________________
आगम (४०)
प्रत
सूत्रांक
H
दीप
अनुक्रम H
“आवश्यक”- मूलसूत्र-१ (निर्युक्तिः + वृत्तिः) भाग-३
अध्ययनं [-], निर्युक्ति: [ ५७५-५७६ ], वि० भा० गाथा [-] भाष्यं [ ११९...] मूलं [- / गाथा-] दीपरत्नसागरेण संकलित.. आगमसूत्र -[४०], मूलसूत्र-[१] "आवश्यक" निर्युक्तिः एवं मलयगिरिसूरि-रचिता वृत्तिः
-यदि धर्म ततः स शेवैः सुतरां कर्त्तव्य इति श्रबुद्धेः प्रवर्त्तनम्, तथा ग्राह्यवाक्यंश्च - आदेववाक्यश्च सुरूपो भवति, | चशब्दात् श्रोतॄणां रूपाद्यभिमानापहारी च, अत एतैः कारणैर्भगवतो रूपं प्रशंसामः) अथवा पृच्छेति भगवान् देवनरतिरश्चां प्रभूतसंशयिनां कथं व्याकरणं कुर्वन् संशय विच्छित्तिं करोति ?, उच्यते - युगपत् किमित्याह---
काण असंखेणवि संखाईयाण संसईणं तु । मा संसयवुच्छिन्ती न हुआ कमवागरणदोसा ॥ ५७५ ।। यदि एकैकस्य परिपाठ्या एकैकं संशयं परिच्छिन्द्यात् ततः सयातीतानां देवानां संशयिनामसङ्ख्येनापि कालेन संशयविच्छित्तिर्न स्यात् कुत इत्याह- क्रमेण व्याकरणं क्रमव्याकरणं स एव दोषः क्रमव्याकरणदोषस्तस्मात्, ततो युगपद् व्याकरोति ॥ युगपद्व्याकरणे गुणमुपदर्शयति
सत्य असमत्तं रिद्धिविसेसो अकालहरणं च । सहनुपचओऽवि अ अर्चितगुणभूइओ जुगवं ॥ ५७६ ॥ 'सर्वत्र सर्वसत्त्रेषु समत्वम्-अविषमत्वं युगपत्कथनेन भगवतो रागद्वेषरहितस्य प्रथितं भवति, अन्यथा तुल्यकालसंश| यिनां युगपजिज्ञासुतयोपस्थितानां कालभेदकथने रागेतरगोचरचित्तवृत्तिप्रसङ्गः, सामान्यकेवलिनां तस्रसङ्ग इति चेत्, न, तेषामित्थं देशनाकरणायोगात्, तथा ऋद्धिविशेष एवं भगवतः प्रथितो भवति, यत् युगपत् सर्वेषामेव संशयिनामशेषसंशयव्यवच्छित्तिं करोति, तथा अकालहरणं भवति, भगवता युगपत्संशयापनोदात्, क्रमेण कथने तु कस्यचित्संशयिनोऽनिवृत्तसंशयस्यैव मरणं स्यात्, न च भगवन्तमप्यवाप्य संशयनिवृत्त्यादिफलरहिताः प्राणिनो भवन्तीति युक्तं, | सर्वशप्रत्ययोऽपि तेषामेवमुपजायते, यथा सर्वज्ञोऽयं हृङ्गताशेषसंशयापनोदात्, न खल्वसर्वज्ञ एककालमशेषसंशयापनो
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
~31~
www.janbrary.org
