________________
યોગદૃષ્ટિસમુચ્ચય/ગાથા-૧૨૮
શ્લોક :
एक एव तु मार्गोऽपि तेषां शमपरायणः । अवस्थाभेदभेदेऽपि, जलधी तीरमार्गवत् ।। १२८ । ।
--
૩૪૩
અન્વયાર્થ
નાથા=સમુદ્રમાં તીરમાńવ કિનારાના માર્ગની જેમ અવસ્થામેવમેરેઽપિ=અવસ્થાવિશેષનો ભેદ હોવા છતાં પણ તેષામ્—તેઓનો=ભવાતીત માર્ગમાં જનારાઓનો જ્ઞમપરાવળ: માર્ગોઽપિ=શમપરાયણ માર્ગ પણ જ વ તુ=એક જ છે. ।।૧૨૮।।
શ્લોકાર્થ ઃ
સમુદ્રમાં કિનારાના માર્ગની જેમ, અવસ્થાવિશેષનો ભેદ હોવા છતાં પણ ભવાતીત માર્ગમાં જનારાઓનો શમપરાયણ માર્ગ પણ એક જ છે. II૧૨૮ાા
* માર્ગોઽત્તિ માં ‘વિ’ શબ્દથી એ કહેવું છે કે સંસારથી અતીત માર્ગમાં જનારાઓનું લક્ષ્ય તો એક છે, પરંતુ માર્ગ પણ શમપરાયણ એક જ છે.
ટીકા ઃ
‘જ વ તુ માર્ગોઽવિ’ ચિત્તવિશુદ્ધિતક્ષા:, ‘તેષાં’=મવાતીતાયાયિનાં, ‘શમવરાવળ:’=શમનિષ્ઠ, ‘अवस्थाभेदभेदेऽपि’-गुणस्थानकभेदापेक्षया 'जलधौ तीरमार्गवद्' इति निदर्शनम्, अवस्थाभेदश्चेह तद्दूरासन्नतादिभेदेन ।।१२८।।
ટીકાર્થ ઃ
ઇવ્ઝ વ તુ . . તત્પૂરાસન્નતાવિમેવેન ।। ગુણસ્થાનકના ભેદની અપેક્ષાએ અવસ્થાભેદનો ભેદ હોવા છતાં પણ=અવસ્થાવિશેષનો પરસ્પર ભેદ હોવા છતાં પણ, તેઓનો=ભવાતીત માર્ગમાં જનારાઓનો, ચિત્તવિશુદ્ધિ લક્ષણ=ચિત્તવિશુદ્ધિ સ્વરૂપ, માર્ગ પણ શમપરાયણ એક જ છે=શમનિષ્ઠ=શમમાં નિષ્ઠાવાળો એક જ છે, સમુદ્રમાં કિનારાના માર્ગની જેમ. તિ=ત=આ, દૃષ્ટાંત છે.
અને અહીં=ભવથી અતીત માર્ગે જનારાઓમાં, તદૂરાસન્નતાદિભેદથી=સંસારથી અતીત એવા મોક્ષથી દૂર-આસન્નતાદિના ભેદથી, અવસ્થાભેદ છે. ।।૧૨૮।।
હું ‘અવસ્થામેવમેરેઽપિ’ માં ‘વિ’ થી એ કહેવું કે ભવથી અતીત માર્ગે જનારાઓમાં ગુણસ્થાનકકૃત અવસ્થાવિશેષનો ભેદ ન હોય તો તો એક માર્ગ છે, પરંતુ ગુણસ્થાનકમૃત અવસ્થાવિશેષનો ભેદ હોવા છતાં પણ એક જ માર્ગ છે.
* તત્પૂરાસન્નતાવિમેવેન માં ‘વિ' થી આસન્નતર, આસક્ષતમનું ગ્રહણ કરવું.
