________________
૨૩૫
યોગદષ્ટિસમુચ્ચયગાથા-૭૫ શ્લોક :
अवेद्यसंवेद्यपदं, विपरीतमतो मतम् ।
भवाभिनन्दिविषयं, समारोपसमाकुलम् ।।७५ ।। અન્વયાર્થ :
ક=આનાથી=વેધસંવેદ્યપદથી વિપરીત—વિપરીત ભવનનિવિષ સમારોપસમાન વેદસંવેદ્યપર્વભવાભિનંદી જીવોના વિષયવાળું, સમારોપ કરવામાં સમાકુલ અર્થાત સમારોપ કરવામાં વ્યગ્ર એવું અવેધસંવેદ્યપદ મતિષ્કમનાયું છે. ll૭પ શ્લોકાર્થ :
વેધસંવેધપદથી વિપરીત, ભવાભિનંદી જીવોના વિષયવાળું, સમારોપ કરવામાં વ્યગ્ર એવું અવેધસંવેધપદ મનાયું છે. ll૭૫ll ટીકા - _ 'अवेद्यसंवेद्यपदं विपरीतमतो'=वेद्यसंवेद्यपदात् 'मतम्' इष्टम्, तथाहि-अवेद्यमवेदनीयं वस्तुस्थित्या न तथाभावयोगिसामान्येनाप्यविकल्पकज्ञानग्राह्य, तथाविधसमानपरिणामानुपपत्तेः, तत्संवेद्यते अज्ञानावरणक्षयोपशमानुरूपं निश्चयबुद्ध्योपप्लवसारया मृगतृष्णोदकवज्ज्ञायते यस्मिन्पदे तत्तथाविधम्, अत एवाह 'भवाभिनन्दिविषयं' एतद्, भवाभिनन्दी वक्ष्यमाणलक्षण:, 'समारोपसमाकुलम्' इतिमिथ्यात्वदोषतोऽपायगमनाभिमुखो (ख) न तथा पिङ्गलितमित्यर्थः ।।७५।। ટીકાર્ચ -
‘મવેદસંવેદ્યપર્વ વિપરીતતો' .. મિર્થ? || આનાથી શ્લોક-૭૪માં બતાવ્યું તેવા સ્વરૂપવાળા વેદસંવેદ્યપદથી, વિપરીત અવેધસંવેદ્યપદ મનાયું છે શાસ્ત્રકારો વડે ઈચ્છાયું છે, અને તે અવેધસંવેદ્યપદ કેવું છે ? તે તથાદિ થી બતાવે છે :
અઘ=વસ્તુસ્થિતિથી અવેદનીય તેવા પ્રકારના ભાવયોગી સામાન્યથી અર્થાત્ સમ્યગ્દષ્ટિ આદિ સર્વથી અવિકલ્પક જ્ઞાતગ્રાહ્ય નથી તે અવેદ્ય, એમ અવય છે. સમ્યગ્દષ્ટિ આદિ સર્વ ભાવયોગીઓથી અવિકલ્પક જ્ઞાનગ્રાહ્ય કેમ નથી ? તેમાં હેતુ કહે છે : તેવા પ્રકારના સમાન પરિણામની અનુપપત્તિ છે=સમ્યગ્દષ્ટિ આદિ ભાવયોગીઓને તેવા પ્રકારના સમાન પરિણામની અપ્રાપ્તિ છે.
આ રીતે અવેદ્યનો અર્થ કર્યો, હવે અવેદ્યસંવેદ્યપદનો અર્થ કરે છે : તે=અવેધ, અજ્ઞાતાવરણના ક્ષયોપશમને અનુરૂપ સંવેદત થાય છે જે પદમાં, તે તેવું છે=મૃગતૃષ્ણામાં
