________________
૧૪૨
તેમ ઉર્ફ
[ નવમ ખંડ રહી આધિપત્ય ભોગવ્યું છે. એટલું જ નહિ પણ તે કારણે આ પ્રમાણે છે. ગર્દભીલ વંશી રાજા 'મહારાજાધિરાજ' તરીકે પોતાને જણાવી રાજકાર- વિક્રમ ચરિત્રનું રાજ્ય ( જુઓ પૃ. ૭) ઈ. સ. ૫૩ ભાર પણ ચલાવ્યો છે. એટલા માટે આપણું નિયમ થી ૯૩=૪૦ વર્ષ ચાલ્યાનું નોંધાયું છે અને તેણે મુજબ તેને હિંદના ભૂપતિ તરીકે સ્વીકારી, હવે ઠેઠ કાશ્મીર સુધીને દેશ જીતી લઈ ત્યાં પિતાના પછીના પરિચ્છેદમાં, જેમ તેના વંશના શેષ નૃપતિ- સૂબા મંત્રિગુપ્તને રાજ ચલાવવાને નીચો હતે (જુઓ ઓનાં વૃત્તાંત લખવાનાં છીએ, તેમ તેનું સ્થાન પણ પૃ. ૫૦ ) એટલે માનવું રહે છે કે, કાશિમર અને ત્યાંજ નિર્મિત કરવું રહેત. છતાં આ પરિચ્છેદમાં, બિન પંજાબ ઉપર આ વિક્રમચરિત્રની જ આણ ચાલુ રહી હિંદી નૃપતિઓનાં જીવન જેમ સંક્ષિપ્તમાં આલેખવામાં હતી અથવા એમ કહે કે કડફસીઝ બીજાએ (ઈ. આવ્યાં છે તેમ આ કડફસીઝ વિશે પણ ટૂંકમાં જ સ. ૭૧માં ગાદીએ આવ્યાનું ગણે તે ગાદીએ પતાવવાની ગોઠવણ રાખી છે; તેનું કારણ એટલુંજ છે આવ્યા પછી ૨૨ વર્ષ સુધી અથવા તે ( ઈ. સ. કે તેની પછી ગાદીએ આવનાર કનિષ્ક રાજાએ પોતાનો ૬૩ના વર્ષમાં ગાદીએ આવી ૪૦ વર્ષનું રાજ્ય સંવત્સર ચાલુ કર્યો છે. એટલે સંવત્સર વિનાનો અને ભગવ્યું હતું એમ ગણે તે ) ગાદીએ આવ્યા પછી સંવત્સર વાળા રાજ અમલ જુદો પડી જતે દર્શાવી ૩૦ વર્ષ સુધી પંજાબ કે કામ ઉપર સત્તા જમાવી શકાય, તે હેતુસરજ આ પ્રમાણે વિભાગ પાડયા છે. નહિ હોય. અથવા ઉપરની સ્થિતિને રૂપાંતરમાં
કડસીઝ પહેલાના મરણ પછી તેના પુત્ર વેમ, ગઠવીએ તે એમ કહી શકાય કે આ ૨૨ અથવા કડસીઝ બીજો એવું ઉપનામ ધારણ કરી ગાદીએ વિકલ્પ ૩૦ વર્ષ સુધીનો સમય તેણે હિંદની બહાર આવ્યો હતો. તે પણ પોતાના પિતાની જેમ શુરવીર રહીને જ રાજ્ય ચલાવ્યું હોવું જોઈએ. વળી એમ અને સાહસીક હતે. બકે સાહસિકપણામાં તેનાથી પણ આપણે જાણી ચૂકયા છીએ કે તેના પિતાને એક ટોચ જરા આગળ વધી જાય તેવો હતો એમ મુલક પણ હિદની બહાર, કાબુલ અને અફઘાનિસ્તાન પણ કહી શકાય. તેણે જે કે ૩૨ વર્ષ જ રાજ્ય સુધીજ ફેલાયો હતો. એટત સ્પષ્ટ થયું કે, એણે ચલાવ્યું છે અને લગભગ ૮૦ વર્ષની ઉમરે તે મરણ પિતાના પિતાની ગાદીએ બેઠા પછી કેટલાય કાળ પામ્યો છે. છતાં તેના વિશે અનેક વિદ્વાનોની પેઠે, સુધી તે પ્રદેશમાંજ ઘુમ્યા કર્યું હશે. એ કાળ કેટલા જનરલ કનિંગહામનો મત જણાવતાં એક ગ્રંથકારે વર્ષ સુધી આશરે લંબાયો હોવો જોઈએ તેજ આપણે લખ્યું છે કે Cunningham gives 35 to શોધી કાઢવું રહે છે. તે માટે આપણને બીજી કાંઈ
is long and victorious reign to માહિતી તે નથી જ, પણ જે એક બે હકીકત છૂટી છવાઈ this monarch કનિંગહામ આ રાજાને કાળે ૩૫ મળી આવી છે તે ઉપરથી થોડુંક અનુમાન દેરી થી ૪૦ વર્ષનું લાંબુ અને પરાક્રમી રાજ્ય નોંધે છે. શકાય છે. તેમાંની એક હકીકત આ પ્રમાણે છે-એક આવા અતિગહન અભ્યાસીના મતથી પણ માનપૂર્વક લેખકે જણાવ્યું છે કે, “ લદાખ કે પાસ કે છૂટા પડવાનાં આપણને કારણુ મળે છેઅને તેથીજ ખલત્સ ગેવકા શિલાલેખ-ઈસ લેખમે. મહારાજા તેના ફાળે ૩૨ વર્ષ અને તેના પિતાના ફાળે ૪૦ વમ કફસીઝ દ્વિતીય કે સમય કે ૧૮૭ વૅ વર્ષ મેં હૈ” વર્ષ નોંધી, તે બન્નેને એકંદર રાજ્યકાળ ૭૨ વર્ષ એટલે તેને અર્થ એમ નીપજી શકે છે કે, તે સમયે ઠરાવો પડે છે.
વે જ્યારે પિતાને મહારાજના પદથી વિભૂષિત
(૯૦) હિં. હિ. પૃ. ૧૫૨ (૯૧) ઉપરી ટીકા નં. ૧૩ ઇએ. (૯૨) જુએ ઉત્તર હિંદમાંથી પ્રગટ થતા માસિક સુધા અને ૧૯૯૦નો માર્ગશીર્ષ અંક, . ૫ લેખ શ્રીયત
વાસુદેવ શરણુ અગ્રવાલ એમ. એ. એલ. એલ. ની “મથુરા કા ચીય સ્તંભ' નામનો લેખ
(૯૩) વળી જુએ. પુ. ૨. સિક નં. ૮૬; તેમાં પણ પોતાને મહારાધિરાજની પદવીથી વિભૂષિત થયેલ જણાવે છે
Shree Sudhammaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
