________________
૨૧૩
યોગદષ્ટિસમુચ્ચય/ગાથા-૧૭ શ્લોક :
अवेद्यसंवेद्यपदं, यस्मादासु तथोल्बणम् ।
पक्षिच्छायाजलचरप्रवृत्त्याभमतः परम् ।।६७।। અન્વયાર્થ :
યા—જે કારણથી માસુ મિત્રાદિ ચાર દૃષ્ટિઓમાં સંવેદ્ય વંઅવેધસંવેદ્યપદ તથqUE તેવું ઉલ્બણ છે તેવું ઉદ્ધત છે, તે કારણથી પહેલી ચાર દૃષ્ટિઓમાં સૂક્ષ્મબોધ નથી, એમ પૂર્વશ્લોક સાથે સંબંધ છે. મત =આનાથી=અવેધસંવેદ્યપદથી પરં બીજું-વેદ્યસંવેદ્યપદ સાસુ=પહેલી ચાર દષ્ટિમાં પક્ષ છાયાખનારપ્રવૃાામં પક્ષીની છાયામાં જલચરની પ્રવૃત્તિના આકારવાળું છે. li૬૭ના શ્લોકાર્ચ -
જે કારણથી મિત્રાદિ ચાર દષ્ટિમાં અવેધસંવેધપદ તેનું ઉદ્ધત છે, તે કારણથી પહેલી ચાર દષ્ટિમાં સૂમબોધ નથી, એમ પૂર્વ શ્લોક સાથે સંબંધ છે. અવેધસંવેધપદથી બીજું વેધસંવેદ્યપદ પહેલી ચાર દૃષ્ટિમાં પક્ષીની છાયામાં જલચરની પ્રવૃત્તિના આકારવાળું છે. II૬૭ી. ટીકા - _ 'अवेद्यसंवेद्यपदं' वक्ष्यमाणलक्षणं, 'यस्मादासु' मित्राद्यासु चतसृषु दृष्टिषु, 'तथोल्बणं'-तेन निवृत्त्यादिपदप्रकारेण प्रबलमुद्धतमित्यर्थः, 'पक्षिच्छायाजलचरप्रवृत्त्याभं' पक्षिच्छायायां तद्धिया जलचरप्रवृत्त्याकारम्, 'अतः परं'-वेद्य-संवेद्यपदमासु न तात्त्विकमित्यर्थः, ग्रन्थिभेदाऽसिद्धेरित्येतदपि चरमासु चरमयथाप्रवृत्तकरणेनैवेत्याचार्याः ।।६७।। ટીકાર્ય :
અસંવેદ્યપર્વ . ત્યાવાદ / જે કારણથી આમાં મિત્રાદિ ચાર દૃષ્ટિઓમાં, વક્ષ્યમાણ લક્ષણવાળું અવેદ્યસંવેદ્યપદ તથાઉલ્બણ તેવું ઉલ્બણ છે તે રૂપે નિવૃત્તિ આદિ પદના પ્રકારથી અર્થાત્ કંઈક અંશથી અવેદ્યસંવેદ્યપદની નિવૃત્તિ અને કંઈક અંશથી વેધસંવેદ્યપદની પ્રવૃત્તિ છે તે પ્રકારથી, પ્રબલ છે અર્થાત્ ઉદ્ધત છે, તે કારણથી પહેલી ચાર દૃષ્ટિમાં સૂક્ષ્મબોધ નથી, એ પ્રકારે પૂર્વશ્લોક સાથે અવય છે. આનાથી=અવેદ્યસંવેદ્યપદથી, પર=દ્યસંવેદ્યપદ, આમાં=પહેલી ચાર દૃષ્ટિમાં, જલચરપ્રવૃત્તિ-આભ છે= પક્ષીની છાયામાં તેની બુદ્ધિથી અર્થાત્ પક્ષીની છાયામાં જલચરની બુદ્ધિથી, જલચરની પ્રવૃત્તિના આકારવાળું છે=આ જલચર છે એવી પ્રવૃત્તિના આકારવાળું છે અર્થાત્ તાત્વિક નથી; કેમ કે ગ્રંથિભેદની અસિદ્ધિ છે અર્થાત્ ચાર દૃષ્ટિમાં ગ્રંથિભેદની અસિદ્ધિ છે. એથી=પહેલી ચાર દષ્ટિમાં અવેવસંવેદ્યપદ તેવું ઉલ્મણ છે, અને વેધસંવેદ્યપદ પક્ષીની છાયામાં જલચરની પ્રવૃત્તિ જેવું છે, એથી આ પણ વેદસંવેદ્યપદ પણ, પરાકેવલ, આમાં=પહેલી ચાર દૃષ્ટિમાં, ચરમયથાપ્રવૃત્તકરણથી જ છે, એ પ્રમાણે આચાર્યો કહે છે=યોગાચાર્યો કહે છે. ligશા
