________________
૩૧૬
યોગદષ્ટિસમુચ્ચય/ગાથા-૧૧૩ અવતરણિકા :
अत्रैव हेतुमाह - અવતરણિકાર્ય :
અહીં જ=સંસારી દેવોમાં ચિત્ર ભક્તિ છે એમાં જ, હેતુને કહે છે – શ્લોક :
संसारिणां हि देवानां यस्माच्चित्राण्यनेकधा ।
स्थित्यैश्वर्यप्रभावाद्यैः स्थानानि प्रतिशासनम् ।।११३ ।। અન્વયાર્થઃ
#=જે કારણથી પ્રતિશાસનં=દરેક બ્રહ્માંડને આશ્રયીને મને થા=અનેક પ્રકારના સ્થિત્યેશ્વકમાવાઃ= સ્થિતિ, ઐશ્વર્ય, પ્રભાવ આદિ વડે સંસરિViાં દિ સેવાનાં થાનનિ=સંસારી દેવોનાં સ્થાનો ચિત્રશિ= અનેક પ્રકારનાં છે, II૧૧૩. શ્લોકાર્થ :
જે કારણથી દરેક બ્રહ્માંડને આશ્રયીને અનેક પ્રકારના સ્થિતિ, ઐશ્વર્ય, પ્રભાવ આદિ વડે સંસારી દેવોનાં સ્થાનો અનેક પ્રકારનાં છે, II૧૧૩
આ શ્લોકમાં કહેલ “સ્મ' નો સંબંધ શ્લોક-૧૧૪માં ‘તસ્મ' સાથે છે. ટીકા :
સંસારિન દિવાના'=નો પાનવીનાં, “સ્મર' “વિત્રાનિ'=સવારણિ, ‘મને'=સને: प्रकारैः, कैः कानीत्याह 'स्थित्यैश्वर्यप्रभावाद्यैः' आदिशब्दात्सहजरूपादिपरिग्रहः, 'स्थानानि'= विमानादीनि, 'प्रतिशासनं'=शासनं शासनं प्रति ब्रह्माण्डधानुभेदात् ।।११३।। ટીકાર્ય :
સંસરિાં દિ... બ્રહ્માઘાનુબેન ! જે કારણથી પ્રતિશાસનઃશાસન શાસન પ્રત્યે, દરેક બ્રહ્માંડને આશ્રયીને અનેક પ્રકારના સ્થિતિ, ઐશ્વર્ય, પ્રભાવ આદિ વડે, સંસારી દેવોનાં લોકપાલાદિતાં, સ્થાનોવિમાનાદિ, ચિત્ર છે અનેક આકારવાળાં છે, અહીં સ્થિત્યેશ્વત્થામાવાળે: માં ‘મા’ પદથી સહજ રૂપાદિનું ગ્રહણ કરવાનું છે.
પ્રતિશાસનનો અર્થ શાસન શાસનને આશ્રયીને એમ કહ્યું, ત્યાં યુક્તિ આપે છે - બ્રહ્માંડનો ત્રણ પ્રકારનો અનુભેદ હોવાને કારણે=ભેદ હોવાને કારણે, દરેક બ્રહ્માંડને આશ્રયીને જુદા જુદા પ્રકારના દેવો છે એમ અવય છે. II૧૧૩
