________________
૩૨૦
યોગદષ્ટિસમુચ્ચય/ગાથા-૧૧૫ શ્લોક :
इष्टापूर्तानि कर्माणि लोके चित्राभिसन्धितः ।
नानाफलानि सर्वाणि द्रष्टव्यानि विचक्षणैः ।।११५ ।। અન્વયાર્થ :
તો-લોકમાં ચિત્રમિચિતા=ચિત્ર અભિસંધિને કારણે સર્વાન દાપૂર્વાનિ=સર્વ ઇષ્ટાપૂર્ત કર્યો નાના પત્તાનિ જુદા જુદા ફળવાળાં વિચક્ષા=વિચક્ષણો વડે દ્રષ્ટવ્યનિ જાણવાં. ll૧૧પા શ્લોકાર્થ :
લોકમાં ચિત્ર અભિસંધિને કારણે સર્વ ઈષ્ટાપૂર્ત કર્મો જુદા જુદા ફળવાળાં વિચક્ષણો વડે જાણવાં. TI૧૧૫ ટીકા -
'इष्टापूर्तानि कर्माणि' वक्ष्यमाणलक्षणानि 'लोके' प्राणिगणे, 'चित्राभिसन्धितः' कारणात् किमित्याह 'नानाफलानि'-चित्रफलानीति योऽर्थः, 'सर्वाणि द्रष्टव्यानि' हेतुभेदात्, कैरित्याह 'विचक्षणैः'વિિિતિ સાધી ટીકાર્ય :
‘રૂઝપૂર્વાનિ .. વિિિતિ | લોકમાં=પ્રાણીગણમાં=ઈષ્ટાપૂર્ત કર્મ કરનારા જીવોમાં, ચિત્ર અભિસંધિને કારણે સર્વ - આગળ કહેવાશે એવા સ્વરૂપવાળાં છાપૂર્તિ કર્મો, નાના ફળવાળાંચિત્ર ફળવાળાં, જાણવાં; કેમ કે હેતુનો ભેદ છે અર્થાત્ તે તે હેતુના ભેદથી તે તે ઈષ્ટાપૂર્ત કર્મ કરાય છે.
કોના વડે જાણવાં ? એથી કહે છે – વિચક્ષણ વડે=વિદ્વાન વડે, સર્વ ઈષ્ટાપૂર્ત કમોં જુદા જુદા ફળવાળાં જાણવાં, એમ અવય છે. ‘તિ' શબ્દ ટીકાની સમાપ્તિ માટે છે. ll૧૧૫ ભાવાર્થ :
દરેક ઇષ્ટકર્મ અને પૂર્તકર્મની જુદી જુદી અભિસંધિ હોય છે. તેથી સર્વ ઇષ્ટાપૂર્ત કર્મો જુદા જુદા ફળને આપનારાં છે એમ બુદ્ધિમાનોએ જાણવું.
આશય એ છે કે વેદવચનમાં અમુક પ્રકારના રાજ્યની પ્રાપ્તિ માટે અમુક પ્રકારનું ઇષ્ટકર્મ કરવું જોઈએ તેમ કહેલ છે. તેથી તેવા પ્રકારના રાજ્યની પ્રાપ્તિની અભિસંધિથી તે ઇષ્ટકર્મ કરવામાં આવે છે. તે જ રીતે અન્ય પ્રકારનું ઇષ્ટકર્મ અન્ય પ્રકારના ફળની અભિસંધિથી કરાય છે. તેથી દરેક ઇષ્ટકર્મ અને પૂર્તકર્મમાં જુદી જુદી અભિસંધિ હોવાને કારણે દરેક ઇષ્ટકર્મ અને પૂર્તકર્મ જુદા જુદા ફળને આપનારાં છે. તેથી જેમ
