________________
आगम
(४०)
"आवश्यक’- मूलसूत्र-१ (नियुक्ति:+वृत्तिः ) भाग-३ अध्ययनं [-], नियुक्ति: [६१०-६१२], विभा गाथा -], भाष्यं [१३२...], मूलं [-/गाथा-] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र-[४०], मूलसूत्र-[१] "आवश्यक नियुक्ति: एवं मलयगिरिसूरि-रचिता वृत्ति:
ॐ
प्रत सूत्रांक
-*-*-*
यत् प्रत्यासन्नत्वं तदेव परमाणुसमूह, एष एव च देशतः परमाणूना सम्बन्धः, तथा चार्षम्-" व खलु अणूर्ण पञ्चासन्नत्तणं मिहो एस्थ । तं चेव उ संबंधो विसिट्ठपरिणामसावेक्वं ॥१॥ देसेण उ संबंधो इह देसे सति कहम गुसंपि।
अप्पतराभावातो न अप्यतरयं ततो अस्थि ॥२॥(धर्म. ७१०-७११) अथ दिग्भेदतो यो भेदः स एवाभ्यदल्प-1 कातरमस्तीति कथं न परमाणुत्वव्याघात, तदपि अयुक्तम् , सम्यक् तत्वापरिज्ञानात्, परमोऽणुहिं स उच्यते यो द्रव्यतो-४
शक्यभेदो, न च विवक्षितस्य परमाणोर्द्रव्येण शस्त्रादिना भेद आपादयितुं शक्यते, तथा चोकम्-"सत्येण सुति-II क्खेणवि छेनुं भेत्तुं व जं किर न सका । तं परमाणु सिद्धा वयंति आई पमाणाणं ॥१॥ (अनु-१००*) ततोऽन्यस्य पृधगद्रव्यरूपस्याल्पतरस्याभावादव्याहतं षड्दिग्भेदेऽपि परमाणुस्वं, उक्कं च-"दिसिभेदातोचिय सक्कभेयतो कह न अप्पतरगति ।। दवेण सकमेयं विवक्खियं ता कुतो तमिह ? ॥१॥ (धर्म.७१३) योऽपि सर्वात्मपक्षे दोष उक्तः यथा-- परमाणुत्वमात्रप्रसङ्ग इति सोऽप्ययुक्तो, यतो न परमाणोः परमाणुर्विनाशकः, सतः सर्वधा विनाशायोगात्, ततो द्वावपि परमाणू तथाविधपरमाणुविशेषतः सर्वात्मना सम्बन्धमापद्यमानी सत्तोपचयविशेषात् स्थूलपणुकरूपतामेव
प्रामुतो न परमाणुत्वमात्रमित्यदोषः, उक्तं च-"न य जुत्तं अणुमेत्तं सत्तातो सबहावि संजोगे । बायरमुत्तत्ता णामभावतो | Jउवचयबिसेसा ॥१॥" (धर्म. ७१७) अवयविपक्षोक्तं दूषणमनवकाशं, पृथग्द्रव्यान्तररूपस्यावयविनोऽस्माभिरनभ्युपग-14
मात्, य एव हि परमाणूनां तथाविधदेशकालादिसामग्रीविशेषसापेक्षाणां विवक्षितजलधारणादिक्रियासमर्थः समानः | परिणामविशेषः सोऽवयवी, ततः कुतो देशकात्स्यवृत्तिविकल्पदोषावकाशः?, शेष तु समवायपक्षोकमनभ्युपगमात् न
दीप अनुक्रम
*
*-*
vainelibrary.org
~69~
