________________
आगम
(४०)
प्रत
सूत्रांक
[H]
दीप
अनुक्रम H
“आवश्यक”- मूलसूत्र-१ (निर्युक्तिः + वृत्तिः) भाग-३
अध्ययनं [-], निर्युक्तिः [७२७-७२९], वि०भा०गाथा [२०६६], भाष्यं [ १३७...], मूलं [- /गाथा - ] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित.. आगमसूत्र - [४०], मूलसूत्र- [१] "आवश्यक" निर्युक्तिः एवं मलयगिरिसूरि-रचिता वृत्तिः
आवश्यके
श्रीमलयसमवसरणे
॥ ३६० ॥
ततो यथोक्तदोषानुपपत्तिः । इति द्वारगाथावयवार्थः, व्याख्यात उपक्रम कालः, सम्प्रति देशकालद्वारमभिधातव्यं, तत्र देशकालो नाम प्रस्तावः, स च द्विधा - प्रशस्तोऽप्रशस्तश्च तत्र प्रशस्तस्वरूपप्रतिपादनार्थमाहनिद्धूमगं च गामं महिलाथूभं च सुन्नयं दहुं । नीअं च कागा ओलिंति जाया भिक्खस्स हरहरा ॥ ७२७ ॥ दिपारमा निर्द्धमं ग्रामं महिलास्तूपञ्च कूपतरमित्यर्थः, महिलाभिः शून्यं दृष्ट्वा, तथा नीचैश्च काका ओ ति- अवलोयन्ते-गृहाणि प्रति परिपतन्ति, एतच्च दृष्ट्वा, पाठान्तरं नीयं च कागे ओलेंते दृष्ट्वेत्यनुवर्त्तते, विद्यते यथा भैक्षस्य हरहरा - अतीव भिक्षाप्रस्ताव इत्यर्थः । अप्रशस्तदेशकालस्वरूपमभिधित्सुराह
निम्मच्छिअं महु पायडो निही खज्जगावणो सुन्नो । जायंगणे पत्ता पडस्थवइआ य मत्ता य ॥ ७२८ ॥
निर्मक्षिकम् - अपगतमक्षिकं मधु तथा प्रकटः- आकाशीभूतो निधिः खाद्यकापणः- कल्लूरिकापण इति भावार्थः, अतो मध्वादीनां ग्रहणप्रस्तावः, तथा जाया चाङ्गणे प्रसुप्ता प्रोषितपतिका च मत्ता च, तस्या अपि ग्रहणं प्रति प्रस्ताव एव, आसवेन | मदनाकुलीभूतत्वात् । सम्प्रति कालकालः प्रतिपाद्यः, कालो-मरणं तस्य कालः कालकालः, तथा चाह - "कालोत्ति मयं मरणं जहेह मरणं गतोत्ति कालगतो । तम्हां स कालकालो जो जस्स मओ मरणकालो ॥ १ ॥ (वि. २०६६) " अमुमेवार्थी प्रतिपादयन्नाह -
काले कओ कालो अम्हं सज्झायदेसकालम्मि । तो तेण हतो कालो अकालि कालं करंतेण ॥ ७२९ ।। कालेन शुना कृतः कालः कृतं मरणं अस्माकं स्वाध्याय देशकाले-स्वाध्यायप्रस्तावे, ततस्तेन गुना हतो भग्नः कालः
For Private & Personal Use Only
~136~
प्रशस्ताम
शस्त देशकाली
॥ ३६० ॥
