________________
૨૩૬
[ દશમ ખંડ સાહિત્યમાં પ્રખ્યાતિ પામેલો અને રાજ કરતો ઉત્તમ એક પછી એક, તેમ જ એક બીજાને અડીઅડીને વંશ છે; ચેદિની આ શાખા, જે પ્રમાણે એરિસાના આવેલ દેશ હતા. હસ્તલિખિત પુસ્તકમાં સુચવાયું છે તે પ્રમાણે (જુઓ ચેદિવંશના ત્રણ વિભાગ કેમ થાય છે તે આપણે જ. બી. એ. પી. સે. પુ. ૩ પૃ.૪૮૨) મહાકેશલમાંથી
જણાવી ગયા છીએ. તેમાં પ્રથમ ઓરિસામાં ઉતરી આવેલી દેખાય છે. જ્યારે છે. કરકંડ પછી વિભાગ મહારાજા કરકંડુના મરણ રીઝ ડેવીઝ પોતાના બુદ્ધિસ્ટિ ઇન્ડિયામાં પૃ. ૨૬ કેમ? થતાં પૂર થાય છે. અને ત્રીજો ઉપર જણાવે છે કે, The Chedis were
ભાગ મહારાજ ક્ષેમરાજનું રાજprobably the same tribe as that શાસન શરૂ થાય છે ત્યારથી આરંભાય છે. એટલે called Cedi in older documents and વચ્ચેનો જે ગાળો રહ્યો તે બીજા વિભાગે; અને તેનું had two distinct settlements. One વૃત્તાંત જે ઐતિહાસિક રીતે જોડી બતાવાય તે આપણે probably the older, was in the વર્ણવવા ધારેલ ચેદિવંશના સળંગ ઈતિહાસની સાંકmountains in what is now called Nepal. ળના ખૂટતા મંડાઓ મળી જવાથી સંધાઈ ગયેલ The other probably a later colony કહેવાશે. આ બીજા વિભાગને લગતી થોડીક હકીકત was near Kosambi to the east, and પુ. ૧માં જો કે અપાઈ તે ગઈ જ છે. છતાં સંપૂર્ણ ન has been even confused with the land હોવાથી અત્રે તે આપવાની જરૂર પડી છે. of Vamsa=પુરાણું દસ્તાવેજોમાં જેને સેદિ કહી ઈ. સ. પૂ. ૫૩૭ માં મહામેધવાહન મહારાજ છે તે અને ચેદ ધણું કરીને એક જ જાતની પ્રજા કરકંડનું અવસાન થવાથી, તેમજ તે અપુત્રિ હોવાથી છે; તેમનાં બે સંસ્થાને હતાં. ઘણું કરીને તેમાંનું તેનું રાજ્ય મગધસમ્રાટ શ્રેણિકે પિતાના સામ્રાજ્ય એક જૂનું, હાલના નેપાલમાં આવેલ પહાડી પ્રદેશમાં સાથે મેળવી લીધું હતું ત્યાં સુધી આપણે વર્ણન કરી હતું. અને બીજું જે સેવાસા પાછળથી થયું હતું તે ગયા છીએ. એક બાજુ એવી સ્થિતિ નજરે પડી રહી કેશબીની નજીક પૂર્વમાં હતું અને તેને વંશદેશની ભૂમિ છે કે, મહારાજા કરકે ત્રિકલિંગાધિપતિ-એટલે અંગ, તરીકે સેળભેળ કરી દેવાય છે. ત્યારે વળી બીજા વંશ અને કલિંગને અધિપતિ હતા. ત્યારે બીજી બાજુ વિદ્વાન કહે છે કે Tripuri seems to have એ પુરાવો મળે છે કે, માત્ર “અંગમગધા” શબ્દની been the capital of Chedi; they were વપરાશ જ શરૂ થઈ હતી. પરંતુ જો મગધ શબ્દની called the rulers of Dahala or Chedi= સાથે કલિગ કે ત્રિકલિંગ જેવો શબ્દ જોડાયો હેત ત્રિપુરીતે ચેદિવંશનું રાજનગર સંભવે છે; તેઓ તે બધી વાત સરળ બની જાત; એટલે કરકંકુના દાહાલ અથવા ચેદિના રાજકર્તા હતા. આ પ્રમાણે મરણ સમયે કલિંગ સંબંધી બે સ્થિતિ ઉભી થઈ અનેક રીતની ને થયેલી નજરે પડે છે. તે ગમે છે એમ સમજવું રહે છે. કાંતે ત્રણે પ્રાંત મગધમાં તેમ છે. હાલમાં બહુ ઊંડાણમાં ઉતરવાની આપણે ભેળવી લીધા હોવા જોઈએ, અથવા ત્રણે છૂટા કરી જરૂર નથી. માત્ર એટલું જ નોંધી રાખવું કે, અંગ, દીધા હોવા જોઈએ. જો ત્રણે ભેળવી લીધા હેય તે વંશ અને કલિંગ તે ત્રણે પશ્ચિમથી પૂર્વ તરફ અનુક્રમે ઉપર જણાવ્યા પ્રમાણે મગધ અને કલિંગ જેવો જ
(૧૯) આધાર ટાંક હેત તે વિશેષ ઉપકારક થઈ પડત. છેટે જ ઉપનાથને ખડકલેખ છે. આ ઉપનાથના સ્થાનને (૨૦) જુઓ એ. ઇં. પુ. ૨ પૃ. ૩૦૨
પ્રાચીન સમયની ચંપાપુરી તરીકે મેં ઓળખાવી છે એટલે (૨૧) હાલના મધ્યપ્રાંતની રાજધાની જે જબલપુર છે કે ચંપાપુરી અને જબલપુર અને નજીક આવ્યાનું કહેવાય, તેનું બીજી નામ ત્રિપુરી ગણાય છે. આ જબલપુરથી છેડે (સરખા ઉપરની ટી, ન, 13ની હકીકત)
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
