________________
૨૭૦
યોગદષ્ટિસમુચ્ચય/ગાથા-૮૯ શ્લોક :
बीजं चास्य परं सिद्धमवन्ध्यं सर्वयोगिनाम् ।
परार्थकरणं येन, परिशुद्धमतोऽत्र च ।।८९।। અન્વયાર્થ :
ઘ=અને ચ=આનું કૃતાદિનું પરં વર્ચે વીનં પ્રધાન અવંધ્ય બીજ નિ =જે કારણથી સર્વજિના સર્વ યોગીઓને પરિશુદ્ધ પરર્થરાં પરિશુદ્ધ પરાર્થકરણ સિદ્ધ પ્રતિષ્ઠિત છે, અતઃ=આ કારણથી સત્ર ર=અહીં પરાર્થકરણમાં, અભિનિવેશ યુક્ત છે. ll૮૯ શ્લોકાર્થ :
અને કૃતાદિનું પ્રધાન અવંધ્ય બીજ એ કારણથી સર્વ યોગીઓને પરિશુદ્ધપરાર્થકરણ પ્રતિષ્ઠિત છે, આ કારણથી પરાર્થકરણમાં અભિનિવેશ યુક્ત છે. Icell
નોંધ :- શ્લોકનો પ્રથમ ‘વ’કાર પૂર્વશ્લોકની સાથે સમુચ્ચયમાં છે, અને શ્લોકના અંતમાં રહેલ ‘રકાર પૂર્વ શ્લોકમાંથી “અભિનિવેશ યુક્ત છે' એની અનુવૃત્તિ કરે છે. ટીકાઃ
વી ર’ ‘'= કૃતા, પરં સિદ્ધ =પ્રધાન પ્રતિષ્ઠિત સવ'–નિયતત્તષિ, ‘સર્વોનિ'= कुलयोगिप्रभृतीनाम्, किं तदित्याह ‘परार्थकरणं' परप्रयोजननिष्पादनं, 'येन'-कारणेन 'परिशुद्धं'अन्यानुपघातेन, ‘अत:' कारणात्-'अत्र च' परार्थकरणे युक्तोऽभिनिवेश इति ।।८९।। ટીકાર્ય :
‘વીનું ઘ' ... રૂત્તિ || અને આનું મુતાદિતું, પરં=પ્રધાન, અવંધ્ય નિયત ફલદાયી, બીજ, સર્વ યોગીઓને કુલયોગી વગેરેને, સિદ્ધ છે પ્રતિષ્ઠિત છે.
તે બીજ શું છે ? એથી કહે છે :
પરાર્થકરણ=પરપ્રયોજતનિષ્પાદન બીજ છે. જે કારણથી અન્ય અનુપઘાતથી પરિશુદ્ધ એવું પરપ્રયોજતનિષ્પાદન શ્રેતાદિનું બીજ છે, આ કારણથી અહીં-પરાર્થકરણમાં, અભિનિવેશ યુક્ત છે. અહીં ર શબ્દ બતાવે છે કે શ્રતાદિમાં તો અભિનિવેશ યુક્ત છે અને પરાર્થકરણમાં પણ અભિનિવેશ યુક્ત છે. I૮૯ll ભાવાર્થ :
ભાવક્રિયાની નિષ્પત્તિનું પ્રબળ કારણ પ્રણિધાનાદિ આશય છે, અને પ્રણિધાનના લક્ષણમાં કહ્યું કે પરોપકારપ્રધાન એવું ચિત્ત' પ્રણિધાન આશય કરી શકે છે. તે બતાવવા માટે ૧૦મી બત્રીશીના ૧૧માં
