________________
યોગદષ્ટિસમુચ્ચય/ગાથા-૧૪૯-૧૫૦
૩૮૯ અહીં “યથાચાય' કહ્યું, તેનાથી એ કહેવું છે કે મોટા પુરુષોએ જે માર્ગ અપનાવ્યો હોય તે માર્ગને બુદ્ધિમાન પુરુષોએ પોતાની શક્તિ અનુસાર અનુસરવો જોઈએ; પરંતુ પોતાની શક્તિનો વિચાર કર્યા વગર જે તેમણે આચર્યું છે તે આચરવા જો પોતે યત્ન કરે તો ફળની પ્રાપ્તિ થાય નહિ. તેથી પોતાની શક્તિ અનુસાર મોટા પુરુષોના માર્ગનું આચરણ કરવું જોઈએ . ll૧૪લા અવતરણિકા -
एतदेवाह - અવતરણિકાર્ય :
આને જ કહે છે શ્લોક-૧૪૯માં કહ્યું કે મોટા પુરુષોના માર્ગને આશ્રયીને વિચક્ષણે વર્તવું જોઈએ, તેથી મોટા પુરુષોના માર્ગને જ કહે છે – શ્લોક :
परपीडेह सूक्ष्मापि, वर्जनीया प्रयत्नतः ।
तद्वत्तदुपकारेऽपि, यतितव्यं सदैव हि ।।१५० ।। અન્વયાર્થ:
અહીં લોકમાં સૂક્ષ્મ પરપીડા સૂક્ષ્મ પણ પરપીડા પ્રયત્નતા=પ્રયત્નથી વર્ગનીયા=વર્જન કરવી જોઈએ. ત–તેની જેમ તદુપરેડપિ તેમના ઉપકારમાં પણ સહેવ =હંમેશાં જ તિર્થંકયત્ન કરવો જોઈએ. ll૧૫૦| શ્લોકાર્ચ -
લોકમાં સૂક્ષ્મ પણ પરપીડા પ્રયત્નથી વર્જન કરવી જોઈએ. તેની જેમ તેમના ઉપકારમાં પણ હંમેશાં જ યત્ન કરવો જોઈએ. ||૧૫૦ની ટીકા -
'परपीडा' परबाधा, 'इह' लोके, 'सूक्ष्मापि' आस्तां महतीति, किमित्याह 'वर्जनीया' परित्यक्तव्या, 'प्रयत्नतः'=सूक्ष्माभोगेन, 'तद्वत्' प्रयत्नत एव 'तदुपकारेऽपि'=परोपकारेऽपि, 'यतितव्यम्' અનુષ્ઠાન રે , “સવ દિ' રૂતિ ા૨૧૦ના
ટીકાર્ય :
‘પરીણા'=પરવાળા, ..... “વ દિ' ત્તિ અહીં=લોકમાં, સૂક્ષ્મ પણ પરપીડા=પરબાધા, પ્રયત્નથી= સૂક્ષ્મ આભોગથી=સૂક્ષ્મ ઉપયોગથી, વર્જત કરવી જોઈએ.
