________________
યોગદષ્ટિસમુચ્ચય/ગાથા-૭૬-૭૭
૨૪૩ ભગવાનના વચનમાં અભિનિવેશ હોતો નથી, પરંતુ જ્યાં તેની મતિ વર્તે છે, ત્યાં તેને અભિનિવેશ હોય છે. આથી અતત્ત્વના અભિનિવેશને કારણે તેઓનું ત્યાગમય સંયમજીવન પણ કલ્યાણનું કારણ બનતું નથી. તેથી તેઓની સંયમની આચરણા પણ નિષ્ફળ આરંભવાળી છે.
ઉપર વર્ણન કર્યું એવા લક્ષણવાળો, સંસારના બહુમાનવાળો ભવાભિનંદી જીવ હોય છે. ll૭૬ાા અવતરણિકા -
यदि नामैवं ततः किमित्याह - અવતરણિતાર્થ :
જો આમ છે શ્લોક-૭૬માં બતાવ્યું એવા પરિણામોવાળો ભવાભિનંદી છે એમ છે, તો તેનાથી શું?=તેનાથી શું પ્રાપ્ત થયું ? એથી કરીને કહે છે – ભાવાર્થ -
શ્લોક-૭૬માં બતાવ્યું તેવા અસુંદર ક્ષુદ્રાદિભાવોવાળો ભવાભિનંદી છે, તેથી તેનો બોધ અશોભન પરિણામોથી યુક્ત છે. તે જ સ્પષ્ટ કરે છે : શ્લોક -
इत्यसत्परिणामानुविद्धो बोधो न सुन्दरः ।
तत्सङ्गादेव नियमाद्विषसम्पृक्तकानवत् ।।७७।। અન્વયાર્થ:
ત્તિ-પૂર્વ શ્લોકમાં બતાવ્યું એવા પ્રકારનો ભવાભિનંદીનો પરિણામ હોતે છતે ગરિમાનુવિદ્ધો વોઇ=અસત્ પરિણામથી અનુવિદ્ધ બોધ તત્સર્વિ =તેના સંગથી જ=અસત્ પરિણામના સંગથી જ વિષમૃવત્તાત્રવ=વિષયુક્ત અવની જેમ નિયમ=નિયમથી સુન્દર: =સુંદર નથી. II૭૭ શ્લોકાર્ચ -
પૂર્વ શ્લોકમાં બતાવ્યું એવા પ્રકારનો ભવાભિનંદીનો પરિણામ હોતે છતે, અસત્ પરિણામથી અનુવિદ્ધ બોધ અસત્ પરિણામના સંગથી જ વિષયુક્ત અન્નની જેમ નિયમથી સુંદર નથી. II૭૭ll ટીકા :_ 'इति'=एवं, भवाभिनन्दिपरिणामे सति, अस्याऽसत्परिणामत्वात् 'असत्परिणामानुविद्धो बोधः' सामान्येन 'न सुन्दरः', कुत इत्याह 'तत्सङ्गादेव' विवक्षिताऽसत्परिणामसम्बन्धादेव, 'नियमाद्'नियमेन, किमिवेत्याहविषसम्पृक्तकानवत् इति निदर्शनमात्रम् ।।७७।।
