayarIe subhUmibhAge ujANe samosaDho, tattha ya sAlo rAyA mahAsAlo haiM 18 juvarAyA, tesiM bhagiNI jasamaI, tIse bhattA piTaro, putto ya se gAgalI nAma kumAro, tato sAlo bhayavato samIce! AC4% dIpa anukrama nina Fri Pameron en atra mUla saMpAdane yat gAthA-krama || 163 || mudritaM tat mudraNa-skhalanA mAtra, iha gAthA-krama || 763 || eva vartate / ... atra vaz2asvAmI, AryarakSita AdInAM kathAnaka vistareNa Arabhyate ~182
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -1, niyukti: [763-764], vibhAgAthA [-], bhASyaM [137...], mUlaM -/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAka dhamma soUNa bhaNai-jaM navaraM mahAsAlaM rajje ahisiJcami, to tujhaM pAyamUle papayAmi, teNa gaMtUNa bhaNito. mahA-18 sAlo-rAyA bhavasu, ahaM paJcayAmi, so bhaNai-ahaMpi papayAmi, jahA tujhe iha pamANa tahA pabaiyassavi, tAhe gAgalI kaMpillapurAo ANe raje ahisitto, tarasa mAyA jasamaI kaMpillapure nayare dinniyA piDharassa rAyaputtassa, teNa tato &sahAvimo, so puNa tesiM do sIviyAbho kArei, jAva te pavaiyA, sAvi tersi bhagiNI samaNovAsiyA jAyA, sevi samaNA15 saMtA ekkArasa aMgAI ahijiA, annayA bhayavaM rAyagihe samosaDho, tato niggato caMpaM pahAvito, tAhe sAlamahAsAlA sAmi ApucchaMti-amhe piTAcaM vaccAmo, jai nAma koi tesiM pabaejjA sammattaM vA ubhejA, sAmI jANai-jahA tANi saMbujhihiMti, tAhe tesiM sAmiNA goyamasAmI bihajao dino, sAmI caMpaM gato, goyamasAmIvi piDhacaMpaM gao, tattha samosaraNaM, gAgalI piTharo jasavaI ya niggayANi, bhagavaM dharma kahei, tANi dhamma soUNa paramasaMviggANi jAyANi, gAgalI niyaputtaM raje ahisiMciUNa mAyApiisahito pavaio, goyamasAmI tANi ghetUNa caMpaM vaccai, tersi sAlamahAsAlANa paMdhaM vaccaMtANaM hariso jAto, jahA saMsArAo eyANi uttAriyANi, evaM tersi pavahamANeNa subheNaM ajjhavasANeNaM kevalanANaM samuppaNNaM, iyaresipi ciMtA jAyA, jahA amhe eehiM raje ThaviyANi, puNaravi dhamme ThaviUNaM saMsArAto moiyANi, evaM ciMtetANaM subheNaM ajjhavasANeNaM tiNhavi kevalanANamuppaNNaM, evameyANi utpannanANANi bAra gayANi, sAmi payAhiNaM kareUNa titthaM namiUNa kevaliparisaM dhAviyANi, goyamasAmIvi bhayavaM baMdiUNa tikhutto dIpa anukrama SANGALOSECASTESCAUSTRACTICAN ~183
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [763-764], vibhA gAthA -], bhASyaM [137...], mUlaM /-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: izl prata satrAka dIpa zrIAva- pAema paDio, udio bhaNai- kahiM vaccaha 1, eha titthagaraM vaMdaha, tAhe sAmI bhaNai-goyamA ! mA kevalI AsAehidA vajrasvAzyaka mala- tAhe AuTTo khAmei, saMvegaM ca gato, tastha goyamasAmissa saMkA jAyA, mA'haM na sijhe jAmitti / micarita ya. vRttI Paa ito ya aNAgae goyamasAmimmi sAmiNA purva vAgariyaM, jahA-jo dharaNigoyaro aTThAvayaM vilaggai ceiyANi ya* upodyAte dra 11vaMdaha so teNeva bhavaggahaNeNaM sijjhai, taM ca devA aNNamaNNassa kahiMti, tao goyamasAmI taM devavayaNaM suNiya putr||38|| mAbhogiUNa ciMtei-aTThAvayaM vaccAmi, tassa hiyayAkUyaM jANiUNa tAvasA saMbujhissaMti eyassavi dhIrayA bhavissaitti bhaNai-bacca goyama ! aTThAvayaM ceiyavaMdao, tAhe bhagavaM goyamo hadvatuTTho sAmi vaMdittA gao ahAvayaM, tattha ya aTThAvae jaNavAyaM soUNa tini tAvasA patteyaM paMcasayaparivArA aTThAvayaM vilaggAmIti tattha kilissaMti, taMjahA-1 koDinno dinno sevAlo, koDinno saparivAro cautthaM cautthaM kAUNa pacchA mUlakaMdANi AhArei sacittANi, so paDhama mehalaM vilaggo, dinno cha8 chadraM kAUNa parisaDiyapaMDupattANi AhArei, so biiyaM mehalaM bilaggo, sevAlo aGkamamamaM kAUNa jo sevAlo sayamacittIbhUo samAhAreda, so taiyaM mehalaM vilaggo, evaM te tAva kilissaMti, io ba bhagavaM goyamasAmI orAThasarIro huyavahataDitaruNaravikiraNateo ei, te taM ejaMtaM pAsiUNa bhaNaMti-esa kira ettha thullao samaNo vilggi-6|| hiha jaM amhe mahAtavassI sukkA bhukkhA na tarAmo vilamgi, bhayavaM ca goyamo jaMghAcAraNaladdhIe lUyApuDagaMpi nissAe huM chAuppayai, te uppayaMta te paloyaMti, esa Agato esa asaNaM gatotti, evaM te tinnivi vimhiyA pasaMsaMti, acchaMti ya paloeMtA anukrama JanEthiconn imerely ~184
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -1, niyukti: [763-764], vibhAgAthA [-], bhASyaM [137...], mUlaM -/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka jai joyarai to ekssa vayaM sIsA / sAmIvi ceiyAI vaidittA uttarapuracchime disIbhAge puDhavisilApaTTae asogavarapAyavassa ahe tarayaNi vAsAe uvgto| ito ya sakassa logavAlo vesamaNo aTThAvae ceiyavaMdao Agato, ceiyANi vaMdittA goyamasAmi vaMdai, tao se 5 bhagavaM dhammakahA'vasare aNagAraguNe parikahei, jahA bhayavaMto sAhayo aMtAhArA paMtAhArA evamAi, vesamaNo ciMtei-1* erise sAhuguNe vannei, appaNo ya se imA sukumArasarIrayA jA devANavi nathi, tao bhayavaM tassAkUyaM nAUNa puMDarIyaM nAma ajjhayaNaM paravei, jahA pukkhalAvaivijae puMDarigiNI nagarI, naliNagumma ujjANaM, tattha NaM mahApaumo nAma rAyA, paumAvaI devI, tANaM do puttA-puMDarIe kaMDarIe ya, puMDarIe juvraayaa| teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM naliNagumme | ujjANe yerA samosaDhA, mahApaumo niggato, dhammo suto, paramasaMviggo jAto, tato puMDarIyaM raje Thavei, kaMDarIyaM juvaraje, tato puMDarIyarAyamApucchittA mahAvibhUIe pavaie, coisa puvAI ahijjai, vicittaM tavokarma karei, evaM bhuuii| vAsAI sAmaNNapariyAgaM paripAliUNa mAsiyAe saMlehaNAe siddhe / aNNayA te gherA puSANupubIe viharamANA puMDaragiNIe nayarIe samosaDhA, puMDarIe rAyA kaMDarIeNa juvaraNNA saddhiM samAgao, puMDarIo sAvagadharma paDivanno, kaMDarIe juvarAyA dhamma socA saMsArabhIo jAto, tato gihamAgae puMDarIyaM rAyamApucchai-tubmehiM anbhaNuzAo pacayAmitti, tao |puMDarIe rAyA bahUhiM visayANulomAhiM visayapaDikUlAhi ya saMjamaubeyakarAhi ya paNNavaNAhiM kaMDarIyaM pannavei, jahA nAyadhammakahAsu jAva no saMcAei paNNaviDa, tAhe akAmage ceva nikkhamaNamahimaM karei, kaMDarIo'vi pavaito saMto sAmA-18 dIpa anukrama A.su.65/ In den in ~185
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [H] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 zyaka mala ya0 vRttau upodghAte // 185 // adhyayanaM [-], niryuktiH [ 763-764 ], muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], vi0 bhA0 gAthA [-], bhASyaM [ 137...], mUlaM [- / gAthA-] mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRi zrIAtra iyamAiyAI ekArasa aMgAI ahijai, bahUhiM utthachaTTamamAiehiM tavokammehiM biharai / annayA tassa kaMDarIyassa aMtapaMtAhArehiM dAharogo jAto, te ya therA bhagavaMto viharamANA puNovi puMDaragiNIe nayarIe naliNavaNe samosaDhA, puMDarIe rAyA Agae, dhammaM soccA jeNeva kaMDarIe aNagAre teNeva uvAgacchai, 'kaMDarIyaM caMdai namasai, kaMDarIyassa sarIraM saruyaM savAvAhaM pAsai, tato there bhagavaMte vaMdiUNa evaM vayAsI- ahannaM bhaMte ! kaMDarIyassa aNagArassa ahApavatehiM tigicchagehiM phAsuesaNijjehiM osaha sajjabhattapANehiM tigicchaM karemi tujjhe mama jANasAlAsu samosaraha, tato NaM te therA puMDarIyassa raNNo ebama paDisuti, jANasAlAsu viharati, puMDarIe kaMDarIyassa tegicchaM kariMti, tate NaM taM maNunnaM AhAramAhAreMtassa samANassa se rogAyaMke khippAmeva uvasaMte haDe jAe, tahAvi maNuNNaMsi asaNe pANe khAime sAime mucchie No saMcAei bahiyA abbhujayavihAreNaM viharittae, tae NaM se puMDarIe imIse kahAe uddhaTTe samANe jeNeva kaMDarIe teNeva uvAgacchara, uvAgacchittA kaMDarIyaM tikkhutto AgrAhiNapayAhiNaM karei, karettA evaM kyAsI-dhanno'si NaM tumaM devANuppiyA ! sapuNNosi NaM tumaM rajjaM rahUM aMtevaraM cattA pavaipa, ahanaM adhaNNe akayapuNNe aNegajAijarAmaraNasogasArIramANasapakAmadu kkhaveyaNAva saNasayovadevAbhibhUe rajje rahe aMteure ya mucchie no saMcAemi pabaiDaM, tae NaM se kaMDarIpa puMDarIeNaM evaM vRtte samANe tusiNIe ciTThae, tae NaM se puMDarIe docaMpi tacaMpi vAraM evaM paNNavei, tao akAmage caiva lajAe puMDarIyaM rAyamApucchittA yerehiM saddhiM viharai, yerehiM kiMcikAlaM uggaggeNaM vihAreNaM viharamANe samaNattaNaniviNNe samaNaguNamukkajogI therANaM aMtiyAo nimgaM tUNa puMDarIgiNIe nayarIe puMDarIyassa raNNo bhavaNe asogavara pAyavassa heDA puDhavisilApaTTae uvAgaccha, 186~ zrIvAte puNDarIkakaNDarI kau // 285 //
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [763-764], vibhA gAthA -], bhASyaM [137...], mUlaM /-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka tatya ohayamaNasaMkappe acchai / tae Na puMDarIyassa ghAtI tattha Agacchai, sAtaM tahA pAsiUNa puMDarIyassa sAhai, sevi ya NamaMteuraparidArasaMparibuDe tattha Agacchada 2 tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM karettA eyaM vayAsI-dhannosiNaM tuma devANu ppiyA! iccAi taM ceva jAva tacchaMpi bhaNio, tusiNIe ciTTai, tao puMDarIo bhaNai-aTTho bhaMte ! bhogehiM !, so bhaNaihatA ! aTTho, tate the koDuMbiyapurise saddAvittA pAyapaMkeNeva rAyAbhiseeNa abhisito, puMDarIo sayameva paMcamuTThiyaM loyaM * karettA cAujjAmaM dhamma paDivaja kaMDarIyassa AyArabhaMDaM sabasubhasamudayaMpiva geNhai, giNihattA imaM ghoramabhiggahaM paDi vajjai-kappar3a me therANa aMtie cAujAmaM dharma paDivajittA pacchA AhArittae, to therAbhimuhe niggae / kaMDarIovi darasaloluyAe paNIyaM pANabhoyaNaM AhArei, taM ca tassa no sammaM pariNayaM, ujalA veyaNA pAunbhUyA, tao se raje rahe| aMteure ya gADhamucchie akAmae kAlaM kiccA sattamapuDhavIe tettIsasAgarovamaThiio neraio jaao| puMDarIevi ya NaM haiM dhere pappa tesiM aMtie doccaMpi cAujjAmaM dhamma paDivajaha, tao chahakkhamaNapAraNage aMte paMte sIyale pANabhoSaNe AhA-15 rie, teNa ya kAlAikaMtasIyalalukkhaarasaviraseNa apariNaeNa veyaNA durahiyAsA jAyA, tao NaM so adhAraNijjAmidaM | sarIragatikaTTha karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTTa evaM vayAsI-namotthu NaM arahatANa bhagavaMtANa jAva saMpattANa, namotthu NaM thairANa bhayavaMtANaM mama dhammAyariyANaM dhammovaesagANaM, puddhipi ya NaM mae therANaM aMtie save pANAivAte paccadAkkhAte jAva sakhe pariggahe paccaksAte. iyANipi ya NaM tesiM ceva bhayavaMtANaM aMtie sarva akaraNijjaM joga paJcakkhAmi, japi ya imaM sarIragaM eyaMpi caramehiM UsAsanIsAsehiM vosirAmi, evaM AloiyapaDikate samAhipatte kAlaM kiccA sabaha RRRRRESTEREOSSAGARMERICA dIpa anukrama JanEthiconn inormananal ~187
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [H] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryuktiH [ 763-764 ], vi0 bhA0 gAthA [-], bhASyaM [ 137...], mUlaM [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH zrIAva zyaka mala 0 vRtta hai upodghAte // 386 // siddhe tettIsasAgarovamAU devo jAo, tao caitA mahAvidehe sijjhihi / taM mA tumaM dubalattaM valiyattaM vA geNhAhi, jahA kaMDarIo teNaM dombaleNaM aduhaTTo kAugao sattamIe uvabanno, puMDarIo puNa paDipuNNagalakabolo savasiddhe uvaSNo, evaM devANuppiyA ! valio dubbalo vA akAraNaM, ettha jhANaniggaho kAyavo, jhANe niggaho paramaM pamANaM, tao vesamANo aho bhagavayA mama hiyayAkUyaM nAyaMti AuTTo saMvegamAvaNNo vaMdittA paDhigao, tattheva vesamagassa ego sAmANio devo, teNa taM puMDarIyAjhayaNaM ogahiyaM paMca sayANi, sammataM ca paDivano, keI bhAMti so jaMbhago / tAhe | bhayavaM viiyadivase ceiyANi vaMdittA paJccoruhai, te ya tAvasA bhaNaMti-tunbhe amhaM AyariyA, amhe tunbhaM sIsA, sAmI bhaNai-tumha ya amha ya logagurU AyariyA, te bhaNaMti-tujhavi anno Ayario ?, tAhe sAmI bhayavao guNasaMdhavaM karei, te padhAviyA, devayAe liMgANi ucaNIyANi, tAhe te bhagavayA saddhiM vaJcaMti, bhikkhavelA ya jAyA, bhayatraM bhaNaikiM ANijau pAraNagati 1, te bhAMti - pAyaso, bhayavaM ca saGghaladdhisaMpanno paDiggahaM ghayamahusaMjuttassa bharittA Agao, tAhe bhaNiyA-parivADIe ThAha, te ThiyA, bhayacaM ca akkhINamahANasio, te udghaTThiyA, pacchA appaNA jimio, tao te suduyaramAuTTA, tesiM ca sevAlabhakkhANaM paMcaNhavi sayANaM jemaMtANaM goyamasAmiNo taM laddhiM pAsiUNa kevalanANamuppaNNaM, | dinnassa puNa saparivArassa bhagavao chattAicchattaM pecchaM rasa, koDiNNassa saparivArassa sAmiM daddUNa kevalanANaM samuppaNNaM, bhayavaM goyamasAmI purao pakaDamANo sAmiM payAhiNIkarei, tevi kevaliparisaM padhAviyA, goyamesAmI bhaNai eha sAmi baMdaha, sAmI bhaNai - goyama ! mA kevalI AsAehi, goyamasAmI AuTTo micchAmidukkaDaM karei, tao goyamasAmissa For Pivate & Personal Use Only 188~ paJcadazaza ta tApasa dIkSA ||386 // wwwjainolibrary.org
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [763-764], vibhA gAthA -], bhASyaM [137...], mUlaM /-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka suTThayara addhiI jAyA, tAhe sAmI goyama bhaNai-kiM devANaM vayaNaM gejhaM uyAhu jiNavarANaM !, goyamo bhaNai-jiNava-19 rANaM, kIsa adhiI karesi!, tAhe sAmI cattAri kaDe panavei, taMjahA-suMbakaDe vidalakaDe cammakaDe kaMvalakaDe, evaM 8 sIsAvi suMbakaDasamANA jAva kaMbaLakaDasamANA, tumaM ca mama goyamA kaMbalakaDasamANo, kiMca-cirasaMsiddho si me goyamA !, paNNattIAlAvagA bhANiyabA, jAva avisesAmaNANattA bhavissAmo, tAhe goyamanissAe dumapattaM NAma ajjhayaNaM pannavei / devo'vi vesamaNo tato caittA avantijaNavae tuMbavaNasannivese dhaNagirI nAma inbhaputto, so ya saddho paba- iukAmo, tassa mAyApiyaro vAraMti, pacchA so jattha jattha varijai tattha tattha tANi vippariNAmei jahA'haM pabaija-14 kAmo, io ya dhaNavAlassa inbhassa duhiyA sunaMdA nAma, sA bhaNai-mama deha, sA tassa dinnA, tIse ya bhAyA ajasadimio purva pabaio sIhagirisagAse, tIse ya sunaMdAe kucchisi so devo ubavanno, tAhe bhaNai dhagirI-esa te gambho viDajao hohiitti sIhagirisagAse pabaho, imo'vinavaNhaM mAsANaM dArago jAto, tattha mahilAhiM AgayAhiM bhaNNai-14 jai se piyA na padhaito hoto tA larTa hotaM, so sancI jANai-jahA mama piyA pacaito, tassevaM aNuciMtemANassa jAi-15 dasaraNaM samuppaNNaM, tAhe ratiM divA ya rovai, jeNa sA nivijai, tato suI pacaissaMti, evaM chammAsA vaccati / aNNAyA| AyariyA samosaDhA, vAhe ajasamio dhaNagirI ya AyariyamApucchaMti, jahA sannAyagANi pecchAmotti saMdisAti, 13 sauNeNa ya vAhiya, Ayariehi bhaNiyaM-mahaMto lAbho, jaM aja sacittaM vA acittaM vA labhaha taM sarva laeha, te gayA, upasaggiumAraddhA, aNNAhiM mahilAhiM bhaNNAha-eyaM se dAragaM NINehi, to kahiM nehimti , pacchA tAe bhaNiyaM-mae eva dIpa anukrama SANSANGALOKRAKA Jintainment Twainstiterary.org ~189~
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -1, niyukti: [763-764], vibhAgAthA [-], bhASyaM [137...], mUlaM -/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: D prata satrAka zrIAya-pada iyaM kAlaM saMgovito, ettAhe tumaM saMgovehi, tato teNa bhaNiyaM-mA te pacchAtAyo bhavissai, tAhe sakkhIkAUNa gahitozrIvajravRtta zyaka mala- chammAsito, tAhe teNa colapaTTeNa pattAbaMdhio, na rovai, jANai sannI, tAhe tesu uvassayaM Agaema AyariehiM bhANaM yaH vRttIbhAriyati hattho pasArito, dinno, hattho bhUmi patto, bhaNaMti- ajo! najai vairaMti, jAva mukaM, pecchaMti devakumArovama | upodayAtadAragaM, bhaNaMti ya-sArakkhaha dAragaM eyaM, pavayaNassa AhAro esotti, tattha se pairo ceva nAmaM karya, tAhe saMjaINa dino, tAhiM sejjAyarakule,sejjAyaragANi jAhe appaNagANaM ceDarUvANaM pIhagaMvA pahANaM vA maMDaNagaMvA kareMti tAhe sarva tassa kareMti, // 387 // 18 jAhe uccArAI Ayarai tAhe AgAraM daMsei kubeivA, evaM saMvaDDai, phAsuyapaDoyAro tesiM iTTho, sAivi bAhiM viharaMti, tAhe| dAsA sunaMdA pamaggiyA, tAto nikkhevagotti na deMti, sA AgayA dhaNaM dei, evaM tivariso jAto / aNNayA sAha viha-H kAratA AgayA, tastha rAule vayahAro jAto, so dhaNagirI bhaNai-mama eyAi dina, to nagaraM sunaMdAe- pakkhiyaM, tAe bahUNi khelagANi gahiyANi, ranno pAse kvahAre cchedo, tattha pubahutto rAyA dAhiNato saMgho sayaNapariyaNo vAmapAse naradavaissa, tattha rAyA bhaNai-mama ke appagA ? ke pare , jato ceDo jAi tassa bhavatu, tehiM paDissuyaM, ko paDhamaM vAha rau, purisottamo dhammosi puriso bAharau, tAhe nagarajaNo Aha-eesiM paricio, mAyA sadAvau, aviya-mAyA dukarakAriyA, puNo ya pelavasattA, tamhA esA ceva vAharau, tAhe AsahatthirahausamehiM maNikaNagarayaNacicehiM baalbhaa-13||387|| valobhAvagehiM bhaNai-ehi vayarasAmI-1, tAhe paloeMto acchai, ciMtei ya-jai saMgha avamannAmi to dAhasaMsArio bhavi-da sAmi, aviya-esAvi pavaissati, evaM tiNNi vAre sahAvito Na ei, tAhe se piyA bhaNai-jai si kayavavasAto dIpa anukrama ~190~
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -1, niyukti: [765], vibhA gAthA [-], bhASyaM [137...], mUlaM -gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAka dhammajjhayabhUsiyaM imaM vaira! geNha lahuM rayaharaNaM kammarayapamajaNaM dhIra // 1 // tAhe teNa turiyaM gaMtUNa gahiyaM, logeNa ha'jayai dhammo'tti ukidvisIhanAdo kato, tAhe sA mAyA ciMtei-mama paI bhAyA putto ya pabaito, ahaMpi kiM acchAmi !, evaM sAvi pviyaa| jo gujjhagehiM pAlo nimaMtio bhoyaNeNa vaasNte| necchaha viNIyaviNao taM bahararisiM namasAmi // 765 // 3 / yo bAlaH san guhyakardevairvapati sati, parjanya iti gamyate, bhojanena nimantrito, necchati vinItavinayo, vartamAnanirdezastrikAlaviSayaM sUtramiti pradarzanAryaH, pAThAntaraM vA 'necchaMsu viNayajuttoM' iti, 'taM vairarisiM namasAmi' taM vajraRSi namasyAmi, eSa gAthAsamudAyArthaH, avayavAryaH kathAnakAdavaseyaH, taccedam-so jAhe thaNaM na piyai tAhe pavAvito, sAhuNINa ceva pAse acchai, teNa tAsiM pAse ekkArasa aMgANi kaNNAheDeNa gahiyANi, payANusArI so bhayavaM, tAhe aTTha-dU barisao saMjaipaDissayAo nikkAlio, AyariyasagAse acchai, AyariyA ya ujeNiM gayA, tattha ahodhAra vAsaM|| paDai, tayA se putrasaMgaiyA jaMbhagA teNaMteNaM voleMtA taM pecchaMti, tAhe parikkhAnimittamoiNNA, vANiyagarUveNa baladdettA | uvakkhaIti, siddhe nimaMtaMti, tAhe padvito jAva kaNagaphusiyamasthi tAhe paDiniyattai, tAhe saMThAi, puNo saddAveMti, tato vairo gaMtUNa bhikkhAe niNiyAe uvautto-davato pUsaphalAi khettato ujjeNI kAlao pAuso bhAvato dharaNichivaNa-IN nayaNanimesAirahiyA paDDA tudvA ya, tAhe devatti kAUNa necchA, devA tuTThA bhaNati-tumaM dAmAgayA, pacchA -18 viyavijaM deti, dIpa anukrama BASSAD ~191
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -, niyukti: [766], vibhA gAthA [-], bhASyaM [137...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka zrIAva-15 uleNIe jo jaMbhagehiM ANakkhiUNa dhuamahio / akkhINamahANasi sIhagiripasaMsiyaM vaMde // 766 // zrIvajravRtta iyaka mala- ujjayinyAM yo jRmbhakardeva vizeSaH 'ANakkhiUNa'tti parIkSya 'stutamahitaH stuto vAstavena mahito vidyAdAnena, yaH vRttI akSINamahAnasikaM sIhagiriprazaMsitaM vaMde iti gAdhAkSarArthaH // bhAvArthaH kathAnakAdavaseyaH, tacchedamupodghAte F puNaravi annayA jeDamAse saNNAbhUmi gayaM ghayapuNNehiM nimaMtaMti, tatthavi davAiuvaogo, nicchiyaM, tattha se nahagAmiNI 8 vijjA diNNA, evaM so viharai / tANi ya payANusArigahiyANi ekkArasa aMgANi saMjayANaM mUle ghiratarANi jAyANi, // 388 // tatthavi jo ajjhAi ravarilaM puvagayaM taMpi sarva giNhai, evaM teNa bahuyaM gahiya, jAhe vuccai-paDhAhi, tAhe so eMta hagaMpi kuIto acchai aNNaM suNato, annayA AyariyA majjhaNhe sAhasu bhikkhaM niggaesu saNNAbhUmi gayA, vairasAmIvi paDissayavAlo acchai, so tesiM sAhUNaM veMTiyAto maMDalIe raittA majjhe appaNA ThAuM vAyaNaM dei, tAhe parivADIe ekkArasavi aMgANi vAeDa puvagarya ca, tAva AyariyA AgayA ciMtaMti-lahuM sAhU AgayA, suNai sadaM meghogharasiyA dUbahiyA suNatA acchati, nAyaM jahA vairotti, pacchA osariUNa puNo saddapaDiyaM nisIhiyaM kareMti, mA se saMkA bhavi ssA. tAhe teNa turiyaM veMTiyAo sahANe ThaviyAto, niggatRNa daMDayaM geNhA pAe ya pamanAi, tAhe AyariyA ciMteMti-14 mA evaM sAhU paribhavissaMti to jANAvemi, tAhe rattiM AyariyA sAhU ApucchaMti-jahA amugaM gArma baccAmo, tatthA do tinni vA divase acchissAmo, tatva jogapaDivanagA bhaNaMti-amhaM ko vANArio, AyariyA bhaNaMti-vairotti, tehiM viNIpahiM vahati pahisurya, vAyariyA gayA, sAivo'vi paDilehicA kAlaniveyaNAdi vairassa kareMti, tato sarvami hai dIpa anukrama // 38 // Janticntan inxi K njainstitrary.org ~192
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka H dIpa anukrama H Education Intern "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH+vRttiH) bhAga - 3 adhyayanaM [-], niryuktiH [ 766 ], vi0 bhA0 gAthA [-], bhASyaM [137...], mUlaM [- / gAthA-] dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH karaNijje kae pacchA se nisajjA raiyA, so'vi bhayavaM niviTTho, te'vi jahA Ayariyassa tahAM vijayaM pataMjaMti, tAhe so tesiM karakarassa sabesiM aNuparivADIe AlAvage dei, je'vi maMdamehAcI te'vi sigdhaM paTTaviumAraddhA, tato te vimhiyA, | jovi eha AlAvagopuvaTTito taMpi viSNAsaNatthaM pucchaMti, so'vi savaM Aikkhai, te'vi tuTTA bhaNaMti-jai AyariyA kaivayANi diyahANi acchejA to esa suyakkhaMdho lahuM samappejjA, jaM AyariyasagAse cireNa parivADIe geNhaMti taM imo ekkAe porisIe sArei, so ya tesiM bahumato jAto, AyariyAvi jANAviutti kAuM AgayA, avasesaM varaM ajhAvijjautti, pucchati ya AyariyA sAhuNo-sario sajjhAo?, te bhAMti - sario, esa ceva amhANa vANAyario bhavatu, AyariyA bhaNati - hohii, mA tumme eyaM paribhavissahatti tujhaM jANAvaNanimittamahaM gato, na puNa esa kappo, jato eeNa suyaM kaNNAheDaeNa gahiyaM, ato eyassa ussArakappo kareyavo, to sigdhamusAreMti, viiyaporisIe | atyaM kaheti, tadubhayakappajoggattikAkaNa, je ya atthA Ayariyassavi saMkiyA te'vi teNa ugghADiyA, jAvaiyaM diTThivAyaM jANaMti tattio gahio, te viharaMtA dasapuraM gayA, ujjeNIe bhaddaguttA nAma AyariyA gherakappaThiyA, tesiM diTTi - vAo asthi, saMghADao se dino, tAhe aigato bhaddaguttANaM pAse, bhaddaguttA ya berA suviNayaM pAsaMti pAbhAiyaM, tato prabhAte sAhUNa sAIMti, jahA mama paDiggaho khIrabharito, so AgaMtUNa sIhapoyaeNa pIto lehio ya, tassa kiM phalaM hojjA 1, te aNNamaNNANi ayANaMtA bAgareti, gurU bhaNaMti-na jANaha tujjhe, mama paDicchao ehii, so savaM sucaM atyaM ca ghecchiha, bhayapi bAhiriyAe cuttho, pabhASa Agato, diTTho, suyaputro esa. so vairo, buDDehiM uvagUhio, ~193~
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [H] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH+vRttiH) bhAga - 3 adhyayanaM [-], niryuktiH [ 767], vi0 bhA0 gAthA [-], bhASyaM [137...], mUlaM [- / gAthA-] ratnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH zrIva- tAhe tassa sagAse dasa puvANi pariyANi, to aNuSNAnimittaM jahiM caiva uiTTho sahiM ceva aNujANiyavotti dasapuramAgayA, zyaka mala- tattha aNNA AraddhA, navari devehiM aNuNNA uvaTTaviyA, divANi puSphANi cuNNANi se uvaNIyANi / amumevArya ya0 vRttau * cetasyAropya granyakRdAhaupodghAte // 389 // jassa aNunnAe vAyagattaNe dasapurammi nayarammi / devehiM kayA mahimA syANusAriM nama'sAmi // 767 // yasya samanujJAte vAcakatve AcAryatve dazapure nagare devajRmbhakaiH kRtA mahimA-pUjA taM vajrApa padAnusAriNaM namasyAmi / aSNayA sIhagirI vairassa gaNaM dAUNa bhattaM paJcakvAiya devalogaM gato, vairasAmIvi paMcahiM aNagArasaehiM saMparivuDo viharai, jattha 2 vacca tattha 2 orAlakicivannasadA paribhamaMti-aho bhayavaM bhaviSajaNavivohaNaM kareMto viharai / ito yapATaliputta nayare ghaNo seTThI, tassa ghUyA atIva rUvavatI, tassa ya jANasAlAe sAhuNIo ThiyAto, tAto puNa vairassa guNasaMdharva kareMti, sahAveNa ya kAmiyakAmato loo, siTTighUyA ciMtei - jai so mama patI hojjA tA'haM bhoge bhuMjissaM, iyarahA alaM bhogehiM, varagA eMti, sA pasedAve, tAhe sAhiti pavaiyAo-na pariNei, sA bhaNai-jai na pariNei api pacanaM geNhissaM, bhayavaMpiM ciraMto pADalipucamAgato, tattha rAyA saparijaNo ammogaiyAe nimgato, te pavaiyagA phaDagehiM eMti, tattha bahave orAliyasarIrA, rAyA pucchara imo bhayavaM bairasAmI 1, te maNaMti na bhavai imo, * kiMtu tassa sIso, jAva apacchima baMda, tattha pavirala sADusahio diDo, AyariyANa paDirUvo, rAjA pAesu paDhito, tAhe ujjANe ThiyA, dhammo kahito, khIrAsavaDI bhayavaM, rAyA iyahiyato kato, aMteure sAhati, tAo bhaNati-amhevi Educato ~ 194~ zrIvajravRcaM ||389 //
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [768-769], vibhA gAthA -], bhASyaM [137...], mUlaM /-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka *baccAmo, sabaM aMteuraM niggaya, sA ya sedvidhUyA logassa pAse suNittA kiha pipichajjAmiti ciMtetI acchada, vizcadi-IA base piyA vinavito-tassa.dehi, aha navi appANaM vidhAemi, tAhe savAlaMkAravibhUsiyA amegAhiM pakSakoDIdi saha 31 dAnINiyA, dhammo kahito, bhayavaM ca khIrAmavaladdhio, logo bhaNai-aho sussaro bhayavaM, savaguNasaMpanno, navaraM paviNo, *jA rUvaM hotaM savaguNasaMpayA hotA, bhayacaM tami maNogayaM nAuM tattha sayasahassapattaM paramaM vicA, tasta upari niviDo 8vaM viubai atIca soma, jArisaM paraM devANaM, logo AuTTo bhaNai-eya eyarasa sAbhAviyaM svaM, mA patthaNiyo hohA-15 dAmittiviruveNa acchati sAtisautti, rAyAvi bhaNai-aho bhayavato eyamavi asthi, tAhe aNamAraguNe vannei, pabhU asaM-15 *khejadIvasamuI vijJacittA AiNNavippaiNNe karettae, tAhe teNa sveNa dhamma kahei, tato seviNA nimaMtitA, bhayapi |visae niMdai, bhaNai-jai marma icchai to pacayau / amumevArtha hadi vyavasthApya AhatAjo kannAi dhaNeNa ya nimaMtio jubaNammi gihavaiNA |nyrmmi kusumanAme taM bahararisiM namasAmi // 76 // yaH kanyayA dhanena ca yauvane nimantrito gRhAtinA-dhanena, ka !, nagare kusumanAmni, pATaliputre ityarthaH, taM vajrA namasyAmi // teNa ya bhagavatA payANusArittaNao pamhuTTA mahApariNAto ajjhayaNAto AgAsagAmiNI vinA uddhariyA, tIe gayaNagamaNaladdhisaMpanno bhayavaMti / uktamartha manasyAdhAyAha jeNuriyA vijjA AgAsagamA mhaaprinaao| vaMdAmi anavaharaM apacchimo jo suagharANaM // 769 // yenontA vidyA AgAsagama'tti gamanaM gama, AkAzena gamo yasyAM sA AkAzagamA, mahAparijJAto-mahAparijJAnAmakA dIpa anukrama ~195
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [H] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [ - ], niryuktiH [ 770-771], vi0 bhA0 gAthA [-], bhASyaM [ 137...], mUlaM [- / gAthA-] ratnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri- racitA vRttiH zrIva-dhyayanAt, tamAryavajraM- ArAt sarvAheyadhamyebhyo yAtaH - prAptaH sarvairupAdeyaguNairityAryaH sa cAsau vajrazceti AryavajraH taM vaMde, apazcimo yaH zrutadharANAM - dazapUrvavidAm / sAmpratamanyebhyo'dhikRtayA dhvAniSedhakhyApanAya pradAnanirAcikIrSustadanuvAda|stAvadidamAha bhai ya AhiMDilA jaMbuddIvaM imAi vijAe / gaMtuM ca mANusanagaM vijAe esa me visao || 770 // bhai a dhArevA, nahu dAyavA imA mae vijjA / appiDDiyA u maNuA hohiMti ao paraM anne || 771 // bhaNati ca varttamAna nirdezaprayojanaM prAgvat, AhiMDet, pAThAntaraM vA 'AbhaNiMsu ya hiMDijjA' iti, vabhANa hiMDetparyaTet jambUdvIpamanayA, tathA gatvA ca mAnuSanagaM mAnuSottara parvataM tiSTheyamiti vAkyazeSaH, vidyAyA eSa me viSayogocaraH / bhaNati ceti pUrvavat, dhArayitavyA pravacanopakArAya na punardAtavyA iyaM mayA vidyA, huzabdaH punaHzabdArthaH, | kimityata Aha- alparddhaya eva, tuzabda evakArArthaH, bhaviSyantyataH paramanye- bhaviSyatkAla bhAvinaH / so bhayavaM evaMguNa| vijjAjuco viharaMto puvadesAto uttarAvahaM gato, tattha dubhikkhaM jAyaM, paMthAvi vocchinnA, tAhe saMgho uvAgato-bhayavaM nitthArehi, tAhe paDavijAe saMgho caDito, tattha sejjAyaro cArIe gao ei, te ya uppaie pAsai, ciMtei ya jahAkoi viNAso uvaTTito tato saMgho jAi, tAhe so AsaeNa sihiM chiMditA bhaNai - ahaMpi bhayavaM tumha sAhammio, tato so'vi vilaito imaM sutamaNusaraM teNaM- 'sAhammiyavacchalaMmi ujjuyA ujjuyA va sajjhAe / caraNakaraNaMmi va tahA titthassa bhAvaNAe ya // 1 // iccAdi, tato pacchA bhayavaM uppaito, patto puriyaM nayariM, tattha subhikkha, tattha va sAvagA bahuyA, tattha utcinnA, zyaka mala ya0 vRttI upodghAte // 390 // ~196~ zrIvatravRttaM // 390 //
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -, niyukti: [772], vibhA gAthA [-], bhASyaM [137...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka rAyA tattha taccaNNiyasaho, tattha amhaccayANa saDDANaM taccaNNiovAsagANa ya mahAviroho, sabattha te uvAsagA parAi-1 jaMti, tAhe tehiM rAyA pajjosavaNAe puSpANi vArAvito, saDDA addannA jAyA nathi pupphANitti, tAhe savAlabuDDA 18 vairasAmi ucaTThiyA, tumbhe jANaha jai tumbhehiM saMtehiM pabayaNamohAvijai, evaM bahuppagAraM bhaNito bhayavaM uppaito, mAhe-16 siriM gato, tastha huyAsaNaM nAma vANamaMtaraM, tattha kuMbho pupphANa udvei, tatva bhayavato piumitto taDito, so saMbhaMto bhaNaikimAgamaNapoyaNa ?, bhagavayA bhaNiyaM-pupphehiM paoyaNaM, so bhaNai-aNuggaho, bhayavayA bhaNito-tAva tujhe gaheha jAva emi, pacchA culahimavaMte sirisagAsaM gato, sirIe ceiyaaJcaNiyanimittaM paumaM chittagaM, tAhe vaMdittA sirIe nimaMtio, taM gahAya huyAsaNadharaM ei, tattha aNeNaM vimANaM viuviya, tattha kuMbhaM puSphANa choDhUNa jaMbhagagaNaparivuDo diveNaM gIyarga-1 dhavaninAdeNa AgAseNa Agato, tassa paumassa veTe vairasAmI Thito, tato te taccaNNiyA bhaNaMti-amhaM evaM pADiheraM, agdhaM gahAya niggayA, taM vihAraM volittA arahaMtagharaM gayA, tattha devehiM mahimA kayA, logassa atIva bahumANo jAto, rAyAvi.AraTTo samaNovAsato jAo / uktamevArtha hRdi nivezyAhamAhesarIu sesA purinIA huAsaNagihAo / gayaNayalamaivaittA bareNa mahANubhAgeNa / / 772 // mAhezvaryA nagaryAH 'zeSA' puSpasamudayalakSaNA purikAM nagarI nItA hutAzanagRhAt-hutAzananAmaka yantaradevasamanvitodhAnAt , kathaM -gaganatalamativyatIvya-atIvollaGghaya vajreNa mahAnubhAgena, bhAgaH acintyA shktiH| evaM so viharato, bhaya sirimAlaM gato / evaM so nayavinArado, evaM tAtra apuhuttamAsI, estha gAhAzrA.sU.66 XXX dIpa anukrama 2 and me ForPinvamaParamaste Orty ~197
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -1, niyukti: [773-774], vibhAgAthA -], bhASyaM [137...], mUlaM -/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: AS prata tyaka mala 5 satrAMka KAN dIpa anukrama shriiaav-d| apuhutte aNuogo cattAri duvAra bhAsaI ego / puhutANuogakaraNe te atyaso ucchinnA / / 773 // | zrIvana apRthaktve sati eko'nuyogazcatvAri dvArANi-caraNakaraNadharmakAla dravyANi bhApate, vartamAnanirdezaphalaM prAgvat, hai| svAmina pavattau pRthaktvAnuyogakaraNe punaste'rthAH-caraNAdayastata eva-pRthaktvAnuyogakaraNAt vyavacchinnAH / / samprati yena pRthaktvaM kRtaM AryarakSiupodghAte tamabhidhAtukAma AhadeviMdavaMdiehiM mahANubhAvehi rakkhiaajehiM / jugamAsajja vihatto aNuogo tA kao cauhA // 774 // tasya ca vRtcaM // 39 // devendravanditairmahAnubhAgairAyarakSitairdubalikApuSpamitraM prAjJamapyatigupilatayA'nuyogasya vismRtasUtrArthamavalokya yugamA |sAdya pravacanahitAya vibhakkA-pRthak pRthag vyavasthApito'nuyogaH, tataH kRtazcaturddhA-caturSa sthAneSu niyuktazcaraNakaraNAnuyogAdiriti // teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM dasapuraM nAma nayaraM, tattha somadevo mAhaNo aDDo, tassa ruddasomA bhAriyA samaNovAsiyA,151 datIse putto raksato, tassa aNumaggajAto phggurkkhito| acchaMtu tAva ajarakkhiyA, dasapuraM nagaraM kahamuppannaM, teNaMda kAleNaM teNaM samaeNaM caMpA nayarI, tattha kumAranaMdI suvaNNagAro itthilolo parivasai, so jattha suruvaM dAriyaM pAsai 14 suNei vA tatva paMca suvaNNasayANi dAUNa pariNei, evaM teNa paMca sayANi piDiyANi, tAhe so IsAlao egkkhNbhaa| V391 // pAsAyaM karettA tAhiM samaM lalai, tassa mitto nAgilo nAma samaNovAsao, annayA ya paMcaseThagadIvavatthabAto vANamatarIto suravainiyogeNa naMdIsaravaradIvaM jacAe patthiyA, tA tANaM vijumAlI nAma paMcaselAhivaI bhacA so cuto, tato For Per t h ... atra kazcit kAraNAt dve gAthe na dRzye, kathAnaka madhye te ve gAthe vyAkhyAyete | hAribhadravRtau tu te dve gAthe vartete eva [gAthA krama 775,776 ... atra AryarakSitasya kathA madhye 'udAyanarAjarSi' kathAnaka varNayate ~198~
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka H dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryuktiH [773-776 ], vi0bhA0 gAthA [-], bhASyaM [ 137], mUlaM [- / gAthA-] dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH ciMteMti-kaMci duggAhemo jo ahaM bhattA bhaveja, evaM ciMtittA patthiyAto, vizvayaMtIo caMpAmajjheNa gacchati, tAhiM tahA gacchaMtIhiM caMpAe kumAranaMdI paMcamahilAsaya parivAro ucalalaMto diDo, tato ciMtiyaM-esa itthiTholo, evaM buggAhemo, tAhe tAhiM ujjANagayassa tassa appA daMsito, tAto so bhAi-kAo tumme ?, tAo bhAMti devayAto, so mucchio tAo patye, tato bhati-jai te amhAhiM karja tA paMcaselagaM dIvaM ejjAhitti bhaNiUNa uppaiyA, gayA ya, so ya tAsu mucchito rAyakule suvaNNaM dAUNa paDahagaM nINei-kumAranaMdiM jo paMcaselagaM nei tassa ghaNakoDiM dei, yereNa paDaho vArio, vahaNaM kAriyaM, patthayaNassa bhariyaM, thero taM davaM puttANa dAUNa kumAranaMdiNA saha jANavatte patthito, jAhe dUraM samuddamatigato tAhe thero bhAi-kiMci pecchasi ?, so bhaNai-kiMci kAlagaM, teNa bhaNiyaM-esa vaDo samuhakUle padyayapAde jAto, eyassa heheNa evaM vahaNaM jAhida, to tumaM amUDho vaDe vilaggejjAsi, tAhe paMcaselAto bhAruMDapakkhI ehiMti, tesiM jugalassa tinni pAyA, tato tesu suttesu majjhille pAe laggo holAhi paDeNa appANaM vaMdhiTaM, to taM paMcaselayaM dIvaM nehiMti, aha taM varDa na laggasi to eyaM vAhaNaM valayAmuhaM pavisihi, tattha viNassihisi evaM so vilaggo, nIto pakkhIhiM, tAhe tAhiM vaMtarIhiM bhramaMtIhiM diDo, riddhI ya se dAiyA, so pagUhito, tato tAhiM bhaNitona eeNa sarIreNa amhe mujjAmo, kiMcijjalaNappavesAi karehi, jaha paMcaselage uvasitti, so bhaNai kiha etAhe jAmi ?, tAhiM karayapuDe (gehettA) sae ujjANe chaDDito, tAhe logo AgaMtUNa pucchara, so bhaNai-diddhaM subamaNubhUyaM, jaM vizvaM paMcaselae dIve' iti, tato iMgiNiM niviSNo sAhai, sahoya se mito, teNa vArito, jahA pabajAe suMdaratarA bhogA, For Pivate & Personal Use Only ~ 199~
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [773-776], vibhA gAthA -], bhASyaM [137...], mUlaM /-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka zrIAra- vArijaMto'vi IgiNimaraNeNa mato paMcaselAhivaI jAto, sahassa niveo jahA esa annANI bhogANa kaja kilissaitti, pArajata kumAranazyaka mala-3 amhe jANatA kIsa acchAmotti pavaito, kAlaM kAUNa ajue uvavanno,ohiNA taM pecchai / annayA naMdIsaravarajatAe mAndIvRttaM palAyaMtassa par3ahato galae olaio, tA vAryato naMdIsaraM gato, saho Agato taM pecchai, so tassa teyaM asahamANo palA- devAdhiyai, so teyaM sAharittA bhaNai-bho ! mamaM jANasi, so bhaNai-ko sakkAie iMde na yANai ?, tAhe taM sAvagarUvaM daMsei, devamatiH jANAvitoya, tAhe saMvegamAvaNNo bhaNai-saMdisaha iyANiM kiM karemi?, bhaNai-vaddhamANasAmissa paDimaM kareha, tatola // 392 // te sammattavIya hohii, tAhe mahAhimavatAto gosIsacaMdaNarukkha chettUNa tattha paDimaM nivatteUNa kaDhasaMpuDhe chubhittA* sa rahasA samAgato samudde, pavahaNaM pAsai uppAieNa chammAse bhamaMtaM, tAhe taM uppAiyaM teNa uvasAmiyaM, sA ya khoDI | dizA, bhaNiyA ya-devAhidevassa paDimA kAyavA, vIyabhae uttAriyA, udAyaNo rAyA tAvasabhatto, tassa pabhAvaI devI samaNovAsiyA, udAyaNassa vANiehiM ( kahiyaM-) devAhidevassa paDimA kareyavA iti, tAhe iMdAINaM kIrai, parasU na kA vahai, pabhAvatIe suyaM, sA bhaNai-vaddhamANasAmI devAhidevo tassa kIrau, vAhimo parasU, vihaDiyaM kaTThasaMpurDa, divA 31 punimmiyA bhayavato vaddhamANasAmissa paDimA, aMteure ceiye pabhAvatI vhAyA tisaMjhaM acchei, annayA devI naccai, raayaa| vINaM vAei, so devIe sIsa na pecchai, addhiI se jAyA, vINAvAyaNaM hatthAo bhaI, devI ruvA, bhaNai-kiM duha nacciyaM !, nibaMdhe sihaM, sA bhaNai-kiM mama 1, suciraM sAvayattaNamaNupAliyaM, annayA ceDiM hAyA bhaNati-1 potAI ANehi, tAe rattagANi ANIyANi, rudvA adAeNa AhayA, ceiyagharaM pavisaMtIe rattagANi devitti, AhayA dIpa anukrama Janticonn ime ~200~
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka H dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryuktiH [773-776 ], vi0bhA0 gAthA [-], bhASyaM [ 137], mUlaM [- / gAthA-] dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH ceDI mayA, tAMhe vivei-khaMDiyaM gae vayaM kiM jIvieNaMti 2 rAyANaM Apucchaha-bhataM paJcaksAmiti, nibaMdhe rAyA bhaNai-jai paraM bohesi, paDissurya, bhattapaJcakkhANeNa mayA, devalogaM gayA, jiNapaDimaM devadattA dAsaceMDI khujjA sussusaha, devo udAyaNaM saMgohei, so ya tAvasabhaco, tAhe devo tAvasarUvaM karei, amayaphalANi gahAya Agato, raNNA AsA iyANi, bhaNito kahiM eyANi phalANi 1, bhaNai-nagarassa adUrasAmante, tahiM teNa samaM gato, tehiM pAro, nasaMto vaNasaMDe sAhavo pecchadra, vehiM dhammo kahito, saMbuddho, attANaM darisei, ApucchitA to jAva atthAmIe ceya attANaM pecchai, evaM saho jAto 1 | io ya gaMdhArato sAvago sabAto jammabhUmIto vaMdittA veya kaNagapaDimAto suNittA uvavAseNa Thito, jai vA mato dihAu vA, devayAe daMsiyAto, tuDA ya sabakAmiyANa guliyANa sayaM dei, tato nito suNei-pIyabhae jiNapaDimA gosIsacaMdNamaI, taM vaMdao ei, baMdara, tattha rogI jAto, devadattAe paDiyario, tuTTeNa se tAto guliyAto dinnAto. so pavato / annayA tAe ciMtiyaM mama kaNagasariso banno bhavautti, tato jaccakaNagavannA jAyA, puNo ciMter3a-bhoge bhuMjAmi, esa rAyA tApa mama piyA anne ya gohA, tAhe pajjoya roei, taM maNemi kAuM guliyaM khAi, tassavi devayAe kahiyaM - erisI ruvavaitti, teNa subannaguliyAe dUto pesio, sA bhaNai-pecchAmi tAva tumaM, so nalagiriNA ratiM Agato, diTTo, tIe abhiruio, sA bhaNai -- jai paDimaM nesi to jAmi, tAhe paDimA annA natthici raci vasiUNa payita anaM jimapamivaM kAruNa to tattha ThANe kavitA jIvasAmi suvaNaguliyaM ca gahAva ujjeNiM ~ 201~
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [773-776], vibhA gAthA -], bhASyaM [137...], mUlaM /-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka zrIAva- paDigato, tatya nalagiriNA muttapurIsANi mukANi, seNa gaMdheNa sabe hatthI umara jAyA, taM ca disaM gaMdho par3a, jAva 31 udAyanazyaka mala- paloyai tAva nalagirissa payaM diI, kiMnimittamAgatotti !, jAva ceDI na dIsai, ceDI nIyA nAma paDima paloehAtAbodhaH vi. yavRttInavaraM acchaitti nivediyaM, aJcaNavelAe rAyA Agato, pecchai paDimAe puSpANi milANANi, tato nivantaMteNa nArya- puSkaraM praupodayAta paDirUvagatti, hariyA paDimA, tato NeNa pajjoyassa dUto pesito na mama ceDIe karja, paDimaM visajehi, so na deiyotajayaH tAhe padhAvito jeDamAse dasahiM rAIhiM samaM, uttaraMtANa ya marumi tisAe khaMdhAvAro mariumADhato, rano niveditaM, hA // 39 // tato'NeNa pabhAvatI ciMtiyA, AgayA, tIe tiNi pukharANi kayANi-aggimassa majjhimassa pacchimassa, tAhe|| Asattho, Agato ujeNiM, bhaNio ya pajoo-kiM logeNa mArieNaM, tujhaM majjha ya jujhaM bhavatu, assehiM rahehiM 3 pAehi vA jeNa rucAi, pajoo bhaNairaheNa jujjhAmo, tAhe nalagiriNA paDikappieNAgato, rAyA raheNa, tato raNA bhaNito-asaJcasaMgho'si, tahAvi te aja nasthi mokkho, tato NeNa raho bhaMDalIe dino, hatthI vegeNa patthito, rannA raheNa dinno (jio), tAhe jaM jaM pAyaM ukkhivai tattha tattha rAyA sare chubhati, jAva hatthI paDito, oyarato baddho niDAle ya se aMko kao-uddAyaNarAjadAsIpatiriti, pacchA niyagaM nagaraM padhAvito, paDimA necchaitti mukA, aMtarA hai| vAseNa obaddho Thito, tAhe ukkhaMdabhaeNa dasavi rAyANo dhUlIe pAgAre karittA ThiyA, jaMca. rAyA jemeti taM ca pjo-12||19|| yassavi dijAi, navaraM pajosavaNAe sUeNa pucchito-kiM aja jemesi', tAhe so ciMtei-mArijAmi, bhaNai-kiM aja pucchiNAsi , sUmo bhaNai-rAyA aja pajosavaNatti uvavAsito, tato sohaumAraddho-mama mAyApiyA saMjayANi, na dIpa anukrama RECAMERICASABSAKAL Janne a ncitrmyoary ~202
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka H dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryuktiH [773-776 ], vi0 bhA0 gAthA [-], bhASyaM [ 137...], mUlaM [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra [1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH yANiyaM mayA jahAM mana pajjosavaNati, ahaMpi sAvaja upavAsa karemi raNNo kahivaM, rAyA bhaMgar3a-jANAmi jahA so ghuto, kiM puNa 1, mamaM eyaMmi baddhelae posavaNaM caiva na sujjhai, tAhe muko khAmito, paTTo ya se sovaNNo baddho, mA tANi akkharANi dIsihaMtu, so ya se visao dino tappabhiI paTTabaddhagA rAyANo jAyA, purva maDavaddhA AsI / vatse vAsArate rAyA gato, tattha jo vaNiyavaggo Agato so tahiM caiva Thito, tAhe taM dasapuraM jAyaM, evaM dasapuramuppaNNaM, tatya uppaNA ajjarakkhiyA / so ya rakkhito jaM piyA se jANai taM tatyeva ahijjito, pacchA na tIrai ghare paDhiDaMti gato pADa liputtaM cattAri vede saMgovaMge adhIto, sammattapArAyaNo sAkhApArago jAto, kiM bahuNA ?, codasavi vijjAThANANi gahiyANi, tAhe Agato dasapuraM, te ya rAyakulasevagA najjaMti rAyakule, teNa saMvidiyaM raNNo kayaM jahA emi, tAhe UsiyapaDAgaM nagaraM kathaM, rAyA sayameva ammogaiyAe niggato, diDo, sakkArito ya, aggAhAro ya se dino, evaM so nagareNa saveNa abhinaMdijaMto appaNI gharaM patto, tatthavi bAhiraMtariyA parisA ADhAi, taMpi vaMdaNakalasAisobhiyaM, tattha bAhiriyAe uvadvANasAlAe Thito, logassa agyaM paDicchara, tAhe vayaMsayA mitA ya saveNa pecchayA AgayA, diTThaparicieNa nagarajaNeNa aggheNa ya pUito, gharaM ca se dupayaca uppaya hiraNNAdiNA bhariyaM, tAhe ciMtei-ammaM na pecchAmi, tAhe gharamatigato, mAyaraM abhivAei, tAe bhannai-sAgayaM puttatti, puNaravi majjhatthA caiva accha, so bhaNai-kiM na ammo ! tujjha tuTTI 1, jeNa mae enteNaM nagaraM vihiyaM codasaNDaM bijAThANANaM Agaye kae, sA bhaNai kaI puta ! mama tuTThI bhavi 1 ssai 1, jeNa tumaM bahUNaM sattANaM bahakaraNa mahijjita mAgato, jeNa saMsAro vahnijjai teNa kahaM tUsAmi 1, kiM tumaM diTTivAya in Education International ~203~ 191 janelibrary.org
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [773-776], vi0bhA0gAthA [-], bhASyaM [137...], mUlaM -/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata paryuSaNA AryarakSitasyAdhyanAdi satrAka zrIAva- paDhivamAyato, paccha so ciMtei-karito kittito vA so hohii !, jAmi paDhAmi ma mAUNa muTThI bhavai, ki zyaka mala- mama layeyeNa tosieNaM ?, tAhe bhaNai-kahiM so dihiyAto,sA bhaNai-sAhUNaM divivAdo, tAhe se nAmassa akvaratvaM ciMtiyaH vRttI TamAraddho-dRSTInAM vAdaH dRSTivAdaH, tAva ciMtei-nAmapi cetra suMdaraM, jai koi anjhAi anjhAmi, mAyAvi tosiyA sapodayAta bhavai, vAhe bhaNai-kahiM te dihivAyajANaMtagA', sA bhaNai-amhaM ucchughare tosaliputtA nAma AyariyA, so bhaNai- kalaM ajjhAmi, mA tumme ussuggA hoha, tAhe so rati dihivAyanAmadhaM ciMteMtona ceva sutto, bIyadivase aippabhAe // 39 // Iceva padvito, tassa ya piumitto avaraggAme baMbhaNo parivasaI, teNa hijo na dihato, ajja pecchAmitti ucchalaTThIto gahAya pada, nava paDipunnAto egaM ca khaMDa, imo ya nIi, so ya patto, ko tuma !, ajjarakkhito'haM, tAhe so tuttttho| avagRhai, sAgayaM !, ahaM tujjhe daTumAgato, tAhe so bhaNai-ahaM sarIraciMtAe nijAmi, eyAto ucchulaTThIto ammAe| hatthe samapyejAhi, bhaNejjAsu ya-divo mae ajarakkhito, ahameva paDhama diho, sA tuhA ciMtei-mama putteNa sohaNaM maMgalaM diI, nava puvA ghettavA khaMDa ca, iyaro'vi taM ceva ciMtei-mae nava aMgANi agjhayaNANi vA ghettavANi, dasamaM na skaa| tAhe gatI ucchuparaM, tattha ciMtei-kiha evameva aimi goho jahA ayANato, jo eesi sAvago bhavissai teNa samaM| pavisAmi, egapAse acchai palINo; tattha ya daDaro nAma sAvaoDhaharasaro, so sarIraciMtaM kAUNa sAhUNa paDissayaM vaJcai hatAhe teNa dUrahieNa titi nisIhiyAto kayAo, evaM ca iriyAdI haDDarasareNa karei, so puNa mehAvI taM avadhArei, sovi teNeba kameSya ukyato, samekhi sAhUNaM vaMdaNaM kayaM, so na vaMdito mAgo, tAhe bAyariyahiM nAyaM-esa naksaho, pacchA + dIpa anukrama % // 394 * Jan LP huainelibrary.org ~ 204~
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -1, niyukti: [773-776], vibhA gAthA H, bhASyaM [137...], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka 13 pucchati-kacI dhammAgamo, teNa bhaNiyaM-eyassa sAvagassa mUlAto, sAhahiM kahiyaM-jahA esa sejjAyarIe putto jo kalaM hathikhaMgheNa amiNIto, kihatti !, tAhe sarva sAhai, ahaM dihivAyaM ajjhAiDaM tujhaM pAsamAgato, AyariehiM bhaNiya-amhaM dikkhAnbhuvagameNa ajjhAijjai, bhaNai-pabayAmi, so'pi parivADIe ajjhAijai, evaM hou, parivADIe ajjhAmi, kiMtu mae ettha na jAi pabaiGa, annattha vaccAmo, esa rAyA mamANuratto anno ya logo, pacchA mama balAvi | nejA, tamhA annattha baccAmo, tAhe taMgahAya annattha gatA, esA paDhamA sehanippheDiyA, evaM teNa acireNa kAleNa AyArAINi ekArasa aMgANi ahijiyANi, (jAvaio) dihivAto tosalipucANaM AyariyANaM so'vi aNeNa gahito, tatva ajjava irA suSaMti jugappahANA, tersi divivAdo bahUo asthi, tAhe so tattha vaccai ujjeNImaJjheNaM, tatva bhaddaguttANaM therANamaMtidayamuvagato, tehiMvi aNuvUhito-dhaNNo kayattho'si, ahaM saMlihiyasarIro, nasthi mamaM nijAvato, tumaM nijAvago hohi, praveNa tahatti paDissuyaM, tAhe acchai, tehiM kAlaM karatehi bhaNNai-mA baharasAmiNA samaM acchejjAsi, vIsaM paDissae Thito| paTijAsi, jo tehiM sama egabhavi ratiM vasai so teNa aNumarai, teNa paDissuyaM, kAlagate gato vairasAmisagAsaM, bAhiM Thito, ve'vi suviNayaM pecchaMti, tesiM puNa thevaM siDhe jAyaM, tehivi taheva pariNAmiyaM, Agato, pucchito-kato, tosaliputtANaM pAsAto, te bhaNati-tujhe ajarakkhitA, Ama, sAhu sAgayaM, kahiM Thito si?, vAhi, tAhe AyariyA bhaNaMtibAhiM ThiyANa kiM jAi agjhAi ?, tumaM kiM na jANasi!, tAhe so bhaNai-khamAsamaNehiM ahaM bhaddaguttaverehiM pito-yahi ThAebAsi, he bavAcA jANaMti-suMdaraM, na nikAraNaM AyariyA bhaNati, acchaha, tAhe ajjhAi phvatto, dIpa anukrama ACCkhara ~205
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -1, niyukti: [773-776], vibhAgAthA -], bhASyaM [137...], mUlaM -/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka ROCACCORG AhaDapiMDa paidivasaM ANera, pacchA taM savesi pavaiyANaM dei, bhaNai ya-evaM bArasa varise bhotsarva, mikkhA ya nathi, jai jANaha ussaraMti saMjamaguNA to muMjaha, aha jANaha navi to bhattraM paJcakkhAmo, tAhe bhaNaMti-kiM eriseNa vijApiDeNa bhutteNa!, bhattaM paJcakkhAmotti, evaM nicchiyavavasAyA jAyA, AyariehiM puSAmeva nAUNa sisso vairaseNo nAma pesaNeNa paThavito, bhaNito ya-jAhe tumaM sayasahassaniSphannaM bhikkhaM labhihisi tAhe jANejAsi-jahA nahU~ dumbhikkhaMti, tato vairasAmI samaNagaNaparivArito egaM pavayaM vilaggiumAraddho, tattha bhattaM paJcakkhAmoti, ego ya tastha khuDDugo, so sAhahiM vuJcai-turma vacca, so necchai, tAhe so egami gAme tehiM vimohito, pacchA giri vilaggA, khuDDago tANa gayamaggeNa gaMtUNa mA tesiM asamAddI houtti taraseva heDA silAyale pAovagato, tato so uNheNa navaNIyamiva virAo acirakAleNeva kAlagato, devehiM mahimA kayA, tAhe AyariyA bhaNaMti-khuDueNa aTTho sAhito, tattha te sAhuNo dugu-12 NANIyasahAsaMvegA jAyA, jai tAva bAleNa hotaeNa evaM kayaM to amhe kIsa na suMdaraM karemo', tasya ya devayA paDipaNIyA, te sAhuNo sAviyArUveNa bhattapANeNa nirmatei-ajja me pAraNayaM kareha, tAhe AyariehiM NAyaM-jahA aciyattogga-1 hotti, tastha ya anbhAse anno girI, taM gayA, tattha ya devayAe kAussaggo kato, sA AgaMtUNa bhaNai-aho mama aNuggaho, acchai, tattha samAhIe kAlagayA, tato IdeNa raheNa baMdiyA, payAhiNIkareMteNa taruvarAdINi dAsillANi kayANi, teNa tassa rahAvatto nAma jAya, tammi ya bhayavaMte addhanArAyaM dasa puvA ya vocchinnaa| so vairaseNo jo pesito pesaNeNa so bhamaMto sopAraya patto, tattha ya sAviyA ahigayajIvAjIvAiyA IsarI, sA dIpa anukrama an den ~206~
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [773-776], vibhA gAthA -], bhASyaM [137...], mUlaM /-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: zrIAva- zyaka mala- banI prata satrAka upodghAta 1395 // dIpa anukrama tato acireNa kAleNa nava puSANi ahijiyANi, dasama ghenumADhataM, tAhe ajavAirA bhaNati-javiyAI tA kareha, AryarakSi. eya meyassa parikamma, tANi pagADhaM gaNite suhumANi, tANivi javiyANi teNa cavIsaM gahiyANi, evaM tAva so ajjhaai| 31 tadIkSAdi ito ya se ammApiyaraM sogeNa gahitaM, ujjoyaM karissAmitti aMdhakArataraM jAyaM, tAhe tANi appAheMti, tahavina ei tato Daharato se bhAyA phaggurakkhito, so pavito, jada eha sabANi pabayaMti, tAhe bhaNati-jai tANi pavayaMti to tuma| ceva pahama pavayAhi, so pavaito, ajjhAi, so va ajjarakkhito javiesu atIva gholito, tAhe pucchai-bhayavaM ! dasamassa puvassa kiM gaya! ki sesaM 1, tattha biMdusamuddasarisavamaMdaraehiM dichataM kareMti, biMdumettaM gayaM, samuddo acchai, tAhe so visAyamAvanno-katto mama sattI eyassa pAraM gaMtuM, tato Apucchai-bhaya ahaM ca vaccAmi, esa me bhAyA tatto Agato, te bhaNaMti-amjhAhi tAba, eso niccameva Apucchai, tattha ajjavairA uvauttA-kiM mamAto ceva evaM vocchijaMtagaM!, tAhe'NeNa nAyaM jahA mama thovaM AuM, na esa puNo ehii, ato mamAhito vocchijihii evaM dasama puvaM, tato teNa visajito, paTTito dasapuraM pati / | ito ya vairasAmI dakSiNAvahe viharai, tesi siMbhAhiyaM jAyaM, tato jehiM sAhU bhaNiyA-mama muMThi ANeha, tehiM ANIyA, sA teNa kanne ThaDyA, jemiUNa khAdirasAmi, taM ca pamhuI, tAhe biyAle AvassayaM kareMtassa muhapottiyAe cAliyaM, ttaa||395|| paDiyaM, tesi uvaogo jAto-aho mamatto jAto, pamattassa ya natthi saMjamo, taM seyaM khalu me bhattraM paJcakkhAittae, evaM saMpehei, dubhikkhaM ca vArasavarisiyaM jAyaM, chitA sabatosamantA paMthA, nirAhAraM jAyaM, tAhe vairasAmI vijAe 8 metarubaransu ~207~
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -1, niyukti: [773-776], vibhAgAthA -], bhASyaM [137...], mUlaM -/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka zrIAra-16 ciMtei-kiha jIvAmo, na pADiekkamatthi, tAhe tammi divase sayasahasseNa bhattaM nipphAiyaM,ciMtei ya-amhehiM savakAlametya hA vajrasvAzyaka mala- ujayaM jIviyaM, mA iyANi etva ceva dehavaliyAe vittiM kappemo, dehavalikA nAma bhikSAvRttiH, nasthi ya pADikato, ettha nisvargaH iyA vRttIsiyasahassaniSphanne bisaM choDhUNa jememo to sanamokArANi kAlaM karemo, taM ca sajjiyaM, na tAva viseNa saMjoijai, so ya sAhU candA upodayAta hiDito tattha saMpatto, tAhe sA hahatuhA saMpaDilAbhei teNa paramannaNaM, taM ceva paramahU~ sAhei, so sAhU bhaNai-mA bhattA didIkSA paJcakkhAha, ahaM vairasAmiNA bhaNito-jayA tuma sayasahassaniSphaNNaM bhikkhaM labhihisi (tayA pae subhikkha) tato poeNa // 396 // subhikkhaM bhavissai, tAhe pavaissaha, evaM sA vAriyA, itoya taddiyasaM ceva pavahaNehiM taMdulA AgayA, jAto pADikato, so sAhU vatyeva Thito, subhikkhaM jAyaM, tANi sAvayANi tassaMtie pavaiyANi, tato vairasAmissa pauppayaM jAya, vaso ya pvhito| | ito ya ajarakkhiehiM dasapura gaMtUNa savo sayaNavaggo pavAvito mAyAbhagiNImAI, jo so tassa khaMto sovi tesiM aNurAgeNa tehiM caiva samaM acchai, na uNa liMga geNhai lajjAe, kiha samaNato pavaissaM , estha mama dhUyAto lasuNhAo nanuio ya, kiha tAsi purato naggato acchissaM!, AyariyA ya taM bahuso bhaNati-pavayasu, so bhaNai-jahara samaM juvalaeNaM kuMDiyAe chattaeNa uvAhaNAhiM jaMnovaieNa to pacayAmi, AmaMti paDissuyaM, payaito, so puNa caraNakaraNasamjhAyamaNuyattehiM geNhAviyabo, tAhe te bhaNaMti-acchaha kaDippaTTaeNaM, so'vi thero bhaNai-chattaeNa viNA ||396 // na tarAmi, tAhe bhaNati-acchara chattayaMpi, karageNa viNA dukkha ucArapAsavaNaM vosiriuM, baMbhasuttagaMpi, avasesaM sarva parihada, acayA ceiyavaMdagA gayA,AyariehiM purva ceDarUvANi gAhiyANi, bhaNaha-save vaMdAmo evaM chattaillaM mottuM, evaM 2 dIpa anukrama JanEthicoon in Frica Feroleh ~208
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -1, niyukti: [773-776], vibhAgAthA -], bhASyaM [137...], mUlaM -/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka bhaNito so ciMtei-ee mama puttamA nasugA ya baMdijaMti, aI kIsa na baMdijAmi ?, tato so bhaNai-ahaM kiM apacaito, tANi bhaNati-kato pabaiyANa chattayANi bhavaMti !, tAhe so ciMtai-eyANivi marma paDicoyaMti to chaDemi.18| tAhe putaM bhaNai-alAhi putta ! chattaeNa, tato te bhati-alAhi, jAhe uNhaM hoi tAhe kappo uvari kIrau iti, puNo | bhaNaMti-mottUrNa karagilaM, tAhe putteNa bhaNito-mattaeNa ceva saMnAbhUmi gacchaha, evaM janovaiyaMpi moyAti, AyariyA bhaNati-ko amhe na yANai jaha baMbhaNA iti, evaM teNa tANi savANi mukANi, pacchA tANi puNo bhaNaMti-save vaMdAmo mottarNa kaDipaTTaillaM, tAhe so bhaNai ruTo-saha ajayapajaehiM mA vaMdaha, aNNe vaMdihiMti mamaM, na muyai kaDipaTTagaM / tattha / Nya sAhU bhattaM paJcakkhAyato, tAhe tassa kaDipaTTayavosiraNahayAe caNeti-eyaM mayagaMjo vahai tassa mahalaM phalaM bhavati, tatva paDhamaM pabaiyA sanniyallayA-tubbhe bhaNejAha-amhe evaM vahAmo, evaM te uhiyA, AyariyasayaNavaggo bhaNai-amhe 8 vahAmo, tato te bhaMDatA AyariyasagAsaM pattA, AyariehiM bhaNiyA-amhaM sayaNavaggo kiM mA nijaraM pAvara, tumhe| ceva bhaNaha-amhe vahAmo, tAhe so thero bhaNai-kiM estha puttA ! bahuyA nijarA ?, AyariyA bhaNaMti-AmaMti, tato so bhaNai-ahaM vahAmi, AyariyA bhaNati-pattha uvasaggA uppajaMti, ceDarUvANi naggati, jai tarasi ahiyAseuM tor3A dAvahAhi, maha nAhiyAsesi to amhaM na suMdaraM bhavai, (so bhaNai-) ahiyAsisa, evaM so thiro kao, jAhe so / ukkhitto tAhe tassa mamgato pavaiyAto vyiAto, tADe khuDgA bhagaMti-muya kaDipaTTayaM, tAhe somaDayaM mottumAraddho, annehiM | bhaNito-mA mocasi, gurUNaM na suMdara hAhira, tasya se aNNeNa kaDipaTTato. purato kAUNa doreNa baddho, tAhe so yo.sU.67 dIpa anukrama SECREENSHAK AKKAR SECRECIRCunakAraka ~209~
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H zrI Avazyaka malaya0 vRttau upodghAte // 397 // in Educatio "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryuktiH [773-776 ], vi0bhA0 gAthA [-], bhASyaM [ 137], mUlaM [- / gAthA-] dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH lajjito taM bahara, maggato mama suhAI pecchaMti, evaM teNa uvasaggo uTTitottikAUNa vUDhaM pacchA Agato taheba, tAhe AyariyA bhaNati - kiM khaMtA ! imaM 1, so bhaNai uvasaggo uTTito, AyariyA bhaNaMti-ANeha sADayaM, tAhe bhaNai-kiM tha sADaeNaM, diDuM jaM daTTabaM, colapaTTago caiva havaDa, evaM tA so colapaTTayaM geNhAtrio, pacchA bhikkhaM na hiMDara, AyariyA ciMtaMti- esa bhikkhaM na hiMDara, ko jANai kayAi kiMcI bhavai ?, tattha ekalao kiM kAhii ?, avi eso nijaraM pAveyaco, to tahA kIraja jahA esa bhikkhaM hiMDai, evaM AyaveyAvacaM pacchA paraveyAvacaMpi kAhii, evaM ciMtittA | tatto'NeNa sabai sAhuNo appasAgAriyaM bhaNiyA-ahaM vaccAmi tujhe ekahayA samuddisejjAha purato khaMtassa, tehiM paDissuyaM tato saMtassa purato AyariyA bhaNati - tumheM khaMtarasa sammaM vaTTejaha, ahaM vaccAmi gAmaM, evaM gayA AyariyA, te'vi sAhuNo bhikkhaM hiMDiUNa sabai ekalayA samuddisaMti, so ciMtei-mamesa dAhii, imo dAhii, eko'vi tassa na dei, aNNo dAhii esa varAo kiM labhai 1, evaM tassa na keNi kiMci dinaM, tAhe Asuruto na kiMci Alavati, ciMteieu kalaM tAva mama putto to pekkhaha ee jaM pAvemi, tAhe vizyadivase AgayA AyariyA, tAhe te bhati-saMtA ! kiha te sAhUhiM vaTTiyaM 1, tAhe so bhaNai-pusA ! jai tumaM na hoMto to ekaMpi divasaM na jIvato, eevi je aNNe mama puttA nalugA ya te'vi na kiMci deti, tAhe te AyarieNa samakkhaM aMbADiyA, te'vi abbhuvagayA, tAhe AyariyA bhaNaMti-ANeha bhAvaNANi, jaha appaNI khaMtassa pAraNayaM ANemi, tAhe so khaMto bhai-kiM iha mama putto hiMDihii ?, logappaNAse na kayAi hiMDiyapuSo, bhaNai ahaM caiva hiMDAmi, tAhe so appaNA khaMto niggato, so ya puNa laddhisaM ~210~ AryarakSitase vRddhaprajyAdi // 397 //
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryuktiH [773-776 ], vi0bhA0 gAthA [-], bhASyaM [ 137...], mUlaM [- / gAthA-] ratnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH Education Internand paNNo purAvi gihatyattaNe, so ya ahiMDato na yANai kaso dAraM vA adAraM vA, tAhe so evaM gharaM avahAreNa atigato, tattha aNNadivasaM pagayaM vattellayaM, tattha gharasAmiNA bhaNito-kato abaddAreNa pavaiyato atigato ?, gharassa dAraM kiM natthi jeNa avadAreNa atIsi ?, tAhe teNaM tatthuppaNNaM caiva bhaNiyaM-sirIe eMtIe kayaraM dAraM avadAraM vA ?, jato atIti tato suMdarA, gihasA miNA bhaNiyaM deha se bhikkhaM tattha laDDugA battIsaM laddhA, te ghetRRNa Agato, AloiyamaNeNaM, pacchA AyariyA bhaNaMti-tujhaM basIsaM sIsA hoti paraMpareNa AvaliyAThAvagA, tato AyariehiM bhaNito- khaMtA ! [jA hoha ] tubbhe putraM rAulAto kiMci lahaha savisesaM tAhe karasa deha ?, so bhaNai-vaMbhaNANaM, evaM cetra amha sAhuNo pUyaNijA, eesiM paDhamalAbho dijjau, evaM houtti sabai sAhUNaM dinA, tAhe puNo apaNo aTThAe oiNNo, pacchA aNeNa paramannaM ghayamahusaMjuttaM ANItaM, to sayaM samuddiTTho, evaM so adhpaNA cetra hiMDato laddhisaMpanno bahUNaM bAladuvANaM AhAro jAto, evaM AyariehiM | sannAyagA pacAvitA // tattha ya gacche tinni prasamittA- ego duvvaliapUsamitto ego ghayapustamitto ego vatthapUsa mitto, jo dubbalito so saJjhAeNa jharai, ghayapUsamito ghayamuppAei, tassimA laddhI- davato 4, davato ghayamuppApayacaM, | khesao jahA uNIe, kAlato jiTTAsADhamAsesu, bhAvato egA vijAiNI gudhiNI, tIse bhattUrNaM divase dhovathovaM piMDateNa chahiM mAsehiM vArao ghayarasa uppAito, varaM se viyAiyAe uvajujihii, sA ya kale vA pare vA viyAhiti, emi avasare teNa jAiyaM, aNNaM nasthi, taMpi sA haTTanuTTA dijA, parimANato jattiyaM gacchassa ubajujjai, so ya niMto pucchaikassa kittieNa dharaNa kajjaM 1, jattiyaM bhaNei tattiyaM ANei, vatthapUsamitassa emeva laddhI vatthesu uppAiyavesu, dabato ~211~
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [773-776], vibhA gAthA -], bhASyaM [137...], mUlaM /-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata zyaka mala-18 satrAka kAraH dIpa zrIAca- 1vatthaM, khettato vaidese nagare mahurAe vA, kAlato vAsAsu sIyakAle vA, bhAvato jahA kAi raMDA tIe dukheNa chuhAe maraM-131 tIe kattiUNa ekA pucI vuNAviyA kalaM niyaMsehAmitti, etyaMtare sA pUsamitteNa jAiyA, hatuTThA dejA, parimANato dra nAladdhI sabassa gacchassa uppAei / jo dubaliyapUsamitto teNa navavi puvA ahijiyA, so tANiM divA ya rattIe jharai, evaM so jharaNAe dubalo jAto, jai so na jharejjA tAhe tassa sarca ceva pamhusejjA, tassa puNa dasapure ceva niyallayA, dra tANi puNa ratcavaDovAsagANi AyariyANa pAsamalliyaMti, tato tANi bhaNaMti-amhaM bhikkhuNo jhANaparA, tujhaM jhANaM // 39 // natthi, AyariyA bhaNaMti-amhaM ceva jhANaM, esa tujhaM jo niyallato dudhaliyapUsamitto so jhANeNaM ceva dubalo, tANi bhaNaMti-esa nihatthattaNe niddhAhArehiM balito Asi, iyANiM nathi niddhAhAro teNa dubalo, AyariyA bhaNaMti-esa neheNa viNA na kayAi jemei, tANi bhaNaMti-kato tujhaM neho ?, AyariyA bhaNaMti-ghayapUsamico ANei, tANi na pattiyaMti, tAhe bhaNiyANi-esa tujhaM ghare kiM AhArei, to tANi bhaNaMti-niddhapesalAI, tato tesiM saMbohiM nA tANa ghare visajjito, etAhe deha, taheba dA pavacANi, sovi jharai, taMpi najai chAre chabhai, tANi gADhataraM deMti, tato181 | nivinANi, tAhe bhaNito-etAhe mA jharaha, aMtaM paMtaM ca AhAreha, tAhe so puNovi purANasarIro jAto, tAhe tANa | | uvagarya, dhammo kahito,sAvagANi jAyANi / tattha ya gacche cattAri jaNA pahANA, so ceva dubaliyapUsamitto viMjho || phaggurakkhito goTThAmAhiloti, jo so viMjho so atIva mehAvI, suttasthatadubhayANaM gahaNadhAraNAsamattho, so puNa81 TU suttamaMDalIe visUraba jAva parivADIe AlAvagassa ei tAva palibhajai, so Ayarie bhaNai-ahaM suttamaMDalIe visU kasaACCCCCCES anukrama // 398 JanEcoon imornhil P aintibrary.org ~212
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra - 1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga - 3 adhyayanaM [-], niryuktiH [ 773-776 ], vi0 bhA0 gAthA [2289-2293], bhASyaM [ 937...]. mUla [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra - [1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH Jain Education rAmi, jato cireNa parivADIe jalAvagoM ei, to mama vANAyaricaM deha, tato AyariehiM dumbaliyapUsamitto tassa vANAyariyato dinno, tato so kaivi divase vAyaNaM dAUNa Ayariyassa uvaTTito bhaNai - mama vAyaNaM devarasa nAsai, jaM ca sannAyagaghare nANuppehiyaM taM ca saMkiyaM jAyaM, tato mama ajjharaMtassa navamaM puDhaM nassihii, tAhe AyariyA ciMteMtijai tAva eyarasa paramamehAvissa evaM ajjharaMtarasa nAsai annassa ciranahaM caiva, te uvaogaM gayA, tato tehiM gahaNadhAraNAdubbalattaM NAUNa suhagahaNadhAraNAnimittaM cattAri aNuogaddArA kayA, tathA coktaM bhASyakRtA - " nAUNa rakkhiyajjo maimehAdhAraNAsamaggapi / kiccheNaM dharamANaM supaNNavaM pUsamittaMpi // 1 // aisayakaovaogo maimehAdhAraNAiparihINe / nAUNa messapurise khettaM kAlANurUvaM ca // 2 // sANuggaho'Nuoge, ghIsuM kAsI ya suyavibhAgeNa / suhagahaNAinimittaM nae ya sunigUhiyavibhAge // 3 // savisayamasaddahaMtA nayANa tammattayaM ca gevhaMtA / mannaMtA ya virohaM aparINAmAtiparinAmA // 4 // gaccheja mA humicchaM pariNAmA ya suhumAdibahubhee / hojjA'satte ghettuM na kAlie to nayavibhAgo // 5 // " ( vizeSA. 2289-93 ) atra 'nae ya sunigUhiyavibhAge' iti na kevalamanuyogAn pRthagakArSIt, tathA nayAMzca - naigamAdIn sukhagrahaNAdinimittamakArSIditi sambadhyate, kathaMbhUtAnityAha- suSThu nigUhito - vyAkhyAnirodhena channIkRto vibhAgo - vyaktatApAdanarUpo yeSAM te tathA tAn / atha kasmAnnayAn sunigUhitavibhAgA nakArSIdityata Aha-'savisae'tyAdi, iha ziSyA strividhAH, tadyathA - apariNAmA atipariNAmAH pariNAmAzca tatra ye mandamatayo'gItArthA apariNatajinavacana rahasyAste apariNAmAH, ativyAptApavAdadRSTayo'tipariNAmAH, samyakpariNata jinavacanA madhyasthavR r Private Personal Live Only ~213~ anelibrary.org
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H zrIAva zyaka mala ya0 vRttI 4 upodghAte // 399 // "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryukti: [ 777], vi0 bhA0gAthA [-] bhASyaM [124] mUlaM [- /gAthA -] dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH tayaH pariNAmAH, tatra ye'pariNAmAste nayAnAM yaH svaH svaH - AtmIya AtmIyo viSaya jJAnameva zreyaH kriyA vA zreyasItyAdikastama zraddadhAnAH ye tvatipariNAmAste'pi yadevaikena nayena kriyAdikaM vastvabhihitaM tadeva tanmAtraM pramANatayA gRhNantaH tathA ekAntavastupratipAdakanayAnAM parasparavirodhaM ca manvAnA mA mithyAtvaM gacchantu ye'pyukta svarUpAH pariNAmAste yadyapi na mithyAtvamiyati tathApi vistareNa nayairvyAkhyAyamAnairye sUkSmAH sUkSmatarAJca tadbhedAstAn grahItumazakA bhaveyurityAryarakSitaiH kAlike ityupalakSaNaM utkAlike ca nayavibhAgo - nayagata vistaravyAkhyArUpo na kRta iti // yaduktam 'anuyogastataH kRtazcatuddheti tatrAnuyogacAturvidhyamupadarzayati mUlabhASyakRt kAliyasu ca isi bhAsiAI taio a sUrapannattI / saJco adiTTivAo cautthao hor3a aNuogo // 124 // ( ma. bhA. ) jaM ca mahAkappasuaM jANi a sesANi cheasuttANi / caraNa karaNANuoganti kAliatthe uvagayANi // 777 // kAlikazrutam - ekAdazAGgarUpaM caraNakaraNAnuyogarUpamiti gamyate, tathA RSibhASitAni - uttarAdhyayanAdIni, dharmakathAnuyoga iti vAkyazeSaH, tRtIyo'nuyogaH - kAlAnuyogaH, sa ca sUryaprajJaptiH, upalakSaNametat candraprajJatyAdirapi tathA sarvazva dRSTivAdazcaturtho bhavatyanuyogaH, RSibhASitAni dharmmakathAnuyoga ityuktaM, tatazca mahAkalpazrutAdInAmapi RSibhASitatvAt dRSTivAdAduddhRtya taisteSAM pratipAditatvAt dharmmakathAnuyogatvaprasaGga ityata Aha-yacca mahAkalpazrutaM yAni ca doSANi chedasUtrANi - kalpAdIni tAni sarvANyapi caraNakaraNAnuyoga iti mantavyAni / iyANiM jahA deviMdavaMdiyA ajjarakkhiyA *** atra krameNa AyAta bhASyakrama 138 vartate, paraMtu mUla saMpAdakena atra || 124 || mudritaM, hAribhadriya vRtau tu bhASya-krama || 124 || eva | ... atra catvAraH anuyogAnAM vyAkhyA kriyate ~ 214~ anuyoganayavibhA gaH // 399 // janetary.org
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -], niyukti: [777], vibhA gAthA [-], bhASyaM [124], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka tahA bhannai-te viharaMtA mahuraM gayA, tattha bhUyaguhAvANamaMtaraghare ThivA / ito ya sako devarAyA mahAvidahe sImadharasAmi Apucchai nigoyajIve, jAhe nigoyajIvAbhagavayA vAgariyA tAhe bhaNaha-asthi puNa bharahe vAse koi nigoe evaM vAgarejA, hai bhayavayA bhaNiyaM-asthi ajarakkhiyA, tato so mAhaNarUveNa Agato, taM ca therarUvaM kareUNa pavaiesu niggaemu ati gato, tAhe so vaMdicA pucchai-bhayavaM! majjha sarIre mahalo imo vAhI, ahaM ca bhavaM paJcakkhAejA, tA jANAha mm| kettiyaM AuM hoja, javiehiM kira bhaNiyA AuseDhI, tattha ubauttA AyariyA, jAva pepachai AuM varisasayamahiyaM 5 do tinni, tAhe ciMtei-bhAraho esa maNUso na bhavati, vijAharo vANamaMtaro vA, jAva do sAgarovamAI ThiI, tAhe bhumayAo hatyehiM ukkhivittA bhaNai-sako bhavAn , bAdaMti bhaNiUNa pAesu paDito, sarva sAhai, jahA mahAvidehe / sImaMdharasAmI pucchito tehiM kahiyaM, tato ihamAgato, taM icchAmi so nigoyajIve, tAhe kahiyA, bhaNai hadvatuhosaNAhaM bharahaMti, iyANiM vacAmi, AyariyA bhaNaMti-acchaha muhuttagaM jAva saMjayA eMti, ettAhe dukahA, saMjayA te thirA bhavati, jahA ettAhevi deviMdA eMti, tAhe so bhaNai-jai te mamaM pecchaMti teNa ceva appasattattaNa niyANaM kAhiMti, teNa | vicAmi, to ciMdhaM kAI vacca, tAhe divA gaMdhAdI parikiSNA, uvassayassa anatohuttaM bAra kayaM, tato gao, tAhe AgayA saMjayA, te pucchaMti-kahiM eyassa dAraM, AyariehiMvAhitA-ito eha, siTuM ca jahA sako Agato, te bhaNaMtiaho amhahiM na diTTo, kIsa muttamettaM na dharito , taM ceva sAhai, jahA appasattA maNuyA niyANaM kAhiMti, pADihera kAUNAgato, evaM deviMdavaMdiyA / te kayAi viharatA dasapuraM gayA, mahurAe akiriyAvAdI udvito, jahA natthi mAyA | dIpa anukrama ~215
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H zrIAva zyaka mala ya0 vRttau upodghAte // 400 // "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryukti: [ 777], vi0 bhA0gAthA [-] bhASyaM [124] mUlaM [- /gAthA -] nadIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH natthi piyA evamAdiNAhiyavAdI, tattha saMghasamavAto kato, tattha vAdI natthi, tAhe saMgheNa saMghADao ajjarakkhiyasagAsaM 1 AryarakSipesito, tAhe jugappahANe te gaMtUNa tesiM sAhiMti, te ya mahalA, tAhe tehiM goDDAmA hilo paTTito, tassa vAyaladdhI asthi, | teNa gaMtUNa so vAdI niggahito, pacchA sAvagehiM goTThAmAhilo dharito, tattheva vAsArataM Thio, ito va AyariyA ciMteMti ko gaNaharo bhavejA 1, tAhe dumbaliyApUsa mitto samikkhito, jo puNa se sayaNaggo tesiM goTThAmAhilo phaggurakkhito vA abhimato, tato AyariyA sabai sahAyatA ditaM kareMti, jahA tinni kuDA-nipphAvakuDo telakuDo ghayakuDo ya, te puNa tinnivi hehAhuttA niSphAcA savevi niMti, tellamavi nIi tattha puNa avayavA laggaMti, ghayaghaDe bahuM ceya uggaha, evAmetra ajo! dubbaliyApUsamittaM prati sutatthatadubhaesa niSphAvakuDasamANo ahaM jAto, phaggurakkhiyaM prati telakuDasamANo, goTThAmA hilaM pati ghayakuDasamANo, ato mama sutteNa attheNa ya utraveto dumbaliyapUsamitto tujjhaM Ayarito bhavatu, tehiM paDicchiyaM, iyaro'vi bhaNito - jahA'haM vahito phaggurakhiyassa goDAmAhilassa va tahA tume vahiyavaM. tANivi bhaNiyANi - jahA tujhe mama vaTTiyANi tahA eyassavi vaTTejaha, aviya - ahaM kae vA akae vA na rUsAmi, esa puNa na khamehiI, ato sutarAmeva eyassa baTTejaha, evaM dovi vagge appAhittA bhattaM paJcaklAivaM devalogaM gayA, goTThA mAhileNa suyaM jahA AyariyA kAlagayA, tAhe Agato pucchaiko gaNaharo Thavito 1, ( saMgheNa kahiyaM - dubbaliyApustamitto ) kuDagadito ya suto, sAde SIsuM paDissae ThAiUNa pacchA Agato, tAhe tehiM sabehiM abbhuTTito, bhaNito ya idaM caiva ThAhi, tAhe becchaI, tato so bAhiM Thito anne duggAhe, te na sakei buggAheu / ito a AyariyA ... atha AryarakSitasya kathA madhye goSThAmAhila - nihnavasya kathA ~ 216~ tavRtte indrAgamanaM goSTa mAhilaninhavaH // 400 // janary.org
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -], niyukti: [778], vibhA gAthA [-], bhASyaM [124], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka atthaporisiM kareMti, so na suNai, bhaNai ya-tujhe niSphAvakuDagA, tAhe tesu udvietu vijjho aNubhAsai, taM sunnei| aTTame kammapavAyapube kammaM vannijai, jahA kammaM bajjhai, jIvassa va kaI baMdho , pattha vicAre so abhiniveseNa | *annahA mannaMto parUvaMto ya niNhato jaato|| anena prastAvena ka ete ninhavA ityAzaGkApanodAya tAn pratipipAdayiSurAha bahuraya paesa abatta samuccha duga tiga avadhiA cev| sattee niNhagA khalu titthammi 7 bddhmaannss||778|| / ekena samayena kriyA'dhyAsitarUpeNa vastuno'nutpatteH prabhUtasamayaizcotpattebahuSu samayeSu vastUtpattimadhikRtya ratAH-sakA| bahuratAH, dIrghakAladravyaprasUtiprarUpiNa ityarthaH, 'paesa'tti pUrvapadalopAt jIvapradezAH pradezAH, yathA mahAvIro vIra iti, eka eva caramapradezo jIva ityabhyupagamAt jIvaH pradezo yeSAM te jIvapradezA ninhavAH, caramapradezajIvaprarUpiNa iti / dAhRdayam , 'avatta'tti uttarapadalopAdavyaktamatAH avyakkA, yathA bhImaseno bhIma iti, vyaktaM-sphuTaM na vyaktamavyaktam skuTa, avyakaM mataM yeSAM te avyaktamatAH, saMyatAdyavagame sandigdhabuddhaya iti bhAvaH, 'samuccheyatti uttpattyanantaraM / sAmastyena. uta-prAbalyena prakarSaNetyarthaH chedo-vinAzaH samucchedastamadhIyate vidanti vA 'tadvettI'tyaNi sAmucchedAH, kSaNaavibhAva kA itiyAvat , 'duga'tti uttarapadalopAdekasamaye dve kriye samudite dvikriyaM tadadhIyate tadvedino vA dvaikriyAH, jAlalana kriyAdvayAnubhavaprarUpiNa ityarthaH, 'tiga'tti trairAzikAH, jIvAjIvanojIvamedAt trayo rAzayaH samAhRtAstrirAzi tatprayojanaM yeSAM te trairAzikA:-rAzitrayacyAkhyAyakA iti bhAvanA, 'abaddhigA ceva'tti spRSTaM jIvena karma na | skanbhavandhavat baddhamabaddhaM, abaddhameSAmastIti araddhikAH, 'ato'nekasvarA'ditIkapratyayaH, spRSTakarmavipAkamarupakA dIpa anukrama %A1-3-90 % JanEthicsoon imon ~217
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [779-781], vibhA gAthA -], bhASyaM [124...], mUlaM /-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka upodghAte // 40 // ityarthaH, saphate-antaroditAH, upalakSaNametat tevopadhAnApalApino'pi, 'niNyA khalu ti tIrthakarabhASitamarthamaminive- manhavAnAzAt ninhavate-apazcato'palapantIti ninhavAra, ete ca mithyAdRSTayaH sUtrokArthApalapanAt, pakaM ca-"sUtroktasyaika-ICImAcAryA. syApyarocanAdakSarasya bhavati naraH / mithyAdRSTiH sUrya hinaHpramANaM jinAbhihitam // 1 // " khalviti vizeSaNe, kiMII |vizinaSTi ?-ete sAkSAdupAttA upalakSaNasUcitAzca dezavisaMvAdino dravyaliGgenAmedino ninhavAH, voTikAstu vakSya-131 |mANAH sarvavisaMvAdino dravyaliGgato'pi bhinnA linhavA iti, tIrthe varddhamAnasya, pAThAntaraM 'etesi niggamaNaM vocchAmi ahANupubIe' iti // sAmprataM yebhya ete sapta samutpannAstAn pratipAdayannAhabahuraya jamAlipabhaSA jIvapaesA ya tIsaguttAo / azvattA''sADhAo sAmuccheA''samittAo // 779 // 15 gaMgAo dokiriyA chalugA terAsiANa uppattI / gherA ya guTThamAhila puTThamabaddhaM parUviti // 780 // bahuratA jamAliprabhavAH, jamAlerAcAryAt prabhavo yeSAM te tathAvidhAH, jIvapradezAH punastiSyaguptAdutpannAH, avyaktA ASADhAt , sAmucchedA azvamitrAt , gaGgAt dvaikriyAH, paDulUkAt trairAzikAnAmutpattiH, sthavirAzca goSThAmAhilAH spRSTa-13 dAmabaddha, kammeti gamyate, prarUpayanti, pAThAntaraM-puTThamavaddhaM paruvisu' kimuktaM bhavati-abaddhikA goSThAmAhilA saMjAtA iti // sAmpatamete ninhavA yeSu sthAneSUrapannAstAni pratipAdayannAha 401 sAvatthI usamapura seavimA mihila ulugAtIraM / purimaMtaraMji dasapura rahavIrapuraM ca nayarAI // 781 // 131 jamAliprabhavAcAM nihavAnAM zarapalisthAnaM zrAvastI, tiSyaguptapramavAnAmRSabhapuraM, mavyakamatAnAM zvetakkiA, saamucche| dIpa anukrama an den Fri Pameron en ... nihanavAnAM AcArya, mata-utpattisthAna, kAla AdInAM varNanaM kriyate ~218~
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-1, niyukti: [782-783], vi0bhA0gAthA H, bhASyaM [125], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAka 442 dIpa anukrama dAnAM mithilA, kriyANAmullukAtIraM, trairAzikAnAM puramantarakhikA, goThAmAhilasya idhapuraM, sarvApalApinA boTikAnAM / sthivIrapuraM, vakSyamANAnAmapi voTikAnAmutpattisthAnAmipAnaM lApavAthai, etAni yathAkrama ninhavAnAmutpattisthAnAninigarANi // atha bhagavataH samupajAtakevalasya parinirvasasya ca kA kiyatA kAlena ninhavo jAta iti pratipAdayavAhacajdasa solasa vAsA ghaudasa vIsuttarA yaNi sayA / ahAcIsA ya duve paMcava sapA ya yoAlA // 782 // paMcasayA culasIA chaceca sapA nabuttarA huMti / nAppattIha duce uppannA nichue sesA // 183 // __ bhagavato varddhamAnasvAmino jJAnotsatterArabhya yAyacaturdaza varSANi atikrAntAni tAvadatrAntare bahuratAH samutpedire, evaM pratipadamakSaragamanikA kAryA, bhAvArdhasvayam-jJAnotpaterevArabhya SoDazavarSAtyaye jIvapradezAra, samutpamAH, bhagavati nivRte caturdazocaravarSazatAtikame avyaktamatAH, viMzasyuttaradvivarSazatAtikrame sAmucchedAH, aSTAviMzatyuttaradvivarSazatAtyaye kriyAH, catuzcatvAriMzadadhikapaJcavarSazatAtyaye trairAzikAH, caturazItyadhikapaJcavarSazatAtvaye abaddhikAH, SaTa caitra jhAtAni navottarANi voTikAnAM, nANuppattII'tyAdi, Adyau dvau ninhavI jamAlitiSyaguptAbhidhI yathAkramaM jJAno-1 satterArabhya catuIzaSoDazavarSAtikrame jAtI, zeSAstvavyakkAdayo nivRte bhagavati yathoktakAlAtikrame iti // adhunA / sUcitamevArtha mUlabhASyakRt yathAkramaM spaSTayannAhacausa vAsANi tayA jiNeNa uppASTiyassa naannss| to bahurayANa divIsAvathIe samuppanA // 12 // mU.mA.) KA5% JanEthiconn inormananal Frica Feroleh ... atra mUla saMpAdane yat gAthA-krama || 183 || mudritaM tat mudraNa-skhalanA mAtra, iha gAthA-krama || 783 || eva vartate / ~219~
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [782-783], vibhA gAthA [2208], bhASyaM [126], mUlaM -/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka zrIAva- jinena bhagavatA mahAvIreNotpATitasya jJAnasya yadA caturdaza varSANi gatAni tadA bahuratAnAM dRSTiH zrAvastyAM nagA~jamAlenizyaka mala-1 samutpannA // yathotpannA tathopadarzayan sanagAthAmAha nhavatvaM ca. vRttI jihA sudaMsaNa jamAli'Nuna sAvatthi siMdugujANe / paMca sayA ya sahassaM TaMkaNa jamA li muttuunn||126||(muu.bhaa.)| upodayAnana kuMDapuraM nagaraM, tattha sAmissa jeTThA bhagiNI sudaMsaNA NAma, tIse putto jamAlI, so sAmissa mUle pAhato paMcahika saehiM sama, tassa sAmiNo ghUyA aNojaMgI nAma piyadaMsaNA, sAvi tamaNu pabaiyA sahassaparivArA, jahA pannattIe thaa| // 402 // bhANiya, ekkArasa aMgA ahijiyA jamAliNA, so sAmi AdhucchiUNa paMcasayaparivAro sAvAyaM gato, tattha tiduge ujANe kohage ceie samosaDho, tatva se aMtatehiM rogo jAto, na taraha nisanno acchiuM, to samaNe bhaNiyAitosenAsaMthArayaM kareha, te kAjamAraddhA, atrAntare jamAlihajvarAbhibhUtastAn vinevAn papraccha-saMstRtaM na vA ?, te ukta vantaH-saMstRtamiti, sa cotthito jigamipurarddhasaMstRtaM havA kruddhaH kriyamANaM kRtamityAdi siddhAntavacanaM karmodayato da vitathamiti ciMtayAmAsa, kriyamANaM kRtametadbhagavadvadhanaM vitartha, pratyakSaviruddhatvAt , anAvaNaH zabda iti vacanavat , tathAhi-arddhasaMstRtaH saMstAro'saMstRta eva dRzyate, tataH kriyamANatvena pratyakSasiddhena kRtasvadharmo'panIyate iti pratyakSa viruddhatA, tato yadbhagavAnAcaSTe-kriyamANaM kRtamityAdi vadanRtaM, kintu kRtameva kRtamiti, uktaM ca bhASyakRtA-"sakkhaM hai ciya satthAro na kajjamANo katotti me jamhA / " (vi. 2308) anyaca-yadi kriyamANaM kRtamityabhyupagamastataH kRta syApi karaNakriyA prapannA, tathA ca satyanumAnavirodhAdyanekadoSaprasakkiA, tathAhi na kRtaM kriyamANamapre'pi bhAvAt dIpa anukrama 5 an den Fina Promethe ... atra prathama nihnava 'jamAlI' varNayate ~220
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [782-783], vi0bhA0gAthA [2309-2312], bhASyaM [126], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: COM prata sUtrAMka hai| cirantanaghaTavat , atha kRtasyApi karaNakriyA tarhi kRtatvAvizeSAdAkAlamaparisamAptiH, Aha ca-"jasseha kajamANaM hai kayaMti teNeha vijamANassa / karaNakiriyA pavanA, tathA ca bahudosaAvattI // 1 // kayamiha na kajjamANa, sambhAvAto ciraMtaNaghaDoSa / ahavA kayaMpi kIrai, kIrau nicaM na ya samattI // 2 // " (vizeSA. 2309-10) apica-kRtamiti karaNakriyayocINamucyate, tato yadi kRtaM tataH kriyamANatvAyogaH, karaNakriyottIrNatayA karaNakriyAyA vaikalyAd, anyacca-kRtamiti vadatA kapatyayasyAtIte kAle nirvartitamiti pratipannam , atha ca kriyamANaM pUrvamabhUtaM sampati bhavadupala bhyate tataH kAtyayasyAyogaH, itazcAyogo-ghaTAdInAM kartumArabdhAnAM drAdhIyasA kAlena pariniSpannatayopalabdheH kriyAhai prathamasamaya eva karaNakriyottIrNatvAyogAt , tathAhi-nAraMbhakriyAprathamasamaya eva ghaTAdayaH pariniSpannAH samupalabhyante, nApi zivakAdyaddhAyAM, kintu vivakSite kiyAcaramasamaye iti, tathA cokam-"kiriyAvepha ciya puSamabhUyaM ca dIsae hote| dIsai dIho yajao kiriyAkAlo ghaDAINaM ||1||naarNbhecciy dIsai na sivAdaddhAe dIsai tdNte| to nahi kiriyAkAle karja jutvaM tdntmi||2||" (vizeSA. 2311-2) evaM svamataM yuktibhirupasthAyaivameva marUpaNAM cakAra, sa cetthaM prarUpayana svagaccha sthaviraridamuktaH-he AcArya ! kriyamANaM kRtamityAdi bhagavadvacanamavitathameva, pratyakSaviruddhatvAyogAt , tathAhi-kriyaTramANaM nAma kiyAviSTamucyate, tadyadi kriyamANaM na kRtamityabhyupagamastarhi kriyAvaiphalyaprasaktiH, kAryotpAdanArdhaM hi kriyA, prathamakSaNabhAvinyA ca kriyayA kArya notpAdita kriyamANasya kRtatvAnabhyupagamAt , tadyadi prathame kriyAkSaNe kArya mA..sAlAnotparza tata uttareSvapi kriyAkSaNeSu tasyotpattimA bhUta, ko hitAsAmuttarAsAM kiyANAmAtmani rUpavizeSo yena prathamayA dIpa anukrama and in ~221
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [782-783], vibhA gAthA [2309-2312], bhASyaM [126], mUlaM [- /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAka dIpa anukrama zrIjA- natyAdita tAbhirutpAdyate !, tasA sarvadA kAryAttattvayogataH kikAvaiphalyAsakti anya ca ra kAryasthotpattiH, vivakSite 5 jamAlimazyaka mala- kriyAcaramasamaye ghaTAderdarzanAt , tataH prathamasamaye'pi kizciduspannamiti pratipattavyaM, yaccotpannaM tannottarakriyA mirutpAdyate takhaNDanaM yA vRttau niSpamasyotpAdyasvAyogAd, anyathA sarvAsAmapyuttarakriyANAM tatraiva kSaya iti kAryAyogaH, tato yat yasmin samaye kArya upodghAta karjumArabdhaM tattasmin samaye pariniSThAmiyatIti na kriyamANaM kRtamityAdibhagavadvacanaM pratyakSaviruddhaM, yadapyuktam 'anyacca yadi kriyamANaM kRtamityanyupagama ityAdi' tadapyasamyak kRtasya sataH karaNakriyAnabhyupagamAt, na khalu vayaM krnnkri||40|| diyotIrNa santaM kriyamANatvenAbhyupagacchAmaH, kintu yat yasmin samaye karnumArabhyate tattasminneva samaye tadyogyakriyAyo gataH pariniSpattimupaitItyetadvadAmaH, tathA ca kuto'numAnaviruddhatvAdidoSAsaGgaH, etena yadapyuktam-'api ca kRtamiti kRtamityAdi'tatra) karaNakriyottIrNasya sataH kriyamANatvAnabhyupagamAt, anyathA tubhayamapyaviruddhaM, pUrvasamaye asataH kartumArabhyamANatvAt kriyamANasvaM, tasminneva ca samaye pariniSThAmabhyupagatamataH kRtatvamiti, yaccoktam-'anyacca kRtamiti | vadatetyAdi', tadapyasamIcIna, kRtaM hi nAma karaNakriyottIrNa, yacca yasmin samaye kriyamANaM tattasminneva samaye karaNakriyAyA | uttIrNa, bhUyaHkaraNakriyAnapekSaNAt , na ca cirakAlanirvatitameva kRtamucyate, bhUtamAtre ktapratyayavidhAnAt , sA ca bhUtamAtratA | kriyamANe'pi karaNakriyottIrNatvenAviziSTeti na tapratyayAsambhavaH, yadapyavAdIt 'itazcAyogo-ghaTAdInAM kartumArabdhAnA-18 G // 4.3 // mityAdi tadapi cibijaDimAvabodhaka, yataH-pratisamayamanyadanyadvilakSaNa kArya tattatsAmagrIvazAdapajAyate, tathAadhyakSatora darzanAt , yazca yasmin samaye karjumAramyate tatvasimeva samaye niSThAmupagacchati, yazca dIrghaH kriyAkAlo, dRzyate sa prati-18 KC CAT JanEthiconn imernational ForPinvamaParamaste Ort M ainelibrary.org ~222
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [782-783], vi0bhA0gAthA [2315-2318], bhASyaM [126], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka samayabhAvinA parasparavilakSaNAnAM bahUnAM kAryANAM, na svekakha, tena baducyate-'yadi kriyamANaM kRtaM vardi ghaTaH prathamasamaya eva kriyamANaH kRta iti paripUrNa upalabhyeta, na copalabhyate, tasmAtatsAramiti tadapAkRtamavasevaM, prathamasamaye ghaTasya | karaNAnArambhAt, paramasamaye hi ghaTaH kartRmArabdhA, sa ca tasmin samaye upalabhyate eva, prathamasamaye tu mRtpinnddaadik| eka mArabdham , anyArambhe ca kathamanyadupalabhyate, na khalu ghaTaH paTArambhe samupalabhyo bhavatti, ukaM. ca-paisamaumpa ANaM paropparavilakkhaNANa subahaNaM / dIho kiriyAkAlo jai dIsai kiMtha kuMbhassa ! // 1 // annAraMbhe annaM kihata sAdIsai jaha ghaDo paDAraMbhe? | sivagAdao na kuMbho kiha dIsai so tadaddhAe // 2 // " ( vizeSA- 2315-6) lokastu mRtpiNDAdInyapi kAryANi ghaTakAryAnuyAyInIti ghaTatvenAdhyavasyati, bhavAnapi ca rathUlamatitayA ' vyavahArapatitaH4 san tathaivAnekaprabhUtakAryakriyAphalamatidrAdhIyAMsaM kAlaM ghaTe lagayati, Aha-"paisamayakajakoDIniravekkho ghaDamayAThA bhilAso'si / paisamayakaja kAlaM thUlamai ghaDami lAesi // 1 // " (vizeSA. 2318) bhagavadvacanaM ca nizcayamatAnugataM, tadeva ca pramANIkurvadbhiH sAdhubhirapi yat yatra nabhodeze yasmin samaye AstarItumArabdhaM tacatra tasmin samaye samA-18 stIrNameveti sattvamapekSya yuSmAn pratyavAdi-AstIrNaH saMstAraka iti, tato na kazciddoSaH / evaM so jAhe na paDivajaha | tAhe asadahatA tassa vayaNaM gayA sAmisagAsaM, aNNe teNeva samaM ThiyA, piyadaMsaNAvi tattheva DhaMko nAma kumbhakAro0 samaNocAsato tassa ghare ThiyA, sA vaMdiumAgayA, taMpi taheva panabei, sA tassANurAgeNa micchattaM paDiyannA ajANaM bhApatikahera, taM ca DaMka bhaNai, so ciMtei-esA cipaDivacA bAhacaeNaM, tAhe so bhaNai-ahaM na yANAmi evaM visesa dIpa anukrama Ke ~223
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [H] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryuktiH [ 782-783] vi0 bhA0 gAthA [2315-2318], bhASyaM [126], mUlaM [- / gAthA-] dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH zrI mAvazyaka mala ya0 vRttI upodghAte // 404 // Jain Education Into taraM, annayA kabAI tIse sajjhAyaporisiM kareMtIe DhaMkeNa bhAyaNANi uvacaMteNa tatohutto iMgAlo chUDho, tato tIse saMdhADIe egadeso daho, sA bhaNai sAvaya ! kiM te saMghADI daDA ?, tAhe so savittharaM paNNavei, sA saMbuddhA, tahatti paDimai, icchAmi sammaM paDicoyaNA, tAhe sA gaMtUNa jamAliM pannavei bahuvihaM, so jAhe na paDivajjai tAhe sA saharasapari bArA sesasAhuNo a sAmisagAsaM gayA, iyaro'vi egAgI caMpaM nagarIM gato, tattha sAmissa adUrasAmaMte ThicA sAmiM bhAi-devANuppiyANaM bahave aMtevAsI samaNA chaumatthAvakameNa varSAtA, no khalu ahaM tahA chaumatthAvakameNamavate, ahaNNaM uppannanANadaMsaNadhare arahA jiNe kevalI bhavittA kevaliavakameNa avakaMte, tara NaM bhayavaM goyame jamAliM evaM vayAsIno khalu jamAlI ! kevalisa nANe vA daMsaNe vA selathaMbhAdiNA Avarijjai, jai NaM tumaM jamAlI ! uppananANadaMsaNaghare vrA NaM imAI do vAgaraNAI vAgarehi-sAsae loe ? asAsae loe ?, sAsae jIe ? asAsara jIe ?, tae NaM se jamAlI bhayavayA goyameNaM evaM vRtte samANe khubhie no kiMci paDivayaNaM dAu saMcAei, tusiNIe ciTThai, tato bhayavaM mahAvIre jamAThIM evaM vayAsI - asthi NaM jamAlI ! mama bar3have aMtevAsI chaumatthA je pabhU evaM vAgaraNaM vAgarittae jahA ahaM, no puNa eyappagAraM bhAsaM bhAsitae, sAsae loe jamAlI, jaM na kayAi nAsI na kayAi na bhavai na kayAi na bhavissai, kiMtu bhuviM bhavai va bhavissai ya, asAsae loe, jaNNaM ussappiNI bhavittA osappiNI bhavai opI bhavittA ussappiNI bhavai, sAsae jIe jamAlI !, janaM na kayAi nAsI jAva na bhavissai ya, asAsae jIe, jaM neraie bhavitA tirikkhajoNIe bhavai tirikkhajoNIe bhavitA maNusse bhavati, maNusse bhavittA deve, so ya jamAlI sAmissa evamAikkhamANassa eya ~ 224~ jamAlimatakhaNDanaM // 404 // janelibrary.org
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryuktiH [ 782-783 ], vi0 bhA0 gAthA [2315-2318], bhASyaM [127], mUlaM [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra [1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH maTTha no saddahai, asaddahaMte sAmissa aMtiyAto avakamai, avakamittA bahUhiM asambhAvugbhAvaNAhiM micchattAbhiniveseNa appANaM paraM ca duggAhemANe bahUI vAsAI sAmannapariyAgaM pAuNittA bahUhiM chaTTamAIhiM appANaM bhAvittA addhamAsiyAe | saMlehaNAe attANaM jhosittA tassa ThANassa aNAloiyapaDite kAlaM kicA laMtae kappe terasasAgarovamaTTiIe kibisaesa | devesu uvavanno | akSarANi tvevaM nIyaMte- jyeSThA- mahatI sudarzanAbhidhAnA bhagavato bhaginI tasyAH putro nAma jamAliH, tasya anavadyAGgI nAma bhagavato duhitA gRhiNI, anye tu vyAcakSate - jyeSThA sudarzanA anavadyAGgIti jamAligRhiNInAmAni zrAvastyAM nagaryo tiMdukodyAne, jamAlernihnavasya dRSTirutyanneti vAkyazeSaH, tatra paJca zatAni sAdhUnAM sahasraM cAryikANAm, eteSAM ca madhye yaH svayaM na pratibuddhaH sa jamAliM muktvA zeSaH sarvo'pi DhaGkena pratibodhitaH / gataH prathamo nihnavaH / sAmprataM dvitIyaM pratipAdayati solasa vAsAgi tathA jiNeNa uppADi assa nANassa / jIvapae si adiTThI usanapurammI samuppannA // 127 // (m.bhA.) jinena bhagavatA mahAvIreNotpAditasya jJAnasya- kevalajJAnasya yadA SoDaza varSANi atikAntAni tadA jIvapradezi kadRSTiH RSabhapure samutpannA / kathamutpannA ?, rAyagihaM nagaraM, tattha guNasilayaM ceiyaM, taMmi vasU nAma bhayavaMto AyariyA codasapuvI samosaDhA, tassa sIso tIsagutto nAma, so AyappavAyapuDhe imaM AbAvagamajjhAi - ege bhaMta ! jIvappaese jIvetti vasavaM siyA ?, no iNaTTe samaTThe, evaM do jIvappaesA tini saMkhejA asaMkhejA vA jAba egapaesUNe'viya NaM no jIveti vacavaM siyA, jamhA kasiNeM paDidune logAgAsapaesa tuhapae se jIvetti vattavaM siyA' ityAdi, evamahito atha dvitIya nihnava 'tiSyagupta' varNayate 225~ janelibrary.org
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [H] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [ - ], niryuktiH [782-783] vi0 bhA0 gAthA [2337-2340], bhASyaM [ 127], mUlaM [- / gAthA-] dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH zrIAva zyaka malaya0 vRttI upodghAte // 405 // mithyAtvodayato vipratipadmaH san idamabhihitavAn yathekAdayo jIvapradezAH khalvekapradezahInA api na jIvavyapadezaM labhante, kintu caramapradezayuktAH, tataH sa evaikaH pradezo jIvaH, jIvavyapadezasya tadbhAvabhAvitvAt sa evaM pratipAdayan guruNA'bhihito naitadevaM jIvAbhAvaprasaGgAt, tathAhi bhavadabhimato'ntyo'pi pradezo na jIvaH, anyapradezatulyaparimANatvAt prathamAdipradezo vA jIvaH, zeSapradezatulyaparimANatvAt antyapradezavat na ca pUraNa itikRtvA tasya jIvatvaM yujyate, ekaikasya pUraNatvAvizeSAt, ekamapi vinA tasyAsampUrNatvAt uktaM ca - " guruNA'bhihito jai te paDhamapaeso OM na sammato jiivo| to tappariNAmociya jIvo kahamaMtimo eso 1 // 1 // ahava sa jIvo kaha nAimotti 1 ko vA visesaddeU te 1 / aha pUraNoti buddhI ekekA pUraNe tassa // 2 // " ( vizeSA. 2337-8) apica- kRtsnaH - paripUNoM jIva ityuktaM, tatra yadi pratipradezaM jIvatvaM na syAt tataH kathamantimapradezaprakSepe'pi samudAye jIvatvaM bhavet 1, pratyekamabhAvAt, reNuSu tailaghat, Aha ca- "jaM sabahA na vIsuM sabesuvi taM na reNutellaM va / sesesu asambhUto jIvo kahamaMtimaparase // 1 // " ( vizeSA. 2340 ) atha kimatra yuktibhiH !, AgamaH pramANam, Agame ca zeSAH sarve'pi pradezA jIvatvena niSiddhAH, na tvantimapradezaH, tasmAt sa eva jIva iti, tadapyayuktaM, antyasyApi pradezasyaikatvena 'ege bhaMte / jIvappaese jIvetti vattavaM siyA' ityAdinA niSiddhatvAt, kiMca- yadi tavAgamaH pramANaM tata Agame ' jamdA kasiNe | paDipune logAgAsampaesa tullappaese jIve jIveti vacavaM siyA' ityanena sarvapradezA jIvatvenAbhihitAH, samudAyasya samu| dAyibhyo vyatiriktasyAbhAvAt, ukaM ca Aha sumi nisiMddhA sesA na u aMtimaparaso // 1 | naNu eyoti nisiddho ~ 226~ antyapraderAjIvamatanirAsaH // 405 //
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka H dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayana [ - ], niryukti: [782-783], vi0 bhA0 gAthA [ 2341-2342], bhASyaM [ 128 ], mUlaM [- / gAthA-] dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH so'vi sue jar3a sukhaM pamANaM te / sute savapasA bhaziyA jIvo na dharimo // 2 // ci (vizeSA. 2342-6) atha yadi pratipradezaM jIvatvaM tarhi kathamekAdipradezAnAmAgame jIvatyaniSedhaH kRtaH 1, ucyate, paripUrNasamudAyasya sata ekajIvatvakhyApanArtham, anyathA pratipradezaM jIvatvapratipAdane pratijIvaM jIvabAhulyAzaGkAprasakteH evamabhidhIyamAne'pi yadA na pratipadyate 'tAhe se kAussaggo kato, evaM so bahUhiM asambhAvubhAvaNAhiM micchattAbhiniveseNa ya appA varaM ca buggAmANo gato AmalakappaM nayariM, tattha aMbasAlavaNe Thito, tattha mittasirInAma samaNovAsato, tathyamuddA ya. anne, te niggayA AgayA sAhujotti, pacchA so paNNavei, mitasirI jANai jahA ee NiNhagA, tahAvi mAiTThANeNaM paidiNaM gaMtUNa dhammaM muNei, aNNayA tassa ghare saMkhaDI jAyA, tAhe teNa nimaMtiyA - tumhehiM sayameva mama gharamAgaMta, te gayA, tAhe tassa niviTThassa vipulA khajagaviddI nINiyA, tato ekekAto khaMDakhaMDaM dei, evaM kUrasta kusaNassa vatthassa, ve jANaMti-esa pRcchA dAhiDa, pacchA pAesa paDito, sayaNaM ca bhaNai eha baMdaha sAhU paDilAbhiyA, aho yahaM panno sa punno jaM tubbhe mama gharaM sayamevAgayA, tAhe te bhAMti kiM dhari siyAmo amhe ?, so bhaNai-tujjhe mae sasiddhAMteNa | paDilAbhiyA, jai navari vaddhamANasAmissa taNapaNa sirddhateNa (tI) paDilAbhemi tattha so saMbuddho bhaNai-icchAmi ajjo ! sammaM paDivoyaNA, tAhe pacchA sAvaraNa vihiNA paDilAbhitA, micchAdukkaDaM kathaM, evaM te save saMbohiyA jhAloiyapaDhikaMtA viharati / anumevArthamupasaMjihIrSurAha rAyagihe guNasilae basu caudasapuSi tIsa guntaao| AmalakRSNA nagarI mittasirI kUrapiuDAi // 128 // (mA.) ~ 227 ~ www.janelibrary.org
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [782-783], vi0bhA0gAthA [2341-2342], bhASyaM [129], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka dIpa anukrama zrIAva-131 asyAH prapazcArtha ukta eva, akSaragamanikA vevam-RSabhapuramiti vA rAjagRhamiti vA ekArtha, tatra rAjagRhe nagare guNa- avyaktamaayaka mala-tAzilake udyAne vasurnAma caturdazapUrvI AcAryaH samavasRtaH, tasya ziSyAt tiSyaguptAdeSA dRSTirutpanneti vAkyazeSaH, saca.. takhaNDana pAtiSyagupta AmalakalpA nAma yA nagarI tAM gataH, tatra mitrazrIH zrAvakaH, tena kUrapiuDAdinA dezIvacanametat karasi-11 kyAdinA pratilAbhanena prtibodhitH|| gato dvitIyo ninhavaH, samprati tRtIyapratipAdanArthamAha hai caudasa do vAsasayA taiyA siddhiM gayassa viirss| avattagANa diTTI seadhiAe samuppannA // 129 // (bhA.) // 40 // siddhiM gatasya vIrasya yadA dve varSazate caturdazAdhike samatikAnte tadA avyaktakAnAM dRSTiH zvetAmbikAyAM ngyaa| samutpannA // seyaviyAe polAse ujANe ajjAsADhA nAmAyariyA samosaDhA, tesi baDhe AgADhajogapaDivanagA agjhAhai yati, sa evAyarito tesiM vANAyario, aNNo tattha natthi, te ya AyariyA rattiM hiyayasUleNa mayA sohamme kappe naliNigumme vimANe devattAe uvavaNNA, ohiM pAMjaMti, jAva pecchaMti sarIragaM, te ya sAhU AgADhajogapaDivaNNagA, te na jANaMti jahA AyariyA kAlagayA, tAhe taM ceva sarIragaM devo aNupaviTTho, pacchA udvavei-verattiya kareha, evaM teNa tesiM diSappabhAveNa lahuM ceva samANiya, pacchA nipphanne sute bhaNai-khamaha bhaMte ! jaM tubbhe mae asaMjaeNa baMdAviyA, ahaM amugadivase kAlagato, evaM so khAmecA paDigato, tevi taM sarIragaM chaDDeUNa citeti-eciraM kAlaM asaMjato vNdito,514.6|| tato te adhattagabhAvaM bhAveti-ko jANai kiM sAhU devo vA!, to na baMdijanti, annahA asaMjayanamaNaM hojjA, musAvAtovA, jahA esa amugotti, evamavyaktabhAvaM pratipadyamAnAste sthavirarUcire-nanu yadi parasmin sarvatra bhavatAM sandehastahi Janne ... atha tRtIya-Adi nihanavA: varNayante ~228
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [782-783], vibhA gAthA [2365], bhASyaM [129], mUlaM -/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka yenokaM devo'hamiti tatrApi kiM na sandehaH !, sa kiM devo vA adevo veti, atha sa svayamevAcakathat ahaM devastathA drA devarUpaM sAkSAt tasyopalabdhamato na tatra sandeho, yadyevaM tahiM ye svayaM vadanti vayaM sAdhavaH sAdhusamAcAraM ca paripUrNa maraktadviSTamanasaH kurvANAH sAkSAdupalabhyante teSu kA sandeho yena yUyaM parasparaM na vandadhye, apica-sAdhuvacanameva * satyatayA pratipattuM yukta, na devavacanaM, devo hi krIDAdyarthamanyathApi bhASamANaH sambhavati, na sAdhaSaH, teSAmarakadviSTatayA 31 dAviparItArthakathanapravRtterasambhavAt, anyaJca-yadi pratyakSeSvapi yatiSu bhavatAM sandehaH tarhi parokSeSu jIvAdiSu sUkSmavyava hitaviprakRSTeSu sutarAmasau bhaviSyati, tataH samyaktvasyApyabhAvaH, atha manyethA jinavacanAnna tatra sandehastahi tadeva jina4 vacanaM zramaNaparijJAne'pi samAnaM, tathA ca bhagavadacanam-"AlaeNa vihAreNaM, ThANA caMkamaNeNa ya / sakko suvihio| danAuM, bhAsAveNaieNa ya // 1 // " (Ava. 1160 ni.) tasmAdvandanIyA eva yatayaH, kizva-yathA jinapratimAM jinaguNa rahitAmapi jAnanto bhavantaH pariNAmavizuddhArtha vandante tathA kiM na zramaNamapi !, ukaM caM-"jaha vA jiNidapaDimaM | jiNaguNarahiyapi jANamANAvi / pariNAmavisuddhatthaM vaMdaha taha kiM na sAhupi ? // 1 // " (vi. 2365) atha zramaNAhai nAmasaMyatarUpadhAriNAM vandane tadgatapApAnumatiprasaGgo'tastadvandanapratiSedhaH, pratimAyAM tUktadopAbhAvAd vandanamiti, tada-|| yuktaM, pratimAyAmapi tathAvidhabhogA'thivyantarAdhiSThitAyAM vandane tadgatapApAnumatiprasaGgasya durnivAratvAt , atha | 2 bhavatu pratimA vyantarAdhiSThitA tathApi tAM jinabujhyA vizuddhacitto namasyannadoSabhAga bhavati, pariNAmasya vizuddhatvAt , pariNAma eva ca nizcayataH pramANam, yata uktam-"paramarahassamisINaM samatvamaNi piDagajhariyasArANaM / pariNAmiyaM dIpa anukrama Janic M ainalibrary.org ~229
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [782-783], vibhA gAthA [2367-2368], bhASyaM [129], mUlaM [- /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka dIpa anukrama zrIAva- pamANa nirachayamavalaMcamANANaM ||1||"(oss. 19) yadyevaM tarhi patirUpamapi yatibuyA namasyato vizuddhacittasya avyakkamazyaka mala-17/na kazciddoSaH, pariNAmavizuddhastatrApi sadbhAvAt, Aha ca bhASyakRt-"assaMjayajairuve pAvANumaI maI, na paDimAe / takhaNDanaM yA vRttInaNu devANugayAe paDimAivi hoja so doso // 1 // aha paDimAe~ na doso jiNabuddhIeN namato visuddhassa / to aiupodUdhAte||rUvaM namato jaibuddhIe kahaM doso||2||" (vi.2367-8) adhaivaM vadatAM bhavatAmatiprasaGgaH, prakaTamasaMyatarUpAnapi| pArzvasthAdIn namasyato vizuddhacisasya dopAbhAvaprasaktaH, tadasamyak, tadvandanasya bhagavanniSiddhatayA dopahetutvAt , te // 407 // hi prakaTamasaMyamaceSTayA ceSTamAnAH pravacanaviDambanA, pravacanaviDambanAM ca namanaM liGgadhAriNo viDambakasyeva pravacana lAghavAdisampAdakatayA dopahetuH, ato bhagavatA niSiddham , ukkaM ca-"jaha laMbagaliMga jANaMtassa namato havA doso| nibaMdhasaMpi nAUNa vaMdamANe dhurva doso||1||" (A. 1149 ni.) ityAdi, ye tu samyak saMyamaceSTayA ceSTante te pravacanonnatikAriNo'pareSAM saMyamaviSayabahumAnotpAdakAH, ata eva santAnena tIrthapravRttihetavazceti, teSu bhavatAM vyava-1 hArato namaskaraNamanujJAtamanekaguNasadbhAvAt , anyathA tIrthochedaprasaktaH, tathAhi-dvau jinazAsane nayI-nizcayanayo18 vyavahAranayazca, tatra nizcayanayataH sarva durgeyaM, sAmbhogikA api hi sAdhavastattvataH kuzIlA vA akuzIlA yA paaribin| prANo'cAritriNo vatina jJAtaM zakyate, tatastaiH saha saMvAso'pi na bhavatAmucito, ehiNo'pi vandamAnAH kiM te tadAnI Invesn 18 bhAvayataya uta gRhasthA eveti durlakSyamatasteSu yathoktarUpA''zIrapi na dAtuM zakyA, vratArthamupasthito'pi kiM bhavyaH / kiMvA'bhanyo yadiyA kiMdhauromA pAradAriko veti ko veda !, tataH sthitA dIkSApi ziSyANAmiti, tadevaM lizcayana- JanEcononline Fan Per ~230
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 niryuktiH [782-783], vi0bhA0 gAthA [2382-2383], bhASyaM [129], mUla [- / gAthA-] ratnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH adhyayanaM [ - ], Education International yenaiva kevalena varttamAmyupagame sakalavyavahArocchedaprasaGgaH, vyavahAravastu yakha sUtrocya patiguNAH sa yatiritarasvayati', gRhasthocitane payyAdiparikalito gRhI zeSasvagRhI, prazamasaMvegAdiguNAnvito bhabya ItarastvamanyA, parokSe'pi grahaNoi tasAmadhyAmapi va paradravyAnapahArato'dhauraH, parastrIsambhASaNAdivikalo'pAradArikaH, zeSastu dhIraH pAradArikakSeti jJAtuM zakyate, tato vyavahArapravRttistIrthAnucchedazca tasmAjjanavacanaM pramANIkurvadbhiravazyaM dvAvapi nayau pratipacamyau, tatpratipattau ca pUrvapravrajitAnAM vandanamiti, ekaM ca" jara jiNamayaM pavajjaha tA mA vavahAranicchae muyaha / vavahAraparibAe tityucchejo jaso'vassaM // 1 // nicchayato duneyaM ko bhAve kammi baTTae samaNo / / vavahArato ya jujjara jo puThito caritammi // 2 // " (vizeSA. 2182-3 ) ityAdi, evaM bhaNamANAvi jAhe na paDivajaMti tAhe ughADika, tato te viharaMtA rAyagihaM gayA, tattha moriyarvasappasUto balabhaddo nAma samaNovAsato, teNa AgamiyA jahA ihamAgayatti, tAhe beNa gohA ANatA-yazvaha guNasilae je vadhaiyagA te ihamANeha, tehiM ANiyA, raNNA bhaNiyA-sigdhaM kaDagamaddeNa mAreha, tato tehiM purisehiM hatthI kaSTaNA va ANIyA, tAhe te sAhuNo pabhaNiyA-ahe jANAmo, jahA tumaM sAvato, to mhaM (kaI) mArAyesi ?, rAyA bhagai-tumbhaM corA zu cAriyA Nu abhimarA ju? ko jAjaha, se bhAMti amhe sAhuNo, rAyA bhanai-phiha sumbhe samaNA yA cArigA vA api samaNovAsato vA na vA ?, sAhe ve saMbuddhA, rajiyA parivandhA, nissaMdhiyA jAyA, tAI saMvADiyA rehiM mauhi pa, pacchA saMyohaNadvAra tubhaM mae irma eyArUvaM kayaMti muphta bAbiyA amudAryamupasaMharamAha For Pivate & Personal Use Only ~ 231~ www.janelibrary.org
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-, niyukti: [782-783], vibhA gAthA H, bhASyaM [130,131], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka zrIAva- sepavi polAsAde joge tadivasahiayasUle ya / sohammi naliNigumme rAyagihe muriabalabhadde // 130 // (mA.) sAmucchezyaka mala- zvetAmbyAM nagaryA polAse udyAne ASADhAkhya AcAryaH, yoge utpATite sati taddivasa eva hRdayazUle, samutpane mRta danirAsaH ya. vRttI iti vAkyazeSaH, sa ca saudharmakalpe nalinIgulme vimAne samutpadyAvadhinA pUrvavRttAntamavagamya vineyAnAM yogAn / upodghAta sAritavAniti vAkyazeSaH / suralokagate tasmin avyaktamatAH santastadvineyA viharaMto rAjagRhe nagare mauryavaMzobo, calabhadro nAma rAjA, tena sambodhitA iti vaakyshessH|| uktastRtIyo nihavaH, sampatti caturthamabhidhitsurAha-- // 408 // vIsA do vAsasayA taiyA siddhiM gayassa vIrassa / sAmuccheiadihI mihilapurIe samuppannA // 131 // (bhA.) siddhiM gatasya vIrasya bhagavato yadA viMzatyuttare dve varSazate gate tadA sAmucchedikadRSTimithilAyAM puryA smutpnnaa| kathamutpannA, ucyate-mihilAe nayarIe lacchighare ceie mahAgirI AyariyA, tersi sIso koDinno, tassa sIso Asamico, so aNuppayAe pube neuNiyaM vatthu paDhai, tattha chinnacheyanayavattabayAe AlAvago jahA-sadhe paDupaNNasamaya-18 neraiyA vocchijissaMti, evaM jAva vemANiyA, evaM biiyAdisamaesu vattavaM, etthaM tassa vitigicchA jAyA jahA save | paDuppaNNasamayasaMjAyA vocchijissaMti, evaM ca kutaH sukRtaduSkRtAnAM karmaNAmanubhavanam , utpAdAnantarameva sarvasya 2 vinAzasadbhAvAt, tathA cokaM tanmatena-"evaM ca kato kammANuveyaNaM sukayadukAmati / uppAyANaMtarato sabassaviNA-181 ta sasammAvA // 1 // " sa evamAdi prarUpayan gurubhirabhihito-vatsa ! idamekasya kSaNakSayavAdina RjusUtranayasya mataM, na sarvanavAnAM, jinamataM tu sarvanayasApekSam, ato mithyAtvaM mA bAjIta, na khalu svaparaparyAyAnantadhAtmakasya vastunaH13 dIpa anukrama Jinnoon imes A pinctitrary.org ~232
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) / "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -, niyukti: [782-783], vi0bhA0gAthA [2393-2395], bhASyaM [130,131], mUlaM -/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka kara -- kAlaparyAyamAtravinAze sarvathA vinAza upapattikSamA, sataH sarvathA vinAzAyogAt, 'nAsato vidyate bhAvo, nAbhAvo vidyate sata' iti vacanAt, atha kimatra kurmaH ? sUtre sAkSAdevamabhihitatvAt , tadayuktaM, sUtre dravyArthatayA zAzvatasyApi pratipAdanAt , tathA ca sUtram-"neraiyA NaM bhaMte ! kiM sAsayA? asAsayA ?, goyamA 1 siya sAsayA, siya asAsayA, se keNadveNaM bhaMte / evaM buccai !, goyamA ! dabaTThayAe sAsayA pajjavaTThayAe asAsayA" ityAdi, apica-sabe paDuppaNNasamayA neraiyA vocchijissaMtI'tyAdAvapi sUtre na sarvathA vinAzo'bhihitaH, prathamasamayAdivizeSaNopAdAnAt, tathAhiprathamasamayaviziSTA nArakA vyavacchetsyanti,na sarvathA, mUladravyAvinAzataH, evaM dvitIyAdisamayavizeSaNopAdAne'pi bhAvanI-1 yamiti, ukaM ca bhASyakRtA-"eganayamaeNamidaM (Na) suttaM vaccAhi mA hu micchattaM / niravekkho sesANavi nayANa hiyayaM viyArehi // 1 // na ya sabahAviNAso addhApajAyamettanAsammi / saparapajAyANaMtadhammiNo vatthuNo jutto // 2 // | vi. 2393 ) aha suttAutti maI naNu sutte sAsayaMpi nihiM / vatthu dabahAe asAsayaM pajayahAe // 3 // (vi.2394) ta (e) sthavi na sabanAso samayAivisesaNaM jato vihiyaM / iharA na savanAse samayAivisesaNaM juttaM ||4||(vi.2395) tataH kathaM sukRtaduSkRtAnAM karmaNAmanubhavanAbhAvaH / evaM jAhe paNNavitovi Necchai tAhe ugghADito, tato so samu-18 chedaM vAgareMto kapillapuraM gato, tattha khaMDarakkhA nAma samaNovAsagA, te ya suMkavAlA, tehiM AgamiyellagA, tato tehiM / .69gahejaNa mAreumAraddhA, tAhe te bhayabhIyA bhati-amhehiM surya jahA tumbhe sAvagA, tahAvi ee sADU mArehate bhaNaMti dIpa anukrama and in ~233
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) / "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [782-783], vi0bhA gAthA [2393-2395], bhASyaM [132-133], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka dIpa zrIAva-pAje pAiyagA te vocchinnA purva ceva, (tumha) siddhRto esa, ato tumbhe aNNe ke'vi caurA, te bhaNati-mA mAreha, evaM tehiMsAmuccha zyaka mala- saMbohiyA paDivannA sammattaM // amumevArthamupasamithurAhayA vRttI|| mihilAe lacchighare mahagiri koDina Asamitta aneuNiyaNuppabAe rAyagihe khaMDarakkhA ya ||13shaa(bhaa.) upodghAte | mithilAyAM nagaryA lakSmIgRhe caitye mahAgiraya AcAryAsteSAM ziSyaH kauNDinyaH, tasyApi ziSyo'zvamitraH, so'nupra-18 savAdAbhighAne pUrve naipuNikaM vastu paThan chinnacchedanakanayavatacyatAyAmAlApakAnadhIyAno mithyAtvamagamat , sa ca samuccheda // 409 // prarUpayan kAmpilyapuraM rAjagRhAparanAmakaM gataH, tatra khaNDarakSakAbhidhAnAH zramaNopAsakAstaiH pratibodhitaH // uktazcaturtho | |nihavaH, sampati paJcamaM nihavamabhidhitsurAhaI aTThAvIsA do vAsasayA taiyA siddhiM gayassa viirss| dokiriyANaM diTThI ullugatIre samuppannA ||13||(bhaa.) yadA bhagavato dve varSazate aSTAviMzatyuttare gate tadA dvikriyANAM dRSTirullukAtIre samutpannA // yathotpannA tathA pradazyateullukA nAma nadI, tIe tIre egammi kheDavANaM, bIyammi ullugAtIraM nagaraM, tattha mahAgirINaM AyariyANaM sIso dhaNa || gutto nAma Ayarito; tassavi sIso gaMgo nAma, so Ayario, so tIse nadIe puSime taDe, AyariyA se avarime taDe, tato so sarayakAle mAyariyavaMdato uccalito, so ya khallIDo, tassa khallI uNheNa Dajjhai, heTThA ya sIyaleNa pANieNa | *sIyaM, tato so ciMtei-jahA sutte bhaNiyaM-egeNa samaeNa egA kiriyA veijai, sIyA vA usiNA vA, ahaM ca do kiri-TU yAto-veemi, ato do kiriyAto egeNa samaeNa veijjati, tAhe AyariyANa sAhai, pramANayati ca-bhavato dvAvapi yuga anukrama %ERRC-RS-+ 1 // 409 // JanEthicsonn inamainana For Per t h ~234
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) / "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -1, niyukti: [782-783], vi0bhA0gAthA [2429-2432], bhASyaM [132-133], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka padupayogI anubhavasiddhatvAt, mama pAdazirogatazItoSNakriyAsaMvadanavat, AcAryAH prAhuH-kathaM yUyamevaM prajJApayata, na hai khasvekena samayena dvAvupayogI, kevalaM samayasya manasazcAtisUkSmatvAt sannapi kAlabhedo nopalakSyate, tathAhi-zIprasaJcaraNa-181 dhIlaM manaH, tato yenendriyadezena yasmin kAle tanmanaH sambadhyate tadA tasminnindriyadeze tanmAtrajJAnaheturupayujyate, dUrabhinnadezavyavasthitAni ca pAdazirAMsi, tataH kathamupalabhate bhavAn yugapat dUrabhinnadeze pAdazirogatazItoSNahai| vedanAnubhavarUpe dve kriye, ukkaM ca-"suhumA''sucaraM cittaM iMdiyadeseNa jeNa jaM kAlaM / saMbajjhai taM tammattanANaheuttiNo teNa // 1 // uvalabhae kiriyAto jugavaM do duurbhinndesaato| pAyasirogayasIuNhaveyaNANubhavarUvAto // 2 // jumma (vi.2429-30) itazca naikakAlamupayogadvayaM, yato'yamupayogamayo jIvastato yenendriyadezena karaNabhUtena yasmin kAle upayogavAna bhavati tadA sarvAtmanA tathAsvAbhAvyAt tanmAtropayogavAneva jAyate, nA|payukto, yathendriyopayoge vartamAno mANa-18 | vakaH sarvAtmanA tadupayogamAtraH, tatastadupayogamAtropayuktazaktitvAt kathaM tatkAlamevArthAntaropayogaM gantumarhati !, tathA dAcoktam-"uyatogamato jIvo uvajujjai jeNa jami jaM kAlaM / so tammettuvayogo hoi jaheMdovayogammi // 1 // so|81 taduvayogamattovauttasattitti tassama ceva / atyaMtarovayoga jAu kaha keNa vaseNa? // 2 // " (vizeSA. 2431.2) tato yaduktamanubhavasiddhatvAditi sAdhanaM tadasiddha pratipattavyaM, dRSTAnto'pi ca sAdhyasAdhanavikalaH, kevalamatisUkSmAtIndriyapudgalaskandhaniSpAditatvAt sUkSmaM manaH zIghra saJcaraNazIlaM ca, kAlo'pi ca samayAvalikAdiratisUkSmaH, tata uttarAdhara-1 vyavasthApitotpalapatrazatavedha iva yadivA'lAvadhaka iva santamapi kAlabhedaM bhavAnnopalakSayate, Aha pa-"samayAimuhu dIpa anukrama ~2350
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [H] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryuktiH [782-783], vi0 bhA0 gAthA [ 2433, 2450 ], bhASyaM [134, 135], mUlaM [- / gAthA-] dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH zrI Avazyaka mala. 4 ya0 vRttI upodghAte // 410 // mayAto mannasi jugavaM ca bhinnakApi / uppalasayavepiva jaha va tamalAyacakaM ca // 1 // (vize. 2433 ) evaM paNNavimANo'vi jAhe na paDivAi tAhe ugghADito, so hiMDato rAyagihaM gato, mahAtavotIrappabhraM nAma pAsavaNaM, tattha maNinAgo nAma nAgo, tassa ceie ThAi, so'vi tattha parisAmajjhe kahei jahA egeNa samaeNaM do kiriyAto veijjaMti, tato maNinAgeNa tIse parisAe majhe bhaNiyaM - are duhaseha ! kIsa eyamapaNNavaNaM paNNavesi ?, ettha cetra ThANe ThieNa bhayavayA vaddhamANasAmiNA vAgariyaM jahA egeNaM samaeNaM evaM kiriyaM jIvo veei, tumaM kiM si laTThayaro jAto 1, tA chaDDehi eyaM vAyaM mA te doseNa sehAmi, evaM bIhAvito uvahito bhai-micchAmi dukaDaMti, uktaM ca- "maNinAgeNAraddho bhayovavattipaDivohito vottuM / icchAmo gurumUlaM gantuNa tato paDikaMto // 1 // " (vi. 2450) enamevArthe sajighRkSurAha - naikheDajaNavaulluga mahagiri ghaNagutta ajjagaMge y| kiriyA do rAyagihe mahAtabotIra maNinAgo // 134 // (bhA.) ullukA nAma nadI, tadupalakSito janapado'pyullukA, ullukAyAzca nadyA ekasizana tIre dhUlIprAkArAvRtanagararUpaM kheTaM, dvitIye ullukAtIraM nAma nagaraM, tatra mahAgiriziSyo ghanaguSTho nAma, tasyApi ziSya AryagaGgaH, sa zirasA khalvATaH, sa mArgazirasi mAse nadImuttaran pAdaziroga tazItoSNa vedanAnubhavato yugapat dve kriye anubhUyete iti pratipannavAn, rAjagRhe gataH, tatra mahAtapastIraprabhaM nAma prazravaNaM, tatra maNinAgo nAma nAgaH, sa taM pratibodhitavAniti vAkyazeSaH / ukaH paJcamo ninhavaH, samprati SaSThamupadarzayannAha paMca sayA coyAlA tahaA siddhiM gayassa vIrassa / purimaMtaraMjiAe terAsiyadiTTi utpannA // 135 // (bhA.) ~ 236~ sAmucchedikaH // 410 // www.jamlibrary.org
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -1, niyukti: [782-783], vi0bhA0gAthA [2433,2450], bhASyaM [136], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka yadA siddhiM gatasya vIrasya bhagavato paJca varSazatAni catuzcatvAriMzadadhikAni gatAni tadA puri aMtaraJjikAyAM, makAro'lAkSaNikaH, trairAzikAnAM dRssttirutpnnaa| kathamiti cet, ucyate-aMtaraMjiyA nAma purI, tattha bhUyaguhaM nAma ceiyaM, tattha siriguttA nAma AyariyA ThiyA, tattha balasirI nAma rAyA, tesiM puNa siriguttANaM nAma therANa bhAyaNijjo rohagutto nAma sIso, so puNa annagAme Thiyallato, pacchA AyariyaM vaMdaoei, tattha ya ego parivAyago poTTe lohapaTTeNa baMSittA / jaMvUsAlaM ca gahAya hiMDai, pucchito bhaNai mANeNa-porTa phuTTai, tA lohapaTTeNa baddhaM, jaMvUsAlA jahA ettha jaMbuddIve nasthi3 hA mama paDivAdI, tAhe teNa ya paDahago nINAvito, jahA suNNA parappavAyA, tassa ya poTTasAlo nAma kayaM, so paDahago roha-IG VIgutceNa vArito, ahaM vAyaM demitti, tato so paDisehitA gato AyariyasagAsaM, Aloei-evaM mae paDahago vaarito|| amumevArthamupasaMharalAhahai purimaMtaraMji bhUaguha balasiri sirigutta rohagutte aparivAya puddasAle ghosaNa paDisehaNA vAe ||136||(bhaa.) apurI antarajikA, tarayA bahirbhUtaguhaM nAma caityaM, tatra zrIguptanAmAcAryaH sthitaH, tasyAM ca puri balazrInAmarAjA, tasya cAcAryasya bhAgineyo roguto nAma ziSyaH, sonyagrAme sthitaH, tasyAM ca nagaryA podRzAlo nAma parivrAjakaH, sa vAde-|| hai vAdaviSaye paTahena ghoSaNAM kAritavAn, tena ca rohaguptenAnyasmAd grAmAdAgacchatA paTahakaH pratiSedhitaH, Agatena cAcA yebhyo niveditam , AcAryAH prAhuH-virUpaM kRtaM, sa vidyAbhirvalIyAna, tato vAde parAjito'pi vidyAbhirupatiSThate, tAzca 4. vidyAstasyemAH sapta dIpa anukrama CREAK JanEthicsonn in ... nihalava-kathAnaka madhye atra trairAzika-mata-vAdina: kathA ~237
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -], niyukti: [782-783], vibhA gAthA [-], bhASyaM [137-138], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka dIpa zrImAva- vicchU sappe musaga migI varAhI ya kAgi poyAI / eAhiM vijAhiM so u parivAyago kusalo // 137 // (bhA. rAzikAH zyaka mala- vRzciketi vRzcikapradhAnA vidyA gRhyate, 'sappatti sarpapradhAnA, 'mUsage'tti mUSikapradhAnA, tathA mRgI nAma vidyA, yA yavRttI mRgIrUpeNopaghAtakAriNI, evaM varAhI ca, 'kAgipopAI' iti kAkavidyA potAkIvidyA ca, potAkI zakunikA, etAbhiupodghAte vidyAbhiH, saptamyarthe tRtIyA prAkRtatvAt, etAsu vidyAsu parivrAjakaH kuzalaH, tataH sa rohagupto'vAdIt-kimidAnI // 41 // zakyaM kApi naSTum !, AcAryo'vocat-gRhANa vatsemAH paThitasiddhAH sapta pratipakSavidyAH, tA evopadarzayati|moriya nauli virAlI bagghI sIhI ya uslugiovaaii| eAbho vijAo giNha privvaaymhnniio||138||(bhaa. | vRzcikavidyApratipakSabhUtA mAyUrI, sarpavidyApratipakSabhUtA vidyA nAkulI, mUpikavidyApatipakSabhUtA biDAlI-viDAlapa-13 dhAnA, mRgIpratipakSabhUtA vyAghrI, vArAhIpratipakSabhUtA siMhI, kAkIpratipakSabhUtA ulUkI, ovAI iti potAkIpratipakSahAbhUtA ulAvakI-ulAvakapradhAnA, etA vidyAstvaM gRhANa parivrAjakamathanIH, rayaharaNaM ca se abhimaMtiUNa dinnaM, jai annaMpi dAuddei to rayaharaNaM bhamADejAsi, to ajeo hohisi, iMdeNAvi na saktihisi jerDa, tAhe tAto vijAto gahAya gato sabha,131 bhaNiyaM caNeNa-esa kiM jANai !, eyassa ceva puSapakkho houtti, pariSAyagociMtei-ete niuNA, to eyANa caiva siddhata geNhAmi, iti vicintyAbhyadhAt-iha jIvAzcAjIvAzceti dvAveva rAzI, tathaivopalabhyamAnatvAt zubhAzubharAzidvayavadi- // 411 // tyAdi, tato rohagupto'cintayatmatpakSa evAnena gRhItastata etadbuddhiparibhavotpAdanArthaM trIna rAzIn vyavasthApayAmIti cetasi paribhASya tatpakSamadUSat, asiddho'yaM heturanyathopalambhAta, jIvA ajIvA nojIvAzceti rAzitrayadarzanAt , OMOMOM anukrama XXXCOct Jan ~238
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -], niyukti: [782-783], vibhA gAthA [-], bhASyaM [137-138], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka AkshakKERStes tatra jIvA nArakatiryagAdayaH, ajIvA ghaTAdayaH, naujIvA gRhakokilApucchAdayaH, tato jIvAjIvanojIvarUpAkhayo rAzaya|stathaivopalabhyamAnatvAt , adhamamadhyamottamarAzitrayavat evamanekAbhiyuktibhiH sa niSpazcavyAkaraNaH kRtaH / tAhe so pari bAyago ruDo vicchue muyai, tato so tersi paDivakkhe more pakkhiyA, tAhe tehiM vicchuesu iesu pacchA so sappe muyai, iyaro| | tesiM paDighAyaNathaM naule, tAhe uMdare, iyaro tersi majjAre, pacchA so mige, iyaro tesiM bagghe, tAhe varAhe, iyaro tesiM | sIhe, tato kAge, tesiM paDivakkhe ulUge, tato poyAgi muyai, iyaro tAsiM oyAI, evaM jAhe na tarai tAhe gaddahI mukA, sA teNa rayaharaNeNa AhatA, sA parivAyagarasa uvari charittA gayA, tAhe so parivAyago hIlijato nicchUDho, tato. so parivAyagaM parAjiNiUNa gato AyariyasagAsaM, Aloei jahA evaM so parivAyago jito, AyariyA bhaNaMti-kIsa te uvahi eNa na bhaNiya-nasthi tinni rAsIto?, mae eyarasa buddhiparibhavaNatthaM paNNaviyAto, iyANipi gaMtuM bhaNihi, so necchai, mA hai ohAvaNA hojA, puNo puNo bhaNito bhaNai-yadi nAma trayo rAzayaH prarUpitAstataH ko'tra doSo', jIvadezarUpasya nojIvasyAgame'pi pratipAdanAt, tapAhi-dezaniSedhaparo nozabdastatra tatra pradeze zrute prasiddhaH, tato gRhakokilApucchAdi jIvAjIvebhyo vilakSaNaM jIvadravyadezarUpaM nojIvazabdavAcyaM bhavati, gRhakokilApucchAdikaM hi na jIvattvena vyapadeSTuM |zakyaM, tatkAyaikadezatvena tadvilakSaNatvAt , nApyajIva iti pratipAdya, sphuraNAdibhistebhyo'pi vilakSaNatvAt , atha ca jIvadravyadezarUpaM tato nojIva iti, anyacca-sarvanayasamUhAtmakaM jinamataM, nayAzca naigamAdayaH sapta, tatra samabhirUdo nayo jIvapradeza nojIvazabdavAcyamicchannAgame'pyabhihitaH, tathA cAnuyogadvAreSu pramANadvArAntargataM nayapramANaM vicArayatA]51 CAGAMAKAARAKADCA dIpa anukrama ~239
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -], niyukti: [782-783], vi0bhA0gAthA [-], bhASyaM [137-138], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka zrIAva-15/popha-"samabhirUdo saddanaya bhaNai-jai kammadhAraeNa bhaNasi to evaM bhaNa-jIve ya se paese nojIve"tti, tataH pradeza- rAzikAH zyaka mala-16 lakSaNo jIvaikadezo nojIvaH zrute'pyuka iti na kazciddoSaH, evaM paDulUkenokta AcAryaH pratividhatte-yadi nAma tava zrutaM | yaH vRttIpramANaM tato yadevAbhihitaM zrute tadevAGgIkartavyaM, na zepaM, zrute ca tatra tatra pradeze dvAveva jIvAjIvalakSaNI rAzI pratipAdyete, upodapAtena tRtIyaM nojIvalakSaNaM rAzyantaram , tathA ca sthAnAne sUtram-'duve rAsI pannattA, taMjahA-jIvA ceva ajIvA ceva,16 hai anuyogadvAreSu-kaivihA NaM bhaMte ! davA papaNattA, goyamA ! duvihA paNNatA, taMjahA-jIvadayA ya ajIvadadhA ya / // 412 // utsarAdhyayanapu-jIvA gheva ajIvA ya, esa loe viyAhie' ityAdi, yadapyukta-'dezaniSedhaparo nozabda ityAdi, tada pyasamIkSitAbhidhAnaM, prAyeNa vivakSitadravyaikadeze dravyAtpRthagbhUte nozabdaH pravartate, sarvatra tathAprayogadarzanAt, na ca pucchAdikaM gRhakokilAdibhyo bhinnaM, tatsambaddhatvAt, tathApi hi chinne'pi gRhakokilApucchAdau tadantarAle sambaddhA evaM jIvapradezAH santi, tathA sUtre'bhidhAnAt, tathA ca vyAkhyAprajJaptisUtram-aha bhaMte / kummo kummAvaliyA gohA gohAcaliyA goNe goNAvaliyA maNusse maNussAvaliyA mahise mahisAvaliyA eesi NaM duhA vA tihA vA saMkhejahA vA|| chinnANaM je aMtarA devi tehiM jIvapaesehiM phuDA, haMtA phuDA, purise NaM bhaMte ! te(siM) aMtare hattheNa vA pAeNa vA kaDhaNa hai vA kiliMceNa vA AmusamANe vA saMphusamANe vA AlihamANe vA vilihamANe vA apapAyareNa vA tikkheNa satyajAeNI AcchidamANe vA viJchidamANe vA agaNikAeNaM samoDahemANe vA tesiM jIvapaesANaM kiMci AvAhaM vA vivAhaM vA haiM upAei chaviccheyaM vA karei, to iNaDhe samaDe, no khalu tattha satthaM kamaI" iti, atha yadyantarAle'pi jIvapradezAH dIpa anukrama JanEthicoman in ~240
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) / "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -1, niyukti: [782-783], vi0bhA0gAthA [2464-2465], bhASyaM [137-138], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAka sambaddhAH santi tataste taijasakArmaNazarIrAnugatA varttante iti kimiti cakSuSA na gRhyante ?, ucyate, svato jIvapradezAnAma| mUrttatvAt , kArmaNatejasapudgalAnAM cAtisUkSmatvAt , uktaM ca-"gihakoilAipucche chinne'vi tadaMtarAlasaMbaMdho / sutte'bhihito suhumAmuttattaNato tadaggahaNaM ||1||"(vi.2464) nanu mA bhUccakSuSA grahaNaM, kevalaM yathA dehe pucchAdau ca sphuraNAdibhirliGgaijI-1 yapradezAnAmupalambhanaM tathA'ntarAle'pi kasmAnna bhavati !, ucyate, dehe dehaikadeze vA sthitAnAM teSAM tathopalabhyamAnasvabhAyatvAt , vastusvabhAva eSa na paryanuyogamahati, tathAhi-pradIparazmayo mUrttA api sthUlA api ca bhUkaTakuDyavaraNDakAndhakArA disthUlamUrttavastugatA eva grahaNamAyAnti,na kevaleSvAkAzapradezeSu,tathAsvabhAvatvAd, evamatrApi bhAvanIyam ,uktaM ca-"gejhA IK muttagayAto nAgAse jaha pdiivrssiito| taha jIvalakkhaNAI dehe na tdNtraalNmi||1|| (vi.2465)kevalamatizayinA dRSTatvAt sAta santIti pratipattavyAH, tato'pAntarAle'pi pradezAnAM sadbhAvataH sambaddhatvAt pucchAdikaM gRhakokilAdijIvebhyo na bhinna miti jIva eva, na tu nojIva iti, yadapyuktaM tatra samabhirUDho nayo jIvapradezaM nojIvazabdavAcyamicchan Agame'pya-1 1| bhihita' ityAdi, tanna samyak, yataH samabhirUDho'pi nayo nojIvamiti truvANo na jIvAdanyaM pradezamabhimanyate 'jIve | daya se paese' iti karmadhArayasamAsAGgIkaraNAt, ukkaM ca-"nojIvaMti na jIvAdannaM desamiha samabhirUdotti / icchA bei samAsaM jeNa samANAhigaraNaM soza (vi. 2476) tataH pRthagbhUtasya dezasya tenApyaparikalpanAnna tRtIyarAzisambhavaH, 4aa athavA bhavatu tasya bhinnadezaparikalpanA tathApi na tanmataM pramANam, ekanayAtmakatayA mithyArUpatvAt , pramANa tu sarvanayama-THI hAtAvarodhi samyagrUpatvAt, pramANabhUtaM ceha vastu vicAryate, tato dvAveva rAzI pratipadyatAmiti, ukaM.ca-"icchaDa va dIpa anukrama JanEthicoomn imer ~241
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM -, niyukti: [782-783], vi0mA gAthA [2473,2479-2480], bhASyaM [137-138], mUlaM -/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka dIpa anukrama zrIAva-13samabhiruDho desaM nojIvameganaigaM tumicchataM saMmattaM sapanayamayAvaroheNa // 1 // jai sabanayamayaM jiNamayamicchasi rAzikA zyaka mala- pavaja do rAsI / payavippaDivattIevi micchattaM kiM na raasiisu||2||" (vi. 2479-80) apica-bhavatu bhavadabhimA-131 yavRttI yeNa jIvadezasya bhedaparikalpanA nojIvazabdavAcyatA ca, tathA'pyevamajIvadezo'pi noajIvazabdavAcyA prasajati, da| upodUpAte nyAyasyobhayatra samAnatvAt , tatazcatvAro rAzayaH prasakA:-jIyA nojIvA ajIvA noajIvA iti,na trayo rAzayaH,* Ahaba-"evaM pirAsato te na tinni cattAri saMpasajati / jIvA tahA ajIvA nojIvA noajIvA y||1||" (vi.2473)/% 141 // tata evamapi bhavataH pratijJAcyAghAtA, tasmAjinavacanamevAzrayaNIya,na svamatyA kizcitparikalpayitavyamapArasaMsAraprasATa evaM paNNavijamANo'vi na jAhe paDibajjai tAhe AyariehiM ciMtiyaM-jahA esa paNaTTho bahulogaM nAsihida, to NaM rAya sabhAe gaMtUNa bahulogapaJcakkhaM nigiNhAmi, jeNa gajhavako na habai, evaM ciMtiUNa AyariyA rAyasabhaM gayA, balasiri-18 pArAyANa bhaNati-teNa mama sIseNa avasiddhateNa bhaNito, amhaM duve ceva rAzI, iyANi so vipaDivaNNo to tujhe ahaM vArya suNeha, rAiNA paDissuyaM, tato tesiM rAyasabhAe rAyapurato AvaDiyaM, jahegadivasaM evaM uvAya chammAsA gayA, tAhe| harAyA bhaNai-mama rajja avasIyai, tato AyariehiM bhaNiyaM-icchAe mae eciraM kAlaM dharito, ettAhe pAsaha, kalaM divase Agae nigiNhAmi, tato pabhAe bhaNai-kuttiyAvaNe parikkhinau, tasya sapadavANi atthi, tattha gayA, tato // 13 // bhaNiyaM-ANeha jIve ajIve nojIve ya, tAhe devayAe jIvA ajIvA ya dinnA, nojIvA nasthiti bhaNiyaM, ajIvaM vA|| dapuNo deha, evamAdicoyAlasaeNa pucchANa niggahito / amumevArthamupasaMharanAha PAL Jinnirman in ~242
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H "Avazyaka"- mUlasUtra - 1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga - 3 adhyayanaM [ - ], niryuktiH [782-783] vi0 bhA0 gAthA [ 2490, 2508], bhASyaM [139], mUla [- / gAthA-] dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra - [1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitavR sirigutteNavi chalugo chammAsa vikaDiUNa vAyajio / AharaNa kuttiAvaNa coyAlasaeNa pucchArNaM // 139 // (mA.) zrIguSThAcAryeNa SaTapadArthaprarUpaNAt ulUkagotratvAzca SaDulUko - rohaguptaH, uktaM ca- "nAmeNa rohaguto gotreNAlappae sa bolUgo / dabAichappayatthovaesaNA so chalUgatti // 1 // (vi. 2508) pUrva SaNmAsAn vikRSya-ativAhya vAde jito-nigRhItaH, kathamityAha- 'AharaNakuttiyAvaNe' tyAdi, svargamapAtAlabhUmInAM trikaM kutrikaM, tAtsthyAttavyapadeza iti bhuvanatraye'pi yadvastu jAtaM tat kutrikamityucyate, tasya paNAyAnimittamApaNo - haTTaH kutrikApaNaH, yadivA ko - pRthivyAM trikasya - jIvadhAtumUlAtmakasya samastalokabhAvino vastujAtasthApaNaH kutrikApaNaH, asmiMzca kutrikApaNe vaNijaH kasyApi mantrAdyArAdhitaH siddho vyantaraH suraH krAyakajanasamIhitaM samastamapi vastu kuto'pyAnIya sampAdayati, tanmUlyadravyaM tu vaNig gRhNAti, anye tvabhidadhati - vaNigvivarjitAH surAdhiSThitA eva te ApaNAH santi, mUlyadravyamapi sa eva vyantarasuraH svIkaroti, ete ca kutrikApaNAH pratiniyateSveva nagareSu bhavanti, na sarvatra, eSa ca kutrikApaNo dRSTAnta iti vAdi| prativAdipratijJAtArthanirNaya samartha ityAharaNaM, AharaNaM ca sa kutrikApaNaH tasmin yat vakSyamANabhUjalajvalanAdiviSayANAM pRcchAnAM catuzcatvAriMzaM zataM tena tatra catuzcatvAriMzaM zatamidaM tena rohaguptena paTU padArthAH prakalpitAH, tadyathA-dravyaguNakarmasAmAnya vizeSasamatrAyAH, uktaM ca- 'davaguNakammasAmannavisesA chaTTao ya smvaao| ee mUlapayatthA chalugeNa pakapiyA paDhamaM // 1 // tatra dravyaM navabhedaM tadyathA-pRthivI jalaM tejaH pavanaM AkAzaM kAlo dik AtmA manazva, ukta - "bhUjalajalaNAnilanahakAudisA''yA maNo ya dabAI bhannaMti naveyAI satarasa guNA ime apane // 1 // " (vize. 2490 ) For Pivate & Personal Use Only ~ 243~ wwww.janlibrary.org
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) "Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [782-783], vi0bhA0gAthA [2491-2492], bhASyaM [139], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka -- iri zrIbhAva- guNAH saptadaza, tadyathA-rUpaM raso gandhaH sparzaH saGkhyA parimANaM pRthaktvaM saMyogo vibhAgaH paratvAparatve buddhiH sukhaM duHkhaM rAtrikAH zyaka mala- icchA dveSaH prayalaca, karma paJcavidham-tadyathA-utkSepaNamavakSepaNamAkuJcanaM prasAraNaM gamanamiti, uktaM ca-"rUvarasagaMdhaphAya. vRttI |sA saMkhA parimANamaha puhuttaM ca / saMjogavibhAgaparAparattabuddhI suhaM dukkha // 1 // icchA dosa payacA etto kamma tayaM ca paMca-1 upodpAte vihaM / ukkhevaNamakkhevaNapasAraNA''kuMcaNA gamaNaM // 2 // " (vi. 2491-2) sAmAnyaM trividhaM, tadyathA-sattA 1 sAmAnyaM 2 11 sAmAnyavizeSazca 3, tatra dravyaguNakarmalakSaNeSu padArtheSu saduddhihetuH sattA, sAmAnyaM dravyatvaguNatvAdi, sAmAnyavizeSaH pRthi-14 // 414 / cItvaM jalatvaM kRSNatvaM nIlatvamityAdyavAntarasAmAnyarUpaH, anye vitdhaM sAmAnyasya traividhyamupavarNayanti-avikalpa mahAsAmAnyaM 1 tripadArthasahuddhihetubhUtA sattA ra sAmAnya vizeSo dravyatvAdi 3, mahAsAmAnyasattayovizeSaNavyatyaya ityanye, dravyaguNakarmarUpapadArthatrayasaduddhihetuH (mahA) sAmAnyaM, avikalpA satteti, antyA vizeSAH, ayutasiddhAnAmAdhArAdheyabhUtAnAmihetipratyayaheturyaH sambandhaH sa samavAyaH, amISAM ca navAnAM dravyANAM saptadazAnAM guNAnAM paJcAnAM karmaNAM 31 bayANAM sAmAnyAnAM vizeSasamavAyayozcaikatra mIlane patriMzadbhavanti, ekaikaviSayAzca catvAro vikalpAH, pRthivI apRthivI: novRthivI noapRthivI ca, evamabAdiSvapi pratyekaM bhAvanIyaM, tataH patriMzacaturbhirguNitAzcatuzcatvAriMzaM zataM bhavati, tataH pRthivIM dehItyukta mRttikAM dadAti, apRthivIM dehItyukte mRttikAvyatirikaM toyAdi, nopRthivIM dehItyukte na kiJcid // 414 // dadAti toyAdikaM vA prayacchati,na pRthvyA rAzyantaraM, noapRthivItyuktAvapina kizciddadAti, yadicA tAmeva mRttikAM dadAti, evaM sarvatra pRcchA, uttaprakAreNa dAnaM ca, na ca punaH kApi tRtIyasya rAzyantarasya pradAnamiti, Aha ca bhASyakAra:-"jIvama - dIpa anukrama - - SCAM and in Avainstitrary.org ~244
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka H dIpa anukrama H Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryuktiH [782-783] vi0 bhA0 gAthA [2504 ], bhASyaM [140-141], mUlaM [- / gAthA-] dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH A. sU. 70 Jain Education Int jIvaM dAu~ nojIvaM jAi to puNarajIvaM / dei carimaMmi jIvaM na u NojIvaM na jIvadalaM // 1 // ityAdi (vi. 2504 ) evaM sa SaDulUkaH kutrikApaNe guruNA rAjasamakSaM nirjitaH, tato guruH zrIguptanAmA narapateH sakalalokAcca paramAM pUjAmavApa, SaDulUko'pi ca gurupratyanIkatvAt janaprayukta dhikkAropahato rAjJA rAjasabhAto niSkAsitaH / tataH kimityAha - vAe parAjio so nivvisao kArio nariMdeNaM / ghosAviaM ca nayare jaya jiNo vaddhamANunti // 140 // (mA.) sa rohaguto guruNA vAde parAjitaH san narendreNa nirviSayaH kAritaH, tathA paTahakapradApanena samaste'pi nagare ghoSitaM yathA jayati jinaH zrImAn varddhamAna iti, tasya ca rohaguptasya vAde nirjitasya bhAgineyenApi satA'nena mahatI mama pratyanIkatA kRteti saJjAtaprabalakopena guruNA zirasi khelamallakaH sphoTitaH, tato'bhinivezAttena bhasmakharaSTitavapuSaiva svamatyA dravyAdayaH padArthAH parikalpitAH, tAMzca parikalpya vaizeSikamataM prarUpayAmAsa taccAnyaistacchiSyAdibhiH paramAM sphAtimupanItam, Aha ca bhASyakRt - " teNAbhinivesAto samaiviMga ppiyapayatthamAdAya / vaisesiyaM paNIyaM phAIkayamannamannehiM // 1 ' (vi. 2507 ) gataH SaSTho ninhavaH, samprati saptamaM pratipipAdayipurAha paMcasayA culasIA tahaA siddhiM gayassa vIrassa / anbaddhimANa diTTI dasapuranayare samuppannA // 141 // (bhA.) yadA siddhiM gatasya bhagavato vIrasya pazca varSazatAni caturazItAni samatikrAntAni tadA dazapuranagare abaddhika| ninhavadRSTiH samutpannA / kathamutpannA 1, ucyate--iha AryarakSitavaktavyatAyAM kathAnakaM prAyaH kathitameva yAvat goSThAmAhilA ~245~ wjanelibrary.c
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niyukti: [782-783], vibhA gAthA H], bhASyaM [142], mUlaM [-/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka dIpa anukrama bIjAva- padAracArake vigdhyanAnikarmabandhacintApa karmodayAdabhiniviSTo vipratipannaH, tatra kathAnakAnusandhAnAva prAgu-goSThAmAhi. jyaka mala- kAnuvAdaparAM sabahagAdhAmAha kAlaH saptamo yA vRttI dasapuranagarucchughare ajarakkhiapUsamittatiagaM ca / guTTAmAhila navaaTTamesu pucchA ya vijhassa // 142 // (bhA.dra nivaH upodghAta / | dasapuranagarucchupare-svakIye ikSugRhe AryarakSitastosaliputrANAmAcAryANAmantike pravrajyAM pratipannaH, tasya cAcAryapado paviSTasya puSpamitratrikamabhUt, tadyathA-dubailikApuSpamitraH mRtapuSpamitro vakhapuSpamitrazca , etat prAgeva bhAvitaM, vindhyasya // 415 // duIlikApuSpamitrAcAryaproktaM vyAkhyAnamanubhASamANasya pArSe goSThAmAhilasya zRNvato navame'STame ca pUrva pRcchA'bhavat, eSo'kSarArthaH / bhAvArthaH kathAnakAdavaseyaH, tatrAyaM prakRtAbhisambandhaH-viMjho aNubhAsamANo gohAmAhilassa aTThame kammappavAyapuye kamma parUvei, yathA kizcitkarma vaddhaM bhavati, kizcit baddhaspRSTaM, kiMcit baddhaspRSTanikAcitaM ca, tatra yat jIva pradezaH saha sambandhamAtrameva samApanaM tadvaddhaM, yathA-akaSAyasya IyopathapratyayaM karma, tacca kAlAntarasthitimanavApyaiva *jIvapradezebhyo vighaTate, zuSkakuDyApatitacUrNamuSTivat, paddhaspRSTaM nAma yat prathamato barddha-jIvena saha saMyogamAtramApa-11 namityarthaH pariNAmavizeSataH spRSTam-AtmapradezairAtmIkRtamiti bhAvaH, tacca kAlAntareNa vighaTate, ArdralepakuDye sasnehacUrNavat, baddhasRSTanikAcita nAma tadeva baddhaspRSTaM gADhatarAdhyavasAyena baddhatvAdapavanAdikaraNAyogyatA nItaM, tacca kAlAntare'pi vipAkato'nubhavanamantareNa prAyo nApagacchati, gAdatarabaddhatvAt , ayaM ca trividho'pi bandhaH sUcIkalApa // 415 // dRSTAntIkRtya samyageva bhAvanIyaH, guNAveSTitasUcIkalApopamaM baddhaM, lohapabadasUcIsaMghAtasadRzaM baddhaspRSTaM, agnitakSaghanenA N a malibrary.org ~246
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [ - ], niryuktiH [782-783 ], vi0bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 143], mUla [- / gAthA-] ratnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH sshatasUcIkalApasannibhaM baddhaspRSTanikAcitamiti, evaM zrutvA goSThAmAhilaH prAha- nanvevaM mokSAbhAvaH prasajyate, tathAhi-na jIvAtkarmma viyogamarhati anyo'nyAvibhAgavaddhatvAt svapradezavat, tasmAdevamiSyatA puTTho jahA abaddha kaMcuiNaM kaMcuo samanneha / evaM puTTamaSaddhaM jIvaM kammaM samanneha // 143 // ( mU. bhA. ) yathA spRSTaH - sparzamAtreNa saMyukto'baddhaH-zrIranIranyAyena na TolIbhUtaH kajhukinaM puruSaM kaJcukaH samanveti samanugacchati, evaM spRSTamabaddhaM karmma jIvaM samanveti / prayogazca - jIvaH karmaNA spRSTo, na baddhaH, viyujyamAnatvAt, kaJjakeneva tadvadvat, evaM goDAmAhileNa bhaNie viMjheNa bhaNiyaM-amhaM evaM caiva guruNA vakkhANiyaM, goTThAmAhileNa bhaNivaM-na yANaDDU so kiM vakkhANei?, tAhe so saMkio samANo pucchiuM gato, mA mae annahA gahiyaM bhavejjA, tAhe pucchiyA AyariyA, te bhAMtijahA mae bhaNiyaM tahA tumaevi adhigayaM, tato viMjheNa mAhilavuttato kahito, tato gurU bhaNati-mAhila bhaNitI micchA, kathaM ?, yaduktaM 'jIvAtkarmma na viyujyate' ityAdi, atra pratyakSavirodhinI pratijJA, yasmAdAyuH karmmaviyogAtmakaM maraNamadhyakSasiddhameva heturapyanaikAntikaH, anyo'nyAvibhAgavaddhAnAmapi kSIrodakAdInAmupAyato vibhAgadarzanAt, dRSTAnto'pi na sAdhanadharmAnugataH, svapradezasya yutatvAsiddhestAdrUpyeNAnAdirUpya (rUpa) tvAt, bhinnaM ca jIvAtkamrmeti, tathA yaduktaM- 'jIvaH karmmaNA spRSTo na punarvaddha' ityAdi, atrApi kiM pratipradezaM spRSTo nabhaseva tvaGmAtreNa kaJcukeneca vA?, tatra yadi pratipradezamiti pakSastahiM dRSTAntadAntikayorasAmyaM, kazukena pratipradezamasparzAt, atha tvaGmAtre spRSTa ityabhyupagamaH tato nApAntarAlagatyanuyAyi karmma, paryantamAtravartitvAt, bAhyAGgamalavat, evaM sarvo'pi prANI bhavApAntarAlagatisaMbhave mokSabhAk ~ 247~ www.janelibrary.org
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [H] dIpa anukrama H Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryuktiH [782-783], vi0bhA0 gAthA [2525-2527, 2350 ], bhASyaM [144 ], mUlaM [- /gAthA-] ratnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH zrIbhava zyaka mala ya0 vRttI upodghAte // 416 // bhavet karmAnugamarahitatvAt muktavat, tathA antarvedanA'bhAvaprasaGgaH, tannimittakarmmasaGgasya tatrAbhAvAt, yathA siddhasya, naca bhinnadezaM vedanAnimittamiti vaktuM zakyaM, zarIrAntaragatenAtiprasaGgAt, atha svakRtatvamatrAtiprasaGganivAraNAyAlaM, tada samyak, antarvartipradezAnAM karmmayogarahitAnAM kartRtvAyogAt, nApyantarvedanaiva nAstIti vAcyaM, vahirnirvadanasyApyantabahuzaH pratiprANi vedanAyAH svasaMvedana pramANasiddhatvAt, uktaM ca- "dehaMto jA viyaNA kammAbhAvaMmi kiMnimittA sA ? | nikAraNAvi jai to siddho'vi na beyaNArahito // 1 // jai bajjhanimittA sA tadabhAve sA na hoja to aMto / diTThA ya sA subahuso bAhiM nidheyaNassAvi || 2 || jaivA vibhinnadesaMpi veSaNaM kuNai kammamevaM to| kahamannasarIragayaM na veyaNaM kuNai annassa 1 // 3 // " (vi. 2525- 6-7) tasmAdantarapi karmAstIti pratipattavyamantarvedanAsambhavAd, anyacca-mithyAtvA| dipratyayaM karmma " mithyAtvAviratikaSAyapramAdayogAH karmmabandhahetava" iti vacanAt, mithyAtvAdayazca pratipradezaM santi, tataH karmApi pratipradezamastItyabhyupagantavyam, Ai ca " aMtovi asthi kammaM viyaNAsambhAvato tayAeva / micchattAI| pacayasambhAvAto ya savatthA // 1 // " (vi. 2350 ) evaM givhiUNa so viMjheNa bhaNito evaM AyariyA bhaNati, tAhe so tuNDiko Thiso ciMtei - samappeu, to khoDehAmi // annayA navame puve paJcakkhANaM sAhUNa vannijjara, jahA pANAivAyaM pacakkhAmi jAvajjIvAe ityAdi, goTThAmAhilo bhaNai-nevaM sohaNaM, kiM tarhi ?, * pacakkhANaM seyaM aparimANeNa hoi kAyacaM / jesiM tu parImANaM taM dRddhaM AsasA hoi // 144 // (mU. bhA. ) pratyAkhyAnaM sarvamapi aparimANena parimANAbhAvena, kAlAvadhiM vinaiveti bhAvArthaH, kriyamANaM zreyaH, tasmAttadeva bhavati For Pivate & Personal Use Only ~ 248~ goSThAmAhilaH saptamo nihnavaH // 416 //
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryuktiH [782-783], vi0 bhA0 gAthA [2520-2521], bhASyaM [ 144 ], mUlaM [- /gAthA ] dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH sAdhUnAM karttavyaM yeSAM tu matena yAvajjIvAdikaM parimANaM pratyAkhyAnasya teSAmevatpratyAkhyAnaM duSTam - azobhanaM yatastatra 'AsasA hoi'ci anusvAra lopAdAzaMsA bhavati, AzaMsA ca duSTapariNAmaH, tatastadUSitaM na zobhanamiti, uktaM ca- "AsaMsA A patte sevizsAmitti dUsiyaM tIe / jeNa suryamivi bhaNiyaM pariNAmAto asaddhaM tu // 1 // rAgeNa va doseNa va pariNAmeNaM na dUsiyaM jaM tu / taM khalu paJcakkhANaM bhAvavisuddhaM muNeya // 2 // (vi. 2520 - 1 ) AzaMsAdoSaduSTatAyAM cAyaM prayogaHyAvajjIvakRtAvadhipratyAkhyAnamAzaMsAdoSaduSTaM parimANaparicchinnAvadhitvAt, zvaH sUryodayAtparataH pAraviSyAmItyupavAsapra tyAkhyAnavat, tasmAdaparimANameva pratyAkhyAnaM zreyaH AzaMsArahitatvAt tIritAdivizuddhopavAsAdivaditi // evaM paNNaviMto viMjheNa bhaNito-na hoi evaM jaM tume bhaNiyaM etyaMtare jaM tassa avasesaM navamapuvassa taM sammataM, tato so abhini| veseNa dubbaliyA samittasagAsaM caiva gaMtUNa bhaNai-annahA AyariehiM bhaNiyaM, annahA tumaM paNNavesi, upanyastazcAnena tatpurataH svapakSaH, tatrAcAryaH prAha - nanu yaduktaM bhavatA yAvajjIvakRtAvadhipratyAkhyAnamAzaMsAdoSaduSTamityAdi, tadayuktaM yataH-| kRtapratyAkhyAnAnAM sAdhUnAM na mRtA vayaM seviSyAma ityevaMrUpA AzaMsA, kintu mRtAnAM devabhave mA bhUd pratabhaMga iti kAlAvadhikaraNam, aparimANapakSe tu bhUyAMso doSAH, tathAhi - aparimANamiti ko'rthaH 1, kiM yAvacchatirutAnA gatA ddhA AhosvidaparicchedaH 1 tatra yadi yAvacchatirasti, evaM sati zaktimitikAlAvadhyabhyupagamAt asmanmatAnuvAda eva AzaMsAdoSo'pi ca kAlpanikastulyaH, anyacca yathA'smatpakSe mRtasya na vratabhaGgadoSo yAvajjIvamityavadheH paripUrNatvAt tathA ( tvanmate ) jIvato'pi bhogAn bhuJjAnasya na syAt, etAvatyeva mama zaktiriti pratyAkhyAnasya pUrNatvAt, tathaiva ~249~ janelibrary.org
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM H, niyukti: [782-783], vi bhAgAthA [2536-2539], bhASyaM [144], mUlaM - gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata ma satrAka zrIbhAva- cAmyupagame vrataviSayaM na kimapi bhayamiti pratyAkhyAnaM kRtvA punabhogAsevanaM punaryadhAzakti pratyAkhyAnamityanavasthA pratyA-goSThAmAhizyaka mala- khyAnasya, yadapi cAgame tatra tatra pradeze prasiddhavratAnAmA(pratiSiddhAnAmA)caraNe prAyazcittamekavatabhaGge sarvavatabhaGga ityAdi, laH saptamo ta dapi pralayamagamat , etAvatyeva mama zaktinAdhiketi pratipattito'tIcArAdInAmanavakAzAt , Aha ca bhASyakRt-15 nivaH japAna "jaha na vayabhaMgadoso mayassa taha jIvao'vi sevAe / vayabhaMganibbhayAto paJcakkhANA'NavatthA y||1|| ettiyametI hai| sattitti nAiyAro na yAvi pacchittaM / na ya sabaSayaniyamo egeNavi saMjayattatti ||2||"(vi.2536-7) atha anAgatAddhA // 417 // aparimANamiti pakSaH so'pyasamIcIno, bhavAntare'vazyavratabhaGgasambhavAd, apica-siddho'pi sakalAmanAgatAddhAM yAvat | tIsaMvaradhara iti saMyataH prApnoti, yAvajIvamityavadhikaraNAbhAvAt , tathA ca sati yaducyate-'siddhe nosaMjaye noasaMjaye nosaMjayAsaMjae' iti tadanavakAzam , Aha ca-"ahavA sabANAgayakAlaggahaNaM mayaM aparimANaM / teNApunnapainno mayo'vi | bhaggadhato nAma // 6 // siddho'vi saMjayocciya sdaannaagyddhsNvrdhrotti|" ityAdi (vi.2538-9) parimitakAlAnAmapi ca namaskArapauruSyekAsanAdipratyAkhyAnAnAM sUtrAbhihitAnAmapyucchedaprasaGgaH, aparimANatvena tasyAbhyupagato teSAmasambhavAt , | aparicchedapakSe'pi kAlAniyamAt vratabhaGgAdayo doSAstadavasthA eva, tata etaddoSaparihArAya zrute yAvajjIvamiti |nirdiSTaM / evaM AyariehiM paNNavito'vi jAhe na paDivajjai tAhe je aNNagacchillayA therA bahussuyA ya te pucchiyA, te // 417 // hai|vi ettiyaM ceva bhaNati, so bhaNai-tujhe kiM jANaha, tisthayarehiM ettiyaM ceva bhaNiyaM jahA'I bhaNAmi, te bhaNati-tuma na jANasi, mA titthayare AsApaha, jAhe na ThAi tAhe saMghasamavAto kato, tato sabasaMgheNa devayAe kAussaggo kato, dIpa anukrama % E KARA 45% ~250
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM H, niyukti: [782-783], vi0bhA gAthA [2536-2539], bhASyaM [145], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka 4jA bhaddiyA sA AgayA,bhaNai-saMdisaha, tAhe sA bhaNiyA-paJca titthagaraM puccha, kiMjaM goDAmAhilo bhaNai taM saca! kiMvA jaM dubbaliyapUsamittapamuho saMgho bhaNai taMti !, tato sA bhaNai-mama aNuggahaM deha, kAussaggaM gamaNApaDiyAyanimittaM, tato ThiyA kAussaggaM, tAhe sA bhayavaMtaM titthayaraM pucchiUNa AgayA, bhaNai-jahA saMgho sammAvAdI, iyaro micchAvAdI, niNhato esa sattamo, tAhe so bhaNai-esA appaDDiA barAi, kA eyAe sattI gaMtUNavi!, to'vina saddahai, tAhe pUsamittA dAtassa samIvaM gacchaMti, bhaNaMti ya-ajo! paDivaja mA ugdhADijihisi, necchai, tAhe teNa saMgheNa bajjho kato baarsvihegaa| saMbhogeNa-uvahi 1 suya 2 bhattapANe 3, aMjalI pagagahe iya 4AdAyaNA 5 ya nikAe 6 ya, anbhuTANetti 7 Avare // 1 // 1 kiikammassa 8 ya karaNe, veyAvaccakaraNe 9 iya / samosaraNe 10 saMnisejA 11 kahAe ya nimaMtaNA 12 // 2 // ityevaMlakSaNena, tato so aNAloiyaapaDikato kAlagato / gataH sakSamo ninhvH|| tadevamukkA dezavisaMvAdino ninhavAH // sAmpratamanenaiva prastAvena prabhUtavisaMvAdino boTikA bhaNyante, tatra kadaite saJjAtA iti pratipAdayannAha vAsasayAhaM nacuttarAI tahaA siddhiM gayassa vIrassa / to yoDiANa diTThI rahavIrapure samuppannA ||14||(bhaa.)/18 | yadA siddhiM gatasya bhagavato vIrasya SaT varSazatAni navottarANyatikrAntAni tadA rathavIrapure boTikAnAM dRSTiH smutpnnaa| kathamutpannati cet, ucyate-rathavIrapura nagara, tattha dIvagamujANaM, taMmi ajakaNhA nAma AyariyA samosaDhA, tattha ego 4 sAhassiyamallo sivabhUi nAma sa rAyANamuvagato-tumaM olamgAmi, rAyA bhaNai-parikkhAmi, aNNayA rAiNA bhaNito-bacca cAmuMDAghare susANe kaNhacauddasIe baliM deha, surA pasUo ya dipaNo, aNNe ya purisA bhaNiyA-evamevaM eyaM bIhAvejA, so dIpa anukrama CANUARCRACROCK For more the ... sapta-ninava-varNana anantara boTika-mata varNanaM Arabhyate ~251
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM na, niyukti: [782-783], vibhA gAthA [-], bhASyaM [145], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka zrIAva-18|gaMtUNa cAmuDAe baliM dAUNa chuhiNA (o) mitti tattheya musANe taM pasuyaM mAreUNa paulittA khAito, te gohA sivAvAsiehiM 81boTikA: zyaka mala- samaMtA bheravaM ravaM kareMti, tassa romunbheo'vi na jAyai, tAhe uhito gato, tehiM siha, vittI diNNA, aNNayA ya. vRttI so rAyA daMDe ANavei-vaccaha mahuraM geNhaha, te sababaleNaM niggayA, siyabhUtI ya, adUrasAmaMte gaMtUNa ciMtiya-amhehiM na spovpaate| pucchiyaM-kayaraM madhuraM vaccAmo !, rAyA ya aviNNavaNijjo, evaM te goMgapaMtA acchati, sivabhUtI ya tesiM smvaae| Agato bhaNai-kiM bho acchahI, tehiM sihaM, so'vi bhaNai-doSi samaM ceva geNhAmo, te bhaNaMti-na sakkA dalassa do bhAge kAlaM, parivADIe ekekAe gahaNe bahu kAlo laggai, so bhaNai-jA dujayA taM mama samappeha, paMDumahurA samappiyA, 4 tAhe so paDhati-zUre tyAgini viduSi ca vasati janaH sa ca janAdguNIbhavati / guNavati dhanaM dhanAcchrIH zrImatyAjJA tato hai rAjyam // 1 // evaM ca paDhittA pahAvito paMDumahuraM, teNa tattha duggo bhiNNo, parcatANi tAviumAradvANi jAva nagarasesaM hai jAya, pacchA nagaramorohiyaM ca, tato geNa raNNo niveiyaM, tuDeNa bhaNiya-bhaNa kiM demi, so ciMti bhaNai-jaM mae 4gahiyaM taM suggahIyaM houtti, ahaM jahicchito bhamissAmi, rAiNA bhaNiyaM-evaM hota, so ya bAhiM hiMDato aharatte ghare Agacchati vA na vA, tassa bhajjA tAva na jemei suvai vA jAva samAgato bhavai, sA nivinA / annayA mAyaraM se baDhei-tujjha putto divase divase ahuratte ei, ahaM jaggAmi chuhAiyA acchAmi, tAhe tAe bhaNNai-mA dAraM dejAhi, ahaM| 4 aja jaggAmi, sA pasuttA, iyarA jaggai, aDarate Agato bAraM maggai, mAyAe aMbADito-jattha eyAe velAe ugdhAdIDiyANi bArANi tattha vacca, so niggato, bhaviyabayAe pateNa magaMteNa sAhupaDisso ugghADao diDo, tatva paviTTho, dIpa anukrama // 418 Jannanoon imeo ~252
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM na, niyukti: [782-783], vibhA gAthA [-], bhASyaM [145], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka vaMdittA bhaNai-mamaM padhAveha, te necchati, teNa sarva loo kao, tAhe se liMga diNNaM, te vihariyA, puNo AgayA, raNNA| AgamiyaM jahA so sivabhUtI paJcaito ihamAgato, tato saddAvita vaMdittA kaMbalarayaNaM se dinaM, AyariehiM bhaNiya-kiM eeNa mahAlamolleNa jaINaM 1, taM kiM gahiyaMti?, tassa aNApucchAe phAliyaM, sAhuNo nisajjAto kayAto, tAhe so kasAito, aNNayA jiNakappiyA vaNijaMti jahA-jiNakappiyA ya duvihA pANIpAyA paDiggahadharA ya / pAuraNamapAu-1 pAraNA ekekA te bhave duvihA // 1 // dugatigacaukapaNarga nava dasa ekArasaM va baarsgaa| ee aTTha viggappA jiNakappe hoti uvahissa ||2||(prv. ) kesiMci duviho uvahI-rayaharaNaM muddapottI ya, annesi tiviho-do te ceva taito jAego kappo, caubihe do kappA, paMcavihe tinni, navavihe rayaharaNaM muhapottiyA tahA-pattaM pattAbaMdho pAyavaNaM ca paaykesdaariyaa| paDalAi rayattANaM ca gocchato paaynijogo||1||(ogh. 679) dasavihe ego kappo baDio, egArasavihe | do kappA, bArasabihe tiNNi, esthaMtare sivabhUraNA pucchiya-kimiyANi ettio uvahI dharijai ! jeNa jiNakappo na kIrai, guruNA bhaNiya-na tIrai iyANiM, vocchinno, so bhaNai-kiM vocchijjai !, ahaM karemi, paralogasthiNA naNu so| TrAceva kAyadyo, kiM upahipariggaheNa ?, pariggahasambhAbe kasAyamucchAbhayAiyA bahavo dosA, tathAhi-vakhAdyupakaraNa-17 dhAraNe yadi kathamapi ca vastrAdikaM na bhavati tadA zrAvakebhyastadyAcanIyam , yAtrA ca pravacanalAghavakarIti mahAn | 18 doSaH, tathA teSu vastreSu paribhujyamAneSu zarIrasvedamalasamparkataH SaTpadikAH sammUcchati, tAsAM ca zarIrasaGgharSataH prANa vipattiriti prANAtipAtabatabhaGgaprasaGgaH, ita0 utprasaGgaH, vastrANi hi varSAkADAdarvAka avazyaM prakSAlanIyAni, prakSAlane dIpa anukrama JanEthcaoon imer pinatitrary.org ~253
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRtti:) bhAga-3 adhyayanaM , niyukti: [782-783], vi bhAgAthA [-], bhASyaM [145], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka dIpa zrIAva-11ca vAtakAyakITikAdisattvavyApAtaH, tathA jaghanyato'pi vastraM rUpakapanakAdi mUlyaM, tatastatpadAne dAturmahatI pIDA,181 voTikAH zyaka mala- mAdhukarI ca vRttirAgame pratipAditA, tatastavRttiyuSmaJceSTitayoH parasparavirodhaH, anyacca-vastrAdika undhamapi pracchAdayava napaTikAdikaraNAya saMdhAnIya, mUSakabhakSitAdikaM ca sIvanIyaM, tataH sandhAnAdikaraNe sUtrArthakSaraNavyAghAtaH, apica-18 upodyaat|shobhntrvstrpridhaane tathAvidhajanApekSayA taccharIrasya mahatI zobhopajAyate, Atmani cotkarSaH, tato vibhUSApratyayani viDatarakarmavandhAnuSaGgaH, ukkaM ca-"vibhUsAvattiyaM bhikkhU, karma baMdhai cikkaNaM / saMsArasAgare ghore, jeNaM paDaida 1419 // | duttare // 1 // " (daza. 274 ) tathA durbalavastralAbhe punaridaM kuto lapsye iti mahatI bhUrjA samupajAyate, sA ca21 mUcho bhavasaritpatinimajjanakAraNaM, sarvatazca zaGkA prAdurbhavati, mamedaM grahISyati, zaGkApi ca sakiSTAdhyavasAyarUpatvAnara-18 |kaprapAtakAriNI, caurAdyAzaGkAta eva grAmanagarAdipratibaddhatayA vihArakramAbhAvaH, ekatra vAse ca pratibandho laghutetyAdyAgamAbhihitAnekadoSAnuSataH, vihArakrame ca sarvo'pyupadhiH sAdhunA svayaM voDhavya iti tadvahane bhAravahanaM, tathA ca sati mahAn zarIrasya klezastadbhAve ca sUtrArthaparimanthaH, anyacca-yadi kathamapi vihArakrame svopAzraye vA tiSThato vakhAdi taskarairapahiyate pramAdato vA nAzo bhavati tato'dhikaraNaprasaGgaH, hA ! gataM me vastramityAtmani zokazca, kizva-vastrAnu-16 jJAne tatsApekSatA bhavati, tadapekSAyAM ca batAbhAva iti, dAturdAnAdakAryasiddhirapAtre dAnAt , AcelakyaparISahazca suutredd-IP||19 bhihitaH, so'pi na soDho bhaveta, pratikruSTaM ca parigrahanivRttiM pratipAdayatA bhagavatA vastrAdikagrahaNaM, tatastagrahaNe bhagavadAjhAvilopA, tAmau ca dIkSAnararthakyaM, tathA gRhasthA api vastrANi paridadhati yatayo'pi, tato gRhasthayatInAma anukrama 444 Jannie ~2540
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryuktiH [ 782-783] vi0bhA0 gAthA [-] bhASyaM [ 145], mUlaM [- / gAthA-] ratnasAgareNa saMkalita ..AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH vizeSatAprasaGgaprasaktiriti gRhiliGgatvAdvakhaM parityaktavyaM, kiJca sarvatra zrute zramaNA nirgranthAH vyAvarNyate, vastraM ca granthastatastatparibhoge nirmanthatvavyAghAta iti zramaNavyapadezasyApyabhAvaprasaGgaH, uktaM ca- "jAyaNasaMmucchaNamo dhuvaNe pANANa hoi vAvatI / dAyArassavi pIDA saMdhaNamAIsu palimaMtho // 1 // rADhA mucchA ya bhayaM avihAro caiva bhAravahaNaM ca / tenAhaDAhigaraNaM sogo ya pamAyanadve'vi || 2 || sAvekkhayAe dANAdakajjasiddhI parIsahAsahaNaM / gurupaDikuTuM gihAliMga gaMthamo vasthadosA u // 3 // " ( dharmasaMgrahaNyAM 10179) tata etaddoSaduSTatvAnna sAdhUnAM vastragrahaNamucitamiti, atra sthavirA: prAhu:-yadi yAjvAdoSAt vastraparityAgastata AhAro'pi parityaktavyastasyApi yAvyAmantareNAsambhavAt, 'sabai se jAiyaM hoi, natthi kiMci ajAiya' miti(utta0 76 ) vacanAt Aha ca- "vatthamiha jAyaNAto jai mucai iMtameva moyavo / AhAro'vi hu jaiNA ajAito so jaM na hoi // 1 // " iti (dharma. 1025) atha manyethA dharmmakAyopaSTambhaheturayamAhAra iti yAjcAdoSe'pi sa pratigRhyate, gurulAghava paryAlocanaparaM hi pAramezvaraM pravacanamiti, yadyevaM tarhi vastramapi dharmakAyaparipAlanAt mahadupakAri, tathAhi - mahati himAnIkaNAnuSake prapatati zIte yadi tRNagrahaNAgnisevanAdi samAcarati / tatastejaHkAyAdijaMtuvinAzaprasaGgaH, anyAdyanAsevane tu dharmmakAyasya vipattiH, sA cArSe tathAvidhaduSTakAraNamantareNa pratiSiddhA, yadyapi ca na dharmmakAyasya vipattistathApi dharmmadhyAnaM zItaparigatasya niyamato'pyapagacchati, athottamasaMhananopetasya dharmmadhyAnasyApi nAgamo, puSTAvaSTambhatvAt, yadyevaM tata uttamasaMhananavantaM muktvA zeSANAM na pravrajyocitA, prAgukadoSaprasaGgAt atha ca mandasaMhananAnAmapi bhagavatA tadanugrahAya pratrajyA'nujJAtA 'duppasahantaM caraNa mityAdivacanAt ~ 255 ~
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM na, niyukti: [782-783], vibhA gAthA [-], bhASyaM [145], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka zrIAva- tatoanyAdyArambhaparihAreNa dharmadhyAnopaSTambhahetutayA ca paramopakAri vastramiti layanamiva tadupAdeyam , uktaM ca-"ahahA voTikAH zyaka mala- dhammakAyaparipAlaNeNa uvagArago u aahaaro| vatyaMpi hu evaM ciya uvagAragamo muNeyavaM // 1 // taNagahaNaagisevaNaya. vRttI kAyavahavajaNeNa uvagAro / tadabhAve ya viNAso aNAriso dhammakAyassa // 2 // jaivi na Narasati ciya se deho jhANaM spodyAta tu niyamato calati / sIyAdiparigayasseha tamhA layaNaM va taM gejhaM // 3 // aha uttamasaMghayaNe suhajhANassavi na hoi nAsotti / motuM tayaM na juttA u sesesuM haMta pavanA // 4 // " (dharma. 1026-9) yadapyuktaM 'zarIrasvaMdamalasampakataH // 420 // SaTpadikAH sammUrcchantI'tyAdi, tadapyaparibhAvitAbhidhAnaM, prAyo vidhisevanAyAM sammUchanAyA abhAvAt , athAsti disambhavamAtramiti tatparityAgaH, hanta / tahi dehe AhAre'pi ca sammUrcchanAsambhavo'stIti tAvapi parityaktavyo, athara to dharmasAdhanaM tAvantareNa dharmasya kartumazakyatvAt tataH sammUcrchanAdoSasambhave'pi na tI parityajyate , tadetadvastre'pi samAnaM, tasyApyuktayuktito dharmasAdhanatvAt, Aha-"saMmucchaNA na jAyai pAyaM vihisevaNAe vatthammi / saMbhavamittaNaM 3 puNa dehAIsupi sA diTThA // 1 // tamhA nimgaMdhaNaM evaM dosaM vivajamANeNaM / deho AhAro ciya vajeyavo payatteNa // 2 // aha dhammasAhaNaM so vatthaMpi taheva hoi daduI / bhaNitoSavattitoniya jaiNotaM kAya ThiiheU // 3 // " (dharma. 1031-2-4) 3] yadapyabhASata 'vastraprakSAlane vAtakAyakITikAdisattvanyAdhAta' iti tadapyasamyak, pUrvamAgamokaprakAreNa vastrANAM prisho-131||420|| FdhanaM, tato'pi aprAmukapAnIyaparihAreNa yatanayA prakSAlana, prakSAlane ca nirantaramupayoga ityevaM jinabhaNitavidhinA prakSAlane prANavipatterasambhavAt , Aha ca-"jiNabhaNiyavihIe naya dhuvaNe pANANa hoi bAvattI / paDilehaNA dargapi ya* Fatestre%% dIpa anukrama CROCEROSC+ Mainalibrary.org ~256~
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM , niyukti: [782-783], vi bhAgAthA [-], bhASyaM [145], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka SALECREATRE daphAsuuvayogamo ya vihI // 1 // " (dharmaH 1035) atha yathoktavidhinA'pi prakSAlayato dRzyate kadAcitpANavipattistato dopATI iti, tadapyayuktam , Agamokametaditi zrutabahumAnato'zaThabhAvaM yatanayA prakSAlane prANivipattAvapi doSAsambhavAt , saMsa-12 takukSikapurIpotsargavat , tathAhi-saMsaktakukSikasya sAdhoryatanayA chAyAe.' ityAdyAgamotayA purIpamazaThabhAvaM vyutsRjato gudakRmivyApattAvapi na doSabhAktvaM bhavati, prAyazcittAviSayatvAt , evamihApi bhAvanIyam , ukkaM ca-"jo puNa vihI' *doso sNsttmghnniyosirnntullo| asahassa so'vi bhaNito pAyacchittassa'visao // 1 // " (dharma. 1038) atha12 purIpotsargo'zakyapratIkArastato yathoktayatanayA tatra pravarttamAnasya bhavatu doSAbhAvaH, iha tu kiM nAmAzakyaM vaskhAbhAve iti !, ucyate, saMyamaH, tathAhi-na zaknuvanti sAdhavaH samprati mandasattvAH zItAdikAleSu saMyama nirAbAdhaM paripAlayitum, ArtaraudradhyAnapravRttisambhavAt , apareSAM hInatarasattvAnAmazakyaM vastrAbhAve iti, anyAdyArambhapravRttibhAvAcca, kila | "kAlacaTakaM ukkosaeNa jahani tiyaM tu yoddhayamityAdivacanataH samastAmapi rAtri jAgradbhiH sAdhubhizcatvAraH kAlA grahItavyAH, nirantaraM kAlikamutkAlikaM vA zrutaM paThanIyaM parAvartanIyaJca, etatsarvamapi kattuM zakyate zItakAle kalpanAvaragena, nAnyathA nAma, tathA mahAvAtorikSamA sacittA pRthivI mahItyaparanAmaprasiddhA yA ca mahikA dhUmikAparaparyAyA yA ca pAnIyavRSTivarSAkAlAdiSu yazcAvazyAyo lokamatIto yacca rajaH sacittamISadAtAsaM caitrAdimAseSu yacca pradIpAditejAsparzanAma tadgatAnAM sattvAnAM kalpaiHmAvaraNe parirakSA bhavati, ukaM ca-"kiM saMjamovayAraM karei badhAi jai maI suNasu / sIya. cANaM nANaM jalaNataNagANa sacANaM // 1 // zi cAtukAlaM sajjAyamjhAgasAhaNamisINaM / mahimahiyAvAsosArayAirakkhA dIpa anukrama 4-54 mA.sU.75 JanEthicsonn imom Mainstiterary.org ~257
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM H, niyukti: [782-783], vi0bhA gAthA [2575-2576], bhASyaM [145], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka SXX dIpa anukrama zrIAva- nimittaM vA // 2 // " ityAdi. (vi.2575-6) tato na zakyaH paripAlayituM vakhaM vinA saMvama iti, yatanayA tatprakSAlane hai| zyaka mala-18|mANavipattAvapi doSAbhAvaH, adha bahavo yathoka vidhimulakyAnyathA pravarttamAnA dRzyante, tataH kathaM dossaabhaavH| nanveSanara 4. vRttIta prANinAM doSo, na pravacanastha, pravacanaM tu yathArthanirUpakatayA nidoSameva, Aha ca-"ullaMdhitaNa evaM kaI aha annahA kareupodghAtAntitti / eso khu pANidoso na esa doso pavayaNassa // 1 // " yadapyavocat 'jaghanyato'pi vastraM rUpakapazcakAdimUlya mityAdi tadapyasamIkSitAbhidhAnaM, yato yat parijIrNamalpamUlyaM vastraM tat yatInAM bhagavadbhiranujJAtaM, tato dAturapi tathA-11 // 42 // bhUtaM vastraM dadato na kAcana pIDA, athAlpadhanasya bhavati, nanu sA bhojanamAtradAne'pi tulyA, atha bhojane tAdRzaM yatI-181 nAmagrAhya, vaskhamapyalpadhaneSvagrAhyamiti samAnaH pandhAH, ukkaM ca-"parijunnamappamulaM tamannAyaM jato jiNidehiM / dAyAda rassavi pIDA na ho to taMmi dentassa // 1 // appassa hoi aha sA bhoyaNamette'vi tulanevedaM / taM tArise na gejhaM vattha mmivi eva ko doso||2||" (dharma. 1041-2) tathA yathAkRtavastralAbhe sandhAnAdayo'pi doSA nopajAyante, tataH kathaM tu parimanyadoSo'pi ?, nimittAbhAvAt , yadi punaryathAkRtavastralAbho na bhavati tata itareSAmapi grahaNe sndhaanaadaa-| vapi ca na parimandhadoSo, bhojane iva, tathAhi-caryArthI praviSTo'pi yadi kathamapyalAbho bhavati tataH prabhUtAbhyanyAnyapi gRhANi hiMDate, na tatra sUtrArthavyAghAtarUpaH parimanthadoSaH, atha bhojanaM dharmasAdhanamiti tatra doSAbhAvo, nanu vastramapi4 dharmasAdhanameva yathokaM prAgiti samAna, tathA coktam-"AhAgaDassa gahaNe saMghaNamAI na hoti dosA u / tadabhAvAdani6 mitto kahaM tu palimaMthadoso us||1|| tassAlAme iyarassa gahabhAvo'vi bhoynnsmaanno| taM dhammasAhaNaM ceva vatthaMpi // 421 // For Per t h ~258~
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH ) bhAga-3 adhyayanaM , niyukti: [782-783], vibhAgAthA [2562], bhASyaM [145], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: IC.I prata sUtrAMka dIpa anukrama Ftaheva naNu bhaNiyaM // 2 // " (dharma. 1043-4 ) badapi coktam-zobhanataravastraparidhAne tathAvidhajanApekSayA taccharIrasya *mahatI zobhopajAyate' ityAdi tadapyanavakAza, parijIrNamalpamUlyaM vidhinA pariyAcitaM vakhaM dhriyamANasya bhikSaNazIlasya bhUSAyA asambhavAt, aya kasyApyavivekatastanmAtrAdapi sA bhavati, nanu picchikAkuNDikAdimAtradhAraNe'pyavivekataH tasA bhavantI durnivAreti samAnam , Aha ca-"evaM vihaM ca evaM vihiNA parijAiyaM dhareMtassa / bhikkhaNasIlassa tahA rADhAe mahaMta ko agyo(ddo)||1|| aha avivegAu taI tammattAovi hoi kesiMci / taTTigapicchigakuMDigadehesu taI kahaM na bhave ! // " (dharma. 1045-6 ) yo'pi ca prAk durlabhavastralAbhe kutaH punaridaM lapsye ityAdinA mU doSa udbhAvitaH sa dehAhArAdiSvapi samAnaH, tatrApi mUrchAsambhavAt , atha dehAhArAdiSu mokSasAdhanabuddhyopAdIyamAneSu na mUrchA sambhavati, tadetad dharmasAdhanatvaM vastrAdiSvapi samAnamiti na tatrApi mUrchAyA avakAzaH, ukkaM -"aha dehAhArAisu na mokkhasAhaNamaIi te mucchA / kA mokkhasAhaNesuM mucchA vatthAiesuM te ||||"(vi.2563) apica-yadi sthUle'pi vastrAdau mulabhe vAdye ca yadi bhavAn mUchI vidadhAti tataH zarIre akeye durlabhatare sutarAM mUrchA kariSyati, zarIrasyAntaraNatayA prabalamUheitutvAt , tathAhi-dRzyante tiryaJcaH zabarAdayazca vastrAdigrandharahitA api dehAhArAdimAtraviSayamUrchayA nara-18 kopagAminaH, tato yathA paramayatInAM dehAdiSu na mUchA tathA vaskheSvapIti na kizcit , tathA ca zrUyante kecana munaya upasargAdiSu dehanyastavanamAlyAnulepanAbharaNadhAriNo'pi kevalajJAnamutpAdayantaH, tathA coktam-"aha kuNasi thulavasthAiesu muccha dhuvaM sarIre'vi / aphejadullabhatare kAhisi muccha viseseNaM // 1 // vatthAigaMtharahiyA dehaahaaraaimecmucchaae| %25645625 En Perth ~259~
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM H, niyukti: [782-783], vi0bhA gAthA [2564-2569], bhASyaM [145], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: nirAmaH prata satrAka zrIAva- tiriyasavarAdayo naNu havaMti nirayogA bahuso // 3 // apariggahAvi parasaMtiesu mucchAkasAyadosehiM / aviNiggahiya-1 zyaka mala. pANo kammamalamaNaMtamajaMti // 3 // dehatdhavasthamallANulevaNAbharaNadhAriNo keI / upasaggAisu muNayo nissaMgA kevalamu-18 yavatIti ||4||(vi. 2564-7)" yadapi ca 'sarvatazca zaGkA prAdurbhavatI'tyAdinA vastrasya bhayahetutvamuktaM sadapi jJAnAdiSu / japoTAsamAna, tathAhi-jJAnAdibapi viSaye tadupaghAtakebhyo bhayamupajAyate, dehe'pi zvApadAdibhyaH, tato vastrAderiva tessaampi|| 5parityAgaH kAyaH, atha te mokSasAdhanamiti bhayahetavo na parityajyante, nanu mokSasAdhanatvaM vastAderapi prAgaktanItyA samA- // 422 // dAnamiti tasyApyaparityAgaH, Aha ca-"jai bhayaheU vatthaM to nANAINa taduvaghAehiM / bhayamii tesiM cAgo dehassavi sAva yAIhiM // 1 // aha mokkhasAhaNamaIe na ya bhayahetuttaNevi paricAgo / vatthaMpi mokkhasAhaNamaIe suddhaM kahaM cAgo | 8 // 2 // " (vi.2568-9) apica-tAdRze parijIrNe'lpamUlye vAsasi na kuto'pyAzaGketi na bhayahetutA, etenAvihAro-18 |'pyapAkRtaH, kuto'NyAzaGkAyA asambhavAt , tathAbhUteSu ca teSvalpapramANeSu parimitasayAkeSu bhAravahanamapi na saGgacchate, | atyaspasvAt , atha bhavati tAvanmAtrairapi pIDA, nanu sA niyatavihArakramakaraNataH kiM nopajAyate 1, sA upakAriNIti | 21 cet upakAro'trApidarzita eveti yatkiJcidetat , Aha ca-"jaidehassa'ha pIDA niyayavihArAu sAna ki hoI / uvagArigA 8 taI aha patthavi bhaNito u uvgaaro||1||" (dharma. 1049) yadapi taskarairapahAre adhikaraNaprasaGgApAdanaM kRtaM tadapyasamI-II4220 cIna, tathAbhUtasya vAsasastaskaraH prayojanAbhAvAt apahArAkaraNataH, athAlpasattvaH ko'pi tadapyapaharati, tadetat picchi-12 kAdiSvapi samAnaM, atha picchikAdiSu vyutsRSTeSvasmAkaM doSAbhAvaH, vaneSvapyevaM dopAbhAvaH kiM nAma na bhavati !, atha paralo dIpa RECE anukrama Janticonn imom ~260~
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM H, niyukti: [782-783], vibhA gAthA [2564-2569], bhASyaM [145], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka dIpa anukrama kasAdhanAGgaM picchikAdi tenoktadoSasambhave'pi tad grAhyaM, nanu tatparalokasAdhanAGgatvaM vastreSvapi tulyaM, yathoktaM prAk, ukta ca-"na haranti tahAbhUyaM yatthaM teNA payoSaNA'bhAvA / khuddaharaNaM ca picchigakuMDigamAIsudhi samANaM // 1 // vosiriesu81 na doso picchigamAIsu aha u vatthevi / tullaM ciya vosiraNaM sAhaNabhAvo ya paraloe // 2 // (dharma.1050-1) tathA apra-2 mattasya sato vastraM prAyeNa na nazyati, naSTe'pi ca kathamapi tasmin tyaktakalatrAdigranthasya zoko nopajAyate, viditabhava| svarUpatvAt, Aha ca-"apamattassa na nAsai naDhe'vi na jAyaI tahiM sogo / muNiyabhavasarUvassa cattakalattAdi-18 6 gaMdhassa // 1 // " (dharma. 1052) tato yaduktaM 'hA gataM me vastramityAtmani zokazce'tyAdi, tanna, vastreSvapekSAyA asambhavAt ,, yo hi jinavacanabhASitAntaHkaraNaH svajanavarga kupyasaGghAtaM suvarNasaJcayaM viSayAnapi ca manoramAn parityajati tasya | ThAkathaM nAmApekSA parijIrNAlpamUlyavaskhamAtre, atha yasmAlajate khyAdibhyastena tad gRhAtIti tatrApekSA, nanu lushcitshir-hai| hiskasya bhikSArtha pratigRhamaTane lajjA na bhavati nAnyamAne lajjA bhaviSyatItyatisAhasa, yadyevaM tataH kasmAnna parityajati ?, | ucyate, upakAranirIkSaNAt yathA''hAraM, upakArakAritA ca saMyamayogahetutayA pUrvamabhihitaiva, uktaM ca-"jo cayai saya-15 NavagaM hiraNNajAyaM maNorame visae / jiNavayaNanIikusalo tassa avekkhA kahaM vatthe // 1 // " lajai jamitthiyAisuI teNaM taM giNhaitti sAvekkho / luciyasirassa bhikkhaM hiMDaMtasseha kA lajjA // 2 // tA kiM na taM caei ? u uvagAra-1 nirikkhaNA jahA''hAraM / bhaNito ya tato puSi saMjamajogANa heutti // 3 // " (dharma. 1054.6) yadapi pariSahAsahanamudAvitaM tadapyasamIcIna, yato yAni parijIrNAnyalpamUlyAni ca vastrANi tAni paramArthenAvastrANi, viziSTavastra kAryA ~261
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM H, niyukti: [782-783], vibhAgAthA [2594-2597], bhASyaM [145], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka zrIbhAva- karaNAt , tathA ca parihitaparijIrNaparidhAnA kAcit yuvatiH kolikaM pratyevamAcaSTe-svara kolika ! nagnA'haM vartta iti, dra boTikazyaka mala- tataH saMyamayogasphAtinimittaM tathArUpANi vastrANi dhArasto yateH sadA mamatvarahitakha kathaM na parIpahasahanam !, Aha* nirAsaH ya. vRttIca-"saMyamayoganimittaM parijunnAdINi dhArayaMtassa / kaha na parisahasaNaM jaiNo sai nimmamattassa! // 1 // " (vi. 1060)15 upodayAtaatha sUtre 'nagiNassa vAvi muMDasse' tyAdinA sAkSAnnagnatvamabhihitaM, parijIrNAllamUlyavaskhaparidhAne ta na tadanapacaritaM bhavati, upacarite ca nagnatve parISahasahanamapyupacaritameva prAmoti, na copacArAdarthasiddhiH, nahi mANavako dahanopacArA-18 // 423 // dAdhIyate pAke iti pratItametat , tadapyazobhanaM, samyak jinavacanAparijJAnAt, na khalu kSutparISahasahanamapyupacaritameva prApnoti, pipAsAparIpahasahana ca, sarvathA bA'zanapAnapratiSedhata upapadyete, kintvaneSaNIyaparityAgAd, anyathA bhagavatA- mahatAmajitaparISahatvaprasaktiH, teSAmapyeSaNIyAnapAnopAdAnAt ,tato yarthapaNIyAnnapAnaparibhogataH kSutpipAsAparISahasahanamevaM parijIrNAlpamUlyavastraparidhAne'pyacelaparIpahasahateti, ukaM ca-"jai celabhogametAdajitAcelayaparIsaho teNaM 113 ajiyadigiMchAiparIsaho'vi bhattAibhogAto // 1 // evaM tuha na jiyaparIsahA jiniMdAdi sabahA''vaNaM / ahavA jo TU bhattAdisu sa vihI celevi kiM naho? ||2||jh bhattAdi visuddhaM, rAgahosarahio nisevNto| vijiyadigiMchAiparIsaho hAmuNI sapaDiyAro'vi // 3 // taha celaM parisuddhaM rAgaddosarahio suyavihIe / hoi jiyAcelaparIsaho muNI sevamAdANo'vi // 4 // " (vi. 2594-17) syAdetat-yadi parijIrNAlpavastuparibhoge'pyacelakaparIpahaH soDho'bhyupagamyate tataH kANakuNTAdiyuvatirapi na paramAryato yuvatiH, paripUrNayuvatilakSaNAyogAt, tatastatparibhoge'pi strIparISahaH soDho bhavet , dIpa anukrama 14 // 423 // an den ~262~
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM H, niyukti: [782-783], vi0bhA gAthA [2594-2597], bhASyaM [145], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka nyAyasyobhayatrApi tulyatvAt , na, sUtrAntareNa strIparibhogasya sarvasyApi pratiSedhanAtU, taca sUtrAntaramidam,-"navi |kiMcippaDisiddhaM na'NunAyaM vAvi jiNavariMdehiM / mottuM mehuNabhAva na viNA so rAgadosehiM // 1 // " (dharma. 1064) | tato nAtiprasaGgadoSaH, uktaM ca-"siya pAvaI aNiTuM evaM itthIparIsahapasaMgA / no suttaMtaravAhAnivAraNAdiha pasaM4Agassa // 1 // " (dharma. 1063)na ca bhagavatA pratikruSTaM vastram, upadhipramANasya kalpAdhyayanAdiSu sAkSAdabhidhAnAt, dAna ca yatayo gRhasthA iva vastrANi paribhute, kintu lokarUDhaprakArAdanyaprakAreNa, kacchAvandhAbhAvAt kUparAbhyAmana bhAva eva colapaTTakadharaNAt mastakopari prAvaraNAdyabhAvAcca, tato na gRhiliGgam , atha gRhasthairapi paribhogAt gRhiliGgaM, dAyadyevaM tataH karacaraNAdayo'pi gRhiliGgaM, teSAmapi gRhastheSu bhAvAt , tatasteSAmapi parityAgaH karttavyaH, atha karacaraNA-13 |diparityAge dehAbhAvastadabhAve ca paralokAsAdhanamiti tadaparityAgaH, nanu vastrasyApyabhAve tRNagrahaNAdiprasaktaH paralokasAdhanAbhAvaH samAna eveti yatkiJcidetat ,Aha ca-"gihiliMgapina etaM egateNaM tadannahAdharaNe / hoti ya kahiMci niyamA karacaraNAIvi gihiliMga // 1 // tesi pariccAgAto dehAbhAce kahaM nu prlogo|| naNu vatthassavi cAe taNagahaNAIhiM tullamiNaM // 2 // " (dharma. 1068-6) athAsmAkaM yuSmAkaM cAhanto guravaH, bhagavantazcAhanto'celAstato'celatva mevAsnAkaM yuktyupapannaM, na vastraparidhAraNa, ziSyANAM guruliGgapratipatterarcitatvAt , ukaMca-"jArisayaM guruliMga sIseNavi 4 tAriseNa hoyacaM / nahu hoi buddhasIso seyavaDo naggakhamaNo vA // 1 // " (dharma. 1109) nanu yadi bhagavanto guravaH pramANe : hai| tarhi tadupadezaH kartavyaH, bhagavadupadezazcAya-nirupamadhRtisaMhananAdyatizayopetenAcelena bhavitavyaM, na niratizayena, dIpa anukrama AN ~263
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) / Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM H, niyukti: [782-783], vi0bhA0gAthA [2585-2587,2591], bhASyaM [145], mUlaM - gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: nirAtaH prata satrAka 424 // zrIAva- atizayavikalazca bhavAn , tato mA bhUsvaM niratizayaH sannacalA, upadezAddhi gurUNAM kAryasiddhina bepacaritamA-11 boTikazyaka mala- trAnuSThAnAt, na khalu rogI vedyasya veSaM caritaM vA'nukurvannarogIbhavati, kintupadezAt, Aha ca bhASyakRtayavatI "arahaMtA jamacelA teNAcelattaNaM jai mayaM te / to tabayaNAtocciya niratisao hohi mA'celo // 1 // rogii| upodayAjahovaesaM karei vejassa hoya'rogI ya / na u vesaM cariyaM vA karei na ya pauNai kareMto // 2 // taha jiNave jAesaM kuNa-18 BAmANo'vei kammarogAto / nau tannevatthadharo tesiM AesamakareMto // 3 // " (vi. 2585-7) athopadiSTo bhagavaniIIjinakalpastataH so'smAbhirAzrIyate, nanu yadi jinopadezAttasyAzrayaNaM tata etadapi jinopadezAt pratipattavyaM-ye uttamadhR-12 hAtisaMhananAH pUrvavidaH sAtizayA gacche kRtaparikarmANaste jinakalpaM pratipadyante, na zepAH, uktaM ca-"uttamadhiisaMghayaNA puvavido'tisayiNo sayA kAlaM / jiNakappiyAdikappaM kayaparikammA pavajjati // 1 // " (vi.2591) tathA vyavacchinnaH samprati jinakalpa ityetadapi, tathA coktam-"maNaparamohipulAe AhAraga khavaga ucasame kappe / saMjamatiyakebalasimjhaNA yaIN jaMbummi vocchinnA // 1 // " (vi. 2593) tataH kathaM bhavato jinakalpAzrayaNam ?, atha yathA tadupadezaH kriyate | tathA tadgataveSacaritAnukAro'pi, tatredaM praSTavyaM-tadgataveSacaritAnukAyeM kiM sarvathA uta dezataH, tatra yadyAdyaH pakSaH |so'sambhavI, tIrthakRtAmeva tIrthakaraguNopetatA, na prAkRtaguNayuktAnAM yuSmAdRzAM, tIrthakaraguNAJceme-nirupamadhRtisaMhananA||2|| |matizrutAvadhimanaHparyAyajJAninaH sattvasampannA acchidrapANipAtrA devadAnavairapyakSobhyAH satatamapramAdino jitaparIpahAH, tataste vastrapAtrAdyupakaraNarahitA api na yathokaM doSamAmuvantIti na kurvate vastrAdigrahaNaM, kevalamasmAbhiH savastro dIpa anukrama 064 JanEthiconn in Frica Feroleh ~264~
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka H dIpa anukrama H Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-] niryuktiH [782-783], vi0 bhA0 gAthA [2581-2583,2586], bhASyaM [145], mUlaM [- /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra [1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH Jain Education 1 dharmaH prarUpayitavya iti abhiniSkramaNakAle zakreNa samarpitamekaM devadRdhyaM pratigRhanti, uktaM ca- "niruvamadhiisaMghayaNA caunANA'tisayasattasaMpaNNA / acchiddapANipattA jiNA jiyaparIsahA sabe // 1 // tamhA jahuttadose pArvati na vatthapattarahiyAvi / tadasAhaNaMti tesiM to vaggahaNaM na kubaMti // 2 // tahavi gahiegavatthA savatthatitthovaesaNatthaMti / abhinikkhamaMti sadhe tammi cue'celayA hoMti // 3 // " ( vi. 2581- 3 ) tataH kathaM taiH saha sarvasAmyaM pratipattuM zakyam ?, anyacca sarvasAmyapratipattau tIrthakarairiva na paropadezo'pekSaNIyaH, nApi chadmasyaiH sadbhiH parebhya upadeSTavyaM na ca ziSyavargo dIkSaNIya ityApannastIrthavyavaccheda iti naipa pakSaH, Aha ca- "na parovaesavasayA na ya chaumatthA parovaesaMpi / deti naya sIsavaggaM divakhaMti jiNA jahA sadhe // 1 // taha sesehivi savaM, kajjaM jai tehi sabasAhammaM / evaM ca kato titthaM ? na cedacelotti ko gAho ! // 2 // (vi. 2586-7 ) dezapakSastvasmAbhirabhyupagata eva, yeSAnukArasya locakaraNamAtreNa caritAnukArasyaiSaNIyAhAraparibhogAniyatavAsAdinA (ca) kriyamANatvAt, yadapyuktam- 'vastraM ca grantha' ityAdi, tadapi na sundaraM, saMyamopakAritayA vastre dharmopakaraNatvena granthatvAyogAt, tathAhi yaddharmopakaraNaM na sa granthaH, dharmopakaraNaM ca vastramiti vyApaka viruddhavyAptopalabdhiH, graMthatvaM hi bandhuhetutvena vyAptaM, praznAti jIvaM karmamaleneti grantha iti vyutpatteH karmmabandhahetutApratipakSabhUtena ca karmmamalApagamahetutvena vyAptaM dharmopakaraNatvaM, tathAhi dharmaH samyagdarzanajJAnacAritrarUpaH, sa upakriyate upaSTabhyate sphItiM nIyate itiyAyad aneneti dharmopakaraNaM, yacca samyagdarzanAdikaM dharmmamupaSTanAti tat paraM parayA karmmamalApagamahetuH samyagdarzanAdiprabhAvataH sakalakarmApagamalakSaNasya mokSasyAbhyupagamAt vastramapi ca zubhadhyA For Pivate & Personal Use Only ~265~ janelibrary.org
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM H, niyukti: [782-783], vi bhAgAthA [2559-2560], bhASyaM [146], mUlaM - gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: zrIAva- zyaka mala- ya. vRttI upodghAta prata sUtrAMka // 425 // nahetutayA prANirakSakatayA ca dharmopaSTambhakam, ato vastre yat granthatvasya vyApakaM karmavandhahetutvaM tasya viruddhaM yatkarma-|| coTi malApagamanivandhanatvaM tena vyAptasya dharmopakaraNatvasyopalabdheH granthatvapratiSedhaH, atha vastraparigrahAbhyupagame sAdhUnAM para- II nirAsa: sparaM zubhetaravastravizeSadarzanato mAtsaryAdirupajAyate, taskarAdInAM ca tadviSayo lobhAdiH, ataH kapAyahetutvAt grandhaH, prayogazca-yat kapAyahetustat grantho yathA svApateyaM, kaSAyahetuzca vastramiti, tadasamIcInaM, hetorasiddhatvAt, tathAhi-na bhAvitajinavacanAnAM sAdhUnAM zubhetaravastravizeSadarzane'pi mAtsayoMdiH, itareSAM ca tatsambhava AhAre'pi samaH, taskarAdInAmapi ca parijIrNAlpamUlyavaskhaviSaye na lobhAdi, kSudrasattvAnAM tu tatsambhave picchikAdiSvapi samAnaM, tasmAt tattvato na kaSAyahetutA, anekAntiko'pi cAyaM hetuH, bhagavataH saGgamakagozAlAdIn prati dharmaparANAM jinamatasya ca pratyanIkAn prati kaSAyahetutve'pi granthatvAyogAt, uktaM ca-"atthi ya kiM kiMci jae jassa va kassa va kasAyavIyaM jN| vatthu na hoja ? evaM dhammovi tume na ghettayo // 1 // jeNa kasAyanimittaM jiNo'vi gosAlasaMgamAINaM / dhammo dhammaparAvi ya paDiNIyANaM va jiNamayaM ca // 2 // " (vi. 2559-60) tasmAdyatkiJcidetat, evaM sthavirestasya kathanaM kRtaM // amumecAryamupasajighRkSurAharahavIrapuraM nagaraM dIvagamujANamajakaNhe ya / sivabhUissuvahimmI pucchA therANa kahaNA ya // 146 / / (mU. bhA.)4 | // 425 // | sthavIrapure nagare dIpakaM nAma udyAnaM, tatrAryakRSNo nAmAcAryaH samavasRtaH, tatra zivabhUterjinakalpikamarUpaNAvasare upadhau pRcchA, sthavirANAM ca-AryakRSNAnAM kathaneti gAthAsaMkSepArthaH, bhAvArthaH praagevoktH| sa ca zivabhUtistathA sthaviraiH RECCCADRESS dIpa anukrama RECE antenna ~266~
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) / Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM H, niyukti: [782-783], vi0bhA0gAthA [2607-2609], bhASyaM [147-148], mUlaM - gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: RCMS prata sUtrAMka prajJApyamAno'pi mithyAtvodayAt kuliGgabhAvo jinamatamazradhAnazcIvarANi parityajyopAzrayAdvinirgataH, tasyottarA bhaginI, sA udyAne sthita banditumAgatA, taM ca tathAbhUtaM dRSTvA tayApi cIvarANi tadanurAgeNa parityaktAni, tato dvAvapi to bhikSArtha praviSTI, gaNikayA ca tadavasthA dRSTA, sA'cintayat-nUnamevaM strINAM bIbhatsaM rUpaM raSTrA loko'smAkaM virako bhaviSyatIti, tatastayA sA paripUrNa paridhApitA, sA naicchaditi muktavatI, tato balAdapi tasyA urasi kaTipradeze caika 4vastraM sandaghe, tadapi tyajantI dhAtrA kathamapi dRSTvA bhaNitA-tiSThatvetattava devatayA dattam, Aha ca bhASyakRt-"tassa bhagiNI samujhiyavasthA taha ceva tadaNurAgeNa / saMpatthiyA niyatthA to gaNiyAe puNo muyai ||1||tiie puNovi baddhorasegavasthA tayapi chaDetI / acchA te teNaM ciya samaNuNNAyA gharesI ya // 2 // " (vi. 26078) tena zivabhUtinA hAdvI ziSyo prajAjito-kauNDinyaH koTTavIrazca, tataH paramparAsparzaH samutpannaH, uktaMca-"koDinakoTTavIre pavAvesI ya donni so sIse / tatto paraMparAphAsato va sesA samuppannA // 1 // " (vi.2609) evaM boTikA utpannAH, amumevArtha mUlamAdhyakAraH saJjihIrgharAhaUhAe pannattaM yoDia sivabhUiuttarAhiM imaM / micchAdasaNamiNamo rahavIrapure samuppannaM // 147 // (mU. bhA.) uhayA-svatarkabujhyA prajJapta-praNItaM boTika zivabhUtyuttarAbhyAm 'iNamotti etaca mithyAdarzanaM kSetrato rathavIrapure samutpannam / yoDiasivabhUIo boDibhaliMgassa hoi uppattI / koDinnakuTTavIrA paraMparAphAsamuppanA // 148 ||(m.bhaa.) dIpa anukrama an den Frica Feroleh ~267~
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM na, niyukti: [784-785], vibhA gAthA -1, bhASyaM [147-148], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka kA zrIAva- yoTikazivabhUteH sakAzAt boTikaliGgasya-boTikadRSTerbhavatyutpattiH, vartamAnanirdezaprayojanaM prAgvat, pAThAntaraM yA dA nivavazyaka mala-18|'boDiyaliMgassa Asi uppattI', tataH kauNDinyazca koTTavIrazca kauNDinyakoTTavIraM samAhAro dvandvastataH paramparAsparzam-1| kavyatoyA vRttI AcAryaziSyasambandhalakSaNamadhikRtyotpannA-saJjAtA, boTikadRSTiriti vAkya zeSaH / / samprati nivavaktavyatAM nigamayannAha- pasaMhAraH upodghAta TrA evaM ee kahiA osappiNie u niNhatA satta / vIravarassa pavayaNe sesANaM pavayaNe nasthi // 784 // evam-uktena prakAreNa ete anantaroktAH kathitAH pratipAditA asyAmavasapiNyAM ninhavAH sapta, aSTamastu boTikaH tuza-11 // 426 // 1bdasamucito, bIravarasya bhagavataH pravacane-tIrthe, zeSANAM tu tIrthakRtAM pravacane nasthitti prAkRtatvAnnAsIran ninhavAH / / mutsUNamesimika sesANaM jAvajIviyA diTThI / ikvikarasa ya itto do do dosA muNeabA // 785 // muktvA eSAmekaM goSThAmAhilaM ninhavAnAM zeSANAM-jamAliprabhRtInAM pratyAkhyAnamaGgIkRtya yAvajjIvikA dRSTirAsIt, 151na te pratyAkhyAnaM goSThAmAhila ivAparimANamicchuriti bhAvanA, Aha-prakaraNAdevedamavasIyate kimarthamasyopanyAsaH,18 diucyate, pratidivasopayogena pratyAkhyAnasthAtIvopayogitvAt , mA bhUt kazcittathaiva pratipadyate, tataH prajJApyate-ninhavAnA mapi pratyAkhyAnaviSaye iyameva dRSTiriti, 'etto'tti prAkRtatvAdamISAM madhye ekaikasya ninhavasya dvau dvau dopau jJAtavyo, muktvaikamiti vartate, tathAhi-bahuratA jIvapradezikAn pratyUcuH-bhavanto dvAbhyAM kAraNAbhyAM mithyAdRSTayaH, tatraikamidaM dayanaNatha ekA pradezo jIva iti, dvitIya kriyamANaM kRtamiti, jIvapradezikA api bahuratAn pratyavAdiSuH-yUyamapi kAraNadvayena mithyAdRSTayaH, eka tAvadidaM yadvadaya kriyamANamakRtaM (dvitIyaM ca caramapradeza) jIva iti pratipadyadhve, dIpa anukrama JanEthicsoon imate KA ainalibrary.org ~268~
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka H dIpa anukrama H A. su. 72 Jain Education Inte Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-], niryuktiH [ 786 - 787 ], muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], vi0bhA0 gAthA [-], bhASyaM [ 148...], mUlaM [- / gAthA-] mUlasUtra [1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH | evaM zeSANAmapi parasparaM bhAvanIyaM, goSThAmAhilamadhikRtya punarekaikasya trayo doSAH tathAhi - bahuratAn prati goSThAmAhilo'bravIt kAraNatrayAd bhavanto mithyAdRSTayaH, tatra - ekamidaM yatkRtaM kRtamiti ( yUyaM) vadateti, dvitIyaM spRSTaM baddhaM karmma, tRtIyamaparimANaM pratyAkhyAnamiti, bahuratA api taM pratyavocan bhavAnapi kAraNatrayAnmithyAdRSTiH- ekaM tAvadidaM yat kriyamANaM kRtamiti vadati, dvitIyaM spRSTamavaddhaM karmma, tRtIyaM saparimANaM pratyAkhyAnamiti, evaM sarvAn prati yojanIyam, anye tvAhu:- ekaikasya dvau dvau doSAvevaM veditavyau, ekaM tAvatsvayaM vipratipannA dvitIyaM parAnapi vyugrAhayantIti // | nanvetA dRSTayaH saMsArAya AhosvidapavargIyetyAzaGkAnivRttyarthamAha satteyA diTThIo jAijarAmaraNagagbhavasahINaM / mUlaM saMsArassa u havaMti niggaMtharUveNaM // 786 // saSThApyetA dRSTayo, boTikAstu mithyAdRSTaya eveti na tadvicAraH, 'jAtijarAmaraNagarbhavasatInAmiti jAtigrahaNaM nArakAdiprakRtigrahe caritArthamiti garbhavasatigrahaNamaduSTaM, mUlaM kAraNaM, bhavatIti yogaH, mA bhUtsakRdbhAvinInAM jAtijarAmara NagarbhavasatInAM mUlamiti pratyayastata Aha- 'saMsArassa u' iti saMsaraNaM saMsAraH - tiryaggaranAra kAmarabhavAnubhUtirUpaH pradIrghaH tasyaiva, suzabdasyAvadhAraNArthatvAt, kena rUpeNetyAha-nirmantharUpeNa // athaite ninhavAH kiM sAdhava uta tIrthAntarIyA AhosvinmithyAdRSTayaH 1, ucyate, na sAdhavo, yataH sAdhUnAmekasyApyarthAya yatkRtamazanAdi taccheSANAM na kalpate, naitraM nindavAnAM, tathA cAha pavapaNanI ANaM jaM tersi kAriaM jahiM jattha / bhajaM pariharaNAe mUle taha uttaraguNe a // 787 // ~ 269~ janelibrary.org
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM H, niyukti: [788-789], vibhA gAthA , bhASyaM [148...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka zrIAva- niyatti dezIvacanamakiJcitkarArthetataH pravacane pAramezvare yathokkakriyAkalApa pratyakizcitkarANAM, athavA niya'tidA nihavAthezyaka mala- ApatyAt ninhutaM, tatra pravacanaM ninhutam-apalapitaM yaiste pravacananinhutAH, sukhAdidarzanAt niSThAMtasya pAkSikaH paranipAtaH, IkRtasya viva vRttItaSAM yad azanAdi teSAmupabhogo(gAya) yat kAritaM yasmin kAle yatra kSetre tadbhAgya-vikalpanIyaM pariharaNe, kadAcitpari-181 bhAga: povAriyate kadAcinnati, yadi loko na jAnAti yadhate ninhavAH sAdhubhyo bhinnAstadA parihiyate. atha jAnAti tadA napari mahAraH, athavA pariharaNA nAma paribhogaH, tathA coktam-"dhAraNayA uvabhogo pariharaNA (hoi) tassa paribhogoM' tataH kdaa||427|| cita paribhujyate kadAcinneti, ninhayatve parijJAte bhujyate, zeSakAlaM neti, kathaMbhUtaM tat azanAdi tannimittaM kAritamityata / Aha-mUle' mUlaguNaviSayaM AdhAkAdi, tathottaraguNaviSayaM ca-krItakRtAdi, tato naite sAdhavo, nApi gRhasthA nApyanyatIrthyAH, yatastadarthAya kRtamekAntena kalpameva bhavati, yatra tu bhajanA tato'vyakA iti // Aha-yadvoTikAnAM kArita| hai| mUle-mUlaguNaviSayamuttaraguNe-uttaraguNaviSayaM tatsarvamapi, tatra kA vArtA !, ucyatenA micchAdiTTIANaM jaM tesiM kAriaM jayA jattha / sabaMpi tayaM suddhaM mUle taha utsaraguNe a|| 788 // teSAM mithyAdRSTInAM boTikAnAmupabhogAya yatkAritamazanAdi, gRhasthaiH kAritaM, 'mUle mUlaguNaviSayamuttaraguNe-uttara-12 guNaviSayaM tatsarvamapi zuddha, kalpanIyamiti bhAvaH // ukta samavatAradvAram , adhunA'numatadvAravyAkhyAvasaraH, tatra yat yasya 81 nayasya sAmAyika mokSamArgatvenAnumataM tadupadarzayannAha tavasaMjamo aNumao niggaMthaM pavayaNaM ca cbhaaro| sahu-jusuANaM puNa nidhANaM saMjamo ceva / / 789 // dIpa anukrama CXC40CROS annanna ~270
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM H, niyukti: [788-789], vi0bhA0gAthA (2622-2626], bhASyaM [148...], mUlaM gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka tApayatyaSTaprakAraM karmeti tapaH, tapaterauNAdiko'sUpratyayaH, anazanonodaratAdi vaspadhAnaH saMyamatapaHsaMyamaH, asAvana-18 matA-abhISTo mokSAMgatayA, tathA nimranthAnAmidaM nairgranthaM, AItamityarthaH, kiM, pravacanaM-zrutaM, iha tapograhaNena dvAdazaprakAramapi tapaH parigRhyate, saMyamo nAma pApoparamaH, sa ca saptadazaprakAraH, etena ca cAritrasAmAyika parigRhItaM, nairmanthaM | pravacana-zrutaM, cazabdaH samyaktvAdisAmAyikasamuccayArthaH, vivahAro'tti evaM vyavahAro vyavasthitaH,vyavahAragrahaNAt tadadhovartinI naigamasaMgrahAvapi gRhItI, tata etaduktaM bhavati-gamasanavyavahArAkhividhamapi sAmAyika mokSamArgatayA'numanyante iti / Aha ca bhASyakRt-kassa nayarasANumayaM kiM sAmaiyamiha mokkhamaggotti / / bhaNNai negamasaMgaha-yavahArANaM tu savAI // 1 // tavasaMjamA caritaM nigrothaM pavayarNati suyanANaM / taggahaNe sammattaM taggahaNAto ya nAyakaM // 2 // (vize. 2622-3 ) Aha-yadi naigamAdayastrividhamapi sAmAyika mokSamArgatayA'numanyante kimiti tahi te mithyAdRSTayaH1, ucyate, vyastAnAmeva teSAM te mokSamArgatayA'numAnanAt , na sApekSANAmeveti, zabdaRjusUtrayoH punaH kAraNe kAryopacArAt nirvANamArgoM hai nirvANaM saMyama eyetyanumataM, iha RjusUtramullaGgha-yAdau zabdanayopanyAso'zeSoparitananayaparigrahArthaH, tata etadukkaM bhavatiRjusUtrAdayaH sarve cAritramevekaM mokSamArgamanumanyante, na jJAnadarzane, tadbhAve'pi mokSAsambhavAt, tathAhi-na sarvajJAna sarvadarzanalAbhe'pi tatkAlamevApavargaprAptiH, kintu sarvasaMvaralAbhe, tataH sa evaiko mokSamArga iti, ukaM ca-"ujjusuyAimayaM hai|punn nidhANapaho carittamevega / na u nANadaMsaNAI bhAvevi na tesi jaM mokkho ||2||jN sapanANadasaNalaMbhevina takkhaNaM ciya vimokkho| mokso ya saSasaMvaralAbhe maggo sa evaato||2||" (vize. 2625-6) evaM avANAn RjusUtraprabhRtIn 1562-%2528161613 dIpa anukrama COCKROACKS JanEthiconn inormananal ~271
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [H] dIpa anukrama H Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [-] niryuktiH [788-789], vi0bhA0 gAthA [2627-2630], bhASyaM [ 148...], mUlaM [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra [1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH zrI Avavayaka mala prati naigamAdayo bruvate - nanu jJAnadarzanAbhyAmapi vinA na prakarSaprAptaH sarvasaMvaralAbha upajAyate, tatsahitasyaiva tadbhAvAbhyupagamAt tataH kathaM na tritayaM mokSamArga ? iti RjusUtrAdayaH prAhuH, tadasamyakU, vastutattvAparijJAnAt tathAhi yadi ya0 vRttI nAma na jJAnadarzanAbhyAM vinA yathoktasaMvaralAbhastataste tasya kAraNaM bhavatAm natu mokSasya sarvasaMvarasAdhyasya, kathaM ?, upodghAte + tadbhAve bhAva evetyanyayAnugamAbhAvAtU, iha yat yasyAntryaM vyatirekaM vA nAnuvidhatte na tasya tatkAraNaM, yUpA kuzUlanyastaM bIjamaGkurasya, na bhavati ca mokSaH sarvajJAna sarvadarzanasambhave'pi tatkAlameveti, atha satoreva sarvajJAna sarvadarzanayoH sarvasaMvaralAbho, na tadabhAve, tena te api mokSakAraNasya sarvasaMvarasya kAraNatvAnmokSakAraNamiti, tadayuktaM, paramparayApi kAraNatvAbhyupagame sakalasyApi bhuvanasya mokSakAraNatvaprasakteH bhuvanodaravarttinAM sarveSAmapi vastUnAM jJeyazraddheyamavRttinivRttiviSayatayA jJAnadarzanacAritropayogitvAt, tathA ca sati jJAnAditrike eva ko bhavatAmA grahaH ?, tato yathA na samastaM bhuvanaM mokSa ( kAraNaM tada) kAraNatvAdevaM jJAnadarzane apIti sthitam / tathA cAha bhASyakRt Aha naNu nANadaMsaNa| rahiyassa na sabasaMvaro diTTho / tassahiyasseva tao tamhA tiyayaMpi mokkhapaTTo ||1|| (vi. 2627) // jai tehiM viNA natthitti saMvaro veNa tAiM tasseva / juttaM kAraNamiha na u saMvarasajjhassa mokkharasa ||2|| vi. 2628 ) / aha kAraNovagAriti kAraNaM | teNa kAraNaM sarvaM / bhuvaNaM nANAINaM jaiNo neyAibhAveNaM // 3 // (vi. 2629) / aha paccAsannataraM neyaramihobagAragAriMpi / to sabasaMvaramayaM cAritaM caiva mokkhapaho // 4 // (vi. 2630) / tadevaM yat yasya nayasya sAmAyikaM mokSamArgatvenAnumataM tadabhihitaM bhagava -vastu matena trINyapi jJAnAdIni sAmAvikAni parasparasApekSANi mokSamArgaH, ekasyApyabhAve mokSasyAsaMbhavAt, 'tasmAtsarvasya // 428 // ~ 272~ mokSamArga nayAnu matiH // 428 //
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niyukti: [790], vibhA gAthA ], bhASyaM [148...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka BACCURACKGROORKS dIpa anukrama kAryasya, sAmagrI janikA mate'ti vacanAt , uktamanumatadvAraM, tadbhaNane ca nyAkhyAtA 'uddese nidese ya' ityAdikA upodghA-1 taniyukigatA prathamadvAragAthA // sampati dvitIyadvAragAdhAprathamAvayavaH kimiti dvAraM vyAkhyAyate-tatra sAmAyikaM nAma | 6 kiM jIvaH ! utAjIvaH! athobhayam ? AhosvidanubhayaM !, jIvatve'pi kiM dravyamuta guNa ? ityAzaGkApanodArthamAha___AyA khalu sAmai paJcakkhAyaMtao havai AyA / taM khalu paJcakkhANaM AvAe saghadavANaM / / 790 // __AtmA-jIvaH, khaluzabdo'vadhAraNe, Atmaiva-jIva evaM sAmAyikam , etena prAgupanyasta zeSAjIvAdivikalpavyudAsaH, sa cana sAmAnyena, kintu pratyAcakSANa:-pratyAkhyAnaM kurvan , pratyAkhyAnapariNAme vartamAna iti bhAvaH, 'havai AyA' iti sa eva ca pratyAcakSANaH paramArthato bhavatyAtmA, zraddhAnajJAnasAvadyavinivRttirUpasvabhAvAvasthitatvAt, zeSaH saMsArI * punarAtmaiva na bhavati, pracuraghAtikarmaparamANubhistasya svAbhAvikaguNatiraskaraNAt, ata eva yathokkAtmapratipattyartha | 6 dvitIyAtmagrahaNaM, 'taM khalu pacakkhANaM'ti khaluzabdaH sAmAyikasya jIvapariNatirUpatvajJApanArthaH, tat khalu pratyAkhyAnaM jIvapariNatirUpaM viSayamadhikRtya sarvadravyANAmApAte-Abhimukhyena sannipatane, niSpadyate iti vAkyazeSaH, sabaMdravyANAM zraddheyatayA (zeyatayA) yathAyogaM pravRttinivRttiviSayatayA ca tadviSayatvAt , nanu kiM sAmAyikamiti svarUpaprazne prakrAnte viSayanirUpaNamasyAnyAyyam , aprastutatvAt, bAhyazAstravat, ucyate, aprastutatvAdityasiddhaM, tathAhi-sAmAyikaviSaya nirUpaNaM prastutaM sAmAyikAGgatvAt, yat yatsAmAyikAGgaM tatparUpaNaM prastutaM, yathA sAmAyikasvAtmaprarUpaNamityalaM vistasAreNa // tatra yaduktam 'AtmA khalu sAmAyika miti tatra yathAbhUto'sau sAmAyikaM tathAbhUtamabhidhitsurAha Jan n a ... atha agre 'sAmAyika vyAkhyA-Adi Arabhyate ~273
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [H] dIpa anukrama H zrIAba zyaka mala ya0 vRttau upodghAte // 429 // Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 790 ], vi0bhA0gAthA [-], bhASyaM [ 149], mUlaM [- /gAthA ] dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH sAvajjajogavirao, tigutto cha saMjao / uunto jayamANo, AyA sAmAiaM hoi // 149 // (mU. bhA.) avayaM-mithyAtvakaSAyanokaSAyalakSaNaM, saha avadyaM yasya yena vA sa sAvadyaH / cAsau yogazca sAvadyayogaH tasmAd virato-nivRttaH sarvasAvadyayogavirataH, tathA trimiH - manovA kAyairguptaH, tathA paTsu jIvanikAyeSu saMyataH prayatavAn, atha | avazya karttavyeSu yogeSu satatamupayukto, yatamAnaH, yatanaM - tepAmAsevanaM, itthaMbhUta AtmA sAmAyikamiti, iyaM mUladIkAnusAreNa vyAkhyA // sAmpratamiyameva gAthA kathaM kAlikasUtre'pi pratisUtraM pUrvamavaterurnayA iti sakautukavineyajjanAnu4. grahAya pUrvasUrikRta vyAkhyAnusAreNa nayervyAkhyAyate, saGgrahanayaH prAha-AtmA sAmAyika-sAmAyikazabdavAcyo, na tadatihe riktaM guNAntaraM, guNAnAM dravyAt pRthagbhUtAnAmasambhavAd, apRthagbhUtAnAM dravye evAntarbhAvAt evaM bruvANaM saGgrahaM prati vyavahAro'vocat na zakyametat pratipanumatiprasaGgadoSAt, tathAhi yadyAtmA sAmAyikaM tato yo ya AtmA sa sAmAyi kamiti prasaktaM, tata evaM prarUpaya 'jayamANo AyA sAmAiyaM hoi' iti, yatamAno nAma prayajJaparaH, tathAbhUta AtmA sAmAyikaM na zeSa iti, evaM vyavahAreNoke sati RjusUtranaya uvAca- yadi nAma yatamAnaH AtmA sAmAyikaM tata evaM tAmalinabhRtayo'pi svacchaMdasA yatamAnAH sAmAyikaM prasaktAH, teSAmapi svasamayAgatayatanAmAtrasambhavAt, na caitadiSTaM, | teSAM mithyAdRSTitvAt, tata evamavabuddhyasva-upayukto yatamAna AtmA sAmAyikamiti, upayukto nAma jJeyapratyAkhyeyajJAnapratyAkhyAnapariNAmaH, evaM sati tAmadiprabhRtInAM vyavacchedaH teSAM samyagjJAnasamyakpratyAkhyAnAsambhavAt evamRjustreNoke zabdanayo'bhANIt yadyupayukto yatamAna AtmA sAmAyikam, evaM tarhyaviratasamyagdRSTayo dezaviratAJca sAmAyikaM For Pivate & Personal Use Only atra adhyayana [ 1 ] 'sAmayika' Arabha ArabdhaH ~274~ nayaiH sA mAyikam ||429 // winelibrary.c
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niyukti: [790], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [149], mUlaM - gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka mApavanti, teSAmapi yathAyoga jJeyajJAnapratyAkhyeyapratyAkhyAnasambhavAt , tata evamAcakSva-paTsu saMvata sapayuko yatamAna dAtmA sAmAyikamiti, paTsu-pRthivIkAyikAdiSu samyak-sUtrokkanItyA yatA-sahAnaparitApanAdibhyo virataH saMyataH evaM cAviratasamyagdRSTidezaviratavyavacchedaH, teSAM trividhaMtrividhena SaDjIvanikAyaparitApanAdimyo viratyamAvAda, eva4/mukke samabhirUdaH prAha-yadi SaTsu jIvanikAyeSu saMyata upayukto yatamAna AtmA sAmAyikaM tataH pramattasaMyatAnAmapi | disAmAyikatvaprasaMgaH, teSAmapi SaTsu saMyatatvAt , tata evamavagaccha-triguptaH paTsu saMyata upayukto vatamAna AtmA sAmA nAyikamiti, trigupto nAma manovAkAyaguptaH, kimuktaM bhavati :-akuzalamanovAphAyapravRttinirodhI kuzalamanovAkAyo4 dIpakaH, ekagrahaNe tajAtIyagrahaNamiti nyAyAt paJcasu IyabhApaiSaNA''dAnabhANDamAtranikSepaNoccAraprazravaNAdipariSThApanarUdApAmu samitiSu samita ityapi gRhyate, tataH pramattasaMyatAnAM vyavacchedaH, teSAM nidrAvikathAdipramAdopetAnAM yathokarUpagu-18 ptisamityabhAvAt , evaM samabhirUdenAbhihite evaMbhUto vadati-yadi nAma yathoktasvarUpa AtmA sAmAyikaM tato'dhamatta4 saMyatAdayo'pi sAmAyikaM bhaveyuH, teSAmapi yathoktavizeSaNaviziSTatvabhAvAt , tata evaM pratipadyasva-sAvadyayogaviratadAkhrigutaH SaTsu saMyataH upayukto yatamAna AtmA sAmAyikamiti, sAvadyayogavirato nAma avayaM-karmavandhaH, sahAvarya Paa yasya yena vA sa sAvadyaH, yogo vyApAraH sAmarthya vIryamityekArtha, "jogo viriya thAmo ucchAha parakamo tahA cedvArI sattI sAmarathaM ciya jogassa havaMti pajjAyA // 1 // " iti vacanAt, sApadyazcAsau yogazca sAvadyayogastasmAt virata:pratinivRtaH sAvadhayogavirato, parijJayA pratyAkhyAnaparijJayA ca parijJAtasamastasAvadyayogaH, kimukaM bhavati |-niruddh dIpa anukrama ~275
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niyukti: [790], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [149], mUlaM - gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka zrIAya- sUkSmavAdaramanovAkAyabyApAro vigatakriyAnivattidhyAnamadhirUDhaH zailezI pratipanno nAmAtmA sAmAyikamiti, evaM cA-18nayaH sAbhayaka mala pramattasaMyatAdInAM vyavacchedaH, teSAM manovAkAyacyApAravattayA sAyadyayogaparikalitatvAt , 'nAsthi hu sakiriyANaM avaMdhagaM mAyikama yA tattI kiMci iha aNuTThANa'miti vacanAt, naigamasya tvanekagamatvAt samastaitadvizeSaNaviziSTo vA dvitricatuHpaJcavizeSaNaviziSTo upodayAta vA sAmAyikamiti // anye vevamabhidadhati-saGgraho vakti-AtmA sAmAyika-sAmAyikazabdavAcyA, bhAvanA mAgiva, eva-131 mukta vyavahArastaM prati bhASate-yadi nAmAtmA sAmAyikamityetAvanmAtramabhyupagamyate tataH sAvadhavyApAravahulAnAmapi saamaa||430|| yikatvaprasaGgaH, tato mA vAdIrevaM, kintvevaM vada-sAvadyayogavirata AtmA sAmAyikamiti, evaM ca sAvadhavyApAraniSaNNAnAM sAmAyikatvanyudAsaH, RjusUtraH punaH saMyamameva sAmAyikaM manyate, na samyaktvasAmAyika zrutasAmAyika vA, viratyabhAve|| tayoniSphalatvAt , 'jJAnasya phalaM viratiriti vacanAt , viratibhAve ca tayoH tatraivAntarbhAvAt , tata uktaprakAreNa vadanta | vyavahAra prati sa prAha-virati ma parijJAnamAtre'pi tadAsatyabhAvato loke vyavAhiyate, tathAhi-kecitprabalacAritrAvaraNIyakarmodayasametAH kadAcittIrthakarAdisamIpe dharmazravaNavelAyAM narakAdiduHkhAkarNanatastadbhItA viSayAn narakAdikuga-18 timapAtahetUnavabuddha tebhyo virajyante-hA ghig! vayameteSvevarUpeSvapi prasakA iti, lokAnAmapi ca tathArUpaceSTAdidanita evaM pratyaya upajAyate yadete virakkA iti, paraM te na tAn viSayAn tyaktuM zaknuvanti, prabalacAritrAvaraNIyakarmo 3430 // dayAt, tataH sAvadyayogavirata AtmA sAmAyikamityetAvanmAtroko teSAmapi samyaktvasAmAyikavatAM ca vyavahArataH | sAvadyayogaviratAnAM sAmAyikAvaM pAmoti, tasmAdevamabhidhAnIyaM-sAvadhayogaviratastrigupta AtmA sAmAvikamiti, trigupta dIpa anukrama JanEthicsonn imer K randibrary.org. ~276~
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niyukti: [790], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [149], mUlaM - gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka ityakha vyAkhyAnaM prAgvat , trigupta ityupalakSaNaM, tena paJcasamita ityapi draSTavya, zabdanayaH punardezaviratisAmAyikamapi dUsanecchati, tata evamabhidadhAnamRjusUtraM prati sa brUte-yadi nAma sAvadyayogaviratakhiguptaH sAmAyikamityucyate tato dezaviratA api sAmAyika prAmuvanti, teSAmapi sAmAyikaM kurvatAM sAvadyayogaviratatvAt yathAyoga paJcasamititrigupti-|* bhAvAcca, tatasteSAM sAmAyikatvapratiSedhArthamevamabhidadhyAH-sAvadyayogaviratakhiguptaH SaTsu saMyataH AtmA sAmAyikamiti, dUpasu saMyato nAma trividhaMtrividhena SaTsu jIvanikAyeSu saTTanaparitApanAdibhyo virataH, tata eva dezaviratAnAM sAmA-8 yikamapi kurvatAM sAmAyikatvanyudAsaH, trividhaMtrividhena viratyabhAvAd , dvividhaMtrividheneti sAmAyikasUtroccAraNAt , samabhirUDhaH punaH pramattasaMyatAnAmapi sUkSmasamparAyaparyantAnAM sAmAyikatvaM necchati, tata uktaprakAreNa bruvantaM zabdanayaM | TUprati sa pAha-yadi nAma sAvadyayogaviratastriguptaH SaTsu saMyata AtmA sAmAyikamiti brUSe, tataH pramattasaMyatAdInAmapi hai sAmAyikatvaprasaGgaH, teSAmapi yadhokavizeSaNAviziSTatvAt , tasmAdevaM vada-sAvadyayogaviratastriguptaH SaTsu saMyata upayukta AtmA sAmAyikamiti, upayukto nAma kapAyodayale zenApyakalaGkitaH san samabhAvavyApRtaH, te ca upazAntamohAdaya drA eva, na pramattasaMyatAdayaH, tatasteSAM vyudAsaH, evaMbhUtaH punaH samudghAtAdigataM sayogikevalinamayogikevalinaM vA sAmAyikamicchati, na zeSa, yataH sAmAyikasya phalaM mokSaH, tato yaiva samyak samabhAve vyavasthitasya samastakarmavimokSArtha-1* mAyojikAkaraNasamudghAtAdikA vigatakriyA'nivartidhyAnapratipattirUpA vA kriyA saiva sAmAyikazabdasya pravRttinimiprAcam, atastatpratipattyartha vizeSaNAntaramA:-sAvadyayogaviratatriguptaH padamu saMyata upayuko yatamAna AtmA sAmAyika dIpa anukrama JanEthicsonn imeii . jjainsliterary.org ~2770
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niyukti: [791], vibhA gAthA H], bhASyaM [149...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: kAkhya prata satrAka zrIbhAva- miti, evaM copazAntamohAdInAM sAmAyikatvapratikSepaH, teSAM yathokalakSaNakriyArUpAyA yatanAyA asambhavAt , naiga- sAmAyizyaka mala- masvanekagamatvAdeva prAgvat sAmAyikamicchan bhaavniiyH|| samprati yaduktaM-'taM khalu paJcakkhANaM AvAe sabadavANaMti, yA vattItatra sAkSAnmahAtratarUpaM cAritrasAmAyikamadhikRtya sarvadravyaviSayatAmapadarzayati viSayaH upodghAte ? paDhamammi sabajIcA bIe carime a sabadabAI / sesA mahatvayA khalu tadikadeseNa davANaM / / 791 // | tatra sAkSAnmahAvrate viSayadvAreNa cintyamAne (prathame-prANAtipAtaviramaNarUpe Aye mahAvrate) srvjiivaa:-trssthaavrsuukssme||431||| tarabhedA viSayatvena draSTavyA, tasya tadanupAlanarUpatvAt , dvitIye mRpAvAdavinivRttirUpe carame ca-parigrahavinivRttilakSaNe sarvadravyANi viSayatvenAvagantavyAni, kayamiti cet , nAsti paJcAstikAyAtmako loka iti hi mRpAvAdaH sarvadravyaviSayaH, tannivRttirUpaM ca dvitIya mahAvrataM, tathA parigraho'pi mUrchAdvAreNa samastadravyagocaraH, tannivRttirUpaM ca paJcamaM mahAnatam , ato ve apyadoSadravyaviSaye, sesA' ityAdi, khaluzabdo'vadhAraNe, tasya ca vyavahitaH sambandhaH, zeSANi mahAvratAni dravyANAM | viSaye tadekadezeneva,bhavantIti kriyAdhyAhAraH,teSAM dravyANAmekadezastenaiva hetubhUtena bhavanti, natu samastadravyaviSayANi,kartha, tRtIyasya grahaNadhAraNIyadravyAdattAdAnaviratirUpatvAt caturthasya svesu vA rUvasahagaesu vA dabesu' ityAdivacanato rUparUpasahagatadravyasambandhyabrahmaviratirUpatvAt SaSThasya ca rAtribhojanaviramaNarUpatvAditi, evaM tAvaccAritrasAmAyika nivRttidvAreNa sarva- | // 43 // dravyaviSayaM, zrutasAmAyikamapi zrutajJAnAtmakatvAt sarSadravyaviSayameva, samyaktvasAmAyikamapi sarvadravyANAM saguNaparyAyANAM 5 viSaye zraddhAnaM, tadrUpatvAt sarva viSayamityalaM prasaGgena, prakRtaM prstumH| tatra sAmAyikamajIvAdibyudAsena jIva evetyuktaM, jIvazca CREAKKADCARDS dIpa anukrama Frica Feroleh ... atra cAritra-sAmAyika adhikRtya sarva-dravya evaM paryAya-viSaya darzayate ~278
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niyukti: [792], vibhA gAthA ], bhASyaM [149...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka dravyaguNasamudAyAtmaka iti dranyaguNayoH sAmAyikamiti draSTavyam , aba navaicintA, bataH kecinnayA dravyaM sAmAvikamiti pratipannAH, apare guNa iti, sakalanayAnAM ca AdhArabhUtI daunayo, tadyathA-dravyArthikaH paryAyArthikazca, tatra naigamasahavyavahArA dravyAdhikanayAH, uparitanA RjusUtraprabhRtayazcatvAraH paryAyArthikanayAH, Adaca cUrNikRt-"Aitiga nayANaM dabaDio, uvarillA pattAri pajavadvito" iti, tatra dravyArthikaH paryAyAdhiko vA yat sAmAyikarmigchati tadupadarzayannAha1 jIvo guNapahivanno nayassa davaTTiyassa sAmaiyaM / soceva pajjavadviyanayassa jIvassa esa gunno|| 792 // dI jIvaH-AtmA guNaiH-samyaktvAdibhiH pratipannaH-Azrito guNapratipannaH dravyamevArtho yasya na paryAvAH sa bhyArSikaH, *athavA 'dayaTTiya' iti dravyasthita iti saMskAraH, dravye vastutattvabudhyA sthito na tu paryAye iti dravyasthitaH, yadivA dravyA stika iti saMskAraH, tatra astIti matirasyetyAstikaH, 'daiSTikAstikanAstikA' iti nipAtanAdikaNa ityAstiko, natu paryAye iti dravyAstikaH, kimuktaM bhavati |-drvymev tAttvikamasti na paryAyA iti yaH pratipannaHsa dravyAstika iti, tasya dravyArthikasya dravyasthitasya dravyAstikasya vA nayasya matena sAmAyikaM, iyamatra bhAvanA-guNAH khalvaupacArikatvAdasanta eva, paramArthato dravya vyatirekeNa teSAmanupalambhAt, atha yadi rUpAdayo na santi kathaM varhi lokasya dravye tatpratipattiH, citre nimnonnatabhedapratipattivat, guNapratipanna ityatrApi guNasya vizeSaNIbhAvena jIvasyaiva tAtvikatvaM, yathA pAvaka ityatra puruSasya pacanakriyAyAH, tato'sya dravyArthikanayasya nyagbhUtaguNagrAmo jIva evaM sAmAyikaM, na paryAya iti| paryAyA[dhikasya paryAya sthitasya paryAyAstikasya vA punarnayasya sa eva sAmAyikAdirguNaH paramArthato, natu jIvadravyaM, guNAtirekeNa RACTICCCAKACKAGAKA dIpa anukrama Fina Promethe ~279
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niyukti: [793], vibhA gAthA [2649], bhASyaM [149...], mUlaM F /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka zrIAva-dUtasyAnupalabhbhAt , tathAhi-nAsti guNAtiriko jIvaH, pramANenAnupalabdheH, rUpAdyarthAntarabhUtaghaTabat , yadapyuktaM prAka:sAmAyizyaka mala- 'AtmA khalu sAmAyika miti tadapi yadetat jJAnAditrikarUpaM sAmAyika sa eva jIvasya guNa itikRtvA upacArato-|| kadravyapaya. vRttI ThAbhihitaM, yathA zuk: paTaH pItA haridrA kRSNo dhamara iti, tattvatastu sa eva guNaH sAmAyikamiti // samprati paryAyArthika yAyaupodghAte eva khaM pakSaM samarthayamAna Aha vicAra: uppajjati vayaMti ya pariNAmaMti a guNA na dvaaii| dadhappabhavA ya guNA, na guNappabhavAiM dabAI // 793 // // 432 // utpadyante-utpattimAsAdayanti vyayante-vinAzamupagacchanti, cazabdaH samuccaye, tathA pariNamanti-saGkhyAtItAni dUtAratamyAni anubhavanti pratikSaNam , anyathA'nyathA prAyastaratamabhAvAt , cazabda evakArArdhaH, sa cAvadhAraNe, tasya caivaM | prayogo-guNa eva, nadravyANi, teSAmAkAlamekarUpatvenAvasthAnAbhyupagamAt, ukaM ca-"jIve davaTThayAe sAsae pajjavaTThayAe 18asAsae" iti, tatasta eva guNAstattvataH santi, utpAdanyayapariNAmopetatvAta, patragatanIlatAraktatAdivat, tadatiri-13 kastu guNI nAstyeva, utpAdavyayapariNAmarahivatvAt, gaganendIvaravat, uktaM ca-"uppAyavigamapariNAmato guNA pattanIlayAica / saMti na u davamiha tavirahAto khapuSpaMva // 1 // " (vize. 2649)kiMca-'davappabhavA va guNA' dravyAtprabha-14 vaH-utpAdo yeSAM te dravyaprabhavAH, cazabdo yuktyantarasamuccaye, guNA na bhavanti, kintu parasparapratyayabhAvaprabhavAH, 'na gunn-13||32|| dippabhavAI davAI' iti atrApi neti sambadhyate, nApi guNaprabhavAni dravyANi, teSAM nityatvenAbhyupagamAt, tato na dravyANAM kAraNatvaM nApi kAryatvamiti tadabhAvaH, sato niyamena kAraNarUpatayA kAryarUpatayA vA sambhavAt, tathA ca nAsti parA 2-% dIpa anukrama 60 Janne ainalibrary.org ~280 ~
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H mA. sU. 73 Jain Education t Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 794]. vi0bhA0gAthA [2649], bhASyaM [149...], mUla [- / gAthA-] dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH bhimataM dravyaM, kAraNakAryarUpavikalatvAt, kharaviSANavat, astitvaM hi nAmArthakriyAkAritvaM, 'yadevArthakriyAkAri tadeva paramArthasa' diti vacanAt, sarvA arthakriyAkAritA kAraNakAryarUpatvena vyAThA, dravyasya kAraNakAryarUpavikalasvArthakriyAyA adarzanAt kiM hi tadasti vastu yadakAraNarUpamakAryarUpaM vA sat arthakriyAM kuryAt ?, tataH kAraNakAryarUpatvaM vyAvarttamAnaM svavyApyamapyastitvaM nivarttayatIti vyApakAnupalabdhireSA, tasmAd guNa eva samabhAvalakSaNaH sAmAyikamiti / evaM paryAyArthikena svamate pratipAdite dravyArthika Aha jaM jaM je je bhAve pariNamadda paoga-vIsasA davaM / taM taha jANeha jiNo apajave jANaNA natthi // 794 // yat yat AtmamRdAdikaM vastu yAn yAn bhAvAn paryAyAn vijJAnaghaTAdIn pariNamati tadAtvena pratipadyate prayogato visvasAtto vA, tatra prayogazcetanAvato vyApAraH, vitratA svabhAvaH, tatsarvamutprekSitaparyAyaM dravyameva, utphaNaviphaNatvakuMDalikAdiparyAyasamanvitasarpyadravyavat, tathAhi na tatra kecana utpagatAdayaH sapadravyAtiriktAH paryAyAH santi, pramANenAnupalabdheH, gaganakusumasya mukulitArddhamukulitatvAdiparyAyavat, tasmAttadeva dravyaM tatra (ca) paramArthasaditi / kicatat dravyaM tathaiva - anvayaparyAyopasarjanaM jAnAti paricchinatti jino-bhagavAn kevalI, kasmAt paryAyopasarjanaM jAnAti, natu paryAyarahitamityata Aha-'apajave jANaNA natthitti' aparyAye-paryAyarahite yato jANaNA-parijJA kevalyAdInAmapi nAsti, tataste utprekSAmAtreNa vyavahriyante, natu paramArthataH santi, tato dravyametra tAtrikamiti jIva eva sAmAyikamiti gAthArthaH / athavA 'dabappabhavA ya guNA' ityAdi dravyArthikanayamatena vyAkhyAyate, utpadyante vyayante pariNamanti ca yasmAt For Pevate & Personal Use Only 281~
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niyukti: 795], vi0bhA0gAthA H, bhASyaM [149...], mUlaM - gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka % E0 % dIpa anukrama zrI Ava-11guNA eca, na dravyANi, tasmAtsa eva tAttvikA iti paryAyAdhikenokte dravyAdhikaH prAha-dravyANyeva ca paramArthataH santi, sAmAyike zyaka mala-18na guNAH, yato dravyaprabhavA guNAH, na guNaprabhavAni dravyANi, kimuktaM bhavati :-dravyatvenotpAdavigamapariNAmaprakArasteSAM kimiti ya. vRttau hiteSAM guNAnAmutpAdo bhavati, teSAM paropAdAnatvAt , natu guNepUktaprakAreNa dravyANAM, teSAmaparopAdAnatvAt , tasmAt tAnyeva 31 upodapAta dravyANyantarvizeSaNIbhUtaguNAni tAttvikAni, na guNA ityAtmaiva sAmAyikam, evaM paryAyAdhikena dravyAdhikena ca svamate udbhAvite parasparaviruddhamatAkarNanato vyAkulIcittaH san ziSyaH praznayati-bhagavan ! kimatra tattvamiti !, // 43 // tata AcAryaH svasiddhAntamupadarzayati-jaM jaM je je bhAve' gAthA, yat yat dravyamAtmamRdAdikaM yAn yAn bhAvAn paryAyAn vijJAnaghaTAdIn pariNamati-tAdAtmyena pratipadyate prayogato vizrasAto vA 'taM tahe'ti-agRhItavIpso'pi prAgvIpsopanyAsAdayaM zabdo vIpsAM gamayati, tat tat tathA tathA pariNamantaM jAnAti jino-bhagavAn kevalI, yasmAdaparyAye-paryAyarahite 'jANaNA' kevalajJAnenApi parijJA nAsti, tasmAt dravyaparyAyAtmakaM vastu tAttvikaM, kevalinA tathAsvagatatvAd, ataH sAmAyikabhAvapariNata AtmA sAmAyikamiti sthitaM / vyAkhyAtaM kimiti dvAraM, adhunA katividhamiti dvAraM vyAcikhyAsurAha sAmAiyaM ca tivihaM samatta suMaM tahA caritaM ca / duvihaM ceva caritaM agAramaNagAriaMceva // 795 // 4 // 433 // * sAmAyikaM prAgnirUpitazabdArtha, caH paraNe, vividha-tribheda, tadyathA-samyaktvam, atrAnusvAralopa ApatvAt , zrutaM cAritraM, samyaktvasAmAyika zrutasAmAyika cAritrasAmAyikamityarthaH, cazabdaH svagatAnekamedapradarzanArthaH, tatra 90X4%* Fri P ornoleh ... Agama sAkSI-pAThaH rUpeNa gAthA || 794 || hAribhadra-vRtau || 795 || rupeNa api uktaM, atra sA 'gAthA-vyAkhyA' vRtti rUpeNa pradarzitA: ... atha sAmAyikasya trividha / caturvidha bhedAnAM paricaya Arabhyate ~282
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niyukti: 795], vi0bhA0gAthA H, bhASyaM [149...], mUlaM - gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: * -16 4 prata sUtrAMka % A samyaktvasAmAyikaM dvividhaM, tadyathA-nisargasamyaktvasAmAyikamadhigamasambaktvasAmAyika ca, tatra nisargaH svabhAvaH, tena samyaktvasAmAyika nisargasamyaktvasAmAyika, badupadezamantareNApi jIvasya tathAsvabhAvata evopajAyate tannisargasamyaktvasAmAyikamiti bhAvaH, paropadezato jIvAdipadArthAdhigamapurassaramupajAyate tadadhigamasamyaktvasAmAyika, athavA dazavidham' ekaikasya aupazamikasAsvAdanakSAyopazamikavedakakSAyikabhedAt, tatra aupazamikamupazamazreNI prathamasamyaktvalAbhe vA antarakaraNavyavasthitasya, sAsvAdanamaupazamikasamyaktvAddhAyAM vyavasthitasya mithyAtvaM gantumanaso mithyAtvamanA-11 vasya, bAyopazamikaM samyaktvapudgalAn vedayamAnasya, vedakaM darzanatrika kSapayatazcaramagrAsasamyaktvANuvedanasvabhAvaM, dIkSAyika darzanatrikakSayaniSpannaM zuddhAtmasvabhAvarucirUpaM, athavA trividha-kSAyikamaupazamika kSAyikaMca, sAsvAdanasyA-4 pazamike vedakasya ca kSAyopazamike antarbhAvavivakSaNAt, yadivA vividhamevaM-kAraka rocaka dIpakaM ca, tatra yasmin samyaktve sati sadanuSyAnaM zraddhatte samyak karoti (ca, karoti ) sadanuSThAnamiti kArakaM, yattu sadanuSThAnaM rocayatyeva kevalaM na punaH kArayati tat rocakaM, yat svayaM tatvazraddhAna (hIna) eva mithyAdRSTiH parasya dharmakathAdibhistattvazraddhAnaM dIpayati-utpAdayati tasya pariNAmavizeSaH kAraNe kAryopacArAt samyaktvaM dIpakamucyate, uktaM ca-"sayamiha micchaddiTThI sAdhammakahAIhiM dIvai parassa / sammattamiNaM dIvaga kAraNakajjovayArAto // 1 // " zrutasAmAyika trividhaM, tadyathA-sUtramartha-IN stadubhayaM ca, akSarAnakSarAdibhedAdanekavidhaM vA, cAritrasAmAyika vividha-kSAvikamaupazamika bAyopazamikaM ca, tatra kSINamohAdeH kSAyikam , upazAntamohasyaupazamika, mamatsaMyatAdInAM kSAyopazamika, athavA pazcavirSa-sAmAyikaM chedopa KISCLASSOCACAK * dIpa anukrama 44- ~283
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niyukti: [795], vi0bhA0gAthA , bhASyaM [150], mUlaM [- gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka zrIAva-I sthApyaM parihAravizuddhika sUkSmasamparAyaM yathAkhyAtaM ca, athavA gRhItAzeSavikalyaM dvividharma-agArasAmAyikamanagAra-12 zyaka mala- IMca, tathA pAha-'dubiI ceva carisaM agAramaNagAriyaM ceva // 796 // sAmAyika dvividhameva-dvibhedameva mUlabhedena katividhayA vRttIcAritraM-cAritrasAmAyikam , agAH-vRkSAstaiH kRtatvAd A samantAt rAjate iti agAraM-gRha, 'kaciditi (dd)| | nitidvAraM upodghAte pratyayaH, tadasyAstIti 'abhrAdibhya' iti mattvIyo'kArapratyayaH, agAro-gRhI tasmin bhavamAgArikam , adhyAtmAdibhya itIkaN pratyayaH, idaM cAnekabhedaM, dezaviratezcitrarUpatvAt , anagAra:-sAdhuH, na vidyate svasvAmibhAvenAgAramasyeti | // 43 // vyutpatteH, tasmin bhavamAnagArikaM caiva, pUrvavadikaNpratyayaH, Aha-samyaktvasAmAyikazzrutasAmAyike vihAya cAritra sAmAyikasya sAkSAnedAbhidhAnaM kimartham / , ucyate, tasmin sati tayoniyamena bhAva iti khyApanAcaM, yadvA carama-15 tvAdasya yathA bheda uktaH tathA zeSayorapi vAcya iti jJApanArdha / / sAmprataM mUlabhASyakAraH zrutasAmAyikamadhyayanarUpatvAt | vyAcikhyAsustasya bhedAnAha ajjhayaNapi yativihaM sutte atthe (ya) tadubhae ceca / sesesuvi ajjhayaNesu hoi eseva nijptii||150|| (bhASya) adhyayanamapi ca trividhaM-sUtraviSayamarthaviSayaM tadubhayaviSayaM ca, apizabdAt samyak vasAmAyikamapyaupazamikAdirbha- 3an dAt trividhamiti // prakrAntopodghAtaniryuktarazeSAdhyayanavyApitAM darzayati-zeSeSvapi caturvizatistavAdiSvanyevadhya-13 yaneSu bhavatyeSeva-dazAnirdezAdikA nirutiparyavasAnA niyuktiH / Aha-azeSadvAraparisamAptAvatidezo nyAyyaH, kimartha dIpa anukrama JunEconomiT ... atha adhyayanasya trividhatvaM darzayate ~284~
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niyukti: [796-798], vibhAgAthA , bhASyaM [150...], mUlaM - gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka apAntarAle'bhihitaH 1, ucyate, madhyagrahaNe AdyantayorgrahaNaM bhavatIti nyAyapradarzanArtha, gataM katividhamiti dvAram , idAnI kasyeti dvArAvasaraH, tatra yasya tadbhavati tadabhidhitsurAha jassa sAmANio appA, saMjame niyame tave / tassa sAmAiyaM hoi, ii kevali bhAsiaM / / 796 / / | yasya sAdhorAtmA-jIvaH, 'sAmANio'tti samAnItaH-sakArasya sUtre dIrghaH prAkRtatvAt, samyak sannihitI kRtaH, svavIyaryollAsavizeSeNeti gamyate, ka samAnIta ityAha-saMyame-mUlaguNeSu niyama-uttaraguNeSu tapasi-dvAdazaprakAre'nazanAdilakSaNe, tasyaivaMbhUtasyApramAdinaH sAmAyika bhavati, itizabdaH parisamAptyarthaH, eteSu triSu saMyamAdiSu ( samAhitasya) sampUrNa sAmAyika bhavatIti kevalibhi:-sarvarbhASitam // A jo samo sababhUesuM, tasesu thAvaresu ya / tassa sAmAi hoi, ii kevalibhAsi // 797 / / di yaH samo-madhyasthaH AramA, ta(sva)miva paraM pazyatIti bhAvaH, sarvabhUteSu-sarveSu prANiSu, tdythaa-trseghu-dviindriyaadissu| sthAvareSu-pRthivyAdiSu tasya sAmAyika bhavati, iti-etAvat kevalibhi pitaM // sammati phaladarzanadvAreNAsya karaNavidhAnaM pratipAdayannAha sAvajajogapparivajaNahA, sAmAi kevaliaM pasatthaM / gihatvadhammA paramati nacA, kujjA buho AyahiaM paratthA // 798 // sAvadyayogaparivarjanArtha sAmAyika kevalikamiti-pUrNa prazastaM-pavitram , AtmanaH pavitrIkaraNAt , tathA gRhasthadharmAt dIpa anukrama %%%4484 Janin mainelibrary.org ... atha 'sAmAyika saMbaMdhI vividha dvArANAm varNanaM ~285
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [H] dIpa anukrama H zrIAyazyaka mala- * ya0 vRttau upodghAte // 435 // Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niryuktiH [799], vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [150...], mUlaM [- / gAthA-] dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRi paramaM pradhAnaM jyeSThamityetat jJAtvA kuryAt budho vidvAn Atmahitam - AtmopakArakam etadeva paripUrNa sAmAyika, kimarthamityAha - 'parArtha' paro mokSaH, tasyApyaparasya parasyAbhAvAt tadarthaM na tu suralokAdyavAtyarthe, anena nidAnaparihAramAha, paripUrNa sAmAyika karaNazaktyabhAve gRhastho'pi gRhasthasAmAyikaM 'karemi bhaMte! sAmAiyaM sAvajjaM jogaM paccakkhAmi jAvaniyamaM pazuvAsAmi duvihaM tividdeNe'tyevaM kuryAt, Aha-tasya sarva trividhaM trividhena pratyAcakSANasya ko doSaH ?, ucyate, pravRttakarmmArambhAnumatyanivRttyA kAraNasambhava eva, tathApi tatkaraNe bhaGgadoSaH, tathA cAha sati bhANikaNaM viraI khalu jassa saviA natthi / so saGghavirahavAI cukkar3a desaM ca savvaM ca // 799 // ''ta upalakSaNametat tata evaM draSTavyaM sarve sAvadhaM yogaM pratyAkhyAmi trividhaM trividhenetyevaM bhANiUNa-abhidhAya viratiH- nivRttiH, khalu sarvakA sarvA nAsti, pravRtta karmArambhAnumati sadbhAvAt sa sarvavirativAdI 'cukaI' iti bhrazyati 'desaM ca savaM ve 'ti prAkRtatvAt paJcamyarthe dvitIyA, dezavirateH sarvaviratezca, dezavirateranabhyupagamAt, sarvavira terakaraNAt, nanvAgame gRhasthasyApi pratyAkhyAnaM trividhaM trividhenokaM, tathA ca vyAkhyAprajJaptau sUtraM - 'samaNovA sagassa NaM bhaMte! puvAmeva thUle pANAivAe paccakukhAe bhavati, se NaM pacchA paJcAikkhamANe kiM kIrai ?, goyamA ! tIyaM paDikamai jAva egaviheNa vA paDikkamai' iti, tataH kathaM gRhasthasya sAvadyayogAnumatipratyAkhyAnapratiSedhaH 1, ucyate, yadidaM sUtre gRhasthasyApi trividhaM vividhena pratyAkhyAnaM tat sthUlaprANAtipAtamRSAvAdAdiviSayaM draSTavyaM yathA ko'pi siMhasarabhagajAdInAM vadhaM kanyAdiviSayamalIkaM trividhaM trividhena pratyAkhyAtIti, na punaH sAmAnyena sAvadyayogavidyayaM pravRttakarmArambhAnumateravazyaMbhAvAt, tato na kazci For Pivate & Personal Use Only 286~ sAmAyike kasyeti dvAraM // 435 //
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niyukti: [801], vi0bhAgAthA [2686-2689], bhASyaM [150...], mUlaM F/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka dvirodhaH, uktaM ca-"nanu tivihativiheNaM paccakhANaM suyaMmi gihiNo'vita thUlavahAdINa na sabasAvajajogANaM // 1 // " (vi. 2686) apica-yatkizcidaprayojanaM kAkamAMsAdikaM yadapi cAprApyaM manuSyakSetrAhiIntidantacitrakacarmAdika tadvizeSitaM vastvadhikRtya yadi trividhaM trividhenApi pratyAcaSTe tathApi na kazciddoSaH; yathA svayaMbhUramaNasamudrAdimatsyA, mayA na hantavyAH trividhaM trividheneti pratyAcakSANasya, yadivA yo vrataM pratipattukAmaH putrasantatyAdinimittaM vilamba kurvannekAdazImatimA pratipadyate tatsamAptyanantaraM cAvazyameva vrataM grahISyati sa trividhaM trividhenApi sarvasAvadyayogapratyAkhyAnaM kurvANo na doSabhAga bhavati, ye punaH pUrvArabdhAnujjhitasAvadyakarmasantAnaH san sAmAyika karoti sa trividhaM trividhena pratyAkhyAnaM kartuM na zaknoti, tadanumatipariNatenivartayitumazakyatvAt, Aha ca bhASyakRt-"jai kiMcidappao yaNamappappaM thA visesi vatdhuM / paccakkheja na doso sayaMbhuramaNAimacchava ||1||jo vA nikkhamiumaNo paDimaM puttAi* saMtatinimitaM / paDivajeja taoyA kareja tivipi tiviheNaM // 2 // jo puNa puvaarddhaannujjhiysaavjkmmsNtaanno| hAtadaNumaipariNatiM so na tarai sahasA niyatteu // 3 // " miti (vize. 2687-9) yadyapi ca gRhasthasya sAmAyika kurvato na trividhaM trividhena pratyAkhyAnaM tathApi tad gRhasthena paralokArthinA gRhasthasAmAyikamavazyaM karttavyaM, tasyApi viziSTaphalasAdhakatvAt , tathA cAha niyuktikRt sAmAiammi u kae samaNo iva sAvao havai jamhA / eeNa kAraNeNaM bahuso sAmAiaMkujjA // 801 // sAmAyike, tuzabda evakArArthaH, "tuH syAde'vadhAraNe" iti vacanAt , sAmASike eva kRte sati yasmAt zrAvakaH | dIpa anukrama Oke Fair Pameron en ...atra yat niyukti: krama 800 iti na dRzyate tat (saMpAdana-parivartana-rUpeNa) / mudraNa-azuddhiH mAtra, hAribhadriya-vRtau gAthA '801 rUpeNa eva vartate / ~287
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niyukti: [802-806], vibhAgAthA , bhASyaM [150...], mUlaM - gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: sAmAyika prata satrAka zrIAvAzramaNa iva bhavati, prAyo'zubhayogarahitatayA zramaNa iva bahutarakarmanirjarako bhavatIti bhAvaH, anena kAraNena bahuzaH-18 zyaka mala-6 anekavAraM sAmAyikaM kuryAt iti gAthArthaH // kiMca kakimiti pavana jIvo pamAyavahulo bahusoviya bahuvihesu atyemuN| eeNa kAraNeNaM bahaso sAmAiyaM kujA / / 802 // / dvAra sapopane jIvaH pramAdabahulaH bahuzaH-anekadhApi ca bahuvidheSu arthaSu-zabdAdiSu, pramAdavAMzca ekAntenAzubhavandhaka eva, ata: tU anena kAraNena tatparijihIrSayA bahuzaH sAmAyikaM kuryAt , madhyastho bhUyAditi gAthArthaH / sAmAyikaM ca madhyastha sya / / // 436 // 1sAmAyikavato lakSaNamAha jo navi vai rAge navi dose duNha majjhayArammi / so hoi u majjhattho sesA save amajhasthA // 803 // yo nApi vartate rAge, nApi dveSa, kintu dvayorapi-rAgadveSayoH madhyakAre-madhye, kArazabdasya prAkRtalakSaNavazataH svArthe utpannatvAt , apAntarAle ityarthaH, sa bhavati madhyasthA, madhye tiSThatIti madhyastha:-rAgadveSApAntarAlavI, zepAH sarve amadhyasthAH // gataM kasyeti dvAram , adhunA ka kiM sAmAyikamiti prarUpayitukAmo dvAragAthAtrayamAha khitta disA kAla gahabhaviasanni UsAsa dihi aahaare| paJcatta sutta jamma ThiI beasannA kasAyA3804 nANe joguvaoge sarIra saMThANa saMghayaNa mANe / lesA pariNAme veaNA samugghAya kamme ya / / 805 // // 436 // nidhihaNamubahe AsavakaraNe tahA alNkaare| sapaNAsaNaThANasthe caMkammate a kiM kahiaM? / / 806 // AsAM samudAyArthaH kSetradikAlagatibhavyasaMjJiucchAsadRSTiAhArakAnakIkRtyAlocanIyam, kakiM sAmAyikamiti dIpa anukrama JanEthiconn in ~288
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niyukti: [807-808], vibhAgAthA , bhASyaM [150...], mUlaM - gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka kA yogA, tathA paryApta suptajanmasthitivedasaMjJAkaSAyAyupi ca, tayA jJAnaM yogopayogI zarIrasaMsthAnasahananamAnAni lezyAH dra pariNAmaM vedanAM samudghAtakarmaca, kriyAyojanA pUrvavat, tathA nirveSTanodattane Azrava karaNAni tathA alaGkArAn tathA zayanAsanasthAnacakamatazcAzritya paryAlocanIyam, ka kiM sAmAyikamiti / avayavArtha tu pratidvAraM svayameva vakSyati-tatrordhva lokAdikSetramaGgIkRtya samyaktvAdisAmAyikA[dInAM lAbhAdibhAvamabhighirasurAha| samma muANaM laMbho uhUM ca aho ya tiriyaloe ya / viraI maNussaloe birayAviraI atiriemu // 807 // AI samyaktvazrutasAmAyikayolobhA-prAptiH, 'uhuMceti Urdhvaloke ca 'ahe ya'tti adholoke ca tiryagloke ca, iyamatra bhAvanA-karvaloke merusuralokAdiSu ye samyaktvaM pratipadyante teSAM zrutAjJAnamapi tadaiva samyakzrutarUpatayA pariNamate iti dvayorapi sAmAyikayostatra lAbhasambhavaH, evamadholoke'pi mahAvidehagatAdholaukikagrAmeSu narakeSu ca nisargato'dhigamAdvA samyaktvaM pratipadyamAnAnAM dvayalAbho bhAvanIyaH, evaM tiryagloke'pi, 'viraI maNussaloge'tti atra viratizabdena sarvaviratisAmAyikaM gRhyate, taca lAbhApekSayA manuSyaloke eva, nAnyatra, manuSyA evAsya pratipacAraH, na zeSA jantava iti bhAvanA, kSetraniyamaM tu viziSTa zrutavido nAbhihitavantaH, sambhAvayAmaH tatatriSvapi lokeSu, merAvapi kathAsu privajyApratipacizravaNAt, 'virayAviraI yatiriemati viratAviratizca dezaviratisAmAyikalakSaNA lAbhavicAre'pizabdasya gamyamAnatvAt tiryazvapi bhavati manuSyeSu ca / purapaDivannato puNa tImuvi logesu niyamato tihaM / caraNassa dosu niyamA bhayaNijjA uGkalogammi // 808 // dIpa anukrama JanEthicsonn indiN P ainalibrary.org ~289
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niyukti: [809], vibhA gAthA [2698], bhAjyaM [150...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka 1437 dIpa zrIAva-10 trayANAM samyaktvasAmAyikadezaviratisarvaviratisAmAyikAnA pUrvapratipannakAH punaniyamena triSvapi lokeSu vidyante, digdvAra zyaka malApaNDakavanAdiSvapi dezaviratAnAM tirazcAM sambhavAt, caraNasya-viratisAmAyikasya dvayoH-adholokatiryaglokayoH niyamAt-niyamena pUrvapratipannAH, bhajanIyAH punarUryaloke, kadAcid bhavanti kadAcinneti bhAvaH, gataM kSetradvAram / / poTAmadhunA didvAramabhidhitsurdisvarUpapratipAdanArthamAha nAma ThavaNA davie khittadisA tAvakhitta pnnve| satsamiA bhAva disA sA hoaTThArasavihA u (parUvaNA tassa kaayssaa)| 809 // nAmadika sthApanAdik dracyadik kSetradik tApakSetradik prajJApakadik saptamI bhAvadika, tasya nAmasthApanA (di) diksapa-1 kasya prarUpaNA karttavyA, pAThAntaraM 'sattamiyA bhAvadisA sA hoiTArasavihA u' saptamI bhAvadikU sA bhavatyaSTAdazavidhaiveti / tatra nAmasthApane kSuNNe, dravyadikasvarUpaprakaTanArthamAha-terasapaesiyaM khalu tAvaiesuM bhave paesesu / jaM darva ogAI jahanaga15 dataM dasadisAgaM // 2 // (vize. 2698 AcA. ni. 41) dravyameva ca dazadigutthApanahetutvAdika dravyadiku, taJca dvidhA-jagha-16 nyata utkarSatazca, taba trayodazapradezika-trayodazapradezavat, tAvatsu-trayodazasu pradezeSu yavyamavagADhaM bhavati tat jaghanyato dazadikprabhavaM, tazcaivam-ekaikaH pradezo vidikSu, ete catvAraH, madhye sveka ityete paJca, tathA catasRSu vizvAyatAvasthitau // 43 dau dvAviti, sthApanA-'ekeko vidisAsu, majhe ya, disAsu AyayA do do iti, utkarSavastvanantapradezAtmaka, samatadapi ca kSetramadhikRtya jaghanyatastrayodazapradezAvagADham, ekaikasminnAkAzapradeze vyaNukAdInAmanamtANukaparva-II anukrama Jaunihintan in Frica Feroleh ~2904
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niyukti: [809], vi0bhA0gAthA H, bhASyaM [150...], mUlaM - gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: * prata sUtrAMka ntAnAM skandhAnAmavagAhe'pi adhikRtatrayodazapradezAvagADhaskandhatvapariNAmamApanAnAmavagAhanAsambhavAt, utkarSatastvasa yAtapradezAvagAdamiti / samprati kSetradikpratipAdanArtha rucakavaktavyatAmAhaaTThapaesorubhago tirisaMlogassa mjjhyaarmmi| esa pabhavo disANaM eseca bhave aNudisANaM ||1||(aacaa.42) tiryaglokasya madhyakAre-madhye'STapradezakaH-aSTanamaHpradezAtmako rucakaH, tathAhi-tiryaglokasya madhyabhAge AyAmaviSka5 bhAbhyAM rajupramANau sarvapratarANAM kSulako dvau nabhapradezapratarau, tayozca merumadhyapradeze madhye, tatra ca madhye uparitanapratarasya 3 ye catvAro nabha pradezA ye cAdhastanasya catvArasteSAmaSTAnAmapi gostanAkArarUpatayA vyavasthitAnAmAkAzapradezAnAM samaye TU rucaka iti paribhASeti, eSa rucako dizA-kSetradizAMpUrvAdInAMprabhava:-utpattikAraNam, eSa eva ca bhavati prabhavo'nudizA-14 kSetravidizAmAgneyyAdInAmiti // sampratyasmAcca rucakAddizo vidizazca yathA bhavanti tathA pratipAdayannAhadupaesAi duruttara egapaesA aNuttarA ceva / cauro cauroya disA caurAi aNuttarA dunni| (AcA.ni.43) sagaDuddhisaMThiAo mahAdisAo havaMti cattAri / muttAvalI acauro do ceva ya huMti ruagnibhaa|| (AcA. ni. 44). tasmAt yathoktarUpAt rucakAt bahizcatasRSvapi dikSu pratyekamAdau dvau dvau namaHpradezau bhavataH, tadaaMtazcatvArazca-16 tvAraH, teSAmapi purataH SaT paT , tato'pyanato'STAvaSTAvityevaM dvAbhyAM pradezAbhyAmAramya juttaravRddhiH pratyeka catasRSvapi dikSA paribhAvanIyA, tathA cAha-'dupaesAi duruttara' atra 'cauroM' iti sambandhaH, catasraH pUrvAdikA mahAdizo dvipradezAdayo / dIpa anukrama * ~291
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niyukti: [809], vibhA gAthA H], bhASyaM [150...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: digdvAra prata satrAka zrIva-damUle, pratyeka yathottaraM dvidvipradezavRddhayaH, ata evaitAH saMsthAnataH cintyamAnAH zakaToddhisaMsthAnA pratipattavyAH, zyaka mala- egapaesA aNuttarA ceva' atra 'cauro ya' iti dvitIyapadena sambandhaH, catasraH-AgneyyAdikA dizo, vidizAmapi ya. vRttau diktvAnyabhicArAt ubhayatrApi sAmAnyena disA ityukaM, ekapradezAH pUrvAdimahAdizAM catasRNAM caturvantarAlakoNeSu podayAekaikanabhapradezaniSpanA anuttarA-yathottaraM vRddhirahitAH, ata evaitAH saMsthAnataH paribhAjyamAnA muktAvalIsaMsthitAH, 'caurAdi aNuttarA donni' iti de Ubhvodhodizau caturAdike anuttare, tathAhi-Urca caturo nabhaHpradezAnAdau kRtvA | yathottaraM vRddhirahitatvAt catuSpadezikaiva rucakanibhA caturasradaNDAkArA ekA digbhavati, adho'pyevaMprakArA dvitIyeti // sampatyetA evaM saMsthAnato nirUpayati-catasraH pUrvAdikA mahAdizo bhavanti zakaToddhisaMsthitAH, pradezayAdArabhya yathottaraM pradezaddhikavRddhibhAvAt, tathA catana:-AgneyyAdikA vidizo muktAvalya iva muktAvalyaH, muktAvalIsaMsthAnasaMsthitA ityarthaH, ekaikanabhaH pradezaniSpannatvAt, tathA dve UrcAdhodizau bhavato rucakanibhe, catuSpadezaniSpannatvAt , atra sthApanA // AsAM ca dazAnAmapi dizAM nAmAni pratipAdayannAha-iMdaggeI jammA ya neraI vAruNI avAyavA / somA IsANAvia vimalA ya tamA ya boddhavA // (AcA. ni. 43) yA rucakAt vijayadvArAnusAreNa vinirgatA dik sA aindrI-1 nAmA, pUrvetyarthaH, asyA anantaraM vAmapAce AmeyI, tasyA api tathaivAnantaraM yAmyA, tato nairRtI, tadanantaraM vAruNI tato vAyavyA, tataH somA, uttarA ityarthaH, tadanantaramIzAnI, etA aSTAvapi tiryagdizAH, tatrApi pUrvA yAmyA vAruNI, someni mahAdinaH, rucakAdUrdhvavinirgatA vimalA, adhaHprayAyinI tAmasI, tathA caitadeva vyAkhyAnamAha-iMdA ya vijaya dIpa anukrama Jan K n i aainelibrary.org ~292
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niyukti: [809], vibhA gAthA ], bhASyaM [150...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAka hArANusArao sesayA pyaahinno| aha ya tiriyadisAo uhuM vimalA tamA vaa'ho||1||aindrii dik vijayadvArAnusArataH pratipattavyA, yatra vijayavAraM sA aindrIti bhAvArthaH, zeSAH sapta aizAnIparyantAstasyAH pradakSiNAta:-prAdakSiNyena boddhavyAH, tAzca tathaiva prAgbhAvitA, etAzcASTAvapi rucakAt (tiryaka) pravyUDhatvAt tiyeM gdiza iti vyavahiyante, rucakAdUrva pravRttA vimalA, rucakasyAdhaH pravRttA tamA iti / uktA kSetradika, samprati tApakSetradikU vaktavyA, tatra tapanaM.tApaH sUryakiraNaspazoja-18 nitaH prakAzAtmakaH paritApaH tadupalakSitaM kSetraM tApakSetraM tadeva dik, athavA tApayatIti tApaH-savitA tadanusAreNa kSetrArimakA diktApakSetradikU, sA ca sUryAyattatvAniyatA, tathA cAha-jesi jatto sUro udei tesiM taI havai pubA / tAvakkhittadisAo8 payAhiNaM sesayAo siM ||12||(aacaa. ni.41) yeSAM-bharatAdikSetranivAsinA manuSyANAM yato-yasyAM dizi sUrya udeti-udgacchati sA teSAM pUrvA bhavati, pUrveti vyavahiyate, tAsAM caivamaniyatAnAM pUrva dizAM pradakSiNa-prAdakSiNyena zeSA apiAgneyyAdikAstApakSetradizaH pratipattavyAH, evaM ca sati sarveSAmapi bharatairAvatapUrvavidehAparavidehavAstavyAnAM manuSyANAM | meruruttarato lavaNasamudro dakSiNataH, ukkA tApakSetradika, sAmprataM prajJApakadiga vAcyA, tatra prajJApayati-sUtrArtha prruupyti| ziSyebhya iti prajJApako-vyAkhyAtA tadAzrayeNa dik prajJApakadik, tatsvarUpanirUpaNArthamAha-pannavao jayabhimuho sA puSA sesiA pyaahinno| tasseva'NugantathA aggeAI disA niymaa||shaa prajJApako yasyA dizo'bhimukhastiSThati sA pUrvA, zeSAstvAgneyyAdikA dizo niyamAt tasyaiva prajJApakasya prdkssinnaatH-praadkssinnyenaanugntvyaaH| ukkA prajJApakadika, sampati bhAvadiya vakavyA, sA cASTAdazavidhA, dizyate ayamamukAsaMsArIti yayA sAdika bhAvaH pRthivItvAdilakSaNaH paryAyaH sa dIpa anukrama 6 + mA.sU.74 In den in ~293
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [H] dIpa anukrama H Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niryuktiH [809], vi0bhA0 gAthA [-], bhASyaM [ 150...] mUlaM [- /gAthA -] dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH zrIAya ika mala eva dik bhAvadika, sA ca yathA bhavatyaSTAdazavidhA tathA pratipAdayati- puDhaci- patra- jaruNa-vAyA mUTha-saMgha-gga-porabImA y| vi-ti-u-paMciMdiya tiriya nArayA devasaMghAyA // 1 // saMmucchimakammAkammabhUmiga narA tahaMtaraddIvA / bhAvadiya0 vRttI- OM sA dissai jaM saMsArI niyayame AhiM // 2 // ( AcA. ni. ) pRthivI - mRttikA, jalam - ApaH, jvalano - vaizvAnaraH, vAtaH - pavanaH, upodghAte / 'mRlakhaMdhaggaporabIyA ya' iti bIjazabdasya pratyekamabhisambandhAt mUlabIjAH skandhabIjA agrabIjAH parvabIjA iti draSTavyaM, tatra mUlaM bIjaM yeSAM te mUlavIjA:- utpalakandAdayaH, skandho bIjaM yeSAM te skandhabIjAH zalakyAdayaH, anaM bIjaM yeSAM te // 439 // OM agrabIjA:- koraNTakAdayaH, parva bIjaM yeSAM te parvavIjA:- ikSvAdayaH, dvIndriyA-kRmyAdayaH, trIndriyAH- kITikAdayaH, caturi* ndriyA-bhramarAdayaH, paJcendriyAH- tiryaJcaH siMhasarabhagomahiSyajAdayaH, nArakA - rasaprabhApRthivInArakAdayaH, devasaGghAtAbhavanapatyAdayaH, narAzcaturvidhAH, tadyathA sammUcchimAH karmmabhUmakA akarmmabhUmakAstathA AntaradvIpAH, tatra sammUcchi mA- vAntAdisamudbhavAH, karmmabhUmakAH - pazcadazakarmmabhUmijAtAH, akarmmabhUmakA:- triMzadakarmabhUmijAtAH ( antaradvIpakAH ) SaTpaJcAzatyantara dvIpeSu jAtAH, evametA aSTAdazabhedA bhAvataH - pRthivyAdiparyAyato dizo bhAvadizaH, kasmAt diktvametAsAmata Aha-yata: yasmAt saMsArI niyatam - avazyaMbhAvena etAbhirdizyate- apadizyate tata etA dizaH // iha nAmasthApanA dravyadigbhiranadhikAra eva, zeSAsu yathAsambhavaM sAmAyikasya pratipadyamAnakaH pUrvapratipanno vA vAcyaH, tathA cAha cUrNikRt - "etthaM puNa cauhiM disAhiM ahigAro khetadi satAvakhettapadmavagaM bhAvadisAhiM, nAmAdI tini parUvaNAnimittaM"ti // tatra kSetra dizo'dhikRtya tAvadAha For Pivate & Personal Use Only ~ 294~ sAmAyike ka kimi tidvAre digdvAraM // 439 //
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niyukti: [810], vibhA gAthA [270], bhASyaM [150...], mUlaM [- /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka puvAiAmu mahAdisAmu paDibajamANao hoi / puSapaDivannao puNa abhayarIe disAe u // 10 // pUryAdikAsu kSetrato mahAdikSu vivakSite kAle sarveSAmapi sAmAyikAnAM pratipadyamAnako bhavati, na na bhavati, tatsambhavastvasti, na punarbhavatyeva, kadAcittasya tAsvabhavanAt, pUrvapratipakSaH punazcaturNAmapi sAmAyikAnAmanyatarasyAM dizi bhavatyeva, puna zabdasyaivakArArdhatvAt, na punarna bhavati, etadapi sAmAnyenokta, vizeSatastvevamavaMgantavyam-trayANAM samyaktvasAmAyikazrutasAmAyikadezaviratisAmAyikAnAM catasRSvapi pUrvAdikAsu mahAdikSu niyamena pUrvapratipannako'sti, sarvaviratisAmAyikasya tu pUrvAparadizoniyamena, dakSiNottarayostu bhajanayA, ekAntaduSSamAdikAle bharatairAvateSu sarpaviraterucchedAt, vidikSu punazcatasamvapi tathA ardhvAdhodigadaye ca caturNAmapi sAmAyikAnAM na pUrvapratipanno nApi pratipadyamAnakA, tAvekaprAdezikatvena catuSpAdezikatvena ca jIvAvagAhanAnAmasambhavAt , sparzanAmAtraM bhavedapi punaH, tathA cAha bhASyakAra:"chinnAvaliruagAgiidisAsu sAmAiyaM na jaM tAsu / suddhAsu nAvagAhai jIvo tAo puNa phusijjA // 1 // " (vi.270) tApakSetraprajJApakadizAvadhikRtyAha-adRsu caraNha niyamA puSapavanno udosu duNheva / duNha u puchapavanno siananno tAvapanavae // 2 // tApakSetraviSaye prajApakaviSaye ca punaraSTasu pUrvAdikAsu dikSu caturNAmapi samAyikAnAM niyamAt pUrvapratipanno'sti, pratipadyamAnastu bhAbhyaH-kadAcidbhavati kadAcinneti, tathA yo:-adhiorUpayordizodvayoH samyaktvasAmAyikazrutasAmAyikayorevaM pUrvapratipanno niyamAdasti, pratipadyamAnakastubhAjya ityarthaH, 'doNha u' ityAdi, dvayoH punaH deshvirtisaamaayi| kasarvaviratisAmAyikayorUrvAdhodizoH syAt-bhajanayA pUrvapratipannaH, kadAcidbhavati kadAcinneti, anyaH punaH pratipadya dIpa anukrama an den ~295
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niyukti: [811], vibhAgAthA [270], bhASyaM [150...], mUlaM [- /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata tidvAre satrAka zrIAva- mAnakaH sarvadhA neti / bhAvadizamadhikRtyAha-ubhayAbhAvo puDhavAiesu vigalesu huja u pavanno / paMciMdiyatiriesuM niyamA sAmAyika zyaka malA tiNhaM sia pavaje // 1 // nAragadevAkammagaaMtaradIvesu duNha bhynnaao| kammaganaresu carasu mucchesu ya ubhayapaDiseho // 2 // kimi ya. vRttI pRthivyAdiSu-pRthivyatejovAyumUlabIjaskandhavIjAnavIjaparvabIjeSu ubhayAbhAvaH caturNAmapi sAmAyikAnAM, na pUrvapratipanno upodghAte 11na pratipadyamA nakaH, vikale -dvitricaturindriyeSu pUrvapratipanno bhavet , 'vyAkhyAnato vizeSapratipattiriti samyaktvasA-1 digdvAra mAyika zrutasAmAyikayoH kadAcitpUrvapratipanno bhaveta, sAsvAdanasamyaktvavatAM teSu madhye utpAdasambhavAt , pratipadyamAna-181 kastu nopapadyate, upadezazravaNAdisAmagyayogAt , dezaviratisarvaviratisAmAyikayoH punarna pratipanno nApi pratipadyamAnakaH, kApaJcendriyatiryakSu sarvavirativarjAnAM trayANAmapi sAmAyikAnAM pUrvapratipanno niyamAdasti, nApi pratipadyamAnakaH, tathA bhavahI svAbhAvyAt , nArake deveSvakarmabhUmijAntaradvIpajamanuSyeSu ca dvayoH samyaktvazrutasAmAyikayoH pUrvapratipanno niyamAdasti, yaH punaH prapadyate sa pratipadyamAnakaH, sa bhajanayA-syAt kadAcidvivakSite kAle kadAcinnetibhAvaH, itarayostu-dezaviratisarvaviratisAmAyikayorna pratipadyamAnakastathAsvAbhAbyAt , karmajanareSu-karmabhUmijamanuSyeSu caturNAmapi sAmAyikAnAM pUrva pratipanno'styeva, pratipadyamAnakastu bhAjyA, sammUchimeSu tu manuSyeSu caturNAmapi sAmAyikAnAM viSaye ubhayapratiSedho-na hai|puurvprtipdymaano nApi pratipadyamAnaka iti bhAvaH / gataM digdvAram , idAnIM kAladvAramabhiSitsurAha sammattassa suassa ya paDivattI chavihammi kAlammi / viraI virayAviraI paDivajai dosutisu vaavi||811|| * iha kAlaH trividhaH, tadyathA-utsarpiNIkAlaH avasarpiNIkAlA ubhayAbhAvato'vasthitazca, tatra bharatairAvateSu pratyeka dIpa SHRA% A4%A6 anukrama JanEcoomnirno 6 mainelibrary.org ~296~
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niyukti: [811], vi0bhA0gAthA H, bhASyaM [150...], mUlaM - gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka viMzatisAgaropamamAnasya kAlacakrakha dvau mUlabhedI-utsappiNIca avasarpiNIca, ekaikA pavibhAgA, tatrAvasarpiNyAM suSama-1 suSamAkhyA pravAhatazcatuHsAgaropamakoTIkoTIpramANaH prathamaH kAlavibhAgaH, dvitIyaH suSamAkhyakhrisAgaropamakoTIkoTImAnaH, tRtIyaH suSamaduSSamAkhyaH sAgaropamadvayakoTIkoTImAnaH, caturthoM duSSamasuSamAkhyo dvAcatvAriMzadvarSasahasranyUnasAgaropamakoTIkoTImAnaH, paJcamo duSSamAkhya ekaviMzativarSasahasramAnaH, SaSTho duSSama duSSamAkhyaH, so'pyekaviMzativarSasahasramAnaH, aya meva cotkrameNotsarpiNyAmapi yathottarasaGkhyaH kAlakramo veditavyaH, avasthitazcaturvidhastadyathA-suSamasuSamAsukhapratibhAgaH dAsuSamAsukhapratibhAgaH suSamanupamAsukhapratibhAgaH duSamasuSamAsukhapratibhAgazva, tatra prathamo devakurUttarakuruSa, dvitiiyo| harivarSaramyaMkayoH, tRtIyo haimavatahairaNyavatayoH, caturtho mahAvideheku, tatrotsapiNyAmavasarpiNyAM ca pratyekaM SaDidhe'pi kAlavibhAge samyaktvasya zrutasya ca dvayorapyanayoH pratipattiH sambhavati, pratipadyamAnakaH sambhavatIti bhAvaH, sa ca pratipadyamAnakaH suSamasuSamAdiSu dezanyUnapUrvakoTyAyuHzeSa evaM pratipadyate, nAdhikAyuHzeSaH, uktaM ca cUrNI-"susamasusamA-11 zAdisu puvakoDidesUNAusesA paDivajati"tti, pUrvapratipannakAstvetayoIyorapi sAmAyikayobiMdyante eva, tathA birati-11 samagracAritralakSaNAM viratAviratiM-dezacAritrAtmikAM pratipadyate kazcid dvayoH kAla yoniSu vA kAlavibhAgeSu, iyamatra hai bhAvanA-utsapiNyAM dvayoH duSSamasuSamAyAM suSamaduSSamAyAM ca, avasarpiNyAM triSu, tadyathA-suSamaduSSamAyAM duSpamasuSamAyAM duSamAyAM ca, vivakSite kAle sarvaviratisAmAyikasya dezaviratisAmAyikasya ca pratipadyamAnakaH kadAcidbhavati kadAcinna, sApUrvapratipannastu vidyata eva, 'dosu tim vAvI'tyatrApizabdaH sambhAvane, sa caitat sambhAva yati-saMharaNaM pratItya pUrvapatipa % dIpa anukrama 2-%A4%A4- ann painelibrary.org ~297
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niyukti: [812-813], vibhAgAthA , bhASyaM [150...], mUlaM - gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka dIpa zrIbhAva- nakaH sarvakAleSu sambhavati, pratibhAgakAleSu triSu samyaktvazrutayoH pratipadyamAnaka, bhajanayA, pUrvapratipannastu niyamAdasti, sAmAyike zyaka mala- caturthe tu duSpamasuSamAsukhapratibhAge caturvidhasyApi sAmAyikasya pratipadyamAnakA sambhavati, pUrvapratipannastu vidyata eva,bAhyadI- ka kimi20 vRttIpasamudreSvapi kAlarahiteSu samyaktvazrutadezaviratisAmAyikAnAM pratipadyamAnako bhajanayA, pUrvapratipannastu niyamAdasti, sarvavi-12 tidvAre upodghAte ratisAmAyikasyApi nandIzvarAdau vidyAcAraNAdigamane pUrvapratipannakaH smbhaavniiyH| gataM kAladvAram idAnI gatidvAramAha kAladdhAra ciusuvi gaIsu niyamA sammattasuassa hoi pddivttii| maNuesu hoi viraI virayAviraI atiriesu // 812 // 8 catamapyapi gatiSu nArakatiryaGnarAmararUpAsu samyaktvazrutasAmAyikayoniyamAt pratipattirbhavati, na punarna bhavati, evaM tAnipaMdhaparaM niyamagrahaNaM, na tu sadaiva tatpratipattiriti pratipattyartha, kadAcidantarasyApi tatpratipatterihaiva vakSyamANatvAt, apizabdaH pRthivyAdiSu gatyantargateSu na bhavatyapIti sambhAvayati, pUrvapratipannastu sadaiva labhyate, tathA manuSyeSu pratipattimaGgIkRtya bhavati viratiH-samagracAritrAtmikA, kimuktaM bhavati ?-manuSyagatau sarvaviratisAmAyikasya pratipadyamAnako bhajanayA sambhavatIti, pUrvapratipannAstu sadA saMtyeva,viratAviratizca-dezacAritrAtmikA tiryakSu pratipattimaGgIkRtya bhavatIti / vattaMte, atrApIya bhASanA-tiryaggatAvapi dezaviratisAmAyikasya pratipadyamAnako bhajanayA, pUrvapratipannastu niymaadsti|| 4/samprati bhavyadvAra saMjJidvAraM ca pratipipAdayiSurAha // 44 // bhavasiddhio u jIyo paDibajaI so cauNhamannayaraM / paDiseho puNa assanimIsae sanni paDivaje // 813 // bhavaiH siddhiryasyAsau bhavasiddhiko-bhanyaH, sa caturNAmapi samyavasAmAyikAdInAmamyatarat ekaM he trINi sarvANi vA anukrama Jan Erin ~298~
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niyukti: [814], vibhA gAthA H], bhASyaM [150...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka pratipadyate, vyavahAranayApekSayetthamucyate, natu nizcayataH, kevalasya samyaktvasAmAyikasya zrutasAmAdhikasya vA pratipattera-12 sambhavAt , tayoH parasparamanugatatvAt , tata evaM pratipattavyam-kadAcitsamyaktvazrutasAmAyike pratipadyate kadAciddezaviratiM kadAcitsarvaviratimiti, iyamatra bhAvanA-bhavyAzcaturNAmapi sAmAyikAnAM yathAyogaM pratipadyamAnakA bhajanayA, pUrvapratipa bhAstu caturNAmapi sadaiva, evaM saMzyapi catuNAM sAmAyikAnAM kadAcitpratipadyate, tathA cAha-sanni paDivaje iti apizabdasya hagamyamAnatvAt saMjhyapi caturNA sAmAyikAnAmanyatarat vivakSite kAle pratipadyate, bhAvanA prAgiva, pUrvapratipanakAstu saMjJinazcaturNAmapi sAmAyikAnAM yathAyoga sadaiva labhyante, 'paDiseho puNa assannimIsae' iti (pratiSedhaH punaH) pUrvapratipannAn pratipadyamAnakAMzcAzritya asaMjJimizrake-siddhe, yato'sau na saMjJI nApyasaMjhI na bhavyo vrANyabhavyaH ato mizrA, TrA upalakSaNametat, abhavye ca caturNAmapi sAmAyikAnAM pratiSedhaH, puna zabdo vizeSaNArthaH, sa caitadvizinaSTi-asaMjJI sAsvAdanasamyakttavamAzritya janmakAle samyaktvazrutasAmAyikayoH pUrvapatipanno bhavet, bhavasthakevalI mizraH samyaktvacAritrasAmAyikayoH siddho mizraH samyaktvasAmAyikasya pUrvapratipakSo niyamAdastIti // sAmpratamucchAsaddhAraM dRSTidvAraM ca pratipAdayannAha- . UsAsagIsAsaga bhIsaya paDiseha duviha paDivanno / diTThIi do nayA khalu vavahAro nicchao ceva / / 814 // 81 ucchasitItyucchAsakA, niHzvasitIti ni:zvAsakA, AnaprANaparyAptipariniSpanna ityarthaH, sa caturNAmapi sAmAyikAnAM pratipadyamAnakaH sambhavati, kadAcidbhavati kadAcinneti bhAvaH, pUrvapratipannakastu niyamAdastyeveti vAkyazeSaH, 'mIse paDi dIpa anukrama RAKAF%%A4%A8 Frica Feroleh ~299~
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [H] dIpa anukrama H zrIAva zyaka mala ca0 vRttI upodghAte ||442 // Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1] niryuktiH [[15], vi0bhA0 gAthA [-], bhASyaM [ 150...] mUlaM [- /gAthA -] ratnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra [40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH seha' iti mizraH khalvAnApAnaparyAptyA aparyApto bhaNyate, tatra caturNAmapi sAmAyikAnAM pratipattimaGgIkRtya pratiSedhaH, na mizrazcaturNAmapi sAmAyikAnAM pratipadyamAnakaH sambhavatIti bhAvaH, 'duviha paDivanno'tti sa eva mizro dvividhasya sAmAyikasya, samyaktva sAmAyikasya zrutasAmAyikasya cetyarthaH, pratipanna: - pUrvapratipanno devAdirjanmakAle bhavati, athavA mizraH siddhaH, tatra caturNAmapi sAmAyikAnAM pratipadyamAnasya pratiSedhaH samyaktvarahitAnAM tu trayANAM sAmAyikAnAM pUrvapratipannasya ca, 'duviha paDivanna'tti atra mizraH zailezIgato'yogikevalI gRhyate, tasya zarIravyApArarahitatayA ucchrAsaniHzvAsa vikalatvAt sa dvividhasya sAmAyikasya samyaktvacAritrasAmAyikarUpasya pUrvapratipanno veditvyH| dRSTau vicAryamANAyAM dvau nayA~ khalu vicArakau - vyavahAranayo nizcayanayazca, evakAro'vadhAraNe, etAveva dvau, na zeSAviti, tatrAdyo yathA matijJAnavicAre ajJAnI jJAnaM pratipadyate ityabhyupagatavAn tathehApi sAmAyikarahitaH sAmAyikaM pratipadyate, nizcayanayastu kriyAkAla niSThAkAlayorabhedAt yathA jJAnI jJAnaM pratipadyate iti pratipannavAn tathA sAmAyikavA n sAmAyikaM pratipadyate ityapi / uke ucchrAsadRSTidvAre, sAmpratamAhArakadvAraM paryASThadvAraM ca pratipipAdayiSurAha 'AhArao u jIvo paDivajjai so caupahamannaparaM / emeva ya paJcatto sammattasue siyA iaro // 815 / / AhArayatItyAhArakaH, sa caturNAM sAmAyikAnAM prAgvadanyatarat pratipadyate, pUrvapratipannastu sarveSAmapi niyamAdastyeva, SaTU paryAptIH parisamAptavAn paryAptaH so'pyevameva pratipattavyaH, kimuktaM bhavati ? caturNA sAmAyikAnAmanyatarat sAmAyikaM pratipadyamAnaH sambhavati, pUrvapratipannastu caturNAmapi niyamAt vidyate iti, 'samattasue siyA iyaro iti itara:- anA ~ 300~ ka kimi sidvAre ga tibhavyasaM jiccha sadRSTyAhA rakaparyAta dvArANi // 442 // janetary.org
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niyukti: [816], vibhA gAthA H], bhASyaM [150...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka hArako'paryAptakazca, tatrAnAhArako'pAntarAlagatau samyaktvazrute aGgIkRtyaH syAt-kadAcidvivakSitakAle bhavet kadAcinna pUrvapratipannaH, pratipadyamAnastu niyamAnna sambhavatIti vAkyazeSaH, kevalI tu samudghAtAvasthAyAM zailezyavasthAyAM vA'nAhA-14 rakaH samyaktvasAmAyikasarvaviratisAmAyikayoH pUrvapratipannaH kadAcit syAt , pratipadyamAnakastu naiva, siddhastu samyaktvasAmAyikasya pratipanno niyamAdasti, pratipadyamAnako naiva, itareSAM tu trayANAmapi sAmAyikAnAmubhayathApi tasya pratiSedhaH, aparyApto'pi samyaktvazrutasAmAyike aGgIkRtya syAt sambhavet pUrvapratipannaH, pratipadyamAnakastu niyamAnAsti, dezaviratisarvaviratisAmAyikayoH punarubhayathApi tasya pratiSedhaH // samprati suptajanmarUpadvAradvayavyAcikhyAsayedamAhanidAi bhAvao'via jAgaramANo cunnhmnnyrN| aMDaya-poa-jarAjya tiatiacauro bhave kmso||816|| 4 iha supto dvidhA-dravyamupto bhAvasuptazca, evaM jAgradapi, tatra dravyasuto nidrayA, bhAvasuptastu mithyAdRSTirajJAnI, tathA dravya-13 jAgaro nidrArahitaH, bhAvajAgaraH samyagdRSTiH, tatra nidrayA bhAvato'pi ca jAgrat caturNI sAmAyikAnAM prAgvadanyatarat | pratipaMdyamAnaH sambhavatIti bhAvaH, pUrvapratipannastu niyamAdastyeveti bhAvaH, apizabdo vizeSaNe, sa caitadvizinaSTi-bhAvajAgaraH samyaktvasAmAyikazrutasAmAyikayorvyavahAranayamatena tu pratipadyamAnako'pi dezaviratisarvaviratisAmAyikayoH punarbhayadvayamatenApi pUrvapratipanno niyamAdasti, pratipadyamAnakastu bhAjyaH, nidrAsuptastu caturNAmapi sAmAyikAnAM pUrvapra-1 18 vipanno niyamAdasti, na tu pratipadyamAnako, nidrAprabhAvatastathArUpacittazuvAdisAmagyasambhavAt , bhAvasuptastUbhayavikalaH, havassa mithyASTitvAt, yadi nizcayanayamana samyagdRSTiH samyaktvaM pratipadyate vyavahAranayamatena tu mithyAdRSTirato vyava dIpa anukrama ~301
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niyukti: [817], vibhA gAthA H], bhASyaM [150...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: satrAka zrIAra-1 hAranayamatAzrayaNe bhAvasuptaH sAmAyikAdInAM pratipattA sambhavatIti pratipattanyaM / jamma trividham-aNDajapotajajarAyuja-ThAka kimizyaka mala-dAbhedAt , tatra yathAsaGkhyaM 'tiga liga cauro bhave kamasotti' aNDajA-haMsAdayaste sarvavirativarjAnAM bayANAM sAmAyi-16 tidvAre yA vRttokAnAM vivakSitakAle pratipadyamAnakA bhAjyAH, pUrvapratipannAstu niyamataH santi, sarvaviratisAmAyikasya tUbhayavikalAstirya-IN| suptajanmaupodghAta gyAnikatvAt , potajA-hastyAdayaste'pyevameva, jarAyujA manuSyA api, tataste caturNAmapi sAmAyikAnAM vivakSite kAle sthitidvA pratipadyamAnakA bhajanIyAH, pUrvapratipannAstvavazyaMbhAvinaH, upalakSaNametat , tena aupapAtikAH samyaktvazrutasAmAyikayoH rANi // 44 // pratipadyamAnakAH sambhaveyuH, pUrvapratipannakA niyamataH, dezaviratisarvaviratisAmAyikayostubhayavikalAH tathA bhavasvA bhAvyAt / sampati sthitidvAramAha| ukkosamahiIe paDivacaMte anasthi paDivanne / ajahannamaNukkose paDivaLate apaDivane // 817 // * AyurvarjAnAM saptAnAM jJAnAvaraNIyAdikarmaprakRtInAmutkRSTAyAM triMzatsAgaropamakoTIkovyAdimAnAyAM sthitau varcamAno 14jIvazcaturNAmapi sAmAyikAnAM paDivajaMte ya natthi paDivanne' iti pratipadyamAnakA pratipannazca nAsti, tasyAtisaGkiSTatve. nobhayavikalasvabhAvatvAt , cazabdasya vyavahitaH sambandhaH, AyuSastUtkRSTAyAM trayastriMzatsAgaropamalakSaNAyAM sthitau vartamAno'nuttaraH suraHprathamasya sAmAyikadvayasya pUrvapratipanna eva, saptamapRthivInArakastu pUrvapratipanna pratipadyamAnakazca, dezavirati- // 44 // sarvaviratisAmAyikayostUbhayavikalA tathA bhavasvAbhAvyAt , ajaghanyotkRSTasthitirevAjaghanyotkRSTaH, sthitizabdalopAt, aSTAnAmapi karmaNAM madhyamAyAM sthitau vartamAna ityarthaH, sapiDivajaMteya paDivanne iti, atrApi cazabdasya vyavahitaH samba dIpa anukrama JanEnicoon imurti ~302
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka - mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niyukti: [818], vibhA gAthA H], bhASyaM [150...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka ndhaH, caturNAmapi sAmAyikAnAM pratipadyamAnakaH sambhavati, pratipannazca niyamAdasti, jJAnAvaraNadarzanAvaraNAntarAyamohanIya-14 jaghanyasthitikastu dezaviratirahitasya sAmAyikatrayasya pUrvapratipanno labhyate, na tu pratipadyamAnako, dezaviratisAmAyikasya | tRbhayavikalA, dhAtikarmacatuSTayajapanyasthitau vartamAnaH kSapakaH sUkSmasamparAyAdirbhavati, na zeSaH, tataH sa yathoktasvarUpa eva, vedanIyAyurnAmagotrajaghanyasthitikaH punaH samyaktvasAmAyikasarvaviratisAmAyikayoH pUrvapratipakSo'sti, natu pratipadyamAnakaH, zrutasAmAyikadezaviratisAmAyikayostu na pUrvapratipano nApi pratipadyamAnakA, vedanIyAdijaghanyasthitiko hi caramasamaye vartamAno'yogikevalI, tataH sa uktasvarUpa eva bhavatIti, saMsArApekSayA svAyuHkarmajaghanya sthiticintAyAM | kSullakabhavo'vApyate, tantra ca vartamAno jIvo nigodAdizcaturNAmapi sAmAyikAnAM na pUrvapratipanno nApi pratipadyamAnakaH,# tasya tathArUpapariNAmAsambhavAt / sampati vedadvAraM saMjJAdvAraM kaSAyadvAraM ca vyAcikhyAsurAha cauro'vi tivihavee causuvi sannAsu hoi pddivttii| hiTThA jahA kasAesu pani taya ihayaMpi // 818 // catvAryapi sAmAyikAni trividhavede-strIpunapuMsakalakSaNe pUrvapratipannAni niyamataH saMprati pratipadyamAnAni ca sambhavantIti vAkyazeSaH, kimuktaM bhavati :-nividhe'pi vede caturNAmapi sAmAyikAnAM vivakSitakAle pUrvapratipakSA niyamena vidyante, prati-16 padyamAnakAstu bhAjyA iti, avedakaH samyaktvasarvaviratisAmAyikayoH pUrvapratipanno niyamena labhyate, sayogikevalinAM sadaiva bhAvAt , zrutasAmAyikasya tu kadAcilabhyate kadAcinna, kSINavedakSapakasambhave'vApyate, na zeSakAlamiti bhAvaH, pratipadyamAnakastu trayANAmapi na sambhavati, dezaviratisAmAyikasya tUbhaya vikala dvAraM / tathA catasRSvapi saMjJAsu-AhA dIpa anukrama an den ~303
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niyukti: [819], vibhA gAthA ], bhASyaM [150...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka zrIAva-darabhayamaithunaparigraharUpAsu caturvidhasyApi sAmAyikasya pratipattirbhavati, pratipadyamAnakaH sambhavatIti bhAvaH, pUrvapratipannastuka kimizyaka mala-niyamAdastyeva |dvaarN / tathA adho yathA 'paDhamillugANa udae niyamA saMjoyaNA kasAyANamityAdinA kaSAyeSu varNitaM tathetidvAre veya. vRttau hApi varNanIyam , salepArthastvayam sAmAnyena kaSAyavAn caturNAmapi sAmAyikAnAM pUrvapratipanno niyamAdasti, pratipadya- dasaMjJAkaupodghAte mAnastu bhAgyaH, akaSAyI tu chadmasthavItarAgo dezavirativarjasAmAyikatrayasya pUrvapratipannaH kadAcillabhyate kadAcinna, | upazAntamohAdInAmantarasthApi bhAvAt , pratipadyamAnakastu naiva, dezaviratisAmAyikasya tUbhayavikalaH, sayogikevalyAdi paayaayuddh||444 nadvArANi rakaSAyI samyaktvasarvaviratisAmAyikayoH pUrvapratipanno niyamato'sti, pratipadyamAnako naiva, zrutadezaviratisAmAyikayorudi bhayavikalaH, gataM dvAratrayam / idAnImAyurjJAnarUpadvAradvayamabhighitsurAha saMkhejjAU cauro bhayaNA sammasuasaMkhacAsANaM / oheNa vibhAgeNa ya nANI paDivabaI cauro // 819 // sayeyAyurmanuSyazcatvAri sAmAyikAni pratipadyamAnaH sambhavati, pratipannastu niyamAdastyeveti vAkyazeSaH, 'bhayaNA sammasuyasaMkhavAsANa'miti asayavarSANAm-asaGkhyeyavarSANAmasaGkhyeyavarSAyuSAM samyaktvazrutasAmAyikayoH, asayeyavarSAyuH pratipadyamAnakaH kadAcillabhyate kadAcinneti, pUrvapatipannastu niyamena vidyate, dezaviratisarvavirati sAmAyikayostUbhayavikalaH / dvAram / 'oheNe'tyAdi, oghena-sAmAnyena nizcayanayamadhikRtya jJAnI catvAryapi saamaayi-12||444|| TAkAni pratipadyate,vyavahAranayamatena tvajJAnI samyaktvazrutasAmAyike dezaviratisarvaviratisAmAyike tu jJAnI, pUrvapratipannastu jJAnI caturNAmapi sAmAyikAnAM niyamAdasti, vibhAgena yadA jJAnI cintyate tadA matizrutajJAnI yugapat samyaktvazruta-14 dIpa anukrama +%* Janni ~304
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niyukti: [820], vibhA gAthA H], bhASyaM [150...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka' niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka sAmAyike pratipadyate, dezaviratisarvaviratisAmAyikayostu pratipadyamAnako bhajanayA, pUrvapratipannakazcaturNAmapi, avavijJAnI samyaktvazrutasAmAyikayoH pUrvapratipannastAvanniyamAdasti, kadAcit yugapatpratipadyamAnako'pi labhyate, yadA devAdimithyAi|STiHbhavatIti (mithyAdRSTiH san samyagdRSTirbhavati tadA samyaktvazrutasAmAyikAbhyAM yugapadavadhijJAnaM labhate) dezaviratisAmAyikasya tu pratipadyamAnako na ghaTate, dezaviratihiM manuSyasya tirazco vA, sarvadezaviratyAdiguNata evAvadhijJAna, pratipannastu dvayorapi niyamAdasti, manaHparyAyajJAnI dezaviratirahitasAmAyikatrayasya pUrvapratipanna eva, na tu pratipadyamAnakA, yugapaddhA |saha tena cAritraM pratipadyate tIrthakRt , ukaM ca-"paDivannammi caritte, caunANI jAva chaumatthA" / bhavasthakevalI samya kvacAritrayoH pUrvapratipanno, na pratipadyamAnakaH, zrutadezaviratisAmAyikayorubhayavikalaH, siddhakevalI samyaktvasAmAyibAkasya pUrvapratipanno, na pratipadyamAnakaH, itarasAmAyikatrayasya punarna pratipanno(dyamAno), nApi pUrvapratipannaH / sAmprataM yogopayogazarIradvArANi pratipAdayannAha| cause'vi tiviha joe ubaogadgammi caura pddivje| orAlie caurpha sammasuaviuvie bhayaNA // 820 // | catvAryapi sAmAyikAni sAmAnyatastrividhe yoge-manovAkAyalakSaNe pratipattimAzritya vivakSite kAle sambhavanti, prAk patipannatAM tvadhikRtya vidyante eva, vizeSacintAyAmaudArikakAyayogavati yogatraye catvAryapi sAmAyikAni pUrvapatipannAni 1 niyamataH santi pratipadyamAnAni tu bhAjyAni, vaikriyakAyayogavati samyaktvazrute pUrvapratipanne niyamataH, pratipadyamAnake bhAgye, 18 dezaviratisarvaviratisAnAyike tupratipha mAne na staH, pUrvapratipame tu syAtAmapi, yathA ambaDazrAvakaviSNukumAraprabhRtInAm / dIpa anukrama JanEcoman in metitrary.org ~305
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [H] dIpa anukrama H Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH + vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niryuktiH [ 820 ], vi0 bhA0 gAthA [2731-2734], bhASyaM [ 150...], mUlaM [- / gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra [1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH // 445 // zrI Ava- AhArakakAyayogavati dezaviratiradditAni trINi sAmAyikAni pUrvapratipannAni niyamataH santi, pratipadyamAnAni naiva, dezaviika mala- * ratisAmAyikaM tu nobhayayathApi, taijasakArmmaNakAyayoge kevale'pAntarAlagatAvAdyasAmAyikadvayaM prAkpratipannatAmadhikRtyaM ba0 vRttI- bhAjyaM, pratipadyamAnaM tu nAsti, kevalisamudghAte punaH samyaktvacAritrasAmAyike prAkpratipanne niyamato vidyete, pratipadyamAne upodghAte tu na staH, dezaviratisAmAyikaM tUbhayavikalaM, manoyoge kevale na kizcit, tasyaivAbhAvAt, evaM vAgyoge'pi, kAyayoge'pi kevale na kizit, 'ubhayAbhAvo puDhavAiesa' iti vacanAt kAyavAgyogadvaye tu samyaktvazrute prAkpratipannatAmadhikRtya bhavetAM, dvIndriyAdiSu janmakAle sAsvAdanasamyaktvasambhavAt, pratipadyamAne tu na staH, dezaviratisarvaviratisAmAyike ubhayavikale / dvAram / 'uvayogadugaMmi cauro paDivajje' iti sAkArAnAkArarUpe upayogadvaye pratyekaM catvAryapi sAmA|yikAni pratipadyamAnAni sambhavanti, prAkpratipannAni niyamataH, Aha-'sAto uddhIo sAgArovayogovarasassa bhavaMtI - tyAgamavacanAdanAkAropayoMge sAmAyikalabdhivirodhaH, naiSa doSaH, tasyAgamavacanasya pravarddhamAnapariNAmajIvaviSayatvAt, avasthitopazamikapariNAmApekSayA cAnAkAropayoge'pi sAmAyika labdhipratipAdanamaviruddhaM, tathAhi - aMtarakaraNe catasro'pi sAmAyikalabdhayo varNyante, tasmiMzcAntarakaraNe aupazamikaH pariNAmo'vasthito, vRddhihAnyasambhavAt, mithyAtvodayAbhAvAddhi na pariNAmasya hAni, samyaktvapudgalodayAbhAvAcca na vRddhiH, tataH so'vasthitapariNAmaH san sambhavatyanAkAropayoge'pi labhamAnaH sAmAyikacatuSTayamiti, Aha ca bhASyakRt savAto laddhIto jar3a sAgArovayogabhAvammi / iha kahamuvayogaduge labbhai sAmAiyacaDa 1 / / 2731-3089 vize0 // so kira niyamo parivahumANapariNAmayaM para ihaM tu / jo'va For Private Personal Use Only ~306~ ka kimi tidvAre yogo payogI // 445 // www.janbay.org
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niyukti: [821], vi0bhAgAthA [2731-2734], bhASyaM [150...], mUlaM F/gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka TThiyapariNAmo lameja sa labhekha bIe'vi // 2732 // upayoge'nAkArarUpe iti shessH| pAyaM pavaddhamANo labhae sAgAragaha6NayA teNa / iyaro u jaicchAe uvasamasammAilA mi // 2733 // jaMmicchassANudao'na hAyae teNa tassa prinnaamo| hai| puNa sayamuvasaMtaM na vaddhae teNa pariNAmo // 2734 // (vizeSA0) iti dvAram / 'orAlie'ityAdi, audArike zarIre sAmAyikacatuSkaM pUrvapratipanaM niyamato labhyate, pratipadyamAnakaM tu bhAjya, samyaktvazrutayokriyazarIre bhajanA, patipattimaGgIkRtya devAdiH kadAcitte pratipadyate, kadAcinneti, pUrvapratipannakastu niyamAdasti, dezaviratisarvaviratisAmAyi kayoH punaH pUrvapratipannaH kadAciccAraNazramaNAdeH sambhavAt , pratipadyamAnakastu naiva, vaikriyapravRttI pramAdabhAvAt , zeSanazArIravicAro yogadvArAnusArato bhaavniiyH|| sampati saMsthAnAdidvAratrayapratipAdanArthamAha __ savesuvi saMThANemu lahai emeva sabasaMghayaNe / ukosajahannaM vajiUNa mANaM labhe maNuo // 821 // . hai| saMsthAnaM samacaturanAdi SoDhA teSu sarveSvapi saMsthAneSu labhate-pratipadyate catvAryapi sAmAyikAni, caturNAmapi sAmAnAyikAnAM pratipattA sambhavatIti prAkpratipanno niyamAdasti, 'evameva sabasaMghayaNe' evameva sarvasaMhananaviSayo vicAro vedidatavyaH, SaTsvapi varSabhanArAcAdiSu saMhananeSu caturNAmapi sAmAyikAnAM pratipattA vivakSite kAle bhAjyA, pUrvaprati pannastu niyamAdasti / 'ukosajahannaM vajiUNa mANaM labhe maNuoM' iti mIyate iti mAna-zarIrasthAvagAhanA tat jaghakAnyam-akulAsaGkhyeyabhAgalakSaNam utkRSTaM-bigavyUsapramANaM varjayitvA madhyame zarIramAne vartamAno manujo labhate-pratipadya mAnaH sambhavati, catvAri sAmAyikAnIti prakramAdgamyate, pUrvapratipannastu niyamAdasti, jaghanyAvagAinAyAM punarvarttamAno dIpa anukrama *CCC ~307~
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niyukti: [822], vibhA gAthA ], bhASyaM [150...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sutrAka zrIAva- garbhajamanuSyaH samyaktvazrutayoH pUrvapratipannaH sambhavati, natu pratipadyamAnakA, utkRSTAvagAhanastu vigavyUtapramANaH sanya- kadvAre saM. zyaka mala-taktvazrutayoH pUrvapratipannaH niyamAdasti, pratipadyamAnastu bhAjyaH, dezaviratisarvaviviratisAmAyikayostu dvAvapi jaghanyo-181 vanyAsasthAnAdi yavRttIsAskRSTAvagAhanAbubhayavikalI, nArakadevA api jaghanyAvagAhanAH samyaktvazrutayoH pUrvapratipannAH sambhavanti, natu pratipadyaupodghAtemAnakAH, madhyamAvagAhanA utkRSTAvagAhanAzca pUrvapratipannA niyamataH, pratipadyamAnakAH sambhavAspadaM, tiyapazcendriyAH dAjaghanyAvagAhanAH samyaktvazrutayoH sambhavinaH,pratipadyamAnakAstu naiva, madhyamAvagAhanA utkRSTAvagAhanAzca yathAsAvaM trayANAM // 446 // sarvavirativarjAnAM dvayoH samyaktvazrutasAmAyikayoH pratipadyamAnakAH sambhavinaH, pUrvapratipannA niyogataH / gataM dvAratrayam, adhunA lezyAdvArapratipAdanArthamAha sammattasuaMsavAsu lahai suddhAsu tIsu a carittaM / puvapaDivannao puNa annayarIe u lesAe // 822 // I (samyaktvaM ca zrutaM cetyekavadbhAvaH samyaktvazrutasAmAyike kRSNAdikAsu zuklAntAsu padasu lezyAsu labhate, pratipadya-pada mAnaH sambhavatIti bhAvaH, cAritraM punardezaviratilakSaNaM sarvaviratilakSaNaM vA zuddhAsu tejaHprabhRtiSveva, cazabdasyAvadhAraNArthatvAt , labhate iti vartate, evaM pratipadyamAnakamadhikRtya lezyAdvAraM nirUpitam , adhunA prAkpratipannamadhikRtyAha-'pucapaDivannatoM' ityAdi, pUrvapratipannakaH punaranyatarasyAM lezyAyAM kRSNAdyabhidhAnAyAM bhavati, Aha-matizrutajJAnalAbhacintAyAM // 446n zuddhAsu tisRSu tejaHprabhRtiSu pratipadyamAnaka uktaH, tataH kathamidAnIM sarvAsvamidhIyamAnaH samyaktvazrutasAmAyikayoH pratipattA hai|n virudhyate / iti, ukkaM ca-"naSu maisuyAilAbho'bhihito suddhAsu vIsu lesaasu|suddhaasu asuddhAsu ya kahamiha sammattam dIpa anukrama Janni ~308
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niyukti: [822], vibhA gAthA [2141], bhAjyaM [150...], mUlaM - /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka yalAbho // 1 // " (2141 vize.) atrocyate-pAk lezyAdravyasAcivyajanitAtmapariNAmarUpAM bhAvalezyAmadhikRtya matizrutajJAnalAbha uktaH, tataH sa tejaHprabhRtiSveva lezyAsu ghaTate, iha tvavasthitakRSNAdidravyarUpAM dravyalezyAmadhikRtya samyaktvazrutayoH pratipadyamAnaka uktaH, tataH sa kRSNAdiSvapi lezyAsu ghaTate, kRSNAdidravyarUpadravyalezyAyAmavasthivAyAmapi tejolezyAdidravyasamparkataH pratibhAgAdimAtrabhAvena tejolezyAdipariNAmasambhavato virodhAbhAvAt. tathAhisaptamapRthivInairayikAderAbhavamavasthitAsvapi kRSNAdidravyalezyAsu tejolezyAdidravyasamparkataH svasvAkArabhAvamAtramupajAyate, uktaM ca prajJApanAyAm-'se NUNaM kaNhalesA nIlalesaM pappa no tArUvattAe no tAvannatAe no tArasattAe no tAphAsattAe| bhujjo mujo pariNamai !, haMtA goyamA! kiNhalesA nIlalesaM pappa jAva no pariNamai, se keNadveNaM bhaMte ! evaM vuccai kiNhalesA nIlalesaM pappa jAva no pariNamai!, goyamA! AgArabhAvamAyAe vA se siyA palibhAgamAyAe vA se siyA, kaNhalesA NaM sA, no khalu nIlalesA, tattha gayA ussakkai, se eeNaDeNaM goyamA ! evaM vuccai kiNhalesA nIlalesaM pappa jAva no pariNamaI" atra AkAra eva bhAva AkArabhAvaH, AkArabhAva evAkArabhAvamAtrA, mAtrAzabdaH khalvAkArabhAvavyatiriktadApratibimbAdidharmAntarapratiSedhavAcakA, tena AkArabhAvamAtrayA'sau syAnnIlalezyA, natu tatsvarUpApattitaH, tathA pratirUpo bhAgaH pratibhAgaH, prativimbamityarthaH, pratibhAga evaM pratibhAgamAtrA, atra mAtrAzabdo vAstavapariNAmapratiSedhavAcakaH, tayA| pratibhAgamAtrayA'sau nIlalezyA syAt tu tatsvarUpataH, sphaTika ivopadhAnavazAdupadhAnarUpa iti dRSTAntaH, tataH svarUpeNa kRSNalezyevAsI, na nITaLezyA, kiMI, zatra gatA utApati, tatra gatA-tatrasthA tatsvarUpasthA ityarthaH, nIlalezyAdikaM16 dIpa anukrama 120-45 Janice ! ~309~
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka'- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niyukti: [823], vibhA gAthA [2141], bhASyaM [150...], mUlaM F /gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka zrIAva dAlezyAntaraM prApya utsarpati-AkArabhAvaM prativimvabhAvaM vA nIlaleiyAdisambandhinamAsAdayati, evaM nIlalesA kAulesaM 31 zyaka mala- pappa jAva nIlalesA NaM sA, no khalu kAulesA tattha gayA ussakAi vA osakai vA tatra gatA utsarpatIti, kimukkaM bhavati: lazyA , ya0 vRttIsvarUpasthaiva satI AkArabhAvaM pratibhAgaM ca kApotalezyAsambandhinamAsAdayatIti, avasarpati ceti nIlalezyaiva satIcA upodghAta kRSNalezyAM prApya tadAkArabhAvamAtramAsAdayati, 'evaM kAulesA teulesaM papa teulesA pamhalesaM pappa pamhalesA sukkalesa pappa' bhAvArthaH sarvatrApi prAgvat , evaM kiNhalesA nIlalesaM pappa kiNhalesA kAulesaM pappa evaM jAva sukkalesaM paNa evamekekI // 447 // |sabAhiM cArijaI iti, kRSNAdidravyalezyAnAM ca tejolezyAdidravyasamparkatastadAkArabhAvAdimAtropapattau tejolezyAdi pariNAmahetutopajAyate, tejolezyAdipariNAme ca samyaktvAdilAbha iti saptamapRthivInairayikAderapi samyaktvAdilAbho|81 |bhAvarUpAM lezyAmadhikRtya tejaHprabhRtiSveva lezyAsu dravyalezyAmadhikRtya kRSNAdikAsvapi, tataH prAk matizrutajJAnalAbho | bhAvalezyAmadhikRtya tejolezyAdiSu iha tu samyaktvAdilAbho dravyalezyAmapekSya kRSNAdiSvapyabhidhIyamAnona viruddha iti // sampati pariNAmadvArapradarzanArthamAha__ baTuMte pariNAma paDibajjai so cauNhanannayaraM / emeva vahiammivi hAyaMti na kiMci paDivaje // 823 // pariNAmaH-adhyavasAyavizeSaH tasmin zubhazubhatararUpatayA varddhamAnapariNAme pratipadyate, sabarddhamAnapariNAmo jIvazcatuNAM | // 447 // 81 samyaktvAdisAmAyikAnAmanyataratU sAmAyika evameva' pUrvokanyAyenAntarakaraNAvasthite'pi zubhe pariNAme caturNAmanyatarat18 sAmAyikaM pratipadyate, 'hAyante na kiMci paDibaje' iti hAyamAne-paribhraMzamupagacchati zubhe pariNAme na kizcitpati AKA dIpa CAKAMASOORS anukrama ~310~
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) prata sUtrAMka [-] dIpa anukrama H Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niryuktiH+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1]. niryuktiH [824-825] vi0 bhA0 gAthA [-] bhASyaM [150] mUlaM [- /gAthA - muni dIparatnasAgareNa saMkalita.. AgamasUtra -[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka" niryuktiH evaM malayagirisUri-racitA vRttiH padyate sAmAyikaM, saGkiSTAdhyavasAyatvAt, prAkUpratipakSastu triSvapi pariNAmeSu caturNAmapi sAmAyikAnAM bhavatIti / samprati vedanAdvAraM samudghAtakriyAdvAraM ca pratipipAdayiSurAha- duvihAi beaNAe paDivajaha so cauNDmannayaraM / asamohaovi emeva putrapaDivannae bhayaNA / / 824 // dvividhAyAmapi sAtAsAtarUpAyAM vedanAyAM satyAM pratipadyate sa jIvazcaturNAmapi sAmAyikAnAmanyatarat sAmAyikaM, prAkpratipadmastu niyamAdasti, 'asamohato'ci evameva tti asamavahato'pi vedanAdisamudghAtarahito'pi evameva- pUrvokanyAyena veditavyaH, so'pi caturNAM sAmAyikAnAmanyatarat sAmAyikaM pratipadyamAnaH saMbhavati, prAkpratipannastu niyamAdvidyata ityarthaH, samavahatastu kevalisamudghAtAdinA saptavidhasamudghAtena na kiJcitpratipadyate, kintu 'puvapaDivannae bhayaNA' iti pUrvapratipannake samavahate vicArayitumArabdhe bhajanA samarthanA kAryA, yathA samavahaMtA sAmAyikadvayasya trayasya vA prA.pratipanno labhyate, tatra kevalisamudghAte samyaktvaccAritrasamAyikadvayasya pUrvapratipannakaH, zeSasamudghAteSu punaH samyaktva zrutasAmAyikadvayasya yadivA samyaktvazruta deza viratisAmAyikatrayasya athavA samyak zrutasarvaviratisAmAyikatryasyeti, samudghAtazca saptavidho, yato'nyatroktaM- "keva likasAtha maraNe veyaNA vijavito va AhAre / sattaviha samugdhAto paNNatto bIyarAgehiM // 1 // " gataM dvAradvayam / adhunA nirveSTanadvArapratipAdanArthamAha daveNa ya bhASeNa ya niceGgito cauNhamannaparaM / naraesu aNuvaDe duga tiga cauro siubaTTe / / 825 // nirveSTanaM dvighA dravyato bhAvatazca tatra dravyataH kammaMpradezavisaMghAtarUpaM, bhAvataH krodhAdihAnilakSaNaM, tatra sarvamapi karmma ~ 311~ www.janbrary.org
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niyukti: [826-827], vibhAgAthA , bhASyaM [150...], mUlaM - gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: kadvAre bedanAdi prata sutrAka FO/AM zrIAva- nirveSTayan catvAryapi sAmAyikAni labhate, vizeSatastadAvaraNaM, tatra jJAnAvaraNaM niveSTayan zrutasAmAyikamAmoti, mohanIya zyaka mala- tu niveSTayana zepatrayamiti, bhAvatastu krodhAdhyavasAyAn nirveSTayan caturNAmanyatarat pratipadyate, pUrvapratipannastvastyeva, yA vRttau saMveSTayaMstvanantAnubandhyAdIn na kizcitpratidyate, zeSakarma tvaGgIkRtyobhayathApi // gataM nirveSTanadvAramurcanAdvAramadhunA-'nara-1* rapovapAtedArasu aNuvaDhe' ityAdi, narakeSvadhikaraNabhUteSu anudvartayan , tatrastha evetyarthaH, pAThAntaram-'narayAo aNabuTTe' iti | tatra narakAdanuvartayan , tatraiva sthitaH sanniti bhAvaH, dugaMti AdyasAmAyikadvayaM pratipadyate, tadevAdhikRtya puurvprtipnno'||44||haapysti, tataH uddhRttastu kadAcit tiryakSutpannaH sarvavirativarja sAmAyikatrikaM pratipadyate, manuSyepUtpannazcatuSTayamapi // tiriesu aNubahe tigaM cau siA ya uvahe / maNuesu aNubahe cauro ti dugaM tu uvahe // 826 // devesu aNuvaDhe dugaM caukaM siA ya uccadde / unhamANao puNa sagho'pi na kiMci paDibaje // 827 // tiryakSu garbhavyutkrAntikeSu saMjiSu anudvRttaH san trikam-AdyaM sAmAyikatrayamadhikRtya pratipattA lamyate, pUrvapratipannastu niyamAdasti, 'caukaM siyA u ughaDe' iti uddhRtto-manuSyAdiSvAyAtaH san syAt-kadAciccatuSka, svAgrahaNAdidamapi draSTavyaM-syAtrikaM syAd, dvikamadhikRtyobhayathApi bhavatIti, 'maNuesu aNuva cauroM' iti manuSyeSvanuvRttaH san catvAri pratipadyamAnaH sambhavati, upalakSaNametat trINi dvikaM vA, pAkpatipannastu vikalpatraye'pi niyamAdasti, 'ti dugaMtu ubaTTe' iti manuSyebhya udttastiyanarAmareSvAyAtastrINi dvikaM vA'dhikRtyobhayathApi bhavati, kimuktaM bhavati ?-devanArakeSUtpanna | AdhaM sAmAvikadvayamadhikRtya pratipadyamAnaH pUrvapratipanno vA labhyate, tiryakSu punarutpannaH sarvavirativarjasAmAyikatrayama dIpa anukrama // 448 anni Narinelibrary.org ~312~
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niyukti: [828-829], vibhAgAthA , bhASyaM [150...], mUlaM - gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata sUtrAMka [dhikRtyobhayathApi bhavatIti, deveSvanudvattaH san prathama sAmAyikadvayamAzritya pratipadyamAnaka: sambhavati, pUrvapratipannastu niyamAdasti, caukaM siyA u uvaDhe' iti devebhya uddhRttaH san catuSkamAzrityobhayathApi labhyate, syAtzabdagrahaNAt trikaM dvikaM ca, iyamatra bhAvanA-devebhya udvRttaH san tiryakSvAyAtaH prathamaM sAmAyikatrikaM dvikaM vA pratipadyamAnaH prAkdapratipannazca labhyate, manuSyeSvAyAtaH sAmAyikacatuSTayamapIti, udvarttamAnakaH punarapAntarAlagatau sarvo'pyamarAdiHna kizcitta-14 atipadyate, prAkpratipannastvAdyayoH sAmAyikayolamyate // AzravakaraNadvAramAha nIsavamANo jIvo paDivajai so cunnhmnnyrN| puvapaDivanao puNa sia Asabao va niisvo828|| yat samyaktvAdisAmAyikaM pratipadyate tadAvArakaM karma mithyAtvamohanIyAdikaM nizrAvayan-nirjarayan zeSakAnubabhannapi jIvaH pratipadyate catuNomanyatarat, kimuktaM bhavati?-catvAryapi yathAyogamevaM pratipadyate, pUrvapratipannakaH punaH sthAdAzravako vA-bandhakaH niHzrAvako vA-nirjarakaH, vAzabdasya vyavahitaH sambandhaH, Aha-nirveSTanadvArAdasya kA pratividAzeSaH, ucyate, niveSTanaM nAma kammaMpradezavisahAtarUpaM, tato'nena kriyAkAlo gRhItaH, niHzravaNaM tu mirjarA, tato'nena niSThA-11 kAlo gRhIta iti bhedaH, athavA prAk saMveSTanavaktavyatA'rthato'bhihitA, iha tu sAkSAditi // sAmpratamalaGkArazayanAsana-17 camaNadvArakadambakaM vyAcikhyAsurAha ummukhamaNummuke ummunate ya kesaalaMkAre / paDivajeja'nayaraM sayaNAIsupi emeva / / 829 // unmukke-parityake anunmukta-aparityakta, anusvAro'lAkSaNikaH, unmuMzca kezAlAraM-kezopalakSivaH kaTakaka dIpa anukrama *-4-981-96495500-56456 ~313
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) Avazyaka"- mUlasUtra-1 (niyukti:+vRttiH) bhAga-3 adhyayanaM [1], niyukti: [828-829], vibhAgAthA , bhASyaM [150...], mUlaM - gAthA-] muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40], mUlasUtra-[1] "Avazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: prata satrAka zrIAva- yUrahArakaGkaNavatrAdyalaMkAraH kezAlaGkAraH, taM pratipadyetAnyataraJcaturNA sAmAyikAnAM, mAkapratipannazca labhyate, atra bhara- dvAra zyaka mala- tacakravAdaya udAharaNaM, evaM 'zayanAdiSvapi zayanAsanacaGkamaNarUpeSu caturyu dvAreSu yojanA kAryA, unmuktazayano'nu-10 AzravAdi ya. vRttonmu kazayana unmuMcaMzca catuNAmanyatarat sAmAyika pratipadyate, prAkpratipannazca sambhavati, ebamAsanAdiSvapi yojanA kaaryaa| upodghAta tadevamukkaM vistarataH, kvati dvAram // 449 // Avazyaka malayagirijI vRtte: uttarArdha-rUpa tRtIyo bhAga samApta: caturtha: bhAgasya AraMbha: niyukti: [830] kRta: dIpa anukrama *OARACK SekCASNASASSES // 449 // and Form Para Avazyaka- mUlasUtra- [40/3] niyukti evaM malayagirisUrijI racitA TIkA parisamAptA: mUla saMzodhakaH sampAdakazca pUjya AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAja sAheba kiMcit vaiziSTya samarpitena saha puna: saMkalanakartA muni dIparatnasAgarajI M.Com.M.Ed.,Ph.D..zrutamaharSi ~314
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama (40) muni dIparatnasAgareNa saMkalita..AgamasUtra-[40]vazyaka niyukti: evaM malayagirisUri-racitA vRtti: tamana On7nananananana JIVARANAMMARIA LLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLECCCCCCCEELLELCCEEN prata satrAMka iti zrImanmalayagiryAcAryavihitAyA Avazyaka-vRtte: tRtIya-bhAga: samApta: dIpa anukrama saMEncapon imurnitunal FaPivateRPersanieuwOIN ~315
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ namo namo nimmaladasaNassa pUjya AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurubhyo namaH 40/3 pUjya AgamodhdhAraka AcArya zrI sAgarAnaMdasUrIzvareNa saMzodhita: saMpAditazca "Avazyaka-mUlasUtra" [niyukti: evaM malayagirisUrijI-racitA vRttiH] (kiMcita vaiziSThyaM samarpitena saha) muni dIparatnasAgareNa puna: saMkalita: "Avazyaka" niyukti: evaM vRtti:" nAmeNa parisamAptaH Remember it's a Net Publications of 'jain_e_library's' ~316