________________
ગર્દભીલોની
[ સપ્તમ ખંડ
રાજા નહપાણના મરણ પછી અવંતિની ગાદી tale is prevalent in north-west India, તેને જમાઈ રૂષભદત્તને ન જતાં ગર્દભીલ વંશમાં A Gandabha marrying a daughter of
| ગઈ છે. આ ગઈભીલ વંશને a king of Dhar (Asia. Res. Vol. VI. તેમની ઉત્પત્તિ આદિ પુરૂષ રાજ દર્પણ ઉ p. 38; & Vol. IX. p. 149) = હિંદના વાયવ્ય વિષે ગંધર્વમેન કોણ હતો? શી રીતે તેને પ્રાંતમાં ૨૪ એક વિચિત્ર વાર્તા પ્રચલિત છે. (ક)
હક્ક પહોંચ્યો ? તથા શી રીતે ચડી એક ગર્દભનેરઘારના રાજાની કુંવરી પરણાવી હતી. આવ્યો? વિગેરે કોઈ પણ માહિતી એકે પુસ્તકમાં સ્પષ્ટ- (એશિ. રી. પુ. ૬. પૃ. ૨૮ તથા પુ. ૯, પૃ. ૧૪૯) પણે તેના સંબંધી જણાવવામાં આવી નથી. પરંતુ વળી તેજ ગ્રંથમાં એક સ્થાનેરક લખ્યું છે કેછવાયું જે મારા વાંચવામાં આવ્યું છે તે સંકલિત કરીને “ Before their (ancestors of Vikramaતેના વિશે જે અનુમાન મેં દેર્યું છે તે અત્રે જણાવીશ. ditya) occupation of Malwa, they
એક ગ્રંથમાં લખ્યું છે કે–તેને વિક્રમાદિત્યનો) probably lived in Anandapur૨૭ near જન્મ ખંભાતમાં થયો હતો. તે નગરીને તે સમયે Udaipur (Mewar)=(વિક્રમાદિત્યના વડવાઓએ) તંબાવટી પણ કહેવાતી હતી. જ્યારે એક બીજા માળવા કબજે કર્યું તે પહેલાં તેઓ ઘણું કરીને પુસ્તકમાં ૨૩ એમ જણાવાયું છે કે-“ A strange (મેવાડના) ઉદેપુરની નજીકના આણંદપુરમાં ૨૮ રહેતા
કાળ પણ ચાલીસ વર્ષ સુધી લંબાયલ હોવાથી વિદ્વાનોએ છે. પ્રથમ તો ઉદેપુર નજીક કેઈ આનંદપુર હોવાનું જ તે બન્નેને એકજ રાજા તરીકે લેખીને કામ લીધું છે; વળી જણાયું નથી. તેમ થતાં સંખ્યા પણ કમી હોવાનું જણાવ્યું છે.
આનંદપુર નામે ત્રણ શહેર હોવાનું મેં સાબિત કર્યું (૨૨) એશિઆટીક રીસર્ચીઝ પુ. ૯, પૃ. ૮૨. છે. (જુઓ ભાવનગરથી પ્રસિદ્ધ થતું “જૈન ધર્મ પ્રકાશ”
(૨૩) હિં. હિં, પૃ. ૬૪૯ (પણું આ ગ્રંથકારનું કથન નામનું માસિક, પુ. ૪૫ અં. પ. પુ. ૧૬ થી ૧૭૪ ઉપરના એશિ.રી. ૫. ૯ ને આધારે જ લખાયેલું છે). ઉ૫ર વર્ધમાનપૂરીને લેખ; વસે. નું બુદ્ધિપ્રકાશ
(૨૪) અવંતિના રાજાઓની આ જીવનકથા વાયવ્ય ૧૯૩૪. પૃ. ૫૮ તથા ૩૧૮ થી ૩૨૩; આનર્તપુર, આનંદપ્રાતે સુધી ડેડ કેમ જવા પામી હશે તેનાં કારણ માટે પુર, સૌરાષ્ટ ઈ. લેખ; અમદાવાદનું “ જૈન તિ” આગળ ઉ૫ર વિક્રમચરિત્રના વૃત્તાંતમાં જુઓ.
પુ. ૧ પૉપ અંક ૪. સં. ૧૯૮૮ આણંદપુરનું સ્થાન (૨૫) ગર્દભ શબ્દ સંરકત છે અને તેને અર્થ “ગધેડા નામે લેખ; મુંબઈના ગુજરાતી સાપ્તાહિકમાંની તે નામનું પ્રાણી” થાય છે. વાયવ્ય પ્રાંતોમાં રહેતા માણસેને વિશેની ચર્ચા. ખબર નહીં હોય કે અહીં ગર્દભ તે પશ નથી પણ
() એક આણંદપુર કાઠિયાવાડના ઝાલાવાડ પ્રાંતમાં, ગભીલ વંશી એક રાજાનું નામ છે. નહી તે તે મનુષ્યની આવેલ ચોટીલાના ડુંગરની તળેટીમાં વસેલ છે. જ્યાં મૂળરાજ કન્યા ગર્દભ વેરે પરણવા જેવી હકીકતને વિચિત્ર કથા
સેલંકીના સમયે ઈ. સ. ૯૯૮ માં ઘરસેન નામે રાની રાજ્ય તરીકે લેખત નહીં જ,
કરતા હતા; તેને આ મૂળરાજે હરાવ્યો હતો એમ હડાળાના (૨૬) જુઓ હિં. હિં, પૃ. ૬૩૮
તામ્રપટ ઉપરથી જણાય છે. (૨૭) આણંદપુરને સ્થાન વિશે નીચેનું ટી. નં. ૨૮ જુઓ. (૨) બીજા આણંદપુરની હકીક્ત એમ છે કે કાડિયાબાકી ઉદેપુર નજીક ( Near Udaipur ) અને ધણું કરીને વાડમાં આવેલ ઘોળકાને વડનગર કહેતા; અને વડનગરનું (Probably) શબ્દો જે વાપર્યા છે તે આ હિ. હિ. ના બીજું નામ આણંદનગર હતું; પણ આણંદપુર અને લેખાનેજ અભિપ્રાય લાગે છે એમ મારું માનવું થાય છે. આણંદનગર જુદાં હોવાં છતાં એક ગણુઈ ગયાં છે.
(૨૮) લેખકે આણંદપુરને ભલે ઉદેપુર નજીક માન્યું છે (જુઓ નીચે નં. ૩). ( જુઓ ઉપરનું ટી. ૨૭) પણ તે તેમની ગેર સમજણ ગુજરાતમાં આવેલ હાલનું વડનગર તેને પણ આણંદપુર
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat
www.umaragyanbhandar.com
