________________
૩૩૨
યોગદૃષ્ટિસમુચ્ચય/ગાથા-૧૨૨-૧૨૩ સદનુષ્ઠાનને બતાવનારા આગમથી સદનુષ્ઠાન વિષયક વિધિ અને સદનુષ્ઠાનથી પ્રાપ્ત થતા સાધ્યનું જ્ઞાન કરીને તે અનુષ્ઠાનને સેવવાના અભિલાષવાળો થાય, અને અનુષ્ઠાન સેવે, તો તે જ્ઞાનપૂર્વકનું અનુષ્ઠાન છે.
કોઈને આગમ અનુસાર શ્રેષ્ઠ રત્નનું જ્ઞાન હોય, અને તેને તેવું ઉત્તમ રત્ન કોઈક પાસે જોવા મળે, અને તે રત્ન પોતે ખરીદી શકે તેમ હોય, અને ખરીદી કરીને તે રત્નની પ્રાપ્તિ કરે, અને તેનો ઉપભોગ કરે, તે અસંમોહપૂર્વકનો ઉપભોગ છે; કેમ કે આ રત્નની પ્રાપ્તિ અને ઉપભોગ શ્રેષ્ઠ રત્નના શાસ્ત્રીય બોધથી યુક્ત છે. તેની જેમ કોઈ જીવને આગમાનુસાર અનુષ્ઠાનની વિધિનું જ્ઞાન હોય, અને અનુષ્ઠાનની વિધિના સમ્યક્ સેવનથી અપેક્ષિત એવા ઉત્તમ ભાવો તે કરી શકે તેમ હોય, અને તે અનુષ્ઠાન સેવન કરતાં તેવા ઉત્તમ ભાવો કરે, તે અસંમોહપૂર્વકનું અનુષ્ઠાન છે; કેમ કે તેને શાસ્ત્રીય બોધપૂર્વક અનુષ્ઠાનના સેવનથી થયેલી બોધની પરિણતિ છે, તેથી તે અસંમોહ છે=અસંમોહપૂર્વકનું અનુષ્ઠાન છે. ૧૨૨ણા
અવતરણિકા :
सदनुष्ठानलक्षणमाह
અવતરણિકાર્થ :
સદનુષ્ઠાનના લક્ષણને કહે છે
ભાવાર્થ --
શ્લોક-૧૨૧માં કહેલ કે સદનુષ્ઠાનવાળું જ્ઞાન અસંમોહ છે. તેથી જિજ્ઞાસા થાય કે સદનુષ્ઠાન શું છે ? માટે સદનુષ્ઠાનના લક્ષણને કહે છે –
શ્લોક ઃ
आदर करणे प्रीतिरविघ्नः सम्पदागमः ।
जिज्ञासा तज्ज्ञसेवा च, सदनुष्ठानलक्षणम् ।।१२३।।
અન્વયાર્થ ઃ
આવર:=આદર રખે પ્રીતિઃ=કરવામાં પ્રીતિ અવિઘ્નઃ=અવિઘ્ન=અનુષ્ઠાન કરવામાં અવિઘ્ન સમ્વવાામ:= સંપત્તિનું આગમન ખિજ્ઞાસા=જિજ્ઞાસા ચ=અને તખ્તસેવા તેના જાણનારાની સેવા=સદનુષ્ઠાન જાણનારાની સેવા સવનુષ્ઠાન ક્ષા=સદનુષ્ઠાનનું લક્ષણ છે. ૧૨૩।।
શ્લોકાર્થ ઃ
આદર, કરવામાં પ્રીતિ, અનુષ્ઠાન કરવામાં અવિઘ્ન, સંપત્તિનું આગમન, જિજ્ઞાસા અને સદનુષ્ઠાન જાણનારાની સેવા, સદનુષ્ઠાનનું લક્ષણ છે. ||૧૨૩।।
