________________
आगम
(४०)
"आवश्यक- मूलसूत्र-१ (नियुक्ति:+वृत्तिः ) भाग-३ अध्ययनं -, नियुक्ति: [७३८], विभा गाथा [-], भाष्यं [१३७...], मूलं - /गाथा-] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र-[४०], मूलसूत्र-[१] "आवश्यक' नियुक्ति: एवं मलयगिरिसूरि-रचिता वृत्ति:
प्रत
सत्राक
णानि
आवश्यक कारणं, तद्व्यतिरेकेण पटानुत्पत्तेः, यथा तन्तुभिर्विना न भवति पटस्तथा तद्गतातानादिचेष्टाव्यतिरेकेणापि न कारणद्वारे श्रीमलय- भवति, तस्याश्च चेष्टाया वेमादि कारणं, ततो निमित्तस्येदं नैमित्तं तदेव कारणं नैमित्तकारणमिति ।
द्विविधषसमवसरणे समवाइअसमवाई छविह कत्ता य करण कम्मं च । तत्तो अ संपयाणाऽपयाण तह सन्निहाणे अ॥ ७३८॥ धिकार
N सम्-एकीभावेऽवशब्दः-अपृथक्त्वे अयू गतौ इण गतौ वा, ततश्च एकीभावेनापृथग्गमनं समवायः-संश्लेपः, स येषां वि॥३६॥ द्यते ते समवायिनः-तन्तवो, यस्मात्तेषु पटः समवैतीति, समवायिनश्च ते कारणं च समवायिकारणं, तन्तुसंयोगास्तु कारणतिरूपद्रव्यान्तरधर्मस्वेन पटाख्यकार्यद्रग्यान्तरस्य दूरवर्तित्वादसमवायिनः त एव कारणं असमवायिकारणं, आह-तद्रव्या-181
दिप्रकारत्रयेऽपि यथोकप्रकारेणार्थस्याभेद एव ततः किं भेदेनोपन्यासः ?, नैष दोषः, संज्ञाभेदेन तन्त्रान्तराभ्युपगमप्रदर्शनफलत्वादस्य, अथवा पविधं कारणं, अनुस्वारलोपोऽत्र द्रष्टव्यः, करोतीति कारणमिति व्युत्पत्तेः, स्वेन व्यापारेण यत् कार्येषूपयुज्यते तत् कारणं, तच्च पविध-पट्प्रकार, कथमित्याह-कर्ता च कारणं, तस्य कार्येण स्वातन्येणोपयोगात्, तमन्तरेण विवक्षितकार्यानुपपत्तेः, अभीष्टकारणं च तत्, ततश्च घटोत्पत्ती कुलालः कारणमिति, तथा करणं-मृत्पिण्ड
दण्डसूत्रादिकं घटस्य कारणं, साधकतमत्वात् , तथा क्रियते, निर्वय॑ते यत् तत्कर्म-क्रियाफलमित्यर्थः, उकं च-"निर्वत्यै दवा विकार्य वा, प्राप्यं वा यक्रियाफलम् । तद् दृष्टादृष्टसंस्कारं, कर्म कर्नुर्यदीप्सितम्॥१॥" तदपि च कारणं, आह-तत्क- ३६४॥ पथमेतदलब्धात्मलाभंतदा कारणमिति, उच्यते, कार्यनिर्वर्तनक्रियाविषयतया तस्योपचारात् कारणता, मुख्यवृत्त्या चासौ है
कार्यगुणमपेक्ष्य कर्मकारणं, तथा सम्पदानं तस्य कर्मणाऽभिप्रेतत्वात् , तमन्तरेण तस्याभावात्, तथा अपादानं कारणं,
दीप अनुक्रम
Jan Etnik
~144
