________________
-
પ્રથમ પરિચછેદ ] ની સીમા
૨૫ Chedi-ઓરિસાની પશ્ચિમે આવેલ દેશને દક્ષિણ શિશુપાલને કૃષ્ણ માર્યો હતો (જ. ર. એ. એ. પુ. ૧૫); કેશલ અથવા ચેદિ તરીકે ઓળખતા હતા. પરંતુ સર્વ ફયુહરરના મત પ્રમાણે દહલામંડળ તે જ પ્રાચીન વિદ્વાને ઉપર પ્રમાણે સીમા ઠરાવવામાં એક મત સમયન ચેદિ છે; કેટલાકના મતે તેમાં બુંદેલખંડને થતા નથી. અન્ય એક વિદ્વાન જણાવે છે કે, ૧૬ Chedi દક્ષિણ ભાગ તથા જબલપુરને ઉત્તર ભાગ આવતે was the country adjoining Bhojkata હતા. ગુપ્ત રાજાના સમયે ચેદિની રાજધાની રેવાor Avanti on the east=જેની પૂર્વમાં (પશ્ચિમમાં કલરમાં હતી. ચેદિનું બીજું નામ ત્રિપુરી પણ જોઈએ) ભોજકટ અથવા અવંતિ છે તેની લગોલગન હતું” આવી રીતે ભિન્ન ભિન્ન વિદ્વાનોએ ભિન્ન પ્રદેશ તે ચેદિક એટલે કે જે પ્રદેશની લગોલગ ભિન્ન સીમાઓ અટકળી છે. આમ થવાનું મુખ્ય પશ્ચિમે અવંતિદેશ આવી લાગ્યો છે તે ચેશિ. કારણ એ જ દેખાય છે કે, કેઈએ ચેદિદેશ ગણુને એમને કહેવાનો ભાવાર્થ એમ છે કે હાલના હોશંગાબાદ કામ લીધું છે તે કોઇએ ચેદિવંશ લેખીને કામ લીધું અને નિમાર છલાઓ જ્યાં આવેલા છે ત્યાંસુધી છે. વળી એક વંશમાં તે અનેક રાજાઓ થાય છે તેની હદ હતી. પરંતુ આ માન્યતા બરાબર લાગતી તેમ દરેક રાજાના અમલમાં પ્રદેશને વિસ્તાર તથા નથી. કેમકે જેને અસલમાં વિદર્ભદેશ કહેતા અને સંકેચ થયા કરે તે પણ સ્વભાવિક છે. એટલે, એક ઈ. સ. પૂ. ની છઠ્ઠી સદીમાં અંગદેશ કહેતા હતા તેમાં ચેદિરાજાની રાજ્યસીમા કયાંક સુધી લંબાયેલી હોય, આ પ્રાંતેને સમાવેશ થઈ જાય છે. વળી આ અંગ- તે વળી બીજાની તદન જુદી જ દિશામાં નીકળી દેશની રાજધાની ચંપાનગરી હતી કે જ્યાં સમ્રાટ જતી પણ દેખાય. આવી સ્થિતિમાં ભિન્ન ભિન્ન પ્રિયદર્શિને પિતાનો રૂપનાથને ખડકલેખ ઉભો સીમાઓ નોંધાઈ જાય તે દેખીતું જ છે. બાકી છે કરાવ્યો હતે. મતલબ કે જે સીમા તેમણે દેરી કાળને ઈતિહાસ આપણે લખી રહ્યા છીએ તે સમયે બતાવી છે તે અંગદેશની છે, નહીં કે ચેદિદેશની. તે સૌથી પશ્ચિમે અંગદેશ હતા, વચ્ચે વંશદેશ ઉર્ફે ત્યારે બીજા એક વિદ્વાન, કર્નલ ટોડને મત મહાકેશલ હતો અને પૂર્વ તથા દક્ષિણે કલિંગદેશ ટાંકીને જણાવે છે કે, Chanderi, a town in હતા. પરંતુ હાલ જેને ઓરિસા પ્રાંતના સંબલપુર, Malwa, was the capital of Shishupal, પૂરી, અંગૂલ, અને કટક છહલાઓ કહેવાય છે તે તે who was killed by Krishna (J. A. s. B. કલિગમાં પણ ગણુતા નહતા જ. તે છલાઓ તે Vol. XV); according to Fuhrer, Dahal. 481210 243197 Haal dat 241441 MIS mandal was the ancient Chedi; કલિંગમાં ભેળવી લીધા હતા. અને તેથી એક ગ્રંથકારે ૧૮ according to some, it comprised the જે એમ લખ્યું છે તે તદ્દન સાચું જ છે, કે Cheti southern portion of Bundelkhand and or Chedi is the well-known Vedic northern portion of Jubbulpore. Rewa- and classical ruling family, this branch Kalanger was the capital of Chedi of the Chedis seems to have migrated under the Gupta-kings. Chedi was into Orissa from Maha-kosal, as the also called Tripuri=માળવામાં આવેલું ચંદેરી Oriya Manuscript (J. B. O. R. s. III શહેર (રાજા) શિશુપાલની રાજધાની હતી. આ pp. 482) suggests ચેતિ કે ચેદિ તે વૈદિક
(૧૬) જ, એ. સી. બ. પુ. ૨૧ પૃ. ૨૫૭: અશોક તથા . . ભાંડારકર કૃત) ૫. ૩૫-
રાજ્યની સીમાએ પુલિંદ નતિને સલા આવ્યો છે (સભાપર્વ
(૧૭) જુએ ડેઝ એન્શન્ટ જ્યોગ્રાફી ઓફ ઈન્ડીયા ૫૧૪
(૧૮) જ, બી. એ. પી. સ ૧૯૨૭ ૬, ૧૩ ૫ ૨૨૨ અને આગળ.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat
www.umaragyanbhandar.com
