________________
૩૪૦.
યોગદષ્ટિસમુચ્ચય/ગાથા-૧૨૬ શ્લોકાર્ચ -
એકાંત પરિશુદ્ધિ હોવાથી, ભવથી અતીત માર્ગમાં જનારાઓનાં વળી અસંમોહથી ઊઠેલાં અનુષ્ઠાનો શીધ્ર નિર્વાણફળને આપનારાં છે. ll૧૨૬ll ટીકા -
'असंमोहसमुत्थानि'-पुनर्यथोदितासंमोहनिबन्धनानि 'तु एकान्तपरिशुद्धितः'-कारणात्, परिपाकवशेन किमित्याह निर्वाणफलदानि' 'आशु' शीघ्रं, तान्येव कर्माणि केषामित्याह 'भवातीताध्वयायिनां'સરિતત્ત્વ-વિનામિત્વર્થઃ રદ્દા ટીકાર્ય :
સંમોહસમુત્થાન'... પરંતત્ત્વહિનામચર્થ: II વળી જે પ્રમાણે શ્લોક-૧૨૧માં બતાવ્યું તે પ્રમાણે, અસંમોહ છે કારણ જેને એવાં અસંમોહથી ઊઠેલાં તે જ કર્મો કુલયોગી જે સેવે છે તે જ કર્મો, પરિપાકના વશથી પુનઃ પુનઃ અનુષ્ઠાનના સેવનને કારણે અનુષ્ઠાન પરિપાક પામેલ હોવાથી, એકાંત પરિશુદ્ધિ હોવાને કારણે અનુષ્ઠાનમાં પરિપૂર્ણ પરિશુદ્ધિ હોવાને કારણે, આશુરશીઘ, નિર્વાણફળને દેનારાં છે. કોનાં અનુષ્ઠાનો અસંમોહપૂર્વકનાં છે ? એથી કરીને કહે છે –
ભવથી અતીત એવો જે મોક્ષ, તેના માર્ગમાં જનારાઓનાં=સમ્યફ પ્રકારે પર તત્વને અર્થાત્ સંસારથી પર એવા આત્માના સ્વરૂપ રૂપ પર તત્વને વેદન કરનારાઓનાં, અસંમોહથી ઊઠેલાં અનુષ્ઠાનો હોય છે, એમ અવય છે. ૧૨૬ ભાવાર્થ :
શ્લોક-૧૧૧માં સંસારથી અતીત માર્ગમાં જનારાઓની ભક્તિ સંસારથી અતીત તત્ત્વમાં હોય છે એમ કહ્યું, અને શ્લોક-૧૨૮માં સંસારથી અતીત માર્ગમાં જનારાઓમાં ગુણસ્થાનકનો ભેદ હોવા છતાં તેઓનો એક માર્ગ છે એમ કહેશે. તે વચનથી નક્કી થાય છે કે યોગની દૃષ્ટિવાળા જીવો ભવથી અતીત માર્ગમાં જનારા છે. આવા યોગની દૃષ્ટિમાં વર્તતા યોગીઓ પોતાની ભૂમિકાને કોઈપણ અનુષ્ઠાન આગમપૂર્વક કરતા હોય=યોગમાર્ગને કહેનારા શાસ્ત્રવચનપૂર્વક સેવતા હોય, અને તે અનુષ્ઠાન અત્યંત વિધિપૂર્વક સેવવાને કારણે પરિપાક અવસ્થાવાળું થાય, ત્યારે તે અનુષ્ઠાન એકાંત પરિશુદ્ધ બને છે; અને એકાંત પરિશુદ્ધ બનેલું એવું તે અનુષ્ઠાન અસંમોહથી ઊઠેલું છે.
આશય એ છે કે શાસ્ત્રવિધિ અનુસાર અનુષ્ઠાન સેવી સેવીને યોગીઓ જે મોહને દૂર કરવાનો છે તે મોહના પરિણામને દૂર કરી શકે ત્યારે, તે અનુષ્ઠાનથી નિવર્તનીય એવો મોહ તેમનામાંથી નિવર્તન પામે છે; અને તે પ્રકારના મોહનું નિવર્તન થયેલું હોવાથી તેમનું અનુષ્ઠાન અસંમોહના પરિણામથી ઊઠેલું છે, તેથી શીધ્ર મોક્ષફળને આપનારું છે. ll૧૨૬ાા
